DILEMMA
‘We doen te weinig om prematuriteit te voorkomen’ Met elkaar kunnen we veel meer doen om vroeggeboorte terug te dringen. Ook in de spreekkamer kunnen we op een laagdrempelige manier al het verschil maken. Of moeten we nog veel eerder beginnen? En wie is dan aan zet? Of voert dat te ver? Vier meningen.
2022 #54 - 14
BENUT DE TASKFORCE
START VOOR DE ZWANGERSCHAP
“Dat roken voor en tijdens de zwangerschap niet goed is, weten we wel. En het zal niet verbazen: het geeft ook een verhoogd risico op prematuriteit. Uit een meta-analyse van Shah en Bracken (2000) blijkt dat het risico op vroeggeboorte voor rokende zwangeren met 27 procent toeneemt ten opzichte van niet rokende zwangeren. Dat is dus een substantiële toename.* Stel nou dat motiveren om te stoppen met roken een vast onderdeel is binnen de Voorzorg en het Prenataal Huisbezoek. En dat iedere rokende ouder die bij het consultatiebureau komt, wordt gemotiveerd en wordt verwezen naar begeleiding bij het stoppen. Wat zou dat een gezondheidswinst zijn! Maar hoe pak je dat aan? In de praktijk horen we dat veel zorgverleners het stoppen met roken liever niet bespreken. Het is lastig, kost veel tijd en verwijzen is omslachtig. Dát is te weinig doen. Want met een training en iets meer ervaring, zien we wel dat deze gesprekken prettig verlopen en succesvol zijn zonder dat het veel tijd kost. Onze tips: start positief, zoek verbinding. Bijna elke roker wil eigenlijk wel stoppen, maar het is het gebrek aan vertrouwen en de verslaving waardoor stoppen lastig is. Als je bij deze ouder aansluit, dan kan je deze wel toeleiden naar een verwijzing. De Taskforce Rookvrije Start heeft e-learnings en een training waarin je leert hoe je een (aanstaande) ouder kunt motiveren om te stoppen met roken. Ook is er de telefonische coaching Rookvrije Ouders, waar je (aanstaande) ouders via een website gemakkelijk naar kunt verwijzen voor hulp. Op www.rookvrijestart.nl vind je hierover alle informatie.”
“De JGZ die na de bevalling vraagt of er plannen zijn voor een broertje/zusje? De jeugdarts die de obese moeder vraagt of ze hulp kan gebruiken bij afvallen voor een volgende baby? De jeugdverpleegkundige die bij een veertigjarige vrouw adviseert om niet nog een kind te nemen? Nee, dat deed ik niet in de praktijk en ik geloof niet dat de JGZ dit soort acties onderneemt om prematuriteit te voorkomen. Wel wordt nu het prenatale huisbezoek door de jeugdverpleegkundige landelijk uitgerold vanuit het landelijke VWS actieprogramma Kansrijke Start. Dan kan ingegaan worden op risicofactoren van prematuriteit en getracht worden hier iets aan te doen. Als de zwangerschap er al is, zou stoppen met roken een uitdagende maar wel haalbare klus zijn. Maar iets doen als de zwangerschap nog geen feit is, doen we niet. Er zou meer kunnen. Dus ja, ik ben het eens met de stelling. Mijns inziens gaat het ver als de JGZ zich ook zou moeten richten op een kind dat er nog niet is. Maar sowieso moet de JGZ dat niet alleen doen. Op veel gebieden is al een en ander gaande om prematuriteit (en andere early life stress) te voorkomen. Denk aan Kansrijke Start. Maar er zijn ook regionale coalities. Daar wordt gekeken wat bijvoorbeeld de huisarts en de verloskundige kunnen doen. In de Preconceptie Indicatie Lijst (PIL) worden vele risicofactoren voor problematiek rondom de geboorte beschreven. En opgeroepen wordt om hier zo vroeg mogelijk iets aan te doen. Denk aan de specialist die de vrouw begeleidt met epilepsie of diabetes en kan zorgen dat dit goed is ingesteld vóórdat de vrouw überhaupt overweegt om zwanger te worden. Ik was betrokken bij de ontwikkeling van deze PIL. Grootste discussiepunt was wie deze heel vroeg preventieve zorg gaat betalen? Maar ook hoe je dat gesprek hierover, als de vrouw wellicht totaal nog niet bezig is met een kinderwens, gaat voeren. Kortom: er liggen kansen. Deze worden steeds meer gepakt. Wat mij betreft zijn we op de goede weg.”
CLASIEN VAN DER HOUWEN
MASCHA KAMPHUIS
Gynaecoloog en voorzitter Taskforce Rookvrije Start
Medisch directeur Landelijk Expertisecentrum Kindermishandeling (LECK)
Ja! magazine
