Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία / Ιούλιος-Αύγουστος 2024 by agrotypos

ΜΗΝΙΑΊΟ περ ιοδ ικό

του ΑγροΤύπου για τον

αγρότη! ΤΕΥΧΟΣ 06 | ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2024 | agrotypos.gr

ΤΙΜΗ

ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΟΊΗΣΗΣ

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΕΒΙΖ

Για επιλογή ζωοτροφών

Δικαιούχοι και Κριτήρια

ΚΡΕΜΜΥΔΙ

ΠΛΑΤΑΝΟΣ

ΜΕΤΑΧΡΩΜΑΤΙΚΌ ΈΛΚΟΣ

Καλλιέργεια - Αποξήρανση

ΑΚΤΙΝΊΔΙΑ ΚΙΤΡΙΝΌΣΑΡΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΊΕΣ

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ

ΕΝΣΊΡΩΣΗ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΎ

ΈΝΤΟΜΑ ΚΑΣΤΑΝΙΆΣ

Για ικανοποιητική απόδοση

Ξεκινάει από το αμπέλι

Παρακολούθηση & Αντιμετώπιση

ΤΡΥΓΗΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ

Γεωργία - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τεύχος 06/2024, Iούλιος - Αύγουστος

ΑγροΤύπος

1,50€

• Η Κυρ-Γιάννη στη μάχη της κλιματικής αλλαγής • Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία δημιουργεί νέες ποικιλίες στο κριθάρι • Δύσκολη χρονιά για ζωοτροφές: Στήριξη ζητούν οι κτηνοτρόφοι

• Καλαμπόκι : Προβλήματα λόγω λειψυδρίας • Το πυρίτιο και ο ρόλος του στην αντοχή των φυτών • Όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία: Διευκολύνσεις στους κτηνοτρόφους

Η επιστήμη πιο κοντά στην πράξη

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

56 ΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ISSN 1105-2465, Κωδικός: 013155 Ιδιοκτησία: ΑγροΤύπος ΑΕ Β. Ηπείρου 31, 151 25 Μαρούσι Τηλ. 210-6142550 & 8064002 Fax 210-6125141 www.agrotypos.gr E-mail: advert@agrotypos.gr ΕΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΜΕΤΟΧΟΣ - ΝΟΜΙΜΟΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ Ν.Κ. Γιαννοπολίτης advert@agrotypos.gr ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ - ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Γ. Γιαννοπολίτη georgia@agrotypos.gr Έ. Χυδεριώτου public@agrotypos.gr ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ advert@agrotypos.gr info@agrotypos.gr Σ. Παϊσιάδης και εξωτερικοί συνεργάτες ΓΡΑΦΙΣΤΙΚΑ, ΣΤΟΙΧΕΙΟΘΕΣΙΑ - DTP Π.Κ. Γιαννοπολίτη ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Μ. Κατσίκη sales@agrotypos.gr ΕΚΤΥΠΩΣΗ, ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ PressiousArvanitidis Απαγορεύεται κάθε αναδημοσίευση κειμένου ή φωτογραφιών χωρίς τη γραπτή άδεια του Εκδότη. Τα επώνυμα άρθρα εκφράζουν τις απόψεις των συγγραφέων και όχι απαραίτητα και των υπευθύνων του περιοδικού.

Agriculture CROP & ANIMAL HUSBANDRY

ISSN 1105-2465, Code: 3155 The Greek Review of Science, Technology and Business in Agriculture V. Epirou 31, 151 25 Maroussi, Greece Tel. +302106142550 & +302108064002, Fax. +302106125141 www.agrotypos.com ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Γεωτεχνικοί - αγρότες 36€ Δημ. Oργανισμοί, βιβλιοθήκες, επιχειρήσεις 80€ Κύπρος 100€ Τράπεζα Πειραιώς: 6853.126196.509 GR 12.0171.8530.0068.5312.6196.509 Τράπεζα Eurobank: 0284.02 0010 9734 GR 020 260 284 00000 40 200 109 734 Τράπεζα Εθνική: 72500.222.178 GR 800.110.7250.0000.72500 222.178 Πού βρίσκω το περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία; 1. Στα περίπτερα το τελευταίο Σάββατο κάθε μήνα με 1,50€ 2. Στη διεύθυνσή μου, κάθε μήνα, με ετήσια συνδρομή 36€ 3. Στο agrotypos.shop με ετήσια ηλεκτρονική συνδρομή 14,99€ Τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα να χρησιμοποιούνται με ασφαλή τρόπο. Να διαβάζετε πάντα την ετικέτα και τις πληροφορίες σχετικά με το προϊόν πριν από τη χρήση του, καθώς και τις προειδοποιητικές φράσεις και σύμβολα.

Τεύχος 06/2024 Iούλιος - Αύγουστος ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΑγροΠαρατυπίες 04 Μικρά & Ενδιαφέροντα 06 Ερώτημα του μήνα: Πρόγραμμα Μεταποίησης και Εμπορίας με Δημόσια Δαπάνη 135 εκ. ευρώ: Δικαιούχοι, κριτήρια επιλογής, επιλέξιμες δαπάνες 10 ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Η αγροτική ζωή από το παρελθόν. Συνεχίζοντας με τον φακό του Τάκη Τλούπα (Μέρος 2ο) 14 Το πυρίτιο και ο ρόλος του στην αντοχή των φυτών (Γ. Ντάσκας) 18 ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ Το καλό κρασί γίνεται στο αμπέλι: Καθοριστικοί παράγοντες για να βγει καλό το κρασί οινοποιώντας μόνοι μας (Μ. Σταφυλάκης) 22 Η Κυρ-Γιάννη στην μάχη της κλιματικής αλλαγής: Στρατηγική ένταξη στο IWCA και μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος 26 Αυτοκινούμενες τρυγητικές μηχανές 30 ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ Η καλλιέργεια του κρεμμυδιού στην Ελλάδα: Ορθές πρακτικές παραγωγής και αποξήρανσης

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου (Π. Τσόπελας, Ν. Σουλιώτη) 36 Τα έντομα της καστανιάς του Πάρνωνα: Παρακολούθηση των πληθυσμών για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους (Μ. Σωτήρας, Π. Κολοστούμπης, Δ. Περδίκης) 42 Οι κιτρινόσαρκες ποικιλίες ακτινιδίων, οι παραγωγοί τα καλλιεργούν και οι όμιλοι τα εμπορεύονται 48 ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία δημιουργεί νέες ποικιλίες στο κριθάρι και αγοράζει 60.000 τόνους το 2024 52 Ενσίρωση καλαμποκιού: Επιλογή ιδανικού υβριδίου για ικανοποιητική απόδοση (Δ. Μπαξεβάνος) 56 Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν αυξήσει τις ανάγκες άρδευσης στο καλαμπόκι 62 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ Δύσκολη χρονιά για τις ζωοτροφές: Πακέτο οικονομικής στήριξης ζητούν οι κτηνοτρόφοι από το ΥπΑΑΤ 64 Α. Τριανταφύλλου (ΣΕΒΙΖ): Ο παραγωγός θα πρέπει να συνεργαστεί με πιστοποιημένες παραγωγικές μονάδες 66 Όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία : Συνεργασία με 2.500 παραγωγούς από όλη την Ελλάδα 70 Σκάναρε με την ταμπλέτα ή το κινητό σου το qrcode για να επισκεφθείς το ανανεωμένο agrotypos.gr Αγγλική έκδοση: agrotypos.com Φυτοπροστατευτικά: fytofarmaka.net Ηλεκτρονικό κατάστημα: agrotypos.shop

facebook.com/agrotypos

ΑΓΡΟ

Παρατυπίες

Η πανώλη δεν έπεσε από τον ουρανό «Η πανώλη των αιγοπροβάτων δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αποτέλεσμα της εγκληματικής κυβερνητικής πολιτικής», τονίζει σε ανακοίνωσή της η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Υπουργείου Γεωργίας (ΠΟΣΕΥΓ). Επισημαίνει ακόμη ότι «η ευλογιά των προβάτων, ο καταρροϊκός πυρετός, η αφρικανική πανώλη των χοίρων, η οζώδης νόσος των βοοειδών, η πανώλη των αιγοπροβάτων δεν έπεσαν από τον ουρανό». Και έχει δίκιο. Γίνονται εισαγωγές (και εξαγωγές) ζώων χωρίς ελέγχους. Έχουμε αγοραπωλησίες ζώων με μαύρο χρήμα, δηλαδή χωρίς παραστατικά. Ότι θέλει ο κάθε κερδοσκόπος μπορεί να κάνει σε αυτή τη χώρα. Ήταν θέμα χρόνου να έρθει η πανώλη στη χώρα μας. Και ποιοι θα την πληρώσουν; Οι σωστοί επαγγελματίες οι «νοικοκυραίοι» γιατί η ασθένεια εξαπλώνεται πολύ εύκολα. Και όπως λέει ο λαός «μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά». Σε κοινό κείμενο, που υπογράφουν ο ΣΕΚ, η ΠΕΚ και το Συντονιστικό Κτηνοτροφικών Συλλόγων ΑΜΘ, καταγγέλλουν ότι «είναι εξοργιστικό πώς αυτά τα ζώα κατάφεραν να περάσουν τα σύνορα χωρίς να υποβληθούν στους απαραίτητους ελέγχους. Πού ήταν οι υπεύθυνοι; Πώς επιτρέπεται να πωλούνται ζώα κρεατοπαραγωγής που υποτίθεται εισήχθησαν για σφαγή να καταλήξουν ως ζωντανά ζώα γαλακτοπαραγωγής, σε εκμεταλλεύσεις ανά τη χώρα, χωρίς κανέναν έλεγχο, παρακάμπτοντας κάθε κανόνα ασφαλείας». Η κυβέρνηση δείχνει με τις πράξεις της ότι δεν νοιάζεται για τον κλάδο που παράγει την τροφή μας, για την επιβίωση των αληθινών παραγωγών.

4 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Το ΟΣΔΕ επέστρεψε στα παλιά λημέρια Ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανακοίνωσε ότι από 15/07/2024 ξεκίνησε η υποβολή της Ενιαίας Αίτησης Ενίσχυσης έτους 2024, μέσω των πιστοποιημένων ΚΥΔ. Αυτό έγινε με την βοήθεια του παλιού αναδόχου. Αντιδρώντας σε αυτή την απόφαση ο Περιφερειάρχης Ηπείρου κ. Αλέξανδρος Καχριμάνης και ο Πρόεδρος της ΕΘΕΑΣ κ. Παύλος Σατολιάς, εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση με την οποία κάνουν λόγο για αδιαφανή διαχείριση στοιχείων των ενισχύσεων μέσω του ΟΣΔΕ, που χειρίζεται ο ΟΠΕΚΕΠΕ με συνιδιοκτήτη τεχνικό σύμβουλο, που «ενώ συλλέγει τα στοιχεία για όλους και τους 660.000 αγρότες της χώρας, κανένας Συνεταιρισμός και καμία Περιφέρεια της χώρας δεν έχει πρόσβαση στα παραγωγικά δεδομένα για να σχεδιάσει δράσεις για τον πρωτογενή τομέα της περιοχής του». Και προσθέτουν: «με όχημα τα κλειστά δεδομένα του ΟΣΔΕ, οι ενισχύσεις πηγαίνουν σε άτομα που δεν έχουν καμία παραγωγική δραστηριότητα». Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Επί Γεωργαντά στο ΥπΑΑΤ πήγε το ΟΣΔΕ στο κρατικό gov για αιτήσεις online από παραγωγούς. Επί Αυγενάκη είχαμε την συμφωνία (μέχρι 2027) των δύο εργολάβων για το ΟΣΔΕ που γίνεται μέσω των ΚΥΔ αλλά στον πρώτο χρόνο (2024) δεν εφαρμόστηκε. Ο παλιός εργολάβος κατέθεσε νέα αίτηση για το έργο του ΟΣΔΕ (με τα ίδια προβλήματα που είχε στο παρελθόν). Ο ΟΠΕΚΕΠΕ, σε μια συνεδρίαση του ΔΣ, κατοχυρώνει το έργο στον παλιό εργολάβο. Και έτσι επιστρέφουμε στο παρελθόν. Το ερώτημα είναι γιατί ο ΟΠΕΚΕΠΕ - αν και ήξερε τόσους μήνες τα προβλήματα με την σύμβαση των δύο εργολάβων - δεν την κήρυξε έκπτωτη, ώστε να προχωρήσει σε νέα πρόσκληση ανάληψης του έργου. Με καθυστερήσεις και γκρίνιες οι πληρωμές ΕΛΓΑ Για άλλη μια φορά, επί κυβέρνησης Μητσοτάκη, απογοητευόμαστε από τη συμπεριφορά του ΕΛΓΑ, απέναντι στους συνεπείς καλλιεργητές που πληρώνουν έγκαιρα την ετήσια συνδρομή τους. Όπως μας καταγγέλλουν οι παραγωγοί, «για τις ζημιές του χειμώνα (Φεβρουάριος του 2024) κοινοποιήθηκαν τα πορίσματα στα τέλη Απριλίου. Ενώ περιμέναμε να πληρωθούμε στη πληρωμή του Μαΐου, μας είπαν τελευταία στιγμή, ότι θα πληρωθούν τα πορίσματα που αφορούν ζημιές, μέχρι τέλος του 2023. Έτσι, μας ενημέρωσαν, ότι θα πληρωθούμε στην επόμενη πληρωμή, του Ιουνίου. Όμως μέσα Ιουνίου, μας ενημέρωσαν ότι η πληρωμή του Ιουνίου, τελικά θα γίνει 24 Ιουλίου, θα αφορά μόνο ζημιές φυτικής παραγωγής από τα ακραία καιρικά φαινόμενα «Daniel» και «Elias» της Θεσσαλίας. Έτσι πάμε, πιθανά, για την επόμενη πληρωμή - μετά από αυτή του Ιουλίου - που άγνωστο πότε θα γίνει». Και βέβαια έχουμε τις ζημιές του φετινού καλοκαιριού που μόνο ένας Θεός ξέρει πότε θα πληρωθούν (κάποιοι λένε για καλό Απρίλιο). Αλλά και οι παραγωγοί που πληρώθηκαν, τον Ιούλιο, για τις ζημιές Daniel και Elias, έχουν πολλά παράπονα για τα χρήματα που είδαν

στους λογαριασμούς τους. Μιλάνε για εξόφληση παρωδία και ότι πλήρωσαν ότι τους βόλευε. Βάφτιζαν ιταλικά τα ελληνικά καρπούζια για το κέρδος Η ιταλική Οικονομική Αστυνομία (Guardia di Finanza) στο Σαλέντο της Απουλίας έκανε έφοδο τον περασμένο Μάιο σε εταιρεία που ασχολούνταν με το εμπόριο καρπουζιών, αγκινάρας και ελαιολάδου. Η έρευνα, που έγινε μετά από καταγγελία, αφορούσε εταιρεία που πουλούσε εισαγόμενα τρόφιμα, τα οποία είχαν επισημανθεί ότι ήταν ιταλικής προέλευσης και καλλιέργειας. Αυτό όμως που έχει ενδιαφέρον είναι ότι κατασχέθηκαν 9 τόνοι καρπουζιών που είχαν εισαχθεί στην Ιταλία από την Ελλάδα. Το κόστος των καρπουζιών ήταν 25 λεπτά το κιλό αλλά τα πουλούσαν - σαν ιταλικά - στα 2 ευρώ το κιλό. Στα εισαγόμενα καρπούζια από Ελλάδα άλλαζαν τις συσκευασίες και έβαζαν ιταλικά σύμβολα (αυτοκόλλητα) και στην συνέχεια τα πουλούσαν σε όλη την χώρα σαν «ιταλικά». Τίτλοι τέλους για ηλίανθο και ελαιοκράμβη; Οι καλλιέργειες ενεργειακών φυτών γίνονται με συμβολαιακή γεωργία. Αλλά οι καθυστερήσεις των τελευταίων ετών στην υπογραφή της κατανομής βιοντίζελ είχαν σαν αποτέλεσμα να φτάνουμε συγκομιδή και να μην ξέρουν οι παραγωγοί την τιμή. Τώρα όπως φαίνεται πάμε για ολοκληρωτική απαξίωση των καλλιεργειών ενεργειακών φυτών. Σε σύσκεψη που είχαν στο ΥΠΕΝ οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας βιοντίζελ τους ανακοινώθηκε ότι για φέτος θα υπάρξει μια μείωση της ποσότητας βιοντίζελ κατά 40%. Από το 2025 θα έχουμε μια ετήσια μείωσης της ποσότητας κατά 5% και μέχρι το 2029 θα μηδενιστεί η ποσότητα. Αυτό σημαίνει μείωση των ποσοτήτων και στην συνέχεια λουκέτο για αυτούς και απαξίωση της καλλιέργειας για τους αγρότες. Πάντως αυτή η απόφαση βοηθά τις εταιρείες εμπορίας πετρελαιοειδών και τα διυλιστήρια που θα εισάγουν το βιοντίζελ και θα αυξάνουν τα κέρδη τους. Θυμάστε τι έλεγαν στα μνημόνια; «Όλα τα εισάγουμε και τίποτα δεν παράγουμε». Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ξέμειναν από ετικέτες, σε κίνδυνο η συνδεδεμένη Ο πρόεδρος του ΓΕΩΤΕΕ Ανατολικής Μακεδονίας, Ζαφείρης Μυστακίδης, σε επιστολή του προς το ΥπΑΑΤ, αναφέρεται στην «επικίνδυνη καθυστέρηση στην έκδοση ετικετών πιστοποίησης για την ελληνική σποροπαραγωγή σιτηρών όσον αφορά τη φετινή εσοδεία, καθυστέρηση η οποία θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις τόσο για τους καλλιεργητές όσο και τους σποροπαραγωγούς». Όπως καταγγέλλει τη φετινή χρονιά δεν υπάρχουν ετικέτες πιστοποίησης σιτηρών στα κατά τόπους Τ.Α.Α., ούτε το λοιπό αναλώσιμο υλικό (π.χ. μελανοταινίες) που χρειάζονται για τη λειτουργία τους οι εν λόγω υπηρεσίες. Είναι σχεδόν αδύνατο να προλάβει να πιστοποιηθεί ο σπόρος μέχρι τις σπορές και οι αγρότες μας θα χάσουν τη συνδεδεμένη ενίσχυση, που δίνεται μόνο με τη χρήση πιστοποιημένων σπόρων. 

Απόψεις σε κρίσιμα θέματα...

09|23 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 5

ΜΙΚΡΑ & ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Η τελευταία δημοπρασία ελαιολάδου στη Μεσσηνία

Την Κυριακή (14/7), στα γραφεία του ΑΣ Γλυφάδας, στη Μεσσηνία, πραγματοποιήθηκε δημοπρασία ελαιολάδου από τον συνεταιρισμό. Ο κ. Βασίλειος Κατσάς, πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Γλυφάδας, από την Πύλο, δηλώνει τα εξής: «η δημοπρασία αφορούσε 14,5 τόνους ελαιολάδου ΠΟΠ Καλαμάτας και 7 τόνους έξτρα παρθένου ελαιολάδου. Τα ελαιόλαδα ήταν πολύ καλής ποιότητας και οξύτητας, χωρίς υπολείμματα ορυκτελαίων και φυτοφαρμάκων. Ο αγοραστής ήταν έμπορος από τη Μεσσηνία. Η τιμή που έδωσε στον συνεταιρισμό ήταν 7,50 (συν ΦΠΑ) για το ΠΟΠ Καλαμάτας και 7,30 ευρώ το κιλό (συν ΦΠΑ) για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο. Μετά από αυτή την πώληση δεν υπάρχουν άλλα αποθέματα ελαιολάδου στον συνεταιρισμό και τώρα αναμένουμε τη νέα συγκομιδή».

Νέο premium ροδάκινο Velvita Gold από ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού

Βγήκε στην αγορά το νέο brand name του ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού το Velvita Gold. Η παρουσίαση του νέου προϊόντος έγινε σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στην Κεντρική Λαχαναγορά του Ρέντη. Οι καλεσμένοι είχαν την ευκαιρία να δοκιμάσουν πρώτοι τη νέα σειρά ροδάκινων και νεκταρινιών Velvita Gold, η οποία ξεχωρίζει για την εξαιρετική της ποιότητα και την αξεπέραστη γλυκιά γεύση. Τα ροδάκινα και νεκταρίνια Velvita Gold, καλλιεργημένα με τις πιο σύγχρονες και φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους, υπόσχονται να προσφέρουν στον καταναλωτή μια μοναδική γευστική εμπειρία. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, πραγματοποιήθηκαν παρουσιάσεις από ειδικούς στον τομέα της γεωργίας, οι οποίοι αναφέρθηκαν στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νέας σειράς και την ιστορία της εταιρείας Velvita. Οι καλεσμένοι γεύτηκαν για πρώτη φορά την ιδιαίτερα γλυκιά γεύση της νέας σειράς, μέσα από ένα ειδικά διαμορφωμένο μενού, όπου τα ροδάκινα αποτελούσαν το κύριο συστατικό στα περισσότερα πιάτα. Το νέο προϊόν Velvita Gold θα διατεθεί σε πρώτη φάση από την Κεντρική Λαχαναγορά του Ρέντη, όπου διαθέτει υποκατάστημα ο ΑΣΕΠΟΠ Βελβεντού. Επίσης, τον Αύγουστο ο Συνεταιρισμός αποκτά υποκατάστημα και στη Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης.

6 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Άγονος ο διαγωνισμός της Ορεστιάδας για τα σιτηρά

Άγονος ήταν ο διαγωνισμός που έκανε στις 17 Ιουλίου ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Δημητριακών Ορεστιάδας «Η ΕΝΩΣΗ». Ο διαγωνισμός αφορούσε ποσότητα σκληρού σιταριού 35.000 τόνων (+/-10%) και μαλακού 2.500 (+/-10%). Ο κ. Λάμπρος Κουμπρίδης, πρόεδρος στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Δημητριακών Ορεστιάδας «Η ΕΝΩΣΗ», δήλωσε ότι «οι προσφορές που κατατέθηκαν δεν ικανοποιούν τον συνεταιρισμό. Οι τιμές (επί αυτοκινήτου) που δόθηκαν ήταν: α) για το σκληρό κατώτερη 230 ευρώ ο τόνος και ανώτερη στα 265 ευρώ ο τόνος β) για το μαλακό κατώτερη 162 ευρώ ο τόνος και ανώτερη στα 175 ευρώ ο τόνος. Θα επαναλάβουμε τη διαδικασία του διαγωνισμού τον Σεπτέμβριο».

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 7

ΜΙΚΡΑ & ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Έκλεισε τα 100 χρόνια η Rijk Zwaan

Η Rijk Zwaan, μία πολυεθνική εταιρεία ανάπτυξης ποικιλιών φρούτων και λαχανικών, γιορτάζει τα πρώτα της 100 χρόνια. Από την ίδρυσή της το 1924, η Rijk Zwaan έχει εξελιχθεί σε παγκόσμια δύναμη που δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες. Οι εορτασμοί της εκατονταετηρίδας ξεκίνησαν την 1η Ιουλίου, την ακριβή ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας. Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, ο Jaap Smit, Εντεταλμένος του Βασιλιά της Ολλανδίας, έκανε μία σημαντική ανακοίνωση: η Rijk Zwaan έλαβε τον ολλανδικό τιμητικό βασιλικό τίτλο «Royal». Η πλούσια ιστορία της εταιρείας ξεκίνησε όταν ο ιδρυτής, ο ίδιος ο Rijk Zwaan, άνοιξε ένα κατάστημα σπόρων στο Ρότερνταμ το 1924. Η εστίασή του στην ποιότητα και την καινοτομία αποδείχθηκε συνταγή επιτυχίας. Τις πρώτες τέσσερις δεκαετίες, η έμφαση δόθηκε στην αγορά κηπευτικών στην Ολλανδία, αλλά οι εξαγωγές στις γειτονικές χώρες αυξήθηκαν σταδιακά. Το 1964 άνοιξε η πρώτη θυγατρική στη Γερμανία. Ακολούθησε η Rijk Zwaan Γαλλίας το 1982. Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, η εταιρεία επεκτάθηκε πιο γρήγορα από ό,τι μπορούσε να φανταστεί κανείς. Σήμερα, η Rijk Zwaan απασχολεί 4.000 άτομα. Η εταιρεία εκπροσωπείται σε περισσότερες από 100 χώρες μέσω περισσότερων από 30 θυγατρικών και στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη. Η έδρα βρίσκεται στην Ολλανδία. Στην Ελλάδα από το 2016, η θυγατρική Rijk Zwaan Hellas έχει έδρα την Ιεράπετρα Κρήτης.

Κατοχυρώνεται στην ΕΕ ως προϊόν ΠΓΕ η «Φάβα της Αμοργού»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την προσθήκη της «Φάβας της Αμοργού/Fava tis Amorgou» στο μητρώο Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων (ΠΓΕ). Η γεωγραφική περιοχή (ζώνη) στην οποία καλλιεργείται το φυτό, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, είναι το νησί της Αμοργού. Αποκαλείται από τους ντόπιους «κατσούνι» λόγω της μορφής των ελύτρων του και της κυρτότητας των λοβών του. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικά των σπερμάτων της είναι η υψηλή περιεκτικότητα πρωτεϊνών, που μπορεί να αποδοθεί κυρίως στη χαμηλή σχετική υγρασία και την υψηλή θερμοκρασία, χαρακτηριστικό του ξηρού και ζεστού κλίματος. Η τεχνογνωσία των παραγωγών βασίζεται σε παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας και μεταδίδεται εδώ και αρκετούς αιώνες, από γενιά σε γενιά. Η σπορά των χωραφιών γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο, με το χέρι. Η καλλιέργεια της Φάβα της Αμοργού είναι χωρίς τεχνικό πότισμα (ξηρική) και οι ξηροθερμικές συνθήκες που επικρατούν στο νησί επηρεάζουν το μέγεθος των σπερμάτων, που είναι χαρακτηριστικά μικρά, αφού 1.000 σπόροι ζυγίζουν 95,7 γρ. Το μικρό μέγεθος έχει σαν αποτέλεσμα την εντονότερη απορρόφηση του νερού από τα σπέρματα κατά το βράσιμο, ιδιότητα που συνδέεται με την βελούδινη υφή που αποκτά η φάβα στο μαγείρεμα.

Syngenta: Ασημένιος χορηγός στο Διεθνές Συνέδριο Φυτοπροστασίας

Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η συμμετοχή της Syngenta στο 20ο Διεθνές Συνέδριο Φυτοπροστασίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, κατά το χρονικό διάστημα 1-5 Ιουλίου 2024. Το συνέδριο το οποίο φιλοξενήθηκε από τη Φυτιατρική Εταιρεία Ελλάδας και διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της IAPPS και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, προσέλκυσε πλήθους κόσμου και καταξιωμένους ομιλητές, οι οποίοι παρουσιάζοντας επιστημονικά δεδομένα, κάλυψαν όλους τους κάδους φυτοπροστασίας, όπως η φυτοπαθολογία, η εντομολογία, η ζιζανιολογία και τα πιο σημαντικά προβλήματα αυτών, ενώ πολλές διαλέξεις επικεντρώθηκαν στην επίδραση της κλιματικής αλλαγής στην προστασία των φυτών, καθώς και στην ανάγκη ανάπτυξης νέων εργαλείων και λύσεων στο δρόμο προς μια βιώσιμη γεωργία. Η Syngenta ως «Ασημένιος» χορηγός του συνεδρίου είχε τη δυνατότητα συμμετοχής, παρουσιάζοντας νέες λύσεις που συμπεριλαμβάνονται στο βιολογικό της πορτοφόλι, εστιάζοντας στο πώς τα σκευάσματα αυτά μπορούν να συνεισφέρουν και να υποστηρίξουν τη μετάβαση προς την «Αναγεννητική Γεωργία».

8 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Δασμοί στις εξαγωγές αυγών και ζάχαρης από Ουκρανία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι οι εισαγωγές ζάχαρης και αυγών από την Ουκρανία δεν θα απαλλάσσονται πλέον από δασμούς. Η εισροή φθηνών ουκρανικών προϊόντων, ιδίως στις γειτονικές χώρες της ΕΕ, καθώς και οι δυναμικές κινητοποιήσεις των Ευρωπαίων αγροτών, οδήγησαν την Επιτροπή να ενεργοποιήσει ένα «μέτρο έκτακτης ανάγκης». Η βρώμη ήταν το πρώτο προϊόν για το οποίο ενεργοποιήθηκε το μέτρο με τους δασμούς στις εξαγωγές, στις 18 Ιουνίου, επειδή οι ποσότητες ξεπέρασαν το πλαφόν που είχε βάλει η Επιτροπή. Στα αυγά και τη ζάχαρη το πλαφόν ήταν 23.188 τόνοι και 262.652 τόνοι αντίστοιχα. Η Ουκρανία εξήγαγε συνολικά 57.000 τόνους αυγών το 2023, ενώ στην ζάχαρη εξήγαγε 508.000 τόνους το 2023. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός έκτακτης ανάγκης.

Προβλέψεις παραγωγής και τιμών στο βαμβάκι

Οι προβλέψεις Ιουλίου, που έκανε το USDA, δείχνουν για φέτος το βαμβάκι στις ΗΠΑ να έχει αύξηση της έκτασης καλλιέργειας, που εκτιμάται ότι θα φέρει μια παραγωγή 17 εκατ. μπάλες (10 μπάλες = 2,1 τόνους), ενώ τα περισσότερα στρέμματα θα φέρουν υψηλότερα αποθέματα που προβλέπεται να φτάσουν στα 5,3 εκατ. μπάλες. Στις ΗΠΑ η μέση τιμή παραγωγού, την περίοδο 2024/2025, προβλέπει το USDA ότι θα κυμανθεί στα 68 σεντς ανά λίβρα. Σε παγκόσμιο επίπεδο προβλέπεται η παραγωγή αλλά και η κατανάλωση να είναι αυξημένες, ενώ τα αρχικά αποθέματα να κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα, που οφείλεται κυρίως στα μειωμένα αποθέματα της Ινδίας. Η παγκόσμια παραγωγή αναμένεται να κυμανθεί σε 120,2 εκατ. μπάλες. Αυξημένη ζήτηση θα έχει η Ινδία και η Μαλαισία. Τα παγκόσμια αποθέματα λόγω της ζήτησης θα μειωθούν σε 82,6 εκατ. μπάλες.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 9

ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ | ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ

ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΟΊΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΊΑΣ ΜΕ ΔΗΜΌΣΙΑ ΔΑΠΆΝΗ 135 ΕΚ. ΕΥΡΏ Δικαιούχοι, κριτήρια επιλογής, επιλέξιμες δαπάνες

Ολοκληρώθηκε η διαβούλευση της Παρέμβασης Π3-73-2.3 «Στήριξη για επενδύσεις στη μεταποίηση-εμπορία και ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων» και αναμένεται το επόμενο διάστημα να ανακοινωθεί η προκήρυξη. Τα βασικά σημεία του προγράμματος αναφέρει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ο κ. Θανάσης Κούντριας, Γεωπόνος M.Sc. – M.B.A. Πρόεδρος Αγρομηχανικής Βόλου Α.Ε. και Αντιπρόεδρος Γεωπονικού Συλλόγου Νομού Μαγνησίας. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

υγκεκριμένα ο κ. Θανάσης Κούντριας, αναλύοντας την προδημοσίευση που αφορά την 1η Πρόσκληση για την υποβολή αιτήσεων στήριξης προς ένταξη στην παρέμβαση Π3-73-2.3 «Στήριξη για επενδύσεις στη μεταποίηση - εμπορία και ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων» του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (Σ. Σχ. ΚΑΠ) της Ελλάδας 2023– 2027», περιγράφει αναλυτικά όλες τις παραμέτρους του σχεδίου. Στόχος του προγράμματος είναι η αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων, για την κάλυψη των αναγκών της χώρας σε μεταποιημένα ποιοτικά προϊόντα, αλλά και η αύξηση των δυνατοτήτων διείσδυσης στις διεθνείς αγορές, μέσω της αξιοποίησης της πρώτης ύλης της πρωτογενούς παραγωγής, της ενσωμάτωσης της καινοτομίας, της ανάπτυξης μεθόδων και διαδικασιών προστασίας του περιβάλλοντος που περιορίζουν το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Το ύψος της Δημόσιας Ενίσχυσης που προβλέπεται για χρηματοδότηση της Παρέμβασης Π3-73-2.3 ανέρχεται σε 135.000.000 €.. Δικαιούχοι της Παρέμβασης

Δικαιούχοι της Παρέμβασης Π3-73-2.3 είναι οι πολύ μικρές, οι μικρές και οι μεσαίες επιχειρήσεις, καθώς και οι μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται κατά κύριο λόγο στη μεταποίηση γεωργικών προϊόντων (ως πρώτη ύλη) και το τελικό προϊόν είναι γεωργικό. Είναι επιλέξιμη κάθε μορφή επιχείρησης που έχει υποχρέωση τήρησης βιβλίων Β΄ ή Γ΄ κατηγορίας, με εξαίρεση τις επιχειρήσεις που λειτουργούν υπό τη μορφή

10 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

της εταιρείας αστικού δικαίου και της κοινοπραξίας. Προϋπολογισμός και ένταση στήριξης

Ο προϋπολογισμός των αιτήσεων στήριξης δύναται να κυμαίνεται από 400.001 ευρώ μέχρι και 5.000.000 ευρώ. Στο πλείστο των περιοχών, πέραν κάποιων εξαιρέσεων, η ένταση στήριξης διαμορφώνεται στο 50%. Για τις περιπτώσεις επενδυτικών δαπανών που στοχεύουν σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας, ύδατος, εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, μείωση της χρήσεις αποβλήτων, από ένα ποσοστό και πάνω, όπως αυτό θα καθοριστεί στο 2 πλαίσιο εφαρμογής της παρέμβασης, προβλέπεται η προσαύξηση του ποσοστού ενίσχυσης τους κατά 10%. Δικαιούχοι ενισχύσεων

Ενισχύονται αιτήσεις στήριξης από δικαιούχους οι οποίοι μεταποιούν/επεξεργάζονται ως πρώτη ύλη προϊόντα (γεωργικά προϊόντα) για την παραγωγή τελικών προϊόντων που ανήκουν επίσης στο ίδιο

κομμάτι (γεωργικά προϊόντα). Η πρώτη ύλη και τα τελικά προϊόντα δύναται να ανήκουν στους ακόλουθους τομείς: ♦ Κρέας (αιγοπρόβατα, βοοειδή, χοιρινά, πουλερικά, κουνέλια) ♦ Γάλα ♦ Αυγά ♦ Μέλι ♦ Ζωοτροφές ♦ Δημητριακά ♦ Ελαιούχα Προϊόντα ♦ Οπωροκηπευτικά ♦ Οίνος ♦ Ξύδι ♦ ‘Ανθη ♦ Φαρμακευτικά και Αρωματικά Φυτά ♦ Σπόροι & Πολλαπλασιαστικό Υλικό Οι δράσεις που προβλέπονται στους ανωτέρω τομείς αφορούν κυρίως σε ιδρύσεις, εκσυγχρονισμούς, επεκτάσεις, μετεγκαταστάσεις, μονάδων παραγωγής και αποθηκευτικών χώρων, συγχωνεύσεις μονάδων, μονάδες διαχείρισης υποπροϊόντων.

Επιλέξιμες επιχειρήσεις

Είναι επιλέξιμες για ενίσχυση αιτήσεις στήριξης: ♦ Που υποβάλλονται από μη προβληματικές επιχειρήσεις ♦ Που υποβάλλονται από φορείς για τους οποίους δεν έχει εκδοθεί απόφαση καταλογισμού για παραβάσεις των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ένταξή τους σε προηγούμενα προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα ή μη και δεν έχει προσκομισθεί απόδειξη πληρωμής του καταλογισθέντος ποσού ♦ Που αφορούν σε βιώσιμες επενδύσεις ♦ Που αφορούν σε επενδύσεις σε επίπεδο χονδρικού εμπορίου ♦ Που αφορούν σε επενδύσεις που δεν έχουν περατωθεί φυσικά ή δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως πριν την υποβολή τους ανεξάρτητα αν όλες οι πληρωμές έχουν γίνει από το δικαιούχο. ♦ Που αφορούν σε μεταποίηση μη γενετικά τροποποιημένων προϊόντων (εκτός ζωοτροφών) ♦ Που υποβάλλονται από δικαιούχους του Υπομέτρου 4.2 του Μέτρου 4 του ΠΑΑ 2014-2020 υπό την προϋπόθεση ότι κατά την ημερομηνία οριστικοποίησης της αίτησης στήριξης στο ΟΠΣΚΕ θα έχει ολοκληρωθεί το εγκεκριμένο επιλέξιμο φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της αίτησης στήριξης που υλο-

ποίησε ο δικαιούχος στο πλαίσιο του Υπομέτρου 4.2 και θα έχει οριστικοποιηθεί στο ΠΣΚΕ το αίτημα ελέγχου για την καταβολή της τελικής δόσης της εγκεκριμένης Δημόσιας Ενίσχυσης. Κριτήρια επιλογής

Τα επενδυτικά σχέδια θα επιλέγονται στη βάση κριτηρίων επιλογής που θα στηρίζονται στις εξής αρχές και προτεραιότητες: ♦ Εγκατάσταση σε περιοχές που έχουν πληγεί από τις επιπτώσεις των φαινομένων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή όπως πλημμύρες και πυρκαγιές ♦ Χρήση καινοτομίας και νέων τεχνολογιών ♦ Επεξεργασία βιολογικών πρώτων υλών ή πρώτων υλών παραγόμενων με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον ♦ Παραγωγή προϊόντων ποιότητας (όπως ΠΟΠ, ΠΓΕ) ♦ Προστασία του περιβάλλοντος, συμβολή στο μετριασμό και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή (όπως εξοικονόμηση ενέργειας και χρήση ΑΠΕ) ♦ Εξοικονόμηση ύδατος ♦ Ωριμότητα επενδυτικού σχεδίου ♦ Εξωστρέφεια επιχείρησης ♦ Διατήρηση υφιστάμενων και αύξηση θέσεων απασχόλησης. ♦ Μέγεθος της επιχείρησης

Επιλέξιμες δαπάνες

Οι επιλέξιμες προς στήριξη δαπάνες είναι οι εξής: 1. Απόκτηση ακίνητης περιουσίας (οικοπέδου ή και κτιριακών εγκαταστάσεων). Η δαπάνη για την απόκτηση οικοπέδου δεν μπορεί να υπερβαίνει το 10% του συνολικού επιλέξιμου προϋπολογισμού της αίτησης στήριξης. 2. Διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του οικοπέδου στο οποίο θα υλοποιηθεί η αίτηση στήριξης 3. Κατασκευή νέων ή βελτίωση υφιστάμενων κτιριακών υποδομών 4. Προμήθεια, μεταφορά και εγκατάσταση: ♦ Μηχανολογικού εξοπλισμού μεταποίησης, συσκευασίας και ψύξης ♦ Εξοπλισμού εργαστηρίων ώστε να εξυπηρετείται η λειτουργία της μονάδας ♦ Εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές για τις ανάγκες της επιχείρησης όχι ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης ♦ Εξοπλισμού εξοικονόμησης ύδατος, όχι ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης ♦ Εξοπλισμού εξοικονόμησης ενέργειας όχι ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 11

ΕΡΩΤΗΜΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ | ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ ♦ Εξοπλισμού επεξεργασίας αποβλήτων όχι ως μεμονωμένη δράση αλλά ως τμήμα της συνολικής παραγωγικής επένδυσης ♦ Εξοπλισμού γραφείων και μηχανογράφησης, όπως προμήθεια τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, δικτύων ενδοεπικοινωνίας, ηλεκτρονικών υπολογιστών και περιφερειακών μηχανημάτων, φωτοτυπικών, συστημάτων ασφαλείας εγκαταστάσεων, συστημάτων πυροπροστασίας και πυρόσβεσης κλπ 5. Προμήθεια μέσων εξωτερικής μεταφοράς και ειδικότερα καινούργιων οχημάτων μεταφοράς προϊόντων ειδικού τύπου τα οποία, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, θεωρούνται απαραίτητα για τη λειτουργία της επένδυσης προκειμένου να διασφαλίζεται η ποιότητα και η υγιεινή του προϊόντος (αφορά στην πρώτη ύλη και στο παραγόμενο προϊόν). Ενδεικτικά αναφέρονται: ♦ Φορτηγά - σιλό μεταφοράς χύμα αλεύρου ♦ Ισοθερμικά βυτία αναγκαία για τη μεταφορά του γάλακτος προς τον χώρο τυποποίησης - μεταποίησης ♦ Βυτιοφόρα αυτοκίνητα μεταφοράς ελαιοπυρήνα και υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείων ♦ Αυτοκίνητα ψυγεία αποκλειστικά για χονδρεμπορία προϊόντων ♦ Οχήματα για τη μεταφορά των ζωικών υποπροϊόντων προς τις μονάδες αδρανοποίησης, με προδιαγραφές σύμφωνες με την κείμενη νομοθεσία 6. Προμήθεια μέσων εσωτερικής μεταφοράς που καλύπτουν τις ανάγκες της επένδυσης (όπως περονοφόρα, ανυψωτικά, κλπ). 7. Σύνδεση με δίκτυα ηλεκτροδότησης, υδροδότησης, τηλεφωνίας, γεωθερμίας, εφόσον πραγματοποιούνται εντός των ορίων του οικοπέδου 8. Απόκτηση πιστοποιητικών διασφάλισης ποιότητας από αρμόδιους οργανισμούς (όπως ISO, HACCP, BRC Global Standards, IFS Food Standard, GLOBALG.A.P.), τα οποία εφαρμόζονται σε όλα τα στάδια της διατροφικής αλυσίδας, από τον αγρό έως και το ράφι και εξασφαλίζουν στον καταναλωτή την ποιότητα και την ασφάλεια του τροφίμου που καταναλώνει. 9. Γενικές δαπάνες συνδεόμενες με τις εγκαταστάσεις και τον εξοπλισμό της μονάδας, όπως αμοιβές αρχιτεκτόνων, μηχανικών και συμβούλων, αμοιβές για συμβουλές σχετικά με την περιβαλλοντική και οικονομική βιωσιμότητα, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών για μελέτες σκοπιμότητας. 10. Άυλες δαπάνες όπως απόκτηση ή ανάπτυξη λογισμικού και αποκτήσεις διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, αδειών,

12 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, εμπορικών σημάτων, δημιουργία αναγνωρίσιμου σήματος (ετικέτας) του προϊόντος, έρευνα αγοράς για τη διαμόρφωση της εικόνας του προϊόντος. Μη επιλέξιμες δαπάνες

Δεν είναι επιλέξιμες προς στήριξη οι παρακάτω δαπάνες: 1. Χρηματοδοτική μίσθωση οικοπέδου, κτιριακών εγκαταστάσεων ή μηχανολογικού εξοπλισμού 2. Μίσθωση παλαιών ή καινούργιων κτιριακών εγκαταστάσεων, ανεξάρτητα από την προηγούμενη χρήση τους 3. ¸ργα οδοποιίας εκτός των ορίων του οικοπέδου εγκατάστασης της μονάδας. 4. ¸ργα πρασίνου και διακόσμησης (δενδροφυτεύσεις, γκαζόν, πέργκολες κ.λπ.) 5. Έργα συντήρησης κτιριακών εγκαταστάσεων, υπό την έννοια των μεμονωμένων επιδιορθώσεων που ανακύπτουν από τη λειτουργία της επιχείρησης 6. Δαπάνες αποξήλωσης και καθαίρεσης κατά τη βελτίωση/εκσυγχρονισμό των κτιριακών εγκαταστάσεων 7. Δαπάνες για τον καθαρισμό της αρχικής θέσης σε περιπτώσεις μετεγκατάστασης και κόστος αποξήλωσης και μεταφοράς του παλαιού εξοπλισμού ή μέρος αυτού στη νέα θέση 8. Προσωρινά έργα μη αμέσως συνδεόμενα με την εκτέλεση της πράξης (πχ προσωρινό υπόστεγο για την φύλαξη υλικών, κ.λπ.). 9. ¸ργα συντήρησης και ανακατασκευής μηχανολογικού εξοπλισμού. 10. Προμήθεια μεταχειρισμένου εξοπλισμού 11. Δαπάνες που αφορούν σε ιδιοκατασκευή μηχανολογικού εξοπλισμού 12. Δαπάνες για απλή αντικατάσταση μηχανολογικού εξοπλισμού, παρόμοιας κατηγορίας, μεγέθους ή δυναμικότητας, ακόμη και όταν γίνεται με εγκατάσταση καινούργιου, εφόσον ο εξοπλισμός που αντικαθίσταται δεν έχει αποσβεστεί. 13. Προμήθεια εξοπλισμού αναψυχής (όπως εξοπλισμός αναπαραγωγής ήχου και εικόνας κ.λπ.). 14. Προμήθεια εξοπλισμού γραφείου εκτός των αναφερομένων στην παράγραφο 9.α.4 της παρούσας (γραφομηχανές, αριθμομηχανές, έπιπλα κ.λπ.). 15. Προμήθεια μεταχειρισμένων οχημάτων εξωτερικής και εσωτερικής μεταφοράς 16. Προμήθεια υλικών αποσβέσιμων σε διάρκεια μικρότερη του έτους

17. Πάσης φύσεως έξοδα, εισφορές, φόροι, τέλη, δημοσιονομικές επιβαρύνσεις, ΦΠΑ που ανακτάται, αποζημιώσεις, ασφάλιστρα υπέρ τρίτων 18. Επενδυτικές δαπάνες των υποβαλλόμενων αιτήσεων στήριξης που χρηματοδοτούνται από άλλο επενδυτικό πρόγραμμα 19. Επενδυτικές δαπάνες που αφορούν τον πρωτογενή τομέα. 20. Δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν νωρίτερα της ημερομηνίας της υποβολής της αίτησης στήριξης με εξαίρεση τις δαπάνες της παραγράφου 9.α.9 της παρούσας 21. Δαπάνες, η υλοποίηση των οποίων δεν εγκρίθηκε κατά τον διοικητικό έλεγχο αξιολόγησης της αίτησης στήριξης ή κατά τον διοικητικό έλεγχο αξιολόγησης αιτήματος τροποποίησης 22. Υπερβάσεις κόστους εκτός από τις περιπτώσεις που έχουν γίνει αποδεκτές στο πλαίσιο αξιολόγησης αιτήματος τροποποίησης του δικαιούχου 23. Αμοιβές προσωπικού, συμπεριλαμβανομένων των επιβαρύνσεων της κοινωνικής ασφάλισης, πληρωτέες από τον δικαιούχο στο προσωπικό του, εκτός εάν αυτό προσελήφθη για να εργασθεί αποκλειστικά για την υλοποίηση της επένδυσης και να απολυθεί με την ολοκλήρωσή του. Η εκπαίδευση του προσωπικού δεν υπολογίζεται για ενίσχυση εκτός της περίπτωσης που αφορά πιστοποιητικά (πχ HACCP) σε νέες τεχνολογίες 24. Δαπάνες που αφορούν την αύξηση της δυναμικότητας σε τομείς όπου υπάρχει περιορισμός στην παραγωγή από την ΚΟΑ γεωργικών προϊόντων 25. Δαπάνες που αφορούν την κατασκευή ιστοσελίδας και της δημιουργίας εντύπου διαφημιστικού υλικού της μονάδας Συμπεράσματα

Σε γενικές γραμμές είναι μια εν δυνάμει πρόσκληση που αφορά μεταποίηση και στηρίζεται πάνω στις ίδιες βασικές αρχές που είχαν και οι προηγούμενες προσκλήσεις, όσον αφορά το γενικό της πλαίσιο. Ενδιαφέρον έχει πάντως να τονιστεί ότι γίνεται ιδιαίτερη μνεία και ενισχύονται επιπλέον επιχειρήσεις σε περιοχές που επλήγησαν από καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες. Ίσως πλέον και μετά από το καταστροφικό πέρασμα της πανώλης, που ζούμε τις τελευταίες ημέρες, να αναμορφωθεί η τελική πρόσκληση, έτσι ώστε να ενισχύονται περισσότερο περιοχές και δραστηριότητες που επλήγησαν από την καταστροφική αυτή νόσο. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 13

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΤΛΟΥΠΑ

Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΖΩΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ

Συνεχίζοντας με τον φακό του Τάκη Τλούπα (Μέρος 2ο)

“

Αποκαλύπτοντας μια αθέατη πλευρά της πραγματικότητας, ο φακός του Τάκη Τλούπα,του σπουδαίου φωτογράφου από τη Λάρισα, μας μεταφέρει τις εικόνες από τη θεσσαλική γη και την ύπαιθρο, με τους ανθρώπους του μόχθου και της καθημερινότητας.

Ένας αισιόδοξος άνθρωπος, με μια ιδιαίτερη αύρα ανθρωπιάς και τρυφερότητας.

Κοπάνημα οσπρίων. Λυραδιά Παλιομοναστήρο 1964. ©Takis Tloupas.

Καταυλισμός βλάχων, στράγγισμα γάλακτος, βλάχοι. Νεγρί 1974. ©Takis Tloupas.

14 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Γέμισμα τσουβαλιών με βαμβάκι. Μπούρδες Φαλάνη 1975. ©Takis Tloupas.

Τυροκομείο Βλάχοι. Σαμαρίνα 1970. ©Takis Tloupas.

“

Μάζεμα βαμβακιού με το χέρι. Ζάρκο Τρίκαλα 1962. ©Takis Tloupas.

Αποτύπωνε την καθημερινότητα με ένα μοναδικό ύφος. © ΑγροΤύπος

Καταυλισμός βλάχων, άπλωμα τσαντίλες βλαχες. Νεγρί 1974. ©Takis Tloupas.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 15

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΤΛΟΥΠΑ Καταυλισμός πρόβατα βλαχοι. Νεγρί 1974. ©Takis Tloupas.

Καταυλισμός βλάχων μαγείρεμα, βλάχοι. Νεγρί 1974. ©Takis Tloupas.

“

Γίδια βοσκός. Σμόλικας 1970. ©Takis Tloupas.

Είχε μια επαφή με τους ανθρώπους της υπαίθρου και με τον φακό του έπιανε το άπιαστο… Πρόβατα βοσκός, δάσος ελάτης. Νεγρί 1978. ©Takis Tloupas.

16 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Άρμεγμα προβάτων, καταυλισμός, Βλάχοι.Νεγρί 1978. ©Takis Tloupas. Σκάλισμα και φύτεμα. Καραγκούνες 1970. ©Takis Tloupas.

Ψεκασμός βαμβακιού με τρακτέρ. 1972. ©Takis Tloupas.

Σπορά βαμβακιού με τρακτέρ. 1972. ©Takis Tloupas.

Άδειασμα βαμβακιού στην πλατφόρμα. 1974. ©Takis Tloupas.

Βλάχα τάισμα πρόβατο μπιμπερό. Νεγρί 1973. ©Takis Tloupas.

Πληροφορίες στο : SITE: www.takis.tloupas.gr FACEBOOK: Tloupas Photography and Decoration INSTAGRAM: takistloupas.photography ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : 23ης Οκτωβρίου 22 – ΤΚ.41223 – Λάρισα Τηλ: 2410285333 & 6976435674 n

Μάζεμα βαμβακιού με το χέρι. Πετροπορο, Τρίκαλα 1965 ©Takis Tloupas.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 17

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΠΥΡΙΤΙΟ

ΤΟ ΠΥΡΙΤΙΟ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΤΟΧΗ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Σε ασθένειες, αλατότητα και stress

H χρήση του πυριτίου στη γεωργία, ιδιαίτερα σε προγράμματα IPM, αποδεικνύεται απαραίτητη.Ο τρόπος απορρόφησής του διαφέρει ανά καλλιέργεια, γι’ αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται το κατάλληλο κάθε φορά σκεύασμα.Το πυρίτιο κάνει τα κυτταρικά τοιχώματα σκληρότερα, τους βλαστούς παχύτερους και τα φύλλα πιο πράσινα. Ακόμα, εξισορροπεί την απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων, προστατεύοντας ταυτόχρονα από την τοξικότητα μετάλλων.Πειράματα απέδειξαν ότι το πυρίτιο: - ελαφραίνει τις επιπτώσεις της αλατότητας στα φυτά και προστατεύει την καταστροφή των μεμβρανών, - αυξάνει την αντίσταση στα τρυπήματα των μυζητικών εντόμων, - παρεμποδίζει την ανάπτυξη των μυκήτων, συνδυαστικά με προϊόντα που διεγείρουν την άμυνα SAR των φυτών. ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΣΚΑΣ Γεωπόνος Μsc Geogreen Agro Solutions

Τι είναι και πού βρίσκεται το πυρίτιο Το πυρίτιο είναι το δεύτερο πιο κοινό στοιχείο στο φλοιό της γης και το συναντάμε παντού σαν διοξείδιο του πυριτίου και σε μορφή πυριτικών φύλλων. Με τη μορφή πυριτικών φύλλων συναντάμε συνθέσεις που περιέχουν πυρίτιο, οξυγόνο, μέταλλα και πολλά άλλα στοιχεία που στο σύνολό τους καλύπτουν το 90% του φλοιού της γης. Το νερό που τρέχει σε μη καλλιεργημένα εδάφη περιέχει μέχρι και 400 ppm πυριτικού οξέος, το οποίο είναι απορροφήσιμο από τις ρίζες των φυτών. Το πυρίτιο απορροφάται από τις ρίζες σαν μονοπυριτικό οξύ Si(OH)4 το οποίο αποτελεί και τη μοναδική υδατοδιαλυτή μορφή πυριτίου στο έδαφος σε pH<9. Σε μερικά φυτά στη φύση βρέθηκε ότι το πυρίτιο αποτελεί το 10% της ξηράς ουσίας τους και σε πολλές περιπτώσεις η περιεκτικότητα των ιστών σε πυρίτιο είναι μεγαλύτερη από αυτή σε ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορο, ενώ στα σιτηρά το πυρίτιο βρίσκεται σε μεγαλύτερο ποσοστό από όλα τα άλλα θρεπτικά στοιχεία. Για τους λόγους αυτούς η επιστήμη σήμερα θεωρεί ότι πρέπει να δώσει και στο πυρίτιο την ίδια σημασία με τα άλλα θρεπτικά στοιχεία. Απορρόφηση του πυριτίου από τα φυτά Τα φυτά, ανάλογα με το είδος τους, απορροφούν πυρίτιο από τις ρίζες ή και από τα φύλλα. Τα διάφορα είδη φυτών κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την αντίδρασή τους στην απορρόφηση του πυριτίου σε συσσωρευτές, ενδιάμεσους συσσωρευτές και μη συσσωρευτές πυριτίου.

18 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Η τομάτα, η πιπεριά, το μαρούλι, το λάχανο, το κουνουπίδι, η μελιτζάνα, το ραδίκι, το βαμβάκι, ο καπνός και η πατάτα δεν μπορούν να απορροφήσουν το πυρίτιο από τις ρίζες και το απορροφούν μόνο από τα φύλλα. Άλλα φυτά όπως τα μήλα, τα αχλάδια, οι ελιές, τα εσπεριδοειδή, το ρύζι , η σόγια, τα σιτηρά και τα κρεμμύδια απορροφούν το πυρίτιο από τις ρίζες και τα φύλλα.

Υπάρχουν και φυτά όπως ο καφές, που δεν το απορροφούν καθόλου (πηγή: Agridaeus). Παρόλο που το πυρίτιο δεν αναγνωρίζεται γενικά σαν απαραίτητο στοιχείο για τα ανώτερα φυτά, έχει όμως ευεργετική δράση στην ανάπτυξη και την παραγωγή μιας μεγάλης σειράς φυτικών ειδών. Η επιστημονική έρευνα για την αξιοποίηση του πυριτίου στην καλλιεργητική

1α

1β

«ΜΌΝΟ ΤΟ ΠΥΡΊΤΙΟ ΈΧΕΙ ΑΝΆΛΟΓΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΌΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟΝ ΆΝΘΡΑΚΑ, ΤΗΝ ΟΠΟΊΑ ΌΜΩΣ ΕΚΦΡΆΖΕΙ ΣΕ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΕΣ ΑΣΎΜΒΑΤΕΣ ΜΕ ΤΗ ΖΩΉ» Γιάννης Μανέτας: "Η λογική των βιολογικών συστημάτων" Εικ 1α: Φύλλο φράουλας. Με νερό και θρεπτικά στοιχεία. Εικ 1β: Φύλλο φράουλας με χρήση πυριτίου. Η διαφορά στην ισχυροποίηση των τοιχωμάτων είναι ορατή.

πρακτική, προτείνει φόρμες πυριτίου με βιοδιεγέρτες-αμινοξέα, ώστε να διευκολύνεται η είσοδος και μεταφορά του στους φυτικούς ιστούς. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω τα φυτά απορροφούν το πυρίτιο από τις ρίζες σε μορφή μονοπυριτικού οξέος. Όταν απορροφηθεί από τις ρίζες, μεταφέρεται όπου απαιτείται, μέσω της διαπνοής, και αποθηκεύεται είτε σε μορφή υδρολυμένου διοξειδίου του πυριτίου (το οποίο διευκολύνει την αποθήκευση νερού μεταξύ των κυττάρων), είτε σε μορφή κολλοειδούς πυριτικού ζελέ, το οποίο εναποτίθεται στα κυτταρικά τοιχώματα των φυτών. Διαφυλλικές εφαρμογές με πυρίτιο είναι αποτελεσματικές μόνο όταν η φόρμα του πυριτίου είναι σε μορφή πυριτικού οξέος ή διοξειδίου του πυριτίου. Με αυτές τις μορφές απορροφάται από τους πόρους της επιδερμίδας των φύλλων. Είναι επομένως πολύ σημαντικό να εφαρμόζουμε τα λιπάσματα που περιέχουν πυρίτιο ανάλογα με το είδος της καλλιέργειας και τον τρόπο που μπορεί να απορροφηθεί, ώστε να πετύχουμε τα καλύτερα αποτελέσματα. Οι Γεωπόνοι που συστήνουν εφαρμογές με πυρίτιο είτε διαφυλλικές είτε από τις ρίζες, πρέπει να προσέχουν πολύ τη μορφή του πυριτίου που περιέχει το σκεύασμα που προτείνουν, ώστε να είναι αποτελεσματικό. Επίσης, επειδή η μετακίνηση του πυριτίου μέσα στους φυτικούς ιστούς είναι αρκετά δύσκολη, θα πρέπει να γίνεται πολύ προσεκτική επιλογή των βιοδιεγερτών με πυρίτιο και να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη μορφή και τη σύνθεση του κάθε βιοδιεγέρτη πυριτίου, ώστε να έχουμε την καλύτερη δυνατή κατανομή του πυριτίου στους ιστούς για την ισχυροποίησή τους.

Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση του πυριτίου στα φυτά Το πυρίτιο λειτουργεί όπως «το τσιμέντο ανάμεσα στα τούβλα», κάνει δηλαδή τα κυτταρικά τοιχώματα σκληρότερα, τους βλαστούς σκληρότερους και παχύτερους και τα φύλλα πιο πράσινα και ανθεκτικότερα. Η χρήση βιοδιεγερτών πυριτίου, έχει αποδείξει επανειλημμένα, ότι στα φυτά που εφαρμόζονται αυτού του είδους οι βιοδιεγέρτες, παρουσιάζεται, μεγαλύτερη αντοχή στο stress γιατί ισχυροποιείται η αντοχή των κυττάρων, η κυτταρική επούλωση και το πάχος της επιδερμίδας. Με τη χρήση πυριτίου αυξάνεται το μέγεθος των κυττάρων, τα φυτά αναπτύσσονται γρηγορότερα όταν υπάρχουν διαθέσιμα αποθέματα πυριτίου σε σημεία που είναι απαραίτητο, η μετακίνηση του πυριτίου σε άλλα σημεία δεν είναι εφικτή και γι΄αυτό πρέπει να τροφοδοτείται συχνά η καλλιέργεια με πυρίτιο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξής της. Το πυρίτιο εξισορροπεί και την απορρόφηση άλλων θρεπτικών στοιχείων και ιδιαίτερα του ψευδαργύρου, ο οποίος είναι απαραίτητος κατά τη διάρκεια της φωτοσύνθεσης. Το πυρίτιο αυξάνει και επιταχύνει την απορρόφηση του αζώτου από τις ρίζες στο έδαφος, εξισορροπεί την πρόσληψη του φωσφόρου μειώνοντας τον κίνδυνο τοξικότητας και το πιο σημαντικό, παρέχει προστασία από την τοξικότητα μετάλλων όπως, αλουμίνιο, σίδηρος, μαγγάνιο, τα οποία ενώ είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των φυτών, προκαλούν σοβαρές τοξικότητες όταν βρίσκονται σε περίσσεια και δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα πυριτίου γύρω από το ριζικό σύστημα. Μια από τις πιο ορατές αντιδράσεις των φυτών στη χρήση πυριτίου είναι ότι οι βλαστοί γίνονται παχύτεροι και τα φυτά έχουν εντονότερο πράσινο χρώμα και είναι ισχυρότερα.

Πυρίτιο και αλατότητα Οι καλλιέργειες που έχουν υποστεί εφαρμογές με βιοδιεγέρτες που περιέχουν πυρίτιο παρουσιάζουν μεγαλύτερη και βαθύτερη ανάπτυξη του ριζικού τους συστήματος με αποτέλεσμα την μεγαλύτερη απορρόφηση θρεπτικών στοιχείων και νερού. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η αυξημένη αλατότητα των εδαφών και η μεγάλη διάρκεια των περιόδων ξηρασίας, είναι ένα κίνητρο για τους παραγωγούς να χρησιμοποιούν βιοδιεγέρτες πυριτίου. Μετά από ερευνητικά πειράματα των Γιαννακούλα Α., Ντάσκα Γ. και Ουζουνίδου Γ., μέσω του Ινστιτούτου ΕΛΓΟ Δήμητρα, σε καλλιέργεια δύο διαφορετικών υβριδίων τομάτας απέδειξαν ότι εφαρμογές υψηλών δόσεων πυριτίου, ελάφρυναν τις επιπτώσεις της αλατότητας στα φυτά, προστάτευσαν την καταστροφή των μεμβρανών από οξειδωτικό stress λόγω συσσώρευσης H2O2, αύξησαν την αντοχή των φυτών στην αλατότητα μέσω της αυξημένης δραστηριότητας των αντιοξειδωτικών, ενώ ταυτόχρονα συνέβαλαν στη ρύθμιση της ωσμωτικής πίεσης. Επίσης αυξήθηκε η φωτοσύνθεση και μειώθηκαν σημαντικά οι επιπτώσεις από τις τοξίνες (reactive oxygen species ROS). Γενικά η παραγωγή αυξήθηκε και η ποιότητα των καρπών της τομάτας βελτιώθηκε. Τα πειραματικά αποτελέσματα και τα συμπεράσματα των προαναφερθέντων πειραμάτων δημοσιεύθηκαν σε άρθρο στο Archives of Crop Science με τίτλο «The effect of silicon on salinity toxicity in tomatoes plants. The Role of antioxidants in Alleviating Oxidative stress caused by Salt Conditions» το Φεβρουάριο του 2022.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 19

ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ | ΠΥΡΙΤΙΟ 2

Eικ 2: Δεξιά δείχνει την πυκνότητα και το πάχος του κυτταρικού τοιχώματος με χρήση πυριτίου. Εικ. 3: Αύξηση του πάχους της επιδερμίδας με διαφυλλική εφαρμογή 0,250% πυριτίου.

συνολικής υγείας των φυτών και του εδάφους. Η αφομοίωση του πυριτίου από τα φυτά αυξάνει την αντίσταση του φυτού στα τρυπήματα των μυζητικών εντόμων, την πυκνότητα των τριχών στα φύλλα, παρεμποδίζει την ανάπτυξη των μυκήτων και οχυρώνει την φυσική άμυνα των φυτών. Το Γράφημα 4 δείχνει τη δυνατότητα βλάστησης των σπορίων των μυκήτων, όπως το ωίδιο, σε φύλλο χωρίς την εφαρμογή πυριτίου και την αδυναμία βλάστησης σε φύλλο που έχει εφαρμοστεί πυρίτιο. Το πάχος της επιδερμίδας όταν εφαρμόζεται το πυρίτιο είναι αυξημένο και η επιδερμίδα του φύλλου πιο σκληρή και ανθεκτική, ώστε να παρεμποδίζει τις εξωτερικές προσβολές.

Το πυρίτιο ενάντια στις μυκητολογικές και εντομολογικές προσβολές και το stress Το πυρίτιο είναι βιοδραστικό στοιχείο που συνδέεται άμεσα με μηχανικές και φυσιολογικές ιδιότητες των φυτών και παρέχει ωφέλιμα αποτελέσματα. Το πυρίτιο μπορεί να ανακουφίσει τα φυτά από το βιοτικό και αβιοτικό stress και να μειώσει την ευαισθησία τους στις προσβολές εντόμων ή παθογόνων μυκήτων. Το πυρίτιο εναποτίθεται στα κυτταρικά τοιχώματα σκληραίνοντάς τα, ώστε το εξωτερικό στρώμα κυττάρων που βρίσκεται κάτω από την επιδερμίδα να δυσκολεύει πολύ τα μυζητικά έντομα να τρυπήσουν το φύλλο και τους μύκητες να εισχωρήσουν και να αναπτυχθούν.

20 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Όταν υπάρξει προσβολή από κάποιο μύκητα, π.χ. ωίδιο ή βοτρύτη, η ύπαρξη πυριτίου στο σημείο της προσβολής, δυναμώνει την περιοχή αυξάνει το πάχος και την πυκνότητα των κυττάρων της επιδερμίδας και περιορίζει την προσβολή (Εικ. 2 και 3). Οι εφαρμογές βιοδιεγερτών με πυρίτιο σε ποικιλία καλλιεργειών, από φράουλες μέχρι σιτηρά, έδωσαν παρόμοια αποτελέσματα και έκαναν τα φυτά πιο «δυνατά». Κατά συνέπεια τα «δυνατά» φυτά είναι πιο υγιή με καλύτερη αντιμετώπιση και προστασία έναντι προσβολών από έντομα, όπως αφίδες, κάμπιες, σαλιγκάρια κ.τ.λ. ή μυκήτων, όπως ωίδιο, σκωριάσεις, φουζικλάδιο κ.τ.λ. Η θεμελιώδης διαφορά μεταξύ των φυτοπροστατευτικών και του πυριτίου, είναι ότι το πυρίτιο δρα στη βελτίωση της

Εφαρμογές πυριτίου και φυτικές ασθένειες Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική έρευνα, από ερευνητικά ινστιτούτα, Πανεπιστημιακά ιδρύματα και ιδιώτες ερευνητές, ασχολήθηκε και απέδειξε την ικανότητα του πυριτίου στο μετριασμό των συμπτωμάτων από μυκητολογικές, βακτηριολογικές και εντομολογικές προσβολές. Οι μύκητες (Venturia ineaqualis στη μηλιά και V.pirina στην αχλαδιά) προσβάλλουν τα φύλλα, τα άνθη και τους καρπούς και προκαλούν σοβαρές ζημιές στα δένδρα και την εμπορευσιμότητα των καρπών. Η καταπολέμησή τους γίνεται με επαναλαμβανόμενους ψεκασμούς με χημικά μυκητοκτόνα κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Οι συχνοί ψεκασμοί με χημικά δημιουργούν προβλήματα εθισμού των παθογόνων στις δραστικές ουσίες, υπολειμμάτων στους καρπούς και ρύπανσης του περιβάλλοντος. Αυτός είναι ένας σοβαρός λόγος για εύρεση εναλλακτικών τρόπων φυτοπροστασίας. Σε έρευνα, το 2018, από τον Glynn C. Percival που δημοσιεύθηκε στο ISA, χρησιμοποιήθηκαν για την καταπολέμηση του φουζικλάδιου στις μηλιές και

Eικ 4: Warwick University.

τις αχλαδιές, βιοδιεγέρτες με πυρίτιο, καθώς και συνδυασμός του πυριτίου με προϊόντα που διεγείρουν την διασυστηματική αντοχή (SAR) των φυτών και έχουν βάση το σαλικυλικό οξύ (salicylic acid), τα οποία έδωσαν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Οι πειραματικές εφαρμογές για διάστημα δυο καλλιεργητικών περιόδων με προϊόντα πυριτίου και πυρίτιο+ σαλικυλικό οξύ σε σύγκριση με τον μάρτυρα που ψεκάστηκε μόνο με νερό, έδειξαν ότι τα φυτά που είχαν ψεκασθεί με το πυρίτιο είχαν κατά μέσο όρο μειωμένη

προσβολή από φουζικλάδιο κατά 37,5 – 50% στα μήλα και 23,1% - 53,8% στα αχλάδια. Επομένως, η ένταξη του πυριτίου σε προγράμματα ολοκληρωμένης διαχείρισης (IPM), φυτοπροστασίας και μείωσης της χρήσης χημικών είναι απαραίτητη, διότι παράγονται μόνο ωφέλιμα αποτελέσματα για όλους. Η σύγχρονη έρευνα εστιάζεται και στους συνδυασμούς πυριτίου με προϊόντα βιοτεχνολογίας ή νανοτεχνολογίας, που υποκινούν την φυσική άμυνα των φυτών ενάντια σε κάθε είδους προσβολές. Τα προϊόντα που παράγονται με μεθόδους

βιοτεχνολογίας βασίζονται σε ειδικά μικρο-πεπτίδια και σε μόρια διπλής έλικας (RNAi), ώστε να χρησιμοποιηθούν για την υγεία των φυτών. Ο συνδυασμός του πυριτίου με τα νέα προϊόντα βιοτεχνολογίας θεωρείται πολλά υποσχόμενος και θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των χημικών φυτοπροστατευτικών με αποτέλεσμα λιγότερα υπολείμματα και μικρότερη επιβάρυνση του περιβάλλοντος, τη μείωση του διοξειδίου του άνθρακα με την διευκόλυνση και αύξηση της φωτοσύνθεσης και την αναγέννηση των εδαφών. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 21

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΙ

Καθοριστικοί παράγοντες για να βγει καλό το κρασί οινοποιώντας μόνοι μας Επειδή το καλό κρασί ξεκινάει από το αµπέλι, το πρώτο βήµα είναι να εξασφαλίσουµε πρώτη ύλη από αµπέλι µε αναµενόµενη καλή ποιότητα οινοποιήσιµων σταφυλιών. Το επόµενο καθοριστικό βήµα είναι να γίνει ο τρύγος στο κατάλληλο στάδιο ωρίµασης. Τέλος, για να διατηρήσουµε την ποιότητα, και να µην την αφήσουµε να χαθεί, θα πρέπει να προσέξουµε και ορισµένα βασικά πράγµατα κατά τον εκραγισµό, το σπάσιµο και τη ζύµωση του µούστου. ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΤΑΦΥΛΑΚΗΣ Γεωπόνος – Οινολόγος Ηράκλειο Κρήτης

Πως εκτιµάται η αναµενόµενη ποιότητα των οινοποιήσιµων σταφυλιών

Το καλό κρασί γίνεται στο αµπέλι λένε. Γιατί όµως; Ας πάρουµε τα πράγµατα από την αρχή... και εδώ πραγµατικά ξεκινάµε από την επιλογή του τόπου φύτευσης: Γενικά, όσο πιο πολύ δυσκολεύεται το αµπέλι τόσο πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά θα αναγνωρίζουµε στο κρασί που θα βγαίνει. Φυσικά η επιλογή της ποικιλίας και του υποκειµένου, καθορίζουν τα κυριότερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, από το χρώµα έως τα αρώµατα και τις δυνατότητες παλαίωσης. Στη συνέχεια έρχονται η πυκνότητα φύτευσης, το ύψος και η αρχιτεκτονική της υποστύλωσης και ο τρόπος κλαδέµατος. Ισχύει πως όσο πιο συµπυκνωµένο είναι το σταφύλι τόσο πιο αρωµατικό και γευστικό µπορεί να γίνει το κρασί. Για παράδειγµα: Σε ένα τόπο που βρέχει πολύ, αν φυτέψουµε σε κοιλάδα και αφήσουµε µεγάλο φορτίο µε το κλάδεµα, αφενός θα καθυστερήσει η ωρίµανση και αφετέρου το κρασί δυσκολότερα θα αποκτήσει ένα έντονο αρωµατικό, χρωµατικό και γευστικό χαρακτήρα από την εντελώς αντίθετη κατάσταση – σταφυλιών από αµπέλι σε ύψωµα, µε µικρό φορτίο, σε µέρος που οι βροχές είναι πιο σπάνιες. Φυσικά και όλα αυτά επηρεάζονται και από λιπάνσεις, αρδεύσεις κλπ. Προφανώς, σε ψυχρότερα κλίµατα η ωρίµανση γίνεται πιο αργά. Αυτό σηµαίνει πως τα ζάχαρα δεν µαζεύονται γρήγορα στη ρώγα και όλα τα υπόλοιπα συστατικά έχουν το χρόνο να ωριµάσουν επίσης: Να ισορροπήσουν τα ξινά, να µεστώσουν τα στυφά και να φανούν

22 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

τα αρώµατα σε όσες ποικιλίες έχουν αρώµατα εκδηλωµένα ήδη στο σταφύλι, ενώ στις υπόλοιπες να µαζευτούν οι πρόδροµοι των αρωµάτων στους φλοιούς. Όµως στα ψυχρά κλίµατα, ο κίνδυνος να χαλάσουν τα σταφύλια από τον καιρό είναι µεγαλύτερος: Από τις βροχές αναπτύσσονται µύκητες και η ωρίµανση καθυστερεί, µε κίνδυνο να µην προλάβει να ωριµάσει το σταφύλι πριν χαλάσει. Αντίθετα στα ζεστά κλίµατα, ένας καύσωνας καίει τα αρώµατα, και φέρνει τρύγο γιατί ανεβαίνουν τα ζάχαρα πριν ωριµάσουν σωστά τα υπόλοιπα συστατικά. Το πλούσιο έδαφος κρατάει περισσότερο νερό και ευνοεί την υπερβολική βλάστηση του αµπελιού, πράγµα που δεν συµβαίνει σε πετρώδη ή ηφαιστειογενή εδάφη. Η κλίση επίσης επηρεάζει τη βλά-

στηση και άρα οι κορυφές των λόφων σε τόπους µε βροχές έχουν πιο συµπυκνωµένα σταφύλια, ενώ οι κοιλάδες τείνουν να έχουν περισσότερη παραγωγή. Αλλά και σε µια συγκεκριµένη περιοχή, µπορεί να έχουµε ιδιαιτερότητες για κάθε αµπελοτόπι ανάλογα µε τον προσανατολισµό των γραµµών, που επηρεάζει το πώς λιάζονται και σκιάζονται φύλλα και σταφύλια αλλά και την ψύξη από επικρατούντες ανέµους και βέβαια το ταχύτερο στέγνωµα υγρασιών που βοηθάει στην καλή υγεία. Οι επιλογές του αµπελουργού µε τις ετήσιες φροντίδες του αλλά και οι µακροπρόθεσµες – πυκνότητα φύτευσης, βλάστηση µεταξύ των γραµµών και καλλιεργητικές τεχνικές επηρεάζουν πολύ την ποιότητα του προϊόντος.

Σχεδιάγραµµα 1: Τρόπος δειγµατοληψίας για παρακολούθηση της ωρίµανσης. Από σταφύλια, εκτεθειµένα στον ήλιο και σε διάφορες θέσεις στα πρέµνα, παίρνουµε τουλάχιστον 200 ρώγες.

Προφανώς, αν αγοράζουµε σταφύλια, είναι χρήσιµο να συνεκτιµηθούν τα παραπάνω για την εκτίµηση ποιότητας και τιµής – σταφύλια ίδιας ποικιλίας δίνουν διαφορετικές ποιότητες ανάλογα µε τις διαφοροποιήσεις όλων των παραπάνω παραγόντων. Πως καθορίζεται το κατάλληλο στάδιο ωρίµασης για τον τρύγο

την πίσω πλευρά των σταφυλιών, πότε από την πάνω και πότε από την κάτω πλευρά. Φτάνοντας στην άκρη του αµπελιού, περπατάµε µερικές σειρές και επιστρέφουµε από µιαν άλλη σειρά. Τελικά σχηµατίζουµε ένα Π (Σχεδιάγραµµα 1) παίρνοντας ρώγες µε σκοπό να µαζευτούν τουλάχιστον 200 ώστε να µειώσουµε το στατιστικό λάθος. Στη συνέχεια, πιέζουµε τις ρώγες (σε δοχείο που δεν έχει καθόλου νερό) και µετράµε. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι µέτρησης: κάποιοι προτιµούν το διαθλασίµετρο (σε διάφορες κλίµακες) και κάποιοι άλλοι το µπωµόµετρο. Το διαθλασίµετρο δείχνει σωστά αλλά πρέπει να µετράµε σε µούστο από πολλές ρώγες. Το µπωµόµετρο θέλει λίγη παραπάνω προσοχή: είναι ζυγισµένο σε κάποια θερµοκρασία (π.χ. 20 ή 15ο C). Η θερµοκρασία αυτή αναγράφεται πάνω στο όργανο και θα πρέπει να φέρνουµε το δείγµα και το µπωµόµετρο στην αναγραφόµενη θερµοκρασία π.χ. βάζοντάς τα για λίγο στο ψυγείο. Προσοχή: αν βρέξει, τα σταφύλια θα πάρουν νερό, οπότε καλό είναι να κάνουµε νέα µέτρηση. Αν κάποια σταφύλια κρατούν έντονη ακόµα την οξύτητα ενώ είναι ώριµα, δεν είναι παράξενο: Η ισορροπία ξινών – γλυκών µας δίνει την αίσθηση αλλά η µέτρηση των ζαχάρων µε το µπωµόµετρο δε µας γελάει, ενώ η έντονη οξύτητα µπορεί να δώσει πιο ισορροπηµένο κρασί. Επιπλέον, κάποιες ποικιλίες δοκιµάζοντας ρώγες µπορούµε να τις κόψουµε ανάλογα και µε το αρωµατικό δυναµικό τους (Μαλβαζία, Μοσχάτο, Ασύρτικο). Στα ερυθρά σταφύλια, ιδιαίτερα, το ερυθρό χρώµα αυξάνεται και τα στυφά «στρογγυλεύουν» µε την ωρίµανση.

Είναι χρήσιµο, για να επιλεγεί η ηµεροµηνία τρύγου, να αρχίσουµε µετά τον περκασµό (το “γυάλισµα”, δηλαδή την αλλαγή του χρώµατος των σταφυλιών από πράσινο σε λευκό ή ερυθρό), να παρακολουθούµε την ωρίµανση παίρνοντας ένα καλό δείγµα ανά εβδοµάδα ή 10ήµερο και µετρώντας τα ζάχαρα. Είναι σηµαντικό να παίρνουµε καλό στατιστικά δείγµα για να προβλέψουµε µε ακρίβεια. Έτσι, αφήνοντας τις ακριανές σειρές µπαίνουµε σε µία γραµµή, και ξεκινώντας όχι από το πρώτο πρέµνο αλλά π.χ. το τρίτο, κάνουµε ζιγκ ζαγκ (πάνω στην ίδια γραµµή) παίρνοντας ρώγες µια από τα δεξιά και µία από αριστερά µας, πότε από την µπροστινή και πότε από

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 23

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΟΙΝΟΠΟΊΗΣΗ

Για τη σωστή ηµεροµηνία τρύγου, λοιπόν, επιλέγουµε το βέλτιστο σηµείο ωρίµανσης των ζαχάρων σε σχέση µε την οξύτητα, τη συγκέντρωση αρωµάτων, και για τα ερυθρά την ένταση του χρώµατος (έστω µε την πείρα από ένα συγκεκριµένο αµπέλι) και τη στυφάδα. Τα ζάχαρα φυσικά είναι το κυριότερο κριτήριο, γιατί καθορίζουν το δυναµικό αλκοολικό τίτλο. Ένα κρασί πολύ αδύναµο, π.χ. 11% vol δε θα είναι υγιές, θα παραµένει ιδιαίτερα ευπαθές και θα χρειάζεται εξειδικευµένες φροντίδες για να διατηρηθεί. Ένας µούστος πολύ υψηλόβαθµος, κινδυνεύει να µην αποζυµωθεί καθώς οι ζυµοµύκητες σκοτώνονται από το οινόπνευµα που οι ίδιοι παράγουν. Αντέχουν σε διαφορετικές τιµές οινοπνεύµατος ανάλογα µε το στέλεχος, αλλά ελάχιστοι αντέχουν πάνω από 14% vol. Αν οι ζυµοµύκητες πεθά-

24 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

νουν πριν ζυµωθούν όλα τα ζάχαρα, θα αναπτυχθούν βακτήρια που παράγουν οξικό οξύ και πλέον οι κόποι αµπελουργίας και οινοποιίας πάνε χαµένοι. Εδώ αξίζει να σηµειωθεί πως, αν και είναι καλή προσέγγιση, οι βαθµοί µπωµέ δεν είναι ακριβώς αντίστοιχοι µε το Δυναµικό Αλκοολικό Τίτλο: Είναι τρόπος µέτρησης πυκνότητας που αντιστοιχεί στα ζάχαρα του µούστου. Το οινόπνευµα που τελικά θα παραχθεί από τους µύκητες έχει να κάνει µε το στέλεχος των µυκήτων που τελικά επικρατεί πληθυσµιακά και ζυµώνει στο κάθε δοχείο, µε τη δική τους απόδοση (κατανάλωση σακχάρων για την παραγωγή ενός βαθµού οινοπνεύµατος), αλλά και µε τη θερµοκρασία ζύµωσης και την εξάτµιση που αυτή επιφέρει (και άρα µια µικρή απώλεια οινοπνεύµατος). Έτσι εξηγείται και η αναντιστοιχία µπωµέ της αρχικής µέτρησης και τελικού οινοπνευµατικού τίτλου στο έτοιµο κρασί. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι µέτρησης των ζαχάρων αλλά η χρήση πυκνόµετρου (συνήθως και µε ένδειξη µπωµέ) είναι µάλλον η φθηνότερη µε σχετικά καλή ακρίβεια αν το δείγµα είναι αντιπροσωπευτικό. Συµπερασµατικά, πάντως, καλό είναι να στοχεύουµε στο ασφαλές διάστηµα 1213 µπωµέ για να έχουµε ένα υγιές κρασί. Η συνδροµή ενός οινολογικού εργαστηρίου σίγουρα µπορεί να µας βοηθήσει σε διορθώσεις αφού κόψουµε τα σταφύλια. Ένα πολύ αδύναµο κρασί ή ένας µούστος που δεν καταφέρνει να αποζυµωθεί γιατί

ήταν υπερβολικά υψηλόβαθµος θα ξυδιάσει και σίγουρα θα µας στεναχωρήσει. Μερικά σηµαντικά µετά τον τρύγο Έχοντας εξασφαλισµένη την καλή πρώτη ύλη, στο χέρι µας είναι να διατηρήσουµε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της ή να τα αφήσουµε να χαθούν κατά την οινοποίηση. Πρέπει να είµαστε έτοιµοι από πριν για να µπορούµε να ψύχουµε, απάγοντας τη θερµότητα που εκλύεται κατά τη ζύµωση αλλά και να διατηρήσουµε τις καλύτερες δυνατές συνθήκες υγιεινής. Τα σταφύλια πρέπει να διατηρηθούν άθικτα µέχρι την ώρα εκραγισµού και σπασίµατος. Ο εκραγισµός είναι απαραίτητος για να αποφύγουµε αρώµατα γρασιδιού ή χόρτου και στυφάδες. Ο µούστος καφετιάζει σε επαφή µε το οξυγόνο και άρα θέλουµε να βγει ο µούστος από τις ρώγες µόνο όταν είµαστε έτοιµοι. Το καφέτιασµα εντείνεται µε τις υψηλές θερµοκρασίες, γι’ αυτό καλό είναι τα σταφύλια να διατηρούνται άθικτα και υγιή και να εκραγίζονται και σπάζονται νωρίς το πρωί της εποµένης ηµέρας, ψυγµένα τουλάχιστον από τη χαµηλότερη θερµοκρασία της νύχτας. Στα λευκά είναι σηµαντικό να κάνουµε µια στατική απολάσπωση πριν αρχίσει η ζύµωση, αποµακρύνοντας τα στερεά που καθιζάνουν και βάζοντας τον καθαρό µούστο σε καθαρό δοχείο να ζυµωθεί. Στα ερυθρά, αφήνουµε τα στέµφυλα σε επαφή µε το µούστο βουτώντας τα µια φορά τη µέρα, για να βοηθήσουµε την εκχύλιση και να µην ξεραθούν, και να τα προστατέψουµε από την ανάπτυξη οξικών βακτηρίων. Για ροζέ κρασί, δεν αφήνουµε τα στέµφυλα µε το µούστο ή τα αφήνουµε για πολύ λίγες ώρες και κάνουµε ό,τι στο λευκό. Παρακολουθούµε καθηµερινά τη µείωση της πυκνότητας µέχρι να φτάσουµε στο 0,992 γρ/ml, δηλαδή κάτω από το 0 μπωμέ όπως έχουµε εξηγήσει σε παλαιότερο άρθρο (βλέπε Γ-Κ, τεύχος 9/2018, σελ. 30-32) ανάλογα και µε την ποσότητα των ζαχάρων που είχαµε στην αρχή της ζύµωσης, ώστε να διατηρηθεί το κρασί. Αν η ζύµωση σταµατήσει και µείνουν ζάχαρα, ας απευθυνθούµε σε κάποιο οινολογικό εργαστήριο για βοήθεια στο πως να εξαντληθούν ή να συντηρηθούν µε τρόπο ασφαλή. Προσοχή, στη ζύµωση µετράµε πάντα με πυκνόμετρο (μπωμόμετρο) και ποτέ µε διαθλασίµετρο. Αναδημοσίευση από Γεωργία-Κτηνοτροφια Τ/8.2019 n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 25

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ

Η ΚΥΡ - ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΗ ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ Στρατηγική ένταξη στο IWCA και μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος

Το πρώτο ελληνικό οινοποιείο που εντάχθηκε στο International Wineries for Climate Action (IWCA) έγινε πρόσφατα η Κυρ-Γιάννη. Πρόκειται για μια διεθνώς αναγνωρισμένη ομάδα κορυφαίων οινοποιείων από 12 χώρες, που εργάζεται συλλογικά με στόχο τον μηδενισμό του ανθρακικού αποτυπώματος του κλάδου παγκοσμίως και τη διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Κατά την απαιτητική διαδικασία ένταξης, το βορειοελλαδίτικο οινοποιείο μέτρησε και επαλήθευσε κατά ISO 14064 το ανθρακικό του αποτύπωμα -και στα δύο Κτήματά του σε Νάουσα και Αμύνταιο. Σύμφωνα με τον Στέλλιο Μπουτάρη, οινοποιό 5ης γενιάς και Διευθύνοντα Σύμβουλο της Κυρ-Γιάννη, «και τα δύο επιτεύγματα είναι ένα ένα ορόσημο για εμάς αλλά και για το ελληνικό κρασί. Είναι όμως μόνο η αρχή σε μια δύσκολη διαδρομή». ΛΙΛΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Διεύθυνση Επικοινωνίας Κτήματος Κυρ-Γιάννη

ταν στα τέλη του 2022 όταν η Κυρ-Γιάννη σύστησε ειδική ομάδα βιώσιμης ανάπτυξης η οποία απαρτίζεται από επιστήμονες και στελέχη του Κτήματος σε όλους τους τομείς (αμπελοκαλλιέργεια, οινοποίηση, λειτουργίες, διαχείριση φυσικών πόρων, προμήθειες, marketing). Αφετηρία όλων, η απόφαση της Διοίκησης να εντάξει την αειφόρο φιλοσοφία που βρισκόταν στην καρδιά της Κυρ-Γιάννη από την απαρχή της, στην ευρύτερη στρατηγική ανάπτυξης με περισσότερο συστηματικό και οργανωμένο τρόπο. «Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός», τόνισε ο Στέλλιος Μπουτάρης. «Το βιώνουμε ολοένα και πιο έντονα κάθε χρόνο με όλο και πιο «αγχωτικούς» τρύγους, το επιβεβαιώνουν τα δεδομένα που καταγράφουμε. Έχουμε να κάνουμε με μια μεγάλη πρόκληση που απαιτεί επενδύσεις και άμεση προσαρμογή στα νέα δεδομένα. Δεν μιλάμε για marketing, αλλά για το μέλλον του κλάδου μας». Τα μεταβαλλόμενα καιρικά μοτίβα

Πράγματι, την τελευταία 10ετια, οι μετρήσεις στη Νάουσα και το Αμύνταιο, όπου βρίσκονται τα δύο Κτήματα - ιδιόκτητοι αμπελώνες και οινοποιεία - της Κυρ-Γιάννη, παρουσιάζουν μια σταθερά ανοδική τάση στη μέση ετήσια θερμοκρασία αέρα κατά 1.1 και 0.7 βαθμούς Κελσίου αντίστοιχα, ενώ σε απόλυτους αριθμούς η αύξηση είναι μεγαλύτερη. Σύμφωνα με τον Βασίλη Μυλωνά, γεωπόνο και υπεύθυνο αμπελώνα Αμυ-

26 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

νταίου του Κτήματος Κυρ-Γιάννη, «το ζήτημα δεν είναι μόνο τα θερμότερα καλοκαίρια, αλλά το γεγονός ότι ανεβαίνει η μέση θερμοκρασία και τον χειμώνα. Το θετικό είναι ότι ακόμη στο Αμύνταιο, αλλά ως ένα σημαντικό βαθμό και στη Νάουσα, διατηρείται η ευεργετική θερμοκρασιακή διαφορά ανάμεσα στην

ημέρα και τη νύχτα». Συνδυαστικά όμως με τις θερμοκρασίες, πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλα δεδομένα όπως η άνιση κατανομή της βροχής, η απουσία χιονοπτώσεων και το γεγονός ότι ακραία φαινόμενα όπως χαλάζι, έντονες καταιγίδες και ξηρασία συναντώνται ολοένα συχνότερα μέσα στην χρονιά.

Βασίλης Μυλωνάς.

Στέλλιος Μπουτάρης. Προσαρμοστικότητα μέσω έρευνας

«Η ικανότητα προσαρμογής είναι ουσιαστικά η ιστορία και η εξέλιξη της αμπελοκαλλιέργειας» προσθέτει ο Βασίλης Μυλωνάς. «Στην Κυρ-Γιάννη, πάντα δουλεύαμε με μια φιλοσοφία περιβαλλοντικής ενσυναίσθησης, σεβασμού στη βιοιποικιλότητα και την ισορροπία του αγροοικοσυστήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο αμπελώνας στο Γιαννακοχώρι της Νάουσας όπου περιστοιχίζεται από μικτό δάσος. Την ίδια στιγμή, πρωτοστατούμε στην R&D επένδυση και τη συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με πανεπιστήμια και φορείς. Να αναφέρω τη συνεργασία με το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο για τη βέλτιστη κομποστοποίηση των στεμφύλων σε συνδυασμό με δεντροφύτευση. Βιώνοντας την αλλαγή των κλιματικών μοτίβων και μάλιστα με πιο γοργό ρυθμό από όσο αναμενόταν, η άμεση προσαρμογή είναι η μόνη λύση. Προσαρμογή όμως που συνεπάγεται μελέτη, επένδυση στην έρευνα και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Τα αποσπασματικά ημίμετρα δεν είναι αποδοτικά. Για αυτό το λόγο, και η μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος στο αμπέλι, ήταν ένα κρίσιμο πρώτο βήμα για εμάς, καθώς είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις εκπομπές CO2 για να καθορίσουμε τις επόμενες κινήσεις μας. Αν δεν ξέρεις που βρίσκεσαι τώρα, πως θα σχεδιάσεις το αύριο;»

Η απαιτητική διαδικασία μέτρησης του CO2

Η μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος στην Κυρ-Γιάννη και η ένταξη στο IWCA πήρε 16 μήνες ιδιαίτερα απαιτητικής και σε βάθος δουλειάς, καθώς περιελάμβανε μια ολιστική προσέγγιση επιμερισμένη σε 3 άξονες: παραγωγή (αμπέλι και οινοποιείο), προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας και μεταφορές (προϊόντων, προμηθειών, ανθρώπων). «Αυτή η διαδικασία ενέπλεξε όλα τα τμήματα και κατέδειξε την ανάγκη σύγχρονων συστημάτων μηχανογράφησης, οργάνωσης και διασύνδεσης όλων των λειτουργιών. Το εγχείρημα ήταν πολυσύνθετο και απαιτούσε ενδελεχή προσέγγιση. Για παράδειγμα, για κάθε φιάλη κρασιού μετρήσαμε την εκπομπή CO2 σε κάθε συστατικό και υλικό συσκευασίας της, τόσο στο επίπεδο παραγωγής όσο και μεταφοράς της» είπε χαρακτηριστικά ο Γιάννης Αλμπάνης, Διευθυντής Εσωτερικών Λειτουργιών και συντονιστής της ομάδας Βιώσιμης Ανάπτυξης της Κυρ-Γιάννη. «Έχοντας πλέον την εμπειρία από αυτή την πρώτη φάση, πάνω από όλα αναδείχθηκε η σημασία καλλιέργειας μιας νέας κουλτούρας, όπου όλοι μας πρέπει να παίρνουμε κάθε απόφαση -από την πιο απλή στην πιο σύνθετη - λαμβάνοντας υπόψη και το κριτήριο του ανθρακικού αποτυπώματος και της αειφορίας». Και στο αμπέλι, η μέτρηση του ανθρακικού αποτυπώματος ήταν ιδιαιτέρως πο-

λυεπίπεδη συμπεριλαμβάνοντας τόσο εργασίες, πρωτόκολλα και δεδομένα σοδειάς, φυτεμένης έκτασης αμπελώνων και τυχόν αλλαγής χρήσης γης, όσο και καύσιμα μηχανημάτων και εργαλείων, αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, και κάθε είδους μετακινήσεις συνυπολογίζοντας αποστάσεις και τρόπους μεταφοράς. Συνολικά, η εκπομπή CO2 στην παραγωγή (αμπελοκαλλιέργεια και οινοποίηση) μετρήθηκε στους 537 τόνους, καταλαμβάνοντας το 13,9% του συνολικού ανθρακικού αποτυπώματος της Κυρ-Γιάννη. Ο άξονας της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας είχε το χαμηλότερο μερίδιο 9,6%, χάρη στη συστηματική επένδυση της Κυρ-Γιάννη σε φωτοβολταϊκά στις στέγες των οινοποιείων, ενώ οι μεταφορές αποδεικνύονται το μεγαλύτερο στοίχημα, όπως σε όλες τις οινοποιίες που έχουν κάνει αντίστοιχες μετρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, με 76,5%.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 27

ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ | ΚΤΗΜΑ ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ

Τα επόμενα βήματα

«Και εδώ έρχεται η αξία της ένταξής μας στο IWCA», τονίζει ο Στέλλιος Μπουτάρης. «Όντας συνταξιδιώτες στη διαδρομή προς το μηδενικό αποτύπωμα με οινοποιίες όπως οι TORRES, JACKSON FAMILY WINES, RIDGE VINEYARDS, FAMILLE PERRIN, OPUS ONE, που πρωτοστατούν σε καινοτομία και επενδύσεις σε αυτή την προσπάθεια εδώ και πολλά χρόνια, μαθαίνουμε μέσα από τις δικές τους εμπειρίες, μελετούμε βέλτιστες πρακτικές, ανταλλάσσουμε τεχνογνωσία. Παίρνουμε και δίνουμε - γιατί και εμείς έχουμε να δώσουμε πολύτιμη γνώση στους εταίρους μας. Είναι κοινά αποδεκτό ότι σε κάποιους άξονες μπορούμε να κάνουμε περισσότερα από ότι σε άλλους. Είναι όμως πάρα πολύ σημαντικό να το γνωρίζουμε αυτό ώστε να επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στο εφικτό, να βάζουμε ρεαλιστικούς στόχους, να κατευθύνουμε τις επενδύσεις μας, και να πετυχαίνουμε τη μείωση των εκπομπών μας κάθε χρόνο». Αξίζει να σημειωθεί ότι αδυναμία εκπλήρωσης του ετήσιου στόχου μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος, σημαίνει την έξο-

28 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

δο του μέλους από το IWCA. Η Κυρ-Γιάννη δείχνει το δρόμο προς τη βιώσιμη ανάπτυξη στο ελληνικό κρασί, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες και συνεχίζοντας συστηματικές επενδύσεις στον αμπελώνα και στην πράσινη αναβάθμιση των υποδομών και εγκαταστάσεών της. Σήμερα το βορειοελλαδίτικο οινοποιείο είναι ανάμεσα στα κορυφαία της Ελλάδας εντός και εκτός συνόρων, με παρουσία σε περισσότερες από 50 χώρες. Στις προτεραιότητές του Στέλλιου Μπουτάρη που το 2024 συμπληρώνει 20 χρόνια επικεφαλής του Κτήματος, αναδημιουργώντας την πολύτιμη κληρονομιά του κυρ-Γιάννη Μπουτάρη που ίδρυσε το οινοποιείο το 1997, είναι η ουσιαστική στήριξη και των συνεργαζόμενων αμπελουργών της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας. «Η βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση τη βιωσιμότητα του Έλληνα αμπελουργού. Είναι επιτακτική ανάγκη να στηρίξουμε την προσπάθειά τους, γιατί προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή, δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο το έργο τους», σύμφωνα με τον Στέλλιο Μπουτάρη. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 29

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ | ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ

ΑΥΤΟΚΙΝΟΥΜΕΝΕΣ ΤΡΥΓΗΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ Νέα σειρά

GL & GX

To Tμήμα Elxis της ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ που αντιπροσωπεύει τις μηχανές Gregoire στην Ελλάδα παρουσιάζει την μεγάλη γκάμα των μηχανών και τα δυνατά τους σημεία. ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ ΠΩΛΉΣΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΉΣ ΜΟΝΆΔΑΣ KUBOTA ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ

Λίγα λόγια για την Gregoire Η Gregoire ιδρύθηκε το 1972 και από το 2011 ανήκει στο SDF Group. Εδρεύει στο Cognac από το οποίο το ξακουστό ποτό πήρε και το όνομά του. Το κονιάκ παράγεται από λευκά σταφύλια που προέρχονται από τον αμπελώνα Π.Ο.Π. 800.000 στρεμμάτων της περιοχής. Η κυρίαρχη ποικιλία, είναι η Ugni Blanc, σε ποσοστό σχεδόν 98%. Αυτό σημαίνει ότι ο τρύγος συγκεντρώνεται χρονικά. Αυτό ήταν και θα είναι καταλύτης για την εξέλιξη της Gregoire. Οι μηχανές Gregoire έχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως για τη λειτουργικότητα, την αξιοπιστία, την υψηλή ποιότητα κατασκευής και οδηγική τους άνεση. Διαθέτει την ευρύτερη γκάμα στην αγορά, με έως και 20 διαφορετικά μοντέλα.Η νέα σειρά, που ονομάζεται GL/X, έχει ήδη αναγνωρισμένες καινοτομίες (3 μετάλλια από την έκθεση SITEVI). Δυνατά σημεία των μηχανών GREGOIRE που κάνουν τη διαφορά: ευκολία στη χρήση, απλές ρυθμίσεις, γρήγορο πλύσιμο, μειωμένο κόστος συντήρησης. Στις μηχανές GL/X, εύκολα και γρήγορα μπορούν να προσαρμοστούν διάφορα αμπελουργικά εργαλεία καθώς ψεκαστικά της GREGOIRE. Διαθέτουν έναν ισχυρό και οικονομικό κινητήρα DEUTZ 4 ή 6 κυλίνδρων τελευταίας γενιάς Stage V (156 και 190 ίπποι αντίστοιχα).

30 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Άνεση και λειτουργικότητα σε άλλα επίπεδα Η κεντρική καμπίνα, αποτελεί ορόσημο της αγοράς. Προσφέρει άριστη ορατότητα περιφερειακά της μηχανής καθώς και των φυτών που εισέρχονται στη μονάδα συλλογής. Η κεντρική καμπίνα καθιστά εύκολο το στρίψιμο και στις δύο πλευρές (δεξιά & αριστερά). Η πρόσβαση είναι ασφαλής μέσω της ηλεκτρικής σκάλας με κλίση 25° η οποία μαζεύει αυτόματα μόλις η ταχύτητα υπερβεί τα 0,3 χλμ/ώρα. Με όλα τα στοιχεία άνεσης στην καμπίνα, έγχρωμη οθόνη αφής 12 ιντσών με απομνημόνευση και ακολουθίες τέλους σειράς, κάθισμα με ανάρτηση αέρος, οπίσθιο φωτισμό, προσαρμόσιμο joystick πολλαπλών λειτουργιών (προαιρετικά 2η οθόνη που εικονίζει 360° γύρω από την μηχανή). Με φωτισμό LED (18.000 Lumens) για εργασία την νύχτα. Οι μηχανές GL/X εγγυώνται λιγότερη κόπωση στον χειριστή και αυξημένη απόδοση. Σχεδιασμός για υψηλές και άριστες αποδόσεις Η αυτόματη διόρθωση κλίσης σε πλαγιές είναι 600mm. Το άνοιγμα της μονάδας συλλογής όπου εισέρχονται τα φυτά είναι 650 mm (μεγαλύτερο της αγοράς) για μεγαλύτερη προστασία του αμπελώνα. Το ελάχιστο ύψος συλλογής σταφυλιών από το έδαφος είναι μόλις 15 εκ (το χαμηλότερο της αγοράς). Το μοναδικό, διπλό εκκρεμές: (1) ράβδοι συλλογής (2) ολόκληρη μονάδα συλλογής (Ταινίες & Ράβδοι) εξασφαλίζει άριστη προσαρμογή πάνω στη γραμμή. Οι νέοι ράβδοι με στερέωση FASTfit για εύκολη ρύθμιση, η αυτόματη και συνεχής ρύθμιση του “τσιμπήματος” AutopincH (μετάλλιο SITEVI 2017), καθώς και το νέο σύστημα μεταφοράς σταφυλιών είναι μερικά από τα δυνατά σημεία της σειράς GL/X.

Τέλειο αποτέλεσμα – 99,8 % καθαρότητα προϊόντος

Το σύστημα καθαρισμού περιλαμβάνει 2 κάτω αναρροφητήρες φύλλων + 2 επάνω (προαιρετικά). Το περίφημο σύστημα διαλογής EASYclean (99,8% καθαριότητα) εξασφαλίζει άριστο προϊόν, υψηλή απόδοση και όλα αυτά με μεγάλη αξιοπιστία και χαμηλή συντήρηση. Οι χωρητικότητες αποθήκευσης (μπιν) είναι έως 2x2000L με αισθητήρα πλήρωσης και το ύψος εκκένωσης στα 3m. Νέες τεχνολογίες Το EASYpilot (χάλκινο μετάλλιο SITEVI 2017) καθοδηγεί αυτόματα το μηχάνημα στη σειρά. Το NEOmass δίνει το συγκομισμένο βάρος σε πραγματικό χρόνο. Το NEOmap (ασημένιο μετάλλιο SITEVI 2017) χαρτογραφεί τις αποδόσεις Το NEOtrack υποδεικνύει ποιες σειρές έχουν ήδη τρυγηθεί. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 31

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | ΚΡΕΜΜΎΔΙ

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ορθές πρακτικές παραγωγής και αποξήρανσης

Η μεγάλη προσαρμοστικότητα της καλλιέργειας σε ποικίλες εδαφοκλιματικές συνθήκες έχει ως αποτέλεσμα να είναι το κρεμμύδι ένα από τα περισσότερο καλλιεργούμενα λαχανικά στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως. Οι παραγωγοί δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα προβλήματα και αυτοί που παραμένουν στην καλλιέργεια σε βάθος πενταετίας βγαίνουν κερδισμένοι. ΟΜΆΔΑ ΣΎΝΤΑΞΗΣ Αγροτύπος

ηµαντικότερο κέντρο της καλλιέργειας στην Ελλάδα είναι ο νοµός Βοιωτίας και τα Βάτικα (Λακωνίας), όπου παράγεται περισσότερο από το 50% της ελληνικής παραγωγής. Δευτερεύοντα κέντρα αποτελούν η Εύβοια και ο Θεσσαλικός κάµπος, ενώ µικρότερες εκτάσεις καλλιεργούνται σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας ως συµπληρωµατική καλλιέργεια. Ο κύριος όγκος διατίθεται στην εσωτερική αγορά µέσω χονδρεµπόρων και λαϊκών αγορών. Σε µικρό βαθµό πραγµατοποιούνται εξαγωγές σε Ρουµανία και Βουλγαρία σε περιπτώσεις που η δική τους αγορά είναι ελλειµµατική. Εποχή σποράς- προετοιµασία χωραφιού – λίπανση

Η καλλιέργεια του κρεμμυδιού για παραγωγή ξηρών βολβών στην Ελλάδα γίνεται δύο φορές τον χρόνο και ανάλογα με την εποχή φύτευσης οι ποικιλίες/υβρίδια κρεμμυδιών διαχωρίζονται σε μακράς και μικρής φωτοπεριόδου. Στην πρώτη περίπτωση, στα ανοιξιάτικα κρεμμύδια μακράς φωτοπεριόδου (φως >14,5-15 ώρες), οι σπορές/φυτεύσεις ξεκινάνε τέλος Ιανουαρίου με αρχές Μαρτίου και συγκομίζονται τον Αύγουστο. Στη δεύτερη περίπτωση, η φθινοπωρινή καλλιέργεια με υβρίδια μικρής φωτοπεριόδου (φως >12-13 ώρες), οι σπορές/φυτεύσεις ξεκινάνε το πρώτο δεκαπενθήµερο του Οκτωβρίου (πρώιµη) και συγκομίζονται τον Μάιο. Η φωτοπερίοδος αναφέρεται, καθώς είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει τη βολβοποίηση στο κρεμμύδι εφόσον η βολβοποίηση εξαρτάται από τη διάρκεια της ημέρας (φωτοπερίοδος) και όχι από την ηλικία των φυτών. Στην ανοιξιάτικη σπορά καλλιεργούνται κυ-

32 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

ρίως κόκκινα και λευκά κρεμμύδια ενώ στη φθινοπωρινή καλλιέργεια προτιμώνται κυρίως λευκά. Το κρεμμύδι αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών, με ιδιαίτερη προτίμηση τα ελαφρά ως μέση σύστασης, γόνιμα εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία, με pH=6-7. Ωστόσο παρουσιάζει ευπάθεια σε διάφορα παθογόνα του εδάφους. Για τον λόγο αυτό μία ορθή πρακτική είναι να εντάσσεται σε συστήματα αμειψισποράς συνήθως σε εναλλαγή με σιτηρά. Υπάρχουν τρεις τρόποι εγκατάστασης της καλλιέργειας για παραγωγή ξηρών βολβών: απευθείας σπορά στο χωράφι, φύτευση κοκκαρίων και μεταφύτευση σποροφύτων. Για την σωστή προετοιµασία της σποροκλίνης «αρχικά πραγµατοποιείται όρ-

γωµα και στη συνέχεια γίνονται φρεζαρίσµατα, όταν το χωράφι βρίσκεται στο ρώγο του». Στο τελευταίο φρεζάρισµα γίνεται η βασική λίπανση µε 50–60 κιλά/ στρ. λιπάσµατος τύπου 15-15-15 ή 11-1515. Αφού γίνει η προετοιµασία της σποροκλίνης πραγµατοποιείται απευθείας σπορά στο χωράφι µε σπαρτικές µηχανές ακριβείας. Οι αποστάσεις σποράς είναι 10 εκ. επί της γραµµής και 20–25 εκ. µεταξύ των γραµµών µε ποσότητα 250.000 σπόρους/στρ. Η ποσότητα των λιπασμάτων εξαρτάται από τον τρόπο σποράς (σπόρος, κοκκάρι) ή φύτευσης, την προηγούμενη καλλιέργεια, το ύψος παραγωγής που αναμένει ο παραγωγός καθώς και τη γονιμότητα του εδάφους. Για 5-6 τόνους παραγωγής συστήνε-

ται 10-15 μονάδες αζώτου, 10 μονάδες φωσφόρου και 15-20 μονάδες καλίου. Συνήθως, η μισή δόση αζώτου εφαρμόζεται ως βασική και η υπόλοιπη εφαρμόζεται επιφανειακά 2-3 φορές κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου. Η δόση φωσφόρου εφαρμόζεται ολόκληρη κατά τη βασική λίπανση. Όσον αφορά το κάλιο, σε περίπτωση σποράς κοκκαριού εφαρμόζεται ολόκληρη η δόση κατά τη βασική λίπανση ενώ σε περίπτωση σπόρου εφαρμόζεται το 60% της ποσότητας ως βασική και το 40% κατά τη διάρκεια ανάπτυξης των βολβών. Από τα ιχνοστοιχεία το κρεμμύδι είναι ευαίσθητο στην έλλειψη ψευδαργύρου, μαγνησίου και μαγγανίου. Σε εδάφη με έλλειψη ψευδαργύρου και μαγνησίου, εφαρμόζονται στο έδαφος πριν την σπορά ενώ το μαγγάνιο χορηγείται με διαφυλλικούς ψεκασμούς. Η ποσότητα αυτών εξαρτάται από την εδαφολογική ανάλυση. Άρδευση

Το πρώτο πότισμα γίνεται συνήθως μετά τη σπορά με λίγο νερό ώστε να μη δημιουργηθεί επιφανειακή κρούστα στο έδαφος Στη συνέχεια η άρδευση επαναλαμβάνεται ανα 5-6 ημέρες από την σπορά ενώ όταν ξεκινά η βολβοποίηση αυξάνεται η συχνότητα στις 2-3 ημέρες. Τα ποτίσματα σταματούν 10 ημέρες πριν τη συγκομιδή για να ξεραθούν οι εξωτερικοί χιτώνες αλλά και για να προλάβει να στεγνώσει το χωράφι. Η απόδοση του κρεμμυδιού εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ποσότητα και ποιότητα του αρδευτικού νερού καθώς το φυτό έχει περιορισμένο ριζικό σύστημα και μεγάλες απαιτήσεις σε υγρασία. Η συχνότητα ποτίσματος εξαρτάται από τις κλιματικές και εδαφικές συνθήκες και είναι αυξημένη ιδιαίτερα στις ανοιξιάτικες σπορές. Το νερό πρέπει να εφαρμόζεται σε συχνές και μικρές δόσεις και οι τρόποι εφαρμογής είναι η τεχνητή άρδευση, η χρήση μικρομπέκ (η πιο διαδεδομένη), η στάγδην άρδευση, τα αυλάκια και η κατάκλυση. Κάθε μέθοδος παρουσιάζει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Σε περίπτωση έλλειψης νερού σταματά η ανάπτυξη του ριζικού συστήματος και σκληραίνουν οι εξωτερικοί χιτώνες του βολβού. Ζιζανιοκτονία

Σε καλλιέργειες από κοκκάρι μπορεί να χρησιμοποιηθεί προφυτρωτικό ζιζανιοκτόνο (pendimethalin, aclonifen) αμέσως μετά τη φύτευση ενώ σε καλλιέργειες από σπόρο το ζιζανιοκτόνο αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά το

φύτρωμα (στάδιο μαστιγίου). Αργότερα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ένα από τα λίγα διαθέσιμα για το κρεμμύδι μεταφυτρωτικά ζιζανιοκτόνα ανάλογα αν συνεχίσουν να φυτρώνουν πλατύφυλλα ή αγρωστώδη ζιζάνια. Πολύ σημαντικά για την αντιμετώπιση των ζιζανίων είναι ορισμένα καλλιεργητικά μέτρα που μπορεί να παρθούν πριν τη σπορά ή φύτευση του κρεμμυδιού. Σαν πρώτο βήμα, θα πρέπει να επιλέγονται τα καθαρότερα διαθέσιμα χωράφια όπου δεν αναπτύσσονται καθόλου πολυετή δυσεξόντωτα ζιζάνια (κύπερη, αγριάδα, μολόχες κ.λ.π.) και εμφανίζονται μόνο τα κοινά ετήσια ζιζάνια σε χαμηλές πυκνότητες. Μία ενδιαφέρουσα επίσης τεχνική περιλαμβάνει το «ξεγέλασμα» των ζιζανίων με σκοπό να φυτρώσουν πρόωρα και να τα καταστρέψουμε πριν γίνει η σπορά ή φύτευση του κρεμμυδιού. Αρχικά προετοιμάζεται το χωράφι για σπορά λίγο νωρίτερα και γίνεται μια άρδευση ώστε να επιταχυνθεί το φύτρωμα των σπόρων των ζιζανίων. Τα νεαρά ζιζάνια στη συνέχεια καταστρέφονται με σκάλισμα ή χημική ζιζανιοκτονία και έπειτα από λίγες ημέρες γίνεται η σπορά του κρεμμυδιού. Η άλλη τεχνική είναι η ηλιοαπολύμανση του χωραφιού πριν τη φύτευση, σε αγροτεμάχια που είναι ελεύθερα τους θερινούς μήνες. Σ’ αυτήν την περίπτωση το αγροτεμάχιο οργώνεται, ψιλοχωματίζεται, ποτίζεται μέχρι το ρώγο του και καλύπτεται με ειδικό διαφανές πλαστικό για ένα μήνα. Με την τεχνική αυτή μειώνονται σε μεγάλο βαθμό τα ετήσια ζιζάνια. Μέτρα μετά την σπορά ή φύτευση αποτελούν το σκάλισμα, το βοτάνισμα και η χημική ζιζανιοκτονία. Κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου πραγματοποιούνται 2-3 ελαφρά βοτανίσματα με το χέρι. Αν χρησιμοποιηθούν μηχανικά μέσα σκαλίσματος θα πρέπει να εφαρμοστούν με μεγάλη προσοχή.

ΑΠΟΦΥΓΉ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΉΣ ΑΖΩΤΟΎΧΟΥ ΛΊΠΑΝΣΗΣ ΚΑΙ ΆΡΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΤΈΛΟΣ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΈΡΓΕΙΑΣ

Συγκομιδή

Τα κρεμμύδια συγκομίζονται όταν ξεραθούν οι εξωτερικοί χιτώνες που καλύπτουν τους βολβούς και ο λαιμός του στελέχους. Κατάλληλος χρόνος συγκομιδής θεωρείται, όταν έχει «πέσει» στο έδαφος το 50-80% των κορυφών. Πρόωρη συγκομιδή οδηγεί σε μειωμένη διατήρηση των βολβών, ενώ η πολύ όψιμη καθιστά τους βολβούς ευάλωτους σε παθογόνα. Εφαρμόζεται μεθωρίμανση, κατά την οποία οι βολβοί αφήνονται να ξεραθούν στην επιφάνεια του εδάφους, για 3-14 ημέρες ανάλογα με

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 33

ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ | ΚΡΕΜΜΎΔΙ

ΣΥΓΚΟΜΙΔΉ ΌΤΑΝ ΤΟ 50-80% ΤΟΥ ΦΥΛΛΏΜΑΤΟΣ ΈΧΕΙ «ΠΈΣΕΙ» ΣΤΟ ΈΔΑΦΟΣ

την περιοχή και την ποικιλία, ή σε αποθήκες με τεχνητό τρόπο (κυκλοφορία θερμού-ξηρού αέρα 32-35°C, 60-70% σχετική υγρασία). Όταν η ξήρανση γίνεται στον αγρό πρέπει να αποφεύγεται η άμεση πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας στους βολβούς (προτείνεται κάλυψη των βολβών με το φύλλωμά τους). Έπειτα ακολουθεί η κοπή του φυλλώματος λίγο πιο πάνω από το βολβό (2-3 εκ.) και μια πρώτη διαλογή και απομάκρυνση των ακατάλληλων κρεμμυδιών, ενώ τα προς διατήρηση κρεμμύδια μεταφέρονται στους αποθηκευτικούς χώρους σε ειδικά πλαστικά, ξύλινα κιβώτια και διχτυωτά σακιά. Αποθήκευση ξερού κρεμμυδιού

Τα ξερά κρεμμύδια μπορούν να αποθηκευτούν υπό κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα 4 έως 9 μηνών διατηρώντας την καλή ποιότητά τους. Η καλή συντήρησή τους επηρεάζεται σημαντικά και από ορισμένους χειρισμούς που γίνονται στην καλλιέργεια κατά τα τελευταία στάδια ανάπτυξης, όπως προαναφέρθηκε, από το χρόνο συγκομιδής καθώς και από την ορθή μεθωρίμανση αμέσως μετά την συγκομιδή.

34 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Παλαιότερα στα ξερά κρεμμύδια που προορίζονταν για αποθήκευση δεν αφαιρούνταν το φύλλωμά τους, αλλά πλέκονταν σε «αρμαθιές». Σήμερα, η αποθήκευση γίνεται σε ψυκτικούς θαλάμους με ελεγχόμενες συνθήκες και σύστημα αερισμού. Τα σακιασμένα ή σε κιβώτια κρεμμύδια, τοποθετούνται πάνω σε παλέτες ώστε να μην ακουμπούν το δάπεδο και μεταξύ τους, αφήνοντας κενά για την κυκλοφορία του αέρα. Σε συνθήκες δωματίου, με κατάλληλο αερισμό, τα κρεμμύδια αποθηκεύονται από έναν έως λίγους μήνες (4-5, το πολύ), ενώ σε ψυγεία με ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας ο χρόνος συντήρησης παρατείνεται έως και τους 9 μήνες. Η άριστη θερμοκρασία αποθήκευσης για το κρεμμύδι είναι 0-1°C, ενώ διατηρείται καλά και σε θερμοκρασίες μέχρι 7°C. Μετά την τοποθέτηση των βολβών στα ψυγεία, η ρύθμιση της θερμοκρασίας στα επιθυμητά επίπεδα (0-1°C) γίνεται σταδιακά με μείωση κατά 5,5°C κάθε μήνα. Η σχετική υγρασία θα πρέπει να κυμαίνεται κάτω από το 80%, συνήθως στο 50-70%, ενώ με ειδικούς αφυγραντήρες αποφεύγεται η συμπύκνωση υδρατμών και η ύγρανση των κρεμμυδιών.

Σηµαντικότερα προβλήµατα της καλλιέργειας

Τα προβλήµατα διαφοροποιούνται µε την εποχή καλλιέργειας. Η σωστή ηµεροµηνία σποράς είναι το κύριο πρόβληµα των πρώιµων φυτεύσεων. Πιο συγκεκριµένα αν η σπορά γίνει το πρώτο δεκαπενθήµερο του Οκτωβρίου και στη συνέχεια επικρατήσουν υψηλές θερµοκρασίες τότε υπάρχει κίνδυνος ξεβλαστώµατος των φυτών, ενώ αν η σπορά πραγµατοποιηθεί κατά τις 20 Οκτωβρίου τότε υπάρχει κίνδυνος καταστροφής της καλλιέργειας από παγωνιά. Πέραν του ζητήµατος της εποχής σποράς, µυκητολογικές ασθένειες όπως ο περονόσπορος και ο βοτρύτης δηµιουργούν προβλήµατα στην καλλιέργεια, αντιµετωπίσιµα όµως εάν πραγµατοποιηθούν έγκαιρα οι επεµβάσεις. Οι όψιµες φυτεύσεις έχουν να αντιµετωπίσουν τις πολύ υψηλές θερµοκρασίες του καλοκαιριού οι οποίες δηµιουργούν προβλήµατα βολβοποίησης. Παράλληλα, προσβολές από πυρηνοχαίτα (µύκητας) και θρίπα (έντοµο) δηµιουργούν προβλήµατα στην καλλιέργεια. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 35

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΛΑΤΑΝΟΣ

H ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΧΡΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΚΟΥΣ ΤΟΥ ΠΛΑΤΑΝΟΥ Μια οικολογική καταστροφή σε εξέλιξη στον ελλαδικό χώρο

Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου, που προκαλείται από το μύκητα Ceratocystis platani είναι θανατηφόρος. Όλα τα δένδρα που προσβάλλονται νεκρώνονται χωρίς να υπάρχει μέθοδος θεραπείας. Το παθογόνο την τελευταία 20ετία έχει επεκταθεί στο μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας σε φυσικά δάση πλατάνου, αλλά και σε κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας τεράστιες καταστροφές. Ο συνηθέστερος τρόπος διάδοσης του μύκητα σε μικρές και μεγάλες αποστάσεις είναι με μηχανήματα εκσκαφής και εργαλεία κοπής και κλάδευσης των δένδρων. Η ασθένεια μπορεί να αντιμετωπιστεί με προληπτικά μέτρα, ενώ παράλληλα είναι δυνατή η εκρίζωση του παθογόνου όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση. 1 ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΣΟΠΕΛΑΣ , ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΣΟΥΛΙΩΤΗ ΕΛ.Γ.Ο.-«ΔΗΜΗΤΡΑ» Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων

μύκητας Ceratocystis platani που προκαλεί την ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι ένα ξενικό-εισβλητικό είδος, Εικ. 1: Συμπτώματα χλώρωσης στο σύνολο της κόμης προσβεβλημένου δένδρου. που έχει εισαχθεί στην Ευρώπη από τη Βόρεια Αμερική. Η ασθένεια διαπιστώ- Τουρκία, ενώ στην Ισπανία θεωρείται ληλα, η ασθένεια καταγράφηκε το 2010 θηκε αρχικά σε περιοχές της Ιταλίας και ότι η ασθένεια εκριζώθηκε έγκαιρα σε στην Ήπειρο σε περιοχές που γειτνίαζαν της Γαλλίας στις αρχές της δεκαετίας μία εστία προσβολής που διαπιστώθη- με την Αλβανία, από όπου φαίνεται ότι του 1970, ωστόσο, πιθανολογείται ότι το κε. Επίσης, υπάρχουν ανεπιβεβαίωτες υπήρξε μία δεύτερη εισαγωγή του παθοπαθογόνο είχε εισαχθεί στην Ευρώπη πληροφορίες για την παρουσία του πα- γόνου στη χώρα μας. Το παθογόνο σήκατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πο- θογόνου στο Βέλγιο, στην Αρμενία και μερα έχει επεκταθεί στο μεγαλύτερο μέρος της ηπειρωτικής Ελλάδας και μέσα λέμου, με κιβώτια από προσβεβλημένο στο Ιράν. ξύλο πλατάνου που περιείχαν πυρομα- Στην Ελλάδα, το παθογόνο διαπιστώθη- σε μία 20ετία έχει προξενήσει μεγάλες χικά. Ο μύκητας C. platani έχει επίσης κε για πρώτη φορά το 2003 στην Πελο- καταστροφές σε πλατανοδάση της χώδιαπιστωθεί στην Ελλάδα, στην Ελβε- πόννησο, όπου πιθανόν διαδόθηκε με ρας μας από την Πελοπόννησο μέχρι τία, στην Αλβανία και στην Ευρωπαϊκή φυτά πλατάνου από την Ιταλία. Παράλ- την Ήπειρο και τη Μακεδονία. Παράλ-

36 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

3α

Εικ. 2: Νέκρωση σε ένα τμήμα της κόμης. Εικ. 3α, 3β: Μεταχρωματισμός του ξύλου σε κορμούς προσβεβλημένων δένδρων μετά την αφαίρεση του φλοιού.

3β

ληλα, ο μύκητας έχει νεκρώσει πολλά δένδρα που φύονταν σε κατοικημένες περιοχές, πάρκα και χώρους αναψυχής. Είναι ίσως η σοβαρότερη ασθένεια δασικών δένδρων που έχει διαπιστωθεί στην Ελλάδα, προκαλώντας μία τεράστια οικολογική καταστροφή σε φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου. Συμπτώματα της ασθένειας Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου είναι θανατηφόρος. Εάν ένα δένδρο προσβληθεί από το παθογόνο είναι καταδικασμένο και δεν υπάρχει τρόπος θεραπείας του φυτού. Νεαρά δένδρα μικρού μεγέθους μπορεί να νεκρωθούν σε μία αυξητική περίοδο (σε μερικούς μήνες), ωστόσο, μεγαλύτερα δένδρα μπορεί να επιβιώσουν για 1-3 έτη μετά την προσβολή τους από το μύκητα, αλλά τελικά όλα τα προσβεβλημένα δένδρα νεκρώνονται. Τα συμπτώματα στα πρώτα στάδια προσβολής εντοπίζονται ευκολότερα κατά τη διάρκεια της βλαστητικής περιόδου, όταν υπάρχει φύλλωμα στα δένδρα πλατάνου. Ο μύκητας C. platani προκαλεί αδρομύκωση αποικίζοντας τα αγγεία του ξύλου και τα συμπτώματα σχετίζονται με τη διακοπή της κίνησης του νερού σε αυτά. Τα προσβεβλημένα φυτά

αρχικά εμφανίζουν χλωρωτική κόμη, με ελαφρό κιτρίνισμα των φύλλων και μικροφυλλία, που μπορεί να εμφανίζεται σε ένα τμήμα ή σε ολόκληρη την κόμη του δένδρου (Εικ. 1). Σε μεγάλα δένδρα παρατηρούνται συμπτώματα ημιπληγίας, με την εμφάνιση νεκρώσεων σε ένα μεγάλο κλάδο στη μία πλευρά του δένδρου (Εικ. 2), στη συνέχεια όμως η προσβολή επεκτείνεται και στο υπόλοιπο δένδρο. Σε μικρότερα δένδρα είναι συχνότερα τα συμπτώματα αποπληξίας, με ολική νέκρωση του δένδρου. Ωστόσο, το χαρακτηριστικότερο σύμπτωμα της ασθένειας είναι ο μεταχρωματισμός του ξύλου, που παρατηρείται μετά την αφαίρεση του φλοιού σε προσβεβλημένα τμήματα του κορμού ή των κλάδων που δεν έχουν ακόμα νεκρωθεί. Ο μεταχρωματισμός αυτός του ξύλου έχει τη μορφή λωρίδων, χρώματος κυανόμαυρου έως καστανόμαυρου, με σχήμα επίμηκες ελλειπτικό έως φλογοειδές (Εικ. 3α, 3β). Βιολογία της μόλυνσης των φυτών Παραγωγή σπορίων. Ο Ceratocystis platani είναι ασκομύκητας (οικογένεια: Ceratocystidaceae) και σχηματίζει περιθήκια, μέσα στα οποία αναπτύσσονται οι ασκοί με τα ασκοσπόρια (εγγενές στά-

διο). Παράλληλα, δημιουργεί τρία είδη αγενών σπορίων: κυλινδρικά ενδοκονίδια, δολιμορφικά (βαρελοειδή) ενδοκονίδια και παχύτοιχα αλευροκονίδια (χλαμυδοσπόρια) (Εικ. 4). Αφθονία αγενών και εγγενών σπορίων του μύκητα παράγονται στην περιοχή του έλκους, σε σχισμές κάτω από το φλοιό, καθώς και σε επιφάνειες που προκύπτουν από κοπή ή σπάσιμο των κλάδων και του κορμού, επιπλέον αλευροκονίδια παράγονται μέσα στα αγγεία του σομφού ξύλου και επιβιώνουν στο ξύλο των νεκρών δέν4

Εικ. 4: Σπόρια του Ceratocystis platani. Επιμήκη κυλινδρικά ενδοκονίδια και σκουρόχρωμα αλευροκονίδια (χλαμυδοσπόρια). 06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 37

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΛΑΤΑΝΟΣ 5

δρων για μεγάλα χρονικά διαστήματα (2-3 χρόνια). Τα σπόρια αυτά παραμένουν μέσα στο πριονίδι, που προκύπτει από την υλοτομία και τον τεμαχισμό ασθενών δένδρων. Τα αλευροκονίδια του C. platani, όπως και σε άλλα είδη του γένους Ceratocystis, επιβιώνουν επίσης μέσα στο έδαφος, αλλά και στο νερό των ποταμών, διευκολύνοντας τη διάδοση του παθογόνου. Ο μύκητας επίσης επιβιώνει στα αποχωρήματα εντόμων που διανοίγουν στοές στο προσβε-

βλημένο ξύλο των δένδρων πλατάνου. Μολύνσεις φυτών. Τα σπόρια του C. platani δεν μεταφέρονται με τον άνεμο, ωστόσο, το μολυσμένο πριονίδι και τα αποχωρήματα των εντόμων μπορούν να διαδοθούν με τον άνεμο, τη βροχή και μέσα στο νερό των ποταμών. Οι αρχικές μολύνσεις των δένδρων πλατάνου γίνονται από πληγές στους κλάδους τον κορμό ή τις ρίζες. Όταν τα σπόρια του μύκητα έλθουν σε επαφή με τους τραυματισμένους ιστούς του φυτού βλα6

Εικ. 5: Μεταχρωματισμός του ξύλου σε εγκάρσια τομή.

στάνουν και αποικίζουν την επιφάνεια της πληγής. Επίσης, μολύνσεις προκύπτουν όταν στην επιφάνεια της πληγής επικαθήσει μολυσμένο πριονίδι ή αποχωρήματα εντόμου. Στη συνέχεια, το μυκήλιο αναπτύσσεται στα αγγεία του παρακείμενου σομφού ξύλου καθώς και στις εντεριώνιες ακτίνες, προκαλώντας νέκρωση και μεταχρωματισμό του ξύλου που εμφανίζει ακτινική διάταξη σε εγκάρσια τομή (Εικ. 5). Παράλληλα, ο μύκητας νεκρώνει το κάμβιο και το φλοιό δημιουργώντας έλκη, εξ ου και το όνομα «μεταχρωματικό έλκος» (canker stain). Το μυκήλιο του μύκητα αποικίζει και τις ρίζες των δένδρων και στη συνέχεια επεκτείνεται στις ρίζες των γειτονικών δένδρων πλατάνου μέσω αναστομώσεων (συνενώσεων) των ριζών (Εικ. 6). Αυτό το φαινόμενο είναι συχνό σε φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου, όπου τα δένδρα φύονται σε μικρές αποστάσεις μεταξύ τους, αλλά και σε κατοικημένες περιοχές ακόμα και όταν τα δένδρα βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη των 10 μέτρων. Ανθρωπογενής διάδοση του παθογόνου. Συχνός τρόπος διασποράς του C. platani είναι με εργαλεία (πριόνια, αλυσοπρίονα, τσεκούρια κ.λπ.), που έχουν χρησιμοποιηθεί σε προσβεβλημένα δένδρα και στη συνέχεια χρησιμοποιούνται σε υγιή. Ο μύκητας εισβάλλει στο δένδρο από τομές κλαδέματος, συνήθως με το μολυσμένο πριονίδι που παραμένει μέσα στα αλυσοπρίονα, αλλά και από σπόρια που επιβιώνουν στις μεταλλικές επιφάνειες των εργαλείων κοπής. Επίσης, το παθογόνο μπορεί να εισβάλλει και στα πρέμνα των δένδρων, κατά τη διαδικασία της υλοτομίας με μολυσμένα εργαλεία, και στη συνέχεια να επεκταθεί στις ρίζες του πρέμνου και σε γειτονικά δένδρα. Ωστόσο, τα μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργούνται με μηχανήματα εκσκαφής (μπουλντόζες κ.λπ.), που χρησιμοποιούνται σε ποτάμια ή δρόμους με προσβεβλημένα δένδρα και στη συνέχεια μεταφέρονται σε άλλες περιοχές όπου φύονται πλατάνια. Αυτά τα μηχανήματα μεταφέρουν μολυσμένο χώμα ή κομμάτια προσβεβλημένου ξύλου, ενώ ταυτόχρονα πληγώνουν τις ρίζες και τον κορμό των υγιών δένδρων μεταδίδοντας το παθογόνο. Εικ. 6: Αναστόμωση (συνένωση) ριζών δύο δένδρων πλατάνου. Ο μύκητας μεταδίδεται σε γειτονικά δένδρα μέσω των αναστομώσεων των ριζών.

38 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Φυσικοί τρόποι διάδοσης. Σε ποταμούς και χειμάρρους ο μύκητας διαδίδεται προς τα κατάντη με κορμούς και κλαδιά προσβεβλημένων νεκρών δένδρων, που σπάζουν και μεταφέρονται με το υδάτινο ρεύμα. Έτσι, δημιουργούνται νέες προσβολές στην παραποτάμια βλάστηση από πληγές στο κατώτερο τμήμα του κορμού και των ριζών. Η αύξηση στην συχνότητα εμφάνισης και έντασης ακραίων πλημμυρικών φαινομένων συνιστούν παράγοντα που λειτουργεί συνεργιστικά για την ταχεία και ευρεία χωρική διάδοση του παθογόνου σε θέσεις προσβολών (υπερμετάδοση). Το παθογόνο μπορεί επίσης να μεταδοθεί σε μικρές αποστάσεις και με έντομα φορείς, όπως είναι το έντομο αμβροσίας Platypus cylindrus (Coleoptera: Curculionidae, Platypodinae), πολύ συχνό σε προσβεβλημένες συστάδες πλατάνου στην Ελλάδα. Άλλοι φορείς της ασθένειας μπορεί να είναι πουλιά ή ακόμα και τρωκτικά, αλλά δεν θεωρούνται ως βασικοί παράγοντες διάδοσης του παθογόνου. Διασπορά του παθογόνου στον ελλαδικό χώρο Στην Ιταλία και στη Γαλλία, όπου αρχικά διαπιστώθηκε το παθογόνο στην ευρωπαϊκή ήπειρο, η ασθένεια έχει πάρει μεγάλη έκταση, ωστόσο, δεν υπάρχουν φυσικά οικοσυστήματα πλατάνου στις

χώρες αυτές, εκτός ίσως από τη Σικελία. Στην Ελλάδα όμως και στη γειτονική Αλβανία υπάρχουν εκτεταμένες προσβολές σε φυσικά δάση πλατάνου, που αναπτύσσονται κυρίως κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων. Στην Ελλάδα, η διασπορά του παθογόνου οφείλεται κυρίως στις ανθρώπινες δραστηριότητες, λόγω της απουσίας μέτρων καραντίνας που έπρεπε να εφαρμοστούν στις προσβεβλημένες περιοχές. Η ασθένεια έχει διαδοθεί σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας με μηχανήματα εκσκαφής που χρησιμοποιήθηκαν σε αντιπλημμυρικά έργα κατά μήκος ποταμών και χειμάρρων, καθώς επίσης και σε άλλες χωματουργικές εργασίες στην κατασκευή δρόμων, γεφυρών, κ.λπ. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα έχει δημιουργηθεί με την κατασκευή και συντήρηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας διαπιστώθηκαν νέες προσβολές από το παθογόνο που είχαν ξεκινήσει από δένδρα πλατάνου τα οποία είχαν κλαδευτεί από τα συνεργεία εγκατάστασης και συντήρησης του δικτύου διανομής ρεύματος. Αυτά τα συνεργεία πραγματοποιούν εργασίες σε διαφορετικές περιοχές, διαδίδοντας το παθογόνο σε μεγάλες αποστάσεις. Στην Πελοπόννησο, από το 2003 που αρχικά εντοπίστηκε το παθογόνο, σταδιακά επεκτάθηκε μέσα σε ένα μεγάλο μέρος των φυσικών οικοσυστημάτων πλατάνου. 7

Τα μεγαλύτερα προβλήματα έχουν σημειωθεί σε περιοχές της Αχαΐας και της Αρκαδίας, όπου έχει σχεδόν καταστραφεί η παραποτάμια βλάστηση στους ποταμούς Λάδωνα, Αροάνιο και Τράγο, καθώς επίσης και σε άλλες περιοχές. Στη Ήπειρο, όπου η ασθένεια διαπιστώθηκε το 2010, έχει καταστραφεί ένα μεγάλο μέρος από τα παρόχθια δάση πλατάνου στους ποταμούς Αώο, Αχέροντα, Καλαμά, Λούρο, Βοϊδομάτη και Άραχθο και έχει επίσης επεκταθεί σε πλατανοδάση στην περιοχή των Ζαγοροχωρίων. Η ασθένεια έχει δημιουργήσει μεγάλο πρόβλημα και στην πόλη των Ιωαννίνων, νεκρώνοντας πολλά από τα δένδρα πλατάνου που κοσμούσαν το παραλίμνιο αστικό τοπίο. Εκτεταμένες προσβολές έχουν επίσης σημειωθεί σε αρκετές περιοχές της Θεσσαλίας, ιδιαίτερα σε πλατανοδάση του Πηνειού ποταμού (Εικ. 7) καθώς και σε άλλους ποταμούς. Πρόσφατα διαπιστώθηκαν προσβολές και σε περιοχή του Βόλου που γειτνιάζει με το Πήλιο. Το παθογόνο έχει επίσης εισβάλλει τα τελευταία χρόνια στην Κοιλάδα των Τεμπών, όπου ο πλάτανος αποτελεί το κυρίαρχο είδος της παραποτάμιας βλάστησης. Η ασθένεια έχει τη δυνατότητα να αφανίσει τα δένδρα πλατάνου κατά μήκος του ποταμού σε λιγότερο από μία δεκαετία, μετατρέποντας αυτό το μοναδικού κάλλους τοπίο σε νεκροταφείο πλατάνων. Σημαντικά προβλήματα έχει προκαλέσει η ασθένεια σε πολλές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας. Στον ποταμό Σπερχειό (ΠΕ Φθιώτιδας), απειλείται με αφανισμό το παρόχθιο πλατανοδάσος, όπου φύονται εκατοντάδες χιλιάδες δένδρων πλατάνου. Η ασθένεια έχει πάρει μεγάλη έκταση και στην Αιτωλοακαρνανία σε ποτάμια και στην παραλίμνια βλάστηση της λίμνης Τριχωνίδας. Μεγάλες καταστροφές έχουν επίσης διαπιστωθεί και στη Βόρειο Εύβοια, κατά μήκος του ποταμού Κηρέα (Εικ. 8). Στη Μακεδονία, εκτεταμένες προσβολές έχουν εντοπιστεί στις ΠΕ Πιερίας και Κοζάνης, σε φυσικά οικοσυστήματα και θέσεις αναψυχής, ενώ πρόσφατα βρέθηκε η ασθένεια και σε περιοχές της ΠΕ Ημαθίας, κοντά στη Βεργίνα. Εκτός από πλατανοδάση η ασθένεια έχει επίσης νεκρώσει πολλά δένδρα πλατάνου σε κατοικημένες περιοχές. Αρκετά από αυτά είχαν ογκώδεις διαστάσεις και δέσποζαν σε πλατείες δρόμους και χώρους αναψυχής. Ορισμένα από αυτά είχαν ανακηρυχθεί «Μνημεία της Φύσης».

Εικ. 7: Εκτεταμένες νεκρώσεις δένδρων στον ποταμό Πηνειό (Π.Ε. Τρικάλων) μετά από αντιπλημμυρικά έργα.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 39

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΠΛΑΤΑΝΟΣ 8

Εικ. 8: Εκτεταμένες νεκρώσεις δένδρων στον ποταμό Κηρέα (Βόρειος Εύβοια) μετά από αντιπλημμυρικά έργα.

Αντιμετώπιση της ασθένειας Ο μύκητας Ceratocystis platani περιλαμβάνεται στους «ενωσιακούς επιβλαβείς οργανισμούς καραντίνας», για τους οποίους η ΕΕ έχει θεσπίσει κανόνες για την αποφυγή της εισόδου και της εξάπλωσής τους σε ολόκληρη την επικράτεια της Ένωσης. Στη Ελλάδα, ισχύει η ΚΥΑ 4757/123205/2023 (ΦΕΚ 2842/ Β/27-4-2023), που αφορά στα μέτρα για τον περιορισμό και την εξάλειψη του C. platani. Επί τη βάσει της ευρωπαϊκής και της ελληνικής νομοθεσίας διενεργούνται ετήσιοι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι σε όλη τη χώρα για τη διαπίστωση ή μη της παρουσίας του επιβλαβούς αυτού οργανισμού. Η ΚΥΑ προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της ασθένειας και την αποφυγή της διασποράς του παθογόνου. Προληπτικά μέτρα. Η λήψη προληπτικών φυτοπροστατευτικών μέτρων είναι ίσως το σημείο κλειδί για την αποφυγή της διασποράς του μύκητα σε νέες περιοχές. Η ενημέρωση για τον κίνδυνο διάδοσης του παθογόνου μπορεί να συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην αντιμετώπιση της ασθένειας. Οι παρεμβάσεις που γίνονται σε χώρους που φύονται πλατάνια και συγκεκριμένα υλοτομικές εργασίες, κλαδεύσεις, κατεργασία ξύλου και των υπολειμμάτων αυτού, καθώς επίσης και χωματουργικές εργασίες που μπορούν να προκαλέσουν τραυματισμό του ριζικού συστήματος, του κορμού ή των κλάδων στα δένδρα πλατάνου πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένα μέτρα προφύλαξης. Όλες οι επεμβάσεις που αφορούν σε δένδρα πλατάνου, τόσο στο υπέργειο όσο και στο ριζικό σύστημα αυτών, υποχρεωτικά πρέπει να λαμβάνουν σχετική έγκριση

40 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

από την οικεία Δασική Υπηρεσία. Το σημαντικότερο πρόβλημα με αυτή την ασθένεια είναι η άγνοια κινδύνου των υπηρεσιών που σχετίζονται με δημόσια έργα, αλλά και των εργοληπτών που ασχολούνται με την κατασκευή αυτών των έργων. Όπως προαναφέρθηκε, το παθογόνο έχει διαδοθεί σε πάρα πολλές περιοχές της χώρας με μηχανήματα εκσκαφής που χρησιμοποιήθηκαν σε αντιπλημμυρικά έργα και άλλες κατασκευές, καθώς επίσης και με την κατασκευή και συντήρηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας. Με τη νέα ΚΥΑ (από 2023) προβλέπονται κυρώσεις στους εργολήπτες που δεν λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης διάδοσης της ασθένειας. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, όλα τα εργαλεία και τα μηχανήματα που θα χρησιμοποιηθούν σε περιοχές που φύονται πλατάνια θα πρέπει προηγουμένως να έχουν καθαριστεί από χώματα και φυτικά υπολείμματα και να έχουν απολυμανθεί με εγκεκριμένα σκευάσματα απολυμαντικών ουσιών με μυκητοκτόνο δράση. Τα εκσκαπτικά μηχανήματα πρέπει να διαθέτουν πιστοποιητικό απολύμανσης πριν από την είσοδό τους σε αυτές τις περιοχές. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στην απολύμανση των εργαλείων (αλυσοπρίονα κ.α.) που χρησιμοποιούνται στην κλάδευση και υλοτομία δένδρων πλατάνου. Ένας ασφαλής τρόπος για την αποφυγή μολύνσεων στις τομές κλαδέματος είναι η χρήση φλόγας με φλόγιστρο (Εικ. 9), όταν ο αριθμός των δένδρων είναι περιορισμένος. Με αυτόν τον τρόπο νεκρώνονται οι επιφανειακοί ξυλώδεις ιστοί του δένδρου καθώς και τυχόν μολύσματα και δεν είναι δυνατή η είσοδος του μύκητα στο φυτό.

Μέτρα εκρίζωσης του παθογόνου. Όταν γίνει έγκαιρη διάγνωση της ασθένειας και ο αριθμός των προσβεβλημένων δένδρων είναι περιορισμένος είναι δυνατή η εκρίζωση του παθογόνου. Για την αποφυγή επέκτασης του παθογόνου στα γειτονικά υγιή δένδρα μέσω των ριζών εφαρμόζεται ζιζανιοκτόνο σε αυτά, το οποίο νεκρώνει τα υγιή δένδρα και το ριζικό τους σύστημα. Το παθογόνο δεν διαδίδεται στις νεκρές από το ζιζανιοκτόνο ρίζες και σταματάει η επέκτασή του. Ωστόσο, είναι προτιμότερο να υλοτομηθούν πρώτα όλα τα γειτονικά υγιή δένδρα και να εφαρμοστεί ζιζανιοκτόνο στα πρέμνα τους, ούτως ώστε να νεκρωθεί το ριζικό τους σύστημα. Εφαρμογή του ζιζανιοκτόνου επίσης γίνεται και σε πρόσφατα προσβεβλημένα δένδρα, στα τμήματα του κορμού και σε επιφανειακές ρίζες όπου υπάρχει υγιής ιστός. Οι ρίζες των προσβεβλημένων δένδρων που δεν έχουν αποικιστεί από το μύκητα νεκρώνονται και δεν αποτελούν εστία προσβολής. Όλα τα προσβεβλημένα δένδρα πρέπει να υλοτομούνται και το παραγόμενο ξύλο να καταστρέφεται βάσει πρωτοκόλλων με καύση ή με υγειονομική ταφή. Η χρήση του ως καυσόξυλο απαγορεύεται από τη νομοθεσία, διότι ενέ-

Εικ. 9: Η χρήση φλόγιστρου σε τομή κλαδέματος νεκρώνει επιφανειακά τους ξυλώδεις ιστούς και τυχόν μολύσματα και αποτρέπει τη μόλυνση του δένδρου.

χει τον κίνδυνο διάδοσης του μύκητα σε νέες περιοχές. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται από το πριονίδι που παράγεται από τον τεμαχισμό των καυσόξυλων και μπορεί να μεταφερθεί με τον άνεμο σε τομές κλαδέματος ή πληγές των δένδρων και να ξεκινήσουν νέες μολύνσεις. Επίσης, το μολυσμένο πριονίδι μπορεί να μεταφερθεί με το νερό της βροχής σε χώρους που φύονται δένδρα πλατάνου ή ακόμα και σε ποτάμια και το παθογόνο να διαδοθεί στην παραποτάμια βλάστηση. Ωστόσο, επιτρέπεται η θερμική επεξεργασία του προσβεβλημένου ξύλου σε πιστοποιημένες εγκαταστάσεις επεξεργασίας για την παραγωγή pellets ή άλλων προϊόντων. Μυκητοκτόνα. Αρκετά μυκητοκτόνα έχουν δοκιμαστεί με το μύκητα C. platani και ορισμένα από αυτά (Imazalil, Myclobutanil, Propiconazole, Penconazole) έχουν δείξει σημαντική δράση in vitro. Ωστόσο, δεν ήταν δυνατή η χρήση τους στην πράξη ως προστατευτικά ή θεραπευτικά προϊόντα στη συγκεκριμένη αδρομύκωση. Σε πειράματα με ενδοαγγειακή έγχυση μυκητοκτόνων σε προσβεβλημένα δένδρα το μυκητοκτόνο ανέστειλε προσωρινά την ανάπτυξη του μύκητα, αλλά τελικά όλα τα δένδρα νεκρώθηκαν από το παθογόνο. Κάποια από αυτά τα μυκητοκτόνα θα μπορούσαν ίσως να χρησιμοποιηθούν σε σκευάσματα για την προστασία τομών κλαδέματος και πληγών στους κλάδους και στον κορμό των δένδρων, κατά προτίμηση σε μορφή σπρέι. Ανθεκτικά φυτά. Ο ανατολικός πλάτανος (Platanus orientalis) που απαντάται στην Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλη ευπάθεια στην ασθένεια. Ο δυτικός πλάτανος (Platanus

occidentalis) που απαντάται στη Βόρεια Αμερική είναι περισσότερο ανθεκτικός στο παθογόνο, ωστόσο, και αυτός προσβάλλεται από την ασθένεια. Ο σφενδαμνόφυλλος πλάτανος (Platanus x acerifolia), που είναι υβρίδιο μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού πλατάνου, εμφανίζει επίσης μεγάλη ευπάθεια και οι πρώτες καταγραφές του παθογόνου στις ΗΠΑ παρατηρήθηκαν σε δένδρα αυτού του υβριδίου. Πριν από αρκετά χρόνια είχε δημιουργηθεί στη Γαλλία ένας κλώνος, υβρίδιο μεταξύ του P. occidentalis και του P. orientalis, που εμφάνιζε ανθεκτικότητα στην ασθένεια και είχε χρησιμοποιηθεί ευρέως σε προσβεβλημένες περιοχές. Ωστόσο, αποδείχθηκε ότι και αυτός ο κλώνος προσβάλλεται από την ασθένεια και δεν χρησιμοποιείται πλέον στη Γαλλία. Δεν αποκλείεται να βρεθούν μελλοντικά ανθεκτικά φυτά στην ασθένεια, αλλά μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν πιστοποιημένα ανθεκτικά φυτά στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι ισχυρισμοί για διάθεση ανθεκτικών φυτών από φυτώρια στην Ελλάδα δεν έχουν καμία επιστημονική βάση. Άλλωστε, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και την ελληνική νομοθεσία απαγορεύεται η φύτευση φυτών πλατάνου στις προσβεβλημένες από την ασθένεια ζώνες. Συμπεράσματα Ο ανατολικός πλάτανος είναι ένα αυτοφυές είδος στον ελληνικό χώρο και αποτελεί το κυρίαρχο δένδρο της παραποτάμιας βλάστησης σε όλη την χώρα από την Κρήτη έως τον Έβρο και σε υψόμετρα από 0-1200 m. Είναι ένα από τα μακροβιότερα δένδρα της ελληνικής χλωρίδας και κάτω από ευνοϊκές συνθήκες αποκτά ογκώδεις διαστάσεις. Σε πολλές

περιοχές της Ελλάδας υπάρχουν δένδρα πλατάνου που η ηλικία τους υπολογίζεται σε αρκετούς αιώνες. Πολλά από αυτά έχουν ιστορική σημασία και έχουν ανακηρυχθεί ως «Μνημεία της Φύσης». Το πλατάνι αποτελεί ένα αναντικατάστατο καλλωπιστικό δένδρο με πλούσια σκιά, που φυτεύεται σε πλατείες, πάρκα και δρόμους σε πόλεις και χωριά της Ελλάδας, ιδιαίτερα κοντά σε πηγές ή σε άλλα σημεία που υπάρχει επάρκεια νερού. Η ασθένεια του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου έχει πάρει μορφή επιδημίας στην Ελλάδα νεκρώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες δένδρων σε παρόχθια και παραλίμνια δάση πλατάνου. Παράλληλα, πολλά από τα εμβληματικά δένδρα με ογκώδεις διαστάσεις σε πλατείες, δρόμους και χώρους αναψυχής καταστρέφονται. Η καταστροφή παρόχθιων δασών πλατάνου, εκτός από την δραματική αισθητική υποβάθμιση του τοπίου, δημιουργεί τεράστια προβλήματα, με πιθανά πλημμυρικά φαινόμενα και δυσμενείς επιπτώσεις στα υπόλοιπα είδη της χλωρίδας και πανίδας. Αυτές οι μαζικές νεκρώσεις δένδρων επηρεάζουν τη διαδοχή, τη σύνθεση και την αφθονία των υπόλοιπων φυτικών ειδών στο οικοσύστημα, με άμεση επίπτωση στα ενδιαιτήματα της άγριας πανίδας. Μία τεράστια οικολογική καταστροφή βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα! Η μέχρι στιγμής αντιμετώπιση του προβλήματος την τελευταία 20ετία στην Ελλάδα ήταν ελλιπής. Είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην αυστηρή εφαρμογή των προληπτικών μέτρων που προβλέπονται από τη νομοθεσία και να επιβληθούν κυρώσεις σε αυτούς που δημιουργούν το πρόβλημα. Παράλληλα, θα πρέπει να διατεθούν πόροι για την αντιμετώπιση και όλες οι εργασίες πρέπει να γίνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ένα σημείο κλειδί στην αντιμετώπιση της ασθένειας είναι η έγκαιρη διάγνωση και στη συνέχεια η άμεση επέμβαση. Το παθογόνο εκριζώθηκε σε αρκετές περιοχές της Ελλάδας όταν διαγνώστηκε στα πρώτα στάδια προσβολής. Δυστυχώς όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η ασθένεια πήρε επιδημικές διαστάσεις και δεν ήταν δυνατή η αντιμετώπισή της. Η σχετική βιβλιογραφία βρίσκεται στη διεύθυνση : bibliography.agrotypos.gr, έτος 2024, τεύχος 6. Υποσημείωση: Τη διαπίστωση της παρουσίας του μύκητα C. platani στην Ελλάδα, την τελευταία 20ετία, έχει πραγματοποιήσει αποκλειστικά το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΕΛ.Γ.Ο.-«ΔΗΜΗΤΡΑ») σε συνεργασία με τις κατά τόπους Δασικές Υπηρεσίες, ενώ παράλληλα το Ινστιτούτο έχει εκπονήσει και τη μελέτη αντιμετώπιση της ασθένειας. Λεπτομέρειες υπάρχουν στην ιστοσελίδα: https://www.fria. gr/platanos/ n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 41

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΚΑΣΤΑΝΙΑ

ΤΑ ΕΝΤΟΜΑ ΤΗΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΡΝΩΝΑ Παρακολούθηση των πληθυσμών για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους

Το Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία σας παρουσιάζει τους κύριους εντομολογικούς εχθρούς της καστανιάς, τρόπους παρακολούθησης των πληθυσμών και ενημέρωση των παραγωγών για αποτελεσματική αντιμετώπισή τους, με στόχο την προστασία της παραγωγής τους. ΜΑΡΙΟΣ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΣΩΤΗΡΑΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΛΟΣΤΟΥΜΠΗΣ, ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΠΕΡΔΙΚΗΣ Εργαστήριο Γεωργικής Ζωολογίας και Εντομολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

1. Εισαγωγή Στην Ευρώπη, η ευρωπαϊκή καστανιά (Castanea sativa Mill.) καλλιεργείται κυρίως στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στην Ισπανία, στην Ιταλία και στην Πορτογαλία, χώρες που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% της έκτασης της καλλιέργειας. Η καλλιέργεια της καστανιάς έχει ιδιαίτερο οικονομικό ενδιαφέρον κυρίως για τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές της Ελλάδας. Ωστόσο, η καστανιά είναι ένα εξαιρετικά ευάλωτο είδος λόγω βιοτικών και αβιοτικών απειλών, όπως διαφόρων ασθενειών και εντομολογικών εχθρών που διαφέρουν έντονα μεταξύ των διαφόρων περιοχών της Ελλάδας (Avtzis κ.ά., 2013). 2. Κύριοι εντομολογικοί εχθροί της καστανιάς 2.1 Laspeyresia fagiglandana Το Laspeyresia fagiglandana (Zeller) (Lepidoptera: Tortricidae) τρέφεται με τους καρπούς της οξιάς, της βελανιδιάς και της καστανιάς. Το Laspeyresia fagiglandana έχει άνοιγμα πτερύγων 1216 mm. Οι προνύμφες είναι ανοιχτόχρωμες κιτρινωπές ή/και υπόλευκες με διαμήκεις πορτοκαλί κηλίδες. Η προνύμφη διέρχεται από πέντε προνυμφικές ηλικίες. Τα ενήλικα εμφανίζονται από τα τέλη Μαΐου και είναι δραστήρια έως τα τέλη Οκτωβρίου και η ωοτοκία γίνεται από τα τέλη Ιουνίου έως τα τέλη Οκτωβρίου. Οι προνύμφες αναπτύσσονται εντός του καρπού των κάστανων και ολοκληρώνουν την ανάπτυξή τους σε περίπου 3040 ημέρες, κυρίως από τα μέσα Ιουλίου έως τα τέλη Σεπτεμβρίου. Η περίοδος διάπαυσης ξεκινά στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου μετά την έξοδό τους από τα κάστανα στο έδαφος και η νύμφωση ξεκινά από τον Μάιο έως και τον Σεπτέμβριο (Maistrello, 2011).

42 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

2.2 Laspeyresia (Cydia) splendana Το ενήλικο άτομο Laspeyresia splendana (Lepidoptera: Tortricidae) έχει άνοιγμα πτερύγων 13-19 mm. Οι πρόσθιες πτέρυγες φέρουν ανοιχτό γκρίζο χρώμα. Στο άνω μέρος τους φέρουν μία κηλίδα με χρώμα σκούρο καφέ έως μαύρο. Οι οπίσθιες πτέρυγες έχουν σκούρο γκριζωπό. Το χρώμα της προνύμφης είναι υπόλευκο ή ρόδινο και φτάνει σε μήκος 15 mm. Το L. splendana συμπληρώνει μία γενεά το έτος και η περίοδος

ωοτοκίας του διαρκεί όλο τον Σεπτέμβριο. Το θηλυκό εναποθέτει 40-150 ωά στα φύλλα της καστανιάς (Marrao κ.ά., 2021) ενώ οι προσβολές παρατηρούνται τη χρονική περίοδο του Αυγούστου έως και τέλη Οκτωβρίου (Καλαϊτζάκη και Τσαγκαράκης, 2013). 2.3 Pammene fasciana Τα ωά του Pammene fasciana (Lepidoptera: Tortricidae) είναι επίπεδα, ωοειδή, μήκους 0,69 mm και πλάτους 0,61 mm, που εναποτίθενται στην επιφάνεια των φύλλων. Είναι υπόλευκα στην αρχή,

Εικ. 1: Προνύμφη του Pammene fasciana (Πηγή: Μ.-Ι. Σώτηρας). Εικ 2: Προσβολή αχαινίου από την προνύμφη του Pammene fasciana (Πηγή: Μ.-Ι. Σώτηρας).

και αναπτύσσουν έναν πορφυρό κόκκινο δακτύλιο μετά από λίγες ημέρες. Οι προνύμφες φτάνουν σε μήκος 13-15 mm. Το σώμα τους έχει χρώμα κρεμώδες λευκό με μεγάλες σκουροκόκκινες κηλίδες σε κάθε τμήμα (Εικ. 1). Τα ενήλικα έχουν άνοιγμα πτερύγων από 13 έως 17 mm, οι πρόσθιες πτέρυγες έχουν χρώμα σκούρο καφέ και λευκή ή σκούρα κίτρινη ραχιαία ταινία. Το Pammene fasciana είναι ευρέως διαδεδομένο σε όλη την Ευρώπη, από τις Βρετανικές Νήσους και τη Σκανδιναβία μέχρι τη Μάλτα και την Ελλάδα. Τα ενήλικα άτομα πραγματοποιούν πτήση την περίοδο του θέρους και συγκεκριμένα από τις αρχές Ιουνίου έως τον Αύγουστο, με μέγιστο από τα μέσα Ιουνίου έως τα μέσα Ιουλίου. Τα ωά αρχίζουν να εκκολάπτονται στα μέσα Ιουνίου (και έως τον Αύγουστο) και οι προνύμφες μπορούν να εντοπιστούν μέχρι τον Σεπτέμβριο ή/και τον Οκτώβριο. Οι νεοεκκολαφθείσες προνύμφες τρέφονται με φύλλα για 1 ή 2 ημέρες και στη συνέχεια εισχωρούν στα αχαίνια και τρεφόμενα σε αυτά προκαλούν την πρόωρη πτώση τους (καρπόπτωση) (Εικ. 2). Η ολοκλήρωση της ανάπτυξής τους απαιτεί χρονικό διάστημα περίπου 30-40 ημερών. Σε αυτό το στάδιο οι προνύμφες εγκαταλείπουν τον καρπό και μετακινούνται στον κορμό και στα κλαδιά, όπου σχηματίζουν βομβύκιο. Οι προνύμφες αρχίζουν να μεταναστεύουν στους κορμούς των δέντρων από τα τέλη Ιουλίου. Ωστόσο, οι τελευταίες προνύμφες της περιόδου θα εγκαταλείψουν τους καρπούς στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου (Καλαϊτζάκη και Τσαγκαράκης, 2013).

2.4 Curculio elephas (Βαλάνινος) Το Curculio elephas είναι ένα ολιγοφάγο έντομο που τρέφεται με τους καρπούς της καστανιάς (Castanea spp.) και της δρυός (Quercus spp.). Τα ωά είναι λευκά, σχήματος ωοειδούς και μήκους 0,5 mm. Οι προνύμφες είναι κυρτές (σχήμα c), με κρεμώδες λευκό χρώμα και με καφέ κεφαλή (Εικ. 3α). Το μήκος τους φτάνει τα 15 mm. Τα ενήλικα άτομα έχουν μικρό μέγεθος (4,5-7 mm), χρώμα καφέ, και στον θώρακα και στα έλυτρά τους διακρίνονται κίτρινα λέπια (Εικ. 3β). Το ρύγχος που φέρουν είναι μακρύτερο από το σώμα και το ρύγχος του θηλυκού

ατόμου είναι μεγαλύτερου μεγέθους συγκριτικά με αυτό του αρσενικού. Η ωοτοκία ξεκινά από τα μέσα Αυγούστου και διαρκεί έως και τις αρχές Οκτωβρίου με το θηλυκό να εναποθέτει 25-50 ωά, τοποθετώντας σε κάθε καρπό 1-2 ωά. Η προσβολή στα κάστανα παρατηρείται τον Σεπτέμβριο έως και τις αρχές Οκτώβρη. Η ανάπτυξη των προνυμφών μέσα στο βελανίδι ή/και στο κάστανο διαρκεί περίπου 30 ημέρες και ακολούθως αφήνουν το βελανίδι ή/και το κάστανο για να εισέλθουν σε διάπαυση στο έδαφος (Avtzis και Cognato, 2013; Asan κ.ά., 2017; Anastasaki κ.ά., 2023).

3α

3β

Εικ 3: Προνύμφη (α) και ενήλικα (β) του Curculio elephas (Πηγή: Μ.-Ι. Σώτηρας). 06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 43

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΚΑΣΤΑΝΙΑ 3. Παρακολούθηση των επιβλαβών εντόμων της καστανιάς στον Πάρνωνα Το αντικείμενο του προγράμματος ήταν η παρακολούθηση των πληθυσμών των επιβλαβών εντόμων της καστανιάς και η ενημέρωση των παραγωγών για έγκαιρη επέμβαση με εγκεκριμένα και όσο το δυνατό εκλεκτικά εντομοκτόνα με σκοπό την αποτελεσματική προστασία της παραγωγής τους. Επιλέχθηκαν αγροτεμάχια καλλιέργειας καστανιάς σε περιοχές του Πάρνωνα, και συγκεκριμένα στα Άνω Δολιανά, Μεσορράχη, Άγιος Πέτρος, Καστάνιτσα, Βούρβουρα, Πλάτανος, Αλεποχώρι και Κοσμά (ΠΕ Αρκαδίας) και επίσης στη Βαμβακού (ΠΕ Λακωνίας). Η ηλικία των δέντρων ήταν άνω των 20 ετών και το ύψος τους κυμαινόταν από 5 έως και 13 μέτρα. Το κλάδεμα μόρφωσής τους ήταν κυπελλοειδές με αποστάσεις φύτευσης 10×10 ή 7×7. Μόνο στις περιοχές των Άνω Δολιανών, Βαμβακούς και Καστάνιτσας τα αγροτεμάχια ήταν αρδευόμενα. Η περίοδος συγκομιδής διαρκεί από τα τέλη Σεπτεμβρίου έως και τα μέσα Οκτωβρίου. Για την παρακολούθηση της εποχιακής δραστηριότητας των εντόμων - εχθρών Laspeyresia splendana, Laspeyresia fagiglandana και Pammene fasciana χρησιμοποιήθηκαν παγίδες τύπου «Δ» με κολλητικούς πάτους που έφεραν διαχυτήρες φερομόνης. Σε κάθε περιοχή επιλέχθηκε

ένας καστανεώνας στον οποίο τοποθετήθηκαν 3 παγίδες, μία για το κάθε είδος καρπόκαψας (Εικ. 4). Οι παγίδες τοποθετήθηκαν στις 30/7/2023 και οι μετρήσεις πραγματοποιούνταν σε εβδομαδιαία βάση έως και τις 30 Οκτωβρίου 2023. Ταυτόχρονα συλλέγονταν καρποί κάστανων με τυχαίο τρόπο για την αξιολόγηση της προσβολής τους από τα έντομα αυτά. Για το σκοπό αυτό συλλέγονταν 60 αχαίνια ανά καλλιέργεια από 10 δέντρα (6 ανά δέντρο). Επίσης γινόταν καταμέτρηση της αύξησης της διαμέτρου των αχαινίων σε κάθε περιοχή ώστε να εξεταστεί η πιθανή σύνδεση αυτού του χαρακτηριστικού και των πιθανών διαφορών του μεταξύ των περιοχών με την ένταση των προσβολών από το κάθε είδος εντόμου. 4. Αποτελέσματα 4.1 Παρακολούθηση της πτήσης των αρσενικών ατόμων των λεπιδοπτέρων Ο αριθμός συλλήψεων για το Laspeyresia (Cydia) splendana τη χρονική περίοδο 4/8/23 έως και 30/10/23 σε όλες τις περιοχές δίνεται στο Ραβδόγραμμα 1. Γενικά κυμάνθηκε σε χαμηλά επίπεδα εκτός από τις 17/9/23 όπου αυξήθηκε ο αριθμός των συλλήψεων του ενήλικων εντόμου στις περιοχές Αλεποχώρι και Καστάνιτσα φθάνοντας τα 9 άτομα. Γενικά, οι συλλήψεις αυξήθηκαν από τα μέσα έως τα τέλη Αυγούστου και από τα μέσα έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.

4α

4β

Σε χαμηλά επίπεδα κυμάνθηκε και ο αριθμός συλλήψεων του εντόμου Laspeyresia fagiglandana τη χρονική περίοδο από 4/8/23 έως και 30/10/23, ωστόσο από τα μέσα έως τα τέλη Σεπτεμβρίου παρουσίασε αύξηση. Οι μεγαλύτερες τιμές σημειώθηκαν την 17η Σεπτεμβρίου στα Δολιανά (12 ενήλικα άτομα) και Μεσορράχη (10 άτομα), (Ραβδόγραμμα 2). Σε αντίθεση με τα προηγούμενα είδη, σε υψηλά επίπεδα κυμάνθηκε ο αριθμός συλλήψεων του εντόμου Pammene fasciana με τον υψηλότερο αριθμό να εντοπίζεται στα Βούρβουρα τη χρονική περίοδο 4/8/23 (231 ενήλικα άτομα σε μια παγίδα) έως και 26/8/23 (210 ενήλικα) και κατόπιν ακολούθησε πτωτική τάση από τις 3/9/23 έως και τις 30/10/23 (Ραβδόγραμμα 3). Ακολούθως, υψηλά επίπεδα συλλήψεων παρατηρήθηκαν στον Άγιο Πέτρο και Κοσμά τη χρονική περίοδο 4/8/23 έως και 1/10/23 με τη μέγιστη τιμή του αριθμού συλλήψεων να φτάνει τα 56 και 65 ενήλικα άτομα, αντίστοιχα. Ο υψηλότερος αριθμός συλλήψεων στα Δολιανά τη χρονική περίοδο 4/8/23 έως 19/8/23 κυμάνθηκε από 4345 ενήλικα άτομα ενώ στη Μεσορράχη 57-58 ενήλικα άτομα και στις 17/9/23 έφτασε τα 46 και 47 ενήλικα άτομα, αντίστοιχα, (Διάγραμμα 3). Με χαμηλό αριθμό συλλήψεων όλη τη χρονική περίοδο ακολουθούν οι περιοχές Καστάνιτσα και Βαμβακού με υψηλότερο αριθμό συλλήψεων 25 ενήλικα άτομα και 24 ενήλικα άτομα, αντίστοιχα, στις 8/10/23 και 24/9/23. Τέλος με χαμηλά επίπεδα ακολουθούν οι περιοχές Πλάτανος και Αλεποχώρι. 4.2 Ποσοστό προσβολής καστάνων Το υψηλότερο ποσοστό προσβολής (κυρίως από το Pammene fasciana) με διαφορά από τις άλλες περιοχές καταγράφηκε στην περιοχή του Κοσμά, που διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, υψηλότερα του 24%, για όλη την περίοδο, με μέγιστο ποσοστό προσβολής το 36% (1/10/23). Το ποσοστό προσβολής στην περιοχή των Δολιανών ήταν μέγιστο την πρώτη δειγματοληψία 4/8/23 (23%) και σταδιακά μειώθηκε παραμένοντας άνω του 8% μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου. Στον καστανεώνα στη Μεσορράχη το ποσοστό προσβολής ήταν σταθερά 20%

Εικ. 4: Παγίδα τύπου Δ με διάφανο πάτο και διαχυτήρα φερομόνης (α) και διάφανος πάτος με συλληφθέντα αρσενικά άτομα του Pammene fasciana (β) (πηγή Μ.-Ι. Σώτηρας).

44 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

10 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0

9 8 7 6 5

3 2

10 10

4 2 0

Ραβδόγραμμα 1. Αριθμός συλλήψεων Cydia splendana κατά τη χρονική περίοδο 4/8/2023 έως 30/10/2023 σε όλες τις επιλεγμένες περιοχές.

12 12

Μεσορράχη Μεσορράχη Βαμβακού Βαμβακού Καστάνιτσα Καστάνιτσα Κοσμάς Κοσμάς

14 14

Δολιανά Δολιανά Άγιος Πέτρος Άγιος Πέτρος Αλεποχώρι Αλεποχώρι Πλάτανος Πλάτανος Βούρβουρα Βούρβουρα

Μεσορράχη Μεσορράχη Βαμβακού Βαμβακού Καστάνιτσα Καστάνιτσα Κοσμάς Κοσμάς

6 4 2

Ραβδόγραμμα 2. Αριθμός συλλήψεων Laspeyresia fagiglandana κατά τη χρονική περίοδο 4/8/2023 έως 30/10/2023 σε όλες τις επιλεγμένες περιοχές.

250 250 200 200 150 150

Δολιανά Δολιανά Άγιος Πέτρος Άγιος Πέτρος Αλεποχώρι Αλεποχώρι Πλάτανος Πλάτανος Βούρβουρα Βούρβουρα

Μεσορράχη Μεσορράχη Βαμβακού Βαμβακού Καστάνιτσα Καστάνιτσα Κοσμάς Κοσμάς

100 100 50 50

Ραβδόγραμμα 3. Αριθμός συλλήψεων Pammene fasciana κατά τη χρονική περίοδο 4/8/2023 έως 30/10/2023 σε όλες τις επιλεγμένες περιοχές.

0 0

έως 19 Αυγούστου και διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα μέχρι αρχές Οκτωβρίου. Στον Άγιο Πέτρο ήταν επίσης περίπου 20% μέχρι τέλος Αυγούστου και κατόπιν παρέμεινε κοντά στο 10% και έως 17% μέχρι και το τέλος των δειγματοληψιών. Στη Βαμβακού το ποσοστό

ήταν σχεδόν σταθερό σε όλη την περίοδο στο επίπεδο του 10%. Στο Αλεποχώρι επίσης το ποσοστό ήταν περίπου 10% μέχρι μέσα Σεπτεμβρίου και κατόπιν μειώθηκε, παρουσιάζοντας αύξηση μόνο στις 8 Οκτωβρίου. Στην Καστάνιτσα το ποσοστό προσβολής ήταν ανώ-

τερο του 10% μέχρι μέσα Σεπτεμβρίου με μέγιστο 16% στα μέσα Αυγούστου. Στον Πλάτανο το ποσοστό προσβολής ήταν περίπου 8% μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Τέλος, στα Βούρβουρα στις δύο πρώτες δειγματοληψίες ήταν 9 και 8% ενώ μετά μειώθηκε. 06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 45

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΚΑΣΤΑΝΙΑ

Οδηγίες για ψεκασμό δόθηκαν την 9η Αυγούστου 2023 για τις περιοχές των Άνω Δολιανών, Μεσορράχης, Καστάνιτσας και Κοσμά λόγω αυξημένων συλλήψεων του Pammene fasciana, επίσης για την περιοχή των Δολιανών 17/9/23, για τη Μεσορράχη στις 17/9/23, την Καστάνιτσα στις 10/9/23 και στις 8/10/23 και τα Βούρβουρα στις 4/8/23 και 26/8/23. 4.3 Παρακολούθηση του βαλάνινου Για την παρακολούθηση του πληθυσμού του βαλάνινου εφαρμόστηκαν τινάγματα κλάδων σε 15 δέντρα καστανιάς στον κάθε καστανεώνα και 15 τινάγματα όσο το δυνατό κοντινών δέντρων βελανιδιάς, στις επιλεγμένες περιοχές. Για την εκτίμηση προσβολών από το βαλάνινο τυχαιοποιημένα ελέγχονταν 60 αχαίνια και 100 βελανίδια ανά καλλιέργεια και ανά περιοχή. Ορισμένα από αυτά και ειδικά όσα έφεραν ίχνη πιθανής προσβολής εξετάζονταν στο εργαστήριο. Το χρονικό διάστημα των τιναγμάτων ήταν από τις 26/8/23 έως και τις 30/10/23 και πραγματοποιούνταν κάθε 7 ημέρες. Το ποσοστό προσβολής στα κάστανα σε όλες τις περιοχές ήταν μηδενικό. Το ποσοστό προσβολής των βελανιδιών σε όλες τις περιοχές πλην του Αλεποχωρίου ήταν επίσης μηδενικό. Στην περιοχή του Αλεποχωρίου προσβεβλημένα βελανίδια σημειώθηκαν στις 26/8/23 σε ποσοστό 4%, το οποίο στις επόμενες δύο δειγματοληψίες μειώθηκε μέχρι μηδενισμού του από 17 Σεπτεμβρίου.

46 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

4.4 Ποσοστό προσβολής κατά τη συγκομιδή Την περίοδο της συγκομιδής, εφαρμόστηκε τυχαία δειγματοληψία σε κάθε καστανεώνα και εξετάστηκαν συνολικά 300 κάστανα όπου καταγραφόταν αντίστοιχα το ποσοστό προσβολής ως μια ένδειξη αξιολόγησης των μέτρων αντιμετώπισης των εντόμων. Τα υψηλότερα ποσοστά προσβολής καταγράφηκαν στην περιοχή του Κοσμά όπου ήταν 21, 18 και 22% σε κάθε δειγματοληψία, αντίστοιχα και ακολούθησαν τα Δολιανά με 7, 5 και 6%, ο Άγιος Πέτρος με 6, 5 και 4% και οι υπόλοιπες περιοχές με μικρότερα ποσοστά. 5. Συμπεράσματα Σύμφωνα με τα αποτελέσματα το Pammene fasciana αποτελεί το κυριότερο είδος λεπιδοπτέρου στην καλλιέργεια της καστανιάς του Πάρνωνα. Πρόκειται για έντομο με μεγάλη διάρκεια πτήσης, ωστόσο μεγαλύτερα προβλήματα δημιουργεί τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Στην περιοχή του Κοσμά, όπου δεν πραγματοποιήθηκε ψεκασμός, τελικά το επίπεδο προσβολής ήταν περίπου 20% στους καρπούς που συλλέχθηκαν, το οποίο είναι αρκετά υψηλό εάν ληφθεί υπόψη και το μεγάλο ποσοστό πτώσης των αχαινίων νωρίτερα κατά την καλλιεργητική περίοδο. Γενικά, ο βαλάνινος δεν φαίνεται να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, ωστόσο αυτό θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και με περαιτέρω μελέτη και σε άλλες περιοχές. Μεταξύ των περιοχών βρέθηκαν σημαντικές διαφορές στο επίπεδο των πληθυσμών των εντόμων και επομένως η παρακολούθη-

σή τους ανά περιοχή είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Το πρόγραμμα ψεκασμών έδωσε ικανοποιητικά αποτελέσματα και επομένως η έγκαιρη ενημέρωση των παραγωγών μείωσε τον κίνδυνο μείωσης της παραγωγής και επίσης τον κίνδυνο είτε διαφυγής του εντόμου-εχθρού λόγω μη γνώσης της εμφάνισής του σε κάθε περιοχή είτε λόγω άκαιρης είτε λόγω υπερβολικής και μη αναγκαίας εφαρμογής εντομοκτόνων. Η περαιτέρω καταγραφή και μελέτη των παραγόντων που επηρεάζουν τα επίπεδα των πληθυσμών των εντόμων της καστανιάς στον Πάρνωνα μπορεί να βοηθήσει στην εξασφάλιση μειωμένων επιπτώσεων στην παραγωγή και μειωμένο κόστος παραγωγής για κάθε έτος εφαρμογής της. Ευχαριστίες Η εκπόνηση της μελέτης χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Πελοποννήσου στο πλαίσιο σχετικής προγραμματικής σύμβασης. Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται προς την Περιφέρεια Πελοποννήσου για την βοήθειά της, τον Δήμο Βόρειας Κυνουρίας και τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο κ. Παναγιώτη Καμπουρολιά για τη συνεργασία και το ενδιαφέρον τους καθώς και τους συνεργαζόμενους καστανοπαραγωγούς κ.κ. Νικόλαο Σακελαράκη, Σταύρο Καχριμάνη, Σωτήριο Κούρο, Αργύριο Ξινό, Δημήτριο Αγγουρά, Μιχαήλ Μάνδρο, Κωνσταντίνο Πανόπουλο και Παναγιώτη Σταθούση. Η σχετική βιβλιογραφία βρίσκεται στη διεύθυνση : bibliography.agrotypos.gr, έτος 2024, τεύχος 6. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 47

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΑΚΤΙΝΙΔΙΟ

ΟΙ ΚΙΤΡΙΝΌΣΑΡΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΊΕΣ ΑΚΤΙΝΙΔΊΩΝ

Οι παραγωγοί τα καλλιεργούν και οι όμιλοι τα εμπορεύονται Η καλλιέργεια της ακτινιδιάς παρουσιάζει μια μεγάλη δυναμική τα τελευταία χρόνια μεταξύ των Ελλήνων παραγωγών. Ειδικότερα οι κιτρινόσαρκες ποικιλίες χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά που τις καθιστούν εμπορικά ελκυστικές. Το Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία έκανε ένα ρεπορτάζ για την παραγωγή αυτού του νέου προϊόντος στη χώρα μας. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

ρχισαν να γίνονται παραγωγικά τα πρώτα δέντρα με κιτρινόσαρκες ποικιλίες ακτινιδίων. Η εμπορική ζήτηση είναι καλή κάτι που αυξάνει το ενδιαφέρον των παραγωγών για την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Μιλώντας το Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία με τον κ. Άγγελο Ξυλογιάννη, από τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Εκμετάλλευσης Ακτινιδίων Άρτας (ΑΣΕΑ), μας ανέφερε ότι όταν βγαίνει στην αγορά ένα καινούργιο προϊόν, έχει ζήτηση και οι τιμές είναι καλές για τον παραγωγό. Αυτό συμβαίνει σήμερα με τις κίτρινες ποικιλίες ακτινιδίων. Μένει να δούμε όταν θα αυξηθούν οι ποσότητες πως θα αντιδράσει η αγορά. Πάντως ένα βασικό πλεονέκτημα του κίτρινου ακτινιδίου είναι ότι θέλει λιγότερες ώρες ψύχους σε σχέση με το πράσινο. Άλλο χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει μια διαφορετική γεύση και υπάρχει αυξημένη ζήτηση για το προϊόν στις νότιες χώρες και στις ασιατικές αγορές. Στα αρνητικά είναι ότι έχει λιγότερο χρό-

48 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

νο συντηρησιμότητας σε σχέση με το πράσινο ακτινίδιο. Επίσης ο φλοιός του κίτρινου ακτινιδίου είναι πιο ευαίσθητος και θέλει προσοχή μην πληγωθεί από τον αέρα γιατί αποκτά στίγματα που δεν τα θέλει το εμπόριο, δηλαδή έχουμε αυξημένο καλλιεργητικό κόστος. Αυτό που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι όλες οι κίτρινες ποικιλίες έχουν πνευματικά δι-

καιώματα. Επίσης θα πρέπει να παραδοθούν σε συγκεκριμένους ομίλους που αναλαμβάνουν την εμπορία τους. Δηλαδή οι παραγωγοί αναλαμβάνουν την καλλιέργεια αλλά δεν έχουν δικαίωμα στην εμπορία, όπως κάνουν με τα πράσινα ακτινίδια που μπορούν να τα πουλάνε όπου αυτοί θέλουν.

ΜΕ ΑΥΞΗΜΈΝΕΣ ΤΙΜΈΣ ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΈΣ ΚΊΤΡΙΝΩΝ ΑΚΤΙΝΙΔΊΩΝ

ZEUS KIWI Εδώ και 10 χρόνια πραγματοποιούμε έρευνα για τα κιτρινόσαρκα ακτινίδια, αναφέρει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία η κα Χριστίνα Μανώση, Διευθύντρια πωλήσεων και μάρκετινγκ της ZEUS KIWI. Και προσθέτει: Συνεργαστήκαμε σε ερευνητικό επίπεδο με το ιταλικό Πανεπιστήμιο Ούντινε προκειμένου να δημιουργήσουν μια καλλιέργεια βιώσιμη και ανθεκτική στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με την υψηλό-

τερη θρεπτική αξία που θα μπορούσε να παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό ένα φρούτο. Η ZEUS KIWI έγινε εταίρος του πρότζεκτ που διακινεί την εμπορική ονομασία KIKOKA. Πρόκειται για δύο ποικιλίες που παράγουμε αποκλειστικά στη χώρα μας. Έχουν ήδη καλλιεργηθεί 400 στρέμματα με αυτές τις κιτρινόσαρκες ποικιλίες και στόχος μας είναι να φτάσουμε τα 1.000 στρέμματα ως επί το πλείστον στην Πιερία. Πρόκειται για την ποικιλία AC501 022® που συλλέγε-

ται προς τα τέλη Οκτωβρίου αλλά έχει καλή συντηρησιμότητα και η πιο πρώιμη ποικιλία AC497 076® που ωριμάζει στις αρχές Οκτωβρίου και έχει εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για την παραγωγή και την συσκευασία των ακτινιδίων, ενώ η κοινοπραξία KIKOKA, που έχει έδρα στην Ιταλία, έχει την ευθύνη για την προώθηση και εμπορία. Στη χώρα μας έχουμε μια άναρχη φύτευση στα πράσινα ακτινίδια χωρίς χώρους αποθήκευ-

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 49

ΔΕΝΔΡΟΚΟΜΙΑ | ΑΚΤΙΝΙΔΙΟ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΆ ΔΙΚΑΙΏΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΊΑ ΑΠΌ ΟΜΊΛΟΥΣ ΕΜΠΟΔΊΖΟΥΝ ΤΗΝ ΆΝΑΡΧΗ ΦΎΤΕΥΣΗ ΌΠΩΣ ΓΊΝΕΤΑΙ ΣΤΙΣ ΠΡΆΣΙΝΕΣ ΠΟΙΚΙΛΊΕΣ

σης. Η εκτίμησή μας είναι ότι τα επόμενα χρόνια θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της υπερπροσφοράς. Αντίθετα τα κίτρινα ακτινίδια έχουν προοπτικές για εξαγωγή. Η ZEUS KIWI έχει στόχο τις αγορές της Νοτιοανατολικής Ασίας και του Καναδά. Επίσης τα κίτρινα ακτινίδια είναι μια καλή εναλλακτική λύση για το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής. Σε έρευνα που κάναμε είδαμε ότι χρειάζονται λιγότερες ώρες ψύχους σε σχέση με τις πράσινες ποικιλίες. Επίσης θέλουν μια πιο ορθολογική και προσεκτική άρδευση. Jingold Η Jingold, κορυφαία ιταλική εταιρεία στην παραγωγή και εμπορία ακτινιδίων εξαιρετικής ποιότητας, έχει παρουσία στην Ελλάδα από το 2021 με την θυγατρική της, με εξειδικευμένο προσωπικό για τεχνική βοήθεια και ποιοτικό έλεγ-

50 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

χο. O Γενικός Διευθυντής της Jingold Greece κ. Κωνσταντίνος Χονδρούδης, αναφέρει στο Περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία ότι στην Ελλάδα έχουμε ήδη φυτέψει περίπου 1.200 στρέμματα κίτρινων ακτινιδίων Jingold. H χρονιά που πέρασε, σηματοδοτεί την πρώτη συγκομιδή των κιτρινόσαρκων ποικιλιών. Τα πρώτα περιβόλια που φυτεύτηκαν το 2021-2022 έδωσαν τους πρώτους καρπούς. Αυτή η παραγωγή είναι ακόμα περιορισμένου όγκου αλλά έχει καταφέρει να επιδείξει την καλή ποιότητα και απόδοση των καλλιεργειών. Πρόσφατα έχουμε αυξήσει τον στόχο καλλιεργειών με κίτρινο ακτινίδιο για το βόρειο ημισφαίριο, από 2.150.000 σε 3.000.000 στρέμματα και η Ελλάδα από αυτή την άποψη είναι ένας σημαντικός εταίρος για την ανάπτυξη. Οι περιοχές

που βγήκαν στην παραγωγή φέτος ήταν στην Καβάλα και στο Αγρίνιο. Το προϊόν, το οποίο συσκευάστηκε από τους συνεργάτες-αναδόχους μας Fruit Project και Alfa Greek Fruits, επωφελήθηκε από το δίκτυο πωλήσεων που διαθέτει η Jingold στην Ιταλία. Τα αποτελέσματα για τους παραγωγούς ήταν εξαιρετικά. Το ελληνικό κίτρινο Jingold έχει ρευστοποιηθεί με μέση τιμή περίπου 1,85 ευρώ το κιλό για τις κατηγορίες 1 και 2, με τιμές ακόμη και άνω των 2 ευρώ για το προϊόν με υψηλότερη περιεκτικότητα σε ξηρή ουσία. Ήταν μια πρώτη σημαντική δοκιμή, τονίζει ο διευθυντής της Jingold Greece, δεδομένου ότι η εισαγωγή μιας νέας προέλευσης στην αγορά είναι πάντα μια κρίσιμη στιγμή. Καταφέραμε την πρώτη χρονιά να έχουν τα ελληνικά κίτρινα ακτινίδια

ίδια ποιότητα με τα ιταλικά. Οι καταναλωτές έδειξαν ότι εκτιμούν την ποιότητα του ελληνικού ακτινιδίου Jingold και για αυτό οι Έλληνες παραγωγοί κέρδισαν ίδιες τιμές με τους Ιταλούς. Αυτό μας επιτρέπει να επεκτείνουμε τις πωλήσεις εντάσσοντας την ελληνική παραγωγή ως συνέχεια της υπάρχουσας παγκόσμιας παραγωγής των ποικιλιών Jingold. Υπάρχει ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις στη χώρα μας από τους παραγωγούς. Γίνονται νέες φυτεύσεις κίτρινων ακτινιδίων σε όλη τη χώρα. Φέτος είχαμε τις πρώτες φυτεύσεις στην περιοχή του Πυργετού. Πολλοί παραγωγοί που γνωρίζουν τις πράσινες ποικιλίες αποφασίζουν να στραφούν στις κίτρινες. Επίσης στις περιοχές Πέλλας και Ημαθίας έχουμε μια στροφή των παραγωγών από τα ροδάκινα στα κίτρινα ακτινίδια. Ένα βασικό όρο που ζητάμε από τους παραγωγούς που θέλουν να καλλιεργήσουν κίτρινα ακτινίδια είναι να διαθέτουν δίχτυα αντιχαλαζικής προστασίας. Όσον αφορά τις αποδόσεις προσπαθούμε να τις κρατάμε στους 4 τόνους το στρέμμα για να έχουμε καλά μεγέθη καρπών και καλή ξηρά ουσία. Όμιλος Κολιού Τα δικαιώματα για την αποκλειστική διακίνηση αλλά και φύτευση της ποικιλίας

ακτινιδίου Soreli στη χώρα μας έχει αποκτήσει ο όμιλος Κολιού ΑΒΕΕ, με έδρα την Άρτα. H ποικιλία Soreli έχει ως κύρια χαρακτηριστικά της την έντονου χρώματος κίτρινη σάρκα, το λαμπερό χάλκινο χρώμα της επιδερμίδας και την πιο γλυκιά γεύση του φρούτου, την πρωιμότητα κατά τρεις εβδομάδες περίπου συγκρινόμενη με την ποικιλία Hayward. Όπως τονίζει στο Περιοδικό Γεωργία - κτηνοτροφία ο κ. Χρήστος Κολιός, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος του «ομίλου Κολιού ΑΒΕΕ», από το 2015 έχουμε πάρει την άδεια καλλιέργειας για την Ελλάδα σε περίπου 500 στρέμματα, που ήδη έχουν φυτευτεί και κάναμε ανανέωση για αύξηση της έκτασης καλλιέργειας. Ο όμιλος μας αναλαμβάνει την εμπορία του προϊόντος. Οι προοπτικές διεύρυνσης της καλλιέργειάς της στην Ελλάδα είναι μεγάλες, καθώς η ποικιλία Soreli αλλά και γενικότερα οι κιτρινόσαρκες ποικιλίες παρουσιάζουν αυξανόμενη ζήτηση στην παγκόσμια αγορά και ιδιαιτέρως στις ασιατικές αγορές. Πέρυσι μπήκαν κάποια δέντρα στην παραγωγική διαδικασία και οι τιμές που έδωσαν στους παραγωγούς κυμάνθηκαν από 1,10 έως 1,35 ευρώ το κιλό, ανάλογα βέβαια την ποιότητα. Μπορούμε να αυξήσουμε την παραγωγή κίτρινων ακτινι-

ΜΕΓΆΛΟ ΜΈΡΟΣ ΤΗΣ ΠΑΓΚΌΣΜΙΑ ΑΓΟΡΆΣ ΖΗΤΆ ΚΊΤΡΙΝΑ ΑΚΤΙΝΊΔΙΑ

δίων, όπως έχει κάνει ήδη η Νέα Ζηλανδία. Εκτιμώ ότι μέσα το επόμενο χρονικό διάστημα το 30 - 40% της παγκόσμιας αγοράς του ακτινιδίου θα το έχουν οι κίτρινες ποικιλίες. Μια ακόμη διαφοροποίηση στα κίτρινα ακτινίδια είναι ότι την εμπορία την κάνουν όμιλοι. Αυτό σημαίνει ότι τα πράγματα είναι πιο ελεγχόμενα στο κίτρινο ακτινίδιο σε σχέση με το πράσινο που έχουμε μια άναρχη φύτευση στη χώρα μας. n

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 51

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΡΙΘΑΡΙ

Η ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΝΕΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΤΟ ΚΡΙΘΑΡΙ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΖΕΙ 60.000 ΤΟΝΟΥΣ ΤΟ 2024 Τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη τόσο ελληνικών ποικιλιών, όσο και πειραματικών αγρών

Η εταιρεία έχει επενδύσει σημαντικά τα τελευταία χρόνια στους τομείς Έρευνας και Ανάπτυξης. Η Αθηναϊκή Ζυθοποιία με αυτόν τον τρόπο καταφέρνει να αυξάνει τις καλλιεργητικές αποδόσεις και εστιάζει στον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος που προκύπτει από την καλλιέργεια. Το όραμα της εταιρείας είναι να προσφέρει προϊόντα, τα οποία θα ακολουθούν τη διαδρομή από το χωράφι στο ποτήρι του καταναλωτή. Σε ό,τι αφορά τη συνεργασία με τους παραγωγούς η εταιρεία προμηθεύεται τις εγκεκριμένες ποσότητες παραγόμενου προϊόντος σε συμφωνημένη - ήδη πριν τη σπορά τιμή. ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΙΡΗΣ Δημοσιογράφος

ε περισσότερους από 2.000 παραγωγούς από 19 νομούς της χώρας συνεργάζεται αυτή τη στιγμή η Αθηναϊκή Ζυθοποιία, μέσα από το πρόγραμμα Συμβολαιακής Καλλιέργειας Κριθαριού, το οποίο ξεκίνησε να υλοποιείται το 2008. Σήμερα καλλιεργούνται περισσότερα από 150.000 στρέμματα κριθαριού προς βυνοποίηση. Το μεγαλύτερο μέρος των συγκεκριμένων εκτάσεων εντοπίζεται στην περιοχή της Θεσσαλίας. Από την έναρξη του προγράμματος, η εταιρεία στηρίζει τους Έλληνες παραγωγούς, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο μια σημαντική πηγή εισοδήματος σε εκείνους και τις οικογένειές τους. Όπως επισημαίνουν στο «Γεωργία-Κτηνοτροφία», πηγές της εταιρείας με τις οποίες επικοινωνήσαμε, το συγκεκριμένο πρόγραμμα έρχεται να προσφέρει διέξοδο και προοπτική στην αγροτική παραγωγή, προχωρώντας ακόμα και σε εξαγωγές βύνης ελληνικού κριθαριού, ενώ συμβάλλει στην απασχόληση και στην ενδυνάμωση των ανθρώπων της ελληνικής Περιφέρειας. «Από το 2014 και μετά, ο στόχος υλοποιήθηκε και το 100% των προϊόντων της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας παράγονται στις εγκαταστάσεις μας σε Πάτρα και Θεσσαλονίκη, μόνο με ελληνικό κριθάρι, το οποίο μετατρέπεται σε βύνη στα ιδιόκτητα βυνοποιεία μας και στη συνέχεια αξιοποιείται στη ζυθοποίηση». Για φέτος η εταιρεία έχει προγραμματίσει να αγοράσει περί τους 60.000 τόνους πρώτης ύλης, τους οποίους θα βυνοποιήσει. Περίπου το 75% των ποσοτήτων αυτών

52 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

καλύπτει τις δικές της ανάγκες παραγωγής μπύρας και το υπόλοιπο 25% εξάγεται σε χώρες όπως η Αυστρία, η Βουλγαρία, η Ιταλία, η Αλβανία και το Ισραήλ. Τα τελευταία χρόνια η Αθηναϊκή Ζυθοποιία έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη τόσο ελληνικών ποικιλιών, όσο και πειραματικών αγρών, με σκοπό να σταθεί αποτελεσματικά απέναντι στην επίδραση της κλιματικής αλλαγής, να διατηρήσει και να ενισχύσει όπου χρειάζεται την παραγωγή αλλά και να βελτιώσει τις αποδόσεις στο πεδίο. Η κεντρική φιλοσοφία του προγράμματος Συμβολαιακής Καλλιέργειας είναι να εξασφαλίζει 100% ελληνικό κριθάρι για την παραγωγή των προϊόντων

μπύρας της εταιρείας. Την ίδια στιγμή, μέσω επενδύσεων στους τομείς Έρευνας και Ανάπτυξης, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία αυξάνει τις καλλιεργητικές αποδόσεις και εστιάζει στον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος που προκύπτει από

την καλλιέργεια. Το όραμα της εταιρείας είναι να προσφέρει προϊόντα, τα οποία θα ακολουθούν τη διαδρομή από το χωράφι στο ποτήρι του καταναλωτή. Αγορά ποσοτήτων σε συμφωνημένη εκ των προτέρων τιμή

Στο πλαίσιο του προγράμματος, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία αναλαμβάνει να προσφέρει πιστοποιημένους σπόρους με την αγορά τους να γίνεται από τους παραγωγούς με πίστωση, να προμηθεύεται τις εγκεκριμένες ποσότητες παραγόμενου προϊόντος σε συμφωνημένη - ήδη πριν τη σπορά τιμή. Επιπλέον, διενεργεί τακτικούς επιτόπιους δειγματοληπτικούς ελέγχους στο χωράφι με τη συμβολή ειδικά εκπαιδευμένων στελεχών, υποστηρίζοντας τους παραγωγούς στη διασφάλιση της ποιότητας και της προστασίας του παραγόμενου κριθαριού από ζιζάνια και άλλους εχθρούς των καλλιεργειών.

Συνέργειες με ερευνητικούς φορείς

Προμήθεια του 15% της ελληνικής παραγωγής κριθαριού

Σύμφωνα με την έρευνα κοινωνικής απόδοσης (social return on investment – social value), που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, το πρόγραμμα, παρουσιάζει έναν δείκτη κοινωνικής απόδοσης ίσο με 2,43:1 Αυτό σημαίνει πως για κάθε ένα ευρώ που επενδύθηκε στο Πρόγραμμα Συμβολαιακής Καλλιέργειας από την Αθηναϊκή Ζυθοποιία, παρήχθησαν 2,43 ευρώ κοινωνικής αξίας. Το αποτέλεσμα αυτό είναι αντίστοιχου επιπέδου ανάλογων μελετών επιτυχημένων προγραμμάτων συμβολαιακής καλλιέργειας του εξωτερικού, που είναι δημοσίως διαθέσιμες. Σημειώνεται ότι κατά τα τελευταία δύο έτη - 2022 και 2023 - η Αθηναϊκή Ζυθοποιία προμηθεύτηκε συνολικά 116,000 τόνους κριθάρι, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο 15% της συνολικής παραγωγής κριθαριού της Ελλάδας. Μοντέλο αειφορικής διαχείρισης

Συν τοις άλλοις η Αθηναϊκή Ζυθοποιία διοργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια, ενώ προσφέρει στους αγρότες τη δυνατότητα συμμετοχής στο πρόγραμμα της εταιρείας για την πιστοποίηση του παραγόμενου προϊόντος ως προϊόν ορθής - αειφόρου γεωργικής πρακτικής.

Η εταιρεία εφαρμόζει από το 2018 – για την καλλιέργεια του κριθαριού – κώδικα αειφορικής διαχείρισης (Sustainable Hellenic Farm Land in a Glass), ο οποίος έχει επικαιροποιηθεί το 2022 σύμφωνα με τις αρχές του διεθνούς φορέα Farm Sustainability Assessment (FSA). Με βάση τις αρχές που διέπουν τον συγκεκριμένο κώδικα, οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί οφείλουν να συμμορφωθούν με απαιτήσεις, οι οποίες είναι βασισμένες, τόσο σε περιβαλλοντικά, όσο και σε κοινωνικά κριτήρια. H εφαρμογή των αρχών του κώδικα ελέγχεται σε ετήσια βάση από ανεξάρτητο πιστοποιητικό φορέα. Το 2023 η εταιρεία προμηθεύτηκε 62,000 τόνους πιστοποιημένο κριθάρι που αντιστοιχεί στο 98% της συνολικής ποσότητας που αγόρασε από τους παραγωγούς. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι έως και το 2022 οι συνολικά πιστοποιημένες ποσότητες ήταν στο 80%, με την εταιρεία να έχει ήδη δεσμευτεί για την πιστοποίηση του 100% της παραγωγής που παραλαμβάνει από τους γεωργούς.

Στο πλαίσιο του προγράμματος η εταιρεία αναπτύσσει συνεργασίες με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Με αυτόν τον τρόπο έχει καταφέρει να αναπτύσσει νέες, αποδοτικότερες ποικιλίες κριθαριού, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη της Έρευνας σε εθνικό επίπεδο και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος που προκύπτει από την καλλιέργεια. Πιο συγκεκριμένα, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία συνεργάζεται με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε διάφορα θέματα που αφορούν την βελτιστοποίηση της καλλιέργειας του κριθαριού στην Ελλάδα. Η συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών οδήγησε στην ανάπτυξη πειραματικών αγρών καλλιέργειας κριθαριού. Στόχος της συγκεκριμένης κίνησης ήταν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής και να βελτιώσει την ποσότητα και την ποιότητα της παραγόμενης πρώτης ύλης. Από το 2011 που ξεκίνησε η συνεργασία έως το 2023, μόνον με την επιλογή των καλύτερων ποικιλιών η απόδοση του κριθαριού στους πειραματικούς αγρούς που τελούν υπό την επίβλεψη της επιστημονικής ομάδας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου, αυξήθηκε κατά 50%. Ανάπτυξη νέων ποικιλιών κριθαριού προς καλλιέργεια

Εκτός από την αξιολόγηση των εμπορικών ποικιλιών, η εταιρεία έχει προχωρήσει στην εφαρμογή ενός βελτιωτικού προγράμματος δημιουργίας νέων ποικιλιών, οι οποίες δημιουργούνται στην Ελλάδα, άρα διαθέτουν μεγάλη προσαρμοστικότητα στις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες. Στόχος είναι να προσαρμοστούν οι νέες αυτές ποικιλίες στις ειδικές συνθήκες που έχει φέρει η κλιματική αλλαγή. Οι δύο πρώτες ποικιλίες που προέκυψαν από αυτή την προσπάθεια βρίσκονται ήδη στο δεύτερο έτος αξιολόγησης από το Ινστιτούτο Ελέγχου Ποικιλιών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και αναμένεται να εγγραφούν στον Εθνικό Κατάλογο Ποικιλιών εφόσον εγκριθούν το 2024. Με τον τρόπο αυτό η Αθηναϊκή Ζυθοποιία προσδοκά να ενισχύσει ακόμη περισσότερο την αποδοτικότητα του κριθαριού και κατά συνέπεια το αγροτικό εισόδημα. 06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 53

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΡΙΘΑΡΙ

Παροχή πλατφόρμας γεωργίας ακριβείας προς τους παραγωγούς

Επιπλέον, στο πλαίσιο της συνεργασίας με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, εφαρμόζεται το πρόγραμμα «Έξυπνη Σπορά». Κύριο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου προγράμματος, είναι ότι αξιοποιεί την υψηλή επιστημονική κατάρτιση και το εκτενές ερευνητικό έργο του Γεωπονικού Πανεπιστημίου στον αγροτικό τομέα, με στόχο να προσφέρει κατά το προσεχές διάστημα στους παραγωγούς μια ψηφιακή πλατφόρμα γεωργίας ακριβείας, υπολογισμού άνθρακα και εκτίμησης παραγωγής για την καλλιέργεια κριθαριού, με δυνατότητα επέκτασης και άμεσης εφαρμογής σε άλλες αροτραίες καλλιέργειες και περιοχές της χώρας. Μέσα από το πρόγραμμα «Έξυπνη Σπορά», στόχος είναι να μειωθεί το αποτύπωμα άνθρακα κατά 30%. Το καινοτόμο μοντέλο που συλλέγει δεδομένα από πολλαπλές πηγές επεξεργασίας δεδομένων και πρόβλεψης παραγωγής με τη χρήση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, θα δίνει την δυνατότητα

54 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

στην ψηφιακή πλατφόρμα να παρέχει σημαντικές λύσεις για τη βιώσιμη διαχείριση της καλλιέργειας και μεγαλύτερες και ποιοτικότερες αποδόσεις παραγωγής, επιτρέποντας, παράλληλα, καλύτερο προγραμματισμό και εξοικονόμηση κόστους από τους παραγωγούς καθώς και την βέλτιστη διαχείριση των φυσικών πόρων. Η εν λόγω ψηφιακή πλατφόρμα θα υπολογίζει τη διαχείριση των εισροών, θα εξετάζει οικονομικά στοιχεία, θα πραγματοποιεί ενεργειακή σύγκριση και θα κατευθύνει τον παραγωγό ως προς τη χρήση των ενδεδειγμένων καλλιεργητικών πρακτικών. Εκτιμάται μάλιστα ότι η συγκεκριμένη πρωτοβουλία μπορεί να επιφέρει περαιτέρω αύξηση της παραγωγής κατά 10% με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας του καρπού. Ο τομέας της εκπαίδευσης

Κυρίαρχο στοιχείο της στρατηγικής που εφαρμόζει η εταιρεία αποτελεί και ο τομέας της εκπαίδευσης των παραγωγών. Από το 2014 έχουν διοργανωθεί με πρωτοβουλία της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας 10 εκπαιδευτικά σεμινάρια, στα οποία συμμετείχαν πάνω από 500 συνεργαζόμενοι παραγωγοί, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν σε θέματα που αφορούν την καλλιέργεια, την ασφαλή χρήση αγροχημικών, τις νέες τεχνολογίες και αρκετούς ακόμα τομείς. Την εκπαίδευση ανέλαβαν οργανισμοί

όπως η Αμερικανική Γεωργική Σχολή, καθηγητές και ερευνητές ελληνικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, καθώς και σύνδεσμοι όπως ο Σύνδεσμος Παραγωγών και Εμπόρων Λιπασμάτων (ΣΠΕΛ) και ο Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ). Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, το πρόγραμμα συμβολαιακής καλλιέργειας κριθαριού της Αθηναϊκής Ζυθοποιίας εξασφαλίζει ποιοτικές ελληνικές πρώτες ύλες για την παραγωγή βύνης και κατ’ επέκταση της μπίρας, στηρίζοντας τις τοπικές κοινωνίες καθώς εστιάζει σε ένα σύνολο πρακτικών που διασφαλίζουν ένα ανταποδοτικό περιβάλλον για όλους τους συμμετέχοντες. Χαρακτηριστική είναι η κάθετη προσέγγιση της εταιρείας που ξεκινάει από την αρχή, δηλαδή την έρευνα και την συνεργασία με τα Πανεπιστήμια και καταλήγει, ως τελικό προϊόν στο ποτήρι του καταναλωτή. Τέλος, προς την κατεύθυνση της αναπτυξιακής της στρατηγικής που υλοποιεί, η Αθηναϊκή Ζυθοποιία που αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό και εμφιαλωτή μπύρας στην Ελλάδα, επενδύει συνολικά κεφάλαια που θα αγγίξουν έως και τα 90 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2024-2026. Από αυτά τα 65 εκατ. ευρώ αφορούν σε αμιγώς παραγωγικές επενδύσεις ενώ ένα ποσό 25-30 εκατ. ευρώ κατευθύνεται στα υλικά συσκευασίας. 

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 55

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ

ΕΝΣΙΡΩΣΗ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΥ Επιλογή ιδανικού υβριδίου για ικανοποιητική απόδοση

Οι καλλιεργούμενες, με καλαμπόκι, εκτάσεις στην Ελλάδα παρουσιάζουν μεγάλη διακύμανση, ανάλογα με τη ζήτηση και το ύψος της Ευρωπαϊκής στήριξης των καλλιεργειών που είναι ανταγωνιστικές του καλαμποκιού. Η ενσίρωση αντιπροσωπεύει, κατά μέσο όρο, το 15-20% των καλλιεργούμενων με καλαμπόκι εκτάσεων με αυξητική τάση δεδομένου της αύξησης της ζήτησης από τη κτηνοτροφία. Δρ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΑΞΕΒΑΝΟΣ Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Βιομηχανικών και Κτηνοτροφικών Φυτών, Λάρισα

ενσίρωση αντιπροσωπεύει, κατά μέσο όρο, το 15-20% των καλλιεργούμενων με καλαμπόκι εκτάσεων με αυξητική τάση δεδομένου ότι της συνεχούς αύξησης της ζήτησης από την κτηνοτροφία. Το ιδανικό υβρίδιο ενσίρωσης θα πρέπει να έχει ικανοποιητική απόδοση σε σπόρο και σε βιομάζα, εύπεπτα στελέχη και φύλλα, μαλακό ή μετρίως μαλακό σπόρο και διατήρηση του πράσινου χρώματος (υψηλό stay green). Ο κύκλος του υβριδίου πρέπει να προσαρμόζεται στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου της κάθε περιοχής, ενώ η πυκνότητα σποράς θα πρέπει να είναι πιο αυξημένη κατά 10-15% σε σχέση με την διαχείριση της καλλιέργειας για καρπό. Σε σχέση με τις λιπάνσεις για καρπό, συνιστάται αύξηση της λίπανσης κατά 5 μονάδες άζωτο, 3,5 μονάδες φωσφόρο και 7,5 μονάδες κάλιο, εφόσον η εδαφολογική ανάλυση δείξει τιμές κάτω από τα όρια επάρκειας. Η ελάχιστη λίπανση που εφαρμόζεται στην ενσίρωση είναι 25-5-5 για άζωτο, φωσφόρο και κάλιο, αντίστοιχα. Για συγκομιδή πρέπει να φτάσει στο στάδιο, όπου το ποσοστό ξηράς ουσίας (ΞΟ) είναι 30-35% (γραμμή γάλακτος 50%) προκυμμένου να παραχθεί άριστη ποιότητα ενσιρώματος. Το κακό φύτρωμα, η έλλειψη αρδευτικού νερού, η περιορισμένη λίπανση, ο ανεπαρκής έλεγχος των ζιζανίων, οι υψηλές θερμοκρασίες κατά τη γονιμοποίηση, οι άνεμοι και τέλος, οι προσβολές από έντομα στο σπάδικα και το στέλεχος είναι οι κυριότεροι περιοριστικοί παράγοντες της απόδοσης του καλαμποκιού. Το καλαμπόκι χαρακτηρίζεται από ευρεία προσαρμοστικότητα και μπορεί να καλλιεργηθεί από περιοχές με πολύ μικρό βιολογικό κύκλο μέχρι τις τροπικές περιοχές, με πολύ μεγάλο βιολογικό κύκλο. Στην Ελλάδα, σπέρνεται από τις αρχές Μαρτίου έως και τον Ιούνιο, μετά τη συ-

56 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

γκομιδή των χειμερινών σιτηρών. Ανάλογα με την εποχή σποράς, σπέρνονται υβρίδια με σχετική ωριμότητα 90 έως 150 ημέρες (FAO 400-800). Η ενσίρωση, ανάλογα με την εποχή σποράς, χαρακτηρίζεται ως πρώιμη όταν η συγκομιδή αρχίζει στα μέσα Αυγούστου, μέση σε χωράφια που σπάρθηκαν μετά από αρακά, φασολάκι, λόλιο κτλ και όψιμη σε χωράφια που σπάρθηκαν μετά από σιτηρά ή ψυχανθή. Επιλογή υβριδίου ενσίρωσης

Το ιδανικό υβρίδιο ενσίρωσης χαρακτηρίζεται από ικανοποιητική απόδοση σε σπόρο, υψηλή απόδοση σε βιομάζα, εύπεπτα στελέχη και φύλλα, μαλακό ή μετρίως μαλακό σπόρο και διατήρηση του πράσινου χρώματος (stay green) (Πίνακας 1).

Η επιλογή υβριδίων ενσίρωσης είναι δυσκολότερη από’ αυτή των υβριδίων για καρπό για τους παρακάτω λόγους: ♦ Στα υβρίδια για καρπό λαμβάνονται υπόψη 5-10 γνωρίσματα (απόδοση καρπού, ανοχή στο πλάγιασμα, αντοχή σε έντομα, ταχύτητα ξήρανσης κά). Στην ενσίρωση συνεκτιμώνται πάνω από 20 γνωρίσματα (απόδοση, πρωιμότητα, αγρονομικά και πάνω από όλα, ποιοτικά χαρακτηριστικά). ♦ Τα ποιοτικά γνωρίσματα της ενσίρωσης επηρεάζονται σημαντικά από το περιβάλλον. Συνεπώς, για να επιλεγεί ένα υβρίδιο κατάλληλο για συγκεκριμένο σύστημα καλλιέργειας πρέπει να γίνει αξιολόγηση κατά τόπους. Δυστυ-

χώς, όμως, το μέγεθος των περισσότερων κτηνοτροφικών μονάδων στην Ελλάδα δεν επιτρέπει την επιστημονική προσέγγιση και βασίζεται περισσότερο στην εμπειρία. Παρόλα αυτά, ορισμένες εταιρείες σποροπαραγωγής προσανατολίζουν, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία, τους παραγωγούς στην κατεύθυνση της εκτίμησης της ποιότητας.

Πιο συγκεκριμένα τα κριτήρια επιλογής υβριδίου ενσίρωσης είναι: 1. Η απόδοση Υψηλή απόδοση επιτυγχάνεται με την επαρκή βλαστική ανάπτυξη του φυτού ενώ η υψηλή απόδοση σε Μεταβολική Ενέργεια (ΜΕ) οφείλεται στην μεγάλη απόδοση σε σπόρο. 2. Ο βλαστικός κύκλος. Ανάλογα με την ημερομηνία σποράς, ο κύκλος του υβριδίου πρέπει να προσαρμόζεται στη διάρκεια της βλαστικής περιόδου της περιοχής. Το υβρίδιο πρέπει να φτάσει στο στάδιο όπου το ποσοστό ξηράς ουσίας (ΞΟ) είναι 30-35% (γραμμή γάλακτος 50%), για να συνδυαστεί υψηλή απόδοση και ποιότητα. Πρώιμα (Μάρτιο-Απρίλιο) σπέρνονται υβρίδια μεγάλου κύκλου (135-145 ημέρες, FAO >700), σε σπορές Μαΐου, υβρίδια μέσου κύκλου (120-125 ημέρες, FAO 600) και σε όψιμες σπορές (Ιούνιο-Ιούλιο), υβρίδια μικρού κύκλου (100-90 ημέρες, FAO 500 ή/και 400). Γενικά, τα υβρίδια μεγάλου κύκλου χαρακτηρίζονται από υψηλές αποδόσεις αλλά μέτρια πεπτικότητα, ενώ τα μικρότερου κύκλου έχουν μέτριες αποδόσεις αλλά καλή ποιότητα, λόγω της υψηλής αναλογίας σπόρου/βιομάζας. Για παράδειγμα, υβρίδια 115 ημερών είχαν 2,2% και 2,6% υψηλότερη πεπτικότητα από τα αντίστοιχα των 126 και 143 ημερών και 0,7% έως 1,1% υψηλότερη ΜΕ, αντίστοιχα (Κaiser και Piltz 2002). Κατά κανόνα, για ενσίρωση σπέρνονται υβρίδια οψιμότερα κατά τουλάχιστον 5-10 ημέρες, σε σχέση με αυτά που προορίζονται για καρπό, αφού δεν υπάρχει ανάγκη ξήρανσης. Έτσι, στην ημερομηνία που σπέρνουμε για καρπό ένα υβρίδιο 130 ημερών, σπέρνουμε υβρίδιο ενσίρωσης 140 ημερών.

Ðßíáêáò 1: Óýãêñéóç õâñéäßùí åíóßñùóçò óå ó÷Ýóç ìå õâñßäéá êáñðïý

×áñáêôçñéóôéêü

Õâñßäéï êáñðïý

Õâñßäéï åíóßñùóçò

Áðüäïóç óå óðüñï

ÕøçëÞ

ÅðáñêÞò

ÂéïìÜæá

ÅðáñêÞò

ÕøçëÞ

ÓôåëÝ÷ç

Åýñùóôá

Åýðåðôá

Öýëëá

Åýðåðôá

Óêëçñüôçôá óðüñïõ

Óêëçñü

Ìáëáêü Ýùò ìÝôñéï

Ìåßùóç õãñáóßáò

ÕøçëÞ

ÄéáôÞñçóç ðñÜóéíïõ ÷ñþìáôïò (Stay green)

Ùñßìáíóç öõôïý

ÁíÜëïãá ìå ôçí ðåñéï÷Þ

5-10 çìÝñåò ïøéìüôåñï áðü ôï õâñßäéï ãéá êáñðü

3. Αναλογία σπόρου και διατήρηση πράσινου χρώματος (stay green) Σε ένα υβρίδιο ενσίρωσης, η απόδοση σε σπόρο πρέπει, απλά, να είναι επαρκής και όχι άριστη. Για να παραμένει το φυτό πράσινο, δεν πρέπει να «μετακινεί» ταχέως, όλα τα θρεπτικά συστατικά στο σπόρο. Άρα, ένα υβρίδιο με υψηλή ικανότητα διατήρησης του πράσινου χρώματος (stay green) έχει χαμηλότερο δυναμικό απόδοσης σε σπόρο. Υβρίδιο με υψηλό stay green εμφανίζει περιορισμένο πλάγιασμα, αλλά το σημαντικότερο του πλεονέκτημα είναι ότι η βραδύτερη ωρίμανση, με αποτέλεσμα το «παράθυρο συγκομιδής» να είναι ευρύτερο, χαρακτηριστικό άριστο για τα υβρίδια ενσίρωσης. Συνεπώς, πρέπει να γίνεται ένας συμβιβασμός ανάμεσα στην επιλογή της άριστης απόδοσης σε καρπό και της απόδοσης σε ενσίρωμα, όπου το υψηλό stay green είναι επιθυμητό γνώρισμα. Προτιμότερο, βέβαια, είναι το υβρίδιο να συνδυάζει υψηλό stay green και υψηλή απόδοση σε καρπό. Ωστόσο, σε πολύ όψιμες σπορές, το υψηλό stay green, ίσως, να καθυστερήσει τη συγκομιδή. Στην Ελλάδα, πολλοί παραγωγοί προτιμούν υβρίδια διπλής χρήσης δηλαδή, υβρίδια για καρπό αλλά και ενσίρωση. Συνήθως, είναι καλαμπόκια που δίνουν μεγάλη βιομάζα (υψηλόσωμα) αλλά και καλή απόδοση σε καρπό, χαρακτηριστικό επιθυμητό αν ο παραγωγός δεν μπορέσει να διαθέσει το ενσίρωμα. Καλλιεργητική τεχνική παραγωγής ενσιρώματος καλαμποκιού

Πυκνότητα σποράς Το καλαμπόκι σπέρνεται, συνήθως, στα 75 με 80cm μεταξύ των γραμμών σποράς. Για να αυξηθεί η παραγόμενη βιομάζα συνιστάται η αύξηση της πυκνότητας κατά 10-15% σε σχέση με την πυκνότητα σποράς για καρπό. Επιπλέον, ο πληθυσμός των φυτών πρέπει να αυξάνεται σε χωράφια με κρούστα, κρύα, με έντομα εδάφους και σε πολύ πρώιμη σπορά. Για να αντισταθμιστούν οι απώλειες φυτών αυξάνεται ο πληθυσμός έως και 10%. Η πυκνότητα την εποχή της συγκομιδής πρέπει να είναι 10.000 φυτά/στρέμμα για πρώιμα υβρίδια και 8.000-9.000 φυτά/ στρέμμα για ημίοψιμα και όψιμα υβρίδια. Η πυκνότητα σποράς μπορεί να αυξηθεί: ♦ σε υβρίδια που δεν παρουσιάζουν πρόβλημα γονιμοποίησης σε υψηλές πυκνότητες. Μερικά υβρίδια, ιδιαίτερα τα παλαιότερα, δεν ανέχονται υψηλή πυκνότητα και δεν καρποδαίνουν κανονικά. ♦ σε ορθόφυλλα υβρίδια. Λόγω μικρό06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 57

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ 1α

τερου ανταγωνισμού, ανέχονται καλύτερα την υψηλή πυκνότητα. Όμως, πολλά υβρίδια κατάλληλα για ενσίρωση είναι πλαγιόφυλλα και έχουν μεγαλύτερη φυλλική επιφάνεια, με συνέπεια την υψηλότερη πεπτικότητα λόγω της χαμηλότερης συγκέντρωσης ινωδών ουσιών στα φύλλα. ♦ σε υβρίδια με σπάδικες συμπαγούς (fix) δομής (βλέπε παρακάτω). ♦ όταν δεν υπάρχει πρόβλημα πλαγιάσματος και το ριζικό σύστημα είναι ισχυρό. Η υψηλή πυκνότητα οδηγεί σε φυτά με αδύνατα στελέχη και ριζικό σύστημα με περιορισμένη ανάπτυξη και έτσι, τα φυτά πλαγιάζουν ευκολότερα. ♦ σε υβρίδια που προσβάλλονται λιγότερο από λεπιδόπτερα (πυραλίδα, σεζάμια). Το παχύτερο στέλεχος, που αναπτύσσεται λόγω μειωμένου ανταγωνισμού, καθιστά τα φυτά ανθεκτικότερα στις στοές που ορύσσουν τα έντομα στελέχους. ♦ σε γόνιμα εδάφη. Η πυκνότητα μπορεί να είναι μεγάλη, αφού το γόνιμο και με επάρκεια υγρασίας έδαφος μπορεί να υποστηρίξει μεγαλύτερο αριθμό φυτών. Σε περιοχές με έλλειψη νερού, αν σπαρθούν πάνω από 12.000 φυτά/στρέμμα, η απόδοση αναμένεται μηδαμινή. Πέρα από τη σπορά στα 75cm, σπορά σε στενές γραμμές (37,5cm) έδειξε αύξηση της απόδοσης κατά 4%, για τον ίδιο αριθμό φυτών/στρέμμα (Kaiser κά 2004). Αύξηση των αποδόσεων βρέθηκε με σπορά σε δίδυμες γραμμές των 18,75cm ή 20cm μεταξύ τους και 75cm μεταξύ των κύριων γραμμών. Με τις δίδυμες ή τις στενές γραμμές, ο αριθμός των φυτών ανά μονάδα επιφανείας δεν αυξάνεται σημαντικά, αυτό, όμως, που μεταβάλλεται είναι η κατανομή των φυτών στην επιφάνεια του αγρού. Τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα λόγω της μείωσης του ανταγωνισμού στα αρχικά, τουλάχιστον, στάδια είναι (Jeschke και Curran. 2008):

58 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

1β

Πλεονεκτήματα: ♦ καλύτερη κατανομή των φυτών, άρα, μικρότερος ανταγωνισμός. ♦ καλύτερη αναχαίτιση του φωτός γιατί τα φυτά σκιάζονται λιγότερο. ♦ πρωιμότητα. ♦ καλύτερη εκμετάλλευση του νερού γιατί τα φυτά αναπτύσσουν, έγκαιρα, βαθύ ριζικό σύστημα. ♦ καλύτερη απορρόφηση θρεπτικών. ♦ μικρότερη διάβρωση εδάφους. ♦ καλύτερος ανταγωνισμός ενάντια στα ζιζάνια στα κρίσιμα στάδια (2ο-6ο φύλλο). ♦ οι σύγχρονες πνευματικές μηχανές επιτυγχάνουν υψηλή ομοιομορφία κατανομής των φυτών. Σε δίδυμες γραμμές, τα φυτά σχηματίζουν ρόμβους και βρίσκονται το ένα όσο το δυνατόν μακρύτερα από το άλλο. ♦ σχετικά μικρότερα προβλήματα πλαγιάσματος λόγω της καλύτερης ανάπτυξης της ρίζας και του στελέχους. ♦ αν υπάρχουν προβλήματα στο φύτρωμα αμβλύνονται λόγω της κάλυψης των κενών από τα γειτονικά φυτά. ♦ τα φυτά γίνονται ψηλότερα και υπάρχει αύξηση των αποδόσεων. Μειονεκτήματα: ♦ αύξηση των ινώδων ουσιών (ΙΟ), με αποτέλεσμα να μειώνεται η πεπτικότητα. Η μείωση της πεπτικότητας μειώνει την απόδοση σε γάλα. Όμως, δεν μειώνεται η απόδοση σε γάλα ανά μονάδα επιφανείας αφού η μείωση της ποιότητας υπερκαλύπτεται από την αύξηση της απόδοσης. ♦ για να εφαρμοστεί στην πράξη το σύστημα των στενών γραμμών, πρέπει να γίνει επένδυση, ίσως, σε νέα σπαρτική μηχανή, λιπασματοδιανομέα ή/ και σε συγκομιστική μηχανή (αλλαγή κεφαλής ενσιρωτικής). Τελικά, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο είναι οικονομι-

Εικ. 1α: Σπάδικας συμπαγής (fix). Εικ. 1β: Σπάδικας με πλαστικότητα (flex).

κά βιώσιμη η αλλαγή μηχανολογικού εξοπλισμού για να υιοθετηθεί ένα νέο σύστημα. Στις ΗΠΑ και την Ιταλία όπου δοκιμάστηκε, υπήρξε σχετική αύξηση των αποδόσεων, που αν είναι διατηρήσιμη, μπορεί να οδηγήσει έναν νέο παραγωγό, που δεν έχει ήδη επενδύσει σε σχετικό εξοπλισμό, να το υιοθετήσει. ♦ η απαιτούμενη επένδυση, στο σύστημα των διπλών γραμμών, είναι μικρότερη γιατί δεν χρειάζεται σημαντική αλλαγή του συστήματος καλλιέργειας. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται να αντικατασταθεί ο αυλακωτής, η στάγδην άρδευση ή η κεφαλή της ενσιρωτικής. Γι’ αυτό, τυγχάνει καλύτερης αποδοχής (Jeschke 2010). Χαρακτηριστικά του σπάδικα και η σχέση τους με την πυκνότητα σποράς

Δύο είναι οι βασικοί τύποι σπάδικα. Ο συμπαγής (fix) σπάδικας έχει μικρή παραλλακτικότητα στον αριθμό των σειρών και των σπόρων επί της σειράς και γεμίζει μέχρι την κορυφή (Εικ. 1). Ο σπάδικας με πλαστικότητα (flex) έχει μεγάλη παραλλακτικότητα ως προς τον αριθμό σειρών αλλά και σπόρων επί της σειράς και η ράχη, συνήθως, δεν γεμίζει μέχρι την κορυφή. Υπάρχουν, επίσης, τύποι ημισυμπαγείς και ημιπλαστικοί. Κάθε τύπος σπάδικα έχει μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα και γι’ αυτό πρέπει να επιλέγεται το κατάλληλο υβρίδιο για κάθε χωράφι, ώστε να γίνει εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων και αποφυγή των μειονεκτημάτων. Τα συμπαγή υβρίδια προσφέρονται για πυκνή σπορά, αφού το μέγεθος του σπάδικα δεν επηρεάζεται σημαντικά από την πυκνότητα. Επίσης, προσαρμόζονται άριστα στα χαμηλοαποδοτικά χωράφια και παρουσιάζουν ανοχή στις υψηλές θερμοκρασίες και την έλλειψη νερού.

Στα υψηλοαποδοτικά χωράφια πρέπει να αυξηθεί η πυκνότητα, ώστε ο μικρότερος σπάδικας να αντισταθμισθεί από το μεγαλύτερο αριθμό φυτών. Στον αντίποδα, τα υβρίδια με πλαστικότητα προσαρμόζουν το μέγεθος του σπάδικα ανάλογα με τη γονιμότητα του αγρού αφού σε σημεία με κενά, σχηματίζουν πολύ μεγάλο σπάδικα και αντισταθμίζουν τις απώλειες. Τα περισσότερα από τα υβρίδια με πλαστικότητα τείνουν να προσαρμόζονται καλύτερα στα υψηλοαποδοτικά χωράφια δηλαδή, γόνιμα και με επάρκεια νερού. Όμως, αν οι συνθήκες είναι δυσμενείς, μπορεί να έχουν πολύ χαμηλές αποδόσεις. Σπορά

Η σπορά είναι πολύ σημαντική για την επιτυχία της καλλιέργειας. Αρχίζει τον Μάρτιο, όταν η θερμοκρασία εδάφους είναι >10°C, ενώ το φύτρωμα είναι ταχύτερο όταν η θερμοκρασία σταθεροποιηθεί στους 12°C. H μέτρηση γίνεται στις 900 πμ, στο βάθος σποράς. Η πρώιμη σπορά επιτυγχάνει: ♦ υψηλότερη απόδοση. Ένας μήνας καθυστέρηση, από την κρίσιμη ημερομηνία, μπορεί να μειώσει την απόδοση ως 30%. ♦ καλύτερη εκμετάλλευση της διάρκειας της ημέρας, που μεγαλώνει έως την 21η Ιουνίου. ♦ καλύτερη εκμετάλλευση του εδαφικού νερού και των βροχών. ♦ πρώιμη άνθηση και αποφυγή καύσωνα. ♦ αυξημένη ποσότητα σπόρου στο ενσίρωμα, άρα, και υψηλότερη ποιότητα.

Αν η θερμοκρασία είναι <10°C για πάνω από τρεις εβδομάδες μπορεί να παρατηρηθούν ζημιές κατά το φύτρωμα. Για να φυτρώσει ο σπόρος, σε πρώιμη σπορά, πρέπει να έχει υψηλή φυτρωτική ικανότητα. Ο μεγάλος σπόρος, αν και ενυδατώνεται πιο αργά από το μικρό, έχει μεγαλύτερη ανοχή στην κρούστα εδάφους. Αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη ποσότητα αποθησαυριστικών ουσιών, με αποτέλεσμα να μπορεί να υποστηρίξει, για μακρύτερο χρονικό διάστημα, τα φυτά που δεν φωτοσυνθέτουν. Οι δοκιμές φυτρωτικής ικανότητας, που διεξάγουν οι σποροπαραγωγικές εταιρείες (ιδιαίτερα η «ψυχρή» δοκιμή), προσομοιώνουν τις δύσκολες συνθήκες. Επειδή κατά την πρώιμη σπορά τα φυτά μένουν για μεγαλύτερο διάστημα στο ευαίσθητο, για προσβολές από έντομα και μύκητες εδάφους, στάδιο είναι απαραίτητη η επικάλυψη τους με εντομοκτόνα και μυκητοκτόνα μεγάλης υπολειμματικής διάρκειας. Σε πρώιμη σπορά, τα προσπαρτικά ζιζανιοκτόνα μπορεί να είναι τοξικά για τα φυτά. Βάθος σποράς

Ο σπόρος για να φυτρώσει απαιτεί νερό και αερόβιες συνθήκες (O2). Γενικά, οι σπόροι πρέπει να σπέρνονται σε τέτοιο βάθος ώστε να έχουν καλή επαφή με το έδαφος, να έχουν επαρκή υγρασία και O2 για την αναπνοή. Με την αναπνοή, οι αποθησαυριστικές ουσίες αποδομούνται και παρέχουν ενέργεια και δομικά στοιχεία, προκειμένου να εγκατασταθεί το νεαρό φυτό. Το βάθος σποράς κυμαίνεται από τα 3cm, σε πρώιμη σπορά, έως τα 5-6 cm σε όψιμες σπορές ή σε αμμώδη και τυρφώδη εδάφη, που χάνουν εύκολα υγρασία.

Ζιζανιοκτονία

Συχνά, τα ζιζάνια έχουν ριζικό σύστημα ανταγωνιστικότερο απ’ αυτό του καλαμποκιού, κάτι που τους επιτρέπει να προσλαμβάνουν αποτελεσματικότερα το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία και να ανταγωνίζονται το καλαμπόκι για χώρο και φως. Το πόσο επιβλαβή είναι τα ζιζάνια εξαρτάται: ♦ από το βλαστικό στάδιο του καλαμποκιού: το κρίσιμο στάδιο για τα φυτά είναι αυτό των έξι πραγματικών φύλλων. ♦ από τη διάρκεια του ανταγωνισμού με τα ζιζάνια για νερό, Ν και φως: το διάστημα δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 5-8 εβδομάδες μετά το φύτρωμα. ♦ από την κατάσταση της φυτείας και τον τύπο του εδάφους: ευρωστία κατά το φύτρωμα και ευνοϊκές συνθήκες (κυρίως θερμοκρασίας) βοηθούν τα φυτά να ανταπεξέλθουν καλύτερα. ♦ από το είδος και την πυκνότητα των ζιζανίων: μερικά ζιζάνια (βέλιουρας, αγριοβαμβακιά) είναι πολύ ανταγωνιστικά. Οι στόχοι μιας καλής ζιζανιοκτονίας: ♦ πρέπει να προστατεύει τα φυτά μέχρι το ευαίσθητο στάδιο των έξι φύλλων του καλαμποκιού. ♦ να διατηρηθεί η πυκνότητα και ευρωστία της φυτείας σταθερή, με την αποφυγή προβλημάτων φυτοξικότητας στα φυτά του καλαμποκιού. ♦ εκτός του ανταγωνισμού, ορισμένα ζιζάνια (πχ αγριοντοματιά, βλήτα, τάτουλας, σκαρολάχανο - Mercurialis annua) μπορεί να είναι τοξικά για τα ζώα όταν συγκομιστούν στο ενσίρωμα. ♦ να αποφευχθεί η αύξηση του αριθμού των σπόρων των ετήσιων ζιζανίων αφού για παράδειγμα, ένα φυτό αιματόχορτου (Digitarria sanguinalis) παράγει περισσότερους από 2000 σπόρους. ♦ να ελεγχθεί η ανάπτυξη των πολυετών ζιζανίων (βέλιουρας). Ανεπιθύμητα ζιζάνια ενσίρωσης

Μερικά ζιζάνια, αν καταναλωθούν με το ενσίρωμα, μπορεί να προκαλέσουν τοξικότητα στα ζώα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα προβλήματα εμφανίζονται αφού περάσουν μερικές ημέρες από την κατανάλωση της ζωοτροφής. Σε τέτοια περίπτωση, ο κτηνοτρόφος πρέπει να απευθύνεται άμεσα σε κτηνίατρο. Τάτουλας (Datura stramonium): όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη. Η κατανάλωση 250-500g φύλλων μπορεί να είναι θανατηφόρα.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 59

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ 2α

Βλήτα (Amaranthus spp): επιφέρει επιπλοκές στην πέψη και διάρροια, απώλεια συνείδησης και αστάθεια. Επιβαρύνονται τα νεφρά του ζώου και δεν υπάρχει καμία γνωστή θεραπεία. Αγριοντοματιά (Solanum nigrum): δεν πρέπει να καταναλώνεται ενσίρωμα στο οποίο η αγριοντοματιά συμμετέχει με ποσοστό >20% του συνολικού βάρους. Κάτω απ’ αυτό το όριο, μπορεί να χορηγηθεί μόνο στα βοοειδή για πάχυνση με τους παρακάτω περιορισμούς: ♦ 20 kg/ημέρα για ποσοστό 10% του ολικού βάρους ενσιρώματος, ♦ 10 kg/ημέρα για ποσοστό 20% του ολικού βάρους ενσιρώματος, ♦ να μην χορηγείται, συνεχόμενα, για περισσότερες από 15 ημέρες και να ακολουθεί διακοπή χορήγησης 15 ημερών, ♦ να παρακολουθείται η υγεία των ζώων. 3

2β

Λίπανση

Οι ανάγκες του φυτού Το καλαμπόκι για ενσίρωση, σε σχέση με την αντίστοιχη καλλιέργεια για καρπό, απομακρύνει από το έδαφος μεγαλύτερες ποσότητες θρεπτικών αφού συγκομίζεται ολόκληρο το φυτό. Συνεπώς, πρέπει να εφαρμόζονται υψηλότερες λιπαντικές δόσεις. Σε σχέση με τις λιπάνσεις για καρπό, συνιστάται αύξηση της λίπανσης κατά 5 μονάδες άζωτο, 3,5 μονάδες φωσφόρο και 7,5 μονάδες κάλιο, εφόσον η εδαφολογική ανάλυση δείξει τιμές κάτω από τα όρια επάρκειας. Σε περίπτωση που εφαρμοστεί υδρολίπανση, χορήγηση 2-3 μονάδων αζώτου, λίγο μετά την ανθοφορία, δίνει καλά αποτελέσματα όσον αφορά τη διατήρηση του πράσινου χρώματος (stay green) ως τη συγκομιδή. Γενικά, η ελάχιστη λίπανση που εφαρμόζεται στην ενσίρωση είναι 25-5-5 για άζωτο, φωσφόρο και κάλιο, αντίστοιχα.

Εικ. 2α: Γραμμή γάλακτος 1. Εικ. 2β: Γραμμή γάλακτος 2,5. Συγκομιδή ενσιρώματος

Χρόνος συγκομιδής Η ωρίμανση των σπόρων αρχίζει με την εναπόθεση στρωμάτων σκληρού αμύλου στην κορυφή του σπόρου αρχικά (Εικ. 2α) και ολοκληρώνεται στη βάση του σπόρου, με το σχηματισμό του μαύρου στρώματος (Εικ. 3). Υπάρχει μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ του σκληρού, αμυλουχού στρώματος και του γαλακτώδους υγρού της ζύμης. Αυτή η γραμμή ονομάζεται «γραμμή γάλακτος» (ΓΓ). Για να βρεθεί η ΓΓ, ο σπάδικας σπάζεται στα δύο, κάθετα στον άξονα της ράχης, ώστε να φαίνεται η επίπεδη πλευρά του σπόρου (Εικ. 2). Εάν η ΓΓ δεν είναι ορατή, τότε με ένα μαχαίρι ή μυτερό αντικείμενο μπορεί να βρεθεί το σημείο διαχωρισμού ανάμεσα στο «γάλα» και το (στερεό) άμυλο. Η μετακίνηση της ΓΓ πρέπει να παρακολουθείται ώστε να προσδιοριστεί το στάδιο ωρίμανσης των σπόρων. Η ΓΓ βαθμολογείται σε μια κλίμακα από 0 (δεν υπάρχει ορατή ΓΓ) έως 5 (η ΓΓ φτάνει στη οξεία βάση του σπόρου και εμφανίζεται το μαύρο στρώμα, Εικ. 3). Στη ΓΓ 5, ο σπόρος είναι φυσιολογικά ώριμος και η εναπόθεση αποθησαυριστικών ουσιών έχει ολοκληρωθεί. Συνήθως, η ΓΓ αυξάνεται κατά μία μονάδα κάθε 7-10 ημέρες. Η ΓΓ 2,5 (όταν δηλαδή βρίσκεται στη μέση του σπόρου-50%) είναι το κατάλληλο στάδιο συγκομιδής του καλαμποκιού για ενσίρωση γιατί υπάρχει καλή ισορροπία μεταξύ απόδοσης και ποιότητας (Εικ. 2β). Στο στάδιο αυτό έχουν παρέλθει 45-50 ημέρες από τα μέσα της έκπτυξης της φόβης, η υγρασία του σπόρου είναι 3338% και οι σπόροι πλησιάζουν το 90% του μέγιστου της απόδοσης. Απαιτούνται τουλάχιστον 14 ημέρες μέχρι το στάδιο του μαύρου στρώματος (Εικ. 3). Σ’ αυτό το στάδιο, συνήθως, τα βράκτια του σπά-

Εικ. 3: Στάδιο μαύρου στρώματος.

60 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

δικα μεταχρωματίζονται από πράσινα σε λευκά και τα κατώτερα φύλλα του στελέχους ξηραίνονται. Ο σπόρος σχηματίζει βύθισμα στο άνω μέρος, αφού χάνει μέρος της υγρασίας και σχηματίζεται το «δόντι» (Στάδιο δοντιού). Τα παραπάνω, όμως, διαφοροποιούνται ανάλογα με το υβρίδιο και τις συνθήκες ανάπτυξης. Απ’ το στάδιο ΓΓ 2,5 και μετά από 2-3 εβδομάδες, ανάλογα με τη θερμοκρασία και τη βροχόπτωση, το ποσοστό υγρασίας του σπόρου φτάνει στο 25% και η συγκομιδή μπορεί να γίνει χωρίς απώλειες. Ο προσδιορισμός της ΓΓ είναι εύκολος στο οδοντόμορφο (dent) καλαμπόκι αλλά δύσκολος στο σκληρό (flint). Για την έναρξη της συγκομιδής πρέπει, επίσης, να λαμβάνεται υπόψη η αναλογία καρπού/ βιομάζας. Τα υβρίδια με καλή διατήρηση πράσινου χρώματος (stay green) έχουν ευρύτερο «παράθυρο συγκομιδής» και «συγχωρούν» λάθη στο χρόνο συγκομιδής, σε σχέση με τα υβρίδια σύγχρονης ωρίμανσης ή αυτά που ξηραίνονται γρήγορα. Τα λάθη πολλές φορές δεν οφείλονται σε άγνοια, αλλά σε ακατάλληλες καιρικές συνθήκες (πχ βροχές). Επίσης, όταν η συγκομιδή δεν κλιμακώνεται με υβρίδια διαφορετικού κύκλου, τότε οι συγκομιστικές μηχανές μπορεί να μην επαρκούν για να καλύψουν τις ανάγκες σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αν η καλλιέργεια έχει υποστεί έλλειψη νερού μπορεί να συγκομισθεί νωρίτερα, ενώ αν παρουσιάζει υψηλό δυναμικό απόδοσης μπορεί να συγκομισθεί όταν η ΓΓ είναι 3,5. Συνεπώς, μπορούν να γίνουν οι παρακάτω χειρισμοί για να διορθωθούν λάθη συγκομιδής: ♦ συγκομιδή στη ΓΓ1 (Εικ.2α) (πολύ νωρίς), αν για παραδειγμα αναμένεται βροχερός καιρός. Τότε, η ΞΟ είναι <28% και πιθανόν να υπάρξει πρόβλημα κακής ζύμωσης και αυξημένες απώλειες υγρών. Σε περιπτώσεις, που δεν επαρκεί ο χρόνος για να φτάσουν τα φυτά στο άριστο στάδιο (ΓΓ 2,5), είναι προτιμότερο να καλλιεργηθεί πρώιμο υβρίδιο. ♦ συγκομιδή με ΓΓ 5 (πολύ αργά), με ΞΟ >38%. Τότε, το ενσίρωμα είναι πολύ ξηρό και δεν μπορεί να πατηθεί κανονικά, πρέπει να τεμαχιστεί περισσότερο και οπωσδήποτε, να τεμαχιστούν οι σπόροι (χρήση σπαστήρα), για να περιοριστεί το πρόβλημα . Συμπεράσματα

1. Εφαρμόζοντας το «χρυσό κανόνα» της ΓΓ 2,5, με όποιες διαφοροποιήσεις είναι αναγκαίες, επιτυγχάνουμε: ♦ ελάχιστες απώλειες ξηράς ουσίας (ΞΟ), εφόσον η συγκομιδή γίνει με ποσοστό υγρασίας 33-38%,

♦ άριστη πεπτικότητα και αερόβια σταθερότητα του ενσιρώματος. 2. Η τήρηση της ΓΓ 2,5 είναι πολύ σημαντική για την ποιότητα του ενσιρώματος γιατί: ♦ πολύ πρώιμη συγκομιδή συνεπάγεται χαμηλό άμυλο, ♦ πολύ καθυστερημένη συγκομιδή οδηγεί σε χαμηλή πεπτικότητα, ♦ πρέπει να υπάρχει υψηλό ποσοστό αμύλου, χωρίς να μειωθεί η πεπτικότητα, ♦ με ΓΓ 2,5, επιτυγχάνεται απόδοση ΞΟ σε ποσοστό 90% του μεγίστου. 3. Πολύ υγρό ενσίρωμα, με ΞΟ <28%: ♦ συνεπάγεται κακή ζύμωση, απώλεια υγρών αποβλήτων και χαμηλή διατροφική αξία. 4. Πολύ ξηρό ενσίρωμα, με ΞΟ >40%: ♦ έχει ως συνέπεια τη δυσκολία τεμαχισμού και πατήματος στο σιρό, ♦ την κακή ζύμωση και το μούχλιασμα, ♦ τους σκληρούς και δύσπεπτους σπόρους, ♦ το υψηλό ποσοστό ΙΟ και τη χαμηλή πεπτικότητα.

Εικ. 4: Ενσιρωτική μηχανή συγκομιδής καλαμποκιού, αμέσως μετά την κοπή. Η κοπή των φυτών πολύ κοντά στο έδαφος αυξάνει την απόδοση σε βάρος της ποιότητας (φωτό Claas).

Ύψος κοπής

Η κοπή των φυτών κοντά στο έδαφος αυξάνει την απόδοση αλλά εις βάρος της ποιότητας (Εικ. 4). Γενικά, το ύψος κοπής κυμαίνεται από 10-40cm. Η κοπή ψηλά γίνεται αναγκαστικά σε χωράφια επικλινή ή με σβόλους, για να μην συγκομισθεί μαζί με τη χορτομάζα και έδαφος. Επίσης, η συγκομιδή σε μεγάλο ύψος δημιουργεί προβλήματα στις καλλιεργητικές εργασίες που ακολουθούν, λόγω του μεγάλου όγκου των υπολειμμάτων που παραμένει στον αγρό. Τέλος, αν υπάρχει πρόβλημα με ζιζάνια που προκαλούν τοξικότητα στα ζώα (πχ αγριοντοματιά, τάτουλας, βλήτα), το μεγάλο ύψος κοπής περιορίζει την ποσότητά τους στο ενσίρωμα. Τεμαχισμός

Το ενσιρωτικό μηχάνημα ρυθμίζεται για μήκος τεμαχισμού μεταξύ 5mm και 10mm. Η ρύθμιση αυτή είναι πολύ σημαντική γιατί δεν εφικτό όλα τα τεμαχίδια να έχουν το ίδιο μήκος. Όσο μειώνεται το μήκος τεμαχισμού αυξάνεται το σπάσιμο των σπόρων και η καταπόνηση της μηχανής. Το μήκος τεμαχισμού προκαλεί μεταβολές και στην πεπτικότητα των ΙΟ. Για αγελάδες γαλακτοπαραγωγής, αυτό δεν είναι επιθυμητό αφού χρειάζονται μεγαλύτερο ποσοστό ΙΟ. Σπαστήρες σπόρων

Η μηχανή συγκομιδής ενσιρώματος καλαμποκιού μπορεί να φέρει ή όχι σπαστήρα σπόρων. Ο σπαστήρας σπόρων

αυξάνει το ποσοστό των σπασμένων ή ραγισμένων σπόρων κατά τη συγκομιδή, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η πεπτικότητα του σπόρου. Οι σπασμένοι σπόροι συμβάλλουν στην καλύτερη αξιοποίηση του αμύλου και την αύξηση της ΜΕ. Οι σπαστήρες είναι αποτελεσματικότεροι στις παρακάτω περιπτώσεις: ♦ σε υβρίδια με σκληρούς σπόρους (flint), στα οποία μεγάλο ποσοστό παραμένει άσπαστο όταν η συγκομιδή γίνει χωρίς σπαστήρα. Οι σκληροί, άσπαστοι σπόροι έχουν χαμηλή πεπτικότητα, που μαζί με την απορρόφηση στο στομάχι αυξάνονται με το σπάσιμο. Το πρόβλημα είναι μικρό σε οδοντόμορφα καλαμπόκια (dent). ♦ όταν ο τεμαχισμός γίνεται σε μεγάλα τεμάχια (>20mm), πολλοί σπόροι παραμένουν ακέραιοι. Ο σπαστήρας μειώνει το πρόβλημα. ♦ όταν καθυστερεί η συγκομιδή (ΞΟ >38% και ΓΓ >3), το ποσοστό των «ολόκληρων» σπόρων είναι μεγάλο. Το πρόβλημα μετριάζεται με τη χρήση σπαστήρα. Η σχετική βιβλιογραφία βρίσκεται στη διεύθυνση: bibliography.agrotypos.gr, έτος 2024, τεύχος 6. 

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 61

ΦΥΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ | ΚΑΛΑΜΠΟΚΙ

ΟΙ ΥΨΗΛΈΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΊΕΣ ΈΧΟΥΝ ΑΥΞΉΣΕΙ ΤΙΣ ΑΝΆΓΚΕΣ ΆΡΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΛΑΜΠΌΚΙ

Νερό είναι δύσκολο να βρεθεί γιατί η ξηρασία έχει δημιουργήσει πρόβλημα στα υδάτινα αποθέματα Σοβαρό πρόβλημα αντιμετωπίζει η καλλιέργεια καλαμποκιού λόγω της ξηρασίας και των υψηλών θερμοκρασιών. Όσοι δεν ξεκίνησαν έγκαιρα τις αρδεύσεις θα έχουν πρόβλημα με μειωμένες αποδόσεις. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

έτος λόγω των υψηλών θερμοκρασιών ξεκίνησε νωρίτερα από κάθε άλλη φορά η άρδευση της καλλιέργειας καλαμποκιού, με αποτέλεσμα να έχει αυξήσει το κόστος της καλλιέργειας. Επίσης η λειψυδρία έχει μειώσει σε πολλές περιοχές την στάθμη των νερών και δημιουργεί προβλήματα στην άρδευση. Η μεγάλη ζήτηση για άρδευση όμως ανέδειξε στη χώρα μας τα προβλήματα της έλλειψης συντήρησης των αρδευτικών δικτύων και την έλλειψη σχεδιασμού έργων άρδευσης. Το περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία συνομίλησε με παραγωγούς οι οποίοι επισήμαναν τα προβλήματα που αναφέρονται παρακάτω. Βασίλης Παπαθεοδώρου, παραγωγός από τη Δράμα

Έχουμε μεγάλο πρόβλημα φέτος από την ξηρασία και δεν υπάρχουν νερά για πότισμα σε όλη τη χώρα. Η άρδευση του καλαμποκιού θα είναι φέτος το μεγάλο στοίχημα για τον παραγωγό. Είμαστε μια πρώιμη χρονιά και ξεκινήσαμε τις αρδεύσεις 15 ημέρες νωρίτερα. Φτάσαμε στα μέσα Ιουλίου να έχουμε κάνει 7 ποτίσματα. Επίσης το καλαμπόκι δεν θέλει υψηλές θερμοκρασίες την περίοδο της γονιμοποίησης, που είναι στις αρχές Ιουνίου. Αν και είχαμε εκείνη την περίοδο υψηλές θερμοκρασίες εκτιμώ ότι τα πράγματα δεν θα είναι τόσο αρνητικά. Πάντως προβλέπω ότι τα επόμενα χρόνια θα συνεχιστεί το πρόβλημα της ξηρασίας κάτι που φέρνει υψηλό κόστος στην καλλιέργεια. Νίκος Ιωαννίδης, παραγωγός από την Καβάλα

Υπάρχει φέτος πρόβλημα λειψυδρίας σε όλη τη χώρα. Υπάρχει πρόβλημα με τις υψηλές θερμοκρασίες και την έλλειψη νερού άρδευσης. Στα Τενάγη των Φιλίππων όμως υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα νερά που δεν οφείλεται μόνο στις καιρικές συνθήκες. Δεν υπάρχει καθόλου

62 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

νερό για να γίνει άρδευση των καλλιεργειών. Έγιναν λάθη χειρισμών στα φράγματα και οι ταμιευτήρες δεν έχουν νερά για πότισμα. Καταλαβαίνετε ότι η ζημιά είναι μεγάλη και δεν υπάρχει κανένας υπεύθυνος να μας αποζημιώσει. Νίκος Τσεπετονίδης, γεωπόνος και παραγωγός από τις Σέρρες

Φέτος οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές και οι ανάγκες για άρδευση μεγάλες. Ξεκινήσαμε νωρίτερα από άλλες χρονιές τις αρδεύσεις καλαμποκιού. Άλλες χρονιές το πρώτο πότισμα στην περιοχή γινόταν 10 έως 15 Ιουνίου. Φέτος ξεκίνησε από 20 Μαΐου. Αυτό σημαίνει περισσότερη κούραση και νερά. Όμως η λειψυδρία που έχουμε φαίνεται να δημιουργεί πρόβλημα στην καλλιέργεια. Ποτίζουμε από τον Στρυμόνα και αν δεν βρέξει στη Βουλγαρία ή στην Ελλάδα θα πέσει η στάθμη του ποταμού. Αν δεν ποτίσουμε θα έχουμε μειωμένες αποδόσεις. Στα πρώτα καλαμπόκια θα ξεκινήσει η συγκομιδή από αρχές Σεπτεμβρίου. Θωμάς Μόσχος, παραγωγός και κτηνοτρόφος από την Καστοριά

Φέτος οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν

αυξήσει το κόστος της άρδευσης. Αν ο παραγωγός δεν κάνει σωστά τα ποτίσματα τότε θα έχει μειωμένες αποδόσεις και παραγωγή. Κανονικά άλλες χρονιές αυτή την εποχή ήμασταν στο 3o έως 5o πότισμα. Φέτος έχουμε φτάσει στο 5o έως 8o και όπως φαίνεται αυτή η κατάσταση θα συνεχιστεί μέχρι την συγκομιδή τον Σεπτέμβριο. Ακόμη ένα πρόβλημα είναι ότι όσο περισσότερο νερό ρίχνουμε στην καλλιέργεια τόσο φεύγουν από το έδαφος τα νιτρικά με αποτέλεσμα τον επόμενο χρόνο να χρειαστεί περισσότερη λίπανση η καλλιέργεια. Φέτος έχουμε μια δύσκολη χρονιά στο καλαμπόκι με υψηλές θερμοκρασίες και αυξημένο κόστος καλλιέργειας. Θωμάς Μάνος, παραγωγός από το Άργος Ορεστικό

Είμαστε στα μέσα Ιουλίου και έχουμε φτάσει στο 6o πότισμα στα καλαμπόκια. Οι υψηλές θερμοκρασίες πάνω στη γονιμοποίηση θα δημιουργήσουν προβλήματα στις αποδόσεις που αναμένεται να είναι μειωμένες. Δεν έχουμε νερά για πότισμα και μεγάλη ευθύνη για αυτό έχει το κράτος. Δεν έχουν τρέξει προγράμματα για συντήρηση των αρδευτικών δικτύων με αποτέλεσμα να υπάρχουν απώλειες και να έχει μειωθεί ο υδροφόρος ορίζο-

ντας. Επίσης δεν υπάρχει κάποια σοβαρή στρατηγική για κατασκευή φραγμάτων. Ξέραμε ότι θα έρθει η ξηρασία, το βλέπαμε στις άλλες χώρες αλλά εμείς δεν κάναμε τίποτα όλα αυτά τα χρόνια μέχρι που έφτασε και σε μας το πρόβλημα. Στην Κύπρο που δεν έχει τα ποτάμια που έχουμε εμείς ήδη έχουν κάνει 72 φράγματα για άρδευση των καλλιεργειών. Εμείς ακόμη δεν έχουμε σχεδιάσει τι έργα πρέπει να κάνουμε.

έβρεξε στην περιοχή και αναγκάστηκαν οι παραγωγοί, μέχρι τα τέλη Ιουλίου που ολοκληρώθηκε η άρδευση, να κάνουν 8 ποτίσματα. Αν οι παραγωγοί έκαναν και καλή λίπανση στα μέσα Ιουλίου τα καλαμπόκια έφτασαν ύψος στα 2 μέτρα και αναμένεται να έχουν μια απόδοση 1.400 έως 1.500 κιλά/στρέμμα. Όσοι δεν έριξαν από τον Απρίλιο νερά τα καλαμπόκια φτάνουν στα 1,70 έως 1,80 μέτρα και δεν πρόκειται σε αυτή την περίπτωση να δώσουν κιλά.

Χρήστος Δάμαλης, γεωργός από τα Φάρσαλα

Χρήστος Παλαιολόγος, παραγωγός από Ηλεία και πρόεδρος ΤΟΕΒ Μυρτουντίων

Φέτος τον Μάιο αντιμετωπίσαμε προβλήματα φυτοπροστασίας (μελίγκρα κ.α.). Στη συνέχεια τον Ιούνιο είχαμε υψηλές θερμοκρασίες κατά τη γονιμοποίηση. Αναμένεται φέτος να υπάρχει πρόβλημα με τις αποδόσεις. Παρόλα αυτά οι παραγωγοί είναι αναγκασμένοι να ποτίζουν για να σώσουν την καλλιέργεια από τις υψηλές θερμοκρασίες. Θάνος Ζούζουλας, παραγωγός και κτηνοτρόφος από τα Τρίκαλα

Αυτή την εποχή τα περσινά καλαμπόκια τα αγοράζουν οι κτηνοτρόφοι στα 20 λεπτά και κυρίως είναι εισαγόμενα. Όσον αφορά τη φετινή καλλιέργεια τα καλαμπόκια είναι στρεσαρισμένα από τις υψηλές θερμοκρασίες. Αυτό σημαίνει αυξημένο κόστος λίπανσης τον επόμενο χρόνο. Φέτος δεν

Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα φέτος στην καλλιέργεια με την άρδευση. Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν σαν αποτέλεσμα να έχουμε μεγάλες ανάγκες άρδευσης. Αλλά είτε λόγω της έλλειψης νερού είτε λόγω προβλημάτων με διακοπές ρεύματος οι αρδεύσεις δεν γίνονται σωστά κάτι που θα έχει επιπτώσεις στην καλλιέργεια. Φέτος αναμένεται να έχουμε μειωμένες αποδόσεις. Πρόβλημα όμως υπάρχει και με τις χαμηλές τιμές λόγω των εισαγωγών. Το ελληνικό καλαμπόκι έχει καλή ποιότητα αλλά θα πρέπει η κυβέρνηση να πάρει μέτρα γιατί οι εισαγωγές έχουν σαν αποτέλεσμα να έχουμε μειωμένες τιμές παραγωγού και να μην αφήσουν εισόδημα στον Έλληνα αγρότη.

Προβλέψεις USDA για παραγωγή και τιμές

Καθώς πλησιάζει η συγκομιδή στις ΗΠΑ το USDA αύξησε την εκτιμώμενη παραγωγή καλαμποκιού στα 15,1 δις μπούσελ (453,42 εκατ. τόνοι) αλλά προέβλεψε επίσης και χαμηλότερα τελικά αποθέματα στα 2,097 δις μπούσελ (62,97 εκατ. τόνοι). Σε διεθνές επίπεδο, τα παγκόσμια αποθέματα καλαμποκιού υπολογίζονται τέλος της σεζόν σε 311,64 εκατ. τόνους. Τα στοιχεία δείχνουν πως η ζήτηση καλαμποκιού στις ΗΠΑ για φέτος αναμένεται να παραμείνει σε υψηλά επίπεδα. Ωστόσο η αναμενόμενη αυξημένη παραγωγή καλαμποκιού εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τη διατήρηση των τιμών σε χαμηλά επίπεδα. Η μέση τιμή παραγωγού καλαμποκιού στις ΗΠΑ, για την περίοδο 2024/2025, προβλέπεται να είναι 4,30 δολάρια ανά μπούσελ ή στα 17 λεπτά το κιλό. Η αναμενόμενη μειωμένη παραγωγή στον Καναδά θα φέρει αύξηση των εισαγωγών από τις ΗΠΑ, ενώ θα συνεχιστεί και φέτος η ζήτηση από το Μεξικό λόγω της μειωμένη περσινής παραγωγής. Στη Ρωσία αναμένονται μειωμένες αποδόσεις, καθώς η παρατεταμένη ζέστη στις αρχές της περιόδου αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά τις αποδόσεις. Μειωμένες επίσης προβλέπεται να είναι οι παραγωγές σε Σερβία και ΕΕ. 

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 63

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

ΔΥΣΚΟΛΗ Η ΧΡΟΝΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

Πακέτο οικονομικής στήριξης ζητούν οι κτηνοτρόφοι από το ΥπΑΑΤ

Αυξημένο είναι το κόστος των ζωοτροφών υποστηρίζουν οι κτηνοτρόφοι, σε μια δύσκολη χρονιά, που λόγω της ξηρασίας, έχουμε πολλά προβλήματα στα βοσκοτόπια. Τα ζώα δεν βρίσκουν να βοσκήσουν, με αποτέλεσμα να πρέπει να αγοράσουν μεγαλύτερες ποσότητες οι κτηνοτρόφοι. ΣΤΑΥΡΟΣ ΠΑΪΣΙΑΔΗΣ Δημοσιογράφος στον ΑγροΤύπο

ο περιοδικό Γεωργία - Κτηνοτροφία συνομίλησε με εκπροσώπους κτηνοτροφικών φορέων και κτηνοτρόφους, οι οποίοι μας ανέφεραν τα εξής: Θωμάς Μόσχος, κτηνοτρόφος από την Καστοριά και τεχνικός σύμβουλος στον Σύνδεσμο Ελληνικής Κτηνοτροφίας (ΣΕΚ)

Οι τιμές των ζωοτροφών αν και υποχώρησαν το 2023 ωστόσο η υποχώρηση αυτή ήταν προσωρινή. Στην συνέχεια άρχισε ξανά η ανοδική πορεία με αποτέλεσμα σήμερα να έχουν επανέλθει σε υψηλά επίπεδα. Καταθέσαμε τα στοιχεία στον Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Χρήστο Κέλλα, για αυτό ζητάμε την ουσιαστική στήριξη των κτηνοτρόφων με 160 εκατ. ευρώ ακόμη για την αγορά ζωοτροφών. Φέτος τα τριφύλια λόγω της ξηρασίας χάθηκε το δεύτερο χέρι. Υπάρχει έλλειμμα στην αγορά με αποτέλεσμα οι τιμές που αγοράζει ο κτηνοτρόφος να είναι στα 30 λεπτά το κιλό. Οι κτηνοτρόφοι αδυνατούν να πληρώνουν σε αυτά τα επίπεδα και οι γεωργοί λόγω του αυξημένου κόστους δεν μπορούν να πουλάνε σε χαμηλότερες τιμές επειδή έχουν μειωμένες αποδόσεις και δεν βγαίνουν. Επίσης σε υψηλά επίπεδα επανήλθαν οι τιμές στην σόγια και τα εισαγόμενα καλαμπόκια είναι στα 20 λεπτά το κιλό. Στα σιτηρά οι έμποροι αγόρασαν στα 18 και πουλάνε στα 20 λεπτά. Πήραν χαμηλή ή ανοικτή τιμή στα αλώνια και πουλάνε αυξημένη στον κτηνοτρόφο. Με την ενίσχυση θα αποκατασταθεί η ισορροπία στην αγορά ώστε και οι γεωργοί να πουλάνε και οι κτηνοτρόφοι να αγοράζουν. Ζητάμε ακόμη να αλλάξει ο σχεδιασμός της ΚΑΠ και να υπάρχει ξεχωριστό κονδύλι για την καλλιέργεια πρωτεϊνούχων ζωοτροφών. Συγκεκριμένα:

64 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

– Για την καλλιέργεια των πρωτεϊνούχων σανοδοτικών ψυχανθών, όπως είναι η μηδική, η ενίσχυση να δοθεί αποκλειστικά ή έστω κατά προτεραιότητα στους κατά κύριο επάγγελμα κτηνοτρόφους που ιδιοπαράγουν και να παραμείνει η ενδεικτική τιμή στα 25 €/στρέμμα. – Για την καλλιέργεια των πρωτεϊνούχων κτηνοτροφικών ψυχανθών προτείνεται να διπλασιαστεί η έκταση αναφοράς, να αυξηθεί ο προϋπολογισμός αντίστοιχα με την αύξηση των στρεμμάτων, να δοθεί η ενίσχυση κατά προτεραιότητα στους κατά κύριο επάγγελμα κτηνοτρόφους και να πολλαπλασιαστεί η ενδεικτική τιμή. Για τη βελτίωση του βαθμού αυτάρκειας σε πρωτεϊνούχες ζωοτροφές ζητάμε: – Συμμετοχή σε μελέτη για τις στρατηγικές διατροφής των προβάτων – Αύξηση του ποσού στήριξης μέσω της ΚΑΠ. Το ποσοστό 2% του εθνικού κονδυλίου μέσω των συνδεδεμένων παρεμβάσεων δεν επαρκεί για τη χάραξη μιας αποτελεσματικής στρατηγικής από την ΕΕ. – Προτείνεται να εξεταστεί το ενδεχόμενο δημιουργίας ειδικής ενίσχυσης για την καλλιέργεια πρωτεϊνούχων ζωοτροφών, με αυξημένο κονδύλι, όπως στο βαμβάκι. – Αύξηση των καλλιεργούμενων εκτάσεων ιδιαίτερα των πρωτεϊνούχων κτηνοτροφικών ψυχανθών, που το έλλειμμα είναι μεγαλύτερο. – Στήριξη δημιουργίας Ομάδων Παραγωγών για καλλιέργεια πρωτεϊνούχων κτηνοτροφικών και σανοδοτικών ψυχανθών. – Σύνδεση της έρευνας με την παραγωγή και διάχυση των αποτελεσμάτων της. Θα πρέπει οι υπεύθυνοι φορείς να πάψουν να στρουθοκαμιλίζουν και να δουν τα προβλήματα της κτηνοτροφίας. Όσο το κράτος δεν ασχολείται με το υψηλό κόστος παραγωγής τόσο η αξιοπιστία του θα χάνεται στα μάτια των κτηνοτρόφων.

Στέργιος Κύρτσος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κτηνοτρόφων (ΠΕΚ)

Όπως όλα δείχνουν τον ερχόμενο χειμώνα οι κτηνοτρόφοι θα αναγκαστούν να πληρώσουν ακριβά τις ζωοτροφές. Στα αλώνια οι έμποροι πήραν τα σιτάρια με ανοικτές τιμές. Το ίδιο προβλέπω ότι θα κάνουν και με τα καλαμπόκια. Και έτσι ούτε οι γεωργοί κερδίζουν ούτε οι κτηνοτρόφοι. Από την άλλη υπάρχει η τάση για μείωση των τιμών του γάλακτος από τις γαλακτοβιομηχανίες. Δυστυχώς ο ΕΛΓΟ Δήμητρα δεν έχει ουσιαστικά τόσο καιρό διοίκηση και δεν κάνει ελέγχους. Ούτε το σύστημα ελέγχου των ισοζυγίων «Artemis» λειτουργεί. Πρέπει να αποκτήσουν φωνή οι κτηνοτρόφοι και να υπάρξουν εκπρόσωποι των κτηνοτροφικών συνδικαλιστικών οργανώσεων στα Δ.Σ. των Οργανισμών ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΕΛΓΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ, ΕΦΕΤ. Θέλουμε να υπάρχει συνεχής διάλογος της ηγεσίας του ΥπΑΑΤ με τους κτηνοτρόφους για να υπάρξει οικονομική στήριξη στους παραγωγούς γιατί αναμένεται να έχουμε αύξηση του κόστους. Νίκος Δημόπουλος, πρόεδρος του Συνδέσμου Κτηνοτρόφων Καβάλας

Το πρόβλημα είναι ότι οι καιρικές συνθήκες μείωσαν τις παραγωγές ζωοτροφών. Τα περισσότερα χωράφια που βάζουν ζωοτροφές είναι ξηρικά και φέτος λόγω της ξηρασίας έχουμε μειωμένες αποδόσεις και ποσότητες. Αυτό φάνηκε στα τριφύλλια και στα ψυχανθή που έχουμε μειωμένες παραγωγές και υψηλές τιμές. Οι κτηνοτρόφοι όμως έχουν πρόβλημα και με τα βοσκοτόπια λόγω της ξηρασίας. Η φετινή εικόνα δεν έχει καμία σχέση με πέρυσι. Πολύ δύσκολο να έχουμε βόσκηση το φθινόπωρο. Σε κάποιες περιοχές γνωρίζω βοοτρόφους κρεατοπαραγωγής που ενώ πέρυσι έκλεισαν το κοπάδι στο στάβλο τον Σεπτέμβριο, φέτος αναγκάστηκαν να κλείσουν τα ζώα τους από τον Ιούλιο. Αυτό σημαίνει αγορές μεγαλύτερων ποσοτήτων ζωοτροφής και μεγάλη αύξηση του κόστους παραγωγής για τον κτηνοτρόφο.

Χαρτογράφηση στον κλάδο των ζωοτροφών

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ) αποφάσισε, μέσα στον Ιούλιο, τη διεξαγωγή χαρτογράφησης στον κλάδο των ζωοτροφών, με σκοπό τη διερεύνηση και την εμβάθυνση στις συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν στον συγκεκριμένο κλάδο. Η παρούσα έρευνα συμπληρώνει την χαρτογράφηση στον κλάδο των Κτηνιατρικών Φαρμακευτικών Προϊόντων (ΚΦΠ) που ξεκίνησε τον Μάιο 2024. Αμφότερες οι έρευνες εντάσσονται στο πλαίσιο της στρατηγικής στόχευσης της Αρχής να μελετήσει τις συνθήκες ανταγωνισμού στον αγροδιατροφικό τομέα στην Ελλάδα και ειδικότερα στην εφοδιαστική αλυσίδα βασικών τροφίμων. Η υλοποίηση αυτής της στρατηγικής ξεκίνησε το 2023 με την έρευνα σε έξι βασικά καταναλωτικά αγαθά σε επίπεδο λιανικής, μεταξύ αυτών στο φρέσκο γάλα. Οι χαρτογραφήσεις που ξεκίνησαν εντός του 2024 επικεντρώνονται στα προηγούμενα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, και συγκεκριμένα εισροές που συνδυαστικά εκπροσωπούν υψηλό ποσοστό του κόστους των παραγωγών. Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, οι ζωοτροφές (από κοινού με τα ΚΦΠ) εκπροσωπούν το 75% του κόστους στην κτηνο-

τροφία, ενώ ο δείκτης τιμών σύνθετων ζωοτροφών αυξήθηκε κατά 33% από το 2020 έως το τρίτο τρίμηνο του 2023. Στρατηγική στήριξης της παραγωγής ζωοτροφών ζητά η ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε πρόσφατα έκθεση σχετικά με την παραγωγή, το εμπόριο και την εγχώρια χρήση ευρέος φάσματος πηγών πρωτεϊνούχων ζωοτροφών στην ΕΕ. Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για το 2023/2024, η ζήτηση ζωοτροφών θεωρείται ότι παραμένει σταθερή σε 71 εκατομμύρια τόνους ακατέργαστων πρωτεϊνών σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο εμπορίας. Η αυτάρκεια της ΕΕ για όλες τις πηγές πρωτεϊνών αναμένεται να ανέλθει στο 75 %. Η ΕΕ εξακολουθεί να έχει επάρκεια πλήρως στην ακατέργαστη χορτονομή και εξακολουθεί να αποτελεί την κύρια πηγή πρωτεϊνών ζωοτροφών, αντιπροσωπεύοντας το 41% της συνολικής χρήσης ζωοτροφών στην ΕΕ. Το μερίδιο όλων των αλεύρων ελαιούχων σπόρων αντιπροσωπεύει το 27% της συνολικής χρήσης πρωτεϊνών ζωοτροφών στην ΕΕ και το μερίδιο των δημητριακών αντιπροσωπεύει το 21%. Ωστόσο, όσον αφορά τα γεύματα ελαιούχων σπόρων, η ΕΕ παράγει μόνο το 27% των ποσοτήτων

που χρειάζεται για να θρέψει τον κτηνοτροφικό τομέα της. Η εξάρτηση της ΕΕ από τις εισαγωγές πρωτεϊνούχων προϊόντων συνδέεται κυρίως με εδαφοκλιματικούς και διαρθρωτικούς λόγους, όπως το μέσο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων, η διαθέσιμη γη στην ήπειρο, η ανταγωνιστικότητα των διαφόρων καλλιεργειών και, συνολικά, το λιγότερο ευνοϊκό έδαφος και κλίμα για συγκεκριμένα προϊόντα, όπως οι σπόροι σόγιας. Σε επίπεδο πολιτικής της ΕΕ, η μελέτη συνιστά την προσωρινή αύξηση της συνδεδεμένης εισοδηματικής στήριξης στο πλαίσιο της ΚΑΠ για την καλλιέργεια φυτικών πρωτεϊνών, σε συμμόρφωση με τους κανόνες του ΠΟΕ. Αναφέρει επίσης ότι τα επιχειρησιακά προγράμματα της ΚΑΠ και τα ταμεία αγροτικής ανάπτυξης θα μπορούσαν να στηρίξουν περαιτέρω τους αγρότες και τις αλυσίδες αξίας, ώστε να επενδύσουν σε εναλλακτικές λύσεις. Η δράση σε εθνικό επίπεδο είναι απαραίτητη για να συμπληρωθεί σε επίπεδο ΕΕ. Σύμφωνα με τη μελέτη, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να συμπεριλάβουν συστηματικά μέτρα για τη στήριξη της καλλιέργειας φυτικών πρωτεϊνών στα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ, αλλά και να καταρτίσουν εθνικά σχέδια για τις πρωτεΐνες. 

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 65

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

Α. ΤΡΙΑΝΤΑΦΎΛΛΟΥ (ΣΕΒΙΖ): «Ο ΠΑΡΑΓΩΓΌΣ ΘΑ ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΕΊ ΜΕ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΈΝΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΈΣ ΜΟΝΆΔΕΣ»

Προ των πυλών η αλλαγή δεδομένων και στην ελληνική αγορά λόγω των προτύπων για προϊόντα φιλικότερα στο περιβάλλον Όπως επισημαίνει ο πρόεδρος του ΣΕΒΙΖ, οι τιμές έχουν μειωθεί το τελευταίο δωδεκάμηνο 15%-20% σε πληθώρα πρώτων υλών, ενώ οι τιμές των τελικών προϊόντων που προσφέρει η βιομηχανία ζωοτροφών στην αγορά είναι εξίσου μειωμένες και εντός πλαισίων, με περιορισμένα μικτά κέρδη και υψηλό κίνδυνο επισφαλειών. Κατά τον ίδιο δεν έχει αποτυπωθεί αναλογικά η μείωση αυτή στο ράφι των σούπερ μάρκετ, διότι το τελικό προϊόν ελληνικής προέλευσης επηρεάζεται από παράγοντες προσφοράς και ζήτησης στο εξωτερικό καθώς οι εξαγωγές της χώρας έχουν υπερδιπλασιαστεί τηντελευταία πενταετία. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΏΡΓΟ ΛΑΜΠΊΡΗ Δημοσιογράφος

τη σημασία που έχει η εντατικοποίηση των ελέγχων στα παρασκευαστήρια ζωοτροφών ως κύριο παράγοντα για την ανανέωση της εμπιστοσύνης μεταξύ παραγωγών και βιομηχανίας, στέκεται μέσα από τη συνέντευξή του στο περιοδικό Γεωργία-Κτηνοτροφία ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Ζωοτροφών, Αλέξανδρος Τριανταφύλλου. Ο κύριος Τριανταφύλλου αναφερόμενος μεταξύ άλλων στο τοπίο που έχει να κάνει με την διαμόρφωση των τιμών στις ζωοτροφές, επισημαίνει ότι στο τελευταίο δωδεκάμηνο καταγράφεται μείωση κατά 15%-20% σε πληθώρα πρώτων υλών, ενώ οι τιμές των τελικών προϊόντων που προσφέρει η βιομηχανία ζωοτροφών στην αγορά είναι εξίσου μειωμένες και εντός πλαισίων, με περιορισμένα μικτά κέρδη και υψηλό κίνδυνο επισφαλειών.

Αλέξανδρος Τριανταφύλλου

66 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Ερ: Κατά την εκλογή σας ως πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Ζωοτροφών, θέσατε ορισμένες προτεραιότητες. Συγκεκριμένα, τη μείωση του ΦΠΑ στις ζωοτροφές για τα ζώα συντροφιάς, την εντατικοποίηση των ελέγχων σε τοπικά παρασκευαστήρια ζωοτροφών καθώς και την κατάργηση των ετήσιων τελών ζωοτροφών. Σε τι στάδιο βρίσκεστε ως προς αυτές τις πρωτοβουλίες;

Απ: Στο κομμάτι του ΦΠΑ όπου είναι

αρμόδιο το Υπουργείο Οικονομικών, οι συζητήσεις γίνονται εδώ και αρκετά χρόνια με φορείς του ΣΕΒΙΖ καθώς και του συνδέσμου επαγγελματιών ζώων συντροφιάς όπου είμαι μέλος. Δυστυχώς δεν έχει υπάρξει κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα παρά μόνο υποσχέσεις των Υπουργών. Θεωρούμε όμως πως η κυβέρνηση έχει πάρει το μήνυμα, ότι τα κατοικίδια δεν είναι είδος πολυτελείας αλλά ισότιμο μέλος της οικογένειας και είμαστε αρκετά κοντά ώστε να επι-

βληθεί μία σημαντική μείωση τους επόμενους μήνες. Όσον αφορά το κομμάτι των ελέγχων, οι κρούσεις μας στο επιτελείο του πρώην Υπουργού ήταν διαρκείς και θεωρούμε πως έχει μπει η βάση για να υπάρξει διαφάνεια και έλεγχος στον κλάδο των ζωοτροφών ο οποίος θα βοηθήσει όχι μόνο τα μέλη του ΣΕΒΙΖ αλλά ολόκληρη την τροφική αλυσίδα με τελικό αποδέκτη τον καταναλωτή. Το μήνυμα του συνδέσμου μας είναι ξεκάθαρο όσον αφορά και τα τέλη, τα οποία θέλουμε να μας γνωστοποιείται πλέον η αξιοποίησή τους από το Υπουργείο.

Ερ: Παρατηρώντας ότι το κόστος ζωοτροφών για τους κτηνοτρόφους παραμένει υψηλό, ενώ σύμφωνα και με στοιχεία της ΕΘΕΑΣ και της Eurostat οι ζωοτροφές αποτελούν το 75% του κόστους στην κτηνοτροφία, ποιες κινήσειςμπορούν να γίνουν για να βελτιώσετε το τοπίο για τους κτηνοτρόφους – πελάτες σας ως κλάδος; Απ: Ο παραγωγός θα πρέπει να εμπιστευτεί και να συνεργαστεί με πιστοποιημένες παραγωγικές μονάδες και διατροφολόγους έτσι ώστε να μπορέσει να πιάσει το μέγιστο των αποδόσεων του ζωικού του κεφαλαίου είτε σε γάλα είτε σε κρέας και αυγά. Στην Ελλάδα δυστυχώς η βιομηχανία έχει χτυπηθεί αρκετά ακόμη και από το ίδιο το κράτος, το οποίο έδινε κίνητρα στους παραγωγούς να ιδιοπαρασκευάσουν μόνοι τους την τροφή για λόγους κόστους. Στη σημερινή εποχή με τις τόσο γρήγορες αλλαγές και εξελίξεις ο κτηνοτρόφος δεν μπορεί να κάνει πολλές δουλειές ταυτόχρονα αν συνυπολογίσουμε και το τεράστιο πρόβλημα με το εργατικό. Για αυτό και επιμένουμε στους καθολικούς ελέγχους των παρασκευαστηρίων για να μπορέσει ο παραγωγός να εμπιστευτεί ξανά τη βιομηχανία, κερδίζοντας υψηλότερη παραγωγή, μικρότερο εργατικό και χρηματοοικονομικό κόστος εξασφαλίζοντας έτσι την ευημερία της επιχείρησής του.

Ερ: Πώς κινούνται αυτή τη στιγμή οι τιμές σε βασικές πρώτες ύλες ζωοτροφών, δεδομένου ότι μετά από μία πρόσκαιρη εξομάλυνση και σταθεροποίηση στις τιμές των ζωοτροφών, από τον Μάιο και ύστερα παρατηρήθηκαν νέα φαινόμενα ανόδου; Απ: Καταρχάς θα πρέπει να το πάρουμε από την αρχή με βάση τα στοιχεία. Η ελληνική φυτική παραγωγή σήμερα μπορεί να καλύψει μόνο το 50% της ζωικής, έτσι αυτομάτως η χώρα οδηγείται σε σωρεία εισαγωγών κυρίως από τις βαλκανικές χώρες και γινόμαστε περισσότερο ευάλωτοι και ευπαθείς στις διεθνείς κρίσεις. Πιο συγκεκριμένα οι τιμές των δημητριακών είναι μειωμένες κατά 20%25% από τον πρώτο χρόνο του πολέμου στην Ουκρανία και υπάρχει πλέον μία ισορροπία στην αγορά χωρίς ιδιαίτερες μεταβολές. Μία άνοδος στο συγκεκριμένο κλάδο μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως το γεωπολιτικό, το κλίμα ή ακόμη και από το logistics οπότε δεν μπορώ να σας πω με βεβαιότητα πως η εξομάλυνση της κατάστασης των τιμών θα ισχύσει και για το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 67

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ

Eρ: Πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού αποφάσισε να ξεκινήσει τη διαδικασία χαρτογράφησης του κλάδου ως προς τις συνθήκες ανταγωνισμού που επικρατούν σε αυτόν. Ποια είναι η τοποθέτησή σας ως προς τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία; Απ: Η θέση της βιομηχανίας είναι ξεκάθαρη και απόλυτα ειλικρινής, θα το δείτε άλλωστε και στους ισολογισμούς των εταιρειών για το τρέχον έτος όπου οι τζίροι θα πέσουν τουλάχιστον κατά 10% λόγω της μείωσης των τιμών των πρώτων υλών. Οι τιμές έχουν μειωθεί το τελευταίο δωδεκάμηνο 15%-20% σε πληθώρα πρώτων υλών, ενώ οι τιμές των τελικών προϊόντων που προσφέρουμε στην αγορά είναι εξίσου μειωμένες και εντός πλαισίων, με περιορισμένα μικτά κέρδη και υψηλό κίνδυνο επισφαλειών. Κάτι ανάλογο δεν έχει αποτυπωθεί φυσικά στο ράφι των σούπερ μάρκετ διότι το τελικό προϊόν ελληνικής προέλευσης επηρεάζεται από παράγοντες προσφοράς και ζήτησης στο εξωτε-

68 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

ρικό καθώς οι εξαγωγές της χώρας έχουν υπερδιπλασιαστεί την τελευταία πενταετία. Στο κομμάτι της ζήτησης συμβάλλει επίσης και ο κλάδος του τουρισμού όπου η χώρα υποδέχεται μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο εκατομμύρια κόσμου, γεγονός το οποίο προκαλεί κλυδωνισμούς στο σύστημα τροφοδοσίας. Επίσης, η εντατικοποίηση των ελέγχων κατά των ελληνοποιήσεων, που ορθώς γίνεται, έχει συμβάλλει στη διαμόρφωση των τιμών προς όφελος των παραγωγών. Ερ: Πόσο επίκαιρη αλλά και βιώσιμη ταυτόχρονα μπορεί να είναι η χρήση εναλλακτικών συστατικών κατά την παραγωγή ζωοτροφών, στην κατεύθυνση περιορισμού των εκπομπών αερίων στην ατμόσφαιρα από τα εκτρεφόμενα ζώα; Απ: Ήδη οι μεγάλες πολυεθνικές έχουν έρθει σε συμφωνία με εταιρείες που εξειδικεύονται στην τεχνολογία διατροφής και έχουν δημιουργήσει προϊόντα, τα οποία έχουν εντάξει στη διατροφή

των προμηθευτών παραγωγών για τη μείωση των εκπομπών. Θεωρώ πως θα το βρούμε μπροστά μας και στην Ελλάδα πιο σύντομα από ότι το υπολογίζαμε, λόγω των προδιαγραφών που θα πρέπει να πληρούν τα τελικά προϊόντα για την ένταξή τους στην αγορά. Ερ: Σε τι επίπεδο βρίσκεται η ανάπτυξη συνεργειών με άλλα μέλη της εφοδιαστικής αλυσίδας όπως τυροκομεία, βιομηχανίες κρέατος και κτηνοτρόφους με αντικείμενο την ανάπτυξη της φιλοπεριβαλλοντικής κτηνοτροφίας; Απ: Σήμερα η βιομηχανία ζωοτροφών συνεργάζεται κυρίως με τα τυροκομεία για την επίτευξη υψηλής ποιότητας πρώτης ύλης προς τυροκόμηση. Έχουν γίνει αρκετά βήματα το τελευταίο διάστημα, αλλά έχουμε ακόμη αρκετή δουλειά για να επιτύχουμε σαν κτηνοτροφία τα standards ευρωπαϊκών χωρών όπως η Γαλλία, Ισπανία και Ολλανδία. Όπως καταλαβαίνετε απέχουμε πολύ από το φιλοπεριβανολλογικό κομμάτι στη διατροφή, αν και τα μικρά μηρυκαστικά που προμηθεύουν τα τυροκομεία έχουν μηδαμινό ανθρακικό αποτύπωμα. Όσον αφορά τη βιομηχανία κρέατος λόγω μικρής αυτάρκειας και συγκέντρωσης του κλάδου δεν υπάρχουν ακόμη οι βάσεις για να υλοποιηθεί μία συντονισμένη φιλοπεριβαντολλογική πρωτοβουλία. 

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 69

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΕΊΑ

ΌΜΙΛΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΕΊΑ: ΣΥΝΕΡΓΑΣΊΑ ΜΕ 2.500 ΠΑΡΑΓΩΓΟΎΣ ΑΠΌ ΌΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Έμφαση στην παροχή διευκολύνσεων στον παραγωγό με προκαταβολές και άλλες μεθόδους

Με περισσότερους από 2.500 παραγωγούς από το σύνολο της ελληνικής επικράτειας συνεργάζεται ο όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία. Ταυτόχρονα όμως υλοποιεί σειρά πρωτοβουλιών με αντικείμενο τη στήριξη της παραγωγής, προς τους κτηνοτρόφους που πληρούν συγκεκριμένα ποιοτικά, ποσοτικά και οικογενειακά κριτήρια. Ταυτόχρονα όμως ο όμιλος εφαρμόζει το μοντέλο της συμβολαιακής κτηνοτροφίας μέσω συστημικής τράπεζας για τους παραγωγούς αγελαδινού γάλακτος. Η τράπεζα δανείζει με δικά της κεφάλαια τους ενδιαφερόμενους παραγωγούς τους καλοκαιρινούς μήνες, σύμφωνα με την συνολική εικόνα της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, ήτοι το πλήθος ζωικού κεφαλαίου, την ετήσια παραγόμενη ποσότητα αλλά και με βάση μία σειρά παραγόντων που καθορίζουν τη συνεργασία. ΓΙΏΡΓΟΣ ΛΑΜΠΊΡΗΣ Δημοσιογράφος

ταθερές και πολυετείς συνεργασίες επιλέγει ο όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία με τους κτηνοτρόφους, προκειμένου να διασφαλίσει τις ποσότητες πρώτης ύλης που είναι απαραίτητες για να καλύψει τις ανάγκες του σε καθημερινή βάση. Ο όμιλος στον οποίο υπάγονται οι βιομηχανίες Όλυμπος, Ροδόπη και Τυράς συνεργάζεται επί του παρόντος με 2.500 κτηνοτρόφους για την εισκόμιση αγελαδινού και αιγοπρόβειου γάλακτος, όπως αναφέρουν στο περιοδικό «Γεωργία - Κτηνοτροφία», στελέχη της επιχείρησης στα οποία απευθυνθήκαμε. Η συλλογή του γάλακτος πραγματοποιείται από όλη σχεδόν την ελληνική επικράτεια και πιο συγκεκριμένα από τις περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Ηπείρου, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Κρήτης. Στοχευμένες κινήσεις για τη στήριξη των κτηνοτρόφων

Ο όμιλος για την ενίσχυση των κτηνοτρόφων και τη στήριξη της παραγωγής λαμβάνει στοχευμένες πρωτοβουλίες. Ειδικότερα, όπως μας ενημερώνουν από την εταιρεία, παρέχει προκαταβολές σε κτηνοτρόφους που πληρούν συγκεκριμένα ποιοτικά, ποσοτικά, οικογενειακά κ.α κριτήρια. Έχει πιστοποιήσει εταιρίες παραγωγής και εμπορίας ζωο-

70 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

τροφών και παρέχει ζωοτροφές στους παραγωγούς, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο την ποιότητα του παραγόμενου γάλακτος. Τα ποσά που προκύπτουν ως υπόλοιπο από προκαταβολές και ζωοτροφές συμψηφίζονται με την αξία του παραγόμενου γάλακτος.

Θυμίζουμε ότι χαρακτηριστικό παράδειγμα μίας τέτοιας κίνησης είναι αυτό του Ιουλίου του 2022 όταν ο όμιλος Ελληνικά Γαλακτοκομεία, προκειμένου να διευκολύνει τους παραγωγούς να διαχειριστούν την εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, η οποία έχει διαμορφωθεί στην

αγορά των ζωοτροφών με την έκρηξη τιμών, μετά την πόλεμο στην Ουκρανία, παρείχε σε αυτούς πιστωτική κάλυψη κατά το μέρος εκείνο που αδυνατούσαν να καλύψουν, επιδιώκοντας να βοηθήσει τους κτηνοτρόφους να ανταπεξέλθουν στις ιδιαίτερες συνθήκες της περιόδου. Το συγκεκριμένο μοντέλο ήρθε ουσιαστικά κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή να αντικαταστήσει τις προκαταβολές σε ρευστό προς τους παραγωγούς, παρέχοντας πίστωση για την αποπληρωμή των ζωοτροφών για χρονικό διάστημα πέντε μηνών. Το μοντέλο συνεργασίας του ομίλου Ελληνικά Γαλακτοκομεία με τους κτηνοτρόφους στηρίζεται επί του παρόντος στη συνεργασία τόσο με κτηνοτροφικούς συνεταιρισμούς όσο και με μεμονωμένους παραγωγούς. Μοντέλο συμβολαιακής κτηνοτροφίας μέσω συστημικής τράπεζας

Εφαρμόζει το μοντέλο της συμβολαιακής κτηνοτροφίας μέσω συστημικής τράπεζας για τους παραγωγούς αγελαδινού γάλακτος. Η τράπεζα δανείζει με δικά της κεφάλαια τους ενδιαφερόμενους παραγωγούς τους καλοκαιρινούς μήνες, σύμφωνα με την συνολική εικόνα της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης, ήτοι το πλήθος ζωικού κεφαλαίου, την ετήσια παραγόμενη ποσότητα αλλά και με βάση μία σειρά παραγόντων που καθορίζουν τη συνεργασία. Αφού εγκριθεί ο παραγωγός, η τράπεζα προχωρά στην έκδοση μιας κάρτας, με την οποία ο παραγωγός μπορεί να προχωρήσει στην εξόφληση τιμολογίων που αφορούν σε εφόδια ή ζωοτροφές. Η αποπληρωμή γίνεται σε χρονικό διάστημα οκτώ μηνών από την έναρξη της συμβολαιακής συνεργασίας.

Τα κριτήρια που καθορίζουν τη σχέση με τους παραγωγούς

Προκειμένου να ξεκινήσει η συνεργασία της εταιρείας με ομάδες ή μεμονωμένους παραγωγούς εξετάζονται συγκεκριμένα κριτήρια, τα οποία θα πρέπει να πληρούν. Αυτά είναι η γεωγραφική ζώνη στην οποία δραστηριοποιούνται οι κτηνοτρόφοι, η ποιότητα και η ποσότητα του παραγόμενου γάλακτος, η διασφάλιση της ευζωίας των εκτρεφόμενων ζώων, το οικογενειακό μοντέλο διαχείρισης, η δυνατότητα επέκτασης, η ποιότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων και του μηχανολογικού εξοπλισμού. Δεδομένου ότι και τα προϊόντα από βιολογικό γάλα αποτελούν σημαντικό μέρος του χαρτοφυλακίου των Ελληνικών Γαλακτοκομείων καθότι αγοράζει περίπου 20 εκατομμύρια κιλά ετησίως, και σε αυτή την περίπτωση εφαρμόζονται αυστηρά κριτήρια για την επιλογή των παραγωγών και της πρώτης ύλης που θα αγοράσει από εκείνους. Τα κυριότερα από αυτά είναι η συλλογή του γάλακτος αποκλειστικά από πιστοποιημένους βιολογικούς παραγωγούς και μόνο με την επίδειξη πιστοποίησης από διαπιστευμένους φορείς που ελέγχουν τα κριτήρια και πιστοποιούν τους κτηνοτρόφους. Αντίστοιχα και οι φάρμες από τις οποίες εισκομίζεται το γάλα, θα πρέπει να είναι επίσης πιστοποιημένες ως βιολογικές. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να εκτρέφουν τα ζώα τους με πιστοποιημένες βιολογικές ζωοτροφές. Για να διασφαλιστεί η συγκεκριμένη συνθήκη, τα Ελληνικά Γαλακτοκομεία πραγματοποιούν συστηματικούς ελέγχους στο σύνολο των ζωοτροφών σε εξωτερικά διαπιστευμένα εργαστήρια. Κύρια και γενική προϋπόθεση αποτελεί, το σύνολο των συγκεκριμένων κτηνοτρόφων να πληροί όλους τους κανόνες που η βιολογικής κτηνοτροφία επιβάλει.

Οι ετήσιες ποσότητες γάλακτος που εισκομίζει ο όμιλος

Οι συνολικές ποσότητες γάλακτος που εισκομίζονται ετησίως από τον όμιλο ανέρχονται στα 181 εκατομμύρια κιλά αγελαδινού, πρόβειου, γίδινου και βιολογικού γάλακτος. Επιμερίζοντας τον προαναφερόμενο αριθμό, η εισκόμιση αγελαδινού γάλακτος ανέρχεται στα 100 εκατομμύρια κιλά ετησίως, η εισκόμιση πρόβειου στα 45 εκατομμύρια κιλά, γίδινου στα 16 εκατομμύρια κιλά και βιολογικού στα 20 εκατομμύρια κιλά. Συνολική εισκόμιση γάλακτος σε ετήσια βάση: 181.000.000 kg Αγελαδινό

100.000.000 kg

Πρόβειο

45.000.000 kg

Γίδινο

16.000.000 kg

Βιολογικό

20.000.000 kg

Αυτή την περίοδο διερευνάται το ενδεχόμενο να ενταχθούν και νέοι παραγωγοί στη βάση των συνεργατών του ομίλου. Ωστόσο προς το παρόν δεν υπάρχουν οριστικές αποφάσεις για το συγκεκριμένο θέμα, όπως μας ενημερώνουν στα στελέχη του. Προσεχώς θα συνεκτιμηθούν όλα τα απαραίτητα δεδομένα προς αυτή την κατεύθυνση προκειμένου να οριστικοποιηθούν οι κινήσεις που θα υλοποιήσουν τα Ελληνικά Γαλακτοκομεία. Σε κάθε περίπτωση, θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό να χρειαστούν περισσότεροι από τους ήδη υφιστάμενους 2.500 κτηνοτρόφους, με τους οποίους συνεργάζεται αυτή τη στιγμή η επιχείρηση.

06|24 Γεωργία – Κτηνοτροφία | 71

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ | ΕΛΛΗΝΙΚΆ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΕΊΑ

Οι προδιαγραφές για τις ζωοτροφές που χρησιμοποιούνται

Σειρά μέτρων για την ενίσχυση των παραγωγών μετά την κακοκαιρία Daniel

Αναφορικά με τη θέση της εταιρείας ως προς τη σχέση της με τους παραγωγούς και την ενίσχυσή τους μετά τις πρόσφατες καταστροφές που έλαβαν χώρα στην περιοχή της Θεσσαλίας από την κακοκαιρία Daniel, ο όμιλος συνέχισε απρόσκοπτα την παραλαβή γάλακτος από όλους τους παραγωγούς, παρά το γεγονός ότι το εργοστάσιο της ΤΥΡΑΣ παρέμεινε κλειστό για περισσότερο από δύο εβδομάδες. Προκειμένου να στηρίξει τους κτηνοτρόφους προχώρησε στην άμεση χρηματοδότηση όσων εκμεταλλεύσεων είχαν πληγεί και ενθαρρύνε τους παραγωγούς να προχωρήσουν στην αγορά ζωικού κεφαλαίου προκειμένου να συνεχίσουν το επάγγελμα τους. Εκτός των άλλων προέβη στη σύναψη συνεργασιών με εταιρείες παραγωγής ζωοτροφών για τον άμεσο εφοδιασμό των μονάδων και προσέφερε συμβουλευτικές υπηρεσίες σε συνεργασία με άρτια καταρτισμένο επιστημονικό προσωπικό, προκειμένου οι μονάδες να επανέλθουν πιο ομαλά στην κανονικότητα.

72 | Γεωργία – Κτηνοτροφία 06|24

Σε ό,τι αφορά τις ζωοτροφές που χρησιμοποιούνται από τους παραγωγούς υφίστανται προδιαγεγραμμένες απαιτήσεις από πλευράς της επιχείρησης, προκειμένου να διασφαλίσει την εκπλήρωση συγκεκριμένων ποιοτικών χαρακτηριστικών που θέτει. Πιο συγκεκριμένα, οι ζωοτροφές θα πρέπει να πληρούν συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Για τον λόγο αυτό ο όμιλος ανέλαβε και πιστοποίησε συγκεκριμένες εταιρείες προκειμένου να διασφαλίσει την ποιότητα των χορηγούμενων ζωοτροφών και να ελέγξει το σύνολο των ζωοτροφών. Συνεργάστηκε με εξωτερικά πιστοποιημένα εργαστήρια, στην προσπάθεια να βελτιώνει διαρκώς την ποιότητα των ζωοτροφών. Σε ερώτημά μας για το εάν υφίσταται προοπτική να συμμετάσχει ο όμιλος μετοχικά σε κοινά σχήματα μαζί με παραγωγούς κάτι που προβλέπει ήδη ο σχετικός νόμος για τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα σε συνεταιρισμούς, προκειμένου να βελτιωθούν οι παραγωγικές συνθήκες και η ποιότητα της πρώτης ύλης και να δοθούν περαιτέρω κίνητρα σε παραγωγούς να μεγαλώσουν τα κοπάδια τους, η

απάντηση που λάβαμε είναι ότι η δουλειά του ομίλου είναι να ελέγχει και να αξιολογεί το παραγόμενο γάλα. Με σκοπό την παραγωγή και διάθεση προϊόντων υψηλής διατροφικής αξίας. Όπως επισημαίνεται από πλευράς της επιχείρησης, η βελτίωση των παραγωγικών διαδικασιών και η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στο σύνολο της είναι άρτια συνδεδεμένη με τις δυνατότητες του εκάστοτε παραγωγού. Για τον λόγο αυτό το σύνολο των συνεργαζόμενων παραγωγών του ομίλου Ελληνικά Γαλακτοκομεία λαμβάνει υπηρεσίες από την επιχείρηση, προκειμένου να βελτιώσει τις παραγωγικές του συνθήκες και να αυξήσει την παραγωγή γάλακτος. Σημειώνεται ότι η Ελληνικά Γαλακτοκομεία Α.Ε. αποτελεί μία οικογενειακή επιχείρηση τρίτης γενιάς, η οποία διατηρεί δραστηριότητα στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων συνεχίζοντας την αδιάκοπη λειτουργία της με προσφορά στην ελληνική οικονομία και στην πρωτογενή παραγωγή. Έχει παρουσία τόσο στην ελληνική αγορά όσο και σε 47 χώρες του εξωτερικού. Ο μεγαλύτερος όμιλος γαλακτοκομικών προϊόντων στην Ελλάδα

Στη διάρκεια του 2023 οι πωλήσεις του ομίλου ανήλθαν στα 598,5 εκατ. ευρώ, έναντι 493,8 εκατ. ευρώ που ήταν στη διάρκεια του 2022. Αποτελεί τον μεγαλύτερο όμιλο γαλακτοκομικών προϊόντων της αγοράς με έδρα την Ελλάδα. Παράλληλα αποτελεί μία ισχυρά κερδοφόρα και υγιή επιχείρηση με λειτουργικά κέρδη-EBITDA στα 90 εκατομμύρια ευρώ το 2023, από 65 εκατομμύρια ευρώ που ήταν το 2022. Από το σύνολο των πωλήσεων, το 61% πραγματοποιείται εκτός της ελληνικής αγοράς. Πρόκειται δηλαδή για εξαγωγές από την Ελλάδα, αλλά και πωλήσεις εξωτερικού από τις θυγατρικές εταιρείες του ομίλου στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, όπου διατηρεί και παραγωγικές εγκαταστάσεις. Επί της ουσίας, τα 365,1 εκατομμύρια ευρώ από τις συνολικές πωλήσεις του ομίλου προέρχονται από τις ξένες αγορές και τα υπόλοιπα 224 εκατομμύρια ευρώ από την ελληνική αγορά. 

ΜΗΝΙΑΊΟ περ ιοδ ικό

του ΑγροΤύπου για τον

αγρότη! ΤΕΥΧΟΣ 06 | ΙΟΥΛΙΟΣ - ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2024 | agrotypos.gr

ΤΙΜΗ

ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΟΊΗΣΗΣ

ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΕΒΙΖ

Για επιλογή ζωοτροφών

Δικαιούχοι και Κριτήρια

ΚΡΕΜΜΥΔΙ

ΠΛΑΤΑΝΟΣ

ΜΕΤΑΧΡΩΜΑΤΙΚΌ ΈΛΚΟΣ

Καλλιέργεια - Αποξήρανση

ΑΚΤΙΝΊΔΙΑ ΚΙΤΡΙΝΌΣΑΡΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΊΕΣ

ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΡΑΣΙ

ΕΝΣΊΡΩΣΗ ΚΑΛΑΜΠΟΚΙΟΎ

ΈΝΤΟΜΑ ΚΑΣΤΑΝΙΆΣ

Για ικανοποιητική απόδοση

Ξεκινάει από το αμπέλι

Παρακολούθηση & Αντιμετώπιση

ΤΡΥΓΗΤΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ

Γεωργία - ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ

Τεύχος 06/2024, Iούλιος - Αύγουστος

ΑγροΤύπος

1,50€

Η επιστήμη πιο κοντά στην πράξη