Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία / Ιούνιος 2024 by agrotypos

ΜΗΝΙΑΊΟ περ ιοδ ικό

του ΑγροΤύπου για τον

αγρότη!

ΤΕΥΧΟΣ 05 | ΙΟΥΝΙΟΣ 2024 | agrotypos.gr

ΤΙΜΗ

1,50€

ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΝΈΩΝ ΑΓΡΟΤΏΝ

ΡΟΔΆΚΙΝΑ ΚΑΙ ΝΕΚΤΑΡΊΝΙΑ

Γεωργία - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τεύχος 05/2024, Iούνιος

ΑγροΤύπος

Οδηγίες προς υποψηφίους

Συγκομιδή με Ζημιές

ΡΕΠΟΡΤΆΖ

ΔΕΝΔΡΟΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ

ΑΜΥΓΔΑΛΙΆ ΚΛΆΔΕΜΑ ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΑΊΘΡΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΆ

Προβλήματα που ζητούν λύσεις

ΣΙΤΆΡΙ - ΚΡΙΘΆΡΙ

Υδρολίπανση

ΕΛΙΆ

ΩΊΔΙΟ & ΠΕΡΟΝΌΣΠΟΡΟΣ

Άρδευση και κλιματική κρίση

στο αμπέλι

• Η αγροτική ζωή από το παρελθόν με τον φακό του Τάκη Τλούπα • Γνωριμία με το κουμ κουάτ, ένα μοναδικό εσπεριδοειδές • Η καινοτόμος φάρμα των αδελφών Πολίτη στη Χαλανδρίτσα • Καρύδι πεκάν: Προϋποθέσεις και απαιτήσεις για την καλλιέργεια

• Μεγάλο πρόβλημα η αφρικανική πανώλη για τον μαύρο χοίρο • Μονάδες παραγωγής κρέατος και γάλακτος στο Βέλγιο • Η εκτροφή υδρόβιων οργανισμών εσωτερικών υδάτων • Χαμηλές θερμοκρασίες για προστασία αποξηραμένων φρούτων

Η επιστήμη πιο κοντά στην πράξη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

44 ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ISSN 1105-2465, Κωδικός: 013155 Ιδιοκτησία: ΑγροΤύπος ΑΕ Β. Ηπείρου 31, 151 25 Μαρούσι Τηλ. 210-6142550 & 8064002 Fax 210-6125141 www.agrotypos.gr E-mail: advert@agrotypos.gr

Τεύχος 05/2024 Iούνιος

ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΕΤΟΧΟΣ - ΝΟΜΙΜΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ Ν.Κ. Γιαννοπολίτης advert@agrotypos.gr ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Γ. Γιαννοπολίτη georgia@agrotypos.gr Έ. Χυδεριώτου public@agrotypos.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ advert@agrotypos.gr info@agrotypos.gr Σ. Παϊσιάδης και εξωτερικοί συνεργάτες ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΑ, ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ - DTP Π.Κ. Γιαννοπολίτη ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Μ. Κατσίκη sales@agrotypos.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ, ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ PressiousArvanitidis Απαγορεύεται κάθε αναδημοσίευση κειμένου ή φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του Εκδότη. Τα επώνυμα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι απαραίτητα και των υπευθύνων του περιοδικού.

Agriculture CROP & ANIMAL HUSBANDRY

ISSN 1105-2465, Code: 3155 The Greek Review of Science, Technology and Business in Agriculture V. Epirou 31, 151 25 Maroussi, Greece Tel. +302106142550 & +302108064002, Fax. +302106125141 www.agrotypos.com ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Γεωτεχνικοί - αγρότες 36€ Δημ. Oργανισμοί, βιβλιοθήκες, επιχειρήσεις 80€ Κύπρος 100€ Τράπεζα Πειραιώς: 6853.126196.509 GR 12.0171.8530.0068.5312.6196.509 Τράπεζα Eurobank: 0284.02 0010 9734 GR 020 260 284 00000 40 200 109 734 Τράπεζα Εθνική: 72500.222.178 GR 800.110.7250.0000.72500 222.178 Πού βρίσκω το περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία; 1. Στα περίπτερα το τελευταίο Σάββατο κάθε μήνα με 1,50€ 2. Στη διεύθυνσή μου, κάθε μήνα, με ετήσια συνδρομή 36€ 3. Στο agrotypos.shop με ετήσια ηλεκτρονική συνδρομή 14,99€ Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιμοποιούνται με ασφαλή τρόπο. Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα και τις πληροφορίες σχετικά με το προϊόν πριν από τη χρήση του, καθώς και τις προειδοποιητικές φράσεις και σύμβολα.

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΑγροΠαρατυπίες 04 Μικρά & Ενδιαφέροντα 06 Ερώτημα του μήνα: Τι πρέπει να προσέξουν οι υποψήφιοι για το Πρόγραμμα Νέων Αγροτών 10 ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η εκτροφή υδρόβιων οργανισμών εσωτερικών υδάτων στην Ελλάδα: Υφιστάμενη κατάσταση, ευκαιρίες & προοπτικές 14 Η αγροτική ζωή από το παρελθόν με τον φακό του Τάκη Τλούπα 16 Αξιοποίηση χαμηλών θερμοκρασιών για προστασία αποξηραμένων φρούτων από εντομολογικές προσβολές κατά την αποθήκευση (Μ. Γκουργκούτα, Μ. Σακκά, Μ. Βασιλείου, Γ. Βλόντζος, Χρ. Αθανασίου) 20 ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Ωίδιο & Περονόσπορος στο αμπέλι, τεχνική διαχείρισης φυλλώματος 24 ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ Μέγιστη απόδοση στην υδρολίπανση 28 Υδρολίπανση: Απαραίτητη για υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας, πιπεριάς και μελιτζάνας 30 ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ Η άρδευση της ελιάς σε συνθήκες κλιματικής κρίσης (Κ. Χαρτζουλάκης) 36 Τεχνική κλαδέματος διαμόρφωσης αμυγδαλιάς για καλή καρποφορία και ανανέωση (Ι. Μάνθος, Θ. Σωτηρόπουλος, Ι. Παπαδάκης) 40 Προσπάθεια για χαμηλές τιμές και υψηλό κόστος φέτος στα ροδάκινα και νεκταρίνια, υπάρχουν ζημιές σε Ημαθία και Πέλλα λόγω καιρικών συνθηκών αλλά καθυστερούν οι εκτιμήσεις 44 Γνωριμία με το κουμ κουάτ, ένα μοναδικό εσπεριδοειδές (Β. Ζιώγας) 48 Η δενδροκαλλιέργεια της Ελλάδας κλονίζεται … Αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που ζητούν λύσεις (Γ. Νάνος) 52 Καρύδι Πεκάν. Προϋποθέσεις και απαιτήσεις για την καλλιέργεια ( Θ.Τ. Τζατζάνη) 54 ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Με προβλήματα φέτος το κριθάρι αλλά καλή ποιότητα στο σκληρό. Ανάκαμψη στην παραγωγή του σκληρού στον Καναδά 58 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Μεγάλο πρόβλημα η αφρικανική πανώλη για τον μαύρο χοίρο. Σφάζονται κοπάδια και δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν 62 Η καινοτόμος φάρμα των αδελφών Πολίτη στη Χαλανδρίτσα. Με 160 τόνους γάλακτος και 350 μάνες στο στάβλο δείχνει τον δρόμο στην προβατοτροφία 64 Βοοτροφία: Μονάδες παραγωγής κρέατος και γάλακτος στο Βέλγιο 68

Σκάναρε με την ταμπλέτα ή το κινητό σου το qrcode για να επισκεφθείς το ανανεωμένο agrotypos.gr Αγγλική έκδοση: agrotypos.com Φυτοπροστατευτικά: fytofarmaka.net Ηλεκτρονικό κατάστημα: agrotypos.shop Φωτογραφία εξωφύλλου : Θερισμός δρεπάνι - γυναίκα. Λάρισα 1973. ©Takis Tloupas.

facebook.com/agrotypos

ΑΓΡΟ

Παρατυπίες

Ιούνιο και ακόμη ψάχνουν για συνδεδεμένη στο πορτοκάλι Από τα τέλη Απριλίου, όταν έγιναν οι πληρωμές των συνδεδεμένων ενισχύσεων από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, η ενίσχυση στα πορτοκάλια προς χυμοποίηση για το 2023 κυμάνθηκε στα 21,84 ευρώ το στρέμμα, ενώ στην ΚΑΠ έλεγαν ότι θα ήταν στα 40,7 ευρώ (μείωση κατά 46,33%). Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΥπΑΑΤ, στο πορτοκάλι το 2022 δόθηκε ενίσχυση ύψους 5.357.695 ευρώ, με επιλέξιμη έκταση 8.358,94 εκτάρια, οπότε το ποσό που αναλογούσε ήταν 58,8 ευρώ ανά στρέμμα. Για το 2023 η ενίσχυση είναι ύψους 3.573.460 ευρώ, με επιλέξιμη έκταση 16.357,87 εκτάρια, ώστε να διαμορφώνεται η συνδεδεμένη στα 21,84 ευρώ ανά στρέμμα. Ο πρώην υπουργός Λευτέρης Αυγενάκης είχε παραδεχτεί ότι υπήρξε αστοχία στα πορτοκάλια, που οφείλεται στον διπλασιασμό των εκταρίων από 8.358,94 σε 16.357,87 και έφερε μείωση της ενίσχυσης. Από τις αρχές Μαΐου το υπουργείο ΑΑΤ αναζητεί τους λόγους που δημιούργησαν το φαινόμενο αυτό. Φτάσαμε Ιούνιο και κανένα μέλος της κυβέρνησης δεν έχει απαντήσει για την αύξηση των στρεμμάτων στην συνδεδεμένη ενίσχυση του πορτοκαλιού. Μήπως να προσλάβουν κάποιον ντετέκτιβ εκεί στο υπουργείο μπας και βγάλει κάποια άκρη με το θέμα.

4 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Ακόμη ένας … αποτυχημένος υπουργός ΑΑΤ Όταν φεύγει ένας υπουργός από μια θέση και δεν πάει σε άλλο υπουργείο αλλά παραμένει απλά βουλευτής τότε θεωρείται ότι ήταν αποτυχημένος σαν υπουργός. Εμείς δεν θα κρίνουμε την αλλαγή που είναι θέμα του Πρωθυπουργού που έκανε τον ανασχηματισμό. Όμως θα θυμίσουμε ότι είναι ο τρίτος συνεχόμενος υπουργός στην Πλατεία Βάθης - επί κυβέρνησης της ΝΔ - που φεύγει σαν αποτυχημένος και μένει ένας απλός βουλευτής. Πρέπει να προβληματιστεί η ηγεσία της κυβέρνησης για τα πρόσωπα αλλά και για τους συμβούλους που βρίσκονται στον 6ο όροφο του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι ότι οι υπουργοί δεν έχουν πραγματική εικόνα των προβλημάτων που έχει ο κλάδος. Θυμάμαι κατά την περίοδο των φετινών κινητοποιήσεων σε μια ημερίδα στην Κομοτηνή ο τότε υπουργός Λευτέρης Αυγενάκης προσπαθούσε να πείσει τους αγροτοκτηνοτρόφους ότι όλα πάνε καλά και 2 ή 3 προβλήματα που υπάρχουν θα τα λύσει τους επόμενους μήνες. Κατηγορούσε ακόμη του μπλοκατζήδες ότι είναι καθοδηγούμενοι από άλλα κόμματα και δεν εκπροσωπούν κανένα. Τελικά τα προβλήματα τον έδιωξαν από το υπουργείο και στην ουσία άφησε καμένη γη. Η ρουλέτα της τεχνικής λύσης Την τεχνική λύση του ΟΠΕΚΕΠΕ την εφαρμόσαμε το 2015 για πρώτη φορά με τη δικαιολογία να μην χάσουν χρήματα οι κτηνοτρόφοι. Τα Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης δεν έχουν γίνει και δύσκολα θα γίνουν παρά τις δηλώσεις ΥπΑΑΤ και την απειλή προστίμων από την ΕΕ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα και με τη νέα ΚΑΠ να συνεχίσει να εφαρμόζεται η «τεχνική λύση». Όπως δηλώνει ο Γεωπόνος από τις Σέρρες κ. Αθανάσιος Μπαντής, «φέτος στην πληρωμή του ΟΣΔΕ 2023 η διανομή (μοίρασμα) των βοσκοτοπικών εκτάσεων έγινε µε την «τεχνική λύση» και παρουσιάστηκε το εξής φαινόμενο: κτηνοτρόφοι οι οποίοι τυχαία έλαβαν από την τεχνική λύση ορεινά βοσκοτόπια είναι οι (απολύτως) ευνοημένοι σε σχέση με τους κτηνοτρόφους οι οποίοι έλαβαν βοσκοτοπικές εκτάσεις σε μειονεκτικές περιοχές ή σε σχέση με τους κτηνοτρόφους (και είναι οι ακόμα πιο άτυχοι) που έλαβαν βοσκοτοπικές εκτάσεις σε πεδινές περιοχές. Αφορά το Οικολογικό Σχήμα (Eco Schemes) 31-05 «Βελτίωση αγροδασικών οικοσυστημάτων, πλούσιων σε στοιχεία του τοπίου» και τη δράση 2 «Δασολιβαδικά οικοσυστήματα», την οποία έλαβαν μόνο όσοι είχαν βοσκότοπο σε ορεινή περιοχή. Συγκεκριμένα εμφανίζεται η παρακάτω εικόνα πληρωμής: κτηνοτρόφος που του έτυχε βοσκότοπος σε ορεινή περιοχή, έχει 12,22 ευρώ/στρέμμα εξισωτική και Eco Schemes 31-05-Β (δασολιβαδικά) 7,50 ευρώ/ στρέμμα, συνολικό ποσό 19,72 ευρώ/στρέμμα.

Κτηνοτρόφος, που του έτυχε βοσκότοπος σε μειονεκτική περιοχή, έχει 8,99 ευρώ/στρέμμα εξισωτική και Eco Schemes 31-05-Β (δασολιβαδικά) 0 ευρώ/στρέμμα, συνολικό ποσό 8,99 ευρώ/στρέμμα. Κτηνοτρόφος, που του έτυχε βοσκότοπος σε πεδινή περιοχή, έχει 0 ευρώ/ στρέμμα εξισωτική και Eco Schemes 31-05Β (δασολιβαδικά) 0 ευρώ/στρέμμα, συνολικό ποσό 0 ευρώ/στρέμμα». Ουσιαστικά όλα με την τεχνική λύση είναι στην τύχη και όπου κάτσει η μπίλια. Υπάλληλοι μπλόκαραν τροπολογία για ΦΠΑ Μόνο στην Ελλάδα μπορεί ένας δημόσιος υπάλληλος να μπλοκάρει μια υπουργική απόφαση και να φέρει οικονομική ασφυξία σε έναν ολόκληρο κλάδο. Αυτά δεν συμβαίνουν ούτε σε υποσαχάριες χώρες στην Αφρική. Το πρόβλημα με το χρεωστικό ΦΠΑ στους πτηνοτρόφους είναι εδώ και καιρό γνωστό. Ο κλάδος της πτηνοτροφίας κρεατοπαραγωγής έχει βρεθεί σε δεινή οικονομική θέση, δεδομένης της διαφοράς του ΦΠΑ μεταξύ των ζωοτροφών που είναι 6% και της πώλησης των ζώντων ορνιθίων που είναι 13%. Αυτό έχει ως συνέπεια οι παραγωγοί να βγαίνουν χρεωστικοί στον ΦΠΑ. Οι παραγωγοί δεν έχουν τη δυνατότητα να αποδώσουν στο κράτος χρήματα που δεν έχουν εισπράξει. Ο κ. Γιώργος Δεληκωνσταντής, πρόεδρος της Ένωσης Πτηνοτρόφων Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας (Ε.Π.ΚΕ.Ν.Ε.), αναφέρει ότι «το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κλάδος εδώ και δύο χρόνια είναι ο ΦΠΑ. Καταφέραμε μετά από πολλές συναντήσεις να προχωρήσει ο πρώην υφυπουργός Οικονομικών, Χάρης Θεοχάρης, τροπολογία για αλλαγή του ΦΠΑ αλλά για κάποιο ανεξήγητο λόγο η απόφαση μπλόκαρε στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους». Παιχνίδια με τα βιολογικά Για «παιχνίδια» κατηγορείται η πρώην ηγεσία του ΥπΑΑΤ με τη νέα πρόσκληση για νεοεισερχόμενους στα βιολογικά. Πιο συγκεκριμένα, το θέμα αφορά την 1η Πρόσκληση για την Παρέμβαση Π3-70-2.1 «Ενισχύσεις για τη μετατροπή σε βιολογικές πρακτικές και μεθόδους (νεοεισερχόμενοι στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία)». Στην προδημοσίευση της πρόσκλησης, που έγινε στις 13/06/2024, το βασικό κριτήριο ένταξης ήταν να μην περιλαμβάνονται οι εκτάσεις προς ένταξη σε ενεργή σύμβαση με Οργανισμούς Ελέγχου και Πιστοποίησης (ΟΕ&Π) στις 15 Ιουνίου 2024. Αυτό αφήνει «παράθυρο» σε συγκεκριμένες κατηγορίες παραγωγών βιολογικών, που είχαν πιστοποίηση μέχρι τις 15 Ιουνίου, να την «κόψουν» και να συνάψουν νέα σύμβαση από τις 16 μέχρι τις 30 Ιουνίου. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούν να ενταχθούν στα βιολογικά σαν νεοεισερχόμενοι κάποιοι που πληρώθηκαν «διατήρηση» μέσω των Οικολογικών Σχημάτων. 

Απόψεις σε κρίσιμα θέματα...

09|23 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 5

ΜΙΚΡΑ & ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Νέα ηγεσία ανέλαβε στο ΥπΑΑΤ

Νέος Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναλαμβάνει ο Κώστας Τσιάρας. Υφυπουργός ΑΑΤ παραμένει ο Διονύσης Σταμενίτης από την Πέλλα και αναλαμβάνει νέος Υφυπουργός ο Χρήστος Κέλλας από τη Λάρισα. Κατά την τελετή παράδοσης - παραλαβής, που έγινε την Παρασκευή (14/6), ο νέος υπουργός, Κώστας Τσιάρας, τόνισε πως θα πράξει ό,τι είναι δυνατόν για να βοηθηθεί μια κοινωνική ομάδα που έχει ιδιαιτερότητες και αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας. Σημείωσε ότι οι κτηνοτρόφοι και οι αγρότες βρίσκονται αντιμέτωποι με την κλιματική κρίση αλλά και με την ακρίβεια. Πρόσθεσε ότι «η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική έρχεται και φέρνει νέα ζητήματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν». Είπε, επίσης, ότι διακατέχεται από ανάμικτα συναισθήματα διαδεχόμενος τον Λευτέρη Αυγενάκη, με τον οποίο έχουν μια κοινή κομματική πορεία. Αναφέρθηκε στο έργο που έχει γίνει μετά τις εκλογές του 2023, κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στις σημαντικές δράσεις και αποφάσεις του ΥΠΑΑΤ μετά τον Daniel στη Θεσσαλία, όχι μόνο για την καταβολή αποζημιώσεων αλλά και για ανασυγκρότηση της περιοχής, επισημαίνοντας ότι όλοι ξέρουν τον μεγάλο αγώνα που έγινε από το ΥΠΑΑΤ το προηγούμενο διάστημα. Ο απερχόμενος υπουργός, Λευτέρης Αυγενάκης, τόνισε ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του δεν ήταν εύκολα τα πράγματα, αλλά, όπως χαρακτηριστικά είπε «κάναμε τον πρωτογενή τομέα ένα «κλικ» καλύτερο». Σημείωσε ότι «απομένει πολλή δουλειά για να καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλές τοπίο για τους αγρότες της χώρας μας», και δήλωσε πρόθυμος τόσο ο ίδιος όσο και οι στενοί συνεργάτες του να συνδράμουν στο έργο του νέου υπουργού, γιατί θέλει να είναι χρήσιμος για τον τόπο αλλά και για να καταδειχθεί ότι η κυβέρνηση αυτή παράγει έργο.

Η Yara εγκαινιάζει ένα εργοστάσιο ανανεώσιμου υδρογόνου

Η Yara International εγκαινίασε το εργοστάσιο ανανεώσιμου υδρογόνου στην Her�ya, στη Νορβηγία. «Αυτό είναι ένα σημαντικό ορόσημο για τη Yara και για την απανθρακοποίηση της αλυσίδας αξίας παραγωγής αγροτικών προϊόντων, των καυσίμων της ναυσιπλοΐας και άλλων ενεργοβόρων βιομηχανιών», αναφέρει ο Svein Tore Holsether, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Yara. Η Yara παράγει πλέον ανανεώσιμο υδρογόνο και αμμωνία και έχει ήδη παραδώσει τους πρώτους τόνους λιπασμάτων από ανανεώσιμη αμμωνία που παράγεται σε αυτό το εργοστάσιο. Το υδρογόνο παράγεται με ηλεκτρόλυση νερού και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αντικαθιστώντας το φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη και μειώνοντας ετησίως 41.000 τόνους εκπομπών CO2 από τη μονάδα παραγωγής. Τα λιπάσματα χαμηλού αποτυπώματος άνθρακα που παράγονται και παραδίδονται θα αποτελούν μέρος ενός νέου χαρτοφυλακίου που θα ονομάζεται Yara Climate Choice. Αυτές οι λύσεις θα ωφελήσουν τις καλλιέργειες, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλουν στην απανθρακοποίηση της αλυσίδας αξίας παραγωγής αγροτικών προϊόντων και τη μείωση των κλιματικών επιπτώσεων. Εκτός από τα λιπάσματα που παράγονται με ηλεκτρόλυση νερού και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα λιπάσματα που βασίζονται σε αμμωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα που παράγονται με δέσμευση άνθρακα (Carbon Capture Storage - CCS) θα αποτελέσουν μεγάλο μέρος του χαρτοφυλακίου της Yara στο μέλλον.

6 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Παραμένει πρόεδρος της Διεπαγγελματικής ελιάς ο Γιώργος Ντούτσιας

Προστασία μελισσοσμηνών με 18,8 εκ. ευρώ

Βγήκε σε προδημοσίευση η πρόσκληση για την Παρέμβαση Π3-70-1.6 «Ενισχύσεις για την ανάληψη πρόσθετων γεωργο-περιβαλλοντικών υποχρεώσεων από τους μελισσοκόμους για την προστασία των μελισσοσμηνών και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας». Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων ανακοινώνει ότι εντός του έτους 2024, προτίθεται να προχωρήσει στην έκδοση της 1ης πρόσκλησης της Παρέμβασης. Ο συνολικός διαθέσιμος προϋπολογισμός που διατίθεται για τη χρηματοδότηση της Παρέμβασης Π3-70-1.6 ανέρχεται σε 18.858.824 ευρώ. Σκοπός του προγράμματος είναι η οικονομική στήριξη των μελισσοκόμων για την προστασία των μελισσοσμηνών και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Οι αρχές κριτηρίων επιλογής είναι οι κάτωθι: - Γεωργοί νεαρής ηλικίας - Εντασσόμενες κυψέλες/παραφυάδες, με προτεραιότητα στους μελισσοκόμους με μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις - Έδρα Εκμετάλλευσης, με προτεραιότητα σε ορεινές, μειονεκτικές και νησιώτικες περιοχές - Έδρα εκμετάλλευσης σε περιβαλλοντικά ευαίσθητες περιοχές

Ανανεώνει τη θητεία του ως πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Επιτραπέζιας Ελιάς ο κ. Γιώργος Ντούτσιας, μετά από τις αρχαιρεσίες που πραγματοποιήθηκαν στις 14 Ιουνίου 2024, στο πλαίσιο της 9ης Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης. Η Γενική Συνέλευση καλωσόρισε και τα δύο νέα μέλη της, τον Α.Σ. Αιτ/νίας AITOLIA OLIVES και τον Α.Σ. Αιτ/νίας TERRA OLIVA. Ο πρόεδρος κ. Ντούτσιας, έκανε ανασκόπηση του έτους που πέρασε. Στην συνέχεια οι εκπρόσωποι ενημερώθηκαν για το πρόγραμμα του Μέτρου 16 του ΠΑΑ «Πιστοποιημένα Φυτώρια - Δημιουργία προβασικών, βασικών και πιστοποιημένων φυτειών ελιάς», το οποίο ολοκλήρωσε το πρώτο έτος της υλοποίησής του, που συμμετέχει -μεταξύ άλλων φορέων- και η Εθνική ΔΟΕΠΕΛ, με φορέα υλοποίησης τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, τα οφελη που θα δώσει τόσο στους ελαιοπαραγωγούς, όσο και στην μεταποίηση και εξαγωγή του προϊόντος. Επισημάνθηκε η ανακούφιση που επήλθε στον κλάδο μετά την δίκαιη Απόφαση του ΣτΕ για το συνώνυμο της ποικιλίας Καλαμών/Καλαμάτα, η οποία έφερε την ομαλοποίηση στις εξαγωγές της χώρας. Εξακολουθεί ωστόσο να αποτελεί «αγκάθι» στον αγροτικό τομέα η έλλειψη εργατών γης. Οι πρόσφατες ενέργειες του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου για την μετάκληση 5.000 εργατών γης, από την Αίγυπτο, δυστυχώς δεν αρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες του αγροτικού κλάδου, οι οποίες είναι πολλαπλάσιες. Μόνο για τον κλάδο της επιτραπέζιας ελιάς εκτιμάται ότι απαιτούνται 13.000-15.000 εργάτες γης. Τέλος εκφράστηκε η αισιοδοξία, βάσει των ενδείξεων, η ερχόμενη ελαιοκομική περίοδος 2024/2025, να είναι μια κανονική χρονιά από άποψη παραγωγής.

Η οικονομική ενίσχυση χορηγείται σε ετήσια βάση και διαμορφώνονται ως εξής: Κλάσεις Κυψελών/παραφυάδων - 1.650 €/έτος Κλάσεις Κυψελών/παραφυάδων - 5.115 €/έτος Κλάσεις Κυψελών/παραφυάδων - 8.580 €/έτος Κλάσεις Κυψελών/παραφυάδων - 10.230 €/έτος

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 7

ΜΙΚΡΑ & ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Συνεργασία Bayer Ελλάς και Δ. Νομικός

Η εταιρεία Bayer Ελλάς και η Νομικός ΑΕ ανακοίνωσαν τη συνεργασία τους, στο πρόγραμμα Food Chain Partnership για τη βιομηχανική ντομάτα. Με επίκεντρο τους παραγωγούς και τις ανάγκες της αλυσίδας τροφίμων, το πρόγραμμα ξεκίνησε την καλλιεργητική σεζόν 2023 σε τρεις περιοχές Θεσσαλίας- Χάλκη, Ζάππειο και Φάρσαλα θέτοντας τις βάσεις για εξέλιξη με μακροχρόνια οφέλη. Έχει ως στόχο την ενίσχυση των γεωργικών συστημάτων απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ώστε οι παραγωγοί να διευθύνουν μια εμπορικά βιώσιμη επιχείρηση, προστατεύοντας και ανανεώνοντας τα φυσικά οικοσυστήματα του τόπου τους.

Βράβευση Syngenta Hellas στα Health & Safety Awards 2024

Η Syngenta Hellas βραβεύτηκε την Πέμπτη (6 Ιουνίου 2024), με το Ασημένιο Βραβείο στην ενότητα «Δραστηριότητες Υγείας & Ευεξίας» και ειδικότερα στην κατηγορία «Πνευματική Υγεία», στην τελετή βράβευσης των νικητών Health & Safety Awards 2024, των μοναδικών βραβείων στην Ελλάδα αναφορικά με τα θέματα της Υγείας & Ασφάλειας στην Εργασία. Στόχος των Health & Safety Awards 2024, που διοργανώθηκαν για 10η χρονιά από την Boussias Events, με την Αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας, είναι να προβληθούν οι εταιρείες που δημιουργούν και διατηρούν ασφαλείς χώρους εργασίας, αναπτύσσουν κουλτούρα προληπτικής υγείας και ασφάλειας σε εργοδότες και εργαζόμενους και μπορεί να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση στους κλάδους που ανήκουν. Η υγεία και η ασφάλεια των ανθρώπων της αποτελεί βασική προτεραιότητα της Syngenta Hellas. Η Syngenta αναδείχτηκε και βραβεύτηκε στην κατηγορία αυτή για τις ενέργειες, τα προγράμματα και τις δράσεις που πραγματοποιεί για την πνευματική υγεία των εργαζομένων της, αποδεικνύοντας τη συνεχή δέσμευσή της στη δημιουργία ενός ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, θέτοντας υψηλά πρότυπα για την προστασία, την ασφάλεια και γενικότερα την ευημερία των ανθρώπων της.

32 εκατ. εκατόλιτρα ήταν η ισπανική παραγωγή κρασιού

Το Υπουργείο Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων της Ισπανίας ανακοίνωσε την ολοκλήρωση της φετινής οινικής περιόδου (2023/2024). Η μακρά περίοδο ξηρασίας στη χώρα επηρέασε και την παραγωγή κρασιού, η οποία, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ανήλθε σε 32 εκατομμύρια εκατόλιτρα (hl) κρασιού και γλεύκους, 21% λιγότερη σε σύγκριση με την περσινή παραγωγή και 25% σε σύγκριση με μέσο όρος των πέντε τελευταίων πέντε ετών. Στην σύσκεψη στο ισπανικό υπουργείο, που έγινε στις 4 Ιουνίου 2024, με φορείς του κλάδου, αναφέρθηκαν τα αποθέματα κρασιού στα τέλη Απριλίου, τα οποία ανέρχονται σε 37 εκατομμύρια εκατόλιτρα, σύμφωνα με τα στοιχεία από όλες τις μεγάλες παραγωγικές περιοχές. Πάντως από την αρχή της φετινής εμπορικής περιόδου (1η Αυγούστου 2023) η τιμή του λευκού κρασιού παρέμεινε πάνω από αυτή του κόκκινου. Οι τιμές είναι υψηλότερες σε σχέση με την προηγούμενη καμπάνια, αλλά σε χαμηλότερο επίπεδο από το αναμενόμενο για τόσο χαμηλή διαθεσιμότητα κρασιού, λόγω της πτώσης της κατανάλωσης. Οι εξαγωγές ισπανικών κρασιών ανήλθαν σε 20 εκατομμύρια εκατόλιτρα κρασιού, για την περίοδο μεταξύ Απριλίου 2023 και Μαρτίου 2024, που είναι μειωμένες κατά 3,6%, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

8 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Προβλέψεις για καλή παγκόσμια παραγωγή ρυζιού

Η παγκόσμια παραγωγή ρυζιού το 2024/2025 προβλέπεται από το Υπουργείο Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) σε υψηλό ρεκόρ σε 527,6 εκατομμυρίων τόνων (αλεσμένη βάση), αυξημένη, κατά 7,6 εκατομμύρια τόνους σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Σε παγκόσμιο επίπεδο η καλλιεργούμενη έκταση προβλέπεται να έχει μια μικρή αύξηση (1%) και να ανέλθει στα 167,6 εκατομμύρια εκτάρια. Αναμένεται να επανέλθουν οι κανονικές καιρικές συνθήκες στις χώρες παραγωγής, κάτι που θα έχει σαν αποτέλεσμα οι μέσες αποδόσεις να κυμαίνονται σε 4,71 τόνους ανά εκτάριο. Κίνα, Μπαγκλαντές, Καμπότζη και Φιλιππίνες αναμένεται να έχουν ρεκόρ αποδόσεων. Αντίθετα μειωμένες παραγωγές προβλέπονται στην Αίγυπτο, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Οι προβλέψεις παραγωγής που κάνει το USDA υποθέτουν επί του παρόντος κανονικές καιρικές συνθήκες για κάθε χώρα το 2024/2025, σε αντίθεση με το El Ni�o που την περίοδο 2023/2024 επηρέασε αρνητικά τις καλλιέργειες ρυζιού στη Νοτιοανατολική Ασία. Τα παγκόσμια τελικά αποθέματα ρυζιού το 2024/2025 αναμένεται να φτάσουν στους 178,0 εκατομμύρια τόνους, αυξημένα κατά 0,7% σε σχέση με πέρυσι και είναι η πρώτη αύξηση που έχουμε από την περίοδο 2020/2021. Ειδικότερα τα τελικά αποθέματα της Κίνας θα φτάσουν σε 104 εκατομμύρια τόνους, που είναι η πρώτη αύξηση που έχει η χώρα από το 2019/2020. Στα ίδια επίπεδα σε σχέση με πέρυσι θα είναι τα αποθέματα της Ινδίας στους 38,5 εκατομμύρια τόνους.

Προβλέψεις για την παραγωγή καλαμποκιού στις ΗΠΑ

Η προοπτική της παραγωγής καλαμποκιού στις ΗΠΑ, για το 2024/2025, εκτιμά το USDA ότι θα φτάσει στα 14,9 δισεκατομμύρια μπουσέλ (1 μπουσέλ = 30,027 κιλά), μειωμένη κατά 3%, σε σχέση από το περσινό ρεκόρ παραγωγής, καθώς η μείωση της έκτασης αντισταθμίζεται εν μέρει από την αύξηση των αποδόσεων. Με την προϋπόθεση ότι και καιρικές συνθήκες του καλοκαιριού θα εξελιχθούν ομαλά, η μέση απόδοση εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 181,0 μπουσέλ ανά στρέμμα. Μικρή αύξηση κάτω του 1% αναμένεται να έχουμε στην κατανάλωση σε σχέση με την προηγούμενη εμπορική περίοδο. Η ποσότητα καλαμποκιού που χρησιμοποιείται για την αιθανόλη θα παραμείνει αμετάβλητη. Αύξηση αναμένεται να έχει η χρήση για ζωοτροφές. Οι εξαγωγές καλαμποκιού των ΗΠΑ, για το 2024/2025, προβλέπεται να αυξηθούν κατά 50 εκατομμύρια μπουσέλ (θα φτάσουν τα 2,2 δισεκατομμύρια μπουσέλ). Από την άλλη θα υπάρξει μείωση, κατά 5,4 εκατομμυρίων τόνους, στις εξαγωγές για την Αργεντινή, τη Βραζιλία, τη Ρωσία και την Ουκρανία. Αύξηση αναμένεται να παρουσιάσουν και τα τελικά αποθέματα. Σύμφωνα με το USDA η μέση τιμή παραγωγού στις ΗΠΑ αυτή την εποχή κυμαίνεται στα 4,40 $ ανά μπουσέλ, μειωμένη κατά 25 σεντς σε σχέση με το 2023/2024.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 9

ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ | ΝΕΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ

ΤΙ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΈΞΟΥΝ ΟΙ ΥΠΟΨΉΦΙΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΝΈΩΝ ΓΕΩΡΓΏΝ Μέσα στο 2024 βγαίνει η πρόσκληση, με ενίσχυση που φτάνει έως 42.500 ευρώ Βασικές οδηγίες για όσους επιθυμούν να ενταχθούν στο νέο πρόγραμμα Π3-75.1 «Εγκατάσταση Γεωργών Νεαρής Ηλικίας» δίνει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ο κ. Κωνσταντίνος Μπλιάτσιος, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας Γεωργική Ανάπτυξη. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

έσα στο 2024 αναμένεται να βγει η νέα πρόσκληση για την υποβολή αιτήσεων προς ένταξη στην παρέμβαση του προγράμματος Π3-75.1 «Εγκατάσταση Γεωργών Νεαρής Ηλικίας». Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει το ΥπΑΑΤ, η προκήρυξη θα δημοσιευθεί μετά την ΔΕΘ της Θεσσαλονίκης και θα έχει προϋπολογισμό 410 εκατ. ευρώ. Το ποσό της ενίσχυσης μπορεί να διαμορφωθεί από 30.000 ευρώ έως και 42.500 ευρώ. Η οικονομική στήριξη καταβάλλεται σε δύο δόσεις. Η πρώτη δόση καταβάλλεται με την ένταξη του υποψηφίου στο μέτρο και αντιστοιχεί στο 70% της συνολικής στήριξης. Το υπολειπόμενο 30% καταβάλλεται μετά την πιστοποίηση της ολοκλήρωσης του επενδυτικού σχεδίου. Το πρόγραμμα προβλέπει περίπου 6.500 διαθέσιμες θέσεις για νέους αγρότες το 2024. Ο έμπειρος κ. Μπλιάτσιος απάντησε στις ερωτήσεις του Περιοδικού Γεωργία - Κτηνοτροφία για το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

10 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Ερ. Ποια είναι τα νέα χαρακτηριστικά του προγράμματος και τι συμβαίνει με τα κριτήρια επιλογής (βαθμολογία); Απ. Σύμφωνα με την προδημοσίευση του προγράμματος έχουμε τα παρακάτω χαρακτηριστικά επιλεξιμότητας: 1. ¸χει ενηλικιωθεί και δεν έχει υπερβεί το 40ο έτος της ηλικίας του/ της (ημερομηνία γέννησης από 1-11984). 2. Εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων (ΜΑΑΕ) ως επαγγελματίας αγρότης νεοεισερχόμενος στον αγροτικό τομέα κατά το δεκαοκτάμηνο που προηγείται της ημερομηνίας υποβολής της αίτησης στήριξης.

3. Επίπεδο γνώσεων 4 (απόφοιτος επαγγελματικής σχολής ή Λυκείου) ή επίπεδο γνώσεων επιπέδου 2 (απολυτήριο γυμνασίου) και ταυτόχρονα εκπαίδευση γεωτεχνικής κατεύθυνσης διάρκειας τουλάχιστον 150 ωρών. 4. ΟΣΔΕ 2019 – 2022, με μέσο όρο τυπικής απόδοσης (ΤΑ) που δεν υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ στην ηπειρωτική

χώρα, την Κρήτη και την Εύβοια και τα 10.000 ευρώ στα νησιά πλην Κρήτης και Εύβοιας, ή μία δήλωση ΟΣΔΕ (2019 – 2022), με τυπική απόδοση που υπερβαίνει τα 16.000 ευρώ. 5. Δεν έχει σύζυγο με ΟΣΔΕ 2024 με ΤΑ μεγαλύτερη 1.000 ευρώ ή να είναι επαγγελματίας αγρότης / αγρότισσα, βάσει βεβαίωσης ή διασταυρωτικού ελέγχου του ΜΑΑΕ. 6. Μπορούν να συμμετέχουν και οι σπουδαστές, οι φοιτητές εφόσον έχουν συμπληρώσει τον αριθμό των προβλεπόμενων ετών φοίτησης για κάθε σχολή. 7. Στρατιωτικές του υποχρεώσεις έως τις 31/12/2025.

Βαθμολογείται σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα: 1. Συμμετοχή και παραμονή σε συνεταιριστικά σχήματα αγροτών (αγροτικούς συνεταιρισμούς, ομάδες παραγωγών, οργανώσεις παραγωγών). 2. Μόνιμη κατοικία σε Τοπικές ή Δημοτικές Κοινότητες με πληθυσμό α) έως και 1.000 κατοίκους, β) από 1.001 έως και 5.000 κατοίκους, γ) από 5.001 έως και 10.000 κατοίκους. 3. Μόνιμη κατοικία σε περιοχές που έχουν πληγεί από τις επιπτώσεις των φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή ή που βρίσκονται σε περιοχές που επηρεάζονται από την απολιγνιτοποίηση. 4. Η αρχική τυπική απόδοση, που προέρχεται από μισθωμένη γεωργική γη με μίσθωση διάρκειας τουλάχιστον 8 ετών. Το αγροτεμάχιο πρέπει να δηλωθεί σε όλες τις ΕΑΕ έως και την ολοκλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου. 5. Η παραγωγική δυναμικότητα της εκμετάλλευσης (εκφρασμένη ως αρχική τυπική απόδοση) είναι μικρότερη των 15.000 €, είναι ίση ή μεγαλύτερη των 15.000 € έως 22.000 €, είναι ίση ή μεγαλύτερη των 22.000 €. 6. Παραγωγή ποιοτικών προϊόντων (βιολογικής παραγωγής ή ολοκληρωμένης διαχείρισης ή ΠΟΠ/ΠΓΕ) 7. Υλοποίηση επενδύσεων (ύψους τουλάχιστον 7.500 €).

Ερ. Έχει καθυστερήσει να ανοίξει το ΟΣΔΕ μέσω ΚΥΔ. Αυτό θα δημιουργήσει πρόβλημα στους υποψηφίους; Απ. Η ανακοίνωση των βαθμολογικών κριτηρίων τέλος Μαΐου μαζί με την μη έγκαιρη ενεργοποίηση του ΟΣΔΕ, τις υποχρεώσεις για ενοικιαστήρια τιμολόγια και λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές προθεσμίες διαφόρων αγρο-περιβαλλοντικών προγραμμάτων, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους, σίγουρα δημιουργεί προβλήματα στην ορθή προετοιμασία των υποψηφίων.

Ερ. Γιατί αν κάποιος ενταχθεί στο πρόγραμμα να μην μπορεί να κάνει κάποιες πρόσθετες σπουδές ή μεταπτυχιακό; Απ. Είναι ένα από τα κριτήρια για τα οποία διίστανται οι απόψεις. Αν σκεφτούμε όμως ότι θέλουμε να έχουμε παραγωγούς με εξειδικευμένες γνώσεις στον πρωτογενή τομέα, και επίσης όπως σε όλα τα επαγγέλματα είναι σημαντική η δια βίου μάθηση, ίσως είναι ένα κριτήριο που πρέπει σοβαρά να επαναξιολογηθεί.

Ερ. Για ένα ζευγάρι που ζει σε ένα χωριό δεν μπορούν να ενταχθούν στο Πρόγραμμα Νέων Αγροτών και οι δύο αλλά μόνο ο ένας. Πιστεύετε ότι βοηθάει αυτό το κριτήριο στην επιστροφή των νέων στα χωριά; Απ. Με τα σημερινά κριτήρια δεν μπορεί να ενταχθεί. Ίσως αξιολογώντας και τους διαθέσιμους χρηματικούς πόρους θα πρότεινα να μπορούν να ενισχυθούν, όταν και οι δύο κάνουν ταυτόχρονα νέο ξεκίνημα στο αγροτικό τομέα.

Ερ. Ένας υποψήφιος θα πρέπει να παρουσιάσει μέσα σε ένα χρόνο ιδιοκτησία αγροτικής γης (μάλιστα αποτελεί προτεραιότητα) ή και να κάνει μακροχρόνια μίσθωση. Αποτελεί αυτό σημαντικό έξοδο για τον υποψήφιο και τι θα γίνει αν τελικά δεν ενταχθεί; Απ. Σύμφωνα με την πληροφόρηση από το Υπουργείο, (θεωρούμε ότι σωστά έπραξαν) τα αγροτεμάχια για τα οποία ο υποψήφιος αιτείται βαθμολόγηση νόμιμης κατοχής (ιδιοκτησία ή οκταετή μίσθωση) θα πρέπει να μπορεί να προσκομίσει τα δικαιολογητικά της νόμιμης κατοχής μετά από ενδεχόμενη κατάταξή του στους εν δυνάμει δικαιούχους της παρέμβασης.

Ερ. Πότε εκτιμάτε ότι μπορεί να βγει στον αέρα η νέα πρόσκληση και αν θα έχουμε αυξημένο αριθμό εντάξεων; Απ. Σίγουρα αμέσως μετά την ολοκλήρωση του ΟΣΔΕ και με ένα εύλογο χρονικό περιθώριο για την ορθή προετοιμασία της αίτησης στήριξης. Όσον αφορά αν θα έχουμε αυξημένο αριθμό εντάξεων, η απάντηση είναι: μάλλον ναι. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 11

ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ | ΝΕΟΙ ΑΓΡΟΤΕΣ

ΝΈΟΙ ΑΓΡΌΤΕΣ ΠΟΥ ΕΝΤΆΧΘΗΚΑΝ ΤΟ 2021

Ιωάννης Τσιάντος, γεωργός από το Αχίλλειο του Κιλελέρ

Το Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία μίλησε με Νέους Αγρότες που εντάχθηκαν στην προηγούμενη προκήρυξη του 2021. Θυμίζουμε με την συγκεκριμένη πρόσκληση περίπου 14.000 νέοι εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα Νέων Γεωργών, που ήταν προϋπολογισμού 527 εκ. ευρώ. Στη συνέχεια το ΥπΑΑΤ εξοικονόμησε πρόσθετα κονδύλια ύψους 77 εκατ. ευρώ και προχώρησε στην ένταξη των 2.096 επιλαχόντων νέων αγροτών. Το ποσό της οικονομικής στήριξης ανέρχεται στα 35.000 ευρώ, με μια προσαύξηση, ανάλογα την περιοχή, μέχρι και 5.000 ευρώ. Χρήστος Μπανταβάνης κτηνοτρόφος από Ροδιά Τυρνάβου

Είμαι από οικογένεια κτηνοτρόφων και ο πατέρας μου ήταν κτηνοτρόφος. Εγώ διαθέτω ένα κοπάδι με κατσίκες. Έχω ενταχθεί κανονικά στο πρόγραμμα και έχω εισπράξει την προκαταβολή 70% της ενίσχυσης. Το πρόγραμμα με βοήθησε να στήσω την εκτροφή μου. Με τα χρήματα της ενίσχυσης αύξησα το κοπάδι μου (από 150 έφτασε στα 200 ζώα) και αγόρασα αρμεκτήριο 24 θέσεων. Είμαι μετακινούμενος κτηνοτρόφος και αυτή την περίοδο είμαι στην Καστοριά. Συνεργάζομαι με γαλακτοβιομηχανία και πουλάω το κατσικίσιο γάλα. Επίσης καλλιεργώ κάποια στρέμματα με κριθάρι και βρώμη, ενώ τις υπόλοιπες ζωοτροφές τις αγοράζω. Οι τιμές πάντως των ζωοτροφών παραμένουν σε υψηλά (τριφύλλια δεύτερο χέρι έφτασαν στα 27 - 28 λεπτά). Ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κτηνοτρόφοι είναι η έλλειψη εργατών. Δεν μπορούμε να βρούμε γιατί προτιμούν να κάνουν μεροκάματα στη συγκομιδή των δέντρων. Επίσης η μετακίνηση έχει αυξημένο κόστος μεταφορικών. Εδώ στην Καστοριά είμαι αναγκασμένος να νοικιάζω το χωράφι που έχω τα ζώα μου και να νοικιάζω σπίτι για να μείνω. Για όλα αυτά δεν έχουμε κάποια οικονομική στήριξη για αυτό και οι μετακινούμενοι όλο και θα μειώνονται στη χώρα μας.

12 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Χρήστος Δαμαλής, γεωργός από τα Φάρσαλα

Είμαι από οικογένεια αγροτών και κατάφερα να ενταχθώ στο πρόγραμμα με πολύ υψηλή βαθμολογία. Έχω 300 στρέμματα και ασχολούμαι με την καλλιέργεια βαμβακιού, σιτηρών και καλαμποκιού. Με τα χρήματα της ενίσχυσης αγόρασα μηχανολογικό εξοπλισμό. Με τη θεομηνία του Daniel όμως έπαθα μεγάλη καταστροφή και εντάχθηκε στους πλημμυροπαθείς αγρότες. Μέχρι σήμερα έχω πληρωθεί προκαταβολή 140 ευρώ για το βαμβάκι και πρώτη δόση αρωγής 2.000 ευρώ. Υπάρχει καθυστέρηση μεγάλη στις αποζημιώσεις. Επίσης πριν από δύο χρόνια κατάφερα να ενταχθώ σε αναπτυξιακό πρόγραμμα για κατασκευή αρδευτικού δικτύου. Όμως ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχει «τρέξει» γιατί συνεχώς μου ζητούν νέες άδειες και δικαιολογητικά. Όσον αφορά φέτος τις καλλιέργειες στα σιτηρά ολοκληρώθηκε ο αλωνισμός. Φέτος είχαμε πολύ καλή ποιότητα και αν και ξηρικά υψηλές αποδόσεις. Όσον αφορά το βαμβάκι λόγω των καιρικών συνθηκών έχει μια οψίμιση η καλλιέργεια.

Είμαι από αγροτική οικογένεια και σπούδασα γεωπόνος. Οι σπουδές με βοήθησαν να ενταχθώ στο πρόγραμμα αλλά και να αντιμετωπίσω πολλά προβλήματα στο επάγγελμά μου. Καλό είναι πάντως ένας νέος που θέλει να ασχοληθεί με το αγροτικό επάγγελμα να έχει κάνει κάποιες σπουδές που θα τον βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τα προβλήματα στις καλλιέργειες. Στις σχολές μαθαίνουμε τη θεωρία, στο χωράφι μαθαίνουμε την πράξη. Ασχολούμαι με αροτραίες καλλιέργειες και καλλιεργώ βαμβάκι, βιομηχανική ντομάτα, σιτάρι και καλαμπόκι. Το πριμ της ενίσχυσης με βοήθησε να αγοράσω τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό. Ευτυχώς με τη θεομηνία δεν έπαθαν ζημιές στα μηχανήματα. Υπήρχαν όμως προβλήματα στα χωράφια με φθαρτά υλικά. Σιτάρι δεν κατάφερα να σπείρω γιατί τα χωράφια ήταν σκεπασμένα με λάσπες. Το βαμβάκι καθυστέρησε φέτος να σπαρθεί και είναι όψιμη η καλλιέργεια. Αναγκάστηκα να νοικιάσω σε άλλη περιοχή χωράφι για να καταφέρω φέτος να καλλιεργήσω βιομηχανική ντομάτα. Για όλη αυτή την ζημιά πήραμε κάποιες προκαταβολές για φυτικό κεφάλαιο και τα 2.000 ευρώ της πρώτης αρωγής. Η θεομηνία ήταν ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο για την περιοχή και ελπίζω τα χωράφια να επανέλθουν τον επόμενο χρόνο για να μπορέσουμε ξανά να τα καλλιεργήσουμε. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 13

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ

Η ΕΚΤΡΟΦΉ ΥΔΡΌΒΙΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΏΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΏΝ ΥΔΆΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Υφιστάμενη κατάσταση, ευκαιρίες & προοπτικές

Η Υδατοκαλλιέργεια Εσωτερικών Υδάτων στην Ελλάδα παρουσιάζει μια στασιμότητα και μία σχεδόν παντελή έλλειψη ερευνητικής υποστήριξης από κρατικούς φορείς. Αφορά τα ψάρια και καρκινοειδή γλυκού νερού, ποταμολάβρακο, πέρκα γλυκού νερού, οξύρυγχο, καραβίδα γλυκού νερού. Η Ελλάδα δεν έχει ακόμα αντιληφθεί τις σημαντικές αλλαγές που υφίστανται στις ευρωπαϊκές αγορές ειδών γλυκού νερού, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί ιριδίζουσας πέστροφας, κοινού κυπρίνου και χελιού να βιώνουν σημαντική πίεση συρρίκνωσης του επιχειρηματικού τους κέρδους, ενώ παράλληλα δεν έχουν επαρκή πληροφόρηση για τις εξελίξεις που αφορούν τον κλάδο τους στην Κεντρική και Βορειοανατολική Ευρώπη. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Α. ΠΑΝΤΑΖΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Επιστημών Υγείας, Τμήμα Κτηνιατρικής, Εργαστήριο Ζωοτεχνίας & Διατροφής των Ζώων

ίδη όπως η πέρκα γλυκού νερού (Perca fluviatilis) & το ποταμολάβρακο - (Stizostendion lucioperca) κερδίζουν έδαφος στις ευρωπαϊκές αγορές και σε σημαντικά υψηλότερες τιμές μεταπώλησης (12-35 €/kg) συγκριτικά με αυτές της πέστροφας και του κυπρίνου. Στην Ανατολική Ευρώπη υπάρχει σημαντική εμπορική δραστηριότητα και σε άλλα είδη όπως ο κορέγονος (Coregonus lavaretus), το στουργιόνι ή οξύρυγχος (Acipenser sturio & Huso huso, Acipenser stellatus), ενώ εδώ και πλέον της δεκαετίας έχει αρχίσει και η συστηματική εκτροφή του γληνιού (Tinca tinca) κύρια στην Ισπανία. Σημαντική θέση μεταξύ των ειδών γλυκού νερού κατέχει και η καραβίδα του γλυκού νερού με τιμές που κυμαίνονται στα 8-15 €/kg. Υφιστάμενη Κατάσταση Την τελευταία τουλάχιστον δεκαπενταετία, η Ελληνική Πολιτεία και το ΥΠΑΑΤ έχουν υποβαθμίσει την Ερευνητική υποστήριξη της Υδατοκαλλιέργειας Εσωτερικών Υδάτων με αποτέλεσμα οι περισσότεροι Κρατικοί Ιχθυογεννητικοί Σταθμοί παραγωγής γόνου να περιορίζονται στην παραγωγή ιχθυδίων Ιριδίζουσας Πέστροφας (Oncorynchus mykiss – rainbow trout) και σε κάποιες περιπτώσεις και του Κοινού Κυπρίνου (Cyprinus carpio – carp), ενώ έχουν εγκαταλειφθεί πλήρως οι ερευνητικές προσπάθειες για την εκτροφή Καρα-

14 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Πέρκα.

βίδας Γλυκού νερού (Astacus astacus – freshwater crayfish) και άλλων ειδών στους Ιχθυογεννητικούς Σταθμούς Έδεσσας και Λούρου όπως γινόταν την δεκαετία '80-'90. Στη Θεσσαλία η τεχνητή αναπαραγωγή άγριας πέστροφας (Salmo trutta ή Salmo farioides) η οποία διενεργείτο από το 1980 στον ιχθυογενετικό σταθμό στο Κουκουφλί (Δασαρχείο Καλαμπάκας), έχει και αυτή σταματήσει. Ο σταθμός αυτός βρίσκεται 48 km από την Καλαμπάκα και 100 km από την φραγμαλίμνη Πλαστήρα και κοντά στον Ασπροπόταμο. Από το 1980 έως το 2000 ο σταθμός αυτός έχει τροφοδοτήσει τα γειτονικά ρέματα και χειμάρρους με περίπου 560.000 ιχθύδια άγριας πέστροφας. Δυστυχώς και ο σταθμός αυτός σήμερα, υπολειτουργεί λόγω της καταστροφής των υποδομών του από τις πρόσφατες θεομηνίες DANIEL & ELIAS και η αποκατάσταση των ζημιών καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής λόγω της γεωγραφικής του απομόνωσης. Επίσης,

Γλήνιος.

σε πανελλαδικό επίπεδο, έχει σταματήσει την λειτουργία της και η Δ.Ε.Λ.Ι (Δημοτική Επιχείρηση Λίμνης Ιωαννίνων) η οποία είχε επαρκείς εγκαταστάσεις & τεχνογνωσία για την παραγωγή ειδών γλυκού νερού (κοινό κυπρίνο, ασιατικό κυπρίνο, γλήνι, κλπ). Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, κατά το διάστημα 2015- 2020 (Πίνακας 1),

Ποταμολάβρακο.

η παραγωγή της Ελλάδας σε εκτρεφόμενα είδη γλυκού νερού κατέδειξε τα εξής: υφίσταται μία δραματική πτώση στην ποσότητα και αξία/κιλό του εκτρεφόμενου Κοινού Κυπρίνου, μία αύξηση στην ποσότητα της παραγόμενης Ιριδίζουσας Πέστροφας κατά 10% και αύξησης της αξίας/κιλό κατά 2,9%, μια αύξηση της ποσότητας παραγόμενου Χελιού κατά 14,9% και μείωση της αξίας/κιλό κατά 20,74%. Επίσης, το 2020, παρουσιάστηκαν και στοιχεία παραγωγής για τον οξύρυχγο, τα οποία δεν υπήρχαν για το 2015. Στοιχεία για άλλα είδη γλυκού νερού δεν παρουσιάστηκαν. Προοπτικές Το συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης «European Aquaculture and Technology Innovation Platform» (EATiP – www.eatip.eu ) σε έκθεση του που δημοσιεύτηκε το 2012 προβλέπει ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ του 2010 και του 2030 θα υπάρξει μία αύξηση παραγωγής υδρόβιων οργανισμών εσωτερικών υδάτων κατά 40% (δηλαδή από τους 330.000 τόνους ετησίως η παραγωγή θα αυξηθεί στους 460.000 τόνους ετησίως). Στοιχεία που συλλέγω συστηματικά (& συχνά διά ζώσης) από το 2012 καταδεικνύουν ότι η Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη έχει στραφεί στην εμπορική εκμετάλλευση νέων ειδών (πέρκα γλυκού νερού - Perca fluviatilis & ποταμολάβρακο - Stizostendion lucioperca ή Sander lucioperca). Η πέρκα γλυκού νερού στην Ελβετία πωλείται στη λιανική

30-35 €/ kg. Όσον αφορά το ποταμολάβρακο, στη Δανία πωλείται 12-15 €/kg ενώ τα φρέσκα φιλέτα πωλούνται 14-18 €/kg, στην Ολλανδία τα φρέσκα φιλέτα πωλούνται 19-28 €/kg ενώ τα κατεψυγμένα φιλέτα πωλούνται 7-9 €/kg. Στην Αυστρία τα κατεψυγμένα φιλέτα πωλούνται 40€/kg. Στην Ελβετία καταναλώνονται ετησίως 6.000-7.000 τόνοι φιλέτου πέρκας εκ των οποίων μόνο το 10% παράγεται εγχώρια. Στην Δανία καταναλώνονται ετησίως 800- 1.000 τόνοι ποταμολάβρακου εκ των οποίων εισάγονται οι 450 τόνοι και οι 300 τόνοι αλιεύονται εγχώρια. Άρα υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξαγωγής πέρκας και ποταμολάβρακου στη Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Το 2010 ξεκίνησε ένα ερευνητικό πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση (www.pro-eel.eu) που μελετά την ενδοκρινολογία και φυσιολογία αναπαραγωγής του χελιού (Anguilla anguilla) με στόχο την επίτευξη αναπαραγωγής του χελιού σε συνθήκες εκτροφής και επομένως την διασφάλιση παραγωγής γόνου. Στην Κεντρική, Βόρεια και Ανατολική Ευρώπη υπάρχει σημαντική εμπορική δραστηριότητα και σε άλλα είδη του γλυκού νερού π.χ. κορέγονος (Coregonus lavaretus), στουργιόνι ή οξύρυγχος (Acipenser sturio & Huso huso, Acipenser stellatus) ενώ εδώ και πλέον της πενταετίας έχει αρχίσει και η συστηματική εκτροφή του γληνιού (Tinca tinca) κύρια στην Ισπανία. Το 2002, η

παραγωγή γληνιού στη Τσεχία έφτασε τους 186 τόνους, συνολικής αξίας 511.000 €, ενώ στην Αυστρία η συνολική παραγωγή το 2002 ήταν 6 τόνοι συνολικής αξίας 23.000 €. Tο 1998 έγινε η πρώτη εισαγωγή ατόμων γληνιού στη Κίνα από την Τσεχία. Το 2003 η Κίνα παρήγαγε 120 εκατομμύρια νεαρά άτομα (>5cm) γληνιού σε 5.400 εκτάρια και με τιμή λιανικής 6,00-7,00 €/kg (Wang Jiaxi et al. 2006). Σημαντική θέση στα αλιεύματα γλυκού νερού στην Ευρώπη κατέχει και η καραβίδα του γλυκού νερού (Astacus astacus, Astacus leptodactylus, Pacifastacus leniusculus) ενώ κάθε χρόνο η Ευρώπη είναι ελλειμματική κατά 2.000 – 3.000 τόνους σε καραβίδα του γλυκού νερού που εισάγεται από άλλες ηπείρους (Αμερική, Κίνα, Μέση Ανατολή). Οι τιμές της καραβίδας γλυκού νερού στην Ευρώπη κυμαίνονται στα 8-15 €/kg. Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί την εκτροφή υδρόβιων οργανισμών εσωτερικών υδάτων μέσω ειδικού ταμείου. Ευκαιρίες Το τακτικό επιχειρηματικό πλεονέκτημα των εσωτερικών υδάτων πολλών περιοχών της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας σε σχέση με αυτά της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης είναι η ποιότητα νερού. Το κόστος παραγωγής ψαριών γλυκού νερού στη Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη είναι υψηλό γιατί λόγω σημαντικής περιβαλλοντικής επιβάρυνσης των κυριότερων υδατοσυλλογών τους (Ρήνος, Δούναβης) αναγκάζονται να χρησιμοποιούν πολυδάπανα συστήματα καθαρισμού και επανακυκλοφορίας (κατά 100%) νερού. Αντίθετα, στις ημι-ορεινές και ορεινές περιοχές της Ελλάδας και ιδιαίτερα της Θεσσαλίας, η ποιότητα νερού είναι πολύ ικανοποιητική και η ανάγκη για καθαρισμό και επανακυκλοφορία του χρησιμοποιούμενου νερού είναι τόσο μειωμένη ώστε να μπορούμε να θεωρήσουμε με σιγουριά ότι το κόστος παραγωγής υδρόβιων οργανισμών γλυκού νερού είναι δυνατόν να μειωθεί στο 40-50% του κόστους των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών. Η σχετική βιβλιογραφία βρίσκεται στη διεύθυνση : bibliography.agrotypos.gr, έτος 2024, τεύχος 5. n

Πίνακας 1: Συγκριτικά στοιχεία παραγωγής για το διάστημα 2015-2020 (ΕΛΣΤΑΤ).

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 15

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΤΛΟΥΠΑ

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ Με τον φακό του Τάκη Τλούπα

Ο Τάκης Τλούπας γεννήθηκε στη Λάρισα, το 1920. Για 50 και πλέον χρόνια αποτύπωσε φωτογραφικά, τόσο χαρακτηριστικές απόψεις της μεταπολεμικής και νεότερης Ελλάδας, όσο και εικόνες από την καθημερινή ζωή, τα ήθη και έθιμα, των Ελλήνων της υπαίθρου. Κάθε φωτογραφία είναι και μια ιστορία, ένα αφήγημα για την μεγάλη περιπέτεια του ανθρώπου στην αγροτική Ελλάδα. Στο πρώτο μέρος βλέπουμε διάφορες αγροτικές εργασίες από το παρελθόν, ενώ θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος στο επόμενο τεύχος του Περιοδικού Γεωργία - Κτηνοτροφία.

ε τη βέσπα του στην αρχή και στη συνέχεια με το θρυλικό 2CV γύρισε όλη την Ελλάδα φωτογραφίζοντας τις πιο όμορφες γωνιές της, από τον Πηνειό και τη λίμνη Κάρλα μέχρι τη Σκόπελο και την Κρήτη. Η περιπλάνηση στάθηκε ιδιαίτερα δημιουργική. Με την μεγάλη του αγάπη γιατο ασπρόμαυρο φιλμ αποτύπωσε πάνω από 50.000 θέματα με ότι τον ευχαριστούσε και τον συγκινούσε. Το Θεσσαλικό κάμπο με τους ξωμάχους του να οργώνουν τα χωράφια τους και να θερίζουν τα σπαρτά τους. Τις νομαδικές φυλές των κτηνοτρόφων να μετακινούνται με τα κοπάδια τους, παραδοσιακά επαγγέλματα που έχουν χαθεί μέσα στον ιλιγγιώδη ρυθμό της εκμηχάνισης

Αλωνισμός με αδόκανη. Παλιαομοναστήριο 1965. ©Takis Tloupas.

16 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Θερισμός δρεπάνι - γυναίκα. Λάρισα 1973. ©Takis Tloupas.

της σύγχρονης ζωής. Με τον φακό του απαθανάτισε τον αγώνα των αγροτών να καλλιεργήσουν τη γη με όλες τις δυσκολίες που είχαν οι παραδοσιακές καλλιέργειες πριν την εκμηχάνιση, το όργωμα με τα άλογα, το θερισμό με τα δρεπάνια, τον αλωνισμό με αδοκάνη, το λίχνισμα με τα χέρια και τις γυναίκες με τα καρπολόγια, τα χωράφια του κάμπου θερισμένα, το κολατσιό στο

“

Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν οι άλλοι και που ένιωθα πως θα χαθούν. Όργωμα με άλογα και σιδερένιο άροτρο. Τερψιθέα 1954. ©Takis Tloupas.

Πατόζα αλωνιστική μηχανή. Μεγάλο Χωρίο Τρικάλων 1953. ©Takis Tloupas.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 17

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΤΛΟΥΠΑ

Χάϊδεμα στη γκλίτσα. Νεγρί 1977. ©Takis Tloupas.

Μυτζίθρες απλωμένες. Τρίκαλα 1969. ©Takis Tloupas.

“ Έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν ακόμη και οι ειδικοί κι έλεγα πως θα μπορούσαν να διασωθούν έστω ως εικόνες στη μνήμη των ανθρώπων 18 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

χωράφι, το ξεφόρτωμα στο αλώνι. Με τον Παύλο Κοντέλλη πήγαιναν στα χωριά του κάμπου την εποχή της εκμηχάνισης και κατέγραφε φωτογραφικά παραδοσιακές εργασίες που πλέον άλλαζαν με την εφαρμογή σύγχρονων μηχανημάτων και τρακτέρ. Κατά καιρούς έλεγε: «Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν οι άλλοι και που ένιωθα πως θα χαθούν. Πολλές από τις αγροτικές εργασίες, που δεν είχαν διαφοροποιηθεί εδώ και χιλιάδες χρόνια, ραγδαία άρχισαν να μεταβάλλονται. Η εφαρμογή της τεχνολογίας ήταν πλέον πραγματικότητα. Έτσι γεννήθηκε μέσα μου η αγωνία της απαθανάτισης. Η συνεχιζόμενη φθορά που παρατηρούσα γύρω μου αποτέλεσε επίσης την αιτία για να φωτογραφίσω τα έργα των ανθρώπων. Ένιωθα ότι θα γίνουν καταστροφές, ότι θα χαθεί ένα κομμάτι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Έβλεπα πράγματα που δεν έβλεπαν ακόμη και οι ειδικοί κι έλεγα πως θα μπορούσαν να διασωθούν έστω ως εικόνες στη μνήμη των ανθρώπων».

Ο Τάκης Τλούπας έκανε πολλές ατομικές εκθέσεις και με τα έργα του έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχουν εκδοθεί πολλά φωτογραφικά λευκώματα, λογοτεχνικά και ιστορικά βιβλία με φωτογραφίες του. Ξεχωριστή αξία αποκτά το λεύκωμα « Η Ελλάδα του Τάκη Τλούπα» το οποίο περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα από όλες τις ενότητες που συνθέτουν το έργο του. Αυτό το πολύτιμο πλέον λαογραφικό

υλικό υπάρχει αρχειοθετημένο και είναι στη διάθεση κάθε ενδιαφερόμενου, στο φωτογραφείο που διατηρεί πλέον η κόρη του, Βάνια, συνεχίζοντας έτσι την παράδοση στη φωτογραφία. Σταθμός στην πολύχρονη καριέρα του αποτέλεσε η βράβευσή του το 1994, από το Υπουργείο Πολιτισμού, όπου μαζί με άλλες 50 προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών τιμήθηκε για την προσφορά του στην πολιτιστική ζωή του τόπου.

Πληροφορίες στο : SITE: www.takis.tloupas.gr FACEBOOK: Tloupas Photography and Decoration INSTAGRAM: takistloupas.photography ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : 23ης Οκτωβρίου 22 – ΤΚ.41223 – Λάρισα Τηλ: 2410285333 & 6976435674 n

Τάισμα προβάτων. Γκιούλμπερη 1978 ©Takis Tloupas.

Λύχνισμα. Τρίκαλα Παλιομοναστήρο 1965. ©Takis Tloupas.

Κόψιμο χόρτου. Καραγκούνες Καρδίτσα 1965. ©Takis Tloupas.

Συγκέντρωση σιταριού. Μεγάλο Χωρίο Τρικάλων 1966. ©Takis Tloupas.

Κρέμασμα κουδούνας. Βλάχοι Γκιουλμπερη 1976. ©Takis Tloupas.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 19

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ

ΧΑΜΗΛΕΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΑΠΟ ΕΝΤΟΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ Εφαρμογή καινοτόμων τεχνολογιών και αειφορία στην πράξη

Η έρευνα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας επικεντρώνεται στην ανάπτυξη πρωτοκόλλων απεντόμωσης για αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, χρησιμοποιώντας ακραίες θερμοκρασίες αντί για χημικά εντομοκτόνα. Η έρευνα αποσκοπεί στην ενίσχυση της ασφάλειας των τροφίμων, την αποδοτικότερη χρήση φυτοφαρμάκων, τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και την αποφυγή αρνητικών επιπτώσεων στην υγεία και το περιβάλλον από χημικά προϊόντα. Επιπλέον η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών βελτιώνει την αποτελεσματικότητα και οδηγεί στην μείωση της ενέργειας που καταναλώνεται οδηγώντας σε οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη. Μ. ΓΚΟΥΡΓΚΟΥΤΑ

Υπ. Διδάκτορας Π.Θ.

Μ. ΣΑΚΚΑ, Μ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Μεταδιδακτορικοί Ερευνητές Π.Θ.

Χ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

Καθ. Εντομολογίας Π.Θ.

Γ.ΒΛΟΝΤΖΟΣ

Καθ. Αγρ. Οικονομίας και Καταναλωτικής Συμπεριφοράς Π.Θ.

νεργό ρόλο στον κλάδο της μετασυλλεκτικής διαχείρισης αγροτικών προϊόντων διαδραματίζει το Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, με την ανάπτυξη και προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών. Η ερευνητική ομάδα υπό τον καθηγητή Χρήστο Αθανασίου σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του καθηγητή Γεώργιου Βλόντζου, ξεκινά μία πρωτοποριακή έρευνα. Η έρευνα αυτή στοχεύει στη δημιουργία πρωτοκόλλων εφαρμογής ακραίων θερμοκρασιών και του αντίστοιχου λογισμικού και εφαρμογής, με στόχο την επιτυχημένη απεντόμωση αποθηκευμένων αγροτικών προϊόντων και τροφίμων, χωρίς τη χρήση χημικών. Η επισήμανση των παραγόντων που επιδρούν στην επιτυχία της συγκεκριμένης μεθόδου στοχεύει στην ανάδειξη πρωτοκόλλων, τα οποία θα είναι άμεσα εφαρμόσιμα από επιχειρήσεις επεξεργασίας τροφίμων, με ρεαλιστικό κόστος χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η χρήση των χαμηλών θερμοκρασιών είναι σαφώς συμβατή και με αυτό καθ’ αυτό το προϊόν, ενώ μπορεί να είναι λίαν αποτελεσματική για σχετικά σύντομους χρόνους έκθεσης. Στον ελληνικό χώρο τα πειράματα πεδίου αναπτύσσονται στην Παναιγιάλειο Ένωση Συνεταιρισμών (ΠΕΣ) και οι μετρήσεις ποιότητας και ασφάλειας της σταφίδας γίνονται από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών υπό την αιγίδα των καθηγητών Αντωνίας Χίου και Βάιου Καραθάνου.

20 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Απεντόμωση χωρίς εντομοκτόνα Καθώς ο παγκόσμιος πληθυσμός εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 9,6 δισεκατομμύρια το 2050, και λαμβάνοντας υπόψη τη συρρίκνωση των διαθέσιμων πόρων σε γη και νερό, την επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην απόδοση των γεωργικών καλλιεργειών, αλλά και το γεγονός ότι 40% της παραγόμενης τροφής χάνεται κατά την αποθήκευση, θεωρείται κρίσιμη η αναβάθμιση της μετασυλλεκτικής διαχείρισης των παραγόμενων αγροτικών προϊόντων. Επιπρόσθετα, οι δραστικές οι οποίες χρησιμοποιούνται πλέον είναι ολιγάριθμες και σε πολλές περιπτώσεις τα έντομα έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα σε αυτές, ως εκ τούτου, η εφαρμογή εναλλακτικών μεθόδων απεντόμωσης είναι αναγκαία. Η θερμοκρασία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδρούν στην παρουσία και την αφθονία των εντόμων, καθώς καθορίζει την ταχύτητα ανάπτυξης, τη θνησιμότητα και την παραγωγή απογόνων. Στο περιβάλλον της αποθήκης, όπου οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι σχετικά ελεγχόμενες, η έκθεση

των εντόμων σε ακραίες θερμοκρασίες είναι μία εναλλακτική μέθοδος απεντόμωσης χωρίς υπολείμματα εντομοκτόνων. Η αποτελεσματικότητα της απεντόμωσης με την χρήση των χαμηλών θερμοκρασιών καθορίζεται από μια σειρά παραγόντων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν καθορισμένα πρωτόκολλα εφαρμογής, καθώς δεν έχουν μελετηθεί εκτενώς οι παράμετροι που επιδρούν στην επιτυχία της απεντόμωσης σε συνάρτηση με βιοτικούς και αβιοτικούς παράγοντες. Οικονομική σημασία Στις Μεσογειακές χώρες, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, στο Ισραήλ, και στην Τουρκία τα αποξηραμένα φρούτα είναι σημαντικά γεωργικά προϊόντα που συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στις τοπικές οικονομίες. Ενδεικτικά, η χώρα μας κατέχει την πρώτη θέση στην παραγωγή μαύρης σταφίδας, παράγοντας το 80% της παγκόσμιας ποσότητας, ενώ ανήκει στις πέντε πρώτες χώρες παραγωγής όλων των τύπων σταφίδων. Ομοίως, η Τουρκία κατέχει το 33% της παγκόσμιας παραγωγής αποξηραμένων φρούτων διαφόρων ειδών που αντιστοιχεί στο 28% των παγκόσμιων εξαγωγών και το Ισραήλ παράγει το 65% της παγκόσμιας παραγωγής των βασιλικών χουρμάδων Medjool. Παρά τη μεγάλη σημασία τους όμως για τις ευρωπαϊκές αγορές και όχι μόνο, υπάρχουν κάποια κρίσιμα σημεία στην αγρο-διατροφική αλυσίδα αυτών των Μεσογειακών προϊόντων, που περιορίζουν την περαιτέρω ανάπτυξη της δυναμικής τους. Για παράδειγμα, τα αποξηραμένα φρούτα προσβάλλονται συχνά από πολλά είδη ζωικών εχθρών,

με κυριότερα τα έντομα, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν στο προϊόν σημαντικότατες ποσοτικές απομειώσεις και ποιοτικές υποβαθμίσεις. Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις της μετασυλλεκτικής αυτής προσβολής, η παρουσία εντόμων στο προϊόν ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία, δοθέντος του ότι πολλά είδη σχετίζονται με τη μετάδοση σημαντικών παθογόνων (βακτήρια, μύκητες κ.α), αλλά και τοξινών, όπως οι αφλατοξίνες, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν καρκινογενέσεις. Ο σωστός έλεγχος των εντόμων που προσβάλλουν τα αποξηραμένα φρούτα κατά την επεξεργασία και αποθήκευση τους είναι σημαντική προϋπόθεση για την εξασφάλιση της υψηλής ποιότητας και ασφάλειας αυτών των προϊόντων. Σήμερα, ο έλεγχος των εντόμων βασίζεται σε συνθετικά εντομοκτόνα που είναι μεν αποτελεσματικά, τα περισσότερα όμως έχουν υψηλή τοξικότητα για τον άνθρωπο και τα θερμόαιμα, αφήνουν επικίνδυνα υπολείμματα στον χώρο και το προϊόν (τρόφιμα), ενώ ορισμένα ενέχουν σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις για το περιβάλλον. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή νευροτοξικών εντομοκτόνων επαφής και στομάχου στο χώρο και το προϊόν, στην περίπτωση που δεν γίνει σωστά, ενέχει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των εφαρμοστών και των καταναλωτών. Συνεπώς, υπάρχει επιτακτική ανάγκη για την αξιοποίηση εναλλακτικών μεθόδων για την αντιμετώπιση των εντόμων που προσβάλλουν τα αποξηραμένα φρούτα κατά τα στάδια της επεξεργασίας και αποθήκευσής τους.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 21

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΑ ΦΡΟΥΤΑ

Σημασία χρήσης σύγχρονων τεχνολογιών Η σύγχρονη πραγματικότητα χαρακτηρίζεται από τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της αγροτικής παραγωγής και της μετασυλλεκτικής διαχείρισης προϊόντων. Η χρήση προηγμένων τεχνολογιών στον τομέα της απεντόμωσης και της αποθήκευσης αποξηραμένων φρούτων αποτελεί ζωτικό εργαλείο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με την προστασία της παραγωγής και την εξασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των προϊόντων. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών προσφέρει πολλές δυνατότητες για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών απεντόμωσης. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση ακραίων θερμοκρασιών, την ανάπτυξη ειδικού λογισμικού για την παρακολούθηση και την ανάλυση δεδομένων, καθώς και την εφαρμογή αυτοματοποιημένων συστημάτων ελέγχου. Επιπλέον, η χρήση περιβαλλοντικών αισθητήρων επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση των συνθηκών αποθήκευσης, διασφαλίζοντας ότι τα προϊόντα διατηρούνται σε ιδανικές συνθήκες για την αποφυγή προσβολών από έντομα. Οι τεχνολογίες αυτές επιτρέπουν την ακριβή και αποτελεσματική αντιμετώπιση των εντομολογικών προσβολών, χωρίς τη χρήση χημικών ουσιών, προσφέροντας παράλληλα σημαντικά πλεονεκτήματα ως προς την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Η ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων και η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στον τομέα της απεντόμωσης των αποξηραμένων φρούτων δεν είναι μόνο ένα

22 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 04|24

βήμα προς την κατεύθυνση της αειφορίας αλλά και μια αναγκαιότητα για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Οι παραγωγοί και οι μεταποιητικές μονάδες που υιοθετούν τις νέες αυτές τεχνολογίες μπορούν να μειώσουν τα κόστη παραγωγής, να βελτιώσουν την ποιότητα των προϊόντων τους και να ανταποκριθούν στις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για ασφαλή και ποιοτικά προϊόντα. Επιπλέον, η τεχνολογική αναβάθμιση του κλάδου συμβάλλει στην αύξηση της παραγωγικότητας και στη δημιουργία νέων ευκαιριών για καινοτομία και επιχειρηματική ανάπτυξη.

Νέα ερευνητική προσπάθεια Σε αυτό το πλαίσιο, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται τα αποτελέσματα της νέας ερευνητικής προσπάθειας στην οποία συμμετέχει το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με τίτλο “Εφαρμογή ακραίων θερμοκρασιών για την απεντόμωση αποξηραμένων σύκων, χουρμάδων και σταφίδων: αειφορία στην πράξη-GreenDriedFruits” (Το έργο χρηματοδοτείται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων στο πλαίσιο του προγράμματος PRIMA. Το PRIMA είναι μια πρωτοβουλία του άρθρου 185 και συγχρηματοδοτείται από τον Ορίζοντα 2020, το Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα και την Καινοτομία, (κωδικός έργου: ΓΓP21-0476806)). Στόχος του έργου GreenDriedFruits είναι να προτείνει καινοτόμες, αειφόρες μεθόδους καταπολέμησης των εντόμων αποθηκών που θα συμβάλλουν στην αύξηση της αξίας των αποξηραμένων φρούτων. Η εφαρμογή ακραίων (χαμηλών ή υψηλών) θερμοκρασιών αποτελεί μια καινοτόμο μέθοδο απεντόμωσης με πολλά πλεονεκτήματα, όπως υψηλή αποτελεσματικότητα, μειωμένο κόστος (όταν συνδυάζεται με τη χρήση ηλιακής ενέργειας) και χαμηλή τοξικότητα. Στο πλαίσιο του GreenDriedFruits θα αξιολογηθεί η μέθοδος των ακραίων θερμοκρασιών για τη μετασυλλεκτική προστασία των αποξηραμένων σταφίδων, σύκων και χουρμάδων. Στόχος των ερευνητικών δράσεων του έργου, οι οποίες θα υλοποιηθούν τόσο σε εργαστηριακό επίπεδο όσο και σε πραγματικές συνθήκες πεδίου, είναι ο καθορισμός των παραμέτρων που εξασφαλίζουν τη μέγιστη εντομολογική προστασία των προϊόντων, διατηρώντας ταυτόχρονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Για τον σκοπό αυτό, για όλες

τις μεταχειρίσεις θα αξιολογούνται και τα οργανοληπτικά και φυσικοχημικά των προϊόντων και η χημική τους σύσταση. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στη διερεύνηση των προτιμήσεων των καταναλωτών, γεγονός που εγγυάται την υψηλή ποιότητα της έρευνας και την επιτυχή υλοποίηση των δράσεων του έργου. Ανάπτυξη εφαρμογής παρακολούθησης και εφαρμογής πρωτοκόλλων απεντόμωσης Η χρήση σύγχρονων τεχνολογιών για την παρακολούθηση και τη διαχείριση των αποθηκευτικών συνθηκών παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματική απεντόμωση των αποξηραμένων φρούτων. Στο πλαίσιο του έργου GreenDriedFruits, η ανάπτυξη καινοτόμων συστημάτων αισθητήρων και εφαρμογών παρακολούθησης αποσκοπεί στην αυτοματοποίηση και βελτιστοποίηση των διαδικασιών απεντόμωσης, προσφέροντας ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης που εγγυάται την υψηλότερη δυνατή προστασία των προϊόντων. Η ενσωμάτωση ασύρματων αισθητήρων θερμοκρασίας και υγρασίας στις αποθηκευτικές εγκαταστάσεις επιτρέπει τη συνεχή παρακολούθηση των συνθηκών αποθήκευσης και την άμεση προσαρμογή των παραμέτρων απεντόμωσης, διασφαλίζοντας την ακριβή και αποτελεσματική εφαρμογή των πρωτοκόλλων. Ακόμα, η εφαρμογή επιτρέπει την πρόβλεψη διείσδυσης της θερμοκρασίας μέσα στη μάζα των προϊόντων με χρήση αλγορίθμων που προσαρμόζουν αυτόματα στις παραμέτρους της θερμοκρασίας και του χρόνου έκθεσης ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες της αποθήκης. Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν την καταγραφή σε πραγματικό χρόνο των συνθηκών αποθήκευσης και την παροχή πληροφοριών για την επιτυχία της απεντόμωσης, εξασφαλίζοντας την υψηλή αποτελεσματικότητα της μεθόδου σε όλες τις συνθήκες αποθήκευσης. Με τη χρήση αυτών των τεχνολογιών, το έργο GreenDriedFruits στοχεύει στη βελτιστοποίηση των διαδικασιών απεντόμωσης, προσαρμόζοντας τα πρωτόκολλα στις ειδικές ανάγκες κάθε αποθήκης και εξασφαλίζοντας την υψηλή αποτελεσματικότητα της μεθόδου. Η ανάπτυξη της εφαρμογής GreenDriedFruits-App, που ενσωματώνουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, επιτρέπει την ακριβή προσαρμογή των παραμέτρων, διασφαλίζοντας την προστασία των προϊόντων και ενισχύοντας την αειφορία και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. n

04|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 23

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΩΙΔΙΟ & ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ

ΩΙΔΙΟ & ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΙ Tεχνική διαχείρισης φυλλώµατος

Ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν από τα τέλη Μαρτίου µέχρι τα τέλη Απριλίου, το αµπέλι µπορεί να προσβληθεί από περονόσπορο, από ωίδιο ή και από τα δύο. Η αντιµετώπιση στηρίζεται κυρίως σε προληπτικούς ψεκασµούς που επαναλαµβάνονται ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες ώστε να εµποδιστεί η εγκατάσταση των ασθενειών στον αµπελώνα. Ωστόσο σε περιοχές όπως τα Μεσόγεια στην Αττική, οι αµπελουργοί εκµεταλλευόµενοι το ξηροθερµικό κλίµα της περιοχής και σε συνδυασµό µε σωστή διαχείριση φυλλώµατος ελαχιστοποιούν ή µηδενίζουν τις επεµβάσεις φυτοπροστασίας. ΟΜΆΔΑ ΣΎΝΤΑΞΗΣ ΑγροΤύπος

Απαραίτητη η διενέργεια προληπτικών ψεκασµών και τακτικής παρακολούθησης

Στις περισσότερες περιοχές το ωίδιο είναι η ασθένεια που δηµιουργεί κάθε χρόνο τα σοβαρότερα προβλήµατα, αλλά υπάρχουν και χρονιές που ευνοούνται και οι προσβολές από περονόσπορο. Ο κάθε αµπελοκαλλιεργητής θα πρέπει να παρακολουθεί τακτικά το αµπέλι του, ως προς την εµφάνιση των δύο αυτών ασθενειών, και να συµβουλεύεται τα Δελτία Γεωργικών Προειδοποιήσεων εάν λειτουργεί η σχετική υπηρεσία στην περιοχή του. Ανάλογα µε την περιοχή, και σε συνεννόηση µε τον τοπικό γεωπόνο, θα πρέπει να ακολουθεί ένα πρόγραµµα προληπτικών ψεκασµών ώστε να αποφύγει την εγκατάσταση της µιας ή και των δύο ασθενειών στο αµπέλι του γιατί µετά την εγκατάσταση θα είναι σχεδόν αδύνατο να αποφύγει τη σοβαρή ζηµιά στην παραγωγή. To Ωίδιο Ευνοϊκές καιρικές συνθήκες

Το ωίδιο ευνοείται από τις ξηροθερµικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα µας το καλοκαίρι και σε πολλές περιοχές δηµιουργεί σοβαρότερα προβλήµατα απ’ ό,τι ο περονόσπορος. Θερµοκρασίες 21-31 °C είναι ιδανικές για την ασθένεια και τους καλοκαιρινούς µήνες µπορεί να συµπληρωθεί ένας κύκλος µέσα σε λιγότερο από µια εβδοµάδα. Ζεστές συννεφιασµένες ηµέρες, χωρίς βροχοπτώσεις, αλλά µε µέτρια ή υψηλή σχετική υγρασία (όχι απαραίτητα δροσιά) επιταχύνουν την εξάπλωση του ωιδίου. Συχνά οι συνθήκες αυτές επικρατούν κατά τη νύχτα ή τις πρώτες πρωινές ώρες. Η εξέλιξη του µύκητα αναστέλλεται σε θερµοκρασίες υψηλότερες από τους 40 °C καθώς και από την έκθεση σε άµεση ηλιακή ακτινοβολία.

24 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Προέλευση µολύσµατος

Το παθογόνο βρίσκεται πάνω στις παλιές κηλίδες ωιδίου (σκούρου χρώµατος) που σχηµατίστηκαν τον προηγούµενο χρόνο στις κληµατίδες και παραµένουν εµφανείς µέχρι την επόµενη περίοδο (Εικ. 1α). Διαχειµάζει επίσης ως µυκήλιο σε οφθαλµούς, οι οποίοι µε την έκπτυξή τους το µεταδίδουν άµεσα στους νέους βλαστούς, οι οποίοι γίνονται ασθενικοί, καλύπτονται από λευκό µυκήλιο και παίρνουν τη χαρακτηριστική µορφή του «βλαστού σηµαία» (Εικ. 1β). Μεταξύ των ποικιλιών υπάρχει σηµαντική διαφορά ως προς την ευαισθησία τους στο ωίδιο. Ευαίσθητες είναι οι λευκές ποικιλίες βιλάνα, σουλτα-

νίνα, ραζακί, αθήρι, θραψαθήρι, βιδιανό, πλυτό, µοσχάτο, µαλαγουζιά, ροµπόλα, chardonnay, sauvignon blanc και οι ερυθρές ποικιλίες αγιωργίτικο, ξινόµαυρο, cabernet sauvignon και merlot. Παρακολούθηση για εµφάνιση συµπτωµάτων

Τα φύλλα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα τις πρώτες 6-10 ηµέρες από την έκπτυξή τους. Οι κηλίδες ωιδίου στα φύλλα είναι λιγότερο έντονες από αυτές του περονόσπορου και συνοδεύονται µε χνοώδεις, υπόλευκες ή ελαφρά γκρίζες εξανθήσεις, όχι µόνο στην κάτω αλλά και στην επάνω επιφάνεια των φύλλων. Τα προσβεβληµένα φύλλα φαίνονται επί-

1β

1α

σης από µακριά από το χαρακτηριστικό κατσάρωµα που παρουσιάζουν. Ασθενικοί «βλαστοί σηµαίες» εµφανίζονται σ’ ορισµένες περιοχές και µόλις εντοπίζονται θα πρέπει να αποµακρύνονται και να καταστρέφονται. Οι τρυφερές κληµατίδες παρουσιάζουν σκοτεινότερου χρώµατος κηλίδες στο φλοιό τους. Η αναζήτηση των συµπτωµάτων έναρξης της ασθένειας θα πρέπει να γίνεται κυρίως σε σκιαζόµενα σηµεία και για το λόγο αυτό ο έλεγχος θα πρέπει να ξεκινάει από τα κατώτερα µέρη των πρέµνων. Επεµβάσεις προστασίας

Η αντιµετώπιση του ωιδίου γίνεται αποκλειστικά προληπτικά, µε τη χρήση κατάλληλων µυκητοκτόνων Κρίσιµα σηµεία που θα καθορίσουν την αποτελεσµατικότητα της καταπολέµησης είναι ο χρόνος έναρξης των επεµβάσεων και στη συνέχεια η συχνότητα επανάληψής τους. Σε σχετικά ήπιες καταστάσεις, που δεν υπάρχουν σοβαρές προσβολές, οι επεµβάσεις µπορεί να ξεκινήσουν µετά την άνθηση, στο στάδιο του µούρου. Αλλά σε σοβαρότερες καταστάσεις, µε ευαίσθητες ποικιλίες καθώς και σε περιοχές που η ασθένεια ενδηµεί ή που υπήρχαν την προηγούμενη χρονιά σοβαρές προσβολές, είναι πολύ πιθανό την επόμενη χρονιά να δηµιουργηθούν από νωρίς πολλές πρώτες εστίες της ασθένειας. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι επεµβάσεις θα πρέπει ν’ αρχίσουν νωρίτερα, από τα πρώτα 2-3 φύλλα (µήκος βλαστών 5-6 εκ.). Ο πρώτος αυτός ψεκασµός είναι καθοριστικός για την επιτυχία του όλου προγράµµατος αντιµετώπισης του ωιδίου. Προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στη συνέχεια για την αποφυγή εγκατάστασης της ασθένειας στον αµπελώνα κατά τα πιο ευαίσθητα στάδια των νεαρών οργάνων επαναλαµβάνοντας τις επεµβάσεις µε µια συχνότητα που θα εξαρτηθεί από τις επικρατούσες συνθήκες και την αποτελεσµα-

τικότητα των σκευασµάτων που χρησιµοποιήθηκαν. Η προσεκτική παρακολούθηση της καλλιέργειας για έγκαιρη διαπίστωση τυχόν συµπτωµάτων καθ’ όλη την καλλιεργητική περίοδο επίσης θα βοηθήσει πολύ στον καθορισµό της αναγκαιότητας επανάληψης των επεµβάσεων αργότερα. Περονόσπορος

Βροχερός καιρός και σχετικά µέτριες θερµοκρασίες (10-25 °C) την άνοιξη ευνοούν την προσβολή του αµπελιού από τον περονόσπορο, όπου υπάρχει το µόλυσµα (κυρίως πεσµένα φύλλα στο έδαφος) από προσβολές της προηγούµενης χρονιάς. Το καλοκαίρι, οι υψηλές θερµοκρασίες και η ξηρασία µειώνουν σοβαρά τον κίνδυνο προσβολής, ο οποίος επιστρέφει µε την πτώση της θερµοκρασίας και τις βροχές του φθινοπώρου. Μεταξύ των περιοχών, αλλά και από χρονιά σε χρονιά, ο κίνδυνος αυτός µπορεί να διαφέρει πολύ. Χαρακτηριστικό σύµπτωµα της πρώτης εµφάνισης του περονόσπορου είναι η ανάπτυξη έντονων κυκλικών κηλίδων µε κιτρινωπό χρωµατισµό που µοιάζουν µε «λαδιά» στην πάνω επιφάνεια των φύλλων (Εικ. 2α), οι οποίες µε υγρό και ζεστό καιρό συνοδεύονται και µε την εµφάνιση λευκών εξανθήσεων στην κάτω επιφάνεια (Εικ. 2β). Από τη στιγµή που θα εµφανισθούν αυτές οι κηλίδες περονοσπόρου («λαδιές») στην περιοχή του αµπελώνα δεν απαιτείται άλλη βροχή, καθώς και µόνο οι συνεχείς δροσιές µαζί µε τον άνεµο µπορούν να εξαπλώσουν την ασθένεια στον αµπελώνα. Αρχικά θα πρέπει οι αµπελουργοί να είναι σε ετοιµότητα για τυχόν εµφάνιση της πρώτης κηλίδας περονοσπόρου στον αµπελώνα τους. Είναι πολύ σηµαντικό αν εµφανισθεί και πότε η πρώτη κηλίδα περονοσπόρου. Μέχρι να εµφανισθεί, στις περισσότερες περιοχές µπορούµε να πούµε ότι δεν χρειάζεται ψεκασµός,

Εικ. 1: Το αρχικό µόλυσµα του ωιδίου βρίσκεται επιφανειακά στις σκούρες κηλίδες που υπάρχουν πάνω στις περσινές κληµατίδες (α). Βρίσκεται επίσης σε οφθαλµούς οι οποίοι κατά την έκπτυξή τους δίνουν ασθενικούς προσβεβληµένους βλαστούς (β). Αυτοί οι βλαστοί «σηµαία», όπου εµφανίζονται, θα πρέπει να συλλέγονται και να καταστρέφονται.

γιατί είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσει ο περονόσπορος και να προκαλέσει επιδηµία από τη µια στιγµή στην άλλη. Για την εµφάνιση της πρώτης κηλίδας απαιτείται βροχερός καιρός και η ύπαρξη βλάστησης επιδεικτικής στη µόλυνση, η οποία αρχίζει από τότε που οι βλαστοί αποκτούν µήκος 7-10 εκ. Όσο πιο νωρίς εµφανιστεί περονόσπορος, τόσο µεγαλύτερο θα είναι το πρόβληµα και ο κίνδυνος εξέλιξης σε επιδηµία αργότερα. Σε περιοχές που η ασθένεια εµφανίζεται συχνά και ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ευαίσθητες ποικιλίες και κυρίως στα αµπέλια που βρίσκονται σε υγρές και χαµηλές τοποθεσίες, όπου συνήθως ενδηµεί ο περονόσπορος, συνιστώνται προληπτικοί ψεκασµοί µε εγκεκριµένα µυκητοκτόνα από όταν η βλάστηση έχει µήκος 7-10 εκ. Οι ψεκασµοί αυτοί είναι ιδιαίτερα σηµαντικοί διότι σε περίπτωση που δεν καταπολεµηθούν αποτελεσµατικά οι πρωτογενείς µολύνσεις και εφόσον επικρατήσουν κατόπιν συνθήκες περονοσπόρου, υπάρχει µεγάλος κίνδυνος να εµφανιστεί επιδηµία της ασθένειας αργότερα, το Μάιο ή στις αρχές Ιουνίου. Όσον αφορά τη συχνότητα των ψεκασµών, αυτή εξαρτάται από το είδος του µυκητοκτόνου που θα χρησιµοποιηθεί, την πίεση προσβολής και τις καιρικές συνθήκες που θα επικρατήσουν το επόµενο διάστηµα. Όταν φτάσει το αµπέλι στο στάδιο που οι ρώγες αρχίζουν να αλλάζουν χρώµα (γυαλίζουν) είναι δύσκολο να προσβληθεί και ο κίνδυνος είναι µειωµένος.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 25

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΩΙΔΙΟ & ΠΕΡΟΝΟΣΠΟΡΟΣ 2α

2β

2γ

Επίσκεψη στον Αγροτικό Συνεταιρισµό Κορωπίου

Επισκεφθήκαµε τον κύριο Σταµάτη Γεωργάκη, πρόεδρο του Αγροτικού Συνεταιρισµού Κορωπίου, ο οποίος µας επεσήµανε ότι η τεχνική που αφορά τη σωστή διαχείριση φυλλώµατος του αµπελιού µπορεί να οδηγήσει όχι µόνο σε ένα ανώτερο ποιοτικά προϊόν αλλά και σε µηδενικές εφαρµογές φυτοπροστασίας. Η αµπελοκαλλιέργεια στην περιοχή του Κορωπίου έχει µακρά παράδοση µε καλλιεργούµενη ποικιλία το Σαββατιανό εµβολιασµένο σε υποκείµενο R110. Οι παραδοσιακοί αµπελώνες άνω των 50 ετών είναι συνήθως µη αρδευόµενοι διαµορφωµένοι σε χαµηλό κύπελλο. Στις νεότερες φυτεύσεις ακολουθείται συνήθως το γραµµικό σύστηµα µόρφωσης των πρέµνων. Το 10 % του συνολικού αµπελώνα της περιοχής (2.500 στρέµµατα) έχει αναδιαρθρωθεί. Η Αττική, όπως µας ανέφερε ο κ. Γεωργάκης, χαρακτηρίζεται από ξηροθερµικό κλίµα µε 220-230 µέρες το έτος ηλιοφάνεια, στοιχείο που βοηθάει στην προστασία από διάφορες ασθένειες της αµπέλου. Όπως µας τόνισε αν και σπάνια γίνονται εφαρµογές φυτοπροστασίας στην περιοχή όλοι οι αµπελουργοί εφαρµόζουν µε µεγάλη επι-

26 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

µέλεια την πρακτική της διαχείριση φυλλώµατος (canopy management). Η συγκεκριµένη τεχνική µπορεί να εφαρµοστεί είτε άµεσα είτε έµµεσα µέσω καλλιεργητικών πρακτικών. Οι έµµεσες µέθοδοι ξεκινούν µε τον σωστό σχεδιασµό του αµπελώνα (βόρειος προσανατολισµός), καθώς και µε τη σωστή διαχείριση των θρεπτικών στοιχείων του νερού και εδάφους. Τέτοιες µέθοδοι είναι η ορθή άρδευση, λίπανση, διαχείριση των ζιζανίων, που είναι σηµαντικοί γιατί βοηθούν τόσο στη διατήρηση ενός εύρωστου αµπελώνα όσο και για την καλή ανάπτυξη του φυτού. Άµεσες πρακτικές είναι η αφαίρεση βλαστών, φύλλων ακόµη και σταφυλιών, προκειµένου να υπάρχει ισορροπία του πρέµνου µε τη φυλλική επιφάνεια. Αυτό επηρεάζει θετικά το µέγεθος της παραγωγής και φέρνει καλύτερο αερισµό στο αµπέλι. Με τη σωστή διαχείριση του φυλλώµατος καταφέρνουµε να έχουµε βελτιστοποίηση της παραγωγής, καλύτερη ποιότητας σταφυλιού, µείωση του κινδύνου ανάπτυξης ασθενειών και τη διευκόλυνση άλλων εργασιών στον αµπελώνα. Στο Κορωπί οι πρώτες επεµβάσεις στον αµπελώνα ξεκινούν από τις αρχές του τρίτου δεκαηµέρου του Μαΐου µέχρι τις αρχές Ιουνίου (διαφέρει από χρονιά σε χρονιά), όπου αφαιρείται ο επάκριος οφθαλµός της κάθε κληµατίδας (κορφολόγηµα), επίσης αφαιρούνται οι βλαστοί που δεν έχουν πάνω σταφύλια, καθώς και αυτοί που δεν έχουν εκπτυχθεί πάνω στον βραχίονα. Στην ουσία γίνεται ένας χλωρός τρύγος, ώστε να υπάρχει ισορροπία µεταξύ καρπού, φυλλώµατος και πρέµνου. Το βλαστολόγηµα αυτό πραγµατοποιείται µια φορά στα ξερικά αµπέλια, ενώ στους αρδευόµενους αµπελώνες µπορεί να χρει-

Εικ 2: Τα τυπικά συµπτώµατα προσβολής από περονόσπορο. α) Εµφάνιση κυκλικών «κηλίδων ελαίου» στην άνω επιφάνεια των φύλλων. β) Εµφάνιση λευκού επιχρίσµατος (καρποφοριών του µύκητα) στις αντίστοιχες θέσεις της κάτω επιφάνειας των φύλλων. γ) Εµφάνιση λευκών εξανθήσεων (καρποφοριών) του µύκητα στις νεαρές ρώγες.

αστεί και δεύτερη επέµβαση όταν αρχίσει η συσσώρευση σακχάρων στις ράγες. Συνήθως σε γραµµικά και αρδευόµενα αµπέλια, εξαιτίας της µεγαλύτερης δυναµικής των πρέµνων, στις αρχές Αυγούστου, πριν τον τρύγο, ο αµπελουργός χρειάζεται να ξαναµπεί για να αφαιρέσει εκ νέου φύλλωµα. Τέλος, όπως µας ανέφερε ο κ. Γεωργάκης, στην περιοχή πραγµατοποιούνται δύο βασικές καλλιεργητικές εργασίες. Η πρώτη από τέλος Φεβρουαρίου µέχρι τέλος Μαρτίου και είναι άροση σε βάθος 15-25 εκατοστών µε άροτρο ειδικά διαµορφωµένο ώστε να ξεπερνά σε ύψος τα πρέµνα και κατευθύνει το χώµα από τη γραµµή φύτευσης προς το µέσο (λέγεται άνοιγµα ή σήκωµα αµπελιών). Το δεύτερο όργωµα (κλείσιµο) κατευθύνει το χώµα ξανά προς τη γραµµή φύτευσης και πραγµατοποιείται από τέλος Μαΐου µέχρι αρχές Ιουνίου (λέγεται κλείσιµο ή σκόρπισµα). Οι αρόσεις αυτές έχουν στόχο να διατηρήσουν καθαρή την περιοχή γύρω από το πρέµνο, ενώ την ίδια στιγµή παραµένει η υγρασία χαµηλά στη ρίζα του αµπελιού. n 3

Εικ 3: κ. Σταµάτης Γεωργάκης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισµού Κορωπίου.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 27

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ | TIMAC AGRO | ΛΥΔΑ

ΜΕΓΙΣΤΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗΝ ΥΔΡΟΛΙΠΑΝΣΗ Mε τα κρυσταλλικά λιπάσματα KSC

Στη σύγχρονη γεωργία, η χρήση υδατοδιαλυτών λιπασμάτων αποτελεί σημαντικό εργαλείο στη φαρέτρα του παραγωγού για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των καλλιεργειών. Η ολοκληρωμένη γκάμα κρυσταλλικών λιπασμάτων KSC με τεχνολογία PHYT-actyl της Timac Agro | ΛΥΔΑ, αποτελείται από εξειδικευμένα προϊόντα θρέψης που στοχεύουν στην αύξηση των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών της τελικής παραγωγής, χάρη στη παρουσία πολλαπλών βιοδιεγερτικών ουσιών που ενσωματώνουν. Η σειρά υδατοδιαλυτών λιπασμάτων KSC αποτελείται από επτά διαφορετικούς τύπους προϊόντων (KSC I έως KSC VII) με σκοπό την κάλυψη των αναγκών της καλλιέργειας σε θρεπτικά συστατικά σε κάθε στάδιο ανάπτυξης, προάγοντας την ομαλή μετάβασή της στο επόμενο φαινολογικό στάδιο. Η χρήση των προϊόντων αυτών βρίσκει εφαρμογή σε καλλιέργειες που διαθέτουν σύστημα υδρολίπανσης, όπως είναι οι υπαίθριες και θερμοκηπιακές καλλιέργειες κηπευτικών και λαχανικών καθώς και οι δενδροκομικές καλλιέργειες. Ρύθμιση του pH και της Ηλεκτρικής Αγωγιμότητας (EC) του θρεπτικού διαλύματος Τα λιπάσματα KSC με τεχνολογία PHYTactyl προάγουν τη διατήρηση βέλτιστης τιμής pH και ηλεκτρικής αγωγιμότητας (EC) στο υδατικό διάλυμα, διασφαλίζοντας την αυξημένη αφομοίωση των θρεπτικών στοιχείων από το φυτό.

ΕΦΗ ΠΙΣΚΟΠΟΥ Operational Marketing & Product Manager Timac Agro | ΛΥΔΑ

Τα οφέλη των κρυσταλλικών λιπασμάτων KSC Η χρήση λιπάσματος υψηλής ποιότητας είναι αναγκαία συνθήκη για την επίτευξη αυξημένων αποδόσεων. Τα λιπάσματα KSC της Timac Agro | ΛΥΔΑ προσφέρουν μια σειρά από πλεονεκτήματα που τα καθιστούν ιδανικά για ευρύ φάσμα καλλιεργειών σε κάθε στάδιο ανάπτυξης. Τα κυριότερα οφέλη αποτελούν: 9 Η υψηλή καθαρότητα εξασφαλίζοντας αποτελεσματική διαλυτότητα των προϊόντων 9 Η ομοιόμορφη κατανομή των θρεπτικών συστατικών 9 Το χαμηλό επίπεδο αγωγιμότητας για καλύτερη διαθεσιμότητα θρεπτικών στοιχείων 9 Η συμβατότητα με άλλα λιπάσματα, για ολοκληρωμένη θρέψη σε κάθε φάση της καλλιέργειας 9 Η σύνθεση λιπασμάτων από υψηλής ποιότητας πρώτες ύλες χωρίς ουρία O τριπλός τρόπος δράσης της τεχνολογίας PHYT-actyl Τα κρυσταλλικά λιπάσματα KSC ξεχωρίζουν χάρη στον πολυεπίπεδο τρόπο δράσης τους, που βασίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες: το φυτό, το έδαφος και την εξειδικευμένη θρέψη. Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση διασφαλίζει ότι τα φυτά λαμβάνουν τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά τη σωστή χρονική στιγμή, προωθώντας την ανάπτυξή τους σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής του φυτού. PHYT-actyl: Ένα πατενταρισμένο σύμπλοκο με πολλαπλή δράση Η αποτελεσματικότητα των υδατοδιαλυτών λιπασμάτων KSC έγκειται στην τεχνολογία PHYT-actyl, ένας μεταβολικός ενεργοποιητής που βασίζεται σε εκχυλίσματα φυκιών εμπλουτισμένα με:

28 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

1. Πρόδρομες ουσίες φυτοορμονών 2. Αντιστρές ουσίες 3. Ρυθμιστές pH και EC του θρεπτικού διαλύματος 4. Ενεργά μόρια - Οργανικά σύμπλοκα 5. Βιταμίνες και Ιχνοστοιχεία Διέγερση της φυσιολογίας και της ανάπτυξης του φυτού Οι πρόδρομες ουσίες κυτοκινινών και αυξινών είναι οι κυριότερες ενώσεις που ενσωματώνονται στα προϊόντα θρέψης KSC, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στη διέγερση της φυσιολογίας των φυτών σε όλα τα στάδια ανάπτυξης, προωθώντας την άμεση μετάβαση της καλλιέργειας μεταξύ των φαινολογικών σταδίων. Επιπροσθέτως, καθυστερούν το φαινόμενο της γήρανσης, εξασφαλίζοντας ότι τα φυτά παραμένουν ζωηρά και παραγωγικά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μεγαλύτερη αντοχή στις αβιοτικές καταπονήσεις Οι αντιστρές ουσίες που εμπεριέχονται στο σύμπλοκο PHYT-actyl, υποστηρίζουν ζωτικές λειτουργίες του φυτού, παρέχοντας μεγαλύτερη αντοχή σε διάφορους παράγοντες αβιοτικού stress, όπως είναι οι δυσμενείς θερμοκρασίες, η υγρασία, η ξηρασία και οι συνθήκες αλατότητας. Ακόμα, η παρουσία οσμωπροστατευτικών ουσιών συνεισφέρει στη διατήρηση της ροής του υδατικού μίγματος, στην κατανομή των μεταβολιτών στο εσωτερικό του φυτού, καθώς επίσης και στη διέγερση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, οδηγώντας σε μεγαλύτερη παραγωγή βιομάζας.

Αυξημένη απορρόφηση των θρεπτικών στοιχείων Χάρη στη σύνθεση του συμπλέγματος PHYT-actyl σε ενεργά μόρια και οργανικά σύμπλοκα, επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερη θρέψη των φυτών. Αυτό πραγματοποιείται μέσω της κινητοποίησης και της προστασίας των θρεπτικών στοιχείων, ιδιαίτερα του φωσφόρου, περιορίζοντας τη δέσμευσή τους από τα εδαφικά κολλοειδή. Κάθε τύπος λιπάσματος της γκάμας προϊόντων KSC είναι εμπλουτισμένος με βιταμίνες και ιχνοστοιχεία σε χηλική μορφή, καθιστώντας τα τελευταία πιο εύκολα αφομοιώσιμα από τα φυτά. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ειδικά σε περιπτώσεις καλλιεργειών σε εδαφικό υπόστρωμα, λόγω του φαινομένου δέσμευσης των ιχνοστοιχείων στα εδαφικά κολλοειδή. Εν κατακλείδι, η χρήση των εξειδικευμένων υδατοδιαλυτών λιπασμάτων KSC της Timac Agro | ΛΥΔΑ, με τεχνολογία PHYTactyl, προσφέρει σημαντικά οφέλη για κάθε καλλιεργητή, μέσω της μεγιστοποίησης της παραγωγής καθώς και της βελτίωσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του τελικού παραγόμενου προϊόντος. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 29

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | ΥΔΡΟΛΊΠΑΝΣΗ

ΥΔΡΟΛΊΠΑΝΣΗ

Απαραίτητη για υπαίθρια καλλιέργεια τομάτας, πιπεριάς και μελιτζάνας Για μέγιστη απόδοση καλής ποιότητας καρπών, οι καλλιέργειες αυτές χρειάζονται συχνή επιφανειακή λίπανση με σχετικά μικρές ποσότητες υδατοδιαλυτών λιπασμάτων κυρίως καλίου και αζώτου, σ’ όλη την περίοδο της ανθοφορίας και ανάπτυξης καρπών. Η εφαρμογή των λιπασμάτων με το νερό της άρδευσης (υδρολίπανση) μπορεί να βελτιώσει την αξιοποίηση των λιπασμάτων και να μειώσει τις απώλειες και το κόστος της λίπανσης. ΟΜΆΔΑ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Αγροτύπος

Απαραίτητη η τακτική επιφανειακή λίπανση

Η ντομάτα, η μελιτζάνα και η πιπεριά είναι από τις καλλιέργειες που έχουν πολλούς αλληλοκαλυπτόμενους κύκλους άνθησης, καρπόδεσης και ωρίμανσης καρπών, που συνεχίζονται για ένα σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ παράλληλα πραγματοποιούν και μια βλαστική ανάπτυξη. Έχει αποδειχθεί ότι η απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων από τα φυτά αυτά συνεχίζεται σε υψηλά επίπεδα σ’ όλη την περίοδο από την εμφάνιση ανθέων μέχρι λίγο πριν την ωρίμανση των τελευταίων καρπών και ότι οι αναπτυσσόμενοι καρποί μπορούν και αντλούν από τα βλαστικά μέρη μόνο ένα μικρό ποσοστό των θρεπτικών στοιχείων που περιέχουν ενώ το μεγαλύτερο πρέπει να το πάρουν απευθείας από το υδατικό διάλυμα που φθάνει σ’ αυτούς μέσω των ριζών. Επιπλέον, με εξαίρεση τη μελιτζάνα που έχει μια σχετικά καλή ικανότητα αξιοποίησης των αποθεμάτων θρεπτικών στοιχείων που ήδη υπάρχουν στο έδαφος, η ντομάτα και η πιπεριά δεν έχουν αυτή την ικανότητα και χρειάζονται περισσότερο τα θρεπτικά στοιχεία σε υδατοδιαλυτές, άμεσα προσλήψιμες, μορφές στο βάθος της ριζόσφαιρας. Όσον αφορά το άζωτο, και οι τρεις καλλιέργειες προτιμούν τη νιτρική μορφή ενώ υψηλή συγκέντρωση αμμωνιακών επιδρά αρνητικά μειώνοντας την ανάπτυξη και την παραγωγή ιδιαίτερα στη ντομάτα και στην πιπεριά. Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι οι καλλιέργειες αυτές, για να φτάσουν σε μέγιστη απόδοση καλής ποιότητας καρπών, χρειάζονται τη συνεχή παρουσία στο βάθος της ριζόσφαιρας των απαραίτητων θρεπτικών στοιχείων καθ’ όλη την περίοδο καρπόδεσης και ανάπτυξης καρπών. Έτσι για τις καλλιέργειες αυτές, κατά την παραγωγική περίοδό τους, συ-

30 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

νιστάται η διενέργεια τακτικής επιφανειακής λίπανσης (με σχετικά μικρές ποσότητες λιπασμάτων) και αυτό γίνεται είτε με τη χορήγηση λιπάσματος σε στερεά μορφή κάθε 10-15 ημέρες είτε ακόμα καλύτερα με υδρολίπανση σε συχνότερα διαστήματα.

Ðßíáêáò 1: ÅíäåéêôéêÝò ðïóüôçôåò áæþôïõ êáé êáëßïõ (óå ëéðáíôéêÝò ìïíÜäåò/óôñÝììá) ðïõ óõíéóôÜôáé íá ÷ïñçãçèïýí óõíïëéêÜ ìå ôéò åðéöáíåéáêÝò ëéðÜíóåéò óå ôïìÜôá, ðéðåñéÜ êáé ìåëéôæÜíá.

ÊáëëéÝñãåéá

¢æùôï (Í)

ÊÜëéï (Ê2Ï)

Ντομάτα

34,5

ÐéðåñéÜ

ÌåëéôæÜíá

Η σχέση Άζωτο/Κάλιο

Η σχέση Άζωτο/Κάλιο, με βάση τις συνιστώμενες μονάδες στον Πίνακα 1, είναι 1/1,3 για τη ντομάτα και πιπεριά και 1/1,15 για τη μελιτζάνα. Σε περίπτωση που διαπιστώσουμε ότι η καλλιέργεια έχει τάση για υπερβολική βλάστηση σε βάρος της καρποφορίας, μπορούμε προσωρινά να μεταβάλουμε τη σχέση αυτή σε 1/1,5 μέχρι 1/2, αυξάνοντας το νιτρικό κάλιο και μειώνοντας τη νιτρική αμμωνία, ωθώντας την καλλιέργεια προς ανθοφορία και καρποφορία. Κάνουμε το αντίθετο, δηλ. μειώνουμε το νιτρικό κάλιο και αυξάνουμε τη νιτρική αμμωνία, προσωρινά, αν τα φυτά δείχνουν τάση για φτωχή βλάστηση.

Τύποι και ποσότητες λιπασμάτων

Τα κύρια θρεπτικά στοιχεία που χορηγούνται με τις επιφανειακές λιπάνσεις και καθορίζουν την αποδοτικότητα της καλλιέργειας είναι το άζωτο (Ν) και το κάλιο (Κ) ενώ άλλα θρεπτικά στοιχεία, όπως ο φωσφόρος (P) και το μαγνήσιο (Mg), αν απαιτούνται, συνήθως χορηγούνται κατά τη βασική λίπανση πριν τη μεταφύτευση (μαζί με ένα μέρος γύρω στο 20-30% του συνολικά απαιτούμενου αζώτου και καλίου). Οι ποσότητες αζώτου και καλίου που χρειάζεται να χορηγηθούν με τις επιφανειακές λιπάνσεις ποικίλουν ανάλογα με την καλλιέργεια, το υβρίδιο (δηλ. την παραγωγικότητα και τη διάρκεια του παραγωγικού κύκλου) και άλλες παραμέτρους. Στον Πίνακα 1 δίνονται οι ενδεικτικές ποσότητες που μπορούν να αποτελέσουν τη βάση και ο κάθε καλλιεργητής θα πρέπει να τις αυξομειώσει ανάλογα ώστε να τις προσαρμόσει στις δικές του συνθήκες.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 31

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | ΥΔΡΟΛΊΠΑΝΣΗ

Ðßíáêáò 2: Ðïóüôçôåò ëéðáóìÜôùí ðïõ áðáéôïýíôáé ãéá ôçí êÜëõøç ôùí áíáãêþí ôïìÜôáò, ðéðåñéÜò êáé ìåëéôæÜíáò óå Üæùôï êáé êÜëéï ìå åðéöáíåéáêÝò ëéðÜíóåéò.

Ëßðáóìá*

Ðïóüôçôá (Êg/óôñ)

K2O

34,5

ÔïìÜôá Íéôñéêü êÜëé

75 (5 öïñÝò x 15 Kg/óôñ)

9,75

ÍéôñéêÞ áììùíßá

50 (5 öïñÝò x 10 Kg/óôñ)

17,25

Óýíïëï

34,5

ÐéðåñéÜ Íéôñéêü êÜëé

60 (5 öïñÝò x 12 Kg/óôñ)

7,8

ÍéôñéêÞ áììùíßá

40 (5 öïñÝò x 8 Kg/óôñ)

13,8

Óýíïëï

27,6

21,6

27,6

ÌåëéôæÜíá Íéôñéêü êÜëé

50 (5 öïñÝò x 10 Kg/óôñ)

6,5

ÍéôñéêÞ áììùíßá

40 (5 öïñÝò x 8 Kg/óôñ)

13,8

Óýíïëï

20,3

* Ïé ðåñéåêôéêüôçôåò (%) ôùí ëéðáóìÜôùí óå èñåðôéêÜ óôïé÷åßá (Í-P2O5-Ê2O) åßíáé: Íéôñéêü êÜëé 13-0-46, ÍéôñéêÞ áììùíßá 34,5-0-0.

Τα λιπάσματα για τις συχνές επιφανειακές λιπάνσεις θα πρέπει, όπως αναφέρθηκε, να είναι υδατοδιαλυτά και συνήθως επιλέγεται το νιτρικό κάλιο (τύπος 13-0-46) ως πηγή του καλίου και ενός μέρους του αζώτου και η νιτρική αμμωνία (τύπος 34,5-0-0) ως συμπληρωματική πηγή αζώτου (περιέχει το μισό άζωτο σε νιτρική και το άλλο μισό σε αμμωνιακή μορφή). Λαμβάνοντας υπόψη την περιεκτικότητα κάθε λιπάσματος σε μονάδες αζώτου (Ν) και καλίου (Κ2Ο), μπορούμε να υπολογίσουμε την ποσότητα από αυτά που χρειάζεται να χορηγήσουμε ώστε η καλλιέργεια να πάρει τις συνιστώμενες μονάδες καλίου και αζώτου, όπως φαίνεται στον Πίνακα 2. Για τη ντομάτα, π.χ., που χρειάζεται 34,5 μονάδες καλίου, θα πρέπει να χορηγήσουμε συνολικά 34,5/0,46 = 75 κιλά/ στρέμμα νιτρικού καλίου. Η ποσότητα αυτή νιτρικού καλίου περιέχει όμως και 75x0,13 = 9,75 μονάδες αζώτου. Άρα, μένει να συμπληρώσουμε ακόμα 27-9,75 = 17,25 μονάδες αζώτου. Γι’ αυτό θα χρειαστεί να χορηγήσουμε και 17,25/0,345 = 50 κιλά/στρέμμα νιτρική αμμωνία. Τη συνολική αυτή ποσότητα (75+50 κιλά/στρέμμα) των δύο λιπα-

32 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

σμάτων μοιράζουμε σε πέντε ισόποσες δόσεις και έτσι κάθε φορά (π.χ. ανά 15ήμερο) χορηγούμε 15+10 κιλά/στρέμμα νιτρικού καλίου και νιτρικής αμμωνίας, αντίστοιχα. Ανάλογοι υπολογισμοί έχουν γίνει στον Πίνακα 2 για την πιπεριά και τη μελιτζάνα. Εννοείται ότι εκτός από τα αναφερόμενα παραπάνω λιπάσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλα απλά ή σύνθετα υδατοδιαλυτά λιπάσματα από τα πολλά διαθέσιμα στην αγορά, εφόσον συνιστώνται για το σκοπό αυτό, σε ποσότητες όμως που θα πρέπει να υπολογιστούν με βάση τον τύπο τους κατά παρόμοιο τρόπο. Επίσης, είναι δυνατόν για διάφορους λόγους να αποφασιστεί λίπανση σε συχνότερα διαστήματα ή για μακρότερο χρόνο, οπότε η συνολική υπολογισθείσα ποσότητα μοιράζεται ανάλογα σε περισσότερες μικρότερες δόσεις. Τρόποι χορήγησης των λιπασμάτων

Δεν χρειάζεται να γίνεται επιφανειακή λίπανση για μερικές εβδομάδες μετά τη μεταφύτευση (ειδικά αν έχει γίνει και βασική λίπανση) μέχρι τα φυτά ν’ ανα-

πτύξουν αρκετά το ριζικό τους σύστημα. Συνήθως αρχίζει μετά την εμφάνιση των πρώτων ανθέων (ντομάτα, πιπεριά) ή και αργότερα (μελιτζάνα) και συνεχίζεται όσο συνεχίζεται η καρπόδεση και η ταχεία ανάπτυξη καρπών. Σταματά 2-3 εβδομάδες πριν το τέλος της καλλιέργειας. Με τον κλασικό τρόπο, κάθε φορά το λίπασμα σε στερεά μορφή εφαρμόζεται γραμμικά μεταξύ των γραμμών των φυτών και καλό είναι να ακολουθεί ενσωμάτωση σε μικρό βάθος στο έδαφος με ελαφρά άρδευση ή ελαφρό σκάλισμα. Σε συνδυασμό με στάγδην άρδευση, όμως, το λίπασμα μπορεί να χορηγηθεί με το νερό της άρδευσης (υδρολίπανση) το οποίο θα το μεταφέρει κατευθείαν στο βάθος ανάπτυξης των ριζών επιτυγχάνοντας καλύτερη αξιοποίηση και μειώνοντας τις απώλειες θρεπτικών στοιχείων. Στην περίπτωση αυτή επιτυγχάνονται καλά αποτελέσματα με μικρότερη ποσότητα λιπάσματος γεγονός που μπορεί σύντομα να επιτρέψει απόσβεση του κόστους του εξοπλισμού υδρολίπανσης ενώ αποφεύγονται και τα εργατικά για το διασκορπισμό και την ενσωμάτωση του λιπάσματος.

Ξηρή κορυφή» στους καρπούς

Εμφανίζεται συχνά στις ντομάτες και πιπεριές και σπανιότερα στις μελιτζάνες. Το σύμπτωμα αυτό αναπτύσσεται όταν οι νεαροί, γρήγορα αναπτυσσόμενοι, καρποί έχουν ανεπαρκή τροφοδοσία με ασβέστιο. Αυτό συμβαίνει συνήθως στις εξής καταστάσεις: 1. Όταν τα φυτά έχουν υπερβολική ανάπτυξη βλάστησης επειδή τα αναπτυσσόμενα φύλλα παίρνουν κατά προτεραιότητα το διαθέσιμο ασβέστιο προκαλώντας ανεπάρκεια στους καρπούς. Το πολύ άζωτο ή και οι μεγάλες ποσότητες κοπριάς ευθύνονται στην περίπτωση αυτή και η κατάσταση βελτιώνεται με μείωση της αντίστοιχης ποσότητας. 2. Όταν τα φυτά βρεθούν σε υδατικό στρες λόγω ξηρού εδάφους ή πνοής ξηρών ανέμων, οπότε οι αναπτυσσόμενοι καρποί έχουν ελλιπή τροφοδοσία με νερό (και ασβέστιο). Η προσαρμογή της άρδευσης στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες ώστε να αποφεύγονται καταστάσεις στρες θα μειώσει το ποσοστό των καρπών με «ξηρή κορυφή».

3. Όταν τα φυτά έχουν περιορισμένο ριζικό σύστημα οπότε αντλούν νερό και ασβέστιο από μικρό μέρος του εδάφους. Αδιαπέραστο ή συμπιεσμένο στρώμα εδάφους σε μικρό βάθος, συχνές αρδεύσεις με μικρή ποσότητα νερού που οδηγούν σε επιπολαιόριζα φυτά ή καταστροφή των ριζών από νηματώδεις ή άλλα παθογόνα μπορεί να ευθύνονται στην περίπτωση αυτή και θα πρέπει να παρθούν τα ανάλογα μέτρα. Η προσθήκη ασβεστούχων λιπασμάτων στο έδαφος δεν λύνει συνήθως το πρόβλημα γιατί σπάνια υπάρχει έλλειψη ασβεστίου στο έδαφος ενώ και το νερό της άρδευσης σχεδόν πάντοτε περιέχει σημαντικές ποσότητες ασβεστίου. Ούτε η διαφυλλική χορήγηση ασβεστίου δίνει λύση γιατί η μετακίνηση του ασβεστίου, με το καθοδικό ρεύμα χυμών, από τα φύλλα στους καρπούς είναι ασήμαντη. Η λύση, όπου υπάρχει πρόβλημα, θα πρέπει να επιδιωχθεί με κατάλληλη διαχείριση της αζωτούχας λίπανσης και της άρδευσης και με διασφάλιση της ανάπτυξης ενός πλούσιου και βαθιού ριζικού συστήματος των φυτών.

Συμπτώματα «ξηρής κορυφής» σε καρπούς τομάτας, πιπεριάς και μελιτζάνας.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 33

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | ΥΔΡΟΛΊΠΑΝΣΗ

Σχεδιάγραμμα 1: Ένας τύπος υδρολιπαντήρα και ο τρόπος σύνδεσής του στον κεντρικό αγωγό άρδευσης.

Σχεδιάγραμμα 2: Ένας τύπος εγχυτήρα Venturi και ο τρόπος σύνδεσής του στον κεντρικό αγωγό άρδευσης.

Για την υδρολίπανση χρησιμοποιούνται συνήθως οι διάφοροι τύποι υδρολιπαντήρα (Σχεδ. 1) και λιγότερο συχνά ο εγχυτήρας Venturi (Σχεδ. 2) ενώ για μεγαλύτερη ακρίβεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν και οι ειδικές δοσομετρικές αντλίες που βέβαια είναι ακριβότερες και πολυπλοκότερες στη χρήση τους. Στην περίπτωση του υδρολιπαντήρα, οι ποσότητες των λιπασμάτων, που υπολογίζονται ανάλογα με την έκταση που αρδεύεται, τοποθετούνται μέσα στον υδρολιπαντήρα σε στερεά μορφή. Στη διάρκεια

34 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

της άρδευσης, νερό που περνάει με παράκαμψη μέσα από τον υδρολιπαντήρα διαλύει το λίπασμα και το διοχετεύει στο δίκτυο άρδευσης και τελικά στα φυτά. Στην περίπτωση του εγχυτήρα Venturi, το λίπασμα, διαλυμένο σε νερό, τοποθετείται σε ανοιχτό πλαστικό δοχείο. Στη διάρκεια της άρδευσης, η συσκευή (συνδεδεμένη με παράκαμψη στον κεντρικό αγωγό) αναρροφά (λόγω υποπίεσης, δηλ. δεν χρειάζεται πρόσθετη πηγή ενέργειας) το διάλυμα του λιπάσματος από το δοχείο και το διοχετεύει στο δί-

κτυο και στα φυτά. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να υπολογιστεί η συγκέντρωση των θρεπτικών στοιχείων που πρέπει να έχει το διάλυμα στο δοχείο, ανάλογα με τον όγκο του νερού της άρδευσης, ώστε μετά την αραίωση να φτάνουν τελικά στα φυτά οι επιθυμητές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων. Και τα δύο συστήματα υδρολίπανσης θα πρέπει να έχουν τα κατάλληλα όργανα ελέγχου, φίλτρα και βαλβίδες αντεπιστροφής και να διασφαλίζεται η σωστή λειτουργία τους με τη βοήθεια ενός ειδικού. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 35

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΕΛΊΑ

Η ΑΡΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΙΑΣ Σε συνθήκες κλιματικής κρίσης

Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή της ελιάς απειλείται από την κλιματική κρίση, την υποβάθμιση του εδάφους και την απώλεια της βιοποικιλότητας λόγω των αγροχημικών. Επιπλέον, οι αυξανόμενες περίοδοι ξηρασίας αυξάνουν τις ανάγκες άρδευσης. Η άρδευση παίζει σημαντικό ρόλο στην καλλιέργειά της και θα πρέπει οι παραγωγοί για να έχουν θετικά αποτελέσματα να καλύπτουν τις ανάγκες της τη σωστή περίοδο. 1 Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΡΤΖΟΥΛΑΚΗΣ Γεωπόνος-Ερευνητής τ. Δ/ντής Ινστιτούτου Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών kchartz@otenet.gr

ελιά (Olea europaea, L.) είναι ξηροφυτικό ιθαγενές δέντρο της Μεσογειακής λεκάνης και καλλιεργείται πάνω από 5.000 χρόνια στην περιοχή για τα προϊόντα της. Αναπτύσσεται σε περιοχές με ετήσια βροχόπτωση από 200-1000 mm, αλλά για καλή ανάπτυξη και υψηλή παραγωγή απαιτείται βροχόπτωση πάνω από 500-600 mm. Η άρδευση είναι αναγκαία όταν η κατανομή των βροχοπτώσεων δεν είναι ομοιόμορφη κατά τη διάρκεια του έτους και υπάρχει παρατεταμένη ξηρασία κατά τους θερινούς μήνες με έντονη εξάτμιση και διαπνοή από το φυτό, σε ελαιώνες με ετήσια βροχόπτωση κάτω από 400 mm, σε νέους εντατικούς (25-40 φυτά/στρέμμα) και υπερ-εντατικούς (100-180 φυτά/ στρέμμα) ελαιώνες και σε φτωχά εδάφη με μικρή υδατοϊκανότητα. Τα τελευταία χρόνια η παραγωγή της ελιάς απειλείται από την κλιματική κρίση, την υποβάθμιση του εδάφους και την απώλεια της βιοποικιλότητας λόγω των αγροχημικών. Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι πιο δραματικές λόγω του έντονου ανταγωνισμού για φυσικούς πόρους (έδαφος και νερό κ.λπ.) μεταξύ της γεωργίας και άλλων οικονομικών τομέων. Οι ανεπαρκείς βροχοπτώσεις οδηγούν σε υδατική καταπόνηση και μπορεί να επηρεάσουν τη συνολική υγεία, την παραγωγικότητα ή και τη βιωσιμότητα των ελαιόδεντρων. Επιπλέον, οι αυξανόμενες περίοδοι ξηρασίας αυξάνουν τις ανάγκες άρδευσης. Τα φαινολογικά στάδια ανάπτυξης και παραγωγής της ελιάς κατά τη διάρκεια του έτους εμφανίζονται στο Σχήμα 1. Οι κρίσιμες περίοδοι όσο αφορά τις ανάγκες σε νερό της ελιάς είναι α) η περίοδος διαμόρφωσης των οφθαλμών (Φεβρουάριος – μέσα Μαρτίου), β) η περίοδος άνθησης και καρπόδεσης (μέσα Απριλίου – αρχές Ιουνίου) και γ) η περίοδος ταχείας αύξησης του καρπού (Αύγουστος – Σεπτέμβριος).

36 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Εικ 1: Σύστημα καταγραφής κλιματικών συνθηκών, εδαφικής υγρασίας και εφαρμογής της άρδευσης με έξυπνες ηλεκτροβάνες.

Οι δύο πρώτες περίοδοι για τις συνθήκες της Ελλάδας καλύπτονται συνήθως από τις βροχές του χειμώνα και της άνοιξης. Όταν οι βροχές του χειμώνα είναι περιορισμένες, η άρδευση είναι αναγκαία και πριν την έναρξη της άνθησης (Απρίλιος–μέσα Μαΐου), για να εξασφαλιστεί επαρκής υγρασία κατά την άν-

θηση. Η τρίτη περίοδος μετά την σκλήρυνση του πυρήνα μέχρι τέλος ταχείας αύξησης του καρπού (μέσα Αυγούστου μέχρι Σεπτέμβριο), εξυπηρετείται στις περισσότερες περιοχές της χώρας αναγκαστικά με άρδευση. Η επαρκής τροφοδοσία με νερό κατά τη διάρκεια της άνθησης και της ταχεί-

Σχήμα 1: Ετήσιος κύκλος ελιάς.

Ðßíáêáò 1: ÐïéïôéêÜ óôïé÷åßá åëáéïëÜäïõ ‘TERRA KISSAMOS’ ðïéêéëßá ÊïñùíÝéêç ìå ïñèïëïãéêÞ Üñäåõóç (2023). Ïîýôçôá

0.33 % w/w oleic acid

Ê232

1.79

Ê270

0.15

ÏëéêÝò öáéíüëåò

403 mg/kg

Áñéèìüò õðåñïîåéäßùí

6.1 meq O2/kg

ÏñãáíïëçðôéêÞ áîéïëüãçóç

ας αύξησης του βλαστού αυξάνει τον αριθμό τέλειων ανθέων και το ποσοστό της καρπόδεσης, αυξάνει το μήκος της ετήσιας βλάστησης, ενώ τείνει να μειώνει την παρενιαυτοφορία (σε κάποιες ποικιλίες). Η έλλειψη νερού στην περίοδο διαμόρφωσης των ανθέων μέχρι την καρπόδεση προκαλεί μείωση του αριθμού των ταξιανθιών, παραγωγή ατελών ανθέων, μείωση της καρπόδεσης και καρπόπτωση και τελικά μείωση της παραγωγής. Επιπλέον, μειώνει το μήκος της ετήσιας βλάστησης, τον αριθμό φύλλων και επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή του επόμενου έτους. Η άρδευση της ελιάς από το στάδιο της έναρξης της σκλήρυνσης του πυρήνα μέχρι την ολοκλήρωση της αύξησης του καρπού αυξάνει το μέγεθος του καρπού και τη σχέση σάρκας/πυρήνα, αλλά επιμηκύνει το χρόνο ωρίμανσης και καθυστερεί την αλλαγή του χρώματος. Η ελιά θεωρείται ευαίσθητη στην υπερβολική υγρασία του εδάφους. Η υπερβολική άρδευση ή βροχόπτωση οδηγεί σε κορεσμό του εδάφους με αποτέλεσμα την έλλειψη Ο2 στο έδαφος. Η έλλειψη Ο2 μπορεί να προκαλέσει αλλαγή στον μεταβολισμό των ριζών και να παρεμποδίσει την απορρόφηση νερού και θρεπτικών στοιχείων. Τα ελαιόδεντρα που αναπτύσσονται κάτω από αυτές τις συνθήκες γίνονται μικρά, με πολυάριθμους λεπτούς κλαδίσκους, μικρά και κιτρινοπράσινα φύλλα, μικρή απόδοση και πρόωρη ωρίμανση των καρπών.

Η άρδευση αυξάνει τον αριθμό και το μέγεθος των καρπών (συνήθως σε δέντρα με μικρή ή μέση παραγωγή) και τη συνολική παραγωγή καρπών, και τελικά τη συνολική ποσότητα λαδιού ανά φυτό, ενώ η περιεκτικότητα σε λάδι των καρπών μειώνεται 0-10%. Η άρδευση της ποικιλίας ‘Κορωνέικη’ αυξάνει την παραγωγή ελαιολάδου κατά 33-72%. Η άρδευση, ιδιαίτερα η μη ορθολογική, μπορεί να μειώσει την περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε πολυφαινόλες και σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, ενώ το K232, K270, η οξύτητα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά δεν επηρεάζονται. Ωστόσο, η ορθολογική άρδευση όταν συνδυάζεται με ορθές πρακτικές συγκομιδής και επεξεργασίας του ελαιοκάρπου συμβάλλει στην παραγωγή υψηλής ποιότητας ελαιολάδου (Πίνακας 1). Το ύψος των υδατικών απαιτήσεων της ελιάς ποικίλει ανάλογα με την ποικιλία, τη χρήση αλλά και το βλαστικό στάδιο (Πίνακας 2). Οι επιτραπέζιες ποικιλίες απαιτούν μεγαλύτερες ποσότητες νερού από τις ελαιοποιήσιμες. Για τις ποικιλίες ελιάς ‘Καλαμών’ και ‘Αμφίσσης’ που αρδεύονται με σταγόνες, ο συντελεστής υδατοκατανάλωσης Κp=0,40– 0,45 (350-450 m3/στρέμμα) θεωρείται ότι καλύπτει ικανοποιητικά τις ανάγκες τους σε νερό. Για την ποικιλία ‘Κορωνέικη’ οι ανάγκες σε νερό άρδευσης για πλήρη κάλυψη των αναγκών στην Κρήτη κυμαίνονται από 200-280 m3/στρέμμα (συντελεστής υδατοκατανάλωσης

Ðßíáêáò 2: ÁíÜãêåò óå íåñü Üñäåõóçò ôçò åëéÜò (lt/φυτό ανά ημέρα) Óêïðüò êáë/ãåéáò

ÌÞíåò ÌÁÉ

ÉÏÕÍ

ÉÏÕË

ÁÕÃ

ÓÅÐÔ

ÏÊÔ

ÐáñáãùãÞ ëáäéïý

30 - 40

40 – 50

50 - 60

40 - 60

ÅðéôñáðÝæéá åëéÜ

40 - 50

70 – 80

80 - 100

60 - 70

50 - 60

Öñïõôþäåò (Mf)

4.9

Åëáôôþìáôá (Md)

0.0

Κp= 0,3–0,4) ανάλογα με την περιοχή. Ο σχεδιασμός της άρδευσης της ελιάς συνήθως γίνεται εμπειρικά. Ωστόσο, υπάρχουν σήμερα στην αγορά με πολύ μικρό κόστος εργαλεία σχεδιασμού της άρδευσης (Software), που μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τους αγρότες να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα χρήσης του νερού, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα τους περιβαλλοντικούς κινδύνους και συμβάλλοντας στην αειφορία της ελαιοκαλλιέργειας. Τα εργαλεία αυτά με τη χρήση GPS, αισθητήρων υγρασίας εδάφους, Μ/Σ, τηλεπισκόπησης, τεχνητής νοημοσύνης (AI) και αλγόριθμους μηχανικής μάθησης λαμβάνουν υπόψη τα κλιματικά δεδομένα, τον τύπο του εδάφους, την καλλιέργεια, τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα του νερού και τη μέθοδο άρδευσης για τοv υπολογισμό των αναγκών άρδευσης της ελιάς (Σχήμα 2). Η πληροφορία για τον χρόνο άρδευσης και την ποσότητα νερού δίνεται στον αγρότη μέσω του διαδικτύου ή τηλεφωνικού μηνύματος (SMS) στο κινητό του ή απευθείας στην ηλεκτροβάνα (Εικ. 1). Εφαρμόζεται ήδη με επιτυχία από πολλούς παρόχους σε ομάδες παραγωγών ελιάς, σε συνεταιρισμούς και σε μεμονωμένους παραγωγούς σε όλη την Ελλάδα, με πολύ μικρό κόστος (2030 € το χρόνο για μέχρι 5 αγροτεμάχια). Επιτυγχάνεται εξορθολογισμός της άρδευσης των ελαιοδέντρων και η οικονομία νερού υπερβαίνει το 30%. Πληροφορίες για τον χρόνο άρδευσης και την ποσότητα νερού των ελαιοδέντρων με βάση τις τρέχουσες εδαφοκλιματικές συνθήκες δίνονται δωρεά με SMS ή e-mail για ένα μήνα συμπληρώνοντας τη φόρμα εγγραφής https://zenagropc.com/forma-eggrafis/ Σε περιόδους μειωμένης διαθεσιμότητας νερού, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, πρέπει να εφαρμοστεί στην ελιά η τε-

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 37

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΕΛΊΑ Σχήμα 2: Σχηματική παράσταση άρδευσης ακριβείας.

Ðßíáêáò 3: Åðßäñáóç ôçò åëëåéììáôéêÞò Üñäåõóçò óôçí åëéÜ ×åéñéóìüò

Íåñü Üñäåõóçò (mm)

ÐáñáãùãÞ êáñðþí (kg/äÝíôñï)

Ðåñéåêôéêüôçôá óå ëÜäé (% Ν.Β)

Ey (kg λαδιού/mm H2O)

ÐëÞñçò Üñäåõóç

432

38.3 α*

21.3 α

0.49 α

ÅëëåéììáôéêÞ Üñäåõóç

321

34.1 α

22.8 β

0.73 β

×ùñßò Üñäåõóç

24.1 β

23.5 β

χνική της ελλειμματικής άρδευσης (ΕΑ). Είναι μια τεχνική εξοικονόμησης νερού άρδευσης κατά την οποία η ελιά υποβάλλεται σε κάποιο βαθμό έλλειψης νερού, χωρίς σημαντική μείωση της παραγωγής. Η ελεγχόμενη υδατική καταπόνηση εφαρμόζεται συνήθως σε συγκεκριμένη περίοδο (από τα μέσα Ιουνίου μέχρι τις αρχές Αυγούστου) ή καθ’ όλη την αρδευτική περίοδο και δεν επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή, ενώ μπορεί να μειώσει την κατανάλωση νερού άρδευσης μέχρι και 30% (Πίνακας 3). Η ελεγχόμενη υδατική

καταπόνηση συμβάλλει στην εξοικονόμηση νερού και μειώνει τις απώλειες λόγω βαθιάς διήθησης ή επιφανειακής απορροής, συμβάλει στο έλεγχο της αλατότητας και μειώνει τις απώλειες λιπασμάτων και αγροχημικών. Η επιλογή ελλειμματικής άρδευσης προϋποθέτει την κατάλληλη γνώση της εξατμισοδιαπνοής της ελιάς, την αντίδραση της στην έλλειψη νερού, τη γνώση των κρίσιμων για το νερό σταδίων ανάπτυξης της ελιάς, τις οικονομικές επιπτώσεις της μείωσης της παραγωγής και τεχνική υποστήριξη για την εφαρμογή της. 2

Η εφαρμογή υδρολίπανσης, δηλαδή η εφαρμογή λιπασμάτων μέσω του συστήματος άρδευσης Εξασφαλίζει ακριβή ποσότητα λιπάσματος στο ριζικό σύστημα της ελιάς, βέλτιστες συνθήκες χρήσης, υψηλή απόδοση λίπανσης, ευελιξία στο χρόνο εφαρμογής του λιπάσματος ενώ ελαχιστοποιεί τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Η μέθοδος που σήμερα εφαρμόζεται κυρίως είναι η άρδευση με σταγόνες (Eικ. 2), επειδή εξασφαλίζει οικονομία νερού, αξιοποιεί τις μικρές παροχές, εφαρμόζεται σε επικλινή εδάφη, δημιουργεί καλύτερες συνθήκες απορρόφησης νερού από το φυτό και έχει μειωμένο κόστος εφαρμογής του νερού (μειωμένα εργατικά). Για μέσης σύστασης εδάφη μια γραμμή άρδευσης ανά σειρά δέντρων είναι επαρκής για να καλυφθούν οι ανάγκες σε νερό. Σε ελαφρά εδάφη (άμμος > 70%) απαιτείται η τοποθέτηση δύο γραμμών άρδευσης με σταλακτήρες ή η χρήση μικροεκτοξευτήρων. Η συντήρηση του συστήματος άρδευσης είναι μια εργασία απαραίτητη για την μακροβιότητα και καλή λειτουργία του συστήματος. Εκτός των ανθρακικών και των ενώσεων του σιδήρου, εμφράξεις των σταλακτήρων μπορεί να προκαλέσει και η δραστηριότητα διαφόρων μικροοργανισμών. Η διάλυση και αποβολή των αλάτων επιτυγχάνεται εύκολα με την εισαγωγή οξέων. Συνήθως χρησιμοποιείται HCl (30%) επειδή είναι φτηνό, σε ποσότητα 4-6 lt/ m3 νερού (0,5%) που διέρχεται μέσω του συστήματος. Όταν χρησιμοποιείται ο λιπαντήρας, πρέπει πάντα να προστίθεται το οξύ στο νερό του λιπαντήρα και όχι το νερό στο οξύ γιατί υπάρχει ο κίνδυνος πρόκλησης εγκαυμάτων. Μετά από τουλάχιστον 30 λεπτά διέλευσης του οξέος και άρδευση διακόπτεται η λειτουργία του δικτύου για 24 ώρες. Στη συνέχεια γίνεται πλύσιμο του δικτύου με νερό και άνοιγμα των άκρων των πλευρικών για αποβολή των ακαθαρσιών. Συνήθως, ο καθαρισμός του δικτύου γίνεται στο τέλος της αρδευτικής περιόδου.

Εικ 2: Άρδευση ελιάς με σταγόνες.

38 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Ðßíáêáò 4: Áíôï÷Þ 12 åëëçíéêþí ðïéêéëéþí åëéÜò óôçí áëáôüôçôá Åõáßóèçôåò

ÌÝóçò áíèåêôéêüôçôáò

ÁíèåêôéêÝò

ÈñïõìðïëéÜ

ÊïñùíÝéêç

Êáëáìþí

×ïíäñïëéÜ ×áëêéäéêÞò

ÌáóôïåéäÞò

ËéáíïëéÜ Êåñêýñáò

ÁãïõñïìáíÜêé

Áìößóóçò

Ìåãáñßôéêç

ÂáëáíïëéÜ

ÊïèñÝéêç

ÁäñáìéôéíÞ

Ðßíáêáò 5: ×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ íåñïý ãéá ôçí Üñäåõóç ôçò åëéÜò Ðñüâëçìá áëáôüôçôáò

ÊáíÝíá

ÁõîçìÝíï

Óïâáñü

< 2,5

2,5-5,5

>5.5

ÍÜôñéï(g/l)

0.25

0.3-1.0

>1.2

×ëþñéï (g/l)

0.35

0.4-1.5

>1.8

Âüñéï(ppm)

1-2

Áëáôüôçôá ECw (dS/m) Ôïîéêüôçôá éüíôùí

Ποιότητα του νερού άρδευσης Η ελιά θεωρείται μέσης ανθεκτικότητας φυτό στην αλατότητα, αν και υπάρχουν σημαντικές γενοτυπικές διαφορές μεταξύ των ποικιλιών (Πίνακας 4). Μπορεί να αρδεύεται με νερό ηλεκτρικής αγωγιμότητας μέχρι 5,2 dS/m, αλλά η χρήση νερού με ηλεκτρική αγωγιμότητα μικρότερη από 2,5 dS/m είναι επιθυμητή. Ωστόσο η ελιά, μπορεί να αντέξει και υψηλότερες συγκεντρώσεις υπό την προϋπόθεση ότι το NaCl αποτελεί μικρό ποσοστό του συνόλου των διαλυτών αλάτων στο νερό άρδευσης. Στον Πίνακα 5 φαίνονται τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει το νερό για την άρδευση της ελιάς. Μια δυναμική και αποτελεσματική από πλευράς κόστους λύση για την παροχή αρδευτικού νερού σε ελαιοπαραγωγικές περιοχές με έλλειψη νερού είναι η χρήση των επεξεργασμένων υγρών αποβλήτων (ΕΥΑ) από τους βιολογικούς καθαρισμούς, τα οποία περιέχουν μεταξύ άλλων απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την ανάπτυξη και καλή παραγωγή των ελαιοδέντρων, όπως άζωτο, φώσφορο και κάλιο. Η υπάρχουσα νομοθεσία θέτει της προϋποθέσεις χρήσης τους και στα πειράματα έγιναν σε διάφορες ποικιλίες συγκρίνοντας την άρδευση με νερό καλής ποιότητας και με ΕΥΑ επιβεβαιώθηκε ότι δεν υπάρχει καμία αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη και την παραγωγικότητα (παραγωγή καρπών και ποσότητα ελαιολάδου) της ελιάς με την χρήση των ΕΥΑ. Όσον αφορά την ποιότητα του ελαιολάδου δεν αναφέρθηκε καμία αρνητική επίδραση στην περιεκτικότητα του ελαιολάδου σε λιπαρά οξέα και στα Κ232 και K270 συγκριτικά με τα ξηρικά (χωρίς άρδευση). Επιπλέον, όλα τα ελαιόλαδα που παράχθηκαν με άρδευση με ΕΥΑ ανήκουν στην εμπορική κατηγορία ‘έξτρα παρθένο ελαιόλαδο’, όσον αφορά και την οργανοληπτική τους αξιολόγηση. Τέλος, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα υγιεινής τόσο για το έδαφος όσο και για τα παραγόμενα προϊόντα (ελαιόλαδο και ελιές) σε ελαιώνες που αρδεύονται με ΕΥΑ, αφού δεν έχει καταγραφεί καμιά μικροβιακή μόλυνση στους καρπούς που συγκομίζονται απευθείας από το δέντρο. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 39

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ

ΤΕΧΝΙΚΉ ΚΛΑΔΈΜΑΤΟΣ ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗΣ ΑΜΥΓΔΑΛΙΆΣ Για καλή καρποφορία και ανανέωση

Το κλάδεμα διαμόρφωσης (ή μόρφωσης ή σχηματισμού) εφαρμόζεται κατά τα πρώτα χρόνια της φύτευσης του νεαρού δενδρυλλίου αμυγδαλιάς και αποσκοπεί στο σχηματισμό ενός ισχυρού σκελετού πάνω στον οποίο θα αναπτυχθεί και επεκταθεί η βλάστηση και η καρποφορία του. Δρ. ΙΩΆΝΝΗΣ ΜΆΝΘΟΣ Εντεταλμένος Ερευνητής, Τμήμα Ακρόδρυων -Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων/ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ

Δρ. ΘΩΜΆΣ ΣΩΤΗΡΌΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Ερευνών, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης & Φυτογενετικών Πόρων / ΕΛΓΟ - ΔΗΜΗΤΡΑ

Κλάδεμα διαμόρφωσης ή μόρφωσης αμυγδαλιάς Το κλάδεμα διαμόρφωσης έχει στόχο τη διαμόρφωση του δένδρου στο επιθυμητό σχήμα του και αποσκοπεί στην ταχύτερη ανάπτυξη των δένδρων, στη δημιουργία ενός ισχυρού σκελετού ικανού να παράγει και να σηκώνει μεγάλο φορτίο καρπών, στη διείσδυση του ηλιακού φωτός και του αέρα σε ολόκληρη την κόμη του δένδρου και στη διευκόλυνση του συνόλου των καλλιεργητικών εργασιών. Το σωστό κλάδεμα διαμόρφωσης σε συνδυασμό με την ορθή εφαρμογή των λοιπών καλλιεργητικών φροντίδων, όπως της λίπανσης, της άρδευσης και της φυτοπροστασίας, επιταχύνει την είσοδο του δένδρου στην καρποφορία και εξασφαλίζει τη σταθερά υψηλή παραγωγή καρπών εξαιρετικής ποιότητας. Οι επεμβάσεις του κλαδέματος ξεκινούν από τη φύτευση του δένδρου στο χωράφι, εφαρμόζονται κάθε χρόνο για την ολοκλήρωση του επιδιωκόμενου σχήματος (μέχρι την είσοδο του δένδρου στην πλήρη παραγωγή) και συνεχίζονται καθ΄ όλη τη διάρκεια της παραγωγικής ζωής του. Όσον αφορά το σχήμα διαμόρφωσης, αυτό πρέπει να επιλέγεται σύμφωνα με τη δύναμη της βλάστησης και τη μορφή της κόμης (ορθόκλαδη, πλαγιόκλαδη ή ενδιάμεσης διαβάθμισης) της επιλεγμένης ποικιλίας σε συνδυασμό βέβαια με τη ζωηρότητα του επιλεγμένου υποκειμένου, τις αποστάσεις φύτευσης, τη γονιμότητα του εδάφους, τη δυνατότητα ή μη άρδευσης των φυτειών, το διαθέσιμο εξοπλισμό της αγροτικής εκμετάλλευσης, αλλά και τις οικονομικές δυνατότητες και την τεχνογνωσία του παραγωγού.

40 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Δρ. ΙΩΆΝΝΗΣ Ε. ΠΑΠΑΔΆΚΗΣ Αναπληρωτής Καθηγητής, Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εικ 1: Σχεδιαγραμματική απεικόνιση δένδρου που έχει διαμορφωθεί σε σχήμα κυπέλλου με τρεις κύριους βραχίονες (α) και τρεις υποβραχίονες (β1, β2, β3) επί των κύριων βραχιόνων (πηγή Δ. Στυλιανίδης).

Τεχνική κλαδέματος Το σχήμα διαμόρφωσης που κυρίως επικρατεί στην καλλιέργεια της αμυγδαλιάς είναι το κυπελλοειδές αποτελούμενο από τρεις (3), τέσσερις (4) ή περισσότερους βραχίονες (κύριες διακλαδώσεις του κορμού) (Εικ. 1 & Εικ. 2). Για τη διαμόρφωση της κόμης των δένδρων της αμυγδαλιάς σε σχήμα κυπέλλου, θα πρέπει κατά τα τρία πρώτα χρόνια της εγκατάστασής τους στο δενδροκομείο να κλαδευτούν κατάλληλα σύμφωνα με όσα αναφέρονται παρακάτω:

Φύτευση-πρώτο έτος: Κατά τη φύτευση, τον χειμώνα με αρχές άνοιξης, το νεαρό δενδρύλλιο συνήθως καρατομείται (με κορυφολόγημα του κεντρικού του βλαστού) σε ύψος περίπου 70-80 εκατοστά πάνω από το έδαφος. Δεδομένου ότι στις περισσότερες ποικιλίες κατά μήκος του κεντρικού βλαστού του δενδρυλλίου υπάρχουν μικροί ταχυφυείς βλαστοί (κοντοί και λεπτοί πλάγιοι βλαστοί), όταν το δενδρύλλιο καρατομηθεί στα 70-80 εκατοστά, θα πρέπει παράλληλα όλοι οι ταχυφυείς βλαστοί που βρίσκονται μέχρι το ύψος των 30-

2α

40 περίπου εκατοστών από το έδαφος να αφαιρούνται, ενώ οι υπόλοιποι θα πρέπει να κλαδευτούν με αφαίρεση του επάκριου τμήματός τους (σύντμηση) αφήνοντας στη βάση τους ένα ή δύο μάτια (οφθαλμούς). Δεύτερο έτος: Το δεύτερο έτος από τη φύτευση, όταν αρχίσουν να αναπτύσσονται οι νέοι βλαστοί, επιλέγονται τρεις (3) ή τέσσερις (4) πλάγιοι βλαστοί, οι πιο ισχυροί, που να είναι ισομεγέθεις, καλά αναπτυγμένοι και ομοιόμορφα κατανεμημένοι γύρω από τον κεντρικό βλαστό (κορμό) του δενδρυλλίου. Αυτοί οι βλαστοί θα είναι οι μελλοντικοί βραχίονες που θα σχηματίσουν τον σκελετό του

Εικ. 2: Αριστερά δενδρύλλιο αμυγδαλιάς χωρίς κλάδεμα διαμόρφωσης και δεξιά με κλάδεμα για τη διαμόρφωσή του σε κύπελλο, με τρεις πλάγιους βλαστούς (μελλοντικοί βραχίονες) που είναι ομοιόμορφα κατανεμημένοι στην περιφέρεια του δένδρου και δεν φύονται από το ίδιο επίπεδο κατά μήκος του κορμού (πηγή, Δρ. Μάνθος Ι., Τμήμα Ακρόδρυων).

2β

δένδρου. Συνήθως προτιμώνται βλαστοί που σχηματίζουν γωνία μεγαλύτερη των 45 μοιρών με τον κορμό (ιδανικά 50-60 μοίρες), γιατί αυτοί θα αναπτυχθούν ελεύθερα χωρίς κανένα ανταγωνισμό και θα δημιουργηθεί το σχήμα κυπέλλου. Ιδιαίτερη σημασία έχει οι βλαστοί που θα επιλεγούν ως μελλοντικοί βραχίονες του δένδρου να μην φύονται από το ίδιο σημείο του κορμού (Εικ. 2 & Εικ. 4), διότι αργότερα καθώς το δένδρο θα στηρίζει ολοένα και πιο βαρύ φορτίο, κυρίως λόγω της καρποφορίας, ενδέχεται κάποιος από αυτούς να αποκολληθεί από τον κορμό (Εικ.3), με αποτέλεσμα 3

να αλλοιωθεί το σχήμα του δένδρου και να καταστραφεί μέρος της κόμης και της καρποφόρας ζώνης του. Τρίτο έτος: Το τρίτο έτος από τη φύτευση, μετά από τη διαμόρφωση και περαιτέρω ανάπτυξη των τριών (ή και περισσοτέρων) κύριων βραχιόνων, επιδιώκεται η δημιουργία υποβραχιόνων, δηλαδή διακλαδώσεων πάνω σε κάθε κύριο βραχίονα. Ο ιδανικός αριθμός υποβραχιόνων είναι δύο με τρεις (μπορεί να είναι λιγότεροι ή και περισσότεροι). Οι υποβραχίονες κλαδεύονται στο 1/3 – 1/2 του μήκους τους, σε περίπτωση που είναι υπερβολικά μεγάλοι. Τον επόμενο χειμώνα, αφαιρούνται οι περιττοί βλαστοί, ώστε να δυναμώσουν οι βραχίονες και οι πλέον κατάλληλοι από τους υποβραχίονες που είχαν επιλεγεί προηγουμένως. Οι ίδιες εργασίες επαναλαμβάνονται την ίδια περίοδο και τα επόμενα έτη, μέχρι τα δένδρα να μπουν στην πλήρη παραγωγή. Οι βλαστοί που θα επιλέγονται κάθε έτος για επέκταση του βραχίονα, θα πρέπει να έχουν γωνία μεγαλύτερη από αυτή του προηγουμένου. Τα όργανα καρποφορίας της αμυγδαλιάς είναι τα ημιμόνιμα καρποφόρα όργανα που ονομάζονται ροζέτες ή ανθοδέσμες (Εικ. 5) καθώς και βλαστοί του προηγούμενου έτους (μικτοί ετήσιοι βλαστοί και λεπτοκλάδια). Τα άνθη φέρονται σε ετήσιους βλαστούς από μονανθείς ανθοφόρους οφθαλμούς. Σε κάθε γόνατο (κόμβο) των ετήσιων βλαστών υπάρχουν ένας (1) με τρεις (3) οφθαλμοί, που μπορεί να είναι βλαστοφόροι (ξυλοφόροι) ή ανθοφόροι. Οι ανθοφόροι οφθαλμοί είναι πιο διογκωμένοι από τους βλαστοφόρους. Υπάρχουν ποικιλίες οι οποίες καρποφορούν σε ροζέτες και ποικιλίες στις οποίες επικρατούν οι μικροί βλαστοί του προηγούμενου έτους.

Εικ. 3: Αποκόλληση (σχίσιμο) των κύριων βραχιόνων στην κορυφή του κορμού (πηγή, Joe Connell, University of California Cooperative Extension Agriculture & Natural Resources, UCCE).

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 41

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΑΜΥΓΔΑΛΙΑ 4

Εικ. 4: Οι μελλοντικοί βραχίονες που επιλέγονται σε δενδρύλλια αμυγδαλιάς δεν πρέπει να φύονται από το ίδιο σημείο του κορμού για να μην υπάρξει μελλοντικά αποκόλληση των βραχιόνων (πηγή, Δρ. Μάνθος Ι., Τμήμα Ακρόδρυων).

του δένδρου, στην ανανέωση του καρποφόρου ξύλου, στο σχηματισμό νέων καρποφόρων οργάνων και στην παραγωγή πολλών και άριστης ποιότητας καρπών. Επίσης, διευκολύνει όλες τις καλλιεργητικές τεχνικές που αφορούν τη φυτοπροστασία, τη συγκομιδή, την καλύτερη πρόσβαση των αγροτικών μηχανημάτων κλπ.

Οι ποικιλίες που καρποφορούν σε ροζέτες έχουν μεγαλύτερη τάση να μην καρποφορούν κανονικά κάθε χρόνο (παρενιαυτοφορούν) σε σχέση με αυτές που καρποφορούν πάνω σε μικρούς βλαστούς του περασμένου έτους. Η διάρκεια ζωής μιας ροζέτας φτάνει έως τα πέντε έτη και τον ένα χρόνο καρποφορεί κανονικά, ενώ τον επόμενο καρποφορεί ελάχιστα ή καθόλου (φαινόμενο που ονομάζεται τοπική παρενιαυτοφορία). Αν και το φαινόμενο της παρενιαυτοφορίας είναι μέρος της βιολογίας της αμυδγαλιάς, μπορεί να μειωθεί σημαντικά εφόσον τα δένδρα κλαδεύονται σωστά και συστηματικά. 5

Κλάδεμα καρποφορίας Το κλάδεμα καρποφορίας (Εικ. 6) εφαρμόζεται κατά το διάστημα Νοεμβρίου-μέσα Φεβρουαρίου, συνήθως πριν ξεκινήσει η έκπτυξη των οφθαλμών και η νέα άνθηση, ανάλογα με την πρωιμότητα και την οψιμότητα της κάθε ποικιλίας και περιοχής. Εφαρμόζεται κάθε χρόνο και αποσκοπεί στη διατήρηση του επιθυμητού σχήματος και του μεγέθους της κόμης των δένδρων, στην εναρμόνιση της βλάστησης με την παραγωγή, στη δημιουργία κάθε χρόνο επαρκούς ετήσιας βλάστησης και ικανοποιητικού αριθμού καρποφόρων οργάνων, στον καλό φωτισμό και αερισμό της κόμης

Τεχνική κλαδέματος ♦ Αφαιρούνται όλοι οι βλαστοί που εκπτύσσονται από το εσωτερικό της κόμης και υπάρχει ο κίνδυνος να την κλείσουν, δημιουργώντας μεταξύ άλλων και σημαντικά προβλήματα οφειλόμενα σε μειωμένο φωτισμό και αερισμό της κόμης. ♦ Αφαιρούνται οι πυκνοί κλάδοι που φύονται σε βασικούς άξονες. ♦ Αφαιρούνται οι λαίμαργοι και οι κατακόρυφοι βλαστοί, που μπορούν να δημιουργήσουν κεντρικούς άξονες και να αποδυναμώσουν όλους τους πλάγιους και όλοι όσοι λόγω θέσεως ή ζωηρότητας μπορούν να αλλοιώσουν το σχήμα διαμόρφωσης του δένδρου. ♦ Αραιώνονται οι πολύ πυκνοί βλαστοί της βάσης του δένδρου που αλληλοκαλύπτονται ή σκιάζονται μεταξύ τους (προτιμάται να αφαιρούνται οι κλάδοι που έχουν τις λιγότερες διακλαδώσεις και τη φτωχότερη ετήσια βλάστηση και αυτοί που λόγω θέσεως ζημιώνουν περισσότερο όλους τους υπόλοιπους γύρω τους). ♦ Αφαιρούνται οι μεγάλου μήκους τρίτης τάξεως κλάδοι (υποβραχίονες), που φέρουν λίγες διακλαδώσεις και φτωχή ετήσια βλάστηση, συνήθως στο κορυφαίο τμήμα τους. ♦ Αφαιρούνται επίσης όλοι οι ξεροί κλάδοι, οι σπασμένοι, οι πληγωμένοι και οι προσβεβλημένοι από εχθρούς και ασθένειες. Εικ. 5: Καρποφόρα όργανα αμυγδαλιάς, ροζέτες ή ανθοδέσμες (α). Επίσης, διακρίνονται οι ποδίσκοι (β) των καρπών του περασμένου έτους (πηγή, Δρ. Μάνθος Ι., Τμήμα Ακρόδρυων).

42 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Μετά το πέρας του κλαδέματος οι μεγάλες τομές θα πρέπει να καλύπτονται με κάποιο επουλωτικό πληγών και στη συνέχεια να εφαρμόζεται ψεκασμός με χαλκούχα σκευάσματα. Κλάδεμα επαναφοράς ή ανανέωσης Δένδρα αμυγδαλιάς αν δεν κλαδευτούν για πολλά χρόνια παρουσιάζουν μια γενικότερη γερασμένη-εξασθενημένη όψη, με ξερά κλαδιά, βλάστηση σε μεγάλο μη επιθυμητό ύψος, πολύ μικρή ετήσια βλάστηση και περιορισμένη καρποφορία. Σε αυτή την περίπτωση, η αμυγδαλιά, ανεξάρτητα από την ηλικία της,

απαιτεί κλάδεμα επαναφοράς ή ανανέωσης, για να επανέλθει η βλάστηση και η καρποφορία σε όλο τον σκελετό του δένδρου (Εικ. 7). Το κλάδεμα επαναφοράς ή ανανέωσης εφαρμόζεται καλύτερα κατά την περίοδο του λήθαργου του δένδρου (κατάλληλη εποχή κλαδέματος συστήνεται όταν έχει ολοκληρωθεί η πτώση των φύλλων). Αφορά αυστηρό κλάδεμα που εφαρμόζεται σε ακλάδευτα ή γερασμένα δένδρα και στοχεύει στην ανανέωση της κόμης τους. Ειδικότερα, σκοπός του κλαδέματος είναι η μείωση του μεγέθους των δένδρων (στις περιπτώσεις 7

Εικ. 6: Αριστερά αμυγδαλιές χωρίς ετήσιο κλάδεμα καρποφορίας, δεξιά αμυγδαλιές με ετήσιο κλάδεμα καρποφορίας (πηγή, Δρ. Μάνθος Ι., Τμήμα Ακρόδρυων).

που τα δένδρα αφέθηκαν ακλάδευτα ή δεν εφαρμόστηκε σωστά το ετήσιο κλάδεμά τους), η διατήρηση του σχήματος των δένδρων, η αφαίρεση ξερών κλάδων ή/και προσβεβλημένων από διάφορους εχθρούς και ασθένειες και η ανανέωση του καρποφόρου ξύλου. Η υπερβολική βλάστηση και η καρποφορία βρίσκονται πάντα σε ανταγωνισμό, για τον λόγο αυτό με το κλάδεμα προσπαθούμε να επιτύχουμε ισορροπία. Είναι πολύ σημαντικό το κλάδεμα να γίνεται σε μέρες που δεν υπάρχουν βροχοπτώσεις, λόγω κινδύνου μεταφοράς μολυσματικών ασθενειών και προσβολών μέσω των τομών. Η επέμβαση γίνεται με μεγάλη προσοχή, ώστε να αποφευχθούν περιττές πληγές στα δένδρα. Επίσης, μετά το πέρας του κλαδέματος οι μεγάλες τομές θα πρέπει να καλύπτονται με κάποιο επουλωτικό πληγών και στη συνέχεια να εφαρμόζεται ψεκασμός με χαλκούχα σκευάσματα. Η σχετική βιβλιογραφία βρίσκεται στη διεύθυνση: bibliography.agrotypos.gr, έτος 2024, τεύχος 5. n Εικ. 7: Προσπάθεια παραγωγού για κλάδεμα επαναφοράς ή ανανέωσης σε μεγάλης ηλικίας αμυγδαλιές (πηγή, Δρ. Μάνθος Ι., Τμήμα Ακρόδρυων).

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 43

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΡΟΔΑΚΙΝΑ & ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ

ΠΡΟΣΠΆΘΕΙΑ ΓΙΑ ΧΑΜΗΛΈΣ ΤΙΜΈΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΌ ΚΌΣΤΟΣ ΦΈΤΟΣ ΣΤΑ ΡΟΔΆΚΙΝΑ ΚΑΙ ΝΕΚΤΑΡΊΝΙΑ

Υπάρχουν ζημιές σε Ημαθία και Πέλλα λόγω καιρικών συνθηκών αλλά καθυστερούν οι εκτιμήσεις Συνεχίζεται η συγκομιδή επιτραπέζιων ροδάκινων και νεκταρινιών και από αρχές Ιουλίου αναμένεται να ξεκινήσουν τα συμπύρηνα. Φέτος έχουμε μια πρωιμότητα για όλες τις ποικιλίες. Οι εξαγωγές γίνονται με καλούς ρυθμούς αλλά οι παραγωγοί δεν είναι ευχαριστημένοι από τις τιμές. Επίσης καθυστέρηση υπάρχει στις εκτιμήσεις των ζημιών λόγω υποστελέχωσης του ΕΛΓΑ. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

υξημένη αναμένεται φέτος να είναι η παραγωγή στα επιτραπέζια ροδάκινα και νεκταρίνια. Περίπου το ένα τρίτο της εγχώριας παραγωγής πάει κάθε χρόνο για εξαγωγή. Οι ελληνικές εξαγωγές μέχρι στιγμής έχουν αυξημένους ρυθμούς σε σχέση με πέρυσι. Κανείς όμως δεν γνωρίζει πως θα εξελιχθούν για το επόμενο διάστημα μιας και οι παραγωγές φέτος αναμένεται να είναι αυξημένες σε όλη την ΕΕ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit - Hellas, μέχρι 14 Ιουνίου 2024, έγιναν εξαγωγές 9.310 τόνων επιτραπέζιων ροδάκινων, από 5.000 τόνους που είχαμε το αντίστοιχο περσινό διάστημα. Αύξηση εξαγωγών φέτος έχουμε και στα νεκταρίνια, που έφτασαν στα μέσα Ιουνίου τους 7.540 τόνους, από 4.000 τόνους που είχαμε πέρυσι. Έχουμε ζημιές αλλά δεν υπάρχουν γεωπόνοι στον ΕΛΓΑ Στο μεταξύ η παραγωγή έχει και φέτος ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα. Υπάρχουν ζημιές από βροχοπτώσεις και από χαλαζοπτώσεις στις πρώιμες ποικιλίες. Όμως ζημιές ζημιές είχαμε και λόγω της ανεμοθύελλας, στις 13/6/2024, στην Ημαθία (περιοχές Βέροιας, Νάουσας, Αλεξάνδρειας). Η σφοδρότητα του ανέμου είχε ως αποτέλεσμα πτώση των καρπών, (σε αρκετές περιπτώσεις πάνω από το 50%) και υποβάθμιση της ποιότητας. Σε συνδυασμό με τις υψηλές θερμοκρασίες των προηγούμενων ημερών επέφεραν «μαλάκωμα» των καρπών σε ποικίλες που συγκομίζονται αυτή την εποχή. Ήδη θα έπρεπε να ξεκινήσουν οι

44 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

εκτιμήσεις ζημιών. Το τοπικό υποκατάστημα του ΕΛΓΑ στην Βέροια όμως είναι υποστελεχωμένο και αργούν να γίνουν οι προσλήψεις των γεωπόνων. Στέφανος Νταούκας, πρόεδρος ΑΣ Επισκοπής «Ο Αλέξανδρος» Η φετινή πρωιμότητα κατά 12 - 13 ημέρες στην καλλιέργεια ροδάκινων και νεκταρινιών αιφνιδίασε τις αγορές που δεν ήταν έτοιμες να απορροφήσουν το προϊόν. Ακόμη όμως και στα μέσα Ιουνίου συνεχίζει να δημιουργεί προβλήματα στην κατανάλωση. Φτάσαμε στα μέσα Ιουνίου και βλέπουμε να μην υπάρχει μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον για επιτραπέζια ροδάκινα και νεκταρίνια. Επίσης παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια να κερδίζει το νεκταρίνι αλλά εις βάρος του επιτραπέζιου ροδάκινου (χνουδωτό). Γενικότερα

οι τιμές αυτή την περίοδο είναι μειωμένες σε σχέση με τις αντίστοιχες περσινές. Σιωπή έχουμε από την μεταποίηση για τις τιμές στο συμπύρηνο ροδάκινο. Η μεταποίηση δεν γνωρίζει το μέγεθος της φετινής παραγωγής. Πάντως όλοι έχουν προβληματιστεί με τα μολυσμένα αγροκτήματα με ροδάκινα και νεκταρίνια, που ξεκίνησαν από την Πέλλα και έχουν φτάσει στην Ημαθία. Ζητάμε να αποζημιωθούν οι ζημιές. Επίσης η μεταποίηση στα συμπύρηνα πρέπει να βάλει πλάτη και να δώσει στον παραγωγό «τιμή επιβίωσης 50 λεπτά» και να υπογράψει 5ετή συμβόλαια. Με βάση τους ισολογισμούς 2021 και 2022 οι βιομηχανίες παρουσίασαν υψηλά κέρδη. Αν θέλουν να συνεχίσουν να έχουν πρώτη ύλη θα πρέπει σε αυτή την δύσκολη χρονιά να στηρίξουν τους παραγωγούς.

Μάκης Αντωνιάδης, παραγωγός και πρόεδρος στον Ενιαίο Σύλλογο Αγροτών Νάουσας Υπάρχουν ήδη ζημιές από τις βροχοπτώσεις και από τις χαλαζοπτώσεις στα πυρηνόκαρπα σε Ημαθία και Πέλλα. Ήρθε να προστεθεί και η μεγάλη ανεμοθύελλα στις 13 Ιουνίου που οδήγησε σε καρπόπτωση τις ποικιλίες που ήταν έτοιμες για συγκομιδή. Επίσης είχαμε ζημιές με σπασμένα κλαδιά. Παρά τις ζημιές όμως δεν γίνεται η καταγραφή τους γιατί είναι υποστελεχωμένα τα υποκαταστήματα του ΕΛΓΑ. Για παράδειγμα ο ΕΛΓΑ της Βέροιας αυτή την στιγμή έχει 9 γεωπόνους - εκτιμητές. Ήρθαν ακόμη 5 γεωπόνοι από την υπόλοιπη Ελλάδα. Με 14 γεωπόνους δεν μπορούν να γίνουν οι εκτιμήσεις ζημιών σε Ημαθία και Πέλλα. Όσον αφορά το εμπόριο φέτος υπάρχει η τάση να μειώσουν τις τιμές. Εκτιμώ όμως ότι αυτό δεν θα περάσει στην αγορά. Η ζήτηση θα πρέπει να καλυφθεί από την προσφορά. Πάντως όσοι παραγωγοί δεν είναι οργανωμένοι θα έχουν πρόβλημα με τις τιμές. Όσοι είναι μέλη υγιών συνεταιρισμών εκτιμώ ότι θα συνεχίσουν να πουλάνε σε υψηλές τιμές. Κώστας Κώττας, παραγωγός πυρηνόκαρπων από τη Μέση της Ημαθίας Κάποιοι θέλουν να ρίξουν τις τιμές και φτάσαμε να εργαζόμαστε όλο τον χρόνο για να βγάλουμε ένα μεροκάματο. Φέτος έχουμε μια πρωιμότητα κατά 10 - 12 ημέρες σε σχέση με πέρυσι σε όλες τις ποικιλίες και αυτό αν και είμαι τόσα χρόνια στην καλλιέργεια δεν το έχω ξαναδεί. Οι βροχοπτώσεις και οι εναλλαγές των θερμοκρασιών έχουν δημιουργήσει προβλήματα στους καρπούς. Φέτος αν και αρχικά είχαμε καλή ζήτηση και τιμές στα επιτραπέζια ροδάκινα με 90 - 95 ευρώ το κιλό αλλά στην συνέχεια έκατσε η αγορά. Από την άλλη τα νεκταρίνια στα υπερπρώιμα ξεκίνησαν από 1,20 ευρώ το κιλό. Περιμένουμε να δούμε τις προκαταβολές που θα πληρώσουν οι συνεταιρισμοί, που κάνουν κυρίως εξαγωγές. Πάντως η τιμή θα φανεί στον παραγωγό με την εκκαθάριση. Από την άλλη οι έμποροι στα στέκια έφτασαν να δίνουν στα χνουδωτά τιμή 40 έως 45 λεπτα το κιλό και επειδή στα μέσα Ιουνίου οι ποικιλίες που συγκομίστηκαν είχαν μικρές ποσότητες έδωσαν μια τιμή στα 50 έως 55 λεπτά. Όσον αφορά τα νεκταρίνια μέσα του Ιουνίου έδιναν τιμή στα 55 έως 60 λεπτά. Από την άλλη βλέπουμε στη λιανική να πωλούνται τα ροδάκινα στα 2,20 ευρώ το κιλό. Η κυβέρνηση δεν βλέπουμε να αποφασίζει να πάρει κάποιο μέτρο για την μεγάλη διαφορά της τιμής από το χωράφι στο

ράφι. Και ενώ οι τιμές είναι σε χαμηλά επίπεδα της δεκαετίας του 80 την ίδια στιγμή βλέπουμε να υπάρχει ένα πολύ αυξημένο κόστος καλλιέργειας. Η επιστροφή ΕΦΚ πετρελαίου που έδωσαν ήταν το καύσιμο που χρησιμοποίησα για έναν ψεκασμό. Στις πομώνες συνεχώς αυξάνει το κόστος του ρεύματος. Επίσης τα μεροκάματα για τους εργάτες γης παραμένουν σε υψηλά επίπεδα στην περιοχή στα 40 έως 45 ευρώ, όταν πέρυσι ήταν από 30 έως 35 ευρώ. Και προβλέπω όταν ξεκινήσει η συγκομιδη στα συμπύρηνα επειδή δεν υπάρχουν εργάτες θα αυξηθούν ακόμη περισσότερο το μεροκάματο. Στέφανος Τοπαλίδης, παραγωγός και πρόεδρος στον Αγροτικό Σύλλογο Σκύδρας Οι τιμές στα επιτραπέζια ροδάκινα (χνουδωτά) είναι σε χαμηλά επίπεδα και μόνο στα μέσα Ιουνίου που είχαμε μειωμένες ποσότητες είδαμε άνοδο και μια μέση τιμή στα 50 λεπτά. Από την άλλη στα νεκταρίνια, που φέτος έχουν κάποια ποιοτικά προβλήματα, οι τιμές παραγωγού είναι στα 70 λεπτά το κιλό. Πάντως υπάρχει ανησυχία και για τα συμπύρηνα. Οι βιομηχανίες αγοράζουν τα βιομηχανικά βερίκοκα φέτος στα 35 λεπτά, όταν πέρυσι οι τιμές ήταν από 55 έως 53 λεπτά. Οι τιμές συμπύρηνων που έδωσαν πέρυσι στον παραγωγό κυμάνθηκε από 30 έως 32 λεπτά. Ακούγονται φέτος για τιμή στα 28 λεπτά, μια τιμή που θα είναι καταστροφική για τους παραγωγούς. Τάσος Χαλκίδης, παραγωγός και πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Γεωργών Βέροιας Είμαστε στις μεσοπρώιμες ποικιλίες επιτραπέζιων ροδάκινων και νεκταρινιών. Ανάλογα με την ποιότητα υπάρχει και η ζήτηση. Στα χνουδωτά (επιτραπέζια ροδάκινα) οι τιμές κυμαίνονται από 60 έως 70 λεπτά την καλή ποιότητα για τον παραγωγό. Στα νεκταρίνια είναι 5 έως 10 λεπτά υψηλότερες. Από τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου αναμένεται να ξεκινήσει η συγκομιδή των συμπύρηνων αλλά για ακόμη μια χρονιά η μεταποίηση δεν έχει ανακοινώσει τιμή. Από την άλλη έχουμε πολύ υψηλό κόστος στα εργατικά. Με κόστος στα ύψη και μεροκάματα στα 40 ευρώ δεν μπορεί να έχει εισόδημα ο παραγωγός ροδακίνων. Ευθύμης Μπαλάνης, Γενικός Διευθυντής ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού Στα μέσα Ιουνίου ξεκίνησε η συγκομιδή επιτραπέζιων ροδάκινων και νεκταρινιών με μικρές ποσότητες. Η περιοχή μας είναι πιο όψιμη σε σχέση με τις υπόλοιπες. Φέτος η παραγωγή έχει μια πρωι-

ΥΨΗΛΌ ΚΌΣΤΟΣ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΈΣ ΤΙΜΈΣ ΔΕΝ ΙΚΑΝΟΠΟΙΟΎΝ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΎΣ

μότητα κατά μια εβδομάδα σε σχέση με τις άλλες χρονιές. Ζημιές λόγω καιρικών συνθηκών μέχρι στιγμής δεν έχουμε. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά φέτος είναι καλά και ευελπιστούμε φέτος να έχουμε μια καλή εμπορική χρονιά. Πρόβλημα στην Πέλλα με την παραμόρφωση καρπών Ολόκληρες περιοχές του νομού Πέλλας έχουν πλέον επηρεαστεί από την ανεξήγητη παραμορφωτική ασθένεια της ροδακινιάς. Οι ποικιλίες Άνδρος και Α37 δείχνουν σοβαρά σημάδια ότι δεν θα έχουν καλή ποιότητα. Λίγο καλύτερη είναι η εικόνα στις ποικιλίες Κατερίνα, Ρομέο και 'Εβερτ (δηλαδή υπάρχουν και καλά ροδάκινα ανάμεσα στα παραμορφωμένα). Ωστόσο, όσο πλησιάζει η συγκομιδή θα ξεκαθαριστεί αν τα συμπτώματα είναι όσο σοβαρά ήταν πέρυσι ή θα είναι πιο ήπια. Στα επιτραπέζια η κατάσταση είναι εξίσου δύσκολη, καθώς όσες επιτραπέζιες ποικιλίας ροδακινιάς βρίσκονται στην περιοχή αυτή φαίνεται ότι επηρεάζονται. Πραγματικά είναι αδύνατο να υπολογιστεί αυτή τη στιγμή η έκταση, καθώς σύμφωνα με γεωπόνους και παραγωγούς παντού εντοπίζονται λίγοι ή πολλοί παραμορφωμένοι καρποί.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 45

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΡΟΔΑΚΙΝΑ & ΝΕΚΤΑΡΙΝΙΑ

Τα ερωτήματα πλέον που εγείρονται είναι πολλά: ♦ Υπάρχει περίπτωση να υποχωρήσει ποτέ η ασθένεια ή πάντα θα επιδεινώνεται; ♦ Θα αποζημιωθούν με κάποιο τρόπο οι παραγωγοί τη φετινή παραγωγή; ♦ Τι θα γίνει με το φυτικό κεφάλαιο; ♦ Ποιος θα αποφασίσει αν η ασθένεια είναι ανίατη; ♦ Τι θα φυτευτεί μετά το ξερίζωμα της καλλιέργειας; ♦ Πού θα βρεί τα επόμενα χρόνια πρώτη ύλη η βιομηχανία κομπόστας; Σε λίγο ξεκινάει η συγκομιδή του βιομηχανικού ροδάκινου και ακόμη δεν έχει γίνει καμία επίσημη καταγραφή για την απώλειας της παραγωγής. Η επιβίωση των παραγωγών και των οικογενειών τους είναι αδύνατη χωρίς εισόδημα από αυτές τις παραγωγές. Η αναζήτηση του πραγματικού αιτίου της ασθένειας αυτή τη στιγμή έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς επείγει η καταγραφή και η αποζημίωση της φετινής παραγωγής. Προβλέψεις ελληνικής και ευρωπαϊκής παραγωγής Οι προβλέψεις της ευρωπαϊκής παραγωγής ροδάκινων - νεκταρινιών, για το 2024, ανακοινώθηκαν στο Europech Forum, που πραγματοποιήθηκε, στο πλαίσιο της έκθεσης Medfel, στο Perpginan της Γαλλίας. Σύμφωνα με αυτές προβλέπεται ότι η συνολική ευρωπαϊκή παραγωγή επιτραπέζιων ροδάκινων, νεκταρινιών και συμπύρηνων ροδάκινων θα ανέλθει σε 3,4 εκατ. τόνους, αυξημένη, κατά 4%, έναντι του 2023. Στις κυριότερες χώρες παραγωγής προβλέπονται για φέτος τα εξής:

46 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Γαλλία: Αύξηση παραγωγής κατά +5% H παραγωγή επιτραπέζιων ροδακίνων εκτιμάται ότι θα φτάσει τους 230.000 τόνους, σημειώνοντας αύξηση, κατά 5%, σε σύγκριση με το 2023. Αν και η ξηρασία εξακολουθεί να είναι παρούσα στην περιοχή Roussillon, οι προοπτικές είναι για καλή παραγωγή. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μια γαλλική παραγωγή επιτραπέζιων ροδάκινων που θα ανέλθει σε 114.280 τόνοι, νεκταρινιών σε 115.250 τόνοι και συμπύρηνων ροδάκινων σε 3.848 τόνους. Η συνολική γαλλική παραγωγή θα ανέλθει σε 229.540 τόνους. Ισπανία: ανάκαμψη παραγωγής το 2024 Φέτος προβλέπεται η Ισπανία να έχει μια παραγωγή της τάξης των 1,5 εκατ. τόνων, παρουσιάζοντας μια αύξηση, κατά 1%, σε σχέση με την πέρυσι. Ειδικότερα έχουμε ισπανική παραγωγή στα επιτραπέζια ροδάκινα 114.282 τόνους, επίπεδα ροδάκινα (ούφο) 310.873 τόνους, νεκταρίνια 590.896 τόνους και συμπύρηνα ροδάκινα 307.542 τόνους. Ιταλία: αρκετά υψηλότερη παραγωγή Φέτος, η ιταλική παραγωγή προβλέπεται να είναι υψηλότερη, κατά 10%, σε σχέση με το 2023 και να κυμανθεί γύρω στους 1.000.000 τόνους Όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές περιοχές παραγωγής, η παραγωγή της Ιταλίας δεν έχει υποστεί καμιά ζημιά λόγω καιρικών συνθηκών μέχρι σήμερα.

Ειδικότερα η Ιταλία εκτιμάται ότι θα έχει 424.736 τόνους επιτραπέζια ροδάκινα, 483.027 τόνοι νεκταρίνια και 59.563 τόνους συμπύρηνα ροδάκινα. Ελλάδα: αύξηση σε επιτραπέζια και νεκταρίνια Με σχεδόν 370.000 τόνους ροδάκινα και νεκταρίνια (215.000 τόνοι επιτραπέζια ροδάκινα και 154.300 τόνοι νεκταρίνια), η ελληνική παραγωγή το 2024 θα πρέπει να είναι 8% πάνω από την παραγωγή του 2023 και κατά 23% πάνω από τον μέσο όρο του 2018/2022. Για τα συμπύρηνα ροδάκινα η παραγωγή του 2024 εκτιμάται ότι θα είναι 345.000 τόνοι, που είναι ίδια σε σχέση με το 2023 και κατά 9% κάτω από τον μέσο όρο του 2018/2022. Προβλέψεις Ελλήνων Εξαγωγέων Αντίθετη πρόβλεψη έχουν οι Έλληνες εξαγωγείς που ανεβάζουν τον πήχη της ελληνικής παραγωγής. Ο κ. Γεώργιος Πολυχρονάκης, Ειδικός Σύμβουλος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Incofruit Hellas, αναφέρει από την πλευρά του στον ΑγροΤύπο ότι «με βάση στοιχεία Eurostat η παραγωγή ροδακίνων της χώρας μας το 2022 ανήλθε σε 749.953 τόνους με εκτίμηση για το 2023 ότι ήταν στους 696.564 τόνους και των νεκταρινιών σε 142.329 τόνους. Οι εκτιμήσεις μας για το 2024, με τις μέχρι σήμερα καιρικές συνθήκες, είναι ότι θα έχουμε 710.000 τόνους ροδάκινων και 155.000 τόνους νεκταρινιών». n

Οι εικόνες 1, 3, 4 και 5 του άρθρου είναι της συγγραφέως.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 47

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΚΟΥΜ ΚΟΥΑΤ

ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΚΟΥΜ ΚΟΥΑΤ ‘Ενα μοναδικό εσπεριδοειδές

Τα εσπεριδοειδή (Citrus genus) ανήκουν στην οικογένεια Rutaceae, και σε αυτά περιλαμβάνονται και είδη με ιδιαίτερη αξία όπως τα κουμ κουατ. Ο βρώσιμος καρπός μοιάζει πολύ σε χρώμα και σχήμα με το πορτοκάλι, αλλά είναι πολύ μικρότερος, περίπου στο μέγεθος μιας μεγάλης ελιάς. Το κουμ κουάτ είναι ένα από τα πιο ανθεκτικά είδη εσπεριδοειδών στο ψύχος, με μοναδική διατροφική αξία που δεν συναντάς σε άλλο είδος των εσπεριδοειδών καθώς καταναλώνεται ολόκληρο μαζί με την φλούδα. Όλες οι ευεργετικές ιδιότητες του καρπού των εσπεριδοειδών είναι διαθέσιμες στον άνθρωπο μέσω αυτού του μοναδικού είδους, του κουμ κουάτ, μιας υπερτροφής. ΔΡ ΖΙΩΓΑΣ ΒΑΣΊΛΕΙΟΣ Εντεταλμένος Ερευνητής Δενδροκομία Εσπεριδοειδών ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ/ΙΕΛΥΑ

Καταγωγή Το αγγλικό όνομα "kumquat" προέρχεται από το καντονέζικο kamkwat, που μεταφράζεται ως «χρυσό πορτοκάλι». Στην Ιαπωνία τα ονομάζουν “Kinkan” ενώ στην Κίνα “Chin kan”. Το φυτό κουμ κουάτ προέρχεται από την Κίνα. Η παλαιότερη ιστορική αναφορά στα κουμ κουάτ εμφανίζεται στην Κινεζική αυτοκρατορική λογοτεχνία του 12ου αιώνα. Εισήχθησαν στην Ευρώπη το 1846 από τον Robert Fortune, συλλέκτη της London Horticultural Society, και λίγο αργότερα μεταφέρθηκαν στη Βόρεια Αμερική. Η καλλιέργεια των κουμ κουάτ είναι πολύ διαδεδομένη στην Κίνα και την Ιαπωνία, ενώ στον δυτικό κόσμο δεν είναι τόσο γνωστό. Κέντρα παραγωγής αποτελούν η Κίνα, η Ιαπωνία και οι Φιλιππίνες. Στην ευρωπαϊκή αγορά εισάγονται σημαντικές ποσότητες από το Μαρόκο, το Ισραήλ, την Αμερική και τη Βραζιλία, και καλλιεργείται συστηματικά στην Κορσική και τη Γαλλική Ριβιέρα. Στην χώρα μας το κουμ κουάτ καλλιεργείται από το 1924 στην Κέρκυρα, σε μικρή όμως έκταση. Η σημασία του στην τοπική οικονομία του νησιού είναι πολύ σημαντική καθώς συμμετέχει στη λίστα των προϊόντων Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (Π.Γ.Ε.). Η ετήσια παραγωγή φτάνει τους 140 τόνους και χρησιμοποιείται κυρίως στη μεταποίηση (γλυκά, μαρμελάδες) και την ποτοβιομηχανία (λικέρ, αναψυκτικά). Επίσης ο καρπός του χρησιμοποιείται στην παραδοσιακή ιατρική καθώς διαθέτει θεραπευτικές ιδιότητες, αντιμικροβιακή και αντιοξειδωτική δράση η οποία μάλιστα έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον πολλών ερευνητικών ομάδων.

48 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Βοτανικά χαρακτηριστικά Είναι δέντρο αειθαλές και αποκτά το μέγεθος θάμνου. Χαρακτηρίζεται από βραδεία ανάπτυξη. Έχουν αναφερθεί και δέντρα με ύψος 2,5 έως 4,5 μέτρα με πυκνά κλαδιά, που μερικές φορές φέρουν μικρά αγκάθια. Τα φύλλα είναι σκούρα γυαλιστερά πράσινα και τα άνθη είναι λευκά, παρόμοια με άλλα άνθη εσπεριδοειδών, που φύονται μεμονωμένα ή σε συστάδα. Ανάλογα με το μέγεθος, το κουμ κουάτ μπορεί να παράγει εκατοντάδες ή και χιλιάδες φρούτα κάθε χρόνο. Από δενδροκομικής πλευράς, αυτό που χαρακτηρίζει τo κουμ κουάτ είναι η μεγάλη του αντοχή στο ψύχος, παρά το γεγονός ότι είναι εσπεριδοειδές. Αυτό

οφείλεται στη μεγάλη περίοδο ληθάργου, που διαρκεί από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι και τις αρχές της άνοιξης. Το γεγονός αυτό του επιτρέπει να καλλιεργηθεί βορειότερα της γνωστής ζώνη καλλιέργειας εσπεριδοειδών στην Ελλάδα. Όμως, σε αντίθεση με το δέντρο, ο καρπός είναι ιδιαίτερα ευπαθής στο κρύο, περισσότερο από τα άλλα εσπεριδοειδή λόγω του μικρού του μεγέθους. Αυτό που κάνει το κουμ κουάτ να ξεχωρίζει και να συγκαταλέγεται στις σύγχρονες υπερτροφές, είναι το γεγονός ότι ο καρπός του καταναλώνεται ολόκληρος. Ο ώριμος καρπός διαθέτει μια χαρακτηριστική έντονη γλυκόξινη γεύση η οποία όμως καθορίζεται από την σύσταση των αιθέριων ελαίων του φλοιού.

Ποικιλίες Η βοτανική ταξινόμηση των κουμ κουάτ είναι περίπλοκη και αμφιλεγόμενη. Ιστορικά θεωρούνταν ότι ανήκουν στο γένος Citrus, αλλά αργότερα σύμφωνα με το σύστημα ταξινόμησης εσπεριδοειδών κατά Swingle τα διαχώρισε στο δικό τους γένος, με το όνομα Fortunella. Πρόσφατη φυλογενετική ανάλυση υποδηλώνει ότι όντως εμπίπτουν στο γένος Citrus. Οι ποικιλίες που έχουν επικρατήσει παγκοσμίως είναι τρεις. Τα στρόγγυλα “Marumi” (F. japonica Swingle), τα ωοειδή “Nagami” (F. Margarita Swingle) και τα μεγάλα στρόγγυλα “Meiwa” ή “Jingdan” (F. crassifolia Swingle) τα οποία θεωρούνται ένα φυσικό υβρίδιο μεταξύ των “Marumi” και “Nagami”. Υπάρχει και μια τέταρτη ποικιλία με το όνομα Hong-Kong (Fortunella hindsii) η οποία διαθέτει εξαιρετικά μικρούς καρπούς, στο μέγεθος του φασολιού και χρησιμοποιείται αποκλειστικά στην αρχιτεκτονική τοπίου, ως καλλωπιστικός θάμνος.

– Το στρογγυλό κουμ κουάτ, “Marumi” ή “Morgani” (διατηρώντας το όνομα Citrus japonica ή Fortunella japonica), είναι ένα αειθαλές δέντρο που παράγει εδώδιμα χρυσοκίτρινα φρούτα. Τα χαρακτηριστικά του δέντρου είναι όμοια με την ποικιλία “Nagami”, εκτός από το γεγονός ότι φέρει περισσότερα αγκάθια, διαθέτει μικρότερα φύλλα και είναι λιγότερο ανθεκτικό στο ψύχος και τον παγετό. Ο καρπός είναι μικρός και συνήθως σφαιρικός αλλά μπορεί να έχει και ωοειδές σχήμα, είναι μικροί σε μέγεθος με μέσο βάρος 10 με 12 gr. Ο φλοιός του καρπού είναι λείος και με ικανοποιητικό χρώμα όπως της ποικιλίας “Nagami”, όμως είναι πιο λεπτός και πιο γλυκός αλλά η σάρκα είναι ξινή. Τα φρούτα μπορούν να καταναλωθούν πάνω από το δέντρο αλλά χρησιμοποιούνται κυρίως για μαρμελάδες και ζελέ. Διαθέτει έξι με επτά καρπόφυλλα, και συνολικά περισσότερους σπόρους από τις άλλες ποικιλίες (τρείς με έξι). Το κουμ κουάτ “Marumi” καλλιεργείται κυρίως στην Ιαπωνία και σε μικρή έκταση στη Μεσόγειο και τις Η.Π.Α. Καλλιεργείται επίσης στο Λουξεμβούργο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη δημιουργία φυτών μπονσάι. Το φυτό συμβολίζει την καλή τύχη στην Κίνα και σε άλλες ασιατικές χώρες, όπου συχνά διατηρείται ως φυτό εσωτερικού χώρου και δίνεται ως δώρο κατά τη Σεληνιακή Πρωτοχρονιά (Εικ. 1).

Εικ. 1: Καρπός ποικιλίας “Marumi”.

– Το μεγάλο σφαιρικό κουμ κουάτ “Meiwa” (Fortunella crassifolia Swingle) δεν είναι διαδεδομένο πέρα από τα στενά όρια της Ανατολής. Όμως είναι κοινά αποδεκτό από μεγάλο μέρος των καταναλωτών ότι οι εδώδιμοι καρποί του είναι ανώτεροι ποιοτικά από τις άλλες δύο ποικιλίες (“Nagami” & “Marumi”). Καλλιεργεί-

Εικ. 3: Καρπός ποικιλίας “Meiwa”.

ται ευρέως στη Νότια Κίνα και τη Νότιο-Δυτική Ιαπωνία. Τα δέντρα είναι όμοια με τις ποικιλίες “Nagami” & “Marumi”, διαφέρουν όμως ως προς το γεγονός ότι δεν φέρουν αγκάθια και είναι περισσότερο ανθεκτικά δέντρα στο ψύχος και τον παγετό. Οι καρποί είναι ελαφρώς οβάλ στο σχήμα με τις περισσότερες φορές να είναι σφαιρικοί, με μέγεθος 20 x 30 mm. Διαθέτουν πολύ απαλή αλλά ιδιαίτερα παχιά (δύο φορές πιο παχιά) επιδερμίδα σε σχέση με τις άλλες δύο ποικιλίες, καθώς και ιδιαίτερα μικρή χυμοπεριεκτικότητα. Ο καρπός διαθέτει συνήθως 7 σκελίδες (καρπόφυλλα), συνήθως άσπερμος ή με πολύ λίγα σπέρματα. Λόγω της πολύ μικρής του χυμοπεριεκτικότητας, του χοντρού φλοιού και των ελάχιστων σπόρων, οι καρποί της ποικιλίας “Meiwa” διαθέτουν ιδιαίτερα γλυκιά γεύση (Εικ. 3).

– Το ωοειδές (οβάλ) κουμ κουάτ “Nagami” (Citrus margarita ή Fortunella margarita) είναι η ποικιλία που κατακλύζει τις ευρωπαϊκές αγορές και καλλιεργείται κυρίως στο Μαρόκο, το Ισραήλ, τη Βραζιλία, την Καλιφόρνια και τη Φλόριντα των Η.Π.Α. Το δέντρο αναπτύσσεται σε σχήμα θάμνου και αποκτά μέχρι και 4 μέτρα ύψος. Διαθέτει λίγα αγκάθια, και μικρά στο μέγεθος, σκούρα πράσινα με μυτερή απόληξη φύλλα. Ως δέντρο είναι περισσότερο ανθεκτικό στο ψύχος και τον παγετό από την ποικιλία Meiwa αλλά λιγότερο από την ποικιλία “Marumi”. Οι καρποί έχουν σχήμα ωοειδές, με πεπλατυσμένο το άκρο του καρπού προς την πλευρά του στύλου. Οι καρποί έχουν συνήθως κάθετο μήκος 20-30 mm και πλάτος τα 2/3 του μήκους. Το βάρος του κυμαίνεται μεταξύ 5 και 20 gr. Ο φλοιός είναι λείος, με ικανοποιητικό χρώμα, και πιο έντονη γεύση, λόγω των αιθέριων ελαίων του καρπού, από τις άλλες δύο ποικιλίες (“Marumi” & “Meiwa”). Ο καρπός συνήθως φέρει τέσσερις με πέντε σκελίδες (καρπόφυλλα) και δύο με πέντε σπόρους. Ο χυμός που παράγεται είναι όξινος, όμως ο συνδυασμός του με τον φλοιό και το γλυκό αλμπέντο (albedo – λευκό τμήμα του φλοιού των εσπεριδοειδών), του προδίδει μια πολύ ευχάριστη γεύση. Ο καρπός ωριμάζει από τα μέσα έως τα τέλη του χειμώνα και χαρακτηρίζεται από μεγάλη παραγωγική καρπών, δημιουργώντας μια εντυπωσιακή εμφάνιση ενάντια στο σκούρο πράσινο φύλλωμα. Το δέντρο τείνει να είναι πολύ μικρότερο και νάνο στη φύση, καθιστώντας το ιδανικό για γλάστρες και περιστασιακά στη δημιουργία μπονσάι (Εικ. 2).

Εικ. 2: Καρπός ποικιλίας “Nagami”. 05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 49

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΚΟΥΜ ΚΟΥΑΤ Κλιματικές συνθήκες Τα κουμ κουάτ είναι από τα πιο ανθεκτικά δέντρα εσπεριδοειδών στο ψύχος, πιο πολύ από τα πορτοκάλια. Το κουμ κουάτ Nagami ευδοκιμεί σε μικροκλίματα με ιδιαίτερα θερμά καλοκαίρια (η θερμοκρασία να κυμαίνεται από 25 °C έως 38 °C) αλλά ως δέντρο δύναται να αντέξει και τον παγετό (έως περίπου −10 ° C χωρίς ζημιά στα βλαστικά του μέρη). Σε ζεστά κλίματα θάλλει και ανθοφορεί συνεχώς. Πολλαπλασιασμός Τα κουμ κουάτ δεν αναπτύσσονται καλά από σπόρο. Στην περίπτωση αυτή, η ανάπτυξή τους είναι αργή και χαρακτηρίζονται από μακρά περίοδο νεανικότητας καθώς και υψηλό ποσοστό αποτυχίας. Για τον λόγο αυτό, για εμπορικούς σκοπούς πολλαπλασιάζονται αγενώς με βλαστικά μέρη (μοσχεύματα ή οφθαλμό) και εμβολιασμό πάνω σε κατάλληλο υποκείμενο.

Πίνακας Διατροφικής Αξίας ενός μέσου καρπού (100 γρ) κουμ κουάτ Óýóôáóç

ÔéìÝò

Èåñìßäåò

71 Kcal

Íåñü

80,85 g

ÐñùôåÀíåò

1,88 g

ËéðáñÜ

1,86 g

Ïëéêïß ÕäáôÜíèñáêåò

15,90 g

ÖõôéêÝò ßíåò

6,5 g

ÏëéêÜ óÜê÷áñá

9,36 g

ÁóâÝóôéï

62 mg

Óßäçñïò

0,86 mg

ÍÜôñéï

10 mg

ÊÜëéï

186 mg

ÌáãíÞóéï

20 mg

Öþóöïñïò

19 mg

ØåõäÜñãõñïò

0,17 mg

×áëêüò

0,095 mg

Âéôáìßíç C

43,20 mg

Âéôáìßíç Â1

0,03 mg

Âéôáìßíç Â2

0,09 mg

Âéôáìßíç Â3

0,04 mg

Âéôáìßíç Â5

0,037 mg

Âéôáìßíç Â6

0,03 mg

Öõëëéêü ïîý

0,17 ìg

Âéôáìßíç Á

290 UI

ÏëéêÞ Âéôáìßíç E

1,19 mg

á-ôïêïöåñüëç

0,15 mg

50 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Χημική σύσταση καρπού και ευεργετικές ιδιότητες Μεταξύ των ειδών εσπεριδοειδών, τα κουμ κουάτ αποτελούν εξαιρετική πηγή θρεπτικών συστατικών και φυτοχημικών. Μέσω αρκετών ερευνών διερευνήθηκε και χαρακτηρίστηκε το διατροφικό προφίλ των κουμ κουάτ. Τα αποτελέσματα που αναφέρονται στη βιβλιογραφία είναι αρκετά διαφορετικά όχι μόνο ως προς τη θρεπτική σύνθεση αλλά, κυρίως, ως προς την ποσοτική και ποιοτική τους περιεκτικότητα σε δευτερογενείς μεταβολίτες. Αυτό οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως οι διαφορετικές καλλιεργητικές μεταχειρίσεις, το μικροκλίμα της περιοχής καθώς και η γενετική ποικιλομορφία. Τα κουμ κουάτ είναι καρποί με ιδιαίτερη θρεπτική αξία καθώς είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, υδατάνθρακες και ιχνοστοιχεία. Σύμφωνα με το Υπουργείο Γεωργίας, Υπηρεσία Γεωργικής Έρευνας των Ηνωμένων Πολιτειών (USDA), η θρεπτική σύνθεση του φρέσκου κουμ κουάτ αναφέρεται έως 100 g βρώσιμης μερίδας είναι: νερό 80,85 g, πρωτεΐνη 1,88 g, λιπαρά 0,86 g, υδατάνθρακες 15,90 g, συνολική διατροφή φυτικές ίνες 6,5 g, συνολικά σάκχαρα 9,36 g, Ca 62 mg, Fe 0,86 mg, Mg 20 mg, P 19 mg, K 186 mg, Na 10 mg, Zn 0,17 mg, Cu 0,095 mg, Mn 0,135, και η κατανάλωση των 100 g προσδίδει στον οργανισμό 71 kcal (296 kJ) ενέργειας.

Το κιτρικό οξύ είναι το κύριο οργανικό οξύ, με συγκέντρωση περίπου 2,8 g/100 mL χυμό, ενώ το μηλικό και το οξαλικό οξύ υπάρχουν σε χαμηλή ποσότητα, 0,35 και 0,02 mg/100 mL χυμού, αντίστοιχα. Τα κουμ κουάτ είναι σημαντική πηγή ωφέλιμων για την υγεία δευτερογενών μεταβολιτών, συμπεριλαμβανομένων φλαβονοειδών, βιταμινών, καροτενοειδών, και τερπενοειδών, με ιδιαίτερα υψηλή αντιοξειδωτική δράση. Τα συνολικά φλαβονοειδή και το φαινολικό προφίλ του κουμ κουάτ είναι υψηλότερο στα εκχυλίσματα φλούδας σε σύγκριση με της σάρκας ή σε υπερβολικά ώριμα κουμ κουάτ. Τα άγουρα κουμ κουάτ διαθέτουν δύο φορές περισσότερα φαινολικά σε ποσότητα από τα ώριμα. Το μικροκλίμα και η τοποθεσία επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή και συνολική ποσότητα των φαινολικών συστατικών καθώς μελέτες έδειξαν ότι τα ελληνικά και αιγυπτιακά κουμ κουατ διέθεταν σημαντικά χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τα ιταλικά. Χημικές αναλύσεις προσδιόρισαν την σύνθεση βιταμινών του καρπού κουμ κουάτ ανά 100 g βρώσιμης μερίδας. Συγκεκριμένα στον καρπό εντοπίζονται: βιταμίνη C (43,20 mg), βιταμίνη Β1 (0,03 mg), βιταμίνη Β2 (0,09 mg), βιταμίνη Β3 (0,04 mg), βιταμίνη Β5 (0,037 mg), βιταμίνη Β6 (0,03 mg), ολικό φυλλικό οξύ (17 μg), βιταμίνη Α (290 UI), βιταμίνη Ε ως α-τοκοφερόλη (0,15 mg), ολική βιταμίνη Ε (1,19 mg) (USDA).

Μεταξύ των δευτερογενών μεταβολιτών, η περιεκτικότητα σε φυτοστερόλες είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διατροφή του ανθρώπου λόγω των ευεργετικών ιδιοτήτων τους στον έλεγχο του μεταβολισμού της χοληστερόλης. Ωστόσο, παρόλο που ο καρπός του κουμ κουάτ διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη φαρμακευτική, στην υγεία, στη βιομηχανία των καλλυντικών, τη γεωργία και τη βιομηχανία των τροφίμων, ο καρπός του κουμ κουάτ ξεχωρίζει για τη γεύση του και την συνολική του συνεισφορά στην υγεία του ανθρώπου καθώς καταναλώνεται ολόκληρος, μαζί με την φλούδα του. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερης διατροφικής αξίας καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό της βιταμίνης C εντοπίζεται στην φλούδα μαζί με το σύνολο των ελαιογόνων αδένων που παράγουν τα αιθέρια έλαια. Τα αιθέρια έλαια διαθέτουν τεκμηριωμένες αντιοξειδωτικές και αντιμικροβιακές ιδιότητες. Τα τερπένια, γ-τερπινέλιο και τερπινολένιο, παρά το ότι συμμετέχουν σε μικρό ποσοστό στην ολική σύνθεση των αιθέριων ελαίων των κουμ κουάτ, θεωρούνται σημαντικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην αντιοξειδωτική ικα-

νότητα των καρπών. Πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το τμήμα Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ σε συνεργασία με τον ΕΛΓΟ – ΔΗΜΗΤΡΑ, σε τρεις ποικιλίες κουμ κουατ (Nagami, Marumi & Meiwa) καλλιεργούμενες στην Ελλάδα, φανέρωσε ότι υπάρχουν συνολικά 23 διαφορετικοί μεταβολίτες στον φλοιό, 38 στα φύλλα και 30 στα άνθη. Η ουσία λιμονίνη είναι ο κύριος μεταβολίτης στον φλοιό του καρπού και των τριών ποικιλιών, ενώ αποτέλεσε τον κύριο μεταβολίτη στα άνθη μόνο των ποικιλιών “Marumi” και “Meiwa”. Τα αποτελέσματα της μελέτης φανέρωσαν ότι τα αιθέρια έλαια από τα άνθη της ποικιλίας “Meiwa” διέθεταν ισχυρή αντιμικροβιακή δράση κατά Gram-θετικών και Gram-αρνητικών βακτηρίων αλλά και παθογόνων μυκήτων, γεγονός που καταδεικνύει την αξία χρήσης από τη βιομηχανία. Ανεξάρτητα από τα πρόσφατα επιστημονικά στοιχεία που σχετίζονται με την αντιγηραντική δράση του κουμ κουάτ και τις ευεργετικές του επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου, η περιεκτικότητα σε πολυάριθμες βιοδραστικές ενώσεις, ο ρόλος των κουμ κουάτ στην θωράκιση της υγείας μέσω της μείωσης του

κινδύνου εμφάνισης ασθενειών, έχει από καιρό αναγνωριστεί από την παραδοσιακή ιατρική των περιοχών όπου καλλιεργούνται, όπως η Κίνα. Αυτές οι ιδιότητες σχετίζονται με την πρόληψη καρδιαγγειακών διαταραχών, καρκίνων, μολυσματικών ασθενειών, αντιβακτηριακές, αντιφλεγμονώδεις, αντιαλλεργικές και αγγειοδιασταλτικές δράσεις. Εκχύλισμα κουμ κουάτ επίσης φαίνεται να διαθέτουν την ικανότητα να ρυθμίσουν τις μεταβολικές διαταραχές που προκαλούνται από την παχυσαρκία, δείχνοντας πολλά υποσχόμενες εφαρμογές ως πιθανό συμπλήρωμα διατροφής. Η καλλιέργεια του κουμ κουάτ αξίζει να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, καθώς είναι καλλιέργεια χαμηλών εισροών, αντέχει πολύ το ψύχος, δεν απαιτεί πολλές καλλιεργητικές φροντίδες, δεν προσβάλλεται από τον μαύρο ακανθώδη αλευρώδη, παράγει καρπούς μεγάλης διατροφικής αξίας οι οποίο όταν ωριμάσουν καταναλώνονται ευχάριστα. Ο καρπός των κουμ κουατ συγκαταλέγεται μεταξύ των υπερτροφών και η καλλιέργεια τους παρουσιάζει μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και ελκύει το ενδιαφέρον των καταναλωτών. n

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 51

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Η ΔΕΝΔΡΟΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΆΔΑΣ ΚΛΟΝΊΖΕΤΑΙ… Αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που ζητούν λύσεις

Η καλλιέργεια διάφορων δυναμικών δενδροκομικών καλλιεργειών κινδυνεύει να μειωθεί με την επακόλουθη οικονομική καταστροφή χιλιάδων εμπλεκόμενων. Πολλά τα πάγια ή καινοφανή προβλήματα της δενδροκομίας απαιτούν οργανωμένη αντιμετώπιση από όλους τους εμπλεκόμενους. Οι επιστημονικές εταιρείες στα αντικείμενα των Οπωροκηπευτικών, Φυτοπαθολογίας, Εντομολογίας, κ.λπ. θα μπορούσαν να αναδείξουν τα προβλήματα και να συντονίσουν οργανωμένα δράσεις αντιμετώπισης των καίριων προβλημάτων. ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΑΝΟΣ Καθηγητής Δενδροκομίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

γαπητοί δενδροκαλλιεργητές, να ζητήσω αρχικά συγνώμη εκ μέρους όλων των “υπεύθυνων” που έπρεπε να είμαστε εδώ και να σας βοηθήσουμε να κάνετε πιο αποτελεσματικά την καλλιέργεια και να βγάλετε χρήματα από αυτή την ενασχόλησή σας. Εμείς (καθηγητές και ερευνητές) έχουμε άλλα να σκεφτούμε: να γράψουμε ερευνητικά προγράμματα και να δημοσιεύσουμε. Χωρίς ίχνος πολιτικής χροιάς πρέπει νομίζω τώρα να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Συμβαίνουν τόσα αρνητικά για τους δενδροκαλλιεργητές που κάποια στιγμή ένας ‘παλιός’ πρέπει να τα πει. Η κλιματική κρίση κάνει πολλά αρνητικά συνήθως. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το νερό, αλλά και οι υψηλές θερμοκρασίες. Θα έχουμε νερό σε μερικές περιοχές της Ελλάδας μέχρι τον Αύγουστο για να αρδεύσουμε τις καλλιέργειες, πολυετείς και ετήσιες; Χλωμό το βλέπω. Τι έκανε ο θερμός χειμώνας και η θερμή και άνυδρη άνοιξη; Πολλά, ακαρπία σε πολλές ποικιλίες αρκετών ειδών, που ούτε να φας δεν έχεις εσύ ο ίδιος. Οι υψηλές θερμοκρασίες πέραν των προβλημάτων άνθησης και καρπόδεσης, το καλοκαίρι δημιουργούν μείζονα προβλήματα σε πολλούς καρπούς και στο φυτικό κεφάλαιο. Είναι οι εμπλεκόμενοι ικανοί να τα αντιμετωπίσουν; Δίνει όμως και το έναυσμα της αλλαγής. Τι μπορούμε να αναπτύξουμε με αυτές τις νέες καιρικές συνθήκες; Ποιος θα δώσει απαντήσεις; Συνήθως όχι η ερευνητική κοινότητα, αλλά οι φυτωριούχοι χωρίς να γνωρίζουν πολλά για κάθε νέο είδος ή ποικιλία που εμπορεύονται. Η ποικιλία αμυγδαλιάς Φυρανιά είναι η κυριότερη σε φυτεύσεις τις προηγούμενες δεκαετίες. Έχει τον καλύτερο καρπό για χρήση ως ξηρό καρπό και μπορεί να εξαχθεί κόντρα στις υπερδυνάμεις:

52 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Καλιφόρνια, Τουρκία και Ισπανία. Αυτή η ποικιλία καταστρέφεται εδώ και 8-9 έτη από ένα σύμπλεγμα ασθενειών και οι παραγωγοί είναι σε απόγνωση. Χάνονται χιλιάδες στρέμματα και κανείς δεν ασχολείται. Τι θα κάνουν αυτοί οι αμυγδαλοπαραγωγοί; Θα σώσουμε τη Φυρανιά ή να βάλουν μια άλλη ποικιλία και ποια; Είναι λίγοι και ξεχασμένοι κάτι περίεργοι που παραμένουν στα ορεινά χωριά τους και καλλιεργούν τις καστανιές. Έκαναν και πολλές βελτιώσεις με εξοπλισμό και κεφάλαια στην καλλιέργεια. Μόνοι τους. Τώρα ήρθε η Σφήκα της καστανιάς και, λόγω κάποιων ενεργών ατόμων και με τη γνώση της πολυπαθούς σε αυτό

Ιταλίας, κάναμε μια βιολογική καταπολέμηση. Ούτε αυτή δεν μπόρεσαν οι κεντρικές υπηρεσίες να υποστηρίξουν ικανοποιητικά. Τώρα ήρθε και η φαιά σήψη των κάστανων να αποτελειώσει την καλλιέργεια. Το 2023 ήταν υγρό τον Μάιο και Ιούνιο και είχαμε τρομακτικές απώλειες από σάπια κάστανα από την εν λόγω ασθένεια το φθινόπωρο. Και χάθηκαν αγορές, οι καταναλωτές δεν ευχαριστήθηκαν τα κάστανα, μειώθηκε η κατανάλωση, χάνεται μια επικερδής τα προηγούμενα χρόνια καλλιέργεια. Ποιος έκανε κάτι; Μόνο ένας άνθρωπος της Περιφέρειας Θεσσαλίας έτρεξε κάτι για εύρεση λύσης. Ας ελπίσουμε ότι φέτος η ασθένεια δεν θα επεκταθεί τόσο

πολύ λόγω ξηρής άνοιξης. Ας μην κοροϊδευόμαστε, χάνουμε μια καλλιέργεια ορεινών περιοχών με πολλές εξαγωγές και μεγάλη δυναμική. Ποιος κοίταξε ποτέ την καλλιέργεια και τα προβλήματα της καστανιάς; Εδώ και δεκαετίες έχουμε το βακτηριακό κάψιμο να προσβάλει στις αχλαδιές. Κλείνουμε τα μάτια στο ότι χρησιμοποιούνται παράνομα σκευάσματα για την προστασία των δέντρων και κανένας δεν μελέτησε ουσιαστικά το πρόβλημα, ώστε να προσπαθήσει να βρει μια πρακτική λύση. Αν βρίσκονταν λύσεις και αν κάποιοι δημιουργούσαν μια ορθή πρακτική καλλιέργειας, ίσως να είχαμε καλύτερη πρόσοδο από την καλλιέργεια της αχλαδιάς και αρκετά αχλάδια Ελληνικά, που τώρα είναι σε ανεπάρκεια. Ήρθε και το βακτήριο της ακτινιδιάς. Έγιναν λίγα ορθά βήματα. Ο Θεός να φυλάξει να ελεγχθεί σχεδόν μόνο του. Εδώ και μια δεκαετία τουλάχιστον είχαμε έναν, σύντομα δεν θα έχουμε κανέναν, ερευνητή να ασχολείται ουσιαστικά με τα εσπεριδοειδή. Κάναμε εμβληματικά προγράμματα, αλλά τι χρηστικό έφτασε στους παραγωγούς από αυτά; Ποιος έχει δημιουργήσει και μεταφέρει στους παραγωγούς εσπεριδοειδών χρηστική γνώση τα τελευταία χρόνια; Φανταστείτε να έρθει και η ασθένεια Huanglongbing στην Ελλάδα. Η βερτισιλλίωση στην Ελλάδα νεκρώνει χιλιάδες ελαιόδεντρα νέα και αιωνόβια ετησίως. Έσκυψε κανένας να δει ουσιαστικά το πρόβλημα; Να βρει ίσως μια λύση; Λέγεται (εγώ δεν είμαι ειδικός) ότι υπάρχουν λύσεις ή κατευθύνσεις με καλές πιθανότητες να επιλυθεί το πρόβλημα. Γιατί κάποιος δεν κάνει κάτι; Είμαστε όμως πανέτοιμοι και προσπαθούμε να μην έρθει η Xylella και στην Ελλάδα. Αλλά φέρνουμε σχεδόν ανεξέλεγκτα (μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε) ό, τι φυτικό υλικό φαντάζεται κάποιος

από την ‘προσβεβλημένη’ Ισπανία. Η δαμασκηνιά δεν αναπτύσσεται στην Ελλάδα παρά την ποικιλία των ειδών και χρήσεων των δαμάσκηνων λόγω φοβερών και τρομερών ασθενειών. Δεν υπάρχει λύση στα προβλήματα; Γιατί σε άλλες χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης παράγονται τόσα δαμάσκηνα; Ξέρετε είναι από τα γευστικότερα αποξηραμένα φρούτα και πολύ υψηλής διατροφικής αξίας εφάμιλλης των νεοφανών super fruits που είναι συχνά άνοστα έως και αποκρουστικής γεύσης. Αλλά δεν παράγουμε αποξηραμένα δαμάσκηνα ούτε χυμό από δαμάσκηνα ούτε άλλα προϊόντα από δαμάσκηνα, γιατί απλά δεν παράγουμε δαμάσκηνα. Και ερχόμαστε σε ένα πιθανόν τεράστιο πρόβλημα των πυρηνόκαρπων (ροδακινιά και βερικοκιά, τουλάχιστον) που προέκυψε πρόσφατα. Ένα κοκτέιλ ιών προσβάλουν τα δέντρα και παραμορφώνουν τα ροδάκινα (και είναι μη εμπορικά για καμιά χρήση) και αποδυναμώνουν τα δέντρα, ώστε οι παραγωγοί να τα εγκαταλείπουν. Είμαστε σε κομβικό σημείο εφέτος μετά από 2-3 χρόνια που υπάρχει το πρόβλημα αλλά κανένας δεν το πήρε σοβαρά. Είναι πολύ πιθανό να έχουν προσβληθεί μεγάλες και διάσπαρτες εκτάσεις με αυτή την ίωση στην κεντρική Μακεδονία. Μακάρι να κάνω λάθος. Εκεί η καλλιέργεια ροδακινιάς είναι ουσιαστικά μονοκαλλιέργεια. Τι θα γίνει αν πράγματι επιβεβαιωθούν οι φήμες ότι σε πολλές περιοχές τουλάχιστον δύο νομών πέραν της περιοχής των Γιαννιτσών έχει εμφανιστεί το πρόβλημα; Τι οικονομικό αντίκτυπο θα έχει αυτό στους κατοίκους; Στην οικονομία της χώρας; Και ουσιαστικά αυτή τη στιγμή, όσο γνωρίζω, έχει στηθεί ένας μηχανισμός αποτύπωσης της κατάστασης: να μπαίνει ο παραγωγός και να δηλώνει αν έχει προσβληθεί το χωράφι του (και οι ποικιλίες του) από αυτή την ασθένεια. Ελπίζω να έχουν γίνει πολύ περισσότερα. Ελπίζω να γίνεται αυτό το κακό λόγω και των περίεργων καιρικών συνθηκών των τελευταίων μηνών. Δεν περιμένω από τον Υπουργό μόνο του να κάνει κάτι (θα έπρεπε), καθώς σήμερα είναι και μεθαύριο δεν θα είναι. Αλλά όλοι εμείς η ερευνητική κοινότητα δεν μπορούμε να καθίσουμε κάτω και να δούμε πως μπορούμε να προσεγγίσουμε τα θέματα που κλυδωνίζουν την πορεία της Ελληνικής Δενδροκομίας; Όλες οι εμπλεκόμενες επιστημονικές εταιρείες πότε κάναμε κάτι οργανωμένο (όχι μια ημερίδα και λόγια); Ας σοβαρευτούμε, και όλοι μαζί με τη βοήθεια της πολιτείας ας κάνουμε μια οργανωμένη προσπάθεια αντιμετώπισης των ανωτέρω τεράστιων προβλημάτων. n 05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 53

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΕΚΑΝ

ΚΑΡΥΔΙ ΠΕΚΑΝ

Προϋποθέσεις και απαιτήσεις για την καλλιέργεια Αναζητώντας τρόφιμα υγιεινά με αυξημένη διατροφική αξία, οι ξηροί καρποί περιλαμβάνονταν πάντα στο ανθρώπινο διαιτολόγιο. Όσο οι απαιτήσεις προς την κατεύθυνση αυτή αυξάνουν, νέα είδη, λιγότερα γνωστά στην Ελλάδα, εισάγονται και ενσωματώνονται στην καθημερινή δίαιτα. Ένα από αυτά είναι το καρύδι Πεκάν. ΘΗΡΕΣΙΑ - ΤΕΡΕΖΑ ΤΖΑΤΖΑΝΗ Εντεταλμένη Ερευνήτρια, Δενδροκομία υποτροπικών ειδών, Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός (ΕΛΓΟ) ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αμπέλου

Γενικά στοιχεία Το καρύδι Πεκάν (Εικ. 1) (Carya illinoinensis) είναι ένα υποτροπικό είδος της οικογένειας Juglandaceae. Είναι ενδημικό στη νότια Αμερική και το βόρειο Μεξικό και καλλιεργείται σε μεγάλη έκταση στο Τέξας και σε περιοχές με αντίστοιχες κλιματικές συνθήκες (Εικ. 2 ). Στην Ελλάδα μπορεί να εγκατασταθεί σε περιοχές με ήπιο κλίμα, υψηλές βροχοπτώσεις και διαθεσιμότητα νερού. Στις εκτάσεις του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ στα Χανιά, διατηρούνται 11 ποικιλίες πεκάν που μελετώνται ως προς τα χαρακτηριστικά της καλλιέργειας στον Ελλαδικό χώρο. Αποτελεί πολύ διαδεδομένο ξηρό καρπό, χάρη στην ευχάριστη γεύση του και τα ιδιαίτερα θρεπτικά του συστατικά.

Εικ. 1: Καρύδια πεκάν ποικιλίας Mohawk.

54 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Επικονίαση & Ποικιλίες Είναι ανεμόφιλο δέντρο και έχει παρατηρηθεί πως η σταυροεπικονίαση (επικονίαση με άλλες ποικιλίες) επηρεάζει θετικά την παραγωγή. Ανάλογα με την ποικιλία, παρατηρούνται δύο κατηγορίες επικονίασης. Στην πρώτη περίπτωση, τα αρσενικά άνθη (Εικ. 3) ελευθερώνουν τη γύρη πριν ανοίξουν τα θηλυκά άνθη (Εικ. 4) για να γίνει η επικονίαση, οπότε τότε το δέντρο ονομάζεται πρώτανδρο. Αντίθετα, στη δεύτερη περίπτωση, τα θηλυκά άνθη ανοίγουν πριν αρχίσει η παραγωγή της γύρης από τα αρσενικά, και το δέντρο ονομάζεται πρωτόγυνο. Στην περίπτωση τέτοιων ποικιλιών, προτιμάται η σταυροεπικονίαση με διαφορετική ποικιλία. Στο εμπόριο υπάρχουν και αυτογόνιμες ποικιλίες, που εξασφαλίζουν ικανοποιητική παραγωγή. Οι αποδοτικές ποικιλίες πεκάν συνδυάζουν ανθεκτικότητα σε ασθένειες, υψηλό ποσοστό ψίχας, αποδόσεις, μέγεθος και σχήμα καρπού, εμφάνιση και γεύση. Κυριότερες εμπορικές ποικιλίες είναι οι Mahan, Desirable, Mohawk, Cheyenne, Wichita κ.ά. Κλιματικές και εδαφικές απαιτήσεις Το πεκάν αναπτύσσεται καλύτερα σε θερμό και υγρό κλίμα, όπως των υποτροπικών περιοχών. Για να υπάρχει ικανοποιητική άνθηση, χρειάζεται σύντομους και ψυχρούς χειμώνες διάρκειας περίπου 3 μηνών, με μεγάλης διάρκειας, ζεστά καλοκαίρια. Οι καρποί χρειάζονται 8-9 μήνες από την καρπόδεση μέχρι την ωρίμανση, με μέση μηνιαία θερμοκρασία άνω των 27οC. Σε περιοχές που δεν πληρούν αυτές τις προϋποθέσεις, μπορεί η καλλιέργεια να μην παράγει ικανοποιητικά και να αντιμετωπίζει προβλήματα ασθενειών. Το πεκάν μπορεί να καλλιεργηθεί σε οποιοδήποτε έδαφος επιτρέπει τη διείσδυση του νερού σε βάθος τουλάχιστον 1,5 m. Ιδανικά, χρειάζεται γόνιμο, καλά στραγγιζόμενο έδαφος, με καλό αερισμό και υψηλά ποσοστά οργανικής ουσίας, για καλή ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Κατάλληλο έδαφος για τη βέλτιστη ανάπτυξή του είναι οι αποθέσεις αργίλου, άμμου, χαλικιών και άλλων φερτών υλικών που παράγονται κοντά σε ποταμούς. Αντέχει σε pH 5,5-7,5 με ιδανικότερο 6,2-6,5. Εγκατάσταση καλλιέργειας Το αγροτεμάχιο που θα επιλεγεί για καλλιέργεια πεκάν πρέπει να έχει πλήρη ηλιοφάνεια όλο το έτος. Η προετοιμασία του εδάφους περιλαμβάνει 2-3 βαθιά οργώματα, φρεζάρισμα και προσθήκη οργανικής ουσίας, ανάλογα με την ανάλυση εδάφους. Για την εγκατάσταση,

Εικ. 2: Καλλιέργεια πεκάν. Εικ. 3: Αρσενική ταξιανθία σε πεκάν πριν την ελευθέρωση της γύρης. Εικ. 4: Θηλυκά άνθη πεκάν. 4

επιλέγονται δέντρα εμβολιασμένα, επειδή ο εμβολιασμός σε επόμενα στάδια είναι δύσκολος και παρουσιάζει χαμηλά ποσοστά επιτυχίας. Καθώς το πεκάν έχει μεγάλο μέγεθος κόμης, οι αποστάσεις φύτευσης πρέπει να είναι τουλάχιστον 8x10 m. Επιλέγονται δενδρύλλια που φτάνουν το 1,5 m ύψος. Ο λάκκος φύτευσης χρειάζεται διαστάσεις 1x1x1 m, στον οποίο προστίθεται επιφανειακό χώμα, οργανική ουσία τουλάχιστον 25 k και 0,5 k υπερφωσφορικό. Κατά την εγκατάσταση των δέντρων φυτεύονται δέντρα γυμνόριζα (χωρίς μπάλα χώματος) από Ιανουάριο έως Μάρτιο ή ένα μήνα πριν το άνοιγμα των οφθαλμών, ενώ με μπάλα χώματος φυτεύονται αρχές φθινοπώρου μέχρι μέσα Οκτώβρη. Σημαντικό είναι πριν τη φύτευση να αφαιρεθούν τυχόν ξεραμένες ή σπασμένες ρίζες. Το βάθος φύτευσης πρέπει να είναι όσο το ύψος

της μπάλας χώματος. Κατά τη φύτευση προστίθενται στον λάκκο χώμα και νερό έως την μέση. Έπειτα τοποθετείται το δέντρο και η διαδικασία επαναλαμβάνεται χωρίς όμως να ξεπεραστεί το ύψος της μπάλας χώματος. Αυτό γίνεται για να αποφύγουμε τυχόν κενά αέρα στο ριζικό σύστημα και ως επακόλουθο, την απώλεια του δέντρου. Μετά τη φύτευση χρειάζεται συχνό πότισμα για να μην ξεραθεί το περιβάλλον της ρίζας. Τέλος, τα δενδρύλλια κλαδεύονται περίπου στο 1/3 του αρχικού ύψους, ώστε να υπάρξει ισορροπία μεταξύ υπέργειου και υπόγειου τμήματος και για να προστατευτεί το δέντρο από πιθανή καταπόνηση, ειδικά κατά την εαρινή περίοδο φύτευσης.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 55

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΕΚΑΝ 5

Εικ. 7: Καρύδια πεκάν αποφλοιωμένα (ψίχα).

Εικ. 5: Καρποί πεκάν χωρίς λίπανση (αριστερά)/με λίπανση (δεξιά).

Διαχείριση καλλιέργειας Κλάδεμα Τα πρώτα χρόνια, τα νέα δενδρύλλια δημιουργούν μόνα τους τον κεντρικό κορμό και τους κύριους βραχίονες, ενώ κλαδεύονται αποκλειστικά και μόνο αν χρειάζονται διορθωτικές επεμβάσεις στο σχήμα. Μετά τον χειμώνα του 3ου έτους, αρχίζουμε τη διαμόρφωση του σχήματος και αφαιρούμε τους λαίμαργους. Κρατάμε μερικούς στον κύριο κορμό, τους οποίους αφαιρούμε τον 5ο χρόνο. Οι διακλαδώσεις πρέπει να ξεκινούν τουλάχιστον 1 m πάνω από το έδαφος και να απέχουν περίπου 30 cm μεταξύ τους σε ύψος. Το πεκάν είναι είδος λιγότερο απαιτητικό στο ετήσιο κλάδεμα σε σύγκριση με τα υπόλοιπα καρποφόρα δέντρα. Τον 6

χειμώνα κλαδεύεται για να διατηρηθεί η μορφή του δέντρου, ώστε να μην σκιάζονται οι βασικοί βραχίονες μεταξύ τους, και αφαιρείται κάθε σπασμένο, ξεραμένο ή άρρωστο κλαδί. Στα νεαρά δέντρα η διαμόρφωση στοχεύει στο να δημιουργηθούν οι μόνιμοι βραχίονες στο πρώτο 1.5 m ύψους. Στη συνέχεια αφήνουμε το δέντρο να αναπτυχθεί με φυσικό τρόπο αφαιρώντας κλάδους που επηρεάζουν την ομαλή ανάπτυξη του δέντρου. Τέλος, για δέντρα μεγάλης ηλικίας με μειωμένη παραγωγή κόβουμε το 1/3 των μεγάλων κλάδων με διάμετρο 8-13 cm ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ του υπέργειου και του υπόγειου τμήματος. Η διαδικασία συνεχίζεται στα επόμενα έτη, με σκοπό την πλήρη ανανέωση του δέντρου.

Άρδευση Ως υποτροπικό είδος, η καρυδιά πεκάν χρειάζεται άφθονο νερό, κυρίως για την σωστή καρπόδεση του δέντρου. Κρίσιμη περίοδος άρδευσης θεωρείται η άνοιξη, όταν το δέντρο αρχίζει να αναπτύσσεται, και το καλοκαίρι κατά την ανάπτυξη του καρπού. Σημαντικό για τα νέα δενδρύλλια είναι το τακτικό πότισμα κατά την περίοδο του θέρους, ώστε να αποφευχθούν οι απώλειες. Προστασία από παγετό Οι καρυδιές πεκάν είναι φυλλοβόλα δέντρα που βγάζουν νέα φύλλα την άνοιξη. Αυτό αυξάνει την αντοχή τους στις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, καθώς το δέντρο δεν λειτουργεί ενεργά την περίοδο αυτή. Προβλήματα μπορεί να προκύψουν από όψιμους παγετούς την άνοιξη, ειδικά εάν συμβούν την περίοδο ανθοφορίας. Παρόλα αυτά, κάποιες ποικιλίες είναι πιο ανθεκτικές στο ψύχος και πρέπει να επιλέγονται ανάλογα με το μικροκλίμα της περιοχής. Λίπανση Για την λίπανση του πεκάν χρησιμοποιούνται αζωτούχα λιπάσματα (16-20-0) ή (21-0-0) ή (46-0-0) λίγο πριν αρχίσει η άνθηση, κατά την άνοιξη. Επίσης καλό είναι να εφαρμόζεται Zn σε εδάφη με pH>7. Στα ενήλικα δέντρα, η εφαρμογή Zn προτείνεται τουλάχιστον τέσσερις φορές κατά την άνοιξη (η πρώτη όταν τα φύλλα έχουν μήκος 5cm, η δεύτερη μετά από 7 μέρες και έπειτα κάθε 14 ημέρες). Σε περίπτωση ελλιπούς λίπανσης οι καρποί δεν αποκτούν ικανοποιητικό μέγεθος και δεν είναι εμπορεύσιμοι (Εικ. 5).

Εικ. 6: Καρποί πεκάν έτοιμοι για συγκομιδή.

56 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Αποδόσεις και αγορά Καλλιέργεια σε πλήρη απόδοση, μπορεί να έχει μια μέση παραγωγή 25-30 k/δέντρο (καρποί με κέλυφος). Παρόλα αυτά, η απόδοση εξαρτάται από πολλούς καλλιεργητικούς παράγοντες, την ποικιλία και τη διαχείριση της καλλιέργειας. Η εμπορία των πεκάν πραγματοποιείται είτε με το κέλυφος, είτε αποφλοιωμένα (καθαρισμένη ψίχα) (Εικ. 7). Η παγκόσμια ζήτηση πεκάν αναμένεται να αυξηθεί σταθερά στα επόμενα χρόνια, λόγω της χρή-

σης του από αρτοποιεία, κατασκευαστές παγωτών, εταιρείες πώλησης ανάμεικτων ξηρών καρπών και ζαχαροπλαστεία. Διατροφική αξία Τα καρύδια πεκάν έχουν υψηλή διατροφική αξία και περιέχουν σημαντικές ποσότητες μετάλλων, βιταμινών και αντιοξειδωτικών. Για τους λόγους αυτούς, περιλαμβάνονται σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο. n

ÁðïöëïéùìÝíïé êáñðïß ÐÅÊÁÍ ÄéáôñïöéêÜ óôïé÷åßá áíÜ 100 g (3,5 oz) ÊÁÔÇÃÏÑÉÁ Διαχείριση ζιζανίων Τα νεαρά δέντρα πεκάν είναι ευαίσθητα στην ύπαρξη ζιζανίων, τα οποία ανταγωνίζονται ως προς τα θρεπτικά συστατικά του εδάφους, το διαθέσιμο νερό και τον χώρο για την ανάπτυξη του ριζικού συστήματος. Για τους λόγους αυτούς, τα ζιζάνια μέσα στην καλλιέργεια πρέπει να αντιμετωπίζονται συχνά. Καθώς τα δέντρα μεγαλώνουν, σκιάζουν την περιοχή κάτω από την κόμη και εμποδίζουν την ανάπτυξη των ζιζανίων. Παρόλα αυτά, η μεγάλη παροχή νερού προς τα δέντρα, διευκολύνει την ανάπτυξη ζιζανίων, που πρέπει να ελέγχεται. Ωρίμανση και μετασυλλεκτικοί χειρισμοί Τα καρύδια πεκάν ωριμάζουν και είναι έτοιμα για συγκομιδή όταν το πράσινο περικάρπιο ανοίξει και εμφανίζεται από μέσα το ξυλώδες, καφέ περισπέρμιο (Εικ. 6). Η περίοδος αυτή στην Κρήτη διαρκεί από αρχές Οκτώβρη, μέχρι μέσα Νοέμβρη, ανάλογα στην ποικιλία. Στο στάδιο αυτό τα καρύδια αποσπώνται εύκολα από το δέντρο με την επίδραση βροχής ή αέρα, γι’ αυτό η συγκομιδή πρέπει να γίνεται εγκαίρως. Αυτή πραγματοποιείται είτε με ραβδισμό και χρήση διχτυών, είτε μηχανικά με δονητές κορμού, για μεγάλες καλλιέργειες. Τα καρύδια πρέπει να στεγνώσουν σε σκιερό και καλά αεριζόμενο χώρο, πριν αποθηκευτούν για εμπορία. Εχθροί και ασθένειες Το πεκάν αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα από τις αφίδες οι οποίες προσβάλλουν το φύλλωμα. Επιπλέον, παρατηρούνται προσβολές από τον μύκητα Microsphaera alni ο οποίος παραμορφώνει τα φύλλα και αφήνει πάνω τους μια λευκή πούδρα. Ως μύκητας, αντιμετωπίζεται δημιουργώντας στο δέντρο μη ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη του παθογόνου (καλύτερο αερισμό με κλάδεμα, διαχείριση ζιζανίων).

ÄÉÁÔÑÏÖÉÊÇ ÁÎÉÁ

ÐÏÓÏÓÔÏ Ç.Ó.Ð.*

Íåñü

3,52 g

ÅíÝñãåéá

691 kcal

34%

ÕäáôÜíèñáêåò

13,9 g

ÐñùôåÀíåò

9,17 g

ËéðáñÜ

72,0 g

110%

ÄéáéôçôéêÝò ßíåò

9,6 g

34%

ÏëéêÜ óÜê÷áñá

3,97 g ÂÉÔÁÌÉÍÅÓ

Âéôáìßíç Á

56 IU

Âéôáìßíç C

1,1 mg

Âéôáìßíç Å

1,4 mg

Èåéáìßíç (Â1)

0.66 mg

55%

Íéáóßíç (Â3)

1.17 mg

Ðáíôïèåíéêü ïîý (Â5)

0,863 mg

17%

Ðõñéäïîßíç (Â6)

0,21 mg

16%

Ñéâïöëáâßíç (Â2)

0,13 mg

10%

Öïëéêü ïîý (Â9)

22 ìg ÇËÅÊÔÑÏËÕÔÅÓ

ÊÜëéï, K

410 mg

11%

ÍÜôñéï, Na

0 mg

ÌÅÔÁËËÁ ÁóâÝóôéï, Ca

80 mg

ÌáããÜíéï, Mn

4,5 mg

196%

ÌáãíÞóéï, Mg

121 mg

29%

ÓåëÞíéï, Se

3,8 ìg

Óßäçñïò, Fe

2,53 mg

14%

Öþóöïñïò, P

277 mg

28%

×áëêüò, Cu

1,2 mg

133%

ØåõäÜñãõñïò, Zn

4,53 mg

32%

Πηγή: U.S. Department of Agriculture https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/170182/nutrients *Αναφέρεται σε ημερήσια δίαιτα 2.000 θερμίδων ενός ενήλικα. Οι εικόνες 1, 3, 4 και 5 του άρθρου είναι της συγγραφέως. 05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 57

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΣΙΤΗΡΑ

ΜΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΦΕΤΟΣ ΤΟ ΚΡΙΘΑΡΙ ΑΛΛΑ ΚΑΛΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟ ΣΚΛΗΡΟ ΣΙΤΑΡΙ, ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕ ΤΙΜΕΣ Ανάκαμψη στην παραγωγή του σκληρού στον Καναδά

Φέτος οι καιρικές συνθήκες επηρέασαν αρνητικά την καλλιέργεια κριθαριού ενώ το σκληρό σιτάρι φαίνεται να έχει καλύτερη εικόνα. Εκτός από τα συμβόλαια της μεταποίησης ακόμη οι τιμές στην αγορά δεν έχουν οριστικοποιηθεί. Όσον αφορά τον Καναδά η παραγωγή στο σκληρό σιτάρι φέτος προβλέπεται να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα, μετά την περσινή καταστροφική χρονιά. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

τα αλώνια από τα 18 λεπτά ξεκίνησε φέτος η τιμή στο κτηνοτροφικό κριθάρι, ενώ τα συμβόλαια έδωσαν για το βυνοποιήσιμο τιμή από 20 έως 23 λεπτά. Καλύτερη εικόνα σε σχέση με πέρυσι είχε το ξεκίνημα στο σκληρό σιτάρι, που φέτος έχει καλή ποιότητα, με την μεταποίηση να δίνει συμβόλαια στα 28 λεπτά. Η αγορά στα αλώνια πάντως έδωσε τιμές στα 30 λεπτά. Πάντως οι παραγωγοί δεν φαίνεται να βιάζονται να κλείσουν τιμή σε αυτά τα επίπεδα και περιμένουν να αυξηθούν το επόμενο διάστημα. Κλειστή τιμή στα 18 για κριθάρι

Ο Αγροκτηνοτροφικός Συνεταιρισμός Αξιουπόλεως «ΑΣ ΑΞΙΟΣ» από το Κιλκίς ανακοίνωσε φέτος την πρώτη «κλειστή» τιμή παραγωγού για το κριθάρι. Ο συνεταιρισμός ανακοίνωσε ότι παραλαμβάνει κριθάρι με τιμή της αγοράς μετρητοίς στα 18 λεπτά το κιλό ή ακόμα και με ανοιχτή τιμή πάντα για το συμφέρον του παραγωγού. Μειωμένα κριθάρια καλύτερη εικόνα στο σκληρό

Ο κ. Αντώνης Ρεντζιάς, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Νίκαιας Λάρισας «Προμηθέας», αναφέρει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ότι φέτος η παραγωγή κριθαριού είναι μειωμένη σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή. Τα στρέμματα καλλιέργειας ήταν μειωμένα, ενώ και οι αποδόσεις κυμάνθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Τα συμβόλαια για βυνοποιήσιμο κριθάρι ξεκινάνε από τα 20 λεπτά το κιλό. Στα κτηνοτροφικά έγιναν

58 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

κάποιες συναλλαγές στα αλώνια με 18 λεπτά. Όμως η τιμή του κτηνοτροφικού εκτιμώ ότι θα καθοριστεί το επόμενο χρονικό διάστημα και αφού φανεί η συνολική παραγωγή της χώρας και οι εισαγωγές που θα γίνουν. Όσον αφορά το σκληρό σιτάρι, φέτος πολλά στρέμματα στη Θεσσαλία δεν καλλιεργήθηκαν λόγω της θεομηνίας. Αλλά επίσης μπήκαν και νέα στρέμματα στην καλλιέργεια γιατί κάποιοι παραγωγοί στράφηκαν στο σκληρό εγκαταλείποντας άλλες καλλιέργειες. Στην περιοχή στα μέσα Ιουνίου ο αλωνισμός ήταν στο 90% της παραγωγής. Οι ποσότητες είναι καλύτερες στο σκληρό σε σχέση με το κριθάρι, τόσο ποσοτικά όσο και σε αποδόσεις. Στην περιοχή μας έχουμε καλή ποιότητα σκληρού. Τα συμβόλαια με την βιομηχανία είναι στα 28 λεπτά αλλά μπο-

ρεί το επόμενο διάστημα να αυξηθούν αν πάει προς τα πάνω η αγορά. Μέχρι στιγμής όσοι παραγωγοί μπορούν αλλά και οι συνεταιρισμοί πάνε για αποθήκευση το σκληρό και περιμένουν να δουν πως θα κινηθεί η αγορά.

Τα 30 λεπτά τιμή εκκίνησης στο σκληρό

Ο κ. Γιάννης Κουκούτσης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Πλατυκάμπου, δηλώνει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ότι στα κριθάρια ολοκληρώθηκε ο αλωνισμός με μειωμένες παραγωγές σε επίπεδο χώρας. Τα κτηνοτροφικά κριθάρια έφυγαν στον αλωνισμό με ανοικτές τιμές ενώ στα συμβόλαια με την ζυθοποιία είχαμε ίδιες με πέρυσι τιμές. Για το σκληρό σιτάρι έχουμε μια παραγωγή ποσοτικά άνω του μετρίου. Όσοι μπορούν κάνουν αποθήκευση και όσοι πουλάνε το δίνουν με ανοιχτή τιμή. Εκτιμώ ότι τα 30 λεπτά είναι η τιμή εκκίνησης. Μετά τις 20 Ιουνίου θα αρχίσει να δίνει εικόνα η αγορά για το πως θα κινηθεί η τιμή και θα αρχίσουν οι πρώτες μεγάλες αγοραπωλησίες.

ρό σιτάρι λόγω των καιρικών συνθηκών. Ο συνεταιρισμός μας κάθε χρόνο δίνει κάποιες προκαταβολές στους παραγωγούς και στην συνέχεια ανάλογα με τις πωλήσεις που κάνουμε δίνουμε την εκκαθάριση. Ο συνεταιρισμός φέτος έδωσε προκαταβολή για το κριθάρι στα 16 λεπτά το κιλό και θα δούμε πως θα πάει η αγορά για να δώσουμε μια συμπληρωματική τιμή. Πέρυσι είχαμε πληρώσει για το κριθάρι προκαταβολή στα 15 λεπτά και στη συνέχεια 3 λεπτά εκκαθάριση. Από την άλλη η ζυθοποιία δίνει 20 λεπτά. Στο σκληρό σιτάρι στα αρδευόμενα οι αποδόσεις είναι καλές και κυμαίνονται από 550 έως 600 κιλά αλλά στα ξηρικά είναι πολύ μειωμένες γύρω στα 300 κιλά. Το θετικό είναι η καλή ποιότητα που έχουμε φέτος. Ο συνεταιρισμός έδωσε στους παραγωγούς προκαταβολή 20 λεπτά το κιλό. Να θυμίσουμε πέρυσι είχαμε καταβάλει στους παραγωγούς προκαταβολή 20 λεπτά και εκκαθάριση 19 λεπτά, δηλαδή δώσαμε τιμή στους παραγωγούς 39 λεπτά το κιλό. Οι παραγωγοί δεν κλείνουν τιμές στο σκληρό

Ο κ. Νίκος Τούτουζας, παραγωγός από τη Θήβα, αναφέρει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ότι φέτος στο σκληρό η ποιότητα είναι μέτρια με πρωτεΐνη από 9,5 έως 12%. Τα ξηρικά έχουν αποδόσεις από 150 έως 350 κιλά το στρέμμα. Ποτιστικά χωράφια ξεκινούν από 500 και φτάνουν τα 600 κιλά. Αυτή την εποχή μιλάμε με ανοικτές τιμές. Η αγορά δίνει προκαταβολές στα 20 λεπτά αν θέλει ο παραγωγός να πουλήσει με ανοιχτή τιμή και στα 30 λεπτά κλειστή. Για το κτηνοτροφικό κριθάρι η τιμή είναι στα 18 λεπτά. Τα 40 λεπτά περιμένουν οι παραγωγοί στο σκληρό

Προκαταβολές που πλήρωσε ο Συνεταιρισμός Βόλου

Ο κ. Στέφανος Διακουμής, πρόεδρος της ΕΒΟΛ, τόνισε στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ότι φέτος έχουμε μειωμένες παραγωγές σε κριθάρι και σκλη-

Ο κ. Χρήστος Σιδερόπουλος, παραγωγός σιτηρών από τη Λάρισα, αναφέρει ότι υπάρχουν χωράφια αρδευόμενα που έφτασαν υψηλά οι αποδόσεις από 580 έως 600 κιλά. Ο μέσος όρος κυμαίνεται από 300 έως 350 κιλά. Γενικά όσα χωράφια σπάρθηκαν νωρίς και έκαναν καλό ριζικό σύστημα άντεξαν στη ξηρασία του Απριλίου αλλά όσα σπάρθηκαν αργά έχουν μειωμένες αποδόσεις. Αυτή την εποχή κανένας δεν βιάζεται να πουλήσει και να κλείσει τιμή. Όσοι έχουν δυνατότητα θα κάνουν αποθήκευση. Πολλοί επίσης θα παραδώσουν ανοιχτά περιμένοντας μια αύξηση της τιμής. Έχουν υπογραφεί κάποια συμβόλαια με μεταποίηση που δίνουν κατώτερη τιμή στα 28-30 λεπτά το κιλό. Οι παραγωγοί περιμένουν φέτος τιμές από 38 έως 40 λεπτά το κιλό.

ΑΠΌ 18 ΛΕΠΤΆ ΞΕΚΊΝΗΣΕ ΤΟ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΌ ΚΡΙΘΆΡΙ, ΑΠΌ 20 ΤΑ ΣΥΜΒΌΛΑΙΑ ΓΙΑ ΜΠΎΡΑ

Καλές αποδόσεις στο σκληρό μειωμένες στο κριθάρι

Ο κ. Θανάσης Κούντριας, γεωπόνος από την Αγρομηχανική Βόλου, τονίζει ότι στα κριθάρια η σπορά γίνεται νωρίτερα και στα σκληρά σιτάρια πιο όψιμα. Η ξηρασία του Απριλίου επηρέασε αρνητικά τα κριθάρια αλλά όπως φαίνεται στα σκληρά σιτάρια η εικόνα είναι καλύτερη. Επίσης στη Θεσσαλία λόγω της θεομηνίας μπήκαν σκληρά σε ποτιστικά χωράφια με αποτέλεσμα να έχουν πολύ υψηλές αποδόσεις και καλές ποιότητες. Αντίθετα στο κριθάρι οι αποδόσεις φέτος είναι μειωμένες. Τα στρέμματα καλλιέργειας είναι περίπου στα ίδια επίπεδα με πέρυσι. Στα καλά χωράφια που είχαμε πέρσι 600 το στρέμμα απόδοση φέτος φτάσαμε να έχουμε 450 κιλά. Επίσης έχουμε πολλά χωράφια με χαμηλές αποδόσεις, 100 κιλά το στρέμμα, που δεν συμφέρει να γίνει αλωνισμός. Στην περιοχή μας υπάρχουν τόσο κτηνοτροφικό όσο και βυνοποιήσιμο κριθάρι. Για βυνοποιήσιμο δίνουν τιμή παραγωγού στα 20 λεπτά το κιλό, ενώ με ανοιχτές τιμές είναι το κτηνοτροφικό. Όσον αφορά το σκληρό σιτάρι η μεταποίηση έδωσε συμβόλαια με 28 λεπτά για τα καλής ποιότητας και 25 λεπτά στη δεύτερη ποιότητα. Η αγορά μιλά αυτή την περίοδο μιλά για τιμή στα 30 λεπτά αλλά δεν βιάζονται να πουλήσουν οι παραγωγοί. Χαλάζια πάνω στον αλωνισμό

Ο κ. Λάμπης Κουμπρίδης, πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Δημητριακών Ορεστιάδας «Η Ένωση», δηλώνει ότι φέτος τα σκληρά σιτάρια είχαν πολύ καλή εικόνα και αποδόσεις στην επαρχία Ορεστιάδας και ∆ιδυµοτείχου, στον βόρειο Έβρο, όπου καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του κάμπου και φέτος µάλιστα αύξησε τις εκτάσεις του. Το πρώτο δεκαήμερο του Ιουνίου ξεκίνησαν τα αλώνια για τα πρώιμα.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 59

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΣΙΤΗΡΑ

Όμως όλα χάλασαν όταν είχαμε την χαλαζόπτωση στις 14 Ιουνίου. Σε όσες περιοχές έπεσε πάνω στα αλώνια είχαμε ολική καταστροφή. Στις περιοχές που πρόλαβαν να αλωνίσουν οι παραγωγοί προσπαθούν τώρα να κάνουν αποθήκευση ή πουλάνε με ανοιχτές τιμές γιατί περιμένουν άνοδο τιμών. Πέρυσι ο συνεταιρισμός πούλησε μέσω διαγωνισμών συνολικά 27.000 τόνους σκληρού. Οι τιμές στα συμβόλαια για σκληρό που έδωσε η μεταποίηση

Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες φέτος σε πανελλαδικό επίπεδο έχουμε καλές ποιότητες στο σκληρό σιτάρι όσον αφορά το ειδικό βάρος και τα υαλώδη αλλά έχουμε κάποια προβλήματα με χαμηλές πρωτεΐνες. Η μεταποίηση έχει υπογράψει συμβόλαια στα 28 λεπτά το κιλό για συγκεκριμένες ποιοτικές κατηγορίες συν κάποια πριμ ποιότητας. Κατά τη διάρκεια του αλωνισμού δεν έχουμε εμπορικές πράξεις στη διεθνή αγορά. Αν στο μέλλον έχουμε αυξητικές τάσεις θα προσαρμόσουμε ανάλογα και τις τιμές στα συμβόλαια. Στη Θεσσαλία κάποια χωράφια λόγω θεομηνίας δεν κατάφεραν να καλλιεργηθούν. Είχαμε όμως και περιπτώσεις που οι αγρότες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν άλλες καλλιέργειες (π.χ. βαμβάκι) και να στραφούν στο σκληρό. Η εκτίμηση είναι ότι η βιομηχανία φέτος θα απορροφήσει ίδιες με πέρυσι ποσότητες. Πάντως οι καιρικές συνθήκες δεν βοήθησαν τη φετινή καλλιέργεια. Δεν είχαμε πολλές βροχοπτώσεις

60 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

και οι υψηλές θερμοκρασίες του Απριλίου επηρέασαν αρνητικά τις αποδόσεις. Το θετικό είναι ότι κατά τον αλωνισμό δεν είχαμε βροχοπτώσεις. Μέχρι τα μέσα Ιουνίου εξελίσσεται ομαλά ο αλωνισμός.

ΚΑΛΉ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΤΟ ΣΚΛΗΡΌ, ΕΠΗΡΕΆΣΤΗΚΕ ΛΙΓΌΤΕΡΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΞΗΡΑΣΊΑ ΣΕ ΣΧΈΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΡΙΘΆΡΙ

Ανάκαμψη φέτος η παραγωγή σκληρού σίτου στον Καναδά

Ο Καναδάς είναι παραδοσιακά ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εξαγωγέας σκληρού σίτου, κάνοντας πάνω από το 50% των παγκόσμιων εξαγωγών τα περισσότερα χρόνια. Ωστόσο την περσινή περίοδο (2023/2024) η ξηρασία που έπληξε τη χώρα δημιούργησε μεγάλη απώλεια στην παραγωγή. Αυτό επέτρεψε στην Τουρκία να μετατραπεί σε σημαντικό εξαγωγέα σκληρού σίτου για να καλύψει την παγκόσμια ζήτηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ (USDA) κατά τους πρώτους 9 μήνες της περσινής εμπορικής περιόδου, το μερίδιο εξαγωγών του Καναδά μειώθηκε στο 43%, από 70% που είχε την αντίστοιχη προηγούμενη εμπορική περίοδο. Όμως για το 2024/2025 η εικόνα με την καλλιέργεια σκληρού του Καναδά είναι πολύ καλύτερη. Η πρόβλεψη του USDA κάνει λόγο για μια παραγωγή στους 5,5 εκατομμύρια τόνους, εμφανίζοντας μια αύξηση, κατά 36%, σε σχέση με την περσινή περίοδο. Η αύξηση έχει να κάνει πρωτίστως με την επιστροφή των στρεμματικών αποδόσεων στους ιστορικούς μέσους όρους αλλά και στην αύξηση των στρεμμάτων καλλιέργειας. Όσον αφορά τις τιμές εξαγωγής του σκληρού σίτου στον Καναδά, έχουν μια κατακόρυφη πτώση από τα υψηλά επίπεδα των

510 δολαρίων ΗΠΑ/τόνο (472,95 ευρώ/ τόνος) τιμής FOB που είχαμε τον Σεπτέμβριο του 2023 στα 360 δολάρια ΗΠΑ/τόνο (333,85 ευρώ/τόνος) στα τέλη Μαΐου του 2024. Οι μεγαλύτερες ποσότητες καναδικού σκληρού σκληρού εξάγονται σε Αλγερία, Ιταλία, Μαρόκο και ΗΠΑ. Η μειωμένη περσινή παραγωγή του Καναδά ανάγκασε τους Ιταλούς εμπόρους να στραφούν σε εισαγωγές από άλλους προμηθευτές, όπως την Τουρκία, την Ρωσία και το Καζακστάν. Έτσι οι ιταλικές εισαγωγές καναδικού σκληρού μειώθηκαν σε περίπου 370.000 τόνους το 2023/2024, από 1,1 εκατομμύρια τόνους που ήταν το 2022/2023. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα Τουρκία, Ρωσία και Καζακστάν, να εξάγουν επιπλέον 1,1 εκατομμύρια τόνους σκληρού στην Ιταλία, μεταξύ Ιουλίου του 2023 και Φεβρουαρίου του 2024. Επίσης η Αλγερία που είναι παραδοσιακός εισαγωγέας καναδικού σκληρού στράφηκε στην παραγωγή του Μεξικού. Συγκεκριμένα οι εξαγωγές σκληρού σίτου του Μεξικού στην αγορά της Αλγερίας αυξήθηκαν από 171.000 τόνους που είχαμε το πρώτο εξάμηνο του 2022/2023 στους 350.000 τόνους την αντίστοιχη περίοδο του 2023/2024. 

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 61

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΧΟΙΡΟΤΡΟΦΙΑ

ΜΕΓΆΛΟ ΠΡΌΒΛΗΜΑ Η ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΉ ΠΑΝΏΛΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΎΡΟ ΧΟΊΡΟ

Σφάζονται κοπάδια και δεν είναι εύκολο να αντικατασταθούν Σοβαρά προβλήματα από την αφρικανική πανώλη των χοίρων αντιμετωπίζουν οι εκτροφές μαύρου χοίρου στη χώρα μας. Σφάζονται συνεχώς κοπάδια κυρίως στη Βόρεια Ελλάδα και είναι πολύ δύσκολο να αναπληρωθούν. Επίσης αν και οι καταναλωτές γνωρίζουν την ποιότητα του κρέατος. δεν δίνει κίνητρα η πολιτεία για να αναπτυχθούν οι εκτροφές με στόχο την αύξηση της παραγωγής του κρέατος, όπως κάνουν στην Ισπανία. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

ο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία απευθύνθηκε σε εκτροφείς μαύρου χοίρου και ζήτησε να μάθει τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, σε ποια προγράμματα μπορεί να ενταχθεί η εκτροφή και αν υπάρχει ζήτηση στην αγορά για το κρέας του. Κωνσταντίνος Κυροχρίστος με εκτροφή στο Αιτωλικό Αιτωλοακαρνανίας

Έχουμε μια μεγάλη απώλεια των κοπαδιών που φτάνει έως και 30% του ζωικού κεφαλαίου λόγω της αφρικανικής πανώλης των χοίρων. Από 50 εκτροφές που είχαμε στη χώρα μας ζήτημα είναι να έχουν μείνει 35. Μιλάμε για οικογενειακού τύπου επιχειρήσεις με μέση δυναμικότητα 70 χοιρομητέρες. Το κράτος δεν ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε αποτελεσματικά μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Είχε βγάλει πρόγραμμα για επιδότηση σε περιφράξεις. Όμως η εκτροφή είναι εκτατική και δεν μπορούν τα ζώα να μείνουν σε κλειστούς χώρους. Σε περίπτωση εμφάνισης κρούσματος θανατώνεται ολόκληρο το κοπάδι. Οι αποζημιώσεις όμως είναι μειωμένες (περίπου 350 ευρώ) και δεν μπορούν να καλύψουν 100% την αξία των ζώων που χάνονται. Ακόμη ζητάμε να υπάρξει επικήρυξη των αγριόχοιρων σε όλη τη χώρα. Θα πρέπει επίσης να ενταχθούν στο νέο πρόγραμμα αυτόχθονων φυλών και οι εκτροφές που έχασαν τα ζώα τους από την ασθένεια, με την υποχρέωση να επαναλειτουργήσουν όταν τους το επιτρέψουν οι κτηνιατρικές υπηρεσίες. Ζητούσαμε να ενταχθούν οι εκτροφές μας στο πρόγραμμα βιολογικής κτηνοτροφίας αλλά δεν το δέχτηκε το ΥπΑΑΤ. Επίσης εδώ και χρόνια ο κλάδος ζητά τη δημιουργία «πυρήνων» εκτροφής ζώων

62 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

στα νησιά, καθώς εκεί η πιθανότητα προσβολής είναι ελάχιστη. Υπάρχει στην αγορά ζήτηση για κρέας μαύρου χοίρου. Χρειάζονται όμως κίνητρα από την πολιτεία για να αναπτυχθούν οι εκτροφές και να ασχοληθούν νέοι με αυτές. Επίσης θα πρέπει να γίνει διασύνδεση του αυτόχθονου μαύρου χοίρου με τον τουρισμό. Διαθέτουμε ένα ζώο εφάμιλλο( αν όχι και ανώτερο) από το Iberico της Ισπανίας και θα πρέπει αυτό να το εκμεταλλευτούμε. Θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις για τη δημιουργία νέων μονάδων εκτροφής μαύ-

ρου χοίρου στη χώρα μας, κατά το παράδειγμα άλλων χωρών της ΕΕ. Εμείς έχουμε επενδύσει στην εκτατική χοιροτροφία και το ζώο έχει συγκεκριμένες ιδιομορφίες που δεν μπορούμε ούτε θα πρέπει να τις αλλάξουμε. Επίσης ο μαύρος χοίρος δεν μπορεί να κάνει γενετική βελτίωση αλλά θα πρέπει να παραμείνουν τα χαρακτηριστικά της αυτόχθονης φυλής. Είναι ένα ζώο που παράγει κρέας ποιότητας και όχι ποσότητας και έτσι θα πρέπει να παραμείνει. Στο μόνο πρόγραμμα που μπορεί να ενταχθεί η εκτροφή είναι στις αυτόχθονες φυλές του ΠΑΑ.

Ένα ακόμη πάγιο αίτημα του κλάδου είναι το διαφορετικό μητρώο στην κτηνιατρική βάση και διαφορετική σφραγίδα του σφαγείου. Είναι αυτά που θα διαφοροποιήσουν την παραγωγή μας. Έτσι θα αποκτήσουμε τη δική μας «ταυτότητα» στην αγορά του κρέατος. Αυτό κάνουν και οι ευρωπαϊκές χώρες και έτσι έχουμε ταυτοποίηση του κρέατος και αποφεύγεται η εξαπάτηση των καταναλωτών. Δεν υπάρχει κάποιο κόστος για την πολιτεία αυτή η αλλαγή. Νίκος Φωτιάδης με εκτροφή στην Εξοχή Πιερίας

Στην Ελλάδα πρέπει να αναδείξουμε την ντόπια φυλή μαύρου χοίρου, κατά το πρότυπο άλλων χωρών, όπως η Ισπανία, η οποία τον έχει αναδείξει σε κορυφαίο γαστρονομικό προορισμό. Η εκτροφή των μαύρων χοίρων Ολύμπου είναι ημιεκτατική, καθώς τα ζώα από τον 5ο μέχρι τον 11ο μήνα της ζωής τους αναπτύσσονται ελευθέρα, σε ορεινό βοσκότοπο 300 στρεμμάτων. Αυτό τα διαφοροποιεί σημαντικά από την συμβατική εντατική χοιροτροφία. Η Αφρικανική Πανώλη ένα μεγάλο πρόβλημα που μπορεί να οδηγήσει στην εξάλειψη του μαύρου χοίρου. Χάνονται συνέχεια κοπάδια. Στις αρχές Ιουνίου έσφαξαν ένα ακόμη κοπάδι στο Κιλκίς. Το πρόβλημα είναι ότι δεν είναι εύκολη η αναπλήρωση του κοπαδιού. Στη συμβατική χοιροτροφία μετά από μια τέτοια σφαγή ο χοιροτρόφος θα μπορεί να εισάγει χοιρομητέρες και σπέρμα από το εξωτερικό. Στον μαύρο χοίρο δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Με μεγάλη δυσκολία αν θα μπορέσει να αγοράσει ο χοιροτρόφος κάποιες χοιρομητέρες από εκτροφές που είναι καθαρές. Προτείναμε να δημιουργηθούν θύλακες διάσωσης της φυλής στη χώρα μας γιατί πρόκειται για ένα ζώο που αποτελεί πολιτιστική κληρονομιά. Δεν εισακουστήκαμε από την πολιτεία. Έχουν πληγεί στη Βόρεια Ελλάδα περίπου 13 παραγωγοί, έχουν θανατωθεί τα ζώα τους χωρίς να έχει πάρει κανείς αποζημίωση. Μέτρα πρόληψης - όπως η επικήρυξη του αγριόχοιρου που είναι το αποτελεσματικότερο μέτρο - για τη διάδοση της επιδημίας δεν έχουν ληφθεί. Το εφάρμοσε η γειτονική μας Βουλγαρία. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να γεμίσει η Βόρεια Ελλάδα με μολυσμένα αγριογούρουνα και να έχουμε τα γνωστά αποτελέσματα, με επιμόλυνση και καταστροφή χοιροτροφικών μονάδων. Για να αντιμετωπιστεί η ασθένεια θα πρέπει να καταβληθούν κονδύλια. Δεν γίνονται επενδύσεις για μέτρα βιοασφάλειας. Ένα πρόγραμμα ανακοινώθηκε επί υπουργίας Βορίδη αλλά ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί.

Ένα ακόμη πρόβλημα της εκτροφής του μαύρου χοίρου στην Ελλάδα είναι η έλλειψη σχεδιασμού από την πλευρά του κράτους να αποτελέσει ο μαύρος χοίρος προμετωπίδα του γαστρονομικού τουρισμού στην πατρίδα μας και οι μηχανισμοί ελέγχου με δυνατότητα ιχνηλασιμότητας του κρέατος που θα διασφάλιζε τον καταναλωτή από τυχόν εξαπατήσεις και στο όσο το δυνατόν ταυτόσημη ποιότητα του κρέατος. Υπάρχει ζήτηση στην αγορά, ωστόσο λείπουν οι έλεγχοι, η ιχνηλασιμότητα και το σπουδαιότερο η διασφάλιση της ποιότητας του παραγόμενου κρέατος. Ο κάθε παραγωγός λειτουργεί όπως θέλει χωρίς ελέγχους και επαφίεται στο φιλότιμο και την εντιμότητά του. Στην ουσία τα πράγματα πηγαίνουν μόνα τους χωρίς κανόνες με ότι σημαίνει αυτό. Όλη αυτή η ρευστή κατάσταση κάνει μεγάλο κακό στη φήμη του μαύρου χοίρου. Ο κάθε παραγωγός έχει την δυνατότητα πρόσβασης σε οποιοδήποτε επενδυτικό πρόγραμμα (Αναπτυξιακό, ΕΣΠΑ, κλπ), ωστόσο οι εκτροφείς του μαύρου χοίρου αντιμετωπίζονται από το σύστημα (τράπεζες, δανεισμός, κλπ) σαν να είναι μία επένδυση ίδρυσης ξενοδοχείου, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ενταχθεί ένας νέος παραγωγός σε επενδυτικό πρόγραμμα. Για την διατήρηση της αυτόχθονης φυ-

ΜΕ ΚΆΘΕ ΚΡΟΎΣΜΑ ΣΦΆΖΕΤΑΙ ΟΛΌΚΛΗΡΟ ΚΟΠΆΔΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΕΎΚΟΛΟ ΝΑ ΑΝΑΠΛΗΡΩΘΕΊ λής υπάρχει σε εξέλιξη το σχετικό πρόγραμμα του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης με επιδότηση 100 ευρώ ανά χοιρομητέρα. Ωστόσο είναι μικρό αυτό το ποσό καθόσον το ετήσιο κόστος της παραγωγικής χοιρομητέρας ξεπερνά τα 800 ευρώ. Τώρα με το νέο πρόγραμμα τα 100 ευρώ θα γίνουν περίπου 300 ευρώ, ωστόσο και αυτά τα ποσά είναι λίγα για κάποιον που θέλει να έχει παραγωγικά ζώα. 

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 63

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Η ΚΑΙΝΟΤΌΜΟΣ ΦΆΡΜΑ ΤΩΝ ΑΔΕΡΦΏΝ ΠΟΛΊΤΗ ΣΤΗ ΧΑΛΑΝΔΡΊΤΣΑ

Με 160 τόνους γάλακτος και 350 μάνες στο στάβλο δείχνει το δρόμο στην προβατοτροφία Η Krios Farm που δημιούργησαν τα δύο αδέρφια Αντώνης και Κωνσταντίνος Πολίτης αποτελείται από 350 μάνες και βρίσκεται στη Χαλανδρίτσα, περίπου 15 χιλιόμετρα έξω από την Πάτρα. Εκτός από γάλα η φάρμα παράγει και βελτιωμένα κριάρια και προβατίνες που αγοράζουν κτηνοτρόφοι για να βελτιώσουν το δυναμικό της εκτροφής τους. Μέσα σε μόλις 4 χρόνια από την ίδρυση της φάρμας τα δύο αδέρφια έχουν καταφέρει να αυξήσουν θεαματικά τις αποδόσεις των ζώων οι οποίες βρίσκονται σημαντικά υψηλότερα του μέσου όρου. Σε αυτό συμβάλουν συνολικά η διατροφή και η φροντίδα της υγείας των ζώων αλλά και οι καλές συνθήκες διαβίωσης μέσα στο στάβλο ο οποίος έχει σχεδιαστεί με υψηλές προδιαγραφές. Εδώ και τρία χρόνια επιπλέον σε συμφωνία με την εταιρεία παραγωγής γαλακτοκομικών ΟΜΗΡΟΣ που απορροφά το σύνολο της παραγωγής η φάρμα έχει λάβει πιστοποιητικό ευζωίας των ζώων COSMOCERT. Η πιστοποίηση που προς το παρόν λίγοι κτηνοτρόφοι στη χώρα μας διαθέτουν έχει βελτιώσει τις εμπορικές προοπτικές της φέτας και άλλων τυροκομικών που παράγει η ΟΜΗΡΟΣ και διαθέτει κατά κύριο λόγο σε αγορές του εξωτερικού. ΔΉΜΗΤΡΑΣ Δ Δημοσιογράφος

Σταβλικές εγκαταστάσεις με άρτιο σχεδιασμό

Έχοντας ξεκινήσει το 2019 με 200 μάνες η Krios Farm έχει ολοκληρώσει την πρώτη φάση ανάπτυξης διαθέτοντας πλέον τον μέγιστο αριθμό ζώων που είχε προβλέψει ο αρχικός σχεδιασμός. ‘Καθώς ξεκινήσαμε από το μηδέν είχαμε τη δυνατότητα να σχεδιάσουμε τους στάβλους ακριβώς όπως επιθυμούσαμε. Επιλέξαμε τη Χαλανδρίτσα επειδή είναι σε μικρή απόσταση από το ιατρείο που διατηρώ στην Πάτρα αλλά και επειδή διαθέτει κατάλληλο κλίμα δηλαδή ξηρό με αέρηδες και χαμηλά

64 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

επίπεδα υγρασίας. Σχεδιάσαμε τον στάβλο ώστε τους χειμερινούς μήνες ο ήλιος να λούζει και να ζεσταίνει το κτίριο ενώ το καλοκαίρι ο ήλιος περνάει πάνω από τη σκεπή χωρίς να μπαίνει καθόλου στο κτίριο’, θα πει ο Αντώνης Πολίτης που είναι και Διδάκτωρ Κτηνιατρικής. Το κτίριο που έχει διαστάσεις 12 μέτρα επί 60 μέ-

τρα μήκος αποτελείται από μεταλλικό σκελετό πάνω στον οποίο έχουν εφαρμοστεί πάνελ πολυουρεθάνης χοντρού πάχους για να παρέχουν αυξημένη μόνωση. Στο εσωτερικό ο χώρος μοιράζεται στα δύο από ταινία διατροφής, δίπλα στην οποία βρίσκονται αυτόματες ποτίστρες οι οποίες συμπληρώνονται συνέχεια με νερό.

‘Τεχνικά θέλουμε 1,5 τετραγωνικό ή 5 με 6 κυβικά μέτρα ανά ζώο ενώ στο στάβλο μας τα ζώα έχουν παραπάνω χώρο στη διάθεσή τους’, θα πει ο κ Πολίτης. Το έδαφος του στάβλου σχεδιάστηκε ώστε να είναι απορροφητικό ‘κάναμε εκσκαφές, τοποθετήσαμε τουλάχιστον ένα με ενάμιση μέτρο κροκάλα για να μπορούν τα νερά να αποστραγγίζονται. Από πάνω τοποθετήσαμε άμμο θαλάσσης και στρωμνή με άχυρο. Προκειμένου να είναι στεγνή η στρωμνή προσθέτουμε άχυρο καθημερινά ενώ πολύ συχνά κάθε δύο με τρεις μήνες θα αλλάξουμε όλο το άχυρο ώστε να είναι απόλυτα φρέσκια η στρωμνή’, θα πει ο κ Πολίτης. Για τη δημιουργία της κτιριακής υποδομής το έργο υπάχθηκε στον Αναπτυξιακό Νόμο ωστόσο ο κ Πολίτης επισημαίνει ότι η επιδότηση των στάβλων έχει αποτελέσει παγίδα για κτηνοτρόφους στο παρελθόν ‘ Έχω δει πάρα πολλούς κτηνοτρόφους να έχουν φτιάξει κτήρια μεγαθήρια, και τελικά απέτυχαν γιατί δεν δώσανε χρήματα για το ζωικό κεφάλαιο’. Συνολικά ο ίδιος τοποθετεί το τελικό κόστος που αντιστοιχεί ανά ζώο για τη δημιουργία μιας μονάδας στα 1000 ευρώ ποσό στο οποίο συμπεριλαμβάνονται τα κόστη δημιουργίας εγκαταστάσεων.

Αρμεκτήριο προηγμένης τεχνολογίας

Η μέθοδος εκτροφής είναι εντατική και τα ζώα περνούν κατά κύριο λόγο τη ζωή τους εντός του στάβλου. Ενώ υπάρχουν ανοικτές πόρτες που οδηγούν σε αυλή τα ζώα όπως θα πει ο κ Πολίτης ‘προτιμούν να μείνουν εντός του στάβλου διότι ο αερισμός είναι καλύτερος, οι θερμοκρασίες είναι καλύτερες, υπάρχει σκιά και είναι πάντα διαθέσιμο φαγητό και νερό’. Ο στάβλος διαθέτει αρμεκτήριο 18 θέσεων όπου τα ζώα αρμέγονται δύο φορές την ημέρα. Το αρμεκτήριο διαθέτει ηλεκτρονική γαλακτομέτρηση και αισθητήρες αναγνώρισης μαστίτιδας καθώς και μηχανισμό αυτόματης αποκόλλησης. Όπως εξηγεί ο κ Πολίτης ‘ο μηχανισμός αυτός ελέγχει το χρόνο που έχει αρμεχθεί το ζώο και τη ροή του γάλακτος και αν ξεπεραστεί ο χρόνος ή η ροή σταματήσει, αυτόματα αποκολλάται από το μαστό. Αυτό αντιμετωπίζει το πρόβλημα της υπεράρμεξης των ζώων που επιφέρει πόνο στο ζώο, προκαλεί μαστίτιδα και πολλά άλλα προβλήματα.’ Το σύνολο της παραγωγής της φάρμας ανέρχεται σήμερα σε 160-170 τόνους γάλακτος.

Ο κ. Κωνσταντίνος Πολίτης. Μπορεί να συμφέρει η εντατική εκτροφή

Το σιτηρέσιο αποτελείται από κριθάρι, καλαμπόκι, σόγια, πίτουρο εκτός από άχυρο και τριφύλλι και ανά γαλακτική περίοδο ένα ζώο καταναλώνει 400-450 κιλά τριφύλλι, άλλα τόσα καρπό και έως και 100 κιλά άχυρο. Είναι πιο δαπανηρή η εντατική σε σχέση με την εκτατική προβατοτροφία όπου τα ζώα μπορούν να βοσκήσουν; Δεν είναι βέβαιο, σύμφωνα με τον κ Πολίτη ‘με μια πρώτη ματιά μπορεί η εντατική εκτροφή να κοστίζει περισσότερο αλλά για να έχουμε μια καθαρή εικόνα πρέπει να πάρουμε χαρτί και μολύβι γιατί για να φάει έξω ένα ζώο έχει επίσης έξοδα. Πρέπει να καλλιεργήσεις τη γη, να την ποτίσεις και μπορεί και στο τέλος να τη χάσεις την παραγωγή σου, θέλω να πω ότι πρέπει να το βάλουμε κάτω, να τσεκάρουμε τι συμφέρει και τι όχι’. Επιπλέον όπως συμπληρώνει ‘στην εντατική εκτροφή ξέρουμε πόσο έχει φάει ένα ζώο, μπορούμε να μετρήσουμε το αποτέλεσμα και να αλλάξουμε τις επιλογές μας εφόσον έχουμε όλα τα στοιχεία διαθέσιμα, κάτι που δεν ισχύει στην εκτατική εκτροφή’.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 65

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΠΡΟΒΑΤΟΤΡΟΦΙΑ

Ανοίγει τα μάτια στους κτηνοτρόφους

Πέρα από την παραγωγή γάλακτος και βελτιωμένων ζώων ωστόσο ο κ Πολίτης εξηγεί ότι η φάρμα ιδρύθηκε και λειτουργεί ως επιδεικτική μονάδα. ‘Ως κτηνίατρος συνεργάζομαι με πολλούς κτηνοτρόφους και δεν ήταν σπάνιο οι συμβουλές που έδινα προκειμένου να αυξήσουν τις αποδόσεις τους να αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Τώρα βλέπουν τα αποτελέσματα πιστεύουν πολύ πιο εύκολα και με εμπιστεύονται για να προχωρήσουν σωστά. Αυτό διευκολύνει τη δουλειά μου στο τέλος της ημέρας γιατί οι πράξεις μιλάνε πιο δυνατά από τη θεωρία’, σχολιάζει ο κ Πολίτης και συμπληρώνει ‘είναι κάτι το οποίο το πιστεύουμε σκεφτείτε ότι όταν ξεκινήσουμε η τιμή του γάλακτος ήταν στα 70 λεπτά. Αλλά επειδή έχουμε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στη δουλειά μας, δικαιωθήκαμε. Πέρα από αυτό όμως η επαφή με τα ζώα δίνει κάτι επιπλέον που δεν αποτιμάται σε αριθμούς. Μετράει διαφορετικά ο χρόνος και δίνει μια ηρεμία που σίγουρα θα ψάξουν πολύ όσοι ζουν στις πόλεις τα επόμενα χρόνια’. 

Γενετική βελτίωση και καλές συνθήκες οδήγησαν ψηλά την παραγωγικότητα

Μες από συστηματική γενετική βελτίωση σε συνδυασμό με τις καλές συνθήκες εκτροφής τα ζώα της που είναι φυλής Lacaune έχουν αυξήσει την απόδοσή τους από περίπου 430 σε 500 λίτρα γάλακτος κατ΄ έτος. ‘Χρησιμοποιούμε κριούς πολύ υψηλού γενετικού δυναμικού για να βελτιώσουμε τα ζώα εφαρμόζοντας και τεχνητή σπερματέγχυση. Ωστόσο στο πρόβατο η σπερματέγχυση είναι πιο δύσκολη από ότι στην αγελάδα ή στα χοιρινά, τα ποσοστά επιτυχίας φτάνουν σε επίπεδα 50 - 60%. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχεις κάποιους άλλους κριούς να κάνουν την υπόλοιπη δουλειά’, θα πει ο κ Πολίτης. Επιπλέον αντίθετα με την τεχνητή σπερματέγχυση στις αγελάδες στα πρόβατα το σπέρμα που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι νωπό ‘το γενετικό υλικό του κριού δεν μπορεί να καταψυχθεί και να αποψυχθεί με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα μικρό παράθυρο 2-3 ωρών από την λήψη έως τη σπερματέγχυση’, εξηγεί ο κ Πολίτης. Η φάρμα σήμερα διαθέτει βελτιωμένα θηλυκά και αρσενικά σε όλη την Ελλάδα τα οποία πωλούνται σε τιμή που ανέρχεται γύρω στα 200-250 ευρώ ενώ σύμφωνα με τον κ Πολίτη η παραγωγή βελτιωμένων ζώων είναι μια δραστηριότητα με σημαντική εμπορική προοπτική.

66 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

Ο κ. Αντώνης Πολίτης.

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 67

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΒΟΟΤΡΟΦΙΑ

ΒΟΟΤΡΟΦΙΑ: ΜΟΝΑΔΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΡΕΑΤΟΣ ΚΑΙ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΓΙΟ

Ο ΑγροΤύπος ταξίδεψε στο Βέλγιο, σε δύο οικογενειακές φάρμες, μέλη του συνεταιρισμού Faircoop, ο οποίος παράγει τα δημοφιλή προϊόντα με την ετικέτα Fairebel Στις 27-29 Μαΐου 2024, ο ΑγροΤύπος έλαβε μέρος σε σεμινάριο της DG AGRI (της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), στις Βρυξέλλες, με θέμα: «Η κατάσταση της γεωργίας ενόψει των ευρωπαϊκών εκλογών». Με αυτή την αφορμή επισκεφτήκαμε δύο κτηνοτροφικές μονάδες λίγο έξω από την πόλη των Βρυξελλών, τη «La ferme Ponceau» και τη «La ferme de la Seigneurie», οι οποίες αποτελούν μέλη του βελγικού συνεταιρισμού γαλακτοκομικών προϊόντων, φρούτων και κρέατος Faircoop. Εκεί ενημερωθήκαμε για το συνεταιρισμό και συνομιλήσαμε με τους ιδιοκτήτες για τις πρακτικές εκτροφής και καλλιέργειας, καθώς και για τις προκλήσεις που περιλαμβάνει ο τομέας. ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΖΥΓΟΥΡΑΚΗ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

O συνεταιρισμός Faircoop στοχεύει στη δίκαιη ανταμοιβή

Αφήνουμε το ξενοδοχείο μας στις 7 το πρωί και ξεκινάμε για να επισκεφτούμε την πρώτη μονάδα του συνεταιρισμού Faircoop και να μιλήσουμε με τους ιδιοκτήτες της, αλλά και με τους εκπροσώπους του συνεταιρισμού. Στη μονάδα «La ferme Ponceau» μας υποδέχεται ο πρόεδρος του συνεταιρισμού Erwin Schöpges για να μας μιλήσει για το εγχείρημα αυτό. Ο συνεταιρισμός Faircoop ιδρύθηκε το 2009 με σκοπό την υποστήριξη των Βέλγων γεωργών και κτηνοτρόφων, αρχικά από τον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων ενώ στη συνέχεια, το 2020, δόθηκε πρόσβαση και σε παραγωγούς από τον τομέα του κρέατος και των φρούτων (μήλα και αχλάδια), μας ενημερώνει ο Erwin. Ο συνεταιρισμός σχηματίστηκε με κύριο στόχο την πρόσδοση αξίας σε όλα τα προϊόντα των αγροτών-μελών της, με δίκαιη διάρθρωση των τιμών. Μάλιστα για την ενίσχυση του σκοπού του ο συνεταιρισμός έχει δημιουργήσει τη δική του ετικέτα στην αγορά με την ονομασία “Fairebel”, ένα όνομα που παίζει συμβολικά με τις αγγλικές λέξεις “fair”, δηλαδή “δίκαιος”, και “Belgium”. Η ετικέτα αντιπροσωπεύει την αγροτική κοινότητα και ανήκει σε αυτήν, και εγγυάται με αυτόν τον τρόπο τη δίκαιη ανταμοιβή όλων όσων εμπλέκονται στην παραγωγή. Οι παραγωγοί αποτελούν ταυτόχρονα

68 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

μέτοχοι, οι οποίοι έχουν ο καθένας από ένα μερίδιο στο συνεταιρισμό Faircoop. Οι παραγωγοί λοιπόν αυτοί πωλούν τα προϊόντα τους στην τιμή της αγοράς και στη συνέχεια ο συνεταιρισμός επιστρέφει ετησίως στους αγρότες τη διαφορά σε σχέση με μια δίκαιη τιμή, ανάλογα και με το μερίδιο των μετοχών του κάθε πα-

ραγωγού. Τα χρήματα αυτά που κερδίζουν οι παραγωγοί από το συνεταιρισμό προέρχονται από τα έσοδα που προκύπτουν από την πώληση των προϊόντων Fairebel, τα οποία πωλούνται σε σταθερή τιμή. Ο συνεταιρισμός βέβαια έχει να ανταγωνιστεί πολύ μεγαλύτερες και διάσημες μάρκες προϊόντων στα ράφια

ται από παραγωγούς σε μέγιστη απόσταση 60 χιλιομέτρων από τον εργοστάσιο παραγωγής, βοηθώντας στην μείωση του αποτυπώματος άνθρακα. Ο κλάδος κρέατος του συνεταιρισμού εγγυάται μια τιμή η οποία συμπεριλαμβάνει το κόστος παραγωγής και την ελάχιστη ανταμοιβή του αγρότη, δίκαιη τιμή παραγωγού για τον αγρότη, αλλά και για τον μεταποιητή, τον καταναλωτή και το περιβάλλον, ενώ παράλληλα εγγυάται βοοειδή που διατρέφονται με βοσκή, βοηθώντας στη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Αντίστοιχα στον κλάδο των φρούτων του συνεταιρισμού ισχύουν τα ίδια για τις τιμές παραγωγού και τα κόστη παραγωγής, ενώ παράλληλα έως και 60% των μήλων κατευθύνονται σε τοπικές αγορές και σούπερ μάρκετ, ενώ τα υπόλοιπα πωλούνται στη βιομηχανία. «La ferme du Ponceau», μια δυναμική κρεατοπαραγωγική εκμετάλλευση

ρο “Milkeur”, δηλαδή λικέρ με βάση το γάλα, σκληρά και ημίσκληρα τυριά, κρέμα τυρί, τυρί cottage, γιαούρτι, βούτυρο, παγωτό σε διάφορες γεύσεις, καθώς και μήλα, αχλάδια και χυμός μήλου, αλλά και μοσχαρίσιο κρέας. Σήμερα η ετικέτα έχει υψηλή αναγνωρισιμότητα μεταξύ των καταναλωτών, επιπέδου 70% περίπου, ενώ ο συνεταιρισμός περιλαμβάνει 500 αγρότες από τους τομείς των γαλακτοκομικών προϊόντων, του κρέατος και των φρούτων. Ένα μέρος των προϊόντων αυτών μας προσφέρθηκαν κατά την επίσκεψη μας και μερικά ακόμα προϊόντα μας δόθηκαν ως δώρο. Δοκιμάσαμε το Milkeur, το σκληρό και ημίσκληρο τυρί, το σοκολατούχο γάλα και το τυρί κρέμα με αρωματικά βότανα, το χυμό μήλου, καθώς και burger από το νέο foodtruck του συνεταιρισμού. Ήταν όλα εξαιρετικά! Στόχος η αειφορία και η δίκαιη ανταμοιβή

των μεγάλων σούπερ μάρκετ, κι έτσι σημαντικό μέρος των εσόδων του, έως και 15%, επενδύεται στην προώθηση και διαφήμιση των προϊόντων στην αγορά, σύμφωνα με τον Erwin Schöpges. Στα προϊόντα με την ετικέτα Fairebel του συνεταιρισμού συγκαταλέγονται: γάλα, σοκολατούχο γάλα, το ιδιαίτε-

Ιδιαίτερα ο γαλακτοκομικός κλάδος του συνεταιρισμού υποστηρίζει την τοπική αειφόρο γεωργία, στοχεύοντας σε μειωμένες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Τα προϊόντα παραγωγής τους συσκευάζονται με υλικά βιολογικής προέλευσης, οι συσκευασίες είναι πλήρως ανακυκλώσιμες και αποτελούνται από φυτικές πρώτες ύλες σε ποσοστό έως και 87%, με αποτέλεσμα να εκπέμπεται 36% λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα και να μειώνεται η χρήση ορυκτού πλαστικού. Παράλληλα, τα προϊόντα του συνεταιρισμού παράγονται από γάλα το οποίο συλλέγε-

Προχωρώντας στην ξενάγηση μας στην μονάδα γνωρίσαμε τον Thibault Desmedts. Ο Thibault, μαζί με τη σύζυγο του Aurélie, αποτελούν σχετικά νέους κτηνοτρόφους, καθώς ανέλαβαν το αγρόκτημα τους από τους γονείς Aurélie πριν από δέκα μόλις χρόνια, όπως μας λέει ο ίδιος ο ιδιοκτήτης. Αποτελείται συνολικά από 200 εκτάρια, στα οποία εκτρέφονται αγελάδες γαλακτοπαραγωγικής, αλλά και κρεατοπαραγωγικής κατεύθυνσης, ενώ παράλληλα διατηρούν και διάφορες καλλιέργειες, όπως, φασόλια και πατάτες. Το 2020 πήραν την απόφαση να ενταχθούν με την κρεατοπαραγωγική κατεύθυνση της εκτροφής τους στον βελγικό συνεταιρισμό Faircoop. Στη μονάδα εκτρέφονται 280 αγελάδες της επονομαζόμενης φυλής BBB, ή Belgian Bleu, με σκοπό την παραγωγή κρέατος. Όπως μας αναφέρει ο Thibault, το κρέας της συγκεκριμένης ράτσας θεωρείται ιδιαίτερα θρεπτικό και πλούσιο σε Ω3, ενώ διαψεύδει τις φήμες που λένε πως έχει βαριά γεύση, και μας ενημερώνει πως αυτό ισχύει όταν η σφαγή των ζώων γίνεται μετά τους 20 μήνες. Ο Thibault τονίζει τη σημασία μιας μικρής αλυσίδας ανεφοδιασμού, καθώς συνεργάζεται απευθείας με τοπικά σούπερ μάρκετ, καταστήματα και αγορές της περιοχής, λίγα χιλιόμετρα από το αγρόκτημα, με σκοπό τη μείωση των μεσολαβητών. Συνολικά στη συγκεκριμένη εκμετάλλευση σφάζονται 120 ζώα το χρόνο, εκ των οποίων τα 60 είναι ταύροι. Τα αρ-

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 69

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΒΟΟΤΡΟΦΙΑ

σενικά σφάζονται μεταξύ 17-20 μηνών, με τελικό βάρος περίπου 700-800 κιλά και αποδίδουν περίπου 500 κιλά κρέατος ανά ζώο. Τα θηλυκά σφάζονται όταν φτάνουν τα 5 έτη, στα 950-1000 κιλά τελικό βάρος και αποδίδουν περίπου 550600 κιλά κρέατος ανά ζώο. Το συνολικό κέρδος του αγροκτήματος από τις πωλήσεις κρέατος αναλογεί περίπου σε 300.000 ευρώ το χρόνο. Σύμφωνα με τον Thibault, «από το μεγαλύτερο μέρος των επιχειρήσεων με τις οποίες έχουμε συνεργαστεί δεν έχουμε λάβει ικανοποιητικές και δίκαιες οικονομικές αποδοχές, κι έτσι το 2020 πήραμε

70 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

την απόφαση να ενταχθούμε στον συνεταιρισμό Faircoop. Ως μέλος του η μονάδα λαμβάνει ένα επιπλέον ευρώ ανά κιλό κρέατος». Η διατροφή των ζώων και τα προϊόντα της μονάδας

Μεταξύ Απριλίου και Νοεμβρίου οι αγελάδες βόσκουν καθημερινά ελεύθερα στο αγρόκτημα, εκτός από τις μοσχίδες που είναι μικρότερες του ενός έτους. Κατά την επίσκεψη μας παρ’ όλα αυτά τις βρήκαμε όλες μέσα στο στάβλο εξαιτίας των εποχιακών βροχών των προηγούμενων ημερών, καθώς όπως μας

ενημέρωσε ο Thibault έχουν δημιουργηθεί καταστροφές στους βοσκοτόπους. «Κατά το στάδιο της ανάπτυξης οι αγελάδες βόσκουν ελεύθερα στο αγρόκτημα και αναπτύσσονται με αργούς ρυθμούς βαίνοντας προς την ενηλικίωση, γεγονός που κάνει το κρέας πιο γευστικό. Το συμπληρωματικό σιτηρέσιο με το οποίο διατρέφονται τα ζώα κατά την ανάπτυξη είναι ιδιοπαραγόμενο στη φάρμα, και αποτελείται κυρίως από καλαμπόκι και μηδική σε συνδυασμό και με άλλες ζωοτροφές. Το σιτηρέσιο πάχυνσης παράγεται και αυτό στο αγρόκτημα με χρήση διάφορων δημητριακών, τα οποία συνδυάζονται σε ένα ισορροπημένο σιτηρέσιο. Ανάλογα με την ηλικία οι αγελάδες ΒΒΒ τρέφονται με 4-15 κιλά ξηράς τροφής και αναπτύσσονται κατά 1,8-1,9 κιλά/ημέρα, ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξης στο οποίο βρίσκονται. Στο τελικό στάδιο πάχυνσης, το σιτηρέσιο εμπλουτίζεται με ζωοτροφές πλούσιες σε λιπαρά και Ω3, οπότε τα ζώα αυξάνονται κατά 2-3 κιλά/ημέρα», δηλώνει ο νεαρός κτηνοτρόφος. Επιπλέον, στο αγρόκτημα εκτρέφονται 65 αγελάδες με σκοπό τη γαλακτοπαραγωγή, των φυλών Pie rouge, Pie noir και Jersey, οι οποίες αποδίδουν περίπου 30 λίτρα γάλα την ημέρα ανά ζώο, τα οποία ισοδυναμούν 9.000 λίτρα ανά έτος ανά αγελάδα. Η παραγωγή γάλακτος αποφέρει στο αγρόκτημα περίπου 240.000 ευρώ το έτος. Οι αγελάδες γαλακτοπαραγωγής επίσης βρίσκονται στους βοσκοτόπους τόσο το πρωί, όσο και το απόγευμα, σε 40 εκτάρια του αγροκτήματος που διατηρούνται με σκοπό τη βόσκηση. Στα συνολικά 200 εκτάρια του αγροκτήματος του Thibault και της Aurélie καλλιεργούνται: 40 εκτάρια σιτάρι, 10 εκτάρια χειμερινό κριθάρι, 10 βυνοποιήσιμο κριθάρι, το οποίο πωλείται σε ένα μικρό ζυθοποιείο της περιοχής, 20 εκτάρια τεύτλα και 12 εκτάρια αντίδια. Εντός των εγκαταστάσεων του αγροκτήματος παράγονται βούτυρο, γιαούρτι, τυρί και παγωτό. Πιο συγκεκριμένα έως και 2.000 λίτρα την εβδομάδα χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βουτύρου, 50 λίτρα την εβδομάδα μετατρέπονται σε γιαούρτι και 40 λίτρα σε παγωτό, το οποίο παράγεται εποχιακά, αν και δυστυχώς κατά την επίσκεψη μας δεν ήμασταν αρκετά τυχεροί, καθώς το φρέσκο παγωτό είναι από τις καλύτερες εμπειρίες που μπορεί να σου τύχουν σε μια τέτοια επίσκεψη. Τα προϊόντα αυτά πωλούνται στο οικογενειακό κατάστημα που διατηρεί η οικογένεια εντός του αγροκτήματος.

Μια παραδοσιακή μονάδα που μετρά ήδη 4 γενιές

Κάνοντας λίγα χιλιόμετρα ακόμα, φτάνουμε στη δεύτερη εκμετάλλευση που θα επισκεφτούμε, τη «La Ferme de la Seigneurie». Εκεί μας υποδέχεται το χαμογελαστό ζεύγος St�phane και Carine Godfriaux, μαζί με το μικρότερο γιο τους το Matt�o και τα τρία αξιαγάπητα μικρά εγγόνια τους. Ο St�phane και η Carine είναι οι σημερινοί ιδιοκτήτες του αγροκτήματος «Ferme de la Seigneurie» και αποτελούν κτηνοτρόφους τρίτης γενιάς, με τα παιδιά τους να αποτελούν την τέταρτη γενιά. Το αγρόκτημα δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα της παραγωγής γάλακτος, αποτελώντας μέλος του συνεταιρισμού Faircoop, αλλά και στις καλλιέργειες διαφόρων ειδών. Το συγκεκριμένο κεντρικό μέρος της φάρμας που επισκεφτήκαμε, που περιέχει και τους στάβλους, άνηκε αρχικά στον πατέρα της Carine, από τον οποίο το παρέλαβε ο St�phane πριν από σχεδόν 30 χρόνια. Τότε είχε έκταση 38 εκτάρια, ενώ ο St�phane είχε ήδη επιπλέον στην κατοχή του την καλλιεργήσιμη γη της δικής του οικογένειας, έκτασης 30 εκταρίων, 10 χιλιόμετρα από τις κεντρικές εγκαταστάσεις. Έτσι, το 1995 ο ίδιος και η σύζυγός του ανέλαβαν ολοκληρωτικά το αγρόκτημα Ferme de la Seigneurie. Όπως μας πληροφορεί ο St�phane, τα τελευταία 30 χρόνια η επιχείρηση έχει μεγαλώσει σημαντικά, με αποτέλεσμα σήμερα να περιλαμβάνει επιφάνεια 83,5 εκταρίων.

Ο St�phane και η σύζυγός του έχουν τέσσερα παιδιά που όλα ασχολούνται με την αγροτική δραστηριότητα στην περιοχή. Ο μικρότερος γιος, ο Matt�o τον οποίο γνωρίσαμε, είναι 22 ετών, ζει και εργάζεται στο αγρόκτημα και σκοπεύει να αναλάβει την επιχείρηση στο μέλλον. Το μόνιμο προσωπικό της μονάδας αποτελείται από τους 2 ιδιοκτήτες και το Matt�o. Η δεύτερη κόρη της οικογένειας πρόσφατα ξεκίνησε να επεξεργάζεται το μέρος του παραγόμενου γάλακτος προς παραγωγή γιαουρτιού και παγωτού, τα οποία πωλούνται σε κατάστημα εντός τους αγροκτήματος κάθε απόγευμα.

Μια συνεχώς αναπτυσσόμενη και βραβευμένη εκμετάλλευση

Το αγρόκτημα του St�phane και της Carine έχει χτιστεί από την οικογένεια με φροντίδα και αυτό είναι εμφανές στην επίσκεψη μας, με τα παιδιά να τρέχουν χαρούμενα γύρω από τους 35 δημοσιογράφους. Είναι ένα ιδιαίτερο αγρόκτημα το οποίο έχει κερδίσει την πιστοποίηση QFL, η οποία απονέμεται για την ποιότητα της αλυσίδας παραγωγής γάλακτος. Επιπλέον ο νεαρός Matt�o συμμετέχει με μεγάλη επιτυχία σε διαγωνισμούς με τις αγελάδες του. Προχωράμε προς το στάβλο, οπού και πάλι βρήκαμε τις αγελάδες στον εσωτερικό χώρο, αντί για τους βοσκοτόπους, λόγω των προαναφερθέντων καιρικών συνθηκών. Συνολικά στην μονάδα εκτρέφονται 150 αγελάδες, εκ των οποίων 50 είναι αυτές που συντελούν στο σύνολο της γαλακτοπαραγωγής, και οι οποίες ανήκουν στις φυλές Pinaut Holstein, Normand και Jersey, όπως μας πληροφορεί ο St�phane. Παράλληλα, εκτρέφονται και 4 αγελάδες της φυλής ΒΒΒ για κρεατοπαραγωγή, ενώ το σύνολο των ζώων συμπληρώνουν οι μοσχίδες. Η παραγωγή του αγροκτήματος κυμαίνεται περίπου στα 360.000 λίτρα γάλα το χρόνο, τα οποία πωλούνται κατευθείαν στην αγορά. Το σιτηρέσιο για τη διατροφή των ζώων παράγεται στο αγρόκτημα σε ποσοστό τουλάχιστον 90%. Συνολικά σε όλη την ιδιοκτησία του St�phane καλλιεργούνται 29 εκτάρια σιτηρών, 12 εκτάρια αραβόσιτου, 8,5 εκτάρια παντζάρια, 7 εκτάρια ζαχαρότευτλα, 3 εκτάρια μπιζέλια 1,5 εκτάρια λινάρι και 3 εκτάρια σιταριού-σίκαλης. Αν και η εκμετάλλευση δεν έχει πλήρως βιολογικό χαρακτήρα, προτιμά-

05|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 71

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΒΟΟΤΡΟΦΙΑ

ται η χρήση ελαίων για την διατήρηση της υγείας της καλλιέργειας και αποφεύγεται η χρήση χημικών ουσιών στα προϊόντα, με σκοπό την βιωσιμότητα. Παρ’ όλα αυτά, οι δυσκολίες της αγροτικής κοινότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν θα μπορούσαν να έχουν αφήσει ανεπηρέαστο και το συγκεκριμένο αγρόκτημα. Όπως μας αναφέρει χαρακτηριστικά ο St�phane, «το κόστος παραγωγής είναι ιδιαίτερα αυξημένο, ενώ παράλληλα οι τιμές της αγοράς δεν αυξάνονται με τους αντίστοιχους ρυθμούς. Η τιμή του γάλακτος αυξάνεται, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι απολαβές των παραγωγών αυξάνονται εξίσου, καθώς παράλληλα αυξάνονται οι φόροι, το κόστος του εξοπλισμού και ιδίως το κόστος της ενέργειας. Για παράδειγμα από το Μάιο του 2022 ως το Δεκέμβριο του 2023, η τιμή για ένα συγκεκριμένο τρακτέρ που είχα αγοράσει παρουσίασε 25% αύξηση». Μια σημαντική ανησυχία του ιδιοκτήτη, την οποία φαίνεται να αντιλαμβάνεται και η Κομισιόν, είναι πως δεν υπάρχει ενδιαφέρον της νέας γενιάς να αναλά-

72 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 05|24

βουν και να συνεχίσουν τις αγροτικές δουλειές στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με το Steph�ne, «υπάρχει η πιθανότητα στο μέλλον να υπάρξει έλλειψη γάλακτος στην αγορά, καθώς οι παραγωγοί που θα αποσυρθούν στα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται να μπορούν να αντικατασταθούν επαρκώς από καινούργιους». Ο συνεταιρισμός και το μέλλον της κτηνοτροφίας

Ο συνεταιρισμός Faircoop, όπως μας λέει ο Steph�ne, αμείβει τους παραγωγούς με ένα ποσό που αναλογεί στο ποσοστό μετοχών που τους ανήκουν στον συνεταιρισμό. «Εμείς δεν έχουμε μεγάλο ποσοστό μετοχών, οπότε λαμβάνουμε μικρότερο κέρδος, αλλά παρ’ όλα αυτά είναι ένα ποσό που μπορώ να επενδύω εκ νέου στη φάρμα μου. Επιπλέον υπάρχει το κομμάτι της εικόνας, πρέπει να παρουσιάζουμε και να προωθούμε την εικόνα του Fairebel, να συναντάμε πιθανούς πελάτες και καταναλωτές και να τους εξηγούμε ποια είναι η έννοια του συνεταιρισμού και πώς λειτουργεί. Το κομμάτι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς μπορούμε να ενημερώνουμε τον κόσμο σχετικά με τη δουλειά μας». Ποιες είναι λοιπόν οι συμβουλές του Steph�ne για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με την γεωργία και την κτηνοτροφία; «Χρειάζεται πολύ θάρρος και

θέληση για δουλειά, ενώ η ισόρροπη ανταμοιβή και τα οφέλη δεν είναι καθόλου εγγυημένα. Είναι μια δουλειά που απαιτεί καθημερινά να ξυπνάς 5-6 ώρα και να εργάζεσαι ως αργά το απόγευμα». Δεν είναι και τόσο διαφορετική η εμπειρία από αυτή των Ελλήνων αγροτών. Με τη μικρότερη εγγονή του στην αγκαλιά και χαμογελώντας με ζεστασιά μας λέει, «προχωράμε και στο τέλος της ημέρας, βλέποντας όσα έχουμε πετύχει και όσα μπορούμε να πετύχουμε στο μέλλον, νιώθουμε πως έχουμε κερδίσει. Χρειάζεται πάθος, δεν μπορώ να εξηγήσω ακριβώς για ποιο λόγο το κάνουμε, γιατί συγκρίνοντας το κόστος και το κέρδος θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε γιατί είμαστε ακόμα εδώ αρμέγοντας τις αγελάδες μας, αλλά στην πραγματικότητα είμαι πολύ χαρούμενος να ξυπνάω κάθε μέρα, να μην είναι ανάγκη να κολλάω στην κίνηση, έχω μια αίσθηση ελευθερίας». Κοιτώντας πάντα προς το μέλλον και την ανάπτυξη του αγροκτήματος, πρόσφατα ο Mattéo ξεκίνησε την καλλιέργεια, πατάτας, τομάτας και φράουλας. Μάλιστα από τις φράουλες μας κέρασαν, φρεσκοκομμένες και πολύ ζουμερές, ενώ μας ξενάγησαν και στα θερμοκήπια που τις καλλιεργούν για να μαζέψουμε και μόνοι μας, κλείνοντας την επίσκεψη με τον πιο ευχάριστο τρόπο. 

ΜΗΝΙΑΊΟ περ ιοδ ικό

του ΑγροΤύπου για τον

αγρότη!

ΤΕΥΧΟΣ 05 | ΙΟΥΝΙΟΣ 2024 | agrotypos.gr

ΤΙΜΗ

1,50€

ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΝΈΩΝ ΑΓΡΟΤΏΝ

ΡΟΔΆΚΙΝΑ ΚΑΙ ΝΕΚΤΑΡΊΝΙΑ

Γεωργία - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τεύχος 05/2024, Iούνιος

ΑγροΤύπος

Οδηγίες προς υποψηφίους

Συγκομιδή με Ζημιές

ΡΕΠΟΡΤΆΖ

ΔΕΝΔΡΟΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑ

ΑΜΥΓΔΑΛΙΆ ΚΛΆΔΕΜΑ ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΑΊΘΡΙΑ ΚΗΠΕΥΤΙΚΆ

Προβλήματα που ζητούν λύσεις

ΣΙΤΆΡΙ - ΚΡΙΘΆΡΙ

Υδρολίπανση

ΕΛΙΆ

ΩΊΔΙΟ & ΠΕΡΟΝΌΣΠΟΡΟΣ

Άρδευση και κλιματική κρίση

στο αμπέλι

Η επιστήμη πιο κοντά στην πράξη