2015/16 ikasturtea
Haur Hezkuntza Gradua Eskola eta Curriculum Modulua
Espa帽a G贸mez, Leire Garcia Berasategui, Iratxe Guerrero Garcia, Marta Irigoyen Lekuona, Ainhoa GA1
2016-04-08
AURKIBIDEA 1. Sarrera…………………………………………..……………..…….1 2. Behaketa: Tarteen deskribapena eta interpretazioa…...……..2-10 2.1. Plastikako ikasgaia………………………………………...….. 2 2.2. Psikomotrizitateko ikasgaia…………………………...….……5 2.3. Musikako ikasgaia…………………..………………...……...…7 3. Balorazio orokorra……………………………………….………….11 4. Bibliografia……………………………………………………………12
1.Sarrera
Lan hau aurrera eramateko, Elatzeta ikastetxeko Haur Hezkuntzako gelatan gure behaketa egitea erabaki dugu. Elatzeta Ikastetxe Publikoa, Irungo Landetxa auzoan kokatuta dago. Nahiz eta auzo hau maila sozioekonomiko ertainekoa izan, eskola inklusibo honek aukera paregabea eskaintzen du ikaskuntza egoki eta integrala izateko. Ikastetxe honetako irakasle taldearen lan garrantzitsuena haurren autonomia garatzea da. Honekin bat, haien konpromisoa da: Baloreetan oinarrituriko heziketa bultzatzea, hala nola: lanaren balioa, adiskidetasuna, bakea, askatasuna, osasuna, errespetua, hezkidetza, amodioa‌ Horiek guztiak hainbat jarrera landuz bereganatuko dituzte ikasleek, adibide gisa honelakoak: autoestima, konfiantza, justizia, lanarekiko ohiturak, solidaritatea, tolerantzia partizipazioa, erantzukizuna‌ Familia eta eskolaren arteko harremana oso barneratuta dago Elatzetan. Horregatik, Ikastetxe honetan jarduera ugari egiten dira gurasoek parte har dezaten. Gainera, Euskara bultzatu eta integratzea dute helburu. Horretarako, euskara lantzeaz gain, euskararekin zerikusia duten jarduera bereziak ere egiten dituzte, adibidez: korrika, euskararen eguna‌ Ikastetxe honek 2 urteko gelatik Lehen Hezkuntzako 6. mailarainoko eskaintza dauka. Kurtso bakoitzean bi gela bereiz ditzakegu: A eta B. Gure behaketa Haur Hezkuntzako maila guztietan aurrera eraman dugu, hau da, 3, 4 eta 5 urteko geletan. Aste osoa aritu gara behaketa egiten eta ondorioz informazio asko lortu dugu ikasgai bakoitzeko. Gainera adin desberdinetako haurrak behatu ditugunez desberdintasunak argi eta garbi hauteman ditugu. Gure lana egiterako orduan, ikasgai espezifikoetan oinarritu gara, hau da, behatutako saioak musika, plastika eta psikomotrizitatea izan dira. Lana egituratzeko garaian, hiru atalak bereizi ditugu: plastikako saioan ikusitakoaren deskribapena eta interpretazioa, psikomotrizitate saioan ikusitakoaren deskribapena eta interpretazioa eta musikako saioan ikusitakoaren deskribapena eta interpretazioa. Amaitzeko, lanaren balorazio orokorra egin dugu.
1
2. Behaketa: Tarteen deskribapena eta interpretazioa 2.1. Plastikako ikasgaia Plastikako
ikasgaiari
dagokionez,
esan
beharra
daukagu
txokoetan
oinarritutako metodologia erabiltzen dutela, hau da, plastikako saio berezirik ez dutela egiten. Haurrak txokoetan kokatzen dira gelara sartu ondoren. Arduradunak talde bakoitzaren txokoa zein den esaten du, eta 3 kontatzen duenean talde bakoitza bere txokora joaten da. Talde bakoitzean 6-7 haur daude.Txokoak hurrengoak dira: Matematikako txokoa, puzzle txokoa, etxe txokoa eta margotegi txokoa. Margotegi txokoan haurren mahaia erdian dago eta material desberdina inguruan kokatzen da apaletan, haurren eskura. Paretan, andereinoarekin landutako Picasso gaiari buruzko marrazkiak daude. Gainera, haur bakoitza bere apala dauka bere izenarekin, bertan lanak gordetzeko eta amaitu gabeko lanen kutxa ere badute. Mahaiak eta aulkiak haurren tamainakoak dira eta materiala bere adinera egokituta dago.Txoko hau saio honetan librea denez, batzuk tenperekin margotzen dute, beste batzuk margo eta errotulagaiuekin eta besteak plastilinarekin. Saio honetan material berria ekarri zuten: pinturas acuarelables. Tenperetan, bi neska dabiltza margotzen. Biak, ortzadarra margotzen ari dira. Batek, eguzkia soilik margotu du, besteak ordea, euria ere ipini du marrazkian. Behin bukatuta, marrazkiak kortxoan jarri ditu irakasleak lehor daitezen. Hori bukatu dutenean, margoekin hasi dira. Berriro ere marrazki berdina egin dute. Oraingoan, hiru etxe margotu ditu neska bakoitzak eta kolore berdinak erabili dituzte. Ondoren, ondoko haur bati eskatu diote marrazten ari zen pertsonai bat beraien orrian ere marrazteko. Marrazkiak amaitzean, bere izenaz gain, gauzei izenak jarri behar dizkiete “etxea�. Batzuk andereinoaren laguntza behar dute, besteek ordea, bakarrik egin dezakete. Beste bi haur ere marrazketan dabiltza, eta beste batek plastilinarekin formak egitea erabaki du liburu baten laguntzaz.
2
Geroago haur horietako batek, folio bat tolestatu du eta guraizeekin mozten hasi da formak eginez. Amaitu duenean besteei erakutsi die eta folioaren zati txikiak hartu ditu margotzeko. Beste haur batek berdina egin du, baina honek folioa zuloekin erabili du eta zelofan papera itsatsiz kareta bat egin du. Ondoan neska kanpotar bat dago marrazki bat egiten, honek paperari buelta ematen dio margotzeko. Zerbait margotu ondoren, altxa eta marrazkia zakarrontzira bota du eta beste batekin hasi da. Patiotik bueltan eta txokoekin berriro hasi baino lehen, andereinoak patioan egin dutenari buruz galdetu die. Haurrak esan diote inurri beltzen eta inurri gorrien jolasean ibili direla. Haurrek hau azaldu zuten: “bi taldetan banatu gara, batzuk inurri gorriak ginen eta beste batzuk inurri beltzak. Inurri gorriak gaiztoak dira desberdinak direlako eta horregatik bi taldeen artean borroka egin dugu.” Andereinoak hau entzun duenean, zera esan die: “desberdinak izateagatik borroka egin behar da? pertsonok ere desberdinak gara denok, eta horregatik ez dugu borroka egiten. Zer desberdintasun ditugu pertsonak?” Haurrak esan zuten beraien arteko desberdinatsunak, ilea, azalaren kolorea, begiak...zirela eta gelan bazituztela azalaren kolorea desberdina zuten pertsonak. Plastikako saioaren analisia egin ondoren, ondorio hauetara iritsi gara. Teoriarekin lotuz esan dezakegu, ikasle gehienak etapa eskematikoan zeudela eta gainera esku-begi koordinazioa oso ongi menperatzen zutela. Hortaz gain, esan beharra daukagu, txoko horretan zegoen materiala aproposa zela haurrek zuten adinarentzako eta hauek ongi erabiltzen bazekitela. Etxeak margotu zituzten bi neskak, eskema purua erabiltzen zuten, hau da, une oro etxeak margotzen aritu ziren, forma, kolore eta tamaina berberak erabiliz. Baina bi neska hauen artean ikus dezakegu, batek bestearen kopiaketan soilik pentsatzen duen bitartean, besteak garapen intelektuala sustatzen duela, hau da, irudia margotzen duen bitartean pentsatzen ari dela. Haur etorkina, ordea, “garabateo con nombre” etapan zegoen. Hau da, paperari bueltak ematen zizkion margotzerako orduan, garabatoak egiten zituen formak eta koloreak erabiliz, eta amaieran, txakur bat zela esan zigun, beraz, izena jarri zion berak. Beraz, esan dezakegu haur honen garapen intelektuala oraingoz ez datorrela bat bere
3
adinekoekin, seguruenik txikitan ez duelako hainbesteko estimulurik jaso. Horrek ez du esan nahi, etorkizunean bere adineko haurren mailara iritsiko ez denik. Lehen aipatu dugun bezala, material desberdina haurren eskura zegoen eta horrela haur bakoitzak askatasuna zeukan nahi zuena egiteko, bai margoekin, bai guraizeekin, tenperekin edo plastilinarekin aritzeko. Gainera, irakasleak libreki uzten zien, soilik laguntza eskatzen zutenean parte hartzen zuen. Lehen esan bezala, plastikako txokoaren paretan, haurrek egindako Picassoren marrazkiak itsatsita zeuden. Irakasleak esan zigun, marrazki hau egin aurretik, gaia landu zutela, Picassoren hainbat obra, bideo‌ ikusiz. Horrela, ikusi dezakegu irakasleak motibazioa pizten diela artearen inguruan. Psikologiaren ikuspuntutik, teoria konduktistari dagokionez, plastilinarekin formak egiten ari zen haurrak liburu bat erabiltzen zuen eta beraz, imitazioa lantzen ari zen. Teoria
kognitibo
konstruktibista
Piagetianoerekin
bat
eginez,
patiotik
bueltatzerakoan sortu zen egoeran ikus dezakegu, esperientzia honetatik irakasleak egoera aprobetxatu zuela inmigrazioaren gaia lantzeko, kontuan hartuz haurrak logika zehatzaren estadioan sartu berri direla (5 urte). Pertsonen desberdintasunak aipatu zituen: azala, begiak, ilea‌ eta pentsarazi zien desberdinak izateagatik ez dela borrokatu behar, hau da, asimilatzen lagundu zien galderen eta adibideen bidez. Teoria kognitibista eta informazio-prozesatzailearekin bat eginez, saio honetan material berria ekartzerakoan eta haurrei haiekin esperimentatzeko aukera ematerakoan, aldaketa eskaintzen du irakasleak, hau da, ikasleen motibazioa eta arreta pizteko modu bat. Gainera, egoera hau Ikuspegi kognitiboa, konstruktibista sozio-historikoarekin ere lotu dezakegu, inurrien jolasean kooperatiboaren bost baldintzak betetzen direlako: kideen arteko dependentzia positiboa, elkarrekiko ardura, elkarrekintza, talde dinamika eta talde ebaluazioa.
4
2.2. Psikomotrizitateko ikasgaia Psikomotrizitate saioaren behaketa, hiru eta lau urteko gelatan egin dugu, baina, hiru urteko gelan behatutakoan oinarrituko gara. Gela honetan 21 haur daude, baina irakasleak esan zigun saio hau arratsaldean egiten denez, 15 haur etorri direla gelara bakarrik. Besteak etxera bazkaltzera joan dira eta ez dira bueltatu. 15 horietako haur bat, autista da eta beraz, bi irakasle daude gela honetan: tutorea eta haur autistaren laguntzailea. Gelara sartu baino lehen haur guztiak lauko taldeetan mantalak kentzen dituzte eta komunera joaten dira. Gelara sartzerakoan, paretaren ondoan esertzen dira eta zapatilak kentzen dituzte. Irakasleek blokeekin pareta egiten dute eta arauak azaltzen dituzte: “Saio honetan ongi pasako dugu eta gogoratu, ezin da minik eman eta ezin da minik hartuâ€?. Jolasten hasi baino lehen, berotze ariketak egin dituzte (aurreraka, atzeraka, hanka-puntetan, saltoka, arrastaka‌) Ondoren eskua paretan jartzen dute eta hanka bat altxatzen, gero beste hanka altxatzen, hanka batean salto eginez...dabiltza. Andereinoak pareta botatzeko agindua eman die hiru kontatu duenean, eta haurrek pareta bota ondoren, jolas librean hasi dira. Batzuk, saltoka dabiltza, besteak blokeekin jolasten, besteak jolas sinbolikoan dabiltza ohialekin eta panpinekin jolasten. Uztaiak, baloiak, konoak...ere erabiltzen dituzte, material guztia haien eskura daukate une oro. Irakasleari dagokionez, lehen aipatu dugun bezala, saio hasieran berotze ariketak haurrekin egin ditu aktiboki parte hartzen. Haurrek blokeak bota ondoren, andereinoa aulkian eseri da eta arazoren bat egon denean laguntza eskaini du. Psikomotrizitate saioaren analisia egin ondoren, ondorio hauetara iritsi gara. Psikologiaren ikuspuntutik, teoria konduktistari dagokionez, errefortzu positiboa eta errefortzu negatiboa ikusi genituen. Hau da, errefortzu positibo bezala, irakasleak uneoro esaten zien ongi egiten zituzten gauzak. Errefortzu negatiboari dagokionez, irakasleak esaten zien gaizki portatzen baziren, bost minutu egongo zirela jolastu gabe.
5
Teoria kognitibista eta informazio-prozesatzailearekin bat eginez, ikasgaiaren helburua hau transmititzea da: saio guztietan ongi pasatzea, minik ez hartzea eta minik ez ematea gogorazterakoan errutina bat finkatzen da. Psikomotrizitateko saioak libreak zirenez, normalki indibidualki jolasten zuten nahiz eta batzuetan taldeka jolastu. Ume batzuk aktiboki parte hartzen zuten eta beste batzuk ordea, pasiboagoak ziren. Adibidez, arduradunak jolasteko baimena eman zuenean hiru neskek eraikuntzako piezekin etxe baten antzerako eremua sortu zuten. Beste haur batzuk ordea, koltxonetan geratu ziren eta ez ziren hainbeste mugitu bere gelakideen antzera. Hortaz gain, haurren trebetasuna eta segurtasuna antzematen zen egiten zituzten saltoen arabera (espalderaren goiko aldetik edo beheko aldetik). Lehen aipatu dugun bezala, libreki jolastu baino lehen, ariketa batzuk egin zituzten blokeek osatzen zuten paretara gerturatuz eta urrunduz. Horrela pazientzia landu zuten, irakasleak edo arduradunak agindua eman arte blokeek sortutako pareta bota ezin zutelako. Gainera, gela honetan garapen motorrean atzerapena zeukan haur bat zegoen. Irakasleak esan zigun, haur honek 2 urterekin oraindik ez zekiela oso ondo ibiltzen eta hasiera batean fisioterapeuta bat klase guztietan egoten zela berarekin, baina orain psikomotrizitate saioetan bakarrik laguntzen dio. Honek, bere gorputzaren oreka, koordinazioa eta kontrola lantzen laguntzen dio ariketa desberdinen bitartez, adibidez: lurrean bloke baten gainean jarrita, baloi bat kanastara botatzen. Gainera, saio honetan autismoa zeukan neska bat ere bazegoen, irakasle laguntzaile bat zuena. Honek psikomotrizitate saioetan ariketa espezifikoak erabiltzen zituen gorputzaren kontrola lantzeko. Hortaz gain, 3 urteko haurrak behatu genituenez oso nabaria zen urtarrilean jaioak zirenak eta abendukoak zirenak. Garapen psikomotorrean alde nahiko handia zegoen. Adibidez, abendukoa zen haur batek oraindik pardela zeukan eta bere trebetasun maila besteekin konparatuz txikiagoa zen. Aldiz, gelako handienak oso ausartak eta independienteak ziren.
6
2.3. Musikako ikasgaia En cuanto al apartado de Música, nuestra observación ha sido realizada en el colegio de Elatzeta en el aula de 5 años. En música hemos estado en dos sesiones diferentes de 45 minutos cada una aproximadamente. En cuanto al espacio, es un espacio amplio y en el centro de la clase hay una colchoneta azul grande donde los niños realizan las diferentes actividades. La clase está bien organizada, y la profesora utiliza diferentes materiales para el aprendizaje y el desarrollo musical. En la esquina de la clase hay un armario donde la profesora guarda los instrumentos (panderetas, xilofonos pequeños, etc.) los cuales utiliza para otras actividades que no pudimos ver. Lo primero que hacen una vez entran en la clase, es ponerse en un círculo grande sobre la colchoneta azul con la profesora. Ella pone diferentes canciones y comienzan a cantar y a bailar con esa música. Después, les dice que se sienten todos frente a una pared mientras la profesora pone en un mural que se llama ¨pentagrama-enea¨ con el cual los niños cantando una canción deben poner las notas en el pentagrama. La profesora saca la tarjeta del primer personaje y entre todos empiezan a cantar la canción que le corresponde, el primero que haya acertado el nombre del personaje, es al que le toca levantarse y pegar el personaje (la nota) en su lugar del pentagrama. Cada personaje, tiene una canción que ayuda a recordar en que lugar del pentagrama hay que colocarlo. Estos son los personajes: -Do-pirata -Re-Rockeroa Re-pepe Re-pepe Re-pepepepe -Mi-Mikel ¨Bai Mikel, Bai Mikel badoa eskerrak bizi den lehenengo pisuan¨ -Fa-mamua -Sol-ferino -La-xaro -Si-Simon. ¨sol izena dut eta bizi naiz bigarren pisuan¨ Ellos cojen la nota sol y la sitúan en el segundo piso. -Do- Dordoka
7
En la siguiente sesión continuaron trabajando con las notas musicales. Esta vez, en vez de utilizar el pentagrama-enea, utilizaron el tren. Lo colocó en la pared y les recordó lo que tenían que hacer (colocar en cada vagón los tiempos que le corresponde). Entonces La profesora sacó una caja y les fue enseñando unas tarjetas con frutas. Cada tarjeta tiene un sonido musical diferente. La profesora les iba llamando uno a uno e iban saliendo a colocarlas en el vagón adecuadamente. Cuando ya las habían colocado todas iban leyendo las tarjetas. -
Cerezas : ti-ti
-
Pera : ta
-
Calabaza : dooo
-
Xixare (gusano): shhh Para seguir con la actividad, la profesora cambia las tarjetas de frutas por tarjetas
con notas musicales que tienen el mismo significado. Y hace lo mismo que en el ejercicio anterior, es decir, de uno en uno los niños van saliendo a colocarlas en el vagón pero ahora las cambian por las tarjeta de las frutas. Para terminar, vuelven a cantar la canción con las notas musicales y el mismo sonido. Para seguir con la actividad, una vez que habían leído varias veces el ritmo musical, la profesora les ofreció cambiar alguna fruta por la verdadera nota musical diciéndoles que las frutas las iban a dejar para los de 4 años, que ellos ya eran mayores para hacer la actividad con las frutas. Entonces, repasaron cada fruta con qué nota se iba a sustituir. Y hacen lo mismo que anteriormente. Se levanta alguno para sustituir la nota que él quisiera. Y para terminar con esta actividad vuelven a leer el ritmo musical. Estos son los cambios que hicieron: -
Cerezas por corchete
-
Pera por negro
-
Calabaza por blanca
-
Silencio de negra por xixare/gusano
8
Para terminar las sesiones, los niños se colocan nuevamente en círculo en el centro de la colchoneta. La profesora pone una canción con texto y los niños al ritmo de la música mueven las diferentes partes del cuerpo haciendo lo que dice la canción. La profesora repite lo que dice la canción y baila con ellos. Uniendo con la clase de psicomotricidad, nos parece importante destacar que al finalizar las sesiones de psicomotricidad los niñ@s se sentaban en el suelo y la profesora les ponía una canción para relajarse e indicar que era la hora de irse a casa. Después de describir las diferentes actividades de música, hemos llegado a esta conclusión. Para el desarrollo de la percepción auditiva la profesora utiliza diferentes técnicas a través de juegos, canciones etc. Además, apreciamos que la profesora participaba activamente en todas las dinámicas grupales con los alumnos, de una forma motivadora y siempre observando como hacían los ejercicios. A través de las canciones se quiere ver si los niños reconocen o identifican sus diferentes partes del cuerpo, es decir, las manos, las piernas etc. también trabajan la lateralidad, aprendiendo así a distinguir derecha-izquierda. Además trabajan la coordinación y los diferentes movimientos corporales para ver si el niño tiene control de su propio cuerpo. La profesora les hace preguntas para ver si conocen las notas musicales, si saben cuanto vale cada una, cuál es el sonido de cada una… y esto lo trabaja mediante las dos actividades explicadas anteriormente (pentagrama-enea y el tren). En el Pentagramaenea, cada personaje al tener una canción y unas características ayuda a los niñ@s a saber o recordar cual es su lugar en el pentagrama, por ejemplo: MI - En la viñeta de Mi-kel, aparece una persona coja la cual no puede subir más que al primer piso, por eso se aloja ahí. La profesora nos dijo que este método es efectivo para que los niñ@s memoricen las notas de manera simple para que cuando lleguen a primaria las tengan asimiladas y se les haga más fácil. Así, inician el proceso de la lectura musical a través de los personajes y las canciones. Con la actividad del tren, los niños inician el aprendizaje de los pulsos que puede haber en cada compás.
9
En cuanto a la imitación hemos analizado que se utiliza el ¨modelo-eco¨ ya que esta es una etapa en la que a los niños les gusta imitar lo que hacen sus compañeros. Por ejemplo, en el aula había un niño que acababa de llegar nuevo de fuera y la profesora se colocó al lado suyo para que el niño repitiera e imitara lo que hacía ella. Sobre las teorías que hemos trabajado en la asignatura de Psicología de la educación estas han sido las situaciones más sugerentes: Respecto a la teoría conductista hemos apreciado la amenaza cuando la profesora les decía que si se portaban mal iban a ir al pasillo, es decir utilizando el refuerzo negativo. También, pudimos apreciar como utilizaba la imitación un niño recién de llegado de China mediante gestos, ya que no se podía comunicar en el mismo idioma y así poder participar en las actividades de expresión corporal. Además, también pudimos apreciar la extinción de un comportamiento (iraungipena) de este niño extranjero, cuando la profesora le sento a su lado y como no quería participar se levanto. Entonces, la profesora no le hizo caso y acabo sentándose con el resto por iniciativa propia. Según la teoría cognitivista y proceso de información, a la hora de colocar cada personaje (nota) en su lugar del pentagrama utilizaban una canción que rimaba con el nombre del personaje, que es la nota (Ej: La-xaro / canción Xalala, xalala riki riki…) por lo que, de esta forma l@s niñ@s aprenden las notas. Siguiendo con la misma teoría, pudimos observar cuando trabajaron con el tren, como l@s niñ@s podían asociar y unir las frutas y el gusano con las notas. (Ej: negrapera/ corchea- cereza/ silencio de negra- gusano) Respecto a la teoría cognitiva constructivista socio-histórica, vimos como los niñ@s trabajaban en equipo y se ayudaban a la hora de colocar las notas en el pentagrama o en los vagones (compás).
10
3. Balorazio orokorra Lan hau aurrera eraman ondoren, esan dezakegu, behaketan, pentsatzen genuen baina gauza gehiago ikusi genituela. Egoerak ikusten eta aztertzen genituen bitartean, teoriarekin eta gelan ikusitako gauzekin lotzen joaten ginela. Behaketa egitea lan erraza eta erosoa iruditu zaigu, batez ere, eskolak eta irakasleak laguntza eta erraztasun handia eskaini digutelako. Gainera, nahiz eta beraiek ordutegi finko bat izan, malgutasuna eman digute aste osoa eskolan egoteko eta nahi genituen orduak eta saioak ikusteko, maila desberdinetan. Gure ustetan, lan honen atalik zailena behaketaren barruan analisia edo interpretazioa ez sartzea izan da. Hortaz gain, analisia egiterako garaian, egoera batzuk ez epaitzea ere zaila iruditu zaigu, saio batzuetan gauza oso esanguratsuak ikusi ditugulako eta nahi gabe gure ondorio pertsonaletara iritsi garelako. Hau guztia aipatu ondoren, esan dezakegu, lan hau oso interesgarria iruditu zaigula eta asko gustatu zaigula, eskola batetara joateko aukera izan dugulako. Gainera, lanean teoria sartu behar den arren, modu praktiko batean egitea askoz errazagoa eta dinamikoagoa da eta beraz, teoria praktikan aplikatzeak, teoria hori hobeto barneratzea ekarri digu. Guzti horren ondorioz, lana oso egokia eta erabilgarria iruditu zaigu.
11
4.Bibliografía
● Elatzeta Ikastetxearen Proiektua. Erabilgarri: http://www.elatzeta.com/MATRIKULA/primeran%2012.pdf ● Gil Molina, P. (2013) Hezkuntzaren Psikologia: teoria eta praktika. UPV/EHU ● Ugalde Martinez, M. I. Artes plásticas y Cultura visual en la educación infantil I. UPV/EHU ● Alonso Gros, M. Desarrollo de la expresión musical I. UPV/EHU
LAN MODULARRA - ESKOLA ETA CURRICULUMA
12