Belasting
© Kopiereg 2012 Onder redaksie van Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOD (POK), DEd (Unisa). ’n Publikasie van Kraal-Uitgewers. Alle regte voorbehou. Adres: H/v D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig, Pretoria Posadres: Posbus 11760, Centurion, 0046 E-pos: steyn@kraaluitgewers.co.za Webtuiste: www.kraaluitgewers.co.za Gedruk en gebind deur Aksent Media, tel: 082 445 4513 Eerste druk 2012 ISBN: 978-1-920568-21-4 Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige vorm of deur enige middel weergegee word nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames, vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.
akademia jou oop, afrikaanse leertuiste
w w w. a k a d e m i a . a c . z a
TAX105 Belasting
INHOUDSOPGAWE _ INLEIDING .....................................................................................................................................................5 VAKLEERUITKOMSTE ..............................................................................................................................8 WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING ......................................................................................9 STUDIE-EENHEID 1: INLEIDING TOT BELASTING ................................................................... 11 1.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 11
1.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 12
1.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................... 12
1.4
Inleiding ....................................................................................................................... 14
1.5
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming ...................... 15
1.5.1
Verskillende vorms van belasting ............................................................................ 17
1.5.2
Die effek van belasting op individue en sakeondernemings ............................... 29
1.6
Redes waarom die regering belasting invorder..................................................... 29
1.6.1
Verpligte besteding .................................................................................................... 30
1.6.2
Diskresionêre besteding ........................................................................................... 31
1.6.3
Staatsbesteding ......................................................................................................... 31
1.6.4
Maatskaplike dienste ................................................................................................. 31
1.7
Die beginsels van belasting...................................................................................... 31
1.7.1
Ekwiteit – regverdige belasting ................................................................................ 32
1.7.2
Toereikendheid en deursigtigheid ........................................................................... 32
1.7.3
Eenvoud ...................................................................................................................... 32
1.7.4
Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid) ......................................................................... 32
1.7.5
Neutraliteit ................................................................................................................... 32
1.7.6
Balans .......................................................................................................................... 33
1.8
Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming ........................... 33
1.8.1
Belasting- en sakestrategie ...................................................................................... 33
1.8.2
Belastingbeplanning .................................................................................................. 33
1.9
Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing ........................ 34
1.9.1
Boetes wat gehef kan word ...................................................................................... 36
1.10
Samevatting ................................................................................................................ 38
1.11
Selfevaluering ............................................................................................................. 39
Inhoudsopgawe
Bladsy 1
TAX105 Belasting STUDIE-EENHEID 2: DIREKTE BELASTING OP MAATSKAPPY-INKOMSTE EN -WINSTE ......................................................................................................................................................................... 41 2.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 41
2.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 42
2.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................... 42
2.4
Inleiding ....................................................................................................................... 44
2.5
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting ................................................. 45
2.5.1
Direkte belasting ........................................................................................................ 45
2.5.2
Indirekte belasting ...................................................................................................... 46
2.5.3
Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipes ondernemings ...................................................................................................................................... 47
2.5.4
Voordele en nadele van direkte belasting .............................................................. 49
2.6
Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste ............. 52
2.6.1
Rekeningkundige winste – wins voor belasting..................................................... 52
2.6.2
Belasbare winste (inkomste) .................................................................................... 52
2.6.3
Die gevolge van die verskille tussen ʼn rekeningkundige wins en ʼn belasbare wins ...................................................................................................................................... 53
2.7
Die berekening van die belastingbasis ................................................................... 58
2.7.1
Die belastingbasis van bates en laste .................................................................... 58
2.7.2
Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies ........................... 62
2.8
Belastingverliese ........................................................................................................ 63
2.9
Inkomstebelastingkonsolidasie ................................................................................ 65
2.9.1
Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye ..... 67
2.9.2
Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika ....................................................... 68
2.10
Samevatting ................................................................................................................ 77
2.11
Selfevaluering ............................................................................................................. 78
STUDIE-EENHEID 3: INDIREKTE BELASTING ........................................................................... 81 3.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 81
3.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 82
3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................... 82
3.4
Inleiding ....................................................................................................................... 84
3.5
Indirekte belastings wat ingevorder word van ondernemings in Suid-Afrika .... 85
3.6
Doeane- en Aksynsbelasting ................................................................................... 86
3.6.1
Tipes Aksynsbelasting .............................................................................................. 87
3.6.2
Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting ................................................... 88
Inhoudsopgawe
Bladsy 2
TAX105 Belasting 3.7
Die wese van Ad valorem belasting ........................................................................ 89
3.8
Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings ..................... 91
3.8.1
BTW-insette en -uitsette ........................................................................................... 93
3.8.2
Registrasie as BTW-ondernemer vir BTW-doeleindes ........................................ 94
3.8.3
Belasbare lewerings .................................................................................................. 94
3.8.4
Vrygestelde lewerings ............................................................................................... 96
3.9
Samevatting .............................................................................................................. 101
3.10
Selfevaluering ........................................................................................................... 102
STUDIE-EENHEID 4: WERKNEMERSBELASTING .................................................................. 105 4.1
Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 105
4.2
Verrykende bronne .................................................................................................. 106
4.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................. 106
4.4
Inleiding ..................................................................................................................... 108
4.5
Die belastingstelsel vir werknemers...................................................................... 109
4.5.1
LBS en voorlopige belasting .................................................................................. 109
4.5.2
Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds ........ 112
4.6
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers .................................... 113
4.6.1
Arbeidsmakelaars .................................................................................................... 114
4.6.2
Persoonlike diensteverskaffers .............................................................................. 114
4.6.3
Onafhanklike kontrakteur ........................................................................................ 117
4.6.4
Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies ............ 121
4.6.5
Studente en skoliere ................................................................................................ 122
4.6.6
Deeltydse, tydelike en toevallige werkers ............................................................ 122
4.6.7
Kommissie-agente ................................................................................................... 122
4.7
Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits .................................. 122
4.7.1
Toelae en byvoordele .............................................................................................. 124
4.8
Toelaatbare aftrekkings .......................................................................................... 133
4.8.1
Ledebydraes tot ʼn PF .............................................................................................. 133
4.8.2
Ledebydraes tot ʼn UAF ........................................................................................... 134
4.8.3
Mediese onkostes .................................................................................................... 135
4.9
Vrygestelde inkomste .............................................................................................. 137
4.9.1
Dividende .................................................................................................................. 137
4.9.2
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika ........................................................................ 137
4.10
Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word .......................... 138
4.11
Samevatting .............................................................................................................. 138
Inhoudsopgawe
Bladsy 3
TAX105 Belasting 4.12
Selfevaluering ........................................................................................................... 139
STUDIE-EENHEID 5: REGSVEREISTES........................................................................................ 141 5.1
Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 141
5.2
Verrykende bronne .................................................................................................. 142
5.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter? ............................................................................. 144
5.4
Inleiding ..................................................................................................................... 144
5.5
Rekordhouding en rekordbewaring ....................................................................... 145
5.5.1
Wat is die doel van rekordhouding?...................................................................... 149
5.5.2
Wetgewing met betrekking tot rekordhouding ..................................................... 150
5.6
Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes......................... 153
5.6.1
Sperdatums vir inkomstebelasting ........................................................................ 153
5.6.2
Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS) ...................................................... 155
5.6.3
Sperdatums vir BTW ............................................................................................... 155
5.6.4
Sperdatums vir voorlopige belasting ..................................................................... 157
5.6.5
Belastingopgawes en betalings aan die SAID .................................................... 158
5.7
Noodsaaklikheid van belastingowerhede ............................................................. 159
5.8
Belastingvermyding en belastingontduiking ........................................................ 164
5.8.1
Voorbeelde van belastingontduiking ..................................................................... 166
5.8.2
Voorbeelde van belastingvermyding ..................................................................... 167
5.9
Samevatting .............................................................................................................. 170
5.10
Selfevaluering ........................................................................................................... 171
WOORDELYS IN AFRIKAANS EN ENGELS ................................................................................. 172
BRONNELYS ............................................................................................................................................ 173 SELFEVALUERINGSRIGLYNE .......................................................................................................... 182
Inhoudsopgawe
Bladsy 4
TAX105 Belasting
INLEIDING Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk gehef word op persoonlike of korporatiewe inkomste, word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes(kostes) te finansier. Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate ( Aangepas uit: Investorwords.com, 2011.http://www.investorwords.com/4879/tax.html). Belasting is dus ʼn belangrike bron van inkomste vir die regering van ʼn land. Om aan die onderskeie finansieringsbehoeftes van ʼn regering te voldoen word daar verskeie belastings gehef. Wanneer ʼn sakeonderneming projeksies en finansiële beplanning vir ʼn betrokke finansiële jaar doen, is dit belangrik om belasting in te reken. Indien ʼn sakeonderneming nie belasting hierby insluit nie, kan dit lei tot ʼn afname in winsgewendheid, aangesien belasting – indien nie daarvoor begroot nie – ʼn redelike hap uit ʼn onderneming se winste kan neem. Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is. Die belasting wat in Suid-Afrika gehef word, kan hoofsaaklik verdeel word in: •
Direkte belasting
•
Indirekte belasting
Die normale belastingaanspreeklikheid van ʼn individu word verhaal deur die volgende tipes belasting: •
Werknemersbelasting in die vorm van: o
Lopende Betaalstelsel (LBS)
•
Voorlopige belastingbetalings
•
ʼn Finale vereffening met aanslag, indien ter sprake
Die belastingaanspreeklikheid vir individue aan die einde van ʼn belastingjaar is gewoonlik heelwat minder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word (LBS word maandeliks van werknemers se salaris afgetrek en aan die SAID oorbetaal).
Inleiding
Bladsy 5
TAX105 Belasting Dit kan gebeur dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) stawende dokumentasie kan aanvra, ten opsigte van ʼn individu se belastingsake. Vir hierdie rede word daar van ondernemings en individue verwag om alle rekords vir ʼn periode van sewe jaar te bewaar. Wie en wat is die SAID? Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die belastingwetgewing uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en die Doeane- & Aksynsbelastinginsamelings, namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika. Die basiese funksies van die SAID kan soos volg opgesom word:
Die insameling en administrasie van alle nasionale belastings en heffings Die insameling van belasting wat kragtens enige ander wetgewing opgelê is, soos ooreengekom tussen die SAID en die verteenwoordiger van die ander instansie Verskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere Fasiliteer handel Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomste aangeleenthede
(Outeur, 2011) Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê : “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur” (The Investor, 2009. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/). Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat ontstaan het om die hoeveelheid belasting waarvoor ʼn belastingpligtige aanspreeklik is te verminder. Eersgenoemde sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig is, en ʼn vorm van belastingbedrog is. Dit is belangrik om die verskil tussen die twee begrippe te verstaan, aangesien ʼn onvermoë om die onderskeid te tref, tot groot boetes en selfs tronkstraf kan lei.
Inleiding
Bladsy 6
TAX105 Belasting Let asseblief daarop dat die onderstaande belastingwetgewing op ʼn jaarlikse basis deur die Suid Afrikaanse regering gewysig kan word: •
Die Inkomstebelastingwet 58 van 1962
•
Die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde 89 van 1991
•
Boedelbelastingwet 45 van 1995
Wysigings van toepassing op die 2014/2015 belastingjaar is in hierdie studiegids ter verduideliking saamgevat en is in die voorbeelde gebruik ten einde bepaalde begrippe te verduidelik. Hierdie wetgewing kan egter jaarliks verander. Om te verseker dat jy op die hoogte bly met die nodige veranderinge in die wetgewing, besoek die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) se webtuiste by: www.sars.gov.za
Inleiding
Bladsy 7
TAX105 Belasting
VAKLEERUITKOMSTE
Kennis en begrip Na voltooiing van die vak BELASTING sal jy in staat wees om jou kennis en begrip te demonstreer van: •
Belasting
•
Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
•
Indirekte belasting
•
Werknemersbelasting
•
Regsvereistes
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Die rol van belasting in die sakeonderneming en die regering ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming te beskryf.
•
Te onderskei tussen die verskillende direkte belastings wat deur die regering ingesamel word.
•
Onderskeid te tref tussen die verskeie tipes indirekte belasting wat deur die regering ingesamel word.
•
Die verskeie belastingreëls van toepassing op werknemersbelasting te identifiseer en aan te wend in die berekening van werknemersbelasting.
•
Die noodsaaklikheid van belastingowerhede ten opsigte van die insameling van belasting te verduidelik.
•
Te onderskei tussen belastingvermyding en belastingontduiking.
Vakleeruitkomste
Bladsy 8
TAX105 Belasting
WOORDOMSKRYWING VIR EVALUERING
In die afdeling oor selfevaluering, asook in die werkopdragte sal daar van jou verwag word om sekere take te verrig. Dit is belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die woordelys hieronder sal jou hiermee help.
Werkwoord
Omskrywing
Lys
Lys die name/items wat bymekaar hoort.
Identifiseer
Eien (ken uit) en selekteer die regte antwoorde.
Verduidelik
Ondersoek die moontlikhede, oorweeg en skryf dan jou antwoord (verklaring/verduideliking) neer.
Beskryf
Omskryf die konsep of woorde duidelik.
Kategoriseer/
Bepaal tot watter klas, groep of afdeling bepaalde
klassifiseer
items/voorwerpe behoort.
Analiseer
Om iets te ontleed.
Evalueer
Bepaal die waarde van ʼn stelling/stelsel/beleid/ens.
Toepas
Pas die teoretiese beginsels in ʼn praktiese probleem toe.
Hersien
Evalueer, verbeter en/of wysig ʼn beleid/dokument/stelsel/ens.
Woordomskrywing vir evaluering
Bladsy 9
TAX105 Belasting Notas
Bladsy 10
TAX105 Belasting
STUDIE-EENHEID 1: INLEIDING TOT BELASTING
1.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 1 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Belasting en die sakeonderneming
•
Verskillende vorme van belasting
•
Redes waarom die regering belasting invorder
•
Beginsels van belasting
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming te verduidelik.
•
Die noodsaaklikheid van belastinginvordering deur die regering te ondersoek.
•
Belastingbeginsels toe te pas in die sakeonderneming.
•
Die rol van belasting ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming te verduidelik.
•
Die gevolge van die nie-nakoming van belastingwetgewing te interpreteer.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 11
TAX105 Belasting 1.2
Verrykende bronne •
Businessdictionary. 2011. Income tax Definition. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html
•
Hillary Dudley. 2011. South African Estate Duty Amendments. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=5 8277&sn=Detail
•
Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. Roggebaai: H & H Publications.
•
Investorwords. 2011. What is tax? http://www.investorwords.com/4879/tax.html
•
South African Revenue Services. 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., De Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis.
•
Troy Lunde. 2010. SARS to close another tax loophole. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-20100804
•
William Perez. 2011. Tax Planning Basics. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm
•
Wisegeek. 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm
1.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord Belasting
Omskrywing Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit. Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ‘n jaarlikse heffing
Inkomstebelasting
ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang). ʼn Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die
Skuiwergat
uitbuiting ten opsigte van die belastingwetgewing van ʼn land, wat lei tot ʼn verminderde of geen belastingverpligting.
Kapitaalwinsbelasting
Kapitaalwinsbelasting (KWB) is vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 12
TAX105 Belasting Afrika van krag, en is van toepassing op die verkoop van ʼn bate op of na daardie datum. Skenkingsbelasting word gehef op skenkings gemaak. ʼn Skenking is enige gratis bemaking (oordrag) van eiendom teen geen vergoeding of teen onvoldoende vergoeding, asook Skenkingsbelasting
die gratis afstanddoening van ʼn reg. Skenkingsbelasting word gehef teen ʼn vaste koers van 20%, en die skenkingsbelasting moet, binne drie maande nadat die skenking gemaak is, betaal word. Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan by die
Boedelbelasting
dood van ʼn persoon en sal gegrond wees op al die besittings van daardie persoon ten tye van sy/haar dood. Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van verskeie beskikbare belastingopsies, wat
Belastingbeplanning
aangewend kan word om die onderneming se belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings. Belasting en sakestrategieë kan gedefinieer word as ʼn interdissiplinêre veld van studie, ten opsigte van die uitwerking
Belasting en sakestrategieë
van belastingbeplanning op die sakestrategie van ʼn sakeonderneming, asook hoe sakestrategieë gewysig kan word om te verseker dat die belastingverpligting van ʼn onderneming nie ʼn negatiewe uitwerking op die produktiwiteit van ʼn sakeonderneming sal hê nie. Belastingvermyding is die gebruikmaking van skuiwergate in
Belastingvermyding
die belastingwetgewing tot voordeel van die onderneming om sodoende minder belasting te betaal. Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige
Belastingontduiking
wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie, of ten opsigte van onakkurate openbaring van inkomste.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 13
TAX105 Belasting 1.4
Inleiding
Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ‘n jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang). Benewens die finansiering van ʼn regering se bedrywighede, is progressiewe inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig te versprei in ʼn bevolking en ook om te dien as ʼn outomatiese fiskale stabiliseerder ten opsigte van ekonomiese siklusse. Die Inkomstebelastingwet is ook die bron of basis van ʼn aantal ander belastingtipes wat ook deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld kapitaalwinsbelasting, skenkingsbelasting, ens. Die basiese belastingtipes wat deur die SAID (Suid-Afrikaanse Inkomste Diens) gehef word bestaan uit Kapitaalwinsbelasting (KWB), Skenkingsbelasting, Boedelbelasting, Inkomstebelasting, Dividend Terughoudingsbelasting, Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF) en laastens Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW). Die regering van ʼn land bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste aan die land en sy inwoners. Die regering is nie soos ʼn sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word deur die regering gelewer sonder om ʼn individuele diensfooi te hef. Vir die dienste benodig die regering fondse om sodoende instaat te wees om dienste aan die publiek te lewer.Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van die land verdien word. Vir die suksesvolle implementering van ʼn belastingsisteem, moet gebruik gemaak word van belastingbeginsels. Belastingbeginsels kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding aan ʼn regering verskaf ten opsigte van die ontwerp en implementering van ʼn billike belastingraamwerk in ʼn land. Wanneer daar nie aan die bepalings van die belastingwet voldoen word nie, sal die belastingpligtige onderhewig wees aan vaste rentes en boetes, wat deur die SAID gehef kan word.
(http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 14
TAX105 Belasting 1.5
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming
Wat is belasting, en hoe is dit van toepassing op die sakeonderneming? Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk gehef word op persoonlike of korporatiewe inkomste, dan word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting, byvoorbeeld BTW op produkte. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier. Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van openbare goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Aangepas uit: Investorwords.com, 2011. http://www.investorwords.com/4879/tax.html). Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang). Benewens die finansiering van ʼn regering se bedrywighede, is progressiewe inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig in ʼn bevolking te versprei en ook om te dien as ʼn outomatiese fiskale stabiliseerder ten opsigte van ekonomiese siklusse. Die twee basiese inkomstebelastingtipes bestaan uit: •
Persoonlike inkomstebelasting Hierdie belasting word gehef op die inkomste van individue, huishoudings, vennootskappe, asook alleeneienaarsake.
•
Korporatiewe inkomstebelasting Hierdie belasting word gehef op die winste (verdienste) van groot geïnkorporeerde ondernemings (byvoorbeeld maatskappye & beslote korporasies).
(Aangepas uit> BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html) Dit gebeur soms dat die bestaan van skuiwergate in die belastingwetgewing tot gevolg het dat welgestelde mense in die samelewing die betaling van groot hoeveelhede belasting vermy, deur gebruik te maak van hierdie “skuiwergate” in die belastingwetgewing en op ʼn wettige wyse belasting vermy – dus sonder om die wet te oortree. ʼn Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die “uitbuiting” ten opsigte van die belastingwetgewing van ʼn land, wat lei tot ʼn verminderde - of geen belastingverpligting nie. Skuiwergate is bepalings in die belastingwetgewing wat belastingbetalers instaat stel om
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 15
TAX105 Belasting hulle belastingverpligting te verminder. Met ander woorde hierdie bepalings in die wetgewing word deur ʼn belastingbetaler aangewend (uitgebuit) om so min as moontlik belasting te betaal (Aangepas uit: Wisegeek.com, 2011. http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm). Die gebruik van skuiwergate in die wetgewing om sodoende minder belasting te betaal word nie gesien as ‘n oortreding van die wet nie. Dit is egter nie die bedoeling van die regering van ʼn land dat daar skuiwergate in die wetgewing bestaan nie, aangesien dit tot verminderde invordering van belasting lei en daar dan minder geld beskikbaar is vir die finansiering van die staat se uitgawes. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is voortdurend besig om die verskillende skuiwergate in die Inkomstebelastingwet uit te skakel. Die volgende is ʼn artikel uit Fin24 ten opsigte van skuiwergate wat die SAID, stadig maar seker, besig is om te vul. SARS wil nog ‘n skuiwergat vul Aug 04 2010 16:22 Kaapstad – Suid-Afrika het ooreenkomste met die owerhede van Ierland en Swede aangegaan, om plaaslike ondernemings vas te trek wat hul belastingpligte ontduik deur die oordrag van winste na buitelandse geaffilieerde ondernemings. Die Suid-Afrikaanse Inkomstediens het Woensdag ‘n ernstige beroep op die Parlement gedoen om dié genoemde ooreenkomste goed te keur. Ron van der Merwe van SARS het tydens sy verskyning voor die parlementêre finansiële komitee met komiteelede saamgestem, wat Ierland spesifiek gekritiseer het vir sy toenemende poging om buitelandse ondernemings te lok deur middel van belastingaansporingsmaatreëls. SARS neem oordragprysing baie ernstig op en bestee baie tyd aan die saamstel van spanne om hierdie arbitrage hok te slaan. Statistiek van SARS beklemtoon die teenstrydigheid tussen die beleggings van Ierse maatskappye in Suid-Afrika, en dié van plaaslike maatskappye in Ierland. Byvoorbeeld, in 2005 het Ierse maatskappye R1.5bn, R1.9bn in 2006, R2.4bn in 2007 en R1.9bn in 2008 in Suid-Afrika belê. In skrille kontras hiermee, het Suid-Afrikaanse maatskappye R33bn in 2005, R45.4bn in 2006, R51.4bn in 2007 en R44.6bn in 2008, in Ierland belê. Suid-Afrikaanse maatskappye wat in Ierland verteenwoordig word sluit in: AECI
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 16
TAX105 Belasting [JSE:AFE], Alexkore, Anglo Platinum [JSE:AMS], Coronation Fund Managers [JSE:CML], Dimension Data Holdings [JSE:DDT], Datatec [JSE:DTC], Investec [JSE:INL], Old Mutual [JSE:OML], SABMiller [JSE:SAB] en Sappi [JSE:SAP]. “Kyk ons na die geld wat deur Suid-Afrikaanse maatskappye belê word, is dit duidelik dat Ierland se aggressiewe prysing ’n aanslag op ons eie belastingbasis is. Doen ons genoeg om seker te maak dat ons die skuiwergate toestop? “ het die DA parlementêre lid Dion George gevra. Tesourie het daarop gereageer en gesê dat hul besig was met die wysiging van ‘n ‘arsenaal’ van klousules in die wetgewing, om sodoende die wet met die ooreenkomste te lynrig/in lyn te bring? en gevolglik meer slaankrag aan SARS te gee in die uitvoering van hierdie wette. Tesourie amptenare het dit egter beklemtoon dat vir solank as wat lande verskillende regstelsels het en belastingtoevlugsoorde toegelaat word, arbitrage altyd ‘n probleem sal bly. Fin24.com (Aangepas en vertaal uit: Lund, T. 2010.http://www.fin24.com/Business/Sars-to-closeanother-tax-loophole-20100804)
1.5.1
Verskillende vorms van belasting
Die SAID vorder verskillende tipes belasting in. Die hoofbron van inkomste vir die staat bestaan dus nie slegs uit die invordering van inkomstebelasting nie. Die algemeenste vorme van belasting wat in Suid-Afrika voorkom kan soos volg uiteengesit word:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 17
TAX105 Belasting
Kapitaalwinsbelasting Skenkingsbelasting Boedelbelasting Inkomstebelasting Dividend terughoudingsbelasting Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF) Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Figuur 1.1: Die verskillende belastingtipes gehef deur die SAID (Outeur, 2011) Kapitaalwinsbelasting Kapitaalwinsbelasting (KWB) is vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-Afrika van krag en is van toepassing op die verkoop van ʼn bate op, of na daardie datum. Alle kapitaalwinste en kapitaalverliese ten opsigte van die verkoop van ʼn bate is onderhewig aan KWB, tensy dit spesifiek uitgesluit word deur die belastingwet. KWB is van toepassing op enige persoon of instansie wat ʼn kapitaalwins vir ʼn gegewe periode gemaak het. Dit sluit die volgende in: •
ʼn Natuurlike persoon, met ander woorde ʼn indivdu of ʼn spesiale trust.
•
Maatskappy, beslote korporasie en ʼn trust.
ʼn Kapitaalwins kan gedefinieer word as die bedrag waarmee die opbrengs die basiskoste van ʼn bate oorskry. Die basiskoste van ʼn bate is die uitgawes: •
wat werklik aangegaan is met die verkryging van die bate, met ander woorde wat daarvoor betaal is;
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 18
TAX105 Belasting •
wat direk verband hou met die verkryging of beskikking (verkoop) van die bate, soos byvoorbeeld verkoopskommissie of verbeterings aan die bate.
(Aangepas uit: http://www.sars.gov.za/TaxTypes/CGT/Pages/default.aspx) Die kapitaalwins wat deur ʼn sakeonderneming of individu gemaak word, word nie ten volle by die belasbare inkomste ingesluit nie, maar word teen ʼn spesifieke koers bereken. In die geval van KWB by individue is daar ʼn jaarlikse uitsluiting van R 30 000 van toepassing. Hierdie uitsluiting word uitgesluit (afgetrek) vanaf die som van ʼn individu se kapitaalwinste/kapitaalverliese. Hierdie jaarlikse uitsluiting is slegs van toepassing op natuurlike persone. Die volgende gedeeltes van ʼn kapitaalwins is onderhewig aan belasting, met ander woorde die insluitingskoerse van toepassing op individue, maatskappye, beslote korporasies, ens: •
In die geval van individue en spesiale trusts, word slegs 33.3% van die netto kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.
•
In die geval van maatskappye, beslote korporasies en trusts word 66.6% van die netto kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.
Indien ʼn maatskappy of individu ʼn kapitale verlies gely het vir ʼn betrokke finansiële jaar, mag hierdie verlies nie afgespeel word teenoor die normale belasbare inkomste nie, alleenlik teen ʼn kapitale wins. Met ander woorde, die kapitale verlies moet oorgedra word na die volgende finansiële jaar, totdat daar ʼn kapitale wins ontstaan waarteenoor hierdie verlies verreken kan word (Aangepas uit: http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm). Voorbeeld 1.1 Bepaling van belasbare kapitaalwins XYZ Beperk het die volgende bates gedurende die 2014-jaar van aanslag verkoop. Bate kapitaalwins/-verlies Onbeboude grond Handelsmerk Trok Masjinerie Totale kapitaalwins
50 000 5 000 (5 000) (10 000) 40 000
LET WEL: Die bedrae tussen hakies dui ʼn kapitaalverlies aan, terwyl die bedrae sonder hakies ʼn kapitaalwins aandui. XYZ Beperk het nie ʼn aangeslane kapitaalverlies van die vorige jaar van aanslag
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 19
TAX105 Belasting oorgehou nie. Neem in ag dat ʼn kapitaalverlies slegs afgetrek kan word vanaf ʼn kapitaalwins, of bygetel word by die kapitaalverliese van vorige jare. ʼn Kapitaalverlies mag nie gebruik word om gewone belasbare inkomste minder te maak nie. Totale kapitaalwins Minus: Aangeslane kapitaalverlies voortgebring
40 000 Nul
Netto kapitaalwins
40 000
Belasbare kapitaalwins = R40 000 x 66.6% =
26 640
Die belasbare kapitaalwins sal dus ingesluit word by die maatskappy se belasbare inkomste, en belas word teen ʼn koers van 28%, met ander woorde R26 640x 28% = R7 459.20. LET WEL: Die 28% hier van toepassing is die belastingkoers van maatskappye. Met ander woorde die maatskappy se belasbare inkomste word teen 28% belas. Die belastingkoers word verskaf deur die SAID, en word jaarliks hersien. (Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/Results.aspx?sq=1&k=corporateincome%20tax%20rates) Skenkingsbelasting Skenkingsbelasting word gehef teen ʼn vaste koers van 20%, ten opsigte van die waarde van die eiendom wat geskenk word. Die volgende vrystellings is van toepassing op skenkingsbelasting: •
Die eerste R100 000 van skenkings gemaak deur ʼn natuurlike persoon, is vrygestel van skenkingsbelasting. Met ander woorde skenkings van tot en met ʼn R100 000 kan gemaak word deur individue.
•
In die geval waar ʼn skenker nie ʼn natuurlike persoon is nie, word die vrygestelde skenkings beperk tot toevallige skenkings wat nie meer as R10 000 oorskry nie.
•
Alle skenkings wat gemaak word aan Openbare Welsynsorganisasies is vrygestel van skenkingsbelasting.
•
Alle skenkings wat gemaak word tussen gades is ook vrygestel van skenkingsbelasting.
•
Bates wat geskenk word buite RSA is onderhewig aan sekere maatreëls.
•
As ‘n persoon ‘n skenking ontvang en hy/sy geen voordeel daarvan sal hê tot die datum van sy dood nie, is dit vrygestel.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 20
TAX105 Belasting •
Skenkings gemaak deur maatskappye, wat vir belastingdoeleindes openbare maatskappye genoem word, is vrygestel.
•
Skenkings wat na 6 maande gekanselleer/teruggetrek word, is vrygestel.
•
Eiendomme uit ‘n trust is vrygestel.
•
Skenkings wat tussen maatskappye in dieselfde groep aan mekaar gemaak word, is ook vrygestel.
(Aucamp Scholtz Lubbe Geoktrooieerde Rekenmeesters, 2014. http://asl.co.za/downloads/Taxguide2014/ASL%202014%20TG%20AFR%20Electr.pdf) Boedelbelasting Wanneer ʼn persoon sterf, word sy netto boedel (na die betaling van uitstaande laste) tussen ander persone (begunstigdes) verdeel. In Suid-Afrika word ʼn belasting, naamlik boedelbelasting op die boedel van ʼn bestorwe persoon gehef. Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan dus by die dood van ʼn persoon. In sommige gevalle kan die begunstigdes egter aanspreeklik gehou word vir boedelbelasting op die eiendom wat deur hulle uit die boedel ontvang word. Die waarde van die boedelbelasting sal gegrond wees op al die besittings/bates van daardie persoon ten tye van sy/haar dood. Die volgende toelaatbare aftrekkings kan afgetrek word van die waarde van die boedel, alvorens boedelbelasting bereken word: •
Begrafnis, grafsteen en sterfbed-uitgawes.
•
Gelde verskuldig aan persone in die RSA.
•
Kostes ten opsigte van die administrasie en likwidasie van die boedel.
•
Uitgawes wat aangegaan word in die uitvoering van die vereistes van die Meester van die Hooggeregshof.
•
Beleggings in eiendom geleë buite RSA / buitelandse eiendom.
•
Skulde aan persone woonagtig buite die RSA.
•
Eiendom wat aan openbare welsynsorganisasies, die staat en munisipaliteite toeval.
•
Verbeterings deur ʼn begunstigde aan geërfde eiendom.
•
Vruggebruiker en ander soortgelyke rente en annuïteite geskep deur ʼn voor-oorlede gade.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 21
TAX105 Belasting •
Boeke, skilderye, standbeelde of ander voorwerpe van kuns.
•
Eiendom wat aan die oorlewende se gade toeval.
(Aangepas uit: Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/lawfor-the-layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb) Enige persoon wat na 1 Maart 2007 tot sterwe kom, is geregtig op ʼn vrystelling van R3.5 miljoen van sy/haar netto boedel. Dit beteken dat die eerste R3.5 miljoen van ʼn persoon se boedel vrygestel is van boedelbelasting. Hierdie vrystelling staan bekend as die boedelbelastingkorting. Die belastingpligtige betaal dan boedelbelasting teen 20% op die bedrag van die netto boedel bo R3.5 miljoen. (Aangepas uit: H. Dudley, 2011. South African Estate Duty A http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=58277&s n=Detail). Die eksekuteur van die boedel is vir die betaling van die boedelbelasting aan die Kommissaris verantwoordelik. Die Kommissaris is vir die administrasie van die wet verantwoordelik (Aangepas uit: http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm). Die volgende is ʼn praktiese voorbeeld ten opsigte van die berekening van boedelbelasting: Voorbeeld 1.2 Daniël, ʼn loodgieter, sterf. Op die dag van sy dood is sy boedel gewaardeer op R4.5 miljoen. Daniel was nie getroud nie. Ten tye van sy dood het Daniël die volgende skulde (uitgawes) gehad: Banklening: R400 000 Telefoon, water & elektrisiteit, belasting: R20 000 Kostes ten opsigte van die Meester van die Hooggeregshof: R25 000 Boedelbelasting betaalbaar op:
R4 500 000
Minus toelaatbare aftrekkings:
R445 000
Totale belasbare boedel:R4 055 000 Minus boedelbelastingkorting: R3 500 000 Belasbare boedel
:
R555 000
Boedelbelasting betaalbaar is dus: R555 000 x 20% = R111 000
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 22
TAX105 Belasting
(Aangepas uit: Law24.com, 2011.http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/lawfor-the-layman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)
Inkomstebelasting Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ʼn belasting wat gehef word op alle inkomstes en winste wat deur ʼn belastingpligtige verdien of gemaak word .ʼn Belastingpligtige sluit in individue, maatskappye en trusts. Belasbare inkomste is die gedeelte van ʼn maatskappy/individue se inkomste wat onderhewig is aan belasting, nadat die nodige aftrekkings in berekening gebring is. Inkomstebelasting is die regering se hoofbron van inkomste en die bepalings en vereistes ten opsigte van inkomstebelasting word uiteengesit in die Inkomstebelastingwet Nr. 58 van 1962. Die Inkomstebelastingwet is ook die bron of basis van ʼn aantal ander belastingtipes wat ook deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld Kapitaalwinsbelasting, skenkingsbelasting, ens., soos hierbo bespreek. Die Inkomstebelastingwet het die volgende metodes waardeur inkomstebelasting deur die loop van die jaar betaal kan word, gevestig: •
Lopende Betaalstelsel (LBS) (Pay-as-you-earn – PAYE)
•
Voorlopige Belasting
(Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=employees%20tax) Die finale belasting betaalbaar deur ʼn belastingpligtige kan eers bereken word aan die einde van die finansiële jaar, wanneer die belastingpligtige se totale inkomste wat gedurende ʼn finansiële jaar verdien is, beraam kan word. Die belasting betaalbaar word bereken en op die jaarlikse belastingopgawe uiteengesit. Dit sal egter onprakties wees om die volle bedrag ten opsigte van belasting verskuldig aan die einde van die finansiële jaar, eenmalig te verhaal. Die implementering van SIBW, LBS en Voorlopige Belasting, stel die belastingpligtige instaat om belasting te betaal sodra die inkomste verdien is (byvoorbeeld elke maand). Die belasting wat gedurende die jaar betaal word aan die SAID, word dan aan die einde van die jaar van die totale belasting verskuldig afgetrek. Die metodes om belasting op inkomste te betaal, kan grafies soos volg uiteengesit word:
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 23
TAX105 Belasting
Betaal soos jy verdien (PAYE) Metodes vir die betaling van belasting Voorlopige belasting
Figuur 1.2: Metodes vir die betaling van belasting (Outeur, 2011)
LBS is ‘n element van werknemersbelasting. Werknemersbelasting is belasting wat deur werkgewers van die salarisse, lone en bonusse afgetrek en oorbetaal moet word aan die SAID. Die werkgewer is ook daarvoor verantwoordelik om die werknemers met IRP5’e (wanneer daar LBS afgetrek word) of IT3’s (wanneer geen LBS afgetrek word nie) te voorsien, wat dien as bewys van die totale verdienste per werknemer vir ʼn bepaalde finansiële jaar, asook die totale hoeveelheid werknemersbelasting wat aan die SAID oorbetaal is. Die Minister van Finansies het aangekondig dat alle individue wat gelde ontvang in die vorm van werknemersinkomste, insluitend individue wat onder die belastingkerf verdien, geregistreer moet word as belastingbetalers, om sodoende die omvang van die nienakoming van die belastingwet te verminder. Die volgende stappe kan gevolg word in die berekening van inkomstebelasting betaalbaar: 1. Bepaal die bruto inkomste. 2. Trek die vrygestelde inkomste af. 3. Trek die toelaatbare aftrekkings af, soos bepaal in die belastingwetgewing. 4. Vermenigvuldig die belasbare inkomste met die belastingkoers. 5. Trek mediese krediete af (indien jy op ‘n mediese fonds is) 6. Trek die beskikbare kortings af, soos bepaal in die belastingwetgewing. Primêre & sekondêre kortings (2014/2015 belastingjaar) Primêre korting – R12 726 (Van toepassing op persone jonger as 65 jaar) Sekondêre korting – R7 110 (Van toepassing op persone van 65 jaar en ouer)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 24
TAX105 Belasting
Tersiêre korting – R2 367 (Van toepassing op persone van 75 jaar en ouer) Let daarop: ʼn Persoon van 75 jaar kwalifiseer vir al drie bogenoemde kortings, waar ʼn persoon van 65-jarige ouderdom net vir die Primêre en Sekondêre korting kwalifiseer.
Vrygestelde inkomste Vrygestelde inkomste is bruto inkomste wat nie onderhewig is aan normale belasting nie. Met ander woorde vrygestelde inkomste word by ʼn persoon se bruto inkomste ingesluit, maar uitgesluit wanneer ʼn persoon se belasbare inkomste bereken word vir belastingdoeleindes. Vrygestelde inkomste word uiteengesit in die belastingwetgewing, onder aa10(1), a10A en a12K in die wet. Die bekendste vrystelling is die rente vrystelling.
Rente vrystelling (2014/2015 belastingjaar) Rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika: R23 800 (jonger as 65 jaar) R34 500 (65 jaar of ouer) Mediese krediete (2014/2015 belastingjaar) Mediese krediete word soos volg bepaal: Indien jy op ‘n mediese fonds is kan die eerste twee lede ‘n mediese krediet van R 257 per maand per lid kry vir elke maand wat jy op die mediese fonds is. Vir al die ander afhanklikes kan jy mediese krediet van R 172 per maand per lid kry. Buitelandse rente en dividende: Die eerste R3700 van toepassing op enige buitelandse dividende en rente, afkomstig van ʼn bron buite Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Hierdie R3700 is eerste van toepassing op buitelandse dividende, en indien daar ʼn bedrag oorbly , kan dit aangewend word vir die buitelandse rente. (SILKE, bl 95)
Voorbeeld 1.3 Formule vir die berekening van belasbare inkomste Bruto inkomste
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
XXXXX
Bladsy 25
TAX105 Belasting
Minus: Vrygestelde inkomste
(XXXX)
Inkomste
XXXX
Minus: Toelaatbare aftrekkings
(XXXX)
Plus: Belasbare gedeelte van kapitaalwins (indien enige)
XXXX
Belasbare inkomste
XXXXX
Belasting soos per belastingtabelle
XXXX
Minus:Kortings
(XXXX)
Minus: Mediese Krediete
(XXX)
Belasting betaalbaar
XXXX
(SAIPA, 2014. SAIPA PE Exam Preparation) Die volgende is die koerse waarteen die onderstaande ondernemings belas word (2014/2015 belastingjaar): Tipe sakeonderneming
Belastingkoers
Maatskappye
28%
Persoonlike diensteverskaffer
28%
Buitelandse maatskappye wat inkomste verdien vanaf ʼn bron in SA
28%
Die volgende koerse is van toepassing op individue en spesiale trusts (2014/2015 belastingjaar): Individue en spesiale trusts Belasbare inkomstebelastingkoerse R 0 – R 174 550
18% van belasbare inkomste
R 174 551 – R 272 700
R 31 419 + 25% van belasbare inkomste bo R 174 550
R 272 701 – R 377 450
R 55 957 + 30% van belasbare inkomste bo R 272 700
R 377 451 – R 528 000
R87 382 + 35% van belasbare inkomste bo R 377 450
R 528 001 – R 673 100
R 140 074 + 38% van belasbare inkomste bo R 528 000
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 26
TAX105 Belasting
R 673 101 en meer
R195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100
(Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=2015%20tax%20tables) Dividend terughoudingsbelasting Dividend Terughoudingsbelasting is belasting op dividende, wat verklaar is deur maatskappye wat geïnkorporeer (gestig) is in Suid-Afrika. Wanneer die dividend verklaar & betaal word, word 15% daarvan deur die onderneming teruggehou en as belasting en aan die SAID oorbetaal. Die verskil word dan aan die aandeelhouers uitbetaal. Die koers vir die berekening van Dividend Terughoudingsbelasting is 15%. Die volgende tabel gee ʼn aanduiding ten opsigte van die Dividend belastingkoerse gedurende spesifieke periodes: Vanaf
Tot en met
Koers
17 Maart 1993
21 Junie 1994
15%
22 Junie 1994
13 Maart 1996
25%
14 Maart1996
30 September 2007
12,5%
31 Maart 2012
10%
Huidiglik
15%
1 Oktober 2007 1 April 2012
(Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx) Werkloosheidsversekeringsfonds Die Werkloosheidsversekeringsfonds (Unemployment Insurance Fund – UIF) is ingestel ten einde korttermyn verligting te bied aan werkers wanneer hulle werkloos is, of nie instaat is om te werk as gevolg van siekte en/of swangerskap nie. Die UIF verskaf die volgende voordele: •
Werkloosheidsvoordele
•
Siektevoordele
•
Swangerskapsvoordele
•
Aannemingsvoordele (Aangepas uit:South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/UIF/Pages/default.aspx)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 27
TAX105 Belasting Elke werkgewer wat ʼn salaris/loon aan ʼn werknemer betaal, is daarvoor verantwoordelik om ʼn maandelikse bydrae tot die werkloosheidsversekeringsfonds te maak, ten opsigte van elke werknemer. Die werknemer dra 1% van sy vergoeding tot die UIF by, terwyl die werkgewer die ander 1% bydra. Die werkgewer moet dan die volle 2% bydrae oorbetaal. Die maksimum wat per maand per werknemer vir UIF afgetrek kan word is R 148.72. Dus sal die werkegewer se maksimum bydrae per maand per werknemer ook R 148.72 wees.
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
(http://www.mytaxform.info/wp-content/uploads/2010/10/VAT-7.jpg) BTW is ʼn indirekte belasting gebaseer op die verbruik van goedere en dienste in die ekonomie. Inkomste word ten gunste van die regering ingesamel deur te vereis dat sekere handelaars of verskaffers registreer vir BTW, en dan BTW hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. BTW word slegs gehef op belasbare lewerings deur ondernemers teen ʼn standaardkoers van 14%, of ʼn nulkoers. Dit sluit egter nie die volgende in nie: •
Salarisse en lone
•
Stokperdjies of enige privaat ontspanningsaktiwiteite
•
Die verkoop van persoonlike items
•
Vrygestelde lewerings
BTW het die volgende belangrike eienskappe: •
BTW is van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.
•
BTW word proporsioneel bereken na gelang van die prys wat gehef word vir die goedere en dienste.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 28
TAX105 Belasting •
BTW word gehef in elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses.
•
Die BTW-ondernemer mag die belasting, wat gedurende die voorafgaande fases betaal is, aftrek.
Sakeondernemings of individue wat belasbare lewerings van meer as R1 miljoen in enige agtereenvolgende 12-maande tydperk verdien, is verplig om vir BTW te registreer (Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=vat). 1.5.2
Die effek van belasting op individue en sakeondernemings
Die effek van belasting op individue en op sakeondernemings word in die volgende tabel geïllustreer (Aangepas uit: Ward, A. 2010. http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxesimpact-economy_.html):
Die effek van belasting op individue
Die effek van belasting op sakeondernemings
•
Sodra ʼn regering sy belastingbeleid
•
verander, word die koopkrag van die
ook ʼn negatiewe impak op
individu ook geraak. Verhoogde
sakeondernemings.
belasting veroorsaak ʼn kleiner salaris,
•
met ander woorde daar is minder geld
uitbreiding van die onderneming.Dit kan
sakeondernemings kleiner winste.
selfs aanleiding gee dat werknemers
Namate die koopkrag van individue
verminder moet word.
land verswak.
1.6
minder kapitaal beskikbaar het vir die
Sodra mense minder spandeer, toon
verminder, sal die ekonomie van ʼn
•
ʼn Hoër belastingkoers, veroorsaak dat sakeondernemings kleiner winste toon en
in die sak van die individu. •
Die verhoging van die belastingkoers, het
•
ʼn Afname in die belastingkoers, veroorsaak dat daar meer geld
Wanneer die regering die belasting-
beskikbaar is vir die uitbreiding van ʼn
koers verlaag, is daar meer geld aan
sakeonderneming. Meer
individue beskikbaar om te spandeer.
werksgeleenthede word so geskep.
Redes waarom die regering belasting invorder
Die regering bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste vir die land, maar ook vir sy inwoners. Die regering is nie soos ʼn sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang uit die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word deur die regering gelewer sonder om ʼn individuele diensfooi te hef.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 29
TAX105 Belasting Voorbeelde van dienste wat deur die regering gelewer word is: •
Openbare skole
•
Tronke
•
Ondersteuning aan die nasionale militêre weermag
•
Openbare gesondheidsorg
Bogenoemde is slegs ʼn paar van die dienste wat deur die regering gelewer word. Die regering benodig fondse om sodoende instaat te wees om hierdie dienste aan die publiek te lewer. Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van ʼn land ontvang word. (Aangepas uit: Lutzenberger, T. 2010. http://www.ehow.com/about_7221426_federalgovernment-collect-taxes_.html) Die fondse wat deur ʼn regering bekom word deur die hef van belasting, word vir die volgende hoofaspekte aangewend:
1. Verpligte besteding
4. Maatskaplike dienste
Aanwending van belastings deur die regering
2. Diskresionêre besteding
3. Staatsbelasting besteding
Figuur 1.3: Die aanwending van belasting gehef deur die regering (Outeur, 2011) 1.6.1
Verpligte besteding
Verpligte besteding is sekere uitgawes wat die regering verplig is om te betaal. Verpligte besteding behels sekere programme en dienste wat deur die regering ondersteun word wat nie sonder jaarlikse inkomste kan bly voortbestaan nie.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 30
TAX105 Belasting 1.6.2
Diskresionêre besteding
Hier kan die regering van ʼn land self besluit waarop en hoe hierdie fondse aangewend gaan word. 1.6.3
Staatsbesteding
Die fondse verkry vanaf belastinginvordering word aangewend om die onderskeie programme in die regering te ondersteun. 1.6.4
Maatskaplike dienste
Belastings gehef, word deur die regering gebruik ten opsigte van die sosiale sekuriteit van ʼn land. 1.7
Die beginsels van belasting
Belastingbeginsels kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding aan ʼn regering verskaf ten opsigte van die ontwerp en implementering van ʼn billike belastingraamwerk in ʼn land (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-principles.html). Die belastingbeginsels wat geïmplementeer word in die belastingraamwerk van ʼn land, bepaal of die belastingstelsel goed of sleg is, en hoe doeltreffend die stelsel se doelwitte bereik word. Die ses basiese belastingbeginsels kan soos volg geillustreer word (Aangepas uit: Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf):
1. Ekwiteit 2. Toereikendheid
6. Balans Die beginsels van belasting 5. Neutraliteit
3. Eenvoud 4. Uitvoerbaarheid
Figuur 1.4: Belastingbeginsels (Outeur, 2011)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 31
TAX105 Belasting 1.7.1
Ekwiteit – regverdige belasting
Die Inkomsbelastingwet behoort van elkeen te vereis om sy regmatige deel aan belasting te betaal. Individue word byvoorbeeld volgens die hoeveelheid inkomste wat elkeen verdien in afsonderlike glyskale ingedeel en dan dienooreenkomstig belas. ʼn Persoon wat byvoorbeeld R100 000 ʼn jaar verdien, gaan nie teen dieselfde koers belas word as ʼn persoon wat R400 000 ʼn jaar verdien nie, alhoewel elkeen van hierdie individue tog ʼn belastingaanspreeklikheid sal hê. Met ander woorde die Inkomsbelastingwet van ʼn land moet regverdig wees ten opsigte van die heffing van belasting (Aangepas uit: M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html). 1.7.2
Toereikendheid en deursigtigheid
ʼn Goeie belastingwet is stabiel en buigsaam. ʼn Goeie belastingwet stel die belastingbetaler instaat om presies te weet (wat die reëls is wat van toepassing) wanneer hy/sy belastingpligtigheid moet bepaal om sodoende belastingbeplanning te doen (Aangepas uit: M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.htm). 1.7.3
Eenvoud
Eenvoud is belangrik vir die bereiking van ʼn regering se belastingdoelwitte. ʼn Komplekse belastingstelsel is moeilik om te verstaan en kan tot gevolg hê dat die regering minder belasting invorder, omdat die belastingbetaler nie weet wat van hom/haar verwag word nie. (Institute on Taxation and Economic Policy, 2011.) 1.7.4
Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid)
Alvorens ʼn belastingstelsel kan werk, moet dit uitvoerbaar wees.Die regering kan soveel belastings hef as wat hy wil, maar indien dit nie afgedwing kan word, met ander woorde ingevorder kan word nie, beteken dit niks.Die regering sal dan nie sy belastingdoelwitte bereik nie (Aangepas uit: M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principlesgood-tax-law.html). 1.7.5
Neutraliteit
Neutraliteit dui daarop dat ʼn belastingstelsel nie moet inmeng met ʼn land se ekonomiese besluite nie. Met ander woorde die belastingstelsel moet neutraal staan ten opsigte van die ekonomie van ʼn land (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf).
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 32
TAX105 Belasting 1.7.6
Balans
Daar moet ʼn balans gehandhaaf word tussen die verskillende soorte belastings wat in ʼn land gehef word. Dit beteken dat ʼn regering nie te veel moet staatmaak op een soort belasting nie, aangesien ekonomiese gebeure die tipe belasting direk kan beïnvloed, wat sal beteken dat die regering se hoofbron van inkomste direk geraak kan word (Aangepas uit: Institute on Taxation and Economic Policy, 2008.). 1.8
Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming
Dit is belangrik om belasting in ag te neem wanneer ʼn sakeonderneming se projeksies en beplanning gedoen word. Wanneer belasting nie ingereken word by die begrotings en vooruitskattings van ʼn sakeonderneming nie, kan dit lei tot ʼn afname in die winsgewendheid van die onderneming, aangesien belasting, wanneer nie daarvoor begroot is nie, ʼn redelike hap uit ʼn onderneming se winste kan neem(Aangepas uit: Kimmons, R. 2010. http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html). Wanneer daar beplanning gedoen word ten opsigte van watter ondernemingsvorm om te kies, is dit belangrik om die belastingeffek van elk te evalueer, aangesien elke ondernemingsvorm verskillende reëls ten opsigte van belasting het. 1.8.1
Belasting- en sakestrategie
Belasting- en sakestrategie is belangrik vir die suksesvolle bestuur van ʼn sakeonderneming ten einde die belastingverpligting van ʼn sakeonderneming tot ʼn minimum te beperk. Die hersiening van ʼn sakeonderneming se belasting en sakestrategie moet gereeld gedurende die jaar hersien word, om sodoende te verseker dat die wysigings in die belastingwetgewing bygewerk is. Belasting- en sakestrategie kan gedefinieer word as ʼn interdissiplinêre veld van studie waar die uitwerking van belasting op die sakestrategie van ʼn sakeonderneming in ag geneem word, asook hoe die sakestrategie gewysig kan word om te verseker dat die belastingverpligting van die onderneming nie ʼn negatiewe uitwerking op die produktiwiteit van die onderneming sal hê nie. Belastingbeplanning moet dus op ʼn doeltreffende wyse gedoen word, sodat die onderneming se doelwitte ten opsigte van uitbreiding, winste en groei nie in die gedrang kom nie. 1.8.2
Belastingbeplanning
Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van die verskeie beskikbare belastingopsies, wat aangewend kan word om die onderneming se
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 33
TAX105 Belasting belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings. Die minimalisering van ʼn sakeonderneming se belastingverpligting dra daartoe by dat meer kontant beskikbaar is vir uitbreidings en om die onderneming op ʼn winsgewende wyse te bedryf. Die doel van belastingbeplanning is dus om die finansiële sake van die onderneming op so ʼn wyse te bestuur dat die belastingverpligting tot ʼn minimum beperk word. Daar is drie basiese maniere om die belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, naamlik: •
Verminder die belasbare inkomste
•
Vermeerder die aftrekkings
•
Maak gebruik van belastingkrediete (toelae)
(Aangepas uit: Perez, W. 2011. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm)
( http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-steps-6a) 1.9
Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing
Die nie-nakoming van die belastingwetgewing kan ernstige gevolge vir beide individue as sakeondernemings hê deurdat hoë rentes en boetes gehef kan word of selfs tronkstraf opgelê word. Daar is twee tipe aksies ter sprake, nl. belastingvermyding en belastingontduiking: •
Belastingvermyding is die wettige minimalisering van ʼn sakeonderneming se belastingpligtigheid deur gebruik te maak van finansiële beplanning, tegnieke en skuiwergate in die belastingwet. Skuiwergate in die belastingwetgewing word dus tot voordeel van die onderneming benut ten einde minder belasting te betaal.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 34
TAX105 Belasting (Aangepas uit: PoliticsDictionary, 2011. http://www.politicsdictionary.com/definition/taxavoidance.html). •
Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie of in die geval van onakkurate openbaarmaking van inkomste. Belastingontduiking verskil van belastingvermyding daarin dat laasgenoemde die wettige wyse is om die belasting aanspreeklikheid tot ʼn minimum te beperk. Belastingontduiking, daarenteen is ʼn onwettige manier om belasting aanspreeklikheid te vermy (Aangepas uit: Investorwords, 2011. http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html).
Die volgende uittreksel uit ʼn artikel is ʼn voorbeeld van die gevolge van ʼn vorm van belastingontduiking: Voorbeeld 1.5 “Pretoria – ʼn Vrystaatse boer is tot 18 maande in die tronk gevonnis vir die versuim om belasting te betaal aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) In ʼn verklaring van die SAID, is Michael George Burgess van Tweespruit gevonnis na die versuim om BTW (Belasting op Toegevoegde Waarde) aan die SAID oor te betaal. Die SAID het Burgess aanvanklik beboet met R910 000 of om tronkstraf uit te dien. By vonnisoplegging in 2007 het die 49-jarige, wat ʼn vennoot in ʼn groot varkplaas was en verantwoordelik was vir ongeveer 10 persent van alle geslagte varke in die provinsie, skuldig gepleit op 13 aanklagte van die oortreding van die Wet op BTW, ingevolge ʼn pleitooreenkoms bereik met die staat. Volgens die verteenwoordiger van die Inkomstediens het die 49-jarige, 13 BTW vorms ingedien, sonder om enige betalings te maak.” (Aangepas uit: allAfrica.com, 2010.http://allafrica.com/stories/201007280982.html)
Praktiese oefening 1.1 Kyk na die volgende aktiwiteite en dui aan of dit belastingvermyding of belastingontduiking is. Verskaf telkens ʼn rede vir jou antwoord. 1. Die byhou van bedryfsuitgawes. 2. Ignoreer die inkomste verdien ten opsigte van tuinwerk, met ander woorde die inkomste word nie op die opgawe verklaar nie.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 35
TAX105 Belasting 3. Die rente verdien ten opsigte van ʼn spaarrekening word nie op die jaarlikse belastingopgawe verklaar nie. 4. Die byhou van ʼn lys met al die donasies gemaak aan ʼn spesifieke liefdadigheidsorganisasie. 5. Die nie-verklaring van fooitjies gemaak uit kelnerwerk. (Aangepas uit: Internal Revenue Service, 2011. http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp) 1.9.1
Boetes wat gehef kan word
Die belastingpligtige kan ʼn vaste boete opgelê word wanneer daar nie aan die volgende belastingverpligtinge, soos deur die Inkomstebelastingwet bepaal, voldoen word nie: •
Om te registreer as ʼn belastingbetaler.
•
Versuim om die Kommissaris in kennis te stel ten opsigte van die verandering van ʼn adres of ander besonderhede.
•
Versuim om ʼn aanslag in te dien met die nodige stawende dokumentasie.
•
Die versuim van ʼn maatskappy om ʼn rekeningkundige beampte aan te stel.
•
Versuim om die nodige stawende dokumentasie te verskaf.
•
Versuim deur ʼn voorlopige belastingbetaler om sy/haar geskatte inkomste in te dien.
Die boete wat deur die SAID gehef kan word, word gebaseer op die volgende tabel: Item Aangeslane verlies of belasbare inkomste
Boete
(i)
Aangeslane verlies
R250 – R8 750
(ii)
R0 - R250 000
R250 – R8 750
(iii)
R250 001 - R500 000
R500 – R17 500
(iv)
R500 001 - R1 000 000
R1 000 – R35 000
(v)
R1 000 001 - R5 000 000
R2 000 – R70 000
(vi)
R5 000 001 - R10 000 000
R4 000 – R140 000
(vii)
R10 000 001 - R50 000 000
R8 000 – R280 000
(viii)
Belasbare inkomste oor R50 000 000
R16 000 – R560 000
(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset - Tax Administration Act)
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 36
TAX105 Belasting
Gevallestudie 1.1 Die gebruik van liefdadigheidsorganisasies om belasting te vermy ʼn Familie in die noorde van Engeland, waarvan die lede baie geheg was aan mekaar, was in besit van verskeie ondernemings. Elke familielid het ‘n aansienlike rol in die bedryf van die ondernemings gehad. Die suksesvolle ondernemings is egter ook gebruik vir kriminele doeleindes wat gewissel het van die onderdrukking van voorraad en inkomste ten einde belasting te vermy, sowel as die betaling van onverklaarde, belastingvrye lone aan werknemers, sonder enige rekords. Die familie het ook vroeër reeds ’n welsynsorganisasie gestig, wat skynbaar werksaam was tot voordeel van die groter Islamitiese gemeenskap. Hierdie organisasie is deur familielede, wat as trustees opgetree het, beheer. Die trustees het slegs bewyse van kleiner as £10 000 by die VK se Kommissaris van Welsyn ingedien. Die organisasie is egter net as dekmantel gebruik om die inkomste uit belastingontduiking te verdoesel. Die HMRC is egter deur intelligensie ingelig dat die organisasie deur die famlie self gebruik is om hul eie luukse leefstyle te finansier. Die ondersoek na verskeie bankrekeninge in die naam van die welsynsorganisasie het aan die lig gebring dat meer as £2.5 miljoen reeds gedeponeer is. Al die bedrae is gefinansier deur ongeopenbaarde inkomste van die ondernemings en direk gekanaliseer na die banke. Verskeie van die bankrekeninge was van buitelandse oorsprong. Die afwending van kontant is bewerkstellig deur twee verskillende kasregisters te gebruik, waar slegs die inkomste van een verklaar is. ‘n Ondersoek- en beslagleggingsoperasie is deur beamptes van HMRC geloods, waar die beduidende rekords wat gevind is, hul tot die buitelandse strukture gelei het. (Sommige van die ondernemings is selfs gefranchise en die franchisees het ook gebaat by die skynskema) Die baasbrein is vanweë sy hoë ouderdom nie aangekla nie, maar die ander familielede is almal aangekla van bedrog met betrekking tot openbare belasting. Die franchisees is ook aangekla van sameswering tot bedrog insake publieke?/openbare belasting. ‘n Persoon wat behulpsaam was met die voorbereiding van die boeke/rekords is ook aangekla. Wat die familie betref is daar ooreengekom op beslaglegging van sowat £5 miljoen en kostes van £500 000. Ander skuldige partye is ook onderworpe aan die konfiskering van meer as £1 million. (Aangepas en vertaal uit: OECD, 2009.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 37
TAX105 Belasting http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf) Beantwoord nou die volgende vrae na aanleiding van bogenoemde gevallestudie. Vrae: 1) Die liefdadigheidsorganisasies is hoofsaaklik gestig om die opbrengste van die
onderskeie sakeondernemings te verdoesel. Is hierdie ʼn voorbeeld van belastingvermyding of belastingontduiking? 2) Identifiseer nog ʼn voorbeeld van belastingontduiking in bogemelde gevallestudie. 3) Op watter ander wyse kon die onderneming die liefdadigheidsorganisasie en
donasies aan hierdie organisasie, gebruik het om steeds ʼn belastingvoordeel aan die onderneming te bied? Dink hier aan donasies wat deur die maatskappy gemaak kon word.
1.10
Samevatting
Die regering van ʼn land benodig fondse om die nodige dienste aan die inwoners van die land te lewer.Vir ʼn regering om hierdie dienste te lewer word ʼn aansienlike hoeveelheid fondse benodig. Hierdie fondse word verkry deur die heffing van belastings op die inkomste verdien deur die onderskeie belastingpligtiges. Die SAID hef die volgende belasting om sodoende voldoende fondse te bekom vir die lewering van dienste: •
Kapitaalwinsbelasting (KWB)
•
Skenkingsbelasting
•
Boedelbelasting
•
Inkomstebelasting
•
Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)
•
Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Belastingbeplanning is ʼn belangrike aspek ten opsigte van die bestuur van ʼn sakeonderneming, veral aangesien die betaling van belasting ʼn wesenlike uitwerking kan hê op die winsgewendheid van ʼn onderneming, Die nie-nakoming van die belastingwet kan lei tot die heffing van hoë rentes en boetes deur die SAID, en in uiterste gevalle kan die nie-nakoming van die wetgewing lei tot tronkstraf.
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 38
TAX105 Belasting
(http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9)
1.11
Selfevaluering Aktiwiteit 1 Inkomstebelasting: Individue en Trusts
Bestudeer die volgende tabelle en beantwoord dan die vrae: Belastingkoerse (jaar van aanslag geëindig 28 Februarie 2015) Individue en spesiale trusts Belasbare Inkomste
Belastingkoerse
R 0 – R 174 550
18% van belasbare inkomste
R 174 551 – R 272 700
R 31 419 + 25% van belasbare inkomste boR 174 550
R 272 701 – R 377 450
R 55 957 + 30% van belasbare inkomste boR 272 700
R 377 451 – R 528 000
R 87 382 + 35% van belasbare inkomste boR 377 450
R 528 001 – R 673 100
R 140 074 + 38% van belasbare inkomste boR 528 000
R 673 101 en meer
R 195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100
Trusts, spesiale trusts uitgesluit: Belastingkoers – 40% Belastingkortings Primêre korting
R12 726
Sekondêre korting (Persone 65 en ouer)
R7 110
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R2 367
1) Mnr. Holm het ʼn belasbare inkomste van R174550 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. Mnr. Holm is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 39
TAX105 Belasting om sy belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. 2) Mev. Steenberg het ʼn belasbare inkomste van R450 000 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. Mev. Steenberg is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. 3) Wat sal Mev. Steenberg se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was? 4) ABC Bpk. verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk. skuldig? Wat kan gebeur? 5) Mev. Kok verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ʼn beslote korporasie wat sy spesiaal gestig het, aangesien ʼn sakeonderneming belasting betaal teen ʼn laer belastingkoers as ʼn individu. Waaronder sal jy Mev. Kok se handelinge klassifiseer?
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Bladsy 40
TAX105 Belasting
STUDIE-EENHEID 2: DIREKTE BELASTING OP MAATSKAPPYINKOMSTE EN -WINSTE
2.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 2 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting
•
Onderskeid tussen rekeningkundige en belasbare winste
•
Berekening van die belastingbasis
•
Aangeslane belastingverliese
•
Inkomstebelastingkonsolidasie
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Te onderskei tussen die verskillende tipes direkte belastings betaalbaar op maatskappy-inkomste en -winste.
•
Te onderskei tussen rekeningkundige winste (wins voor belasting) en belasbare winste.
•
Die belastingbasis te bereken afhangende van die aard van die inkomste.
•
Die reëls en regulasies ten opsigte van die benutting van ʼn aangeslane belastingverlies te verduidelik.
•
Die konsep van inkomstebelastingkonsolidasie toe te pas.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 41
TAX105 Belasting 2.2
Verrykende bronne •
Accounting Tools. 2011. Tax Base. http://www.accountingtools.com/dictionary-taxbase
•
BusinessDictionary. 2011. DirectTax. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html
•
Buzzle.com. 2011. Economic profit vs accounting profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
D.Barnes. 2011. Permanent Differences. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-businesstaxes.html
•
G.Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyancity.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
G. Pietersz. 2011. Deferred tax. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/
•
http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm
•
Investorwords. 2011. Assessed loss. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html
•
Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/
•
SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612
•
Stiglingh. M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swart, R.D., & Jordaan, K.2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting.LexisNexis :Suid-Afrika. 1160p.
• 2.3
Suid-Afrikaanse Inkomste Diens. 2014. http://www.sars.gov.za/home Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord Direkte belasting
Indirekte belasting
Omskrywing Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en maatskappye. Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die belasting word deur ʼn ander entiteit
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 42
TAX105 Belasting gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een individu na ʼn ander verskuif of van een maatskappy na ʼn ander. Rekeningkundige winste
Rekeningkundige winste is bloot die verskil tussen ʼn
– wins voor belasting
onderneming se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes. Voordat ʼn maatskappy belasting oorbetaal, moet die belasbare
Belasbare winste
wins van die maatskappy bereken word. Belasting word net gehef op die maatskappy se belasbare winste (inkomste). ʼn Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde van ʼn bate/las in die finansiële state van die maatskappy en die belastingbasis van so ʼn bate/las. Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van
Permanente verskille
ʼn land, nie ʼn effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ʼn maatskappy nie. ʼn Voorbeeld van ʼn permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie onderhewig aan belasting is nie. In die finansiële state is die inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ʼn permanente verskil. Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting
Tydelike verskille
Standard – IFRS) en die belastingwetgewing van ʼn land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar gemaak word in die finansiële state van ʼn maatskappy, sal nie noodwendig in die belastingopgawe van ʼn maatskappy erken en openbaar gemaak word nie.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 43
TAX105 Belasting Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelike verskille. Uitgestelde belasting ontstaan wanneer daar dus ʼn tydelike verskil is tussen die waarde van ʼn bate/las vir belastingdoeleindes en die waarde van die bate/las vir Uitgestelde belasting
verslagdoeningsdoeleindes (rekeningkundig). Die berekening van uitgestelde belasting is ook onderhewig aan die veronderstelling dat die toekomstige winste van ʼn maatskappy voldoende sal wees om hierdie uitgestelde belasting te kan verreken. ʼn Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die
Belastingbasis
belasbare inkomste van ʼn maatskappy is die belastingbasis vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir eiendomsbelasting. ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van
Aangeslane verlies
belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Inkomstebelastingkonsolidasie word in die
Inkomstebelasting-
Inkomstebelastingwetgewing omskryf as die situasie waar ʼn
konsolidasie
houer- maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as een entiteit hanteer word vir belastingdoeleindes.
2.4
Inleiding
Suid-Afrika se belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van SuidAfrika belas word op hul wêreldwye inkomste (onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is. Die belasting wat deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) gehef word, kan opgedeel word in direkte belasting en indirekte belasting. Dit is ook belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as wins voor belasting en belasbare winste. Die rekeningkundige winste van ʼn onderneming word bereken deur gebruik te maak van die bepalings van Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS), terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land. Die doelwitte van IFRS is
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 44
TAX105 Belasting nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ʼn land nie, aangesien hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef. Die rekeningkundige wins van ʼn sakeonderneming kan gedefinieer word as die verskil tussen die onderneming se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes.Die wins wat dus deur die onderneming gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die onderneming, maar dit is nie ʼn goeie maatstaf om die onderneming se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ʼn onderneming is ʼn goeie aanduiding van ʼn onderneming se kontantvloei. Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening aan die een kant, en belastingverslagdoening aan die ander kant, het tot gevolg dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn onderneming. ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder. Inkomstebelastingkonsolidasie is ʼn aspek van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land waar ʼn houermaatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, as een entiteit hanteer word vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houermaatskappy verantwoordelik is vir die groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes. Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsiening maak vir sekere vorme van groepsbelastingverligting, wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing nie voorsiening vir ʼn formele inkomstebelasting konsolidasiestelsel, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland, nie. 2.5
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting
Die belasting wat deur die regering gehef word kan opgedeel word in direkte en indirekte belasting (verwys ook weer na Par. 1.5.1 in Studie-eenheid 1 vir ʼn volledige bespreking van die onderskeie belastings): 2.5.1
Direkte belasting
Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en maatskappye. Die belastingaanspreeklikheid berus totaal op die belastingpligtige en die aanspreeklikheid kan nie van een entiteit na ʼn ander oorgedra word nie (Aangepas uit: http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html). Direkte belasting word dus
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 45
TAX105 Belasting gehef op die verdienste van ʼn maatskappy of individu en direk aan die belastingowerhede (SAID) betaal. Die direkte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is: •
Inkomstebelasting
•
Kapitaalwinsbelasting
•
Skenkingsbelasting
•
Dividend terughoudingsbelasting
•
Boedelbelasting
2.5.2
Indirekte belasting
Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die belasting word deur ʼn ander entiteit gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een individu na ʼn ander verskuif of van een maatskappy na ʼn ander oorgedra. ʼn Goeie voorbeeld van indirekte belasting is BTW, aangesien die belasting gehef word op die verkope van ʼn onderneming, terwyl die belasting eintlik betaal word deur die kliënte van die onderneming (Aangepas uit: http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax). Die indirekte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Sekuriteitsbelasting op Oordrag
•
Oordragskostes
•
Doeane- en Aksynsbelasting
Grafies lyk dit soos volg:
Direkte belasting
Indirekte Belasting
• Inkomstebelasting • Kapitaalwinsbelasting • Dividend Terughoudingsbelasting • Skenkingsbelasting •Boedelbelasting • Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) • Sekuriteitsbelasting • Oordagskoste • Doeane- en Aksynsbelasting
Figuur 2.1: Direkte en indirekte belasting (Outeur, 2011)
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 46
TAX105 Belasting 2.5.3
Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipes ondernemings
Die belasting word bereken deur die toepassing van ʼn voorafbepaalde belastingkoers op die belasbare inkomste van ʼn individu of maatskappy. Daar word ʼn onderskeid getref tussen individue en sakeondernemings soos maatskappye en beslote korporasies. Die volgende koerse is van toepassing op die verskillende tipes sakeondernemings in Suid-Afrika soos aangedui in die tabel: Tipe onderneming
Belastingkoers
Maatskappye en Beslote Korporasies
28%
Kleinsakeondernemings: 1 April 2013 – 31 Maart 2014: Belasbare inkomste tot en met R67 111
0%
Belasbare inkomste R67 112 – R365 000
7% van die bedrag wat R67 111 oorskry.
Belasbare inkomste R365 001 – R550 000
R20 852 + 21% van die bedrag wat R365 000 oorskry
Belasbare inkomste wat R550 001 oorskry
R59 702 + 28% van die bedrag wat R550 000 oorskry
Kleinsakeondernemings: 1 April 2014 – 31 Maart 2015: Belasbare inkomste tot en met R70 700
0%
Belasbare inkomste R70 701 – R365 000
7% van die bedrag wat R70 701 oorskry
Belasbare inkomste R365 001 – R550 000
R20 601 + 21% van die bedrag wat R365 000 oorskry
Belasbare inkomste wat R550 001 oorskry
R59 451 + 28% van die bedrag wat R550 000 oorskry
Openbare welsynsorganisasies &
28%
Ontspanningsklubs Persoonlike Diensverskaffers
28%
Maatskappye/Beslote Korporasies Plaaslike tak van ʼn buitelandse
28%
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 47
TAX105 Belasting maatskappy Passiewe Houermaatskappye: Dividende ontvang
15% word betaal deur onderneming wat dividende betaal
Ander inkomste
40%
Mikro-ondernemings (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2014: R0 – R150 000
0%
R150 001 – R300 000
1% van die bedrag wat R150 000 oorskry
R300 001 – R500 000
R1 1500 + 2% van die bedrag wat R300 000 oorskry
R500 001 – R750 000
R7 000 + 4% van die bedrag wat R500 000 oorskry
R750 001 en meer
R15 000 + 6% van die bedrag wat R750 000 oorskry
Mikro-onderneming (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2015: R0 – R150 000
0%
R150 001 – R300 000
1% van die bedrag wat R150 000 oorskry
R300 001 – R500 000
R1500 + 2% van die bedrag wat R300 000 oorskry
R500 001 – R750 000
R5 500 + 4% van die bedrag wat R500 000 oorskry
R750 001 en meer
R15 500 + 6% van die bedrag wat R750 000 oorskry
(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset - Budget Update )
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 48
TAX105 Belasting 2.5.4
Voordele en nadele van direkte belasting
Die voor- en nadele kan soos volg opgesom word: Voordele van direkte belasting
Nadele van direkte belasting
1. Ekwiteit: Daar is sosiale geregtigheid.
1. Belastingontduiking: Dit is makliker
Persone met ʼn swakker finansiële
vir ʼn individu of maatskappy om
posisie word teen ʼn laer koers belas as
direkte belasting te ontduik, aangesien
individue met ʼn sterk finansiële posisie.
daar besluit kan word om sommige
Byvoorbeeld, ʼn persoon met ʼn
wesenlike inligting van die
belasbare inkomste van R100 000 ʼn
belastingowerhede te weerhou
jaar gaan nie teen dieselfde koers belas word as die persoon met ʼn
wanneer die belastingopgawes ingevul word.
belasbare inkomste van R400 000 ʼn jaar nie, tog sal beide belasting betaal. 2. Sekerheid : Die belastingpligtige kan
2. Onregverdig: Daar is nie ʼn definitiewe
met sekerheid vooraf bepaal hoeveel
wyse of grondslag waarop die
sy belastingaanspreeklikheid gaan
belastingowerhede die belastingkoerse
beloop, aangesien belastingkoerse
vasstel nie, daarom kan direkte
reeds vooraf deur die
belasting soms onregverdig wees.
belastingowerhede vasgestel word. 3. Relatief elasties (buigbaar):Soos wat
3. Ongerieflik: Dit kan soms ongerieflik
die inkomste en rykdom van individue
wees om direkte belasting vir ʼn
en maatskappye toeneem, sal die
maatskappy of individu te bereken,
belasting wat betaal moet word ook
aangesien daar heelwat reëls en
toeneem.
regulasies is waaraan voldoen moet
Die buigbaarheid van direkte belasting
word.
beteken ook dat die inkomste wat deur ʼn regering ontvang word verhoog kan word deur die onderskeie belastingkoerse te verhoog. Met ander woorde ʼn toename in die belastingkoerse van ʼn land, sal die belasting wat ontvang word deur die staat ook verhoog.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 49
TAX105 Belasting
Die laagste koers waarteen individue tans belas word, is 18% en die hoogste koers is 40%. Indien die SAID die koers waarteen elke belastingbetaler belas word, verhoog in die onderskeie belastingskale, sal meer gelde ingevorder word. Die SAID kan ook die belastingdrempels verlaag , met ander woorde sekere individue wat voorheen nie ʼn belastingaanspreeklikheid gehad het nie, sal nou belasting moet betaal – hierdeur word ook meer belasting ingevorder. Indien die koers waarteen ʼn maatskappy belasting betaal, verhoog word na byvoorbeeld 30% teenoor die huidige 28%, gaan die SAID ook meer belasting kan invorder. 4. Skep openbare bewustheid:
4. Beperktheid: Direkte belasting dek nie
Aangesien direkte belasting direk gehef
so ʼn breë spektrum van individue en
word op die verdienste van
maatskappye nie, met die gevolg dat
maatskappye en individue, stel mense
die regering moontlik ʼn tekort aan
meer belang in hoe en waarop die
fondse kan ondervind waarmee sekere
regering hierdie geld spandeer. Mense
noodsaaklike dienste aan die land
is ook meer bewus van hul regte en
gelewer moet word.
verantwoordelikhede ten opsigte van belasting. 5. Ekonomies: Dit is nie moeilik vir die
5. Kapitaalvormingstrategieë: Direkte
staat om direkte belasting in te vorder
belasting beïnvloed kapitaal-
nie en daarom is dit baie ekonomies –
vormingstrategieë, aangesien direkte
die staat het nie nodig om baie geld te
belasting wat gehef word die spaar en
spandeer om belasting in te vorder nie.
beleggingsvermoëns van individue en maatskappye direk raak. Die verdienste
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 50
TAX105 Belasting van ʼn individu word verminder deur belasting en dus sy/haar vermoë om te spaar en selfs verdere beleggings te maak. Verminderde beleggings beïnvloed die kapitaalvorming van ʼn land. 6. Anti-inflasionêr: Direkte belasting help
6. Bereidwilligheid: Direkte belasting het
ʼn land om sy inflasiekoers in toom te
ʼn invloed op die bereidwilligheid en
hou. Byvoorbeeld, indien ʼn staat sy
vermoë om te kan werk, aangesien ʼn
belastingkoerse verhoog, sal die
hoë belastingaanspreeklikheid ʼn
verbruikersvraag afneem en so ook die
negatiewe uitwerking kan hê op die
inflasiekoers.
gemoedere van individue en die bestuur van maatskappye.
(Aangepas uit: Akrani, G. 2010. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxesmeaning-merits-and.html)
(http://www.apfn.org/apfn/tax.htm) Die aanspreeklikheid van direkte belasting kan nie verskuif word van een maatskappy na ʼn ander nie. Die probleme wat soms ondervind word ten opsigte van die invordering van direkte belasting kan toegeskryf word aan administratiewe probleme en ondoeltreffendheid in die regering van ʼn land. Direkte belasting is steeds ʼn groot bron van inkomste vir die regering, en ʼn belangrike aspek van enige moderne finansiële stelsel.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 51
TAX105 Belasting 2.6
Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste
Dit is belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as wins voor belasting en belasbare winste. 2.6.1
Rekeningkundige winste – wins voor belasting
Die rekeningkundige wins van ʼn sakeonderneming kan gedefinieer word as die verskil tussen ʼn maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes (Aangepas uit: Buzzle.com.2011. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html). Die rekeningkundige winste van ʼn onderneming word bereken deur gebruik te maak van die bepalings van IFRS, terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van die land. Die doelwitte van IFRS is nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ʼn land nie, aangesien elkeen van hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef. 2.6.2
Belasbare winste (inkomste)
Alvorens ʼn onderneming kan weet hoeveel belasting oorbetaal moet word, is dit nodig om die belasbare wins van die onderneming te bereken. Belasting word net gehef op die onderneming se belasbare winste (inkomste). Die wins wat dus deur die onderneming gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die onderneming maar dit is nie ʼn goeie maatstaf om die onderneming se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ʼn maatskappy is ʼn goeie aanduiding van ʼn maatskappy se kontantvloei.
Voorbeeld 2.1 Die belasbare winste van ʼn onderneming kan soos volg bereken word: 1. Neem die wins voor belasting. Tel terug: o
Depresiasie uitgawe volgens die finansiële state
Trek af: o
Die toelaatbare kapitaaltoelae
o
Toelaatbare aftrekkings deur die SAID, byvoorbeeld ʼn aangeslane verlies
Tel by: o
Ander belasbare inkomstes soos kapitaalwins
2. Neem die bedrag wat oorbly, vermenigvuldig dit met die belastingkoers van
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 52
TAX105 Belasting toepassing om die belasbare inkomste te kry. 3. Minus enige belasting wat reeds gedurende die jaar betaal is. Dit sal enige voorlopige belastingbetalings wees, of in die geval van individue, die totale bedrag LBS wat deur die werkgewer van ʼn salaris afgetrek is en aan die Ontvanger van Inkomste oorbetaal is. (Aangepas uit: Business Link. 2011. http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258&r.l1=1073 858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=RESOURCES)
2.6.3
Die gevolge van die verskille tussen ʼn rekeningkundige wins en ʼn belasbare wins
Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening aan die een kant, en belastingverslagdoening aan die ander kant, het tot gevolg dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn onderneming. Hierdie verskille gee aanleiding tot die verskil tussen die belasting betaalbaar (volgens die belastingaanslag) en die belastinguitgawe (volgens die inkomstestaat). Hierdie verskille wat ontstaan tussen ʼn onderneming se rekeningkundige wins en sy belasbare wins kan in twee kategorieë verdeel word: Permanente verskil ʼn Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde van ʼn bate/las in die finansiële state van die onderneming en die belastingbasis van so ʼn bate/las. Permanente verskille ontstaan wanneer die inkomstes of uitgawes op die finansiële state van ʼn onderneming nooit belasbaar of aftrekbaar is op die belastingopgawe van ʼn onderneming nie, of waar inkomstes of uitgawes erken word op die belastingopgawe, maar nooit aangeteken word in die finansiële state van ʼn maatskappy nie. In teenstelling met tydelike verskille wat naderhand omkeer en uitbalanseer tussen die belastingopgawe en die finansiële state van ʼn maatskappy, sal permanente verskille nooit uitbalanseer en omkeer nie. Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van ʼn land, nie ʼn effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ʼn onderneming
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 53
TAX105 Belasting nie. ʼn Voorbeeld van ʼn permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ʼn permanente verskil. Nie-belasbare inkomstes en nie-aftrekbare uitgawes word nie ingesluit by die berekening van belasbare inkomste vir belastingopgawe doeleindes nie, maar word wel ingesluit by die berekening van finansiële inkomste in die inkomstestaat (Aangepas uit: Barnes. 2011. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-taxes.html). Tydelike verskil Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS) en die belastingwetgewing van ʼn land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar gemaak word in die finansiële state van ʼn onderneming, sal nie noodwendig in die belastingopgawe van ʼn onderneming erken en openbaar gemaak word nie. Daar word gebruik gemaak van die term tydelike verskille, aangesien die verskille slegs tydelik nie erken kan word op die belastingopgawe nie, maar dit sal waarskynlik in die toekoms openbaar gemaak word (Aangepas uit: Barnes. 2011. http://www.ehow.com/how_4451062_calculate-temporary-differences-business-taxes.html). Tydelike verskille ontstaan sodra ʼn bedrag by die inkomste ingesluit word, of in aanmerking kom op ʼn vinniger basis vir rekeningkundige doeleindes, as vir belastingdoeleindes of omgekeerd. Dit gebeur waar ʼn onderneming byvoorbeeld ʼn bate depresieer op die reguitlynmetode, terwyl die SAID ʼn slytasiekoers toestaan wat verskil van die metode wat deur die onderneming gebruik word. Tydelike verskille kan verder verdeel word in uitgestelde belasting bate en uitgestelde belastinglas: •
Uitgestelde belastingbate (UBB) ʼn Uitgestelde belastinglas ontstaan as gevolg van tydelike verskille wanneer daar ʼn oorbetaling van belasting plaasvind vir ʼn bepaalde finansiële periode. Hierdie tydelike verskil ontstaan gewoonlik as ʼn resultaat van die wyse waarop ʼn onderneming sy bates depresieer. Uitgestelde belasting is ʼn balansstaat-item wat gebruik word om belasting te laat toeval in die regte rekeningkundige periodes, omdat daar verskillende belastingimplikasies ten opsigte van tydelike verskille is. ʼn UBB is dikwels ʼn
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 54
TAX105 Belasting aangeslane verlies wat oorgedra word, en afgespeel word teenoor die winste van ʼn onderneming. Die UBB word getoon in die Balansstaat van ʼn onderneming. So kan UBB gebruik word om die belastingaanspreeklikheid van ʼn onderneming te verminder. Behalwe normale belasting wat jaarliks aan die belastingowerhede van ʼn land oorbetaal moet word, moet ook voorsiening gemaak word vir uitgestelde belasting. Uitgestelde belasting verteenwoordig belasting wat in toekomstige periodes betaal of gespaar sal word, sodra die drabedrag van bates/laste verhaal of vereffen word. •
Uitgestelde belastinglas (UBL) ʼn Uitgestelde belastinglas ontstaan sodra daar ʼn onderbetaling van belasting plaasvind vir ʼn sekere finansiële periode. Dit gebeur gewoonlik indien daar ʼn verskil is tussen die wyse waarop ʼn onderneming verslag doen oor ʼn bate in die finansiële state teenoor die wyse waarop die onderneming verslag doen op ʼn belastingbasis (Aangepas uit: Pietersz. 2011.http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/). ʼn UBL is ʼn belastingaanspreeklikheid wat deur ʼn onderneming verskuldig is, maar nie dadelik betaal gaan word nie – die onderneming sal wel die belastingverpligting in die toekoms moet betaal. ʼn UBL ontstaan as gevolg van ʼn verskil in die onderneming se balansstaat, toeskryfbaar aan die verskille tussen die rekeningkundige beginsels wat toegepas is in die opstel van die finansiële state en die belastingwetgewing van ʼn land. As gevolg hiervan sal daar soms verskille wees in ʼn maatskappy se belasbare inkomste en die wins voor belasting wat dan aanleiding gee tot ʼn UBL. Opgesom lyk dit soos volg: UITGESTELDE BELASTINGBATE (UBB) :
Bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms (Aftrekbare tydelike verskille) UITGESTELDE BELASTINGLAS (UBL): Bedrag betaalbaar vir belasting in die toekoms (Belasbare tydelike verskille) Bate Drabedrag (DB) van ʼn bate > Belastingbasis (BB) van ʼn bate = UBL Drabedrag (DB) van ʼn bate < Belastingbasis (BB) van ʼn bate = UBB
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 55
TAX105 Belasting
Las Drabedrag (DB) van ʼn las > Belastingbasis (BB) van ʼn las = UBB Drabedrag (DB) van ʼn las < Belastingbasis (BB) van ʼn las = UBL
Voorbeeld 2.2 Belasbare tydelike verskil voortspruitend uit bate Op 1 Maart 2011 het ABC Bpk. nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000. Waardervermindering wat vir die jaar bereken is, beloop R24 000. Die belastingtoelaag, soos bepaal deur Artikel 12C in die belastingwetgewing beloop R48 000. Die drabedrag van die masjinerie is R96 000 (R120 000 – R24 000), terwyl die belastingbasis R72 000 (R120 000 – R48 000) beloop. Drabedrag
R96 000
Belastingbasis
R72 000
Belastingkoers 28% Tydelike verskil: R96 000 – R72 000 =
R24 000
Die uitgestelde belastingaanspreeklikheid: R24 000 * 28% =
R6 720
Die R72 000 sal dus in die toekoms aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes teen die belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei as gevolg van die masjinerie. Die DB > BB, dus ʼn belasbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van toepassing op ʼn bate, met ander woorde ʼn UBL. Die tydelike verskil sal belasbare bedrae tot gevolg hê met die bepaling van toekomstige belasbare winste aangesien die geagte toekomstige belasbare voordele uit die bate (R96 000), die toekomstige belastingaftrekking van R72 000 oorskry. Joernaalinskrywing DT Uitgestelde belasting (Inkomstestaat)
KT
R6 720
Uitgestelde belasting (Balansstaat)
R6 720
(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingaanspreeklikheid) (Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 56
TAX105 Belasting
Voorbeeld 2.4 Aftrekbare tydelike verskille van toepassing op laste Die volgende inligting is van toepassing op ABC Bpk. Verkope R16 000 000 Voorsiening vir oninbare skulde R800 000 Die SAID laat 25% toe as aftrekking ten opsigte van die voorsiening vir oninbare skulde, met ander woorde R200 000, word as aftrekking toegelaat. Drabedrag (DB) R800 000 Belastingbasis (BB) R200 000 (Die oorblywende 75% sal geëis kan word sodra die skuld heeltemal afgeskryf word) Tydelik Verskil R600 000 DB > BB, met ander woorde ʼn uitgestelde belastingbate ontstaan. Onthou ʼn voorsiening vir oninbare skulde is ʼn las, daarom ontstaan daar ʼn UBB. Uitgestelde belastingbate R168 000 (R600 000 * 28%) Dit word aanvaar dat daar voldoende winste in die toekoms beskikbaar sal wees waarteen hierdie aftrekbare tydelik verskil benut kan word. Joernaalinskrywing DT Uitgestelde belasting (Balansstaat)
KT
R168 000
Uitgestelde belasting ( Inkomstestaat)
R168 000
(Teboekstelling van die UBB) (Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)
Voorbeeld 2.5 Sunshine Bpk. toon ʼn rekeningkundige wins van R30 000 op die inkomstestaat van die finansiële state, terwyl die maatskappy ʼn belasbare wins van R10 000 toon. Die belasting is bereken teen ʼn koers van 40%. Die belastinguitgawe op die inkomstestaat is R12 000, terwyl die belasting betaalbaar volgens die belastingopgawe ongeveer R4 000 beloop. Wat sal die joernaalinskrywing wees om hierdie uitgestelde belasting-aanspreeklikheid
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 57
TAX105 Belasting (las) te boek te stel? Die joernaalinskrywing sal soos volg lyk: Dt Inkomstebelastinguitgawe
Kt
R12 000
Inkomstebelasting betaalbaar
R4000
Uitgestelde belastinglas
R8000
(Aangepas uit: http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm)
(http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differencesaccounting-for-income-tax/) 2.7
Die berekening van die belastingbasis
ʼn Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die belasbare inkomste van ʼn onderneming is die belastingbasis vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir eiendomsbelasting (Aangepas uit: Business Dictionary 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html). Die belastingbasis is die totale belasbare waarde van bates, inkomstes en geraamde waardes van eiendom binne die belastingjurisdiksie van ʼn regering. 2.7.1
Die belastingbasis van bates en laste
Belastingbasis van ʼn bate ʼn Bate se belastingbasis is die bedrag wat aftrekbaar is vir belastingdoeleindes teen enige belasbare ekonomiese voordele wat vanuit hierdie bate na die maatskappy sal voortvloei
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 58
TAX105 Belasting wanneer die drabedrag van hierdie bate verhaal word (Aangepas uit: Analystnotes. 2011. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=238). Belastingbasis van ʼn las Die belastingbasis van ʼn las is die drabedrag, minus enige bedrag wat aftrekbaar of belasbaar is vir belastingdoeleindes ten opsigte van daardie aanspreeklikheid in toekomstige periodes. Inkomstes vooruitontvang en opgelope uitgawes word geklassifiseer as laste. Die berekening van die belastingbasis en die uitgestelde belasting van toepassing daarop, kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word. Voorbeeld 2.6 Inkomste vooruitontvang ABC Bpk. toon die volgende in die Balansstaat soos op 31 Desember 2014: Vooruitontvange inkomste R800 000 (Die inkomste is fooie wat vooruitontvang is vir dienste gelewer) Belastingkoers 28% Drabedrag (DB) R800 0000 Belastingbasis (BB) R0 (Inkomste reeds belas by ontvangs, nie belasbaar in toekomstige periodes nie (R800 000 – R800 000) – die volle R800 000 is nou belasbaar. Let wel: Vooruitontvange inkomstes word geklassifiseer as ʼn las. Onthou, die belastingbasis van ʼn las is die drabedrag minus enige bedrae wat in die toekoms aftrekbaar of belasbaar vir belastingdoeleindes is. Die SAID bepaal dat alhoewel die R800 000 vooruitontvang is vir dienste wat eers later gelewer gaan word, die R800 000 reeds by ontvangs, by die maatskappy se belasbare inkomste ingesluit moet word. Vooruitontvange inkomste – Las DB > BB, Uitgestelde belastingbate (Aftrekbare tydelike verskil) Tydelike verskil – R800 000 Uitgestelde belasting – R800 000* 28% = R224 000 Let wel: Uitgawes is eers aftrekbaar vir belastingdoeleindes, wanneer dit ten opsigte van opgelope uitgawes in die toekoms aangegaan word.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 59
TAX105 Belasting
Belastingbasis: Die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is.
Belastingbasis van ʼn bate = Die bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes, teenoor die belasbare ekonomiese voordele gegenereer deur die bate.
Belastingbasis van ʼn las = Drabedrag minus bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms
Figuur 2.2: Die belastingbasis van bates en laste (Outeur, 2011) Indien die ekonomiese voordele van ʼn bate nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van ʼn bate gelyk wees aan die drabedrag van daardie bate. Wanneer ʼn onderneming inkomste vooruitontvang, sal die belastingbasis vir hierdie las die drabedrag wees minus enige bedrag wat nie in die toekoms belasbaar sal wees nie (Aangepas uit: Accounting Tools. 2011. http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base). Die berekening van die belastingbasis van ʼn bate en ʼn las kan aan die hand van die volgende voorbeeld verduidelik word: Voorbeeld 2.7 Die belastingbasis van ʼn bate ʼn Onderneming se handelsdebiteure beloop R100 000 vir ʼn betrokke finansiële jaar. Dit het egter onder die bestuur se aandag gekom dat ongeveer R3 000 van die debiteure nie invorderbaar is nie. Die rekenmeester stel voor om ʼn voorsiening vir oninbare skulde in die finansiële state van die onderneming te toon .Die voorsiening vir oninbare skulde word egter nie as aftrekking toegelaat vir belastingdoeleindes nie. ʼn Aftrekking vir belastingdoeleindes is slegs toelaatbaar indien die R3 000 fisies afgeskryf word as oninbare skuld. Die drabedrag van die handelsdebiteure beloop dus R97 000. Die belastingbasis van die bate is steeds R100 000. Die onderneming het nou ʼn aftrekbare tydelike verskil van R3 000. Die bestuur van die onderneming moet nou ʼn uitgestelde belastingbate ten opsigte van die aftrekbare tydelike verskil in die boeke erken. Indien die ekonomiese voordeel nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van die bate
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 60
TAX105 Belasting gelyk wees aan die drabedrag van die bate. ʼn Voorbeeld van so ʼn geval is dividende ontvangbaar deur die houermaatskappy vanaf sy filiale. Dit is nie belasbaar nie, daarom sal die belastingbasis en die drabedrag van die dividend gelyk wees aan mekaar. Die belastingbasis van ʼn las JKL Verhurings Bpk. het aan die begin van die jaar ʼn enkelbedrag ten bedrae van R5 000 000 van ʼn huurder ontvang. Die huur is vir ʼn kantoorgebou ten opsigte van die volgende 5 jaar. Die plaaslike owerhede vereis dat 70% van die vooruitontvange huurinkomste belasbaar sal wees. Aan die einde van die finansiële jaar sal R4 000 000 hanteer word as ʼn aanspreeklikheid (las) vir finansiële verslagdoeningsdoeleindes (R5000 000*1/5). Dit is die drabedrag. Die belastingbasis van die aanspreeklikheid is R1.2 miljoen (30% van die R4 000 000), terwyl R2.8 miljoen hanteer moet word as belasbare inkomste. Verandering in inkomstebelastingkoerse Sodra daar ʼn verandering in die belastingkoers van ʼn land kom, sal die uitgestelde belastinglas of uitgestelde belastingbate onmiddellik aangepas moet word na wat die nuwe bedrag veronderstel is om te wees na die koersverandering. Die uitwerking van hierdie verandering sal na beraming ingesluit word in die inkomste uit voortgesette bedrywighede. Die effek van ʼn inkomstebelasting koersverhoging kan soos volg uiteengesit word: •
Dit verhoog ʼn uitgestelde belastinglas en daarom verhoog dit die belastinguitgawe van ʼn onderneming.
•
Dit verhoog ʼn uitgestelde belastingbate en daarom verlaag dit die belastinguitgawe van ʼn onderneming.
•
Sodra die uitgestelde belastinglas die uitgestelde belastingbate van ʼn onderneming oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te vermeerder.
•
Sodra die uitgestelde belastingbate die uitgestelde belastinglas oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te verminder.
(Aangepas uit: Analystnotes, 2011. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159) Die berekening van ʼn belastingbasis ten opsigte van nuwe bates aangekoop, beïnvloed die jaarlikse depresiasieberekening wat gebruik word om ʼn onderneming se belasbare inkomste vir belastingdoeleindes te verminder. Dis belangrik om al die kostes wat deur die maatskappy aangegaan is om die bate te bekom in te sluit by die berekening van die Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 61
TAX105 Belasting belastingbasis van die nuwe bate. Die SAID sit duidelik uiteen watter kostes toegelaat word vir belastingdoeleindes. Nie alle uitgawes wat deur ʼn maatskappy aangegaan word in die verkryging van ʼn bate, word deur die SAID toegelaat as ʼn aftrekking nie. 2.7.2
Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies
Kontantbasis Wanneer ʼn onderneming die kontantbasis gebruik, word inkomstes en uitgawes te boek gestel wanneer die kontant werklik ontvang of betaal word. Dit is dan moeilik om vas te stel, hoeveel inkomste ʼn onderneming in ʼn betrokke finansiële jaar gaan inkry, indien die onderneming van die kontantbasis as rekeningkundige metode gebruik maak. Die enigste wyse waarop ʼn onderneming sy belastingaanspreeklikheid vir ʼn betrokke jaar sal kan bereken, is om ʼn beraming te doen van hoeveel sy inkomste gaan wees en dan te bepaal hoeveel uitgawes betaal sal moet word, om sodoende die belasbare inkomste te verminder (Aangepas uit: Springer. 2009. http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cashaccrual(1).html). Die toevallingsgrondslag Die toevallingsgrondslag bepaal dat inkomstes te boek gestel word wanneer goedere verkoop en dienste gelewer word, ongeag of daar kontant ontvang is of nie. Die toevallingsgrondslag bepaal ook dat uitgawes te boek gestel word wanneer die transaksie plaasgevind het, ongeag of die uitgawe betaal is of nie. Met ander woorde, ʼn onderneming koop skryfbehoeftes op krediet aan vir R300 op 1 Oktober 2014, maar betaal eers daarvoor op 31 Desember 2014 . Die R300 word te boek gestel op 1 Oktober 2014, alhoewel die werklike betaling daarvan eers plaasvind op 31 Desember 2014. Wanneer ʼn sakeonderneming gebruik maak van die toevallingsgrondslag as basis vir die teboekstelling van saketransaksies, verleen dit meer buigsaamheid aan die onderneming, aangesien die onderneming beheer het ten opsigte van wanneer dit fakture aan sy kliënte sal uitmaak en uitstuur. Met ander woorde wanneer ʼn inkomste die maatskappy sal toeval. Indien die finansiële departement van ʼn onderneming aan die einde van die jaar sien dat daar vir die betrokke finansiële jaar ʼn baie hoë wins gemaak gaan word, kan die maatskappy besluit om moontlik van die fakture eers in die volgende finansiële jaar uit te reik, en die betaling van uitgawes te verhoog, om sodoende die belasbare inkomste van die maatskappy te verminder, en sodoende ook die belastingaanspreeklikheid (Aangepas uit: Springer. 2009. http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cashaccrual(1).html).
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 62
TAX105 Belasting Die kontantbasis en die toevallingsgrondslagbasis is metodes waarop inkomstes en uitgawes gemanipuleer kan word, om sodoende ʼn belastingaanspreeklikheid van ʼn onderneming te verminder of te vermeerder. Inkomstes word te boek gestel wanneer dit aan die maatskappy toeval Toevallingsgrondslagbasis Uitgawes word te boek gestel wanneer dit aan die maatskappy toeval Rekeningkundige metodes Inkomstes word te boek gestel wanneer kontant werklik ontvang word Kontantbasis Uitgawes word te boek gestel wanneer kontant werklik betaal word
Figuur 2.3: Die kontantbasis en toevallingsgrondslagbasis skematies voorgestel (Aangepas uit: http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantagesand/y2cary3n6mng/50#) 2.8
Belastingverliese
ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder (Aangepas uit: Investorwords. 2011. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html) Met ander woorde ʼn aangeslane verlies vir belastingdoeleindes is die bedrag waarmee die aftrekkings, wat toegelaat is deur die SAID, die belasbare inkomste oorskry. Hierdie verlies word dan afgespeel teenoor die toekomstige belasbare inkomste van ʼn onderneming. Die verlies vir ʼn bepaalde onderneming kan vir ʼn onbepaalde tyd oorgedra word na die volgende finansiële jaar, mits die onderneming bly handel dryf regdeur die jaar. Indien ʼn onderneming nie vir ʼn bepaalde finansiële jaar handel dryf nie, maar ʼn aangeslane verlies oorgehou het van die vorige finansiële jaar, sal die SAID die onderneming nie toelaat om die
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 63
TAX105 Belasting verlies te benut in die daaropvolgende jare nie, aangesien die onderneming nie aaneenlopend handel gedryf het nie. In die geval van individue sal die verlies nie verbeur word nie, en maak dit nie saak of ʼn persoon wel handel gedryf het vir ʼn bepaalde finansiële jaar nie. Die SAID sal wel die aangeslane verlies as aftrekking toelaat. (Aangepas uit: http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx) Die hoofdoel van ʼn aangeslane verlies is om die belastingaanspreeklikheid van ʼn onderneming of individu te verminder.Daar word tussen twee tipes verliese onderskei naamlik: •
ʼn Belastingverlies ʼn Belastingverlies ontstaan uit ʼn onderneming se inkomste en aftrekkings. Met ander woorde dit is die bedrag waarmee die toelaatbare aftrekkings meer is as die belasbare inkomste. ʼn Aangeslane verlies kan afgespeel word teen die belasbare inkomste van ʼn onderneming of individu.
•
ʼn Kapitale verlies ʼn Kapitale verlies ontstaan wanneer ʼn kapitale bate verkoop word vir minder as sy basiskoste. Die basiskoste van ʼn bate is die bedrag waarvoor ʼn bate aanvanklik aangekoop is. ʼn Kapitale verlies kan slegs teen ʼn kapitale wins afgespeel word, en nie teenoor gewone belasbare inkomste nie. Indien ʼn kapitale verlies nie in ʼn sekere finansiële jaar benut is nie, moet dit oorgedra word sodat dit teenoor toekomstige kapitale winste afgespeel kan word.
Praktiese oefening 2.1 ABC Bpk. het ʼn aangeslane verlies van R500 000 gedurende die 2014 finansiële jaar gehad. ABC Bpk. het ook gedurende die 2015 finansiële jaar ʼn motorvoertuig verkoop waarop ʼn kapitale verlies van R200 000 gely is. Bestudeer die volgende uittreksel uit die finansiële rekords van ABC Bpk. Bruto inkomste R850 000 Toelaatbare aftrekkings volgens die SAID R350 000 Belasbare inkomste R500 000
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 64
TAX105 Belasting
Vrae: 1) Wat is die belasbare inkomste waarop ABC Bpk. nou belas gaan word nadat die verliese in berekening gebring is? 2) Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die kapitale verlies van R200 000 ook teen sy normale belasbare inkomste af te speel? 3) Indien ABC Bpk. ook ʼn stukkie grond verkoop het en ʼn kapitale wins van R550 000 gemaak het uit die verkoop, watter bedrag van die kapitale wins sal dan by die maatskappy se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar, geëindig 28 Februarie 2011, ingesluit word? Terugvoer: 1) Die belasbare inkomste van ABC Bpk. is R500 000. Die aangeslane verlies wat oorgedra word vanaf die vorige jaar beloop ook R500 000. Die belasbare inkomste vir die 2011 belastingjaar beloop NUL, dus geen belastingaanspreeklikheid nie. 2) Nee, ʼn kapitale verlies mag slegs teenoor ʼn kapitale wins afgespeel word. Die SAID sal nie toelaat dat die maatskappy die kapitale verlies van R200 000 afspeel teenoor enige toekomstige, normale winste nie. 3) Die maatskappy het ʼn kapitale verlies van R200 000 gehad met die verkoop van die voertuig. Die kapitale wins van R550 000 kan dus nou verminder word met die R200 000, waarna die maatskappy slegs belas sal word op die oorblywende R350 000 kapitale wins.
2.9
Inkomstebelastingkonsolidasie
Wat is inkomstebelastingkonsolidasie en hoe raak dit die belastingberekening en verpligting van ʼn maatskappy? Inkomstebelastingkonsolidasie is ʼn aspek van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land waar ʼn houermaatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, vir belastingdoeleindes, as een entiteit hanteer word. Dit beteken dat die houermaatskappy verantwoordelik is vir die groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes (Aangepas uit: Patriot Tax Solutions.2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-taxconsolidation-act/). Inkomstebelastingkonsolidasie word in verskeie lande aangewend, aangesien dit die administratiewe kostes van staatsinkomstebelastingdepartemente, asook die nakomingskostes van korporatiewe belastingbetalers verminder.Die toepassing van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye, kan die groep onderworpe maak
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 65
TAX105 Belasting aan verskeie reëls en regulasies. Die nie-nakoming van hierdie reëls en regulasies kan lei tot die heffing van ernstige rentes en boetes. Die vier hoofredes waarom inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye geïmplementeer sal word, is soos volg: •
Die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ʼn ander maatskappy in dieselfde groep verminder, sodat die belastingverpligting aan die einde van die jaar aansienlik minder is.
•
Onderskeie bates kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om enige belasting of kapitaalwins tot gevolg te hê.
•
Dividende kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word sonder om Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM) tot gevolg te hê.
•
Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ʼn ander maatskappy in dieselfde groep gebruik word. Hierdie krediete kan as gevolg van ʼn oorbetaling van belasting wees (Aangepas uit: Patriot Tax Solutions. 2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/).
1. Aangeslane verliese kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word. 2. Bates kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om kapitaalwins tot gevolg te hê. 3. Dividende kan tussen maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word sonder om SBM tot gevolg te hê. 4. Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ʼn ander maatskappy in dieselfde groep aangewend word.
Figuur 2.4: Redes vir die implementering van inkomstebelastingkonsolidasie (Outeur, 2011) Die volgende lande het reeds inkomstebelastingkonsolidasie geïmplementeer: •
Verenigde State van Amerika
•
Frankryk
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 66
TAX105 Belasting •
Australië
•
Nieu-Seeland
Sodra ʼn groep maatskappye besluit om die inkomstebelastingkonsolidasie-konsep toe te pas, sal die groep maatskappye onherroeplik gebonde wees. Die enigste wyse waarop ʼn maatskappy buite rekening gelaat kan word van dergelike konsolidasie, sal wees indien die houermaatskappy minder as 100% aandeel in die filiaal sal behou. Elke land het verskeie reëls en regulasies met betrekking tot inkomstebelastingkonsolidasie. Die Verenigde State van Amerika het sekere beperkings ingestel ten opsigte van die benutting van aangeslane verlies in die groep as geheel. Sodra die komplekse belastingberekening vir die groep maatskappye gedoen is, moet ʼn Gekonsolideerde Belastingopgawe ingedien word aan die inkomste-owerhede. Hierdie Gekonsolideerde Belastingopgawe kan gedefinieer word as ʼn enkele belastingopgawe vir al die maatskappye in ʼn geaffilieerde groep (die houermaatskappy met al sy filiale) (Aangepas uit: Investorwords. 2011. http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html). 2.9.1
Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye
Hoe groter ʼn maatskappy is, hoe meer kompleks raak die indiening van belastingopgawes. Inkomstebelastingkonsolidasie vergemaklik die proses aansienlik, aangesien dit beteken dat ʼn groep maatskappye ʼn gesamentlike belastingopgawe kan indien, waarin daar verslag gedoen word oor al die maatskappye in die groep se belastingsake. Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word: •
Verminderde nakomingskostes Die belastingwetgewing van ʼn land ten opsigte van inkomstebelastingkonsolidasie stel ʼn maatskappy (gewoonlik die houermaatskappy van ʼn groep) instaat om slegs een belastingopgawe in te dien, ten opsigte van die onderskeie afdelings (filiale) van die maatskappy. Met ander woorde die houermaatskappy dien slegs een opgawe in wat die belastingsake van die houermaatskappy tesame met sy filiale insluit. Die groep bespaar geld, aangesien elke maatskappy nie afsonderlik ʼn belastingopgawe hoef in te dien nie.
•
Meer buigsaamheid ʼn Maatskappy met verskeie verkoopskantore sal dalk kapitaal van een tak na ʼn volgende wil verskuif. Omdat die groep maatskappye hulle belasting konsolideer, word die kapitaal wat tussen twee takke geskuif word, nie gesien as nuwe inkomste
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 67
TAX105 Belasting in die hande van die ontvanger van die kapitaal nie en word daar dus nie belasting gehef op die kapitaal wat geskuif is tussen die maatskappye nie. Dit stel groot maatskappye in staat om kapitaal doeltreffend tussen die onderskeie filiale te verskuif sonder om belasting daarop te betaal. •
Beskerming teen veranderinge in die markte Dit gebeur soms dat een maatskappy in ʼn groep ʼn aansienlike wins maak, terwyl ʼn ander maatskappy in dieselfde groep ʼn groot verlies ly. Wanneer hierdie twee maatskappye deel uitmaak van dieselfde groep, kan die winste afgespeel word teenoor die verliese van die onderskeie maatskappye in dieselfde groep. Sodoende kan die belastingaanspreeklikheid aansienlik verminder word.
(Aangepas uit: eHow.com. 2011. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-taxconsolidation.html) 2.9.2
Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika
Inkomstebelastingkonsolidasie hou nie net voordele vir ʼn maatskappy in nie – daar is ook ʼn paar nadele. Die nadele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word: •
Inkomstebelastingkonsolidasie is nie ʼn eenvoudige konsep nie. Dit is ʼn baie komplekse konsep waar die insette van ʼn paar vakkundiges ingeroep mag word om die impak van konsolidasie op die groep maatskappye as geheel te bepaal en volledig uiteen te sit.
•
Die kostes verbonde aan die implementering van hierdie konsep kan redelik hoog wees, veral indien dit ʼn groot groep maatskappye is.
•
Sekere teen-vermydingsbepalings moet in die wetgewing ingebring word ten opsigte van die benutting van die belastingverliese in die groep maatskappye.
•
Internasionale belastingimplikasies moet ook in ag geneem word voor en gedurende die implementering van inkomstebelastingkonsolidasies in ʼn groep maatskappye, veral waar sommige van die maatskappye in die buiteland geïnkorporeer is.
( Aangepas uit: SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612) Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsiening maak vir sekere vorme van groepsbelastingverligting – hoofsaaklik beperk tot spesifieke transaksies – maak die wetgewing nie voorsiening vir ʼn formele inkomstebelastingkonsolidasiestelsel, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie. Die ekonomieë van lande verskil, wat tot gevolg het dat bykomende wetgewing by die basiese beginsels van groepsbelasting gevoeg word alvorens dit in ʼn land geïmplementeer kan word. Dit is ʼn redelike komplekse proses en juis daarom dat daar nie net een
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 68
TAX105 Belasting inkomstebelastingkonsolidasie-/groepsbelastingstelsel sal wees nie. Elke land se stelsel sal gegrond wees op verskillende metodes en kriteria. Die basiese beginsels van ʼn groepsbelastingstelsel behels die volgende: •
die insluiting van belastingverliese
•
die konsolidasie van die onderskeie maatskappye binne die groep in een wettige entiteit waar belasting gehef word op die onderskeie winste en verliese van die maatskappye in die groep, as geheel.
(Aangepas uit: L.I. Sprout. 2010.http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010155945/) Die vraag kan gevra word: Wat konstateer ʼn groep maatskappye? ʼn Groep maatskappye sluit in twee of meer maatskappye waarin een maatskappy (die beherende groepmaatskappy) direk of indirek aandele in minstens een ander maatskappy (die beheerde groepmaatskappy) hou. Alvorens ʼn paar maatskappye as ʼn “groep maatskappye” kan kwalifiseer, moet die beherende maatskappy aan een van die volgende vereistes voldoen: •
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in die beheerde maatskappy hou.
•
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in meer as een beheerde maatskappy hou.
•
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele van ʼn beheerde maatskappy hou, en saam met die beheerde maatskappy direk ten minste 70% van die aandele in ʼn ander beheerde maatskappy.
Stiglingh et al. (2011: 461) Die onderstaande diagram is ʼn duidelike voorbeeld van ʼn groep maatskappye
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 69
TAX105 Belasting
Voorbeeld 2.8
Maatskappy X hou 100% van die aandele in Maatskappy Y Maatskappy X
Maatskappy Y hou ook 20% van die aandele in Maatskappy X
Die beherende groepmaatskappy Maatskappy X hou 50% van die aandele in Maatskappy Z
Stiglingh et al. (2011: 462) Maatskappy X en Y is deel van dieselfde groep maatskappye, aangesien Maatskappy X direk ten minste 70% van die aandele in Maatskappy Y hou. Maatskappy Z is ook deel van die groep maatskappye, aangesien Maatskappy X saam met ʼn ander beheerde maatskappy (Maatskappy Y) direk ten minste 70% van Z se aandele hou. Wanneer daar aan die bogenoemde vereistes voldoen word, sal die maatskappye as ʼn groep maatskappye bekend staan vir belastingdoeleindes. In Suid-Afrika mag ʼn maatskappy slegs die aangeslane verlies wat deur die betrokke maatskappy self gely is, teenoor toekomstige belasbare inkomstes afspeel. In ʼn groep maatskappye sal daar van die maatskappye wees wat winste maak of verliese maak ly. Hierdie winste en verliese mag nie teenoor mekaar afgespeel word nie. Alhoewel die SAID nie die oordrag van verliese tussen twee maatskappye in dieselfde groep maatskappye toelaat nie, word die oordrag van sekere bates tussen twee maatskappye wel toegelaat, sonder dat ʼn belastingaanspreeklikheid ontstaan. Daar is verskeie inkomstebelastingkonsolidasiemodelle, wat deur verskeie lande geïmplementeer word: •
Die konsolidasiemodel Die konsolidasiemodel word die meeste in die wêreld gebruik. Hierdie metode behels dat elke maatskappy in die groep steeds die belasbare inkomste bereken, soos wat aanvanklik gedoen sou word, waarna die inkomste van die onderskeie maatskappye gekonsolideer sal word op die houermaatskappy se vlak.Die houermaatskappy is dan verantwoordelik vir die betaling van die belastingaanpreeklikheid, asook vir die indien van die belastingopgawe.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 70
TAX105 Belasting •
Die groepsbydraemodel Die groepsbydraemodel behels die maak van belastingaftrekbare bydraes deur winsgewende maatskappye aan ander maatskappye in dieselfde groep wat, vir ʼn betrokke finansiële jaar, ʼn verlies gely het. Sodoende word verseker dat slegs die netto belasbare inkomste van die groep belas word. Elke maatskappy in die groep moet egter steeds ʼn afsonderlike belastingopgawe indien, waarop duidelik uiteengesit word watter inkomstes ontvang is ten opsigte van bydraes ontvang, en watter uitgawes verteenwoordig word deur bydraes gemaak aan die sustermaatskappye.
•
Die groepsverligtingmodel Die groepsverligtingmodel laat die oordrag van belastingverliese tussen maatskappye in dieselfde groep toe. Met ander woorde die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ʼn ander maatskappy in dieselfde groep verminder. Elke maatskappy moet egter steeds sy eie belastingopgawe indien.
•
Die Organschaftmodel Volgens die Organschaftmodel is alle winste en verliese toeskryfbaar aan die houermaatskappy in die groep. Op hierdie wyse word die groep as ʼn geheel belas deur die houermaatskappy en die belasting wat betaal word, is van toepassing op die belasbare winste van die groep.
(Aangepas uit: D.Tickle. 2011. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Issue=107 9 en P. Rammutla. 2008. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page265?oid=32480&s n=Detail) Hierdie modelle is dus metodes wat deur lande gebruik word om die hele konsep van groepsbelasting (inkomstebelastingkonsolidasie) doeltreffend te implementeer en toe te pas.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 71
TAX105 Belasting
1. Die konsolidasiemodel
4. Die Organschaft model
Die Inkomstebelasting konsolidasiemetodes
2. Die groepsbydrae model
3. Die groepsverligtingsmodel
Figuur 2.5: Inkomstebelastingkonsolidasiemodelle (Outeur, 2011)
Gevallestudie 2.1 SHOPRITE CHECKERS
GROEP
Junie
Junie
Junie
Junie
2009
2010
2010
2009
R’000
R’000
R’000 R’000 29. INKOMSTEBELASTING UITGAWE 29.1 Klassifikasie
117, 354
110,507
Suid-Afrikaanse
1,002,125
868,666
109,667
130,812
Totaal
1,111,792
999,478
Huidige
1,026,327
915,704
Inkomstebelasting -
-
Buitelandse Inkomstebelasting
117,354
110,507 29.2 Bestaande uit
21,767
12,342
Inkomste-
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 72
TAX105 Belasting belasting (74)
(2,602)
Vorige jaar
15,209
(10,401)
6,067
7,374
103,813
97,006
1,151,416
1,009,683
Inkomstebelasting -
-
Weerhouding van inkomstebelasting
95,661
100,859
SekondĂŞre Inkomstebelasting op maatskappye
117,354 -
110,599 (92)
Uitgestelde
(39,624)
(10,205)
Inkomstebelasting 117,354
110,507
1,111,792
999,478
29 INKOMSTEBELASTING UITGAWE (vervolg) 29.3 Rekonsiliasie van inkomstebelasting 460,308
187,764
Suid-
951,745
845,073
160,047
154,405
Afrikaanse Inkomstebelasting teen 28% (2009:28%) (342,952)
(77,257)
Netto verklarings
37
37
Voorkeur-
(266)
(352)
(2,427)
(1,481)
6, 488
15, 938
aandele (408,812)
(177,197)
Dividendinkomste
(29 ,766)
1, 646
Ander vrygestelde
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 73
TAX105 Belasting inkomste en nie-aftrekbare uitgawes -
-
Inkomste-
(12 967)
(8 158)
(23 597)
(4 679)
belasting kortings -
-
Uitgestelde inkomstebelasting nie voorheen erken
-
-
Benutting van
-
13 702
tydelike verskille nie voorheen erken (74)
(2 602)
Vorige jaar
15 209
(10 401)
103 813
97 006
19 055
(2 366)
6 067
7 374
48 672
47 822
1,111,792
999,478
inkomstebelasting 95 661
100 859
SekondĂŞre inkomstebelasting op maatskappye
-
-
Invloed van buitelandse belastingkoerse
-
-
Weerhouding van inkomstebelasting
-
-
Uitgestelde inkomstebelastingbate nie erken
117,354
110,507
Inkomste-
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 74
TAX105 Belasting belasting 29.4 Sekondêre inkomstebelasting op maatskappye 70 652
78 805
Sekondêre
78 805
70 652
inkomstebelasting op maatskappye op voorgestelde of voorsiene dividende Indien die totale uitkeerbare reserwes van die maatskappy van R1,416 miljoen (2009: R1,983 miljoen), verklaar was as dividende, sou die sekondêre inkomstebelasting se impak teen ‘n koers van 10,0% (2009: 10,0%), R142 miljoen (2009: R198 miljoen) wees. Hierdie bedrae moet oorweeg word, veral as die voorstel van die SuidAfrikaanse Regering dat sekondêre inkomstebelasting vervang moet word deur ‘n dividendbelasting vir aandeelhouers in die volgende finansiële jaar, in aanmer-king geneem word. 29.5 Netto berekende inkomstebelastingverliese en netto aftrekbare tydelike verskille Berekende inkomste-
1 456 865
1 263 917
1 037 436
889 790
419 429
374 127
belasting verliese en netto aftrekbare tydelike verskille teen jaareinde Aangewend as voorsiening vir uitgestelde inkomstebelasting
Die benutting van die inkomstebelastingverligting, omgeskakel as sluitingskoerse, ter waarde van R156,095,405 (2009: R151,257,870), bereken teen die huidige inkomstebelastingkoerse op die netto berekende inkomstebelastingverliese, is afhanklik van voldoende toekomstige belasbare inkomste in die betrokke maatskappye. Die oordrag van alle bruto belasbare inkomstes is onbepaald, met die uitsluiting van sekere Afrikalande, soos hieronder uiteengesit:
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 75
TAX105 Belasting
Vervaldatum
Groep – Junie 2010
Groep – Junie 2009
30 Junie 2010
2 221
8 623
30 Junie 2011
9 294
4 757
30 Junie 2012
5 195
2 818
30 Junie 2013
35 033
7 494
30 Junie 2014
8 099
4 485
30 Junie 2015
10 279
2 772
30 Junie 2016
3 677
3 663
30 Junie 2017
18 446
18 373
92 244
52 985
(Aangepas uit: http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_Repor ts/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf) Vrae: 1) Wat is die totaal van die Afrikalande se aangeslane verliese, wat nie deur Shoprite Checkers benut word nie? Waarom dink jy verval die aangeslane verliese van toepassing op die Afrikalande? 2) Waarom mag Shoprite Checkers nie die aangeslane verliese van die Afrikalande gebruik om sy belasbare inkomste minder te maak nie? Met ander woorde waarom mag Shoprite Checkers nie die verliese teen sy belasbare inkomste afspeel nie? 3) Wat is die koers wat gebruik is in die finansiële state van Shoprite Checkers ten opsigte van die Sekondêre Belasting op Maatskappye? Wat is die bedrag wat Shoprite Checkers aan die SAID oorbetaal het ten opsigte van Sekondêre Belasting op Maatskappye vir die Groep, vir onderskeidelik 2009 en 2010? Terugvoer: 1) In die geval van sommige lande word die tydperk waarin maatskappye hul belastingverlies kan benut beperk. Die rede hiervoor is om te verhoed dat maatskappye hul belastingaanspreeklikhede op hierdie wyse minimaliseer deur die voortdra van belastingverliese vir ʼn onbepaalde tydperk – vir 2010 dus R92 244 en vir 2009 is dit R52 985. 2) Die voorbehoudsbepaling (b) tot Artikel 20(1) bepaal in die belastingwetgewing
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 76
TAX105 Belasting dat: •
ʼn vasgestelde verlies wat in ʼn vorige jaar ontstaan het, of
•
enige balans van ʼn vasgestelde verlies wat in ʼn vorige jaar ontstaan het deur die beoefening van ʼn bedryf buite Suid-Afrika, nie teen die bedrae voortgebring deur die beoefening van ʼn bedryf in Suid-Afrika verreken mag word nie, met ander woorde ʼn verlies wat deur ʼn buitelandse maatskappy gely word, mag nie teen die winste van ʼn Suid-Afrikaanse maatskappy afgespeel word nie.
3) Die koers wat gebruik word, is 10%. SBM oorbetaal in 2009 is R198 miljoen en in 2010 is dit R142 miljoen.
2.10 Samevatting Suid-Afrikaanse individue en maatskappye word belas op hul wêreldwye inkomstes. Die belasting wat gehef word, kan in twee groepe verdeel word, naamlik: •
Direkte belasting
•
Indirekte belasting
Direkte belastings wat in Suid-Afrika gehef word, is Inkomstebelasting, Kapitaalwinsbelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM), Skenkingsbelasting en Boedelbelasting en Dividend Terughoudingsbelasting. Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening in vergelyking met belastingverslagdoening, veroorsaak dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn sakeonderneming. Die verskille kan weer opgedeel word in: •
Permanente verskille
•
Tydelike verskille o
Uitgestelde belastingbate
o
Uitgestelde belastinglas
ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 77
TAX105 Belasting Daar word tussen twee tipes verliese onderskei, naamlik: •
ʼn Belastingverlies
•
ʼn Kapitale verlies
ʼn Kapitale verlies mag slegs gebruik word om die kapitale wins te verminder en nié om die normale belasbare inkomste van ʼn maatskappy of individu te verminder nie. Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsiening maak vir sekere vorme van groepsbelastingverligting, wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing nie voorsiening vir ʼn formele inkomstebelastingkonsolidasiestelsel, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie. 2.11 Selfevaluering
Aktiwiteit 2 ABC Bpk. Proefbalans op 28 Februarie 2015 2014
DT
420,000.00 30,000.00 38.98 9,950.00 150,000.00 1,369.14
Verkope Koste van verkope
-
Ouditfooie
12.37
200,000.00 800.68
Skoonmaak Konsultasiefooie Rekenaaruitgawes
38,906.30
Elektrisiteit &water Versekering
33,868.75
Rente-uitgawe
28,592.66
Prokureursfooie
625.00
320,000.00
Rekenmeestersfooie
10,143.56
1,434.66
520,000.00
Rente inkomste
Bank kostes
655.00
KT
48,000.00
19,769.20 5,656.10
2,795.08
Telefoonuitgawes
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 78
TAX105 Belasting 12,500.00 2,081.50 142,412.41
Onderhoudskostes
18,213.58
Netto verlies
-107,722.27
Vrae: 1) Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk. nou gaan oordra na die 2016
finansiële jaar? 2)
Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk. wees, indien daar ʼn wins van R400,000 in die 2016 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings reeds in berekening gebring is.
3) Wat sal die belasting betaalbaar deur ABC Bpk. wees, indien die belasbare inkomste
R149,865 beloop? 4) Aanvaar dat ABC Bpk. nie handel gedryf het gedurende die 2016 finansiële jaar nie.
ABC Bpk. toon egter ʼn belasbare inkomste van R500,000 vir die 2017 finansiële jaar. Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die vorige jaar gely het teenoor hulle belasbare inkomste van 2017 af te speel? Gee redes vir jou antwoord.
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 79
TAX105 Belasting Notas
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
Bladsy 80
TAX105 Belasting
STUDIE-EENHEID 3: INDIREKTE BELASTING
3.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 3 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Indirekte belasting
•
Doeane- en aksynsbelasting
•
Ad valorem belasting
•
Belasting op toegevoegde waarde
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Te onderskei tussen die verskillende tipes indirekte belasting wat deur ʼn onderneming in Suid-Afrika ingevorder word.
•
Die wese van doeane- en aksynsbelasting te illustreer, gebaseer op fisiese maatreëls.
•
Die wese van Ad valorem belasting (Belasting op Toegevoegde Waarde) te illustreer.
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) te bereken.
•
Vrygestelde lewerings (produkte & dienste) ten opsigte van BTW te identifiseer.
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 81
TAX105 Belasting 3.2
Verrykende bronne •
Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supplyhttp://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-supply.html
•
BusinessDictionary, 2011.Indirect Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011.Input Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011.Output Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011.Value Added Tax.http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html
•
BusinessDictionary, 2011. Ad valorem tax.http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html
•
Differencebetween.com. 2011.http://www.differencebetween.com/differencebetween-excise-duty-and-custom-duty/
•
eHow.com, 2011. Types of Indirect Taxes.http://www.ehow.com/list_6982999_typesindirect-taxes.html
•
Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E.& Adams, M. 2008. Enjoy Accounting.Heinemann: Sandton. 380p.
•
Kerdachi, D., Kriel, A.& Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde.Maskew Miller Longman:Kaapstad.282p.
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilocks, J.S., De Swardt, R.D.& Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting.Lexisnexis: Johannesburg.1160p.
3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing Indirekte belasting word deur die staat gehef op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie.
Indirekte belasting
Tipes indirekte belasting: •
Doeanebelasting word gehef op invoere
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 82
TAX105 Belasting •
Aksynsbelasting word gehef op produksie
•
BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste.
•
Sekuriteitsbelasting op oordrag
•
Oordragskoste
Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land Doeane- en
geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op
Aksynsbelasting
goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word. Ad valorem belasting kan gedefinieer word as ʼn persentasie-
Ad valorem belasting
heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie. BTW kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat gehef
Belasting op
word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste,
Toegevoegde Waarde behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere (BTW)
voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere). Insetbelasting kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat
Insetbelasting
gehef word op kapitale goedere, roumateriale, dienste, ens. wat ʼn sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede. Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ʼn Ad valorembelasting
Uitsetbelasting
wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en word betaal deur die kliënt van ʼn sakeonderneming.
BTW-periode
Sodra ʼn sakeonderneming vir BTW-doeleindes geregistreer is, sal die SAID ʼn BTW-periode aan die onderneming allokeer. ʼn Belasbare lewering is die lewering van ʼn produk of diens wat onderhewig is aan BTW, met ander woorde die BTW-
Belasbare lewerings
ondernemer (VAT Vendor) moet BTW hef op die prys van die produk of diens, of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering.
Vrygestelde
Vrygestelde lewerings is nie aan BTW onderhewig nie, met
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 83
TAX105 Belasting lewerings
ander woorde BTW kan nie gehef word teen die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel uitmaak van die belasbare omset nie.
3.4
Inleiding
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik deur die staat gehef om te verseker dat daar ʼn konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame geld beskikbaar te hê vir die uitvoering van die staat se verpligtinge. Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word. Dit is ʼn belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere. Ad valorem belasting is belasting wat gebaseer is op die waarde van die item wat belas word, en word bereken as ʼn persentasieheffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie. Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) is ʼn indirekte belasting wat deur die regering gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die regering ingevorder deurdat daar van sommige sake-eienaars verwag word om vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as BTW-ondernemers. Hierdie BTWondernemers is dan wetlik verplig, om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. BTW is ʼn indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste, behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere). Daar is sekere vrygestelde lewerings wat nie aan BTW onderhewig is nie. Die BTWondernemer mag nie enige uitsetbelasting op die verkoopprys van hierdie produkte hef nie, maar daar mag ook nie enige insetbelasting geëis word ten opsigte van die uitgawes wat aangegaan is nie.
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 84
TAX105 Belasting 3.5
Indirekte belastings wat ingevorder word van ondernemings in Suid-Afrika
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Indirekte belasting word deur die staat gehef op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie. Tipes indirekte belasting: •
Doeanebelasting word gehef op invoere
•
Aksynsbelasting word gehef op produksie
•
BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste
•
Sekuriteitsbelasting op oordrag
•
Oordragskoste
Hierdie is almal voorbeelde van indirekte belasting omdat hierdie belasting nie direk gehef word op die inkomste van die verbruiker nie (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html).
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Doeane & Aksynsbelasting
Indirekte belasting in Suid-Afrika
Sekuriteitsbelasting op oordrag
Oordragskostes
Figuur 3.1:Indirekte belasting wat gehef word in Suid-Afrika (Outeur, 2011) Indirekte belasting, soos BTW, word gehef op goedere en dienste wat aangekoop word deur verbruikers en sakeondernemings. Indirekte belasting word gehef teen ʼn vaste koers. Elke individu of sakeonderneming wat gebruik maak van hierdie produkte en dienste word belas teen dieselfde vaste koers. Voorbeelde van produkte waarop indirekte belasting gehef word
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 85
TAX105 Belasting is brandstof, alkohol, sigarette. (Aangepas uit: eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html).
(http://www.lifeinsurance.net/wp-content/uploads/2010/08/life_insurance_taxation1.jpg) 3.6
Doeane- en Aksynsbelasting
Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word.Dit is ʼn belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere (Aangepas uit: http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-allabout.htm). Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik om die volgende redes op produkte gehef: •
Doeane- en Aksynsbelasting word op sekere produkte gehef om die regering te voorsien van ʼn maklik invorderbare en konstante inkomste. Om die inkomste gereeld en maklik invorderbaar te maak, moet die produk aan sekere kriteria voldoen. Die produk moet in hoë volumes vinnig-bewegend wees. Dit moet op ʼn daaglikse basis verbruik word en nie noodsaaklike produkte wees nie. Daar word dikwels na die belasting wat op hierdie nie-essensiële produkte gehef word, verwys as sondebelasting (Sin Taxes). Sondebelasting is byvoorbeeld die belasting wat gehef word op produkte soos sigarette en alkohol.
•
Doeane- en Aksynsbelasting word ook op produkte gehef om die verbruikersgedrag te beïnvloed. Die belasting kan byvoorbeeld aangepas word om die verbruik van skadelike produkte soos rook en alkohol te verminder.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011 .http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=483)
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 86
TAX105 Belasting 3.6.1
Tipes Aksynsbelasting
Die hoofdoel van Aksynsbelasting is om die inkomste van ʼn regering te beskerm deurdat inkomste ingevorder word ten opsigte van sekere produkte wat plaaslik geproduseer of ingevoer word. Aksynsbelasting word slegs gehef op goedere wat plaaslik verbruik word. Aksynsbelasting kan ingedeel word onder die volgende twee hoofkategorieë: •
Aksynsbelasting o
Spesifieke Aksynsbelasting word gehef op petroleumprodukte, tabakprodukte en alkohol.
o •
Ad Valorem Aksynsbelasting word gehef op minder noodsaaklike produkte.
Aksynsheffings Aksynsheffings kan van land tot land verskil. Die Aksynsheffings wat in Suid-Afrika gehef word is soos volg: o
Brandstofheffing en petroleumprodukte
o
Padongelukke Fonds
o
Omgewingsheffing op sekere produkte, byvoorbeeld op plastieksakke
o
Diamantuitvoerbelasting op die uitvoer van diamante
Die berekening van spesifieke aksynsbelasting is gebaseer op die kwantiteit/volume van produkte, terwyl die berekening van Ad valorembelasting gebaseer is op die waarde van die produk (Aangepas uit: South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=54522). Voorbeelde van Spesifieke en Ad valorem Aksynsbelasting: Spesifieke Aksynsbelasting
“Ad valorem” Aksynsbelasting
Brandstof/Petroleumprodukte
Motorvoertuie
Tabakprodukte
Elektroniese toerusting
Moutbier
Parfuum
Tradisionele Afrikabier Wyn Ander gegiste drankies (Aangepas uit: South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/home)
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 87
TAX105 Belasting 3.6.2 â&#x20AC;˘
Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting Doeanebelasting Doeanebelasting word deur die staat gehef op goedere wat in die buiteland geproduseer word, maar in die land ingevoer word. Die belasting word deur die persoon/onderneming wat die produk invoer (die invoerder) betaal.
â&#x20AC;˘
Aksynsbelasting Aksynsbelasting word deur die staat op produkte gehef wat in die land geproduseer word. Die belasting word deur die vervaardigers van die produk betaal. Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting kan grafies soos volg voorgestel word:
Doeanebelasting word gehef op ingevoerde produkte
Doeanebelasting word betaal deur die Invoerder
Aksynsbelasting word gehef op produkte vervaardig in die land
Aksynsbelasting word betaal deur die vervaardigers
Doeane & Aksynsbelasting
Figuur 3.2: Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting (Aangepas uit: http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-andcustom-duty/)
Praktiese oefening 3.1 INKOMSTE Raming van inkomste voor belasting
R733 973
Begroting 2011/12 voorstelle: Belastings op individue en maatskappye Persoonlike inkomstebelasting
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
-8 850
Bladsy 88
TAX105 Belasting
Aanpassing van persoonlike inkomstebelastingkoers-struktuur Aanpassing in monetĂŞre drempels
-8100 -750
Maatskappybelasting Sluiting van dividend-sessieskemas
500
Belasting op eiendom Aanpassing in oordragskostes
-750
Indirekte belasting
4 985
Toename in algemene brandstofheffing
1 900
Toename in aksynsbelasting op tabakprodukte en alkoholiese drank
1 785
Toename in Ad valorem-aksynsregte Toename in elektrisiteitsheffing
150 1 150
(Aangepas uit: http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=66388) Bogenoemde is Ĺ&#x2030; uittreksel uit die 2011-begroting. Beantwoord nou die volgende vrae, na aanleiding van die bogenoemde: Vrae: 1. Vanuit watter inkomstebron, verwag die staat om die meeste inkomste te ontvang? 2. Wat is die staat se hoofbronne van inkomste? 3. Hoekom dink jy, het die staat besluit om die heffings ten opsigte van sy indirekte belastings te verhoog?
Terugvoer: 1. Persoonlike inkomstebelasting van toepassing op individue. 2. Persoonlike inkomstebelasting, maatskappybelasting, belasting op eiendom en indirekte belasting 3. Om die konstante invloei van inkomste na die regering te verhoog, om sodoende te verseker dat die staat daartoe in staat sal wees om sy verpligtinge na te kom.
3.7
Die wese van Ad valorem belasting
Ad valorem belasting is belasting wat gebaseer is op die waarde van die item wat belas word. Die belasting word bereken as Ĺ&#x2030; persentasieheffing van die waarde van die item
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 89
TAX105 Belasting waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie, maar op die waarde van die item. Voorbeelde van Ad valorem belasting is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Invoerbelasting
•
Eiendomsbelasting – dit word gebaseer op die aangeslane waarde van eiendom in die eiendomsmark of persoonlike eiendom
(Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/advalorem-tax.html) Ad valorem belasting is die hoofbron van inkomste vir die staat en munisipale regering en word normaalweg gehef sodra die transaksie plaasgevind het.
(Bron :http://www.theglaringfacts.com/cutting-your-property-taxes-in-10-steps/) Voorbeeld 3.1
Aksynsreg op voertuie op tot 25%
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 90
TAX105 Belasting
23 Februarie 2011 om 04:34nm Independent Newspapers “Voertuie word nie slegs duurder om vol te maak, danksy die styging in die brandstof- en padongelukkefondsheffing van 18 sent per liter nie, maar ook duurder om aan te skaf, en dit as gevolg van ‘n styging in die aksynsbelastingkoers op motorvoertuie van 20% na 25%. Hierdie addisionele belasting wat verbruikers opgelê word, word ingesluit in die afdeling genaamd ad valorem belasting van die Begrotingsoorsigdokument wat Woensdag vrygestel is saam met die begrotingstoespraak van Finansies se minister Pravin Gordhan. Passasiersmotors en ligte kommersiële voertuie is onderworpe aan ‘n ‘luukse’ aksynsbelasting wat volgens die dokument, ‘n styging in die prys van die voertuig teweegbring. Die regering beplan om die maksimum nominale ad valorem aksynsbelastingkoers op hierdie voertuie van 20% na 25% te verhoog.Tesame hiermee word aksynsbelasting op monitors her-ingestel, nadat dit in 2004 afgeskaf is, gebaseer op die aanname dat hul aangewend kan word as rekenaarskerms. Sommige monitors word ook gebruik as televisieskerms, wat onderworpe is aan ad valorembelasting. Ad valorem aksynsbelasting op monitors word he-ringestel teen ‘n vaste koers van 7 persent. Hierdie wysigings sal van krag wees vanaf 1 April 2011, het die Tesourie gesê.” (Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-251.1031222)
3.8
Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) is ʼn indirekte belasting wat deur die regering gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die regering ingevorder deur van sommige sake-eienaars te verwag om vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as BTW-ondernemers. Hierdie BTW-ondernemers is dan wetlik verplig om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. Hierdie BTW-ondernemers kan gesien word as agente van die SAID, wat gebruik word om BTW wat op sekere goedere en dienste gehef word, namens die staat in te vorder. Die SAID
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 91
TAX105 Belasting is die administrateur van die BTW-wetgewing, wat verseker dat die BTW betyds ingevorder word en dat die wetgewing op die regte wyse by die publiek afgedwing word. BTW is indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste, behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en noodsaaklike medisynes), of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere). BTW word regdeur die produksie- en verspreidingsproses gehef, vanaf die grondstowwe tot by die finale verkoop van die produkte (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html). BTW word slegs gehef op die verbruik van goedere en dienste in Suid-Afrika, asook op die invoer van goedere na Suid-Afrika.
(http://getentrepreneurial.com/finance-capital/) BTW staan ook bekend as ʼn goedere en dienste belasting. Om die konsep van BTW beter te verstaan moet daar eerstens gekyk word na die volgende eienskappe van BTW: •
BTW is oor die algemeen van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.
•
BTW word proporsioneel bereken ten opsigte van die prys wat gehef word vir goedere en dienste.
•
BTW word gehef op elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses
•
BTW wat deur die voorafgaande prosesse gehef is, mag deur die BTW-ondernemer afgetrek word, mits die BTW-verpligting by die finale gebruiker lê.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.) BTW word slegs gehef op belasbare lewerings wat deur ʼn BTW-ondernemer gemaak word. BTW word gehef op belasbare lewerings teen ʼn standaardkoers van 14% of teen ʼn nulkoers (belasbaar teen 0%). Belasbare lewerings sluit egter nie die volgende in nie:
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 92
TAX105 Belasting •
Lone en salarisse
•
Stokperdjies of enige privaat ontspanningsbedrywighede, wat nie vir sakedoeleindes is nie
•
Private verkoop van persoonlike of plaaslike items
•
Vrygestelde lewerings
3.8.1
BTW-insette en -uitsette
BTW kan soos volg ingedeel word: •
Insetbelasting (BTW-insette) Insetbelasting kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat gehef word op kapitale goedere, roumateriale, die dienste, ens. wat ʼn sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html).
•
Uitsetbelasting (BTW-uitsette) Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ʼn Ad valorem belasting wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en wat betaal word deur die kliënt van ʼn sakeonderneming. Met ander woorde die sakeonderneming hef uitsetbelasting op die verkoopprys van ʼn produk of diens, waarna die kliënt dan die uitsetbelasting betaal. Die sakeonderneming (BTW-ondernemer) tree op as ʼn agent wat namens die SAID die belasting (BTW) invorder (Aangepas uit: BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/outputtax.html).
Die volgende figuur illustreer die betaling ontvang vanaf en gemaak aan die SAID:
Terugbetaling ontvang vanaf die SAID
•BTW Insetbelasting > BTW Uitsetbelasting
Betaling aan die SAID
•BTW Uitsetbelasting > BTW Insetbelasting
Figuur 3.3: Betaling ontvang vanaf die SAID en betaling gemaak aan die SAID (Outeur, 2011)
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 93
TAX105 Belasting 3.8.2
Registrasie as BTW-ondernemer vir BTW-doeleindes
BTW-registrasie geskied in die volgende gevalle: •
Verpligte BTW-registrasie ʼn Sakeonderneming is verplig om as BTW-ondernemer te registreer, indien die onderneming belasbare lewerings van meer as R1, 000,000 gemaak het, vir ʼn aaneenlopende periode van 12 maande.
•
Vrywillige BTW-registrasie ʼn Sakeonderneming kan vrywillig vir BTW registreer, mits die onderneming ʼn minimum belasbare lewering van R50,000 in die voorafgaande 12 maande gemaak het.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home) Die volgende voorbeeld illustreer wanneer ʼn sakeonderneming behoort te registreer as ʼn BTW-ondernemer vir belastingdoeleindes: Voorbeeld 3.2 Bongi Zulu dryf handel as Bongi Konstruksie. Hy het ʼn tender ingedien vir ʼn boukontrak van R5,000,000. Op die huidige stadium verdien Bongi ʼn gemiddeld van R10 000 per maand – dus R120,000 vir ʼn aaneenlopende tydperk van 12 maande. Indien Bongi nie die kontrak van R5,000,000 kry nie, het hy ʼn keuse om vrywillig te registreer vir BTW, of om glad nie as BTW-ondernemer te registreer nie. Indien die konstruksiekontrak wel aan Bongi Konstruksie toegeken word, sal sy belasbare lewerings die R1,000,000 kerf verbysteek en sal Bongi Konstruksie verplig wees om te registreer vir BTW-doeleindes . Bongi het dan 21 dae waarin hy sy sakeonderneming kan registreer vir BTW. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home)
3.8.3
Belasbare lewerings
ʼn Belasbare lewering is eenvoudig die lewering van ʼn produk of diens wat onderhewig is aan BTW – die BTW-ondernemer moet dus BTW hef op die prys van die produk of diens of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering (Aangepas uit: Accounting-Dictionary.com, 2011. http://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-supply.html).
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 94
TAX105 Belasting Belasbare lewerings sluit alle lewerings van produkte of dienste van die onderneming in waarop BTW gehef moet word. BTW word soos volg gehef: •
BTW word gehef teen ʼn standaardkoers van 14%
•
BTW word gehef teen ʼn nulkoers.
Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde geen uitsetbelasting mag gehef word op die verkoopprys van so ʼn produk of diens nie, en geen insetbelasting mag afgetrek word ten opsigte van uitgawes wat aangegaan is in die lewering van hierdie produkte of dienste nie. Die volgende is voorbeelde van lewerings waarop BTW teen ʼn standaardkoers gehef moet word: •
Grond en geboue (vaste bates).
•
Fooie wat gehef word vir professionele dienste gelewer, byvoorbeeld konstruksie-/ boukontrakteurs, eiendomsagente, konsultante, argitekte, ingenieurs, projekbestuurders, dokters, prokureurs, loodgieters, rekenmeesters, ens.
•
Huishoudelike benodigdhede en duursame goedere.
•
Munisipale goedere en dienste, soos die verskaffing van elektrisiteit, water en vullisverwydering.
•
Akkommodasie, gasvryheid, toerisme en vermaak.
•
Kapitale bates soos masjinerie.
•
Telefoon, internet, rekenaar en ander telekommunikasie dienste.
•
Die verhuring van kommersiële eiendom, byvoorbeeld kantoorruimte.
•
Motorvoertuigherstelwerk, olie, onderdele.
•
Plaaslike vervoer van goedere en passasiers by wyse van see of lug.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home)) Die volgende goedere is nulkoerslewerings, met ander woorde BTW word gehef teen 0%: •
Sekere voedselsoorte soos: o
Bruinbrood
o
Bruinbroodmeel (uitgesluit fyn semels)
o
Hoendereiers
o
Gedroogde boontjies
o
Mieliemeel
o
Sardyne in blikkies
o
Melk, gekweekte melk, melkpoeier en melkpoeiermengsel
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 95
TAX105 Belasting
•
o
Gedroogde mielies en mielierys
o
Stampmielies
o
Vars vrugte en groente
o
Lensies
o
Rys
o
Groente kookolie – olyfolie uitgesluit
o
Eetbare peule, ertjies, bone en grondboontjies
Brandstofheffingsgoedere: Sekere gespesifiseerde brandstofheffingsgoedere is onderhewig aan ʼn nulkoers (0%) BTW-heffing. Voorbeelde hiervan sluit in: o
Brandstof gebruik in motorvoertuie
o
Brandstof gebruik in vragmotors
o
Brandstof gebruik in bote, skepe
o
Brandstof gebruik in busse
o
Brandstof gebruik in visvangbote
o
Brandstof gebruik in spoorweglokomotiewe
o
Brandstof gebruik in boerdery en produksiemasjinerie
Die meeste motorbrandstof is egter onderhewig aan belasting, soos: o
Die algemene brandstofheffing
o
Die padongelukfondsheffing
o
Aksynsbelasting
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home) 3.8.4
Vrygestelde lewerings
Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde BTW kan nie teen die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) gehef word nie, en sal nie deel uitmaak van die belasbare omset nie. Die vrygestelde lewerings is soos volg: •
Residensiële verblyf in ʼn woning (uitgesluit vakansie-akkommodasie). BTW word nie gehef op die huur wat deur ʼn huurder aan ʼn verhuurder betaal word onder ʼn huurooreenkoms nie.
•
Passasiersvervoer (pad en spoor). Die lewering van vervoer by wyse van pad en spoor is vrygestel van BTW.
•
Vaste bates in die buiteland. Die lewering van eiendom deur middel van verkoop of verhuring is vrygestel van BTW, indien die eiendom in die buiteland is.
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 96
TAX105 Belasting •
Opvoedkundige - en kindernasorgdienste.
•
Finansiële dienste.
•
Goedere en dienste wat gelewer word deur middel van ʼn donasie.
Voorbeeld 3.3 Kleuterskool en naskoolsorg Mieta Coetzee bestuur ʼn kleuterskool en naskoolsentrum. Sy vra ʼn R1,000 per maand vir elk van die 120 kinders. Die maandelikse uitgawes beloop R57,000 (BTW ingesluit), waarvan R7,000 BTW is.Die jaarlikse inkomste is R120,000 (R1,000 * 120); R120,000 * 12 = R1,440,000. Jaarlikse uitgawes (BTW ingesluit)R57,000 * 12 = R684,000 Mieta Coetzee sal nie haar onderneming kan registreer vir BTW nie, al is haar belasbare lewerings meer as R1miljoen. Die rede hiervoor is dat die Kleuterskool en nasorg van kinders ʼn vrygestelde lewering is. Die R7,000 BTW sal dus nie as ʼn insetbelasting geëis kan word nie.
3.8.5
ʼn Geldige belastingfaktuurvir BTW-doeleindes
Wat is die verskil tussen ʼn faktuur en ʼn belastingfaktuur? ʼn Faktuur is ʼn dokument wat die koper inlig oor sy verpligting om ʼn betaling te maak nadat ʼn transaksie plaasgevind het. Hierdie transaksie verteenwoordig nie noodwendig ʼn belasbare lewering nie. ʼn Belastingfaktuur is ʼn dokument waarvoor daar voorsiening gemaak word in die BTWwetgewing, om die BTW-ondernemer in staat te stel om insetbelasting te eis en uitsetbelasting te hef. ʼn Belastingfaktuur verteenwoordig altyd ʼn belasbare lewering. Die BTW-wetgewing bepaal dat ʼn belastingfaktuur sekere besonderhede ten opsigte van die belasbare lewering moet bevat, asook ten opsigte van die partye betrokke by die transaksie, alvorens BTW geëis en gehef kan word. Daar is bepaalde vereistes ten opsigte van BTW-fakture:
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 97
TAX105 Belasting
Volledige belastingfaktuur (Bedrag van
Verkorte belastingfaktuur (Bedrag van
R5 000 of meer) Artikel 20(4) van die
minder as R5 000) Artikel 20(5) van die
BTW-Wetgewing
BTW-Wetgewing
•
•
Die woorde “Belastingfaktuur” (Tax
Die woorde “Belastingfaktuur” moet op ʼn prominente plek verskyn
Invoice) moet op ʼn prominente plek verskyn •
Naam, adres en BTW-nommer van die
•
verskaffer moet op die faktuur verskyn
verskaffer moet op die faktuur verskyn •
Naam, adres en BTW-nommer van die
Naam, adres en BTW-nommer van die ontvanger (persoon aan wie die faktuur uitgemaak word)
•
Reeksnommer (faktuurnommer) en
•
datum waarop die faktuur uitgereik is
datum waarop die faktuur uitgereik is •
Volledige beskrywing van die goedere
•
ʼn Beskrywing van die goedere en dienste wat gelewer word
en dienste wat gelewer word •
Reeksnommer (faktuurnommer) en
Die hoeveelheid en volume van die goedere en dienste wat verskaf word
•
Die prys (BTW uitgesluit), asook die BTW-bedrag
•
Die prys (BTW uitgesluit), asook die BTW-bedrag
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home))
Praktiese oefening 3.2 Bestudeer die onderstaande strokie en beantwoord dan die vrae:
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 98
TAX105 Belasting
1. Wat is die BTW-bedrag van toepassing op hierdie kasregisterstrokie? 2. Wat beteken die asterisk # -teken langs die bedrag op die strokie? 3. Wat is die vereistes waaraan ʼn geldige BTW-faktuur moet voldoen? Met ander woorde wat moet alles op ʼn BTW-faktuur verskyn, alvorens dit as ʼn geldige BTWfaktuur kwalifiseer?
Gevallestudie 3.1 Op 23 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. goedere aan Daniel Maleka teen R7,500. Die goedere is onderhewig aan ʼn handelskorting van 25% en indien Daniel sy rekening vereffen voor die einde van die maand, sal ʼn kontantkorting van 2.5% aan hom toegestaan word (Faktuur No. 1285). Op 27 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. goedere aan Aartwell Mthunli ten bedrae van R10,000. Die goedere is onderhewig aan ʼn handelskorting van 15% en indien Aartwell sy
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 99
TAX105 Belasting rekening binne 30 dae vereffen, kom hy in aanmerking vir Ĺ&#x2030; kontantkorting van 2% (Faktuur No. 1287). Op 28 Februarie 2015 verkoop ABC Bpk. handelsgoedere aan Marie Poggenpoel ten bedrae van R20,000. Die goedere is onderhewig aan Ĺ&#x2030; handelskorting van 10%. Marie Poggenpoel sal egter nie die rekening binne 30 dae kan vereffen nie en verbeur dus haar kontantkorting van 3% (Faktuur No. 1290).
Deur gebruik te maak van die onderstaande tabel, bereken telkens die volgende: a. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Aartwell Mthunli gestuur moet word? b. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Marie Poggenpoel gestuur moet word? Gebruik Daniel Maleka se besonderhede as voorbeeld: Daniel Maleka (voorbeeld)
Aartwell Mthunli
Marie Poggenpoel
Verkoopsbedrag voor kortings: R7,500 Minus handelskorting: R1875 (25%) = R5,625
Minus kontantkorting: R140.63 (2.5%) = R5,484.37 (R5,484.37 * 14/100) BTW: R767.81 Faktuur 1285 totaal: R6,252.18
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 100
TAX105 Belasting 3.9
Samevatting
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en op ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Van die belangrike indirekte belastings wat deur die SAID gehef word is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde
•
Doeane- en Aksynsbelasting
•
Ad Valorem belasting
•
Oordragskostes
Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik deur die staat gehef om te verseker dat daar ʼn konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame geld beskikbaar te hê om hul doelwitte te bereik. BTW word opgedeel in inset- en uitsetbelasting en daar is verskillende BTW-periodes vir die oorbetaling van BTW aan die SAID.
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 101
TAX105 Belasting 3.10
Selfevaluering Aktiwiteit 3
Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd. is ʼn sakeonderneming wat kinderpartytjies, asook dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing reël. Annemarie Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd. Sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien die reël van hierdie funksies al haar aandag en tyd in beslag neem.Dit is amper weer tyd vir Annemarie op die BTW-opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help. Bestudeer die onderstaande inligting, en voltooi die BTW-skedules vir die maand van Julie 2014.
Verkope vir die maand van Julie 2014 Verkoopsfaktuur No.
Verkoopprys
1
2,850
2
3,560
3
14% BTW
Bedrag voor BTW
350
2,500
5,890
723
5,167
4
6,280
771
5
7,825 26,405
6,864 3,243
23,162
Aankope vir die maand van Julie 2014 Aankope Faktuur No.
Aankoopsprys
1
850
2
350
3
1,250
4
286
5
536 3,272
14% BTW
Bedrag voor BTW 746
43 1,096 35 470 402
2,870
Nadat jy die bostaande skedules sorgvuldig bereken en ingevul het, behoort jy in staat te
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 102
TAX105 Belasting wees om die BTW betaalbaar/ontvangbaar te bereken. Wat is die BTW betaalbaar/ontvangbaar vir die maand van Julie 2014 vir Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd?
Aktiwiteit 4 Super Vinnig Bpk. is Ĺ&#x2030; maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen. Hulle het onlangs nuwe bande op hulle trokkie laat sit en ook sommer brandstof ingegooi. Bestudeer die onderstaande faktuur en beantwoord die volgende vrae:
a. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil tussen inset- en uitsetbelasting is? b. Gaan Super Vinnig Bpk. inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder? Gee redes vir jou antwoord. c. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van R1,540? d. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?
Faktuur No: 123A
Super Vinnig Bpk. 14 Oval Road
Faktuur
Johannesburg 2090 Telefoon No:
011 282 6824
BTW Reg. No:
4676650011 4
Julie 2014
Bestelling No: 1256 Rekening No: 116
Kostekode
BTW-
Prys/
Koers
eenheid
Totale bedrag
4 Bande
VOS/NN
14%
R 285
R 1,140
Brandstof
ONN/NN
0%
R 400
R 400 R 1,540
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 103
TAX105 Belasting Notas
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Bladsy 104
TAX105 Belasting
STUDIE-EENHEID 4: WERKNEMERSBELASTING
4.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 4 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Die werknemersbelastingstelsel
•
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers
•
Die belasbare byvoordele van werknemers
•
Toelaatbare aftrekkings
•
Vrygestelde inkomste
•
Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Jou kennis en begrip van die Werknemersbelastingstelsel toe te pas.
•
Die verskillende belastingreëls van toepassing op die verskillende tipes werknemers te identifiseer en toe te pas.
•
Die belasbare byvoordele, soos deur die werkgewer aan sy werknemers voorsien, te bereken.
•
Die belastingdoeltreffendheid van die onderskeie wyses waarop werknemers vergoed word, te evalueer.
•
Navrae ten opsigte van werknemersbelasting te hanteer.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 105
TAX105 Belasting 4.2
Verrykende bronne •
A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html
•
Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxablebenefit.html
•
Businessdictionary, 2011.http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-youearn-PAYE.html
•
eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html
•
Moneywebtax, 2009. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 3276&sn=Detail
•
South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home
•
South African Revenue Services: Practice Note 7, 2011. http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis. 1160p.
4.3
•
Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/
•
Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2012/ Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ʼn maandelikse
Werknemersbelasting
basis van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word.Dit moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is.
Werknemersbelastingsertifikaat
Die werkgewer is verplig om ʼn werknemersbelatingsertifikaat (IRP5/IT4(a)), wat die LBS aandui wat deur die werkgewer van die werknemer
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 106
TAX105 Belasting se salaris afgetrek en aan die Ontvanger van Inkomste (SAID) oorbetaal is, aan die einde van ʼn belastingjaar aan die werknemer uit te reik Skills Development Levy (SDL), of Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ʼn verpligte heffingskema, wat gebruik word vir die befondsing van Vaardigheidsontwikkelings-
onderrig en opleiding in die land.Daar word van ʼn
heffing
werkgewer verwag om te registreer vir SDL-doeleindes, sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende 12 maande tydperk. Unemployement Insurance Fund (UIF) of die Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ʼn
Werkloosheidsversekeringsfonds
werknemer elke maand ʼn bydrae moet maak tot die Werkloosheidsverskeringsfonds om werknemers te beskerm in ʼn geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ʼn persoon sy/haar werk sou verloor. ʼn Natuurlike persoon wat ʼn onderneming bedryf waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers
Arbeidsmakelaars
beskikbaar stel om werk vir ʼn kliënt te doen OF werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is drie partye hier betrokke. ʼn Persoonlike diensteverskaffer kan gedefinieer word as enige maatskappy of trust waar persoonlike dienste gelewer word deur enige verbonde persoon tot die maatskappy of trust; en
Persoonlike
•
die persoon wat die diens lewer sou as ʼn werknemer van die kliënt beskou gewees het
diensteverskaffers
indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, in plaas van namens die maatskappy of trust; •
die diens of pligte hoofsaaklik by die perseel van die kliënt gelewer word, en die persoon/maatskappy/trust onderhewig is aan die
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 107
TAX105 Belasting beheer en toesig van die kliënt ten opsigte van die wyse waarop die diens gelewer moet word; •
meer as 80% van die maatskappy/trust se inkomste hoofsaaklik afkomstig is van een kliënt, gedurende ʼn betrokke belastingjaar.
Voorbeeld: Waar ʼn persoon ʼn maatskappy/beslote korporasie/trust stig en dienste aan kliënte verskaf deur die betrokke maatskappy/beslote korporasie/trust. ʼn Persoon word geag ʼn onafhanklike kontrakteur te wees, indien die persoon drie of meer werknemers in Onafhanklike kontrakteur
diens neem wat op heeltydse grondslag betrokke is by die onderneming van die onafhanklike kontrakteur om ʼn bepaalde diens of produk te lewer. Voorbeeld: Argitekte, openbare rekenmeesters, advokate, ens. Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan
Byvoordele
word aan werknemers bykomend tot hulle huidige, basiese salaris of loon. Vir die doeleindes van ʼn belasbare voordeel, sal ʼn
Kontantekwivalentbyvoordele
kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare voordeel, minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie byvoordeel.
4.4
Inleiding
Die normale belastingaanspreeklikheid van ʼn individu word verhaal deur die volgende tipes belasting: •
Werknemersbelasting in die vorm van: o
Lopende Betaalstelsel (LBS)
•
Voorlopige belastingbetalings
•
ʼn Finale vereffening met aanslag, indien van toepassing
Alvorens die netto besoldiging van ʼn werknemer bereken kan word, moet werknemersbelasting, werkloosheidsversekering en standaard inkomstebelasting op werknemers van die salaris afgetrek word.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 108
TAX105 Belasting Daar is verskeie tipes werknemers, en elkeen van hierdie werknemers word op verskillende wyses belas. Die tipes werknemers sluit in: •
Arbeidsmakelaars
•
Persoonlike diensteverskaffers
•
Onafhanklike kontrakteurs
•
Direkteure van private maatskappye
•
Lede van beslote korporasies
•
Studente en skoliere
•
Seisoenale werkers
•
Werknemers tussen die ouderdom van 65 en 74 jaar
•
Werknemers 75 jaar en ouer
•
Tydelike werknemers wat gereeld in diens geneem word
•
Kommissie-agente
ʼn Werkgewer is nie altyd finansieel instaat om ʼn salarisverhoging aan werknemers te gee nie. Vergoeding kan dan geskied deur middel van byvoordele. Byvoordele is egter nie belastingvry nie, en in sekere gevalle is dit soms beter om alternatiewe maniere te identifiseer waarop ʼn werkgewer ʼn werknemer kan vergoed. 4.5
Die belastingstelsel vir werknemers
4.5.1
LBS en voorlopige belasting
Die Ontvanger van Inkomste, met ander woorde die SAID, vorder die belastingaanspreeklikheid ten opsigte van werknemers in by wyse van die volgende: •
Die lopende betaalstelsel (LBS), beter bekend as pay-as-you-earn (PAYE)
•
Voorlopige belastingbetalings, beter bekend as provisional tax payments
Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) bestaan, moet op ʼn maandelikse grondslag van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word. Dit moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is. Werknemersbelasting onder die LBS- stelsel moet van die werknemer se belasbare loon of salaris afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word. Dit is die werkgewer se verantwoordelikheid om hierdie belasting aan die Ontvanger van Inkomste oor te betaal. Dieselfde geld ook ten opsigte van SIBW (Aangepas uit: Businessdictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html).
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 109
TAX105 Belasting Die werkgewer is verplig om ʼn werknemersbelastingsertifikaat (IRP5/IT3(a)) wat die LBS aandui wat deur die werkgewer van die werknemer se salaris afgetrek en aan die SAID oorbetaal is, aan die einde van ʼn belastingjaar aan die werknemer uit te reik. Daar moet duidelik op die IRP5 van ʼn werknemer aangedui word wat die bedrag LBS is wat afgetrek was vir die hele jaar. ʼn Tweejaarlikse rekonsiliasie, genaamd die EMP501 moet na die SAID gestuur word, een vir die 6 maande tot Augustus en die ander een vir die volle twaalf maande, waar die werkgewer dan die IRP5/IT3 sertifikate uitmaak. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.). Aftrekking van LBS: LBS word van die besoldiging (salaris/loon) afgetrek, indien die betrokke werknemer meer as R 70 700 vir ʼn betrokke belastingjaar verdien het. In so ʼn geval word die LBS oorbetaal aan die Ontvanger deur ‘n EMP201 vorm in te vul en in te dien om die betaling te maak. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.) Wanneer ʼn belastingpligtige sy belasbare inkomste bereken, word die totale inkomste in aanmerking geneem, ongeag uit watter bron dit verdien is. Alle belastingbetalings wat reeds vir ʼn bepaalde belastingjaar aan die SAID gemaak is deur byvoorbeeld Voorlopige Belastingbetalings, kan van die belastingaanspreeklikheid afgetrek word. Die volgende belastingtabelle word gebruik om die belasting betaalbaar ten opsigte van ʼn individu se belasbare inkomste te bereken. Inkomstebelastingtabelle 1 Maart 2014 - 28 Februarie 2015 Individue Belasbare Inkomstebelastingkoerse R 0 – R 174 550
18% van belasbare inkomste
R 174 551 – R 272 700
R 31 419 + 25% van belasbare inkomste bo R 174 550
R 272 701 – R 377 450
R 55 957 + 30% van belasbare inkomste bo R 272 700
R 377 451 – R 528 000
R 87 382 + 35% van belasbare inkomste bo R 377 450
R 528 001 – R 673 100
R 140 074 + 38% van belasbare inkomste bo R 528 000
R 673 101 en meer
R 195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 110
TAX105 Belasting
Primêre korting
R 12 726
Sekondêrekorting (persone 65 jaar en ouer)
R 7 110
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R 2 367
(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset 2014 Budget update) Let daarop: Die primêre en sekondêre kortings is van toepassing op die belasting betaalbaar. Met ander woorde die primêre en sekondêre korting word afgetrek van belasting betaalbaar om sodoende die belasting te verminder.Die belasbare inkomste word verminder met vrystellings en aftrekkings. Inkomstebelastingtabelle 1 Maart 2011 - 28 Februarie 2012 Individue Belasbare Inkomstebelastingkoerse R 0 – R 165 600
18% van belasbare inkomste
R 165 601 – R 258 750
R 29 808 + 25% van belasbare inkomste bo R 165 600
R 258 751 – R 358 110
R 53 096 + 30% van belasbare inkomste bo R 258 750
R 358 111 – R 500 940
R 82 904 + 35% van belasbare inkomste bo R 358 110
R 500 941 – R 638 600
R 132 894 + 38% van belasbare inkomste bo R 500 940
R 638 600 en meer
R 185 205 + 40% van belasbare inkomste bo R 638 600
Primêre korting
R 12 080
Sekondêre korting (persone 65 en ouer)
R6 750
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R 2250
(Aangepas uit: Fasset, 2014. Fasset 2014 Budget update)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 111
TAX105 Belasting 4.5.2
Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds
Skills Development Levy (SDL), of Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ʼn verpligte heffingskema wat gebruik word vir die befondsing van onderrig en opleiding in die land. Daar word van ʼn werkgewer verwag om te registreer vir SDL-doeleindes, sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers altesaam R600 000 sal oorskry in die volgende 12 maande tydperk. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/home.). Unemployement Insurance Fund (UIF) of die Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ʼn werknemer elke maand ʼn bydrae moet maak tot die Werkloosheidsversekeringsfonds om werknemers te beskerm in ʼn geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ʼn persoon sy/haar werk sou verloor. Gevallestudie 4.1 Bestudeer die onderstaande: Mnr. Barry White is ʼn inwoner van Suid-Afrika. Barry het die volgende salaris ontvang vir die 2015 finansiële jaar, asook die volgende betalings gemaak vir die betrokke belastingjaar. Barry is 72 jaar oud. Salaris R250 000 Rente ontvang vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
R38 000
Dividende verdien vanaf ʼn plaaslike maatskappy
R12 000
Aftrekbare uitgawes, goedgekeur deur SAID
R 3000
Belasbare kapitaalwins (sy kapitaalwins was R70 000) (Hou in gedagte: kapitaalwins word teen 33.3% by die individu se belasbare inkomste ingesluit en R 30 000 word vrygestel)
R13 332
Berekening van die belasbare inkomste van Mnr. White vir die huidige belastingjaar: Salaris
R250 000
Rente
R 38 000
Plaaslike dividende
R12 000
Bruto inkomste
R300 000
Minus vrygestelde inkomstes: Rente*
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
(R 34 500)
Bladsy 112
TAX105 Belasting
Dividende *
(R 12 000)
Inkomste
R253 500
Minusaftrekkings Toelaatbare aftrekbare uitgawes
(R 3 000)
Plus Belasbare kapitaalwins
R 13 332
Belasbare inkomste R263 832 Normale belasting betaalbaar volgens die tabel 2014/2015 Op R174 550
R31 419
Op R89 289 (25% van die R89 289)
R22 321
Normale belasting betaalbaar
R53 740
Minus primêre korting (R12 726) Minus sekondêre korting (R7 110) Normale belastingaanspreeklikheid
R3 904
* Die eerste R23 800 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika is van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R34 500 vir enige persoon wat minstens 65 jaar oud is. Barry White is reeds 72 jaar oud, hy kwalifiseer dus vir die R34 500 vrystelling ten opsigte van sy rente. *Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is nie) daar word 15% Terughoudingsbelasting afgetrek en oorbetaal aan SARS. Dus moet dit gewys word as inkomste, maar daar word nie belasting afgetrek nie
4.6
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers
Daar is verskeie tipes werknemers, en elkeen van hierdie werknemers word op verskillende wyses belas. Die tipes werknemers sluit in: •
Arbeidsmakelaars
•
Persoonlike diensteverskaffers
•
Onafhanklike kontrakteurs
•
Direkteure van private maatskappye
•
Lede van beslote korporasies
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 113
TAX105 Belasting •
Studente en skoliere
•
Seisoenale werkers
•
Werknemers tussen die ouderdom van 65 en 74 jaar
•
Werknemers 75 jaar en ouer
•
Tydelike werknemers wat gereeld in diens geneem word
•
Kommissie-agente
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589) Hier onder word enkele van die tipes werknemers in meer besonderhede beskryf: 4.6.1
Arbeidsmakelaars
ʼn Arbeidsmakelaar word in Stiglingh et al. (2011: 414) gedefinieer as ʼn natuurlike persoon wat ʼn onderneming bedryf waardeur hy/sy (teen vergoeding), sy/haar eie werknemers beskikbaar stel om werk vir ʼn kliënt te doen of werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is drie partye hier betrokke: •
Die kliënt
•
Die arbeidsmakelaar
•
Die werker
Die vierde bylaag van die Inkomstebelastingwetgewing maak voorsiening vir ʼn Vrystellingsertifikaat, naamlik ʼn IRP 30, wat deur die SAID aan die arbeidsmakelaar uitgereik word, wat die kliënt (werkgewer) kwytskeld van die verpligting om werknemersbelasting af te trek van enige bedrae wat aan die arbeidsmakelaar oorbetaal word. Die arbeidsmakelaar moet op ʼn jaarlikse basis, en ten minste twee maande voordat die huidige IRP30-sertifikaat verval, by die SAID aansoek doen vir ʼn nuwe IRP30. Indien die arbeidsmakelaar nie in besit van ʼn IRP30 is nie, sal alle betalings wat deur die kliënt aan die arbeidsmakelaar gemaak word, onderhewig wees aan werknemersbelasting. 4.6.2
Persoonlike diensteverskaffers
ʼn Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust kan geklassifiseer word as ʼn persoonlike diensteverskaffer: 1) Indien enige diens persoonlik gelewer word aan ʼn kliënt van die maatskappy/beslote korporasie/trust, by wyse van ʼn verbonde persoon van hierdie maatskappy/beslote korporasie/trust. EN
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 114
TAX105 Belasting 2) Indien die persoon wat die diens aan die kliënt lewer beskou kan word as ʼn werknemer van hierdie kliënt, indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, met ander woorde nie deur die maatskappy/beslote korporasie/trust nie. OF Indien die diens hoofsaaklik op die perseel van die kliënt gelewer moet word, en waar die diensteverskaffer onderhewig sal wees aan beheer en toesig van die kliënt, ten opsigte van die diens wat gelewer word. OF Indien meer as 80% van die maatskappy/beslote korporasie/trust se inkomste verkry vanuit dienslewering, afkomstig is van slegs een kliënt. BEHALWE 3) Wanneer die maatskappy/beslote korporasie/trust gedurende ʼn jaar van aanslag meer as drie voltydse werknemers in diens het wat die dienste namens die maatskappy/beslote korporasie/trust lewer. Hierdie werknemers mag nie die aandeelhouer,direkteur of lid van ʼn maatskappy/beslote korporasie/trust of verbonde persoon aan enige van hierdie persone insluit nie. Indien (1) en (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust ʼn persoonlike diensteverskaffer. Indien slegs (1) of (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ʼn persoonlike diensteverskaffer nie. Indien (3) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ʼn persoonlike diensteverskaffer nie, selfs al is (1) en (2) afgemerk. (Aangepas uit: Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd. 2011: 8) ʼn Verbonde persoon is enige persoon wat voordeel trek uit die optrede van ʼn betrokke persoon wat verbind is aan daardie persoon by wyse van ʼn familieverband, trustbegunstigde, wedersydse vennootskap of aandeelhouding. (Die uitgebreide definisie van ʼn verbonde persoon kan gevind word by: http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1) ʼn Persoonlike diensteverskaffer word belas teen die volgende belastingkoerse: •
33%, indien die persoonlike diensteverskaffer ʼn maatskappy/beslote korporasie is
•
40%, indien die persoonlike diensteverskaffer ʼn trust is.
(Aangepas uit: Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd. 2011: 8)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 115
TAX105 Belasting Die onderstaande diagram word gebruik om vas te stel of Ĺ&#x2030; werknemer Ĺ&#x2030; persoonlike diensteverskaffer is of nie:
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=56838)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 116
TAX105 Belasting
4.6.3
Onafhanklike kontrakteur
Daar is twee maniere om vas te stel of ʼn persoon sal kwalifiseer as ʼn onafhanklike kontrakteur. Hierdie twee opsies staan bekend as: Statutêre toetse Die Statutêre toetse behels die volgende: •
Die persoon is onderhewig aan beheer van enige ander persoon, ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word, of ten opsigte van die hoeveelheid ure wat gewerk moet word. OF
•
Die persoon is onderhewig aan toesig van enige ander persoon, ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word, of ten opsigte van die hoeveelheid ure wat gewerk moet word. OF
•
Die bedrae wat aan die persoon betaal word of betaal sal word vir die dienste gelewer, bestaan uit of sluit in ontvangstes van enige beskrywing, wat gereeld betaal word – op ʼn daaglikse -, weeklikse -, maandelikse basis of enige ander interval.
Indien enige een van die bogenoemde bepalings geld, is die persoon NIE ʼn onafhanklike kontrakteur nie en is dit nie nodig om verdere toetse te doen nie. As die statutêre toetse nie van toepassing is nie, kan aanbeweeg word na die gemeneregtoetse Gemeneregtoetse Dit is ʼn moeilike proses om vas te stel of ʼn persoon ʼn onafhanklike kontrakteur is of nie. Dit is egter ʼn belangrike besluit wat op ʼn gereelde basis hersien moet word, aangesien ʼn verkeerde keuse albei partye (werkgewer en werknemer) duur te staan kan kom. Die reëls is nie altyd klinkklaar en maklik toepasbaar nie – dikwels word die besluit gebaseer op die oordeel van die SAID en die werkgewer. Met ander woorde daar is nie vaste riglyne beskikbaar om vas te stel of ʼn persoon kwalifiseer as ʼn onafhanklike kontrakteur of werknemer vir doeleindes van werknemersbelasting nie. In hierdie geval moet ʼn oorhoofse of “dominante-indruk” gevorm word van die indiensnemingsverhouding van toepassing in elke afsonderlike geval.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 117
TAX105 Belasting Die besluitnemingsproses kan soos volg uiteengesit word:
(Aangepas uit:SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 118
TAX105 Belasting
(b)Ontvang hierdie persoon vergoeding vir dienste gelewer aan of namens Ĺ&#x2030; arbeidsmakelaar?
Ja
Werknemersbelasting is aftrekbaar.
(Aangepas uit:SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
(SAICA, 2003.http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 119
TAX105 Belasting
Aangepas uit: SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
Die vraag is: Wat word bedoel met die “Dominante-indruk”-toets? Die “Dominante-indruk”toets word in die huidige Suid-Afrikaanse Gemeneregstelsel toegepas om vas te stel of ʼn werker ʼn onafhanklike kontrakteur of ʼn gewone werknemer is. Die “Dominante-indruk” toets maak gebruik van verskeie aanwysers met verskillende betekenisse en gewigte wat toegepas word in elke situasie. Geeneen van hierdie aanwysers kan alleen bepalend wees van ʼn persoon se status nie. Hierdie “Dominante-indruk” toets is ʼn analitiese hulpmiddel wat ontwerp is om te gebruik en toe te pas in die sake-omgewing ten einde vas te stel of ʼn persoon ʼn onafhanklike kontrakteur is of nie. Die persoon wat getoets word, kan ʼn individu OF ʼn sakeonderneming wees. (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=190). Die “Dominante-indruk”-toets verdeel die faktore wat in ag geneem moet in drie katgorieë. Hierdie kategorieë is soos volg: •
Naby afdoende Hierdie faktore gee ʼn aanduiding ten opsigte van die mate waarin die werkgewer daartoe in staat is om die wyse waarop die persoon die dienste lewer te beheer, asook die mate waartoe die werkgewer eksklusiewe regte het tot die dienste wat deur die persoon gelewer word. Met ander woorde het die werkgewer alleen toegang tot die dienste wat gelewer word?
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 120
TAX105 Belasting •
Oorredend Hierdie faktore dui op die mate van beheer ten opsigte van die uitreiking van instruksies, die verpligting om verslae te lewer, die uitvoering van opleiding en die bepaling van produktiewe tyd.
•
Relevant Hierdie faktore is bepalend ten opsigte van beheer en toesig.
Ter verdere verduideliking:
Naby afdoende • Die werkgewer gee instruksies ten opsigte van die gereedskap, personeel, materiale, ens. wat gebruik moet word. • ʼn Sekere persoon moet die diens lewer. •Die persoon moet teenwoordig wees, al is daar geen werk om te doen nie.
Oorredend
Relevant
•Daar word van die persoon verwag om op ʼn gereelde basis verslae te lewer.
•Die werkgewer verskaf die materiaal.
•Die werksure word bepaal deur die werkgewer. Dit kan heeltyds wees. •Die persoon moet gaan vir opleiding. Dit kan deur die werkgewer verskaf word, of deur iemand wat die werkgewer voorsien
• Die persoon maak gebruik van die perseel van die werkgewer. •Die persoon het ʼn posbeskrywing in die hiërargie van die onderneming. •Die werkgewer kan die persoon afdank, nadat kennis gegee is.
(Outeur: 2011) Die punte wat onder elke opskrif hierbo getoon word, is slegs riglyne vir moontlike vrae wat gevra kan word. Die punte word dus nie beperk tot bogenoemde nie. Dit is geensins maklik om vas te stel of ʼn werkgewer beheer en toesig oor ʼn persoon uitoefen nie. Elkeen van die bogenoemde aanwysers dra daartoe by om ʼn “Dominanteindruk” te skep. Uiteindelik word die uitkoms gebaseer op die oordeel van die belastingpligtige en die SAID. 4.6.4
Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies
Direkteure van private maatskappye word ingesluit by die omskrywing van “werknemer”, en daarom sal die vergoeding aan direkteure van private maatskappye en lede van beslote korporasies ook onderhewig wees aan werknemersbelasting.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 121
TAX105 Belasting 4.6.5
Studente en skoliere
Voltydse studente en skoliere val nie in ʼn spesifieke kategorie nie en word daarom op dieselfde wyse belas as wat die geval sou wees met enige gewone werknemer. 4.6.6
Deeltydse, tydelike en toevallige werkers
Deeltydse, tydelike (los werknemers) en toevallige werknemers is nie in standaarddiens nie. Die werknemersbelasting wat dus van die besoldiging afgetrek word, word teen ʼn koers van 25% bereken. 4.6.7
Kommissie-agente
Indien die werknemer in besit is van ʼn belastingaanwysing, moet die werkgewer werknemersbelasting dienooreenkomstig die betrokke belastingaanwysing aftrek. Indien die werknemer nie in besit van ʼn belastingaanwysing is nie, moet die werkgewer werknemersbelasting aftrek dienooreenkomstig die belastingtabelle.
(http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg) 4.7
Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits
Dit is belangrik vir beide die werknemers en die werkgewer om die konsep van byvoordele, of beter bekend as fringe benefits, volkome te verstaan. Indien die term misverstaan word, mag die individue wat die byvoordeel as deel van hul vergoeding ontvang, swaar deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) belas word . Byvoordele dra daartoe by dat ʼn werknemer eintlik ʼn groter salaris ontvang sonder ʼn salarisverhoging. Dit kan deel uitmaak van ʼn werknemer se salarispakket of dit kan na die tyd onderhandel word. Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan word aan werknemers bykomend tot hulle huidige, basiese salaris of loon. ʼn Byvoordeel word gewoonlik vervat in die
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 122
TAX105 Belasting diensvoorwaardes en kom in verskeie vorme voor, soos kontant, handelsvoorraad, mediese versekering, pensioenfondse, vakansies, ens.( Aangepas uit: Writing, A. 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html). Byvoordele is egter nie belastingvry nie. Die SAID is tans besig om alle skuiwergate in die inkomstebelastingwetgewing toe te maak sodat alle bykomende byvoordele wat deur werknemers ontvang word, belas sal word. Selfs al word dit belas, hou byvoordele bepaalde positiewe voordele vir beide die werknemer en werkgewer in. Vanuit die werknemer se oogpunt, is die positiewe aspekte die volgende: •
ʼn Byvoordeel kan ʼn werknemer in staat stel om toegang tot belangrike dienste teen ʼn laer koste te verkry, as wat die geval sou wees indien die betrokke persoon die kostes selfs sou betaal. ʼn Voorbeeld sal wees waar ʼn maatskappy die mediese fondsbydraes namens die werknemer betaal. Dit is moontlik dat ʼn werknemer nie self die bydraes kan bekostig nie, en daarom nie toegang sou gehad het tot ʼn mediese fonds nie.
•
Waar ʼn werkgewer ʼn gedeelte van ʼn werknemer se medies betaal, dra dit daartoe by dat ʼn werknemer ʼn beter medies kan bekostig – die totale mediese fondsbydrae kom nie uit die werknemer se sak nie.
•
Byvoordele veroorsaak dat ʼn werknemer ʼn groter deel van sy salaris kan behou. ʼn Goeie voorbeeeld sou wees, waar ʼn werkgewer dagsorg voorsien vir die werknemers se kleuters. Die werknemer hoef dus in die geval nie uit sy eie sak hiervoor te betaal nie.
Die positiewe aspekte vanuit ʼn werkgewer se oogpunt, is die volgende: •
Byvoordele kan deur werkgewers gebruik word om die beste kandidate vir ʼn pos te werf. Deur byvoordele soos ʼn maatskappymotor, of die betaling van mediese fondsbydraes as deel van die salarispakket aan te bied, kan die beste kandidate verkry word.
•
Die aanbied van byvoordele kan vir ʼn werkgewer meer kostedoeltreffend wees as ʼn salarisverhoging.
•
Deur aandele-opsies aan werknemers beskikbaar te stel as ʼn byvoordeel, sal dit die werknemers meer lojaal teenoor die maatskappy maak en ook meer gemotiveerd om te werk, aangesien die werknemers nou self aandele in die maatskappy besit.
(Aangepas uit: Writing, A. 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringebenefit.html)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 123
TAX105 Belasting Die belasbare voordele wat deur werkgewers aan werknemers verskaf word as deel van hul vergoeding, kan gesien word as betalings in ʼn ander vorm as kontant, maar kontant is nie uitgesluit nie. Die belasbare waarde van byvoordele ontvang deur individue, word by die belasbare inkomste ingesluit (Stiglingh et al. 2011: 331) 4.7.1
Toelae en byvoordele
Vergoeding, bykomend tot ʼn werknemer se salaris of loon, kan verdeel word in: •
Toelae
•
Byvoordele
Toelae Waar ʼn werknemer ʼn toelaag ontvang vanaf sy werkgewer, behoort hierdie toelaag/voorskot by sy/haar belasbare inkomste ingesluit te word. Die volgende toelae/voorskotte is egter uitgesluit, met ander woorde dit word nie by die persoon se belasbare inkomste ingesluit nie: •
Reistoelae: Reis vir sakedoeleindes
•
Bestaanstoelae: Toelae ten opsigte van verblyf, maaltye en ander toevallige uitgawes wat deur die belastingpligtige aangegaan word terwyl hy, ten minste een nag, vir sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika moet deurbring.
•
Toelae aan ampsbekleërs: Toelae wat deur ʼn openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat te stel om sy/haa ramptelike pligte uit te voer.
(Stiglingh et al. 2011: 332) Toelae ontvang deur die werknemer
Reistoelae
Bestaanstoelae
Toelae aan ampsbekleërs Figuur 4.1:Toelae toegestaan deur die werkgewer aan die werknemer (Outeur, 2011) Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 124
TAX105 Belasting •
Reistoelae Reistoelae word aan ʼn werknemer betaal om die onkostes wat moontlik aangegaan sal word vir reisdoeleindes te dek. Die gedeelte van die reistoelaag wat bestee word vir sakedoeleindes, is belastingvry. Slegs die gedeelte van die reistoelaag of voorskot wat gebruik word vir privaatdoeleindes, sal deel uitmaak van die persoon se belasbare inkomste (Stiglingh et al. 2011: 333). Tagtig present (80%) van die reistoelaag wat deur ʼn individu ontvang word, word by sy/haar belasbare inkomste ingesluit, met ander woorde die veronderstelling is dat 20% van die reistoelaag gebruik sal word vir sakedoeleindes en die res (80%) aangewend sal word vir privaatdoeleindes. Indien ‘n werkgewer egter oortuig is dat die reistoelaag vir meer as 80% besigheidsdoeleindes gebruik gaan word, kan die werkgewer besluit om slegs 20% by die belasbare inkomste te tel. Dit is egter belangrik om daarop te let, dat alvorens enige aftrekking ten opsigte van ʼn reistoelaag geëis kan word, daar volledig boek gehou moet word van die hoeveelheid kilometers wat gereis is en waarheen. Sonder ʼn reisregister (log-book) sal geen aftrekking deur die SAID toegelaat word nie. Die gedeelte van die toelaag wat dan nie vir sakedoeleindes gebruik word nie, moet aan die einde van die belastingjaar by die belasbare inkomste ingesluit word. Die volle bedrag van die reistoelaag moet op die werknemersbelastingsertifikaat (IRP5) aangetoon word. (Stiglingh et al. 2011: 400)
•
Bestaanstoelae ʼn Bestaanstoelaag word deur ʼn werkgewer aan ʼn werknemer betaal ten opsigte van verblyf en ander toevallige uitgawes wat mag voorkom, indien die persoon vir minstens een nag vir sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika deurbring. Die gedeelte van die bestaanstoelaag wat hierdie bedrag oorskry, sal by die belastingpligtige se belasbare inkomste ingesluit word. Met ander woorde, enige ander kostes wat gedek is deur hierdie bestaanstoelaag, maar wat nie deel was van die verblyf of toevallige uitgawes nie, word belas. Indien die werknemer wat die bestaanstoelaag ontvang het nie voldoende bewyse kan lewer van die werklike uitgawes wat deur hom/haar aangegaan is nie, sal die SAID die volgende bedrae neem vir uitgawes aan maaltye en ander toevallige uitgawes:
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 125
TAX105 Belasting o
R103 per dag, indien die bestaanstoelaag slegs vir die dekking van toevallige uitgawes is; en
o
R335 per dag, indien die bestaanstoelaag die kostes van maaltye en toevallige uitgawes moet dek.
(Fasset, 2014. Budget Update) Indien die akkommodasie waarop die bestaanstoelaag van toepassing is, buite die Republiek van Suid-Afrika val, sal ʼn bedrag gelykstaande aan die voorgeskrewe bedrag van toepassing op ʼn betrokke land geld. Met ander woorde die bedrag wat deur die SAID geag, per dag of ʼn gedeelte van ʼn dag, bestee sal word gedurende die periode wat die persoon weg is van sy/haar gewone plek van verblyf in Suid-Afrika( Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=allowance%20for%20travel%20outsid e). Besoek die volgende webtuiste vir ʼn tabel wat deur SAID saamgestel is en wat die bedrae per land uiteensit: http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=allowance%20for%20travel%20outside
•
Toelae aan ampsbekleërs Hierdie is toelae wat deur ʼn openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat te stel om sy/haar amptelike pligte uit te voer. Daar is ʼn wye verskeidenheid van onkostes wat verband hou met die bekleding van ʼn openbare amp, byvoorbeeld onkostes t.o.v. sekretariële dienste, skryfbehoeftes, reis, ens. Die SAID vereis die aftrekking van werknemersbelasting op 50% van die toelae en die openbaarmaking van die volle toelae (100% op die IRP5). Ten opsigte van die tydelike plaaslike regeringsamptenare wat normaalweg nie ʼn toelaag ontvang nie, moet daar 25% werknemersbelasting op 50% van ʼn toelaag afgetrek word (Stiglingh et al. 2011: 339).
Voorbeeld 4.1 Mnr. X is verplig om twee dae en een nag vir sakedoeleindes van sy woonplek afwesig te wees. Hy ontvang ʼn R580-toelaag vanaf sy werkgewer. Die belasbare gedeelte van die toelaag kan in die volgende 2 gevalle soos hieronder bereken word: a. Mnr. X reis binne Suid-Afrika en kan bewys dat hy werklike uitgawes van R650 aan maaltye, verblyf en ander toevallige uitgawes aangegaan het.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 126
TAX105 Belasting b. Die werkgewer het vir mnr. X se verblyf in Suid-Afrika betaal en mnr X het R350 vir maaltye en ander toevallige uitgawes gebruik. Hy beskik egter nie oor die dokumentasie ter stawing van hierdie uitgawes nie. Oplossing: a. Toelaag ontvang
R580
Minus werklike uitgawes deur mnr. X aangegaan
(R650)
Beperk tot die bedrag van die toelaag
(R580)
Belasbare bedrag
b. Toelaag ontvang Minus mnr. X se geagte uitgawes (2 x R276) Belasbare bedrag
Nul
R580 (R552) R28
(Stiglingh et al, 2011: 338)
Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 Byvoordele is belasbare voordele wat deur ʼn werkgewer aan sy werknemers voorsien word as ʼn wyse van vergoeding. Dit word by die werknemers se belasbare inkomste ingesluit en dienooreenkomstig belas(Aangepas uit: Accounting-dictionary, 2011. http://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-benefit.html). Die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 bepaal dat alle byvoordele wat ʼn werkgewe rin ʼn ander vorm as kontant aan sy werknemers toestaan, belas moet word as ʼn byvoordeel in die hande van die werknemer.Met ander woorde die byvoordeel word ingesluit by die belasbare inkomste van die werknemer, en die werknemer word dan dienooreenkomstig daarop belas. Vir die doeleindes van ʼn belasbare voordeel, sal ʼn kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare voordeel minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie byvoordeel(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052). Die volgende figuur gee ʼn oorsig van die verskillende byvoordele soos uiteengesit in die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet:
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 127
TAX105 Belasting
1. Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken / Beurse 2. Bates verkry teen minder as die werklike waarde 3. Gebruik van diverse bates 4. Reg van gebruik van motorvoertuig 5. Maaltye, verversings en maaltyd-/verversings- betaalstrokies 6. Residensiële huisvesting 7. Vakansiehuisvesting 8. Gratis of goedkoop dienste 9. Laer rentekoerslenings 10. Behuisingsubsidies 11. Ontheffing/Betaling van verpligtinge 12. Mediese fondsbydraes deur die werkgewer 13. Kostes met betrekking tot mediese dienste
Figuur 4.2: Byvoordele (Outeur, 2011) Hierdie voordele word vervolgens bespreek: •
Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken / Beurse Enige voordele wat aan ʼn familielid van ʼn werknemer of aan enige ander persoon verwant aan die werknemer verskaf word, sal in die hande van die werknemer belas word.
•
Bates teen minder as die werklike waarde verkry ʼn Belasbare voordeel ontstaan hier indien: o
die werknemer ʼn bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang en geen vergoeding betaal nie, of
o
die werknemer ʼn bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang teen vergoeding vir minder as die waarde van die bate.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 128
TAX105 Belasting Die waarde waarop die belasting verskuldig bereken word, is gewoonlik die markwaarde van die betrokke bate op die tydstip waarop die bate deur die werknemer bekom is. Werknemersbelasting moet afgetrek word gedurende die maand waarin die werknemer die bate verkry het (Stiglingh et al. 2011: 340). Die kontantekwivalent (die waarde van die byvoordeel) moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode 3801 (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%2 0market%20value) •
Gebruik van diverse bates ʼn Belasbare voordeel ontstaan waar ʼn werknemer die privaat of huishoudelike gebruik van ʼn bate: o
gratis verkry, of
o
teen vergoeding laer as die kontantekwivalent van die byvoordeel, bekom het.
Die waarde van die byvoordeel waarop belasting verskuldig sal wees, word soos volg bereken word: o
Indien die werkgewer die bate verkry het by wyse van ʼn huurkontrak, sal die waarde die bedrag wees wat die werkgewer aan huur betaal het vir die periode wat die werknemer die bate gebruik het.
o
Indien die werkgewer die bate besit, sal die waarde bereken word vir die periode wat die werknemer die bate gebruik het. Dit word dan bereken teen 15 % van die kleinste bedrag van die koste wat deur die werkgewer aangegaan is om die bate te bekom, OF die markwaarde van die bate gedurende hierdie tydperk.
Die kontantekwivalent word oor dieselfde periode wat ʼn salaris aan die werknemer betaal word, toegedeel en werknemersbelasting moet dienooreenkomstig weerhou en aan die SAID oorbetaal word (Stiglingh et al. 2011: 342).Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet onder kode 3801 op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a) getoon word. •
Reg van gebruik van motorvoertuig Sodra ʼn werknemer die reg verkry om ʼn motorvoertuig wat deur die werkgewer besit word, vir privaatdoeleindes te gebruik, sal daar ʼn belasbare voordeel ontstaan. Die kontantekwivalent val die werknemer maandeliks toe en werknemersbelasting moet afgetrek word. Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a) onder kode 3802 gereflekteer word.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 129
TAX105 Belasting Belasbare voordeel word bereken teen 3.5% van die vasgestelde waarde van die voertuig (BTW ingesluit). Waar die voertuig onderworpe is aan ‘n diensplan word die maandelikse belasbare voordeel bereken as 3.25% van die vasgestelde waarde van die voertuig. Indien die werkgewer die motor huur, is die maandelikse belastingvoordeel gelykstaande aan die koste aangegaan deur die werkgewer ten opsigte van die huur. •
Maaltye, verversings en maaltyd- en verversingskoepons ʼn Belasbare voordeel ontstaan waar ʼn werknemer voorsien word van ʼn maaltyd, verversings of ʼn koepon wat hom/haar geregtig maak op ʼn maaltyd of verversings: o
teen ʼn vergoeding vir minder as die werklike waarde van die maaltyd, verversings of koepons, of
o
indien dit gratis voorsien word.
Die volle kontantwaarde van die belasbare voordeel wat in die vorm van ʼn maaltyd, verversings of koepons aan ʼn werknemer verskaf word, is aan werknemersbelasting onderhewig. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word (Stiglingh et al. 2011: 348). •
Residensiële huisvesting ʼn Belasbare voordeel ontstaan wanneer die werknemers van residensiële huisvesting voorsien word, hetsy gratis of teen ʼn vergoeding minder as die normale huurwaarde daarvan. Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel verkry as gevolg van die bewoning van die huisvesting, is die huurwaarde van die huisvesting minus enige huur wat deur die werknemer betaal is (Stiglingh et al. 2011: 348). Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode 3801.
•
Vakansiehuisvesting Eienaarskap is die bepalende faktor wanneer die waarde van die belasbare voordeel van vakansiehuisvesting bereken moet word: o
Indien die werkgewer die vakansiehuisvesting vir sy werknemers huur, is die huurwaarde die koste van die huisvesting vir die werkgewer.
o
Indien die verblyf nie gehuur is nie, is die huurwaarde die heersende tarief per dag waarteen die huisvesting normaalweg aan ʼn persoon wat nie ʼn werknemer is nie, uitverhuur kan word.
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 130
TAX105 Belasting •
Gratis of goedkoop dienste ʼn Belasbare voordeel ontstaan indien ʼn werkgewer of enige ander persoon op die werkgewer se onkoste, ʼn diens aan die werknemers lewer en die diens deur die werknemers vir private of huishoudelike doeleindes benut word. Werknemersbelasting moet van die volle kontantekwivalent van die waarde van die belasbare voordeel wat aan die werknemers verleen word, afgetrek word. Hierdie kontantekwivalent moet op die IRP5 aangetoon word.
•
Lae rentekoerslenings ʼn Belasbare voordeel ontstaan indien ʼn lae rentekoerslening aan ʼn werknemer toegestaan word deur: o
die werkgewer self, of
o
deur enige ander instansie/persoon wat ʼn ooreenkoms met die werkgewer het, of
o
enige ander instansie waarby die werkgewer betrokke is.
Indien geen rente betaalbaar is nie, of indien die rente met ongereelde tussenposes betaalbaar is, word die werknemer op ʼn pro rata-basis aan die einde van elke maand wat hy/sy salaris ontvang, op hierdie voordeel belas. Indien rente met gereelde tussenposes betaalbaar is, word hy/sy op die datums wat die rente betaalbaar is, belas (Stiglingh et al. 2011: 354). •
Behuisingsubsidies ʼn Belasbare voordeel ontstaan in die volgende gevalle: o
Wanneer die werkgewer namens die werknemer enige subsidie ten opsigte van ʼn bedrag of rente of kapitale betalings, wat betaalbaar was deur die werknemer ten opsigte van ʼn lening, betaal.
o
Wanneer die werkgewer namens die werknemer ʼn betaling aan ʼn derde party maak, ten opsigte waarvan die derde party ʼn lae rentekoers of rentekoersvrye lening gemaak het aan die werknemer. So ʼn betaling sal geag word as ʼn subsidie. Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel, t.o.v. behuisingsubsidies is aan die aftrekking van werknemersbelasting onderhewig soos wat dit maandeliks toeval aan die werknemer. Die bedrag moet op die IRP 5 aangetoon word.
•
Ontheffing of betaling van ʼn verpligting Hierdie belasbare voordeel ontstaan indien die werkgewer: o
ʼn bedrag wat deur die werknemer aan ʼn derde persoon verskuldig is, betaal sonder om te vereis dat die werknemer dit moet terugbetaal, of
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 131
TAX105 Belasting o
indien die werkgewer die werknemer van die terugbetaling van ʼn bedrag, wat aan die werkgewer verskuldig was, onthef.
Werknemersbelasting moet afgetrek word van die totale kontantekwivalent van die belasbare voordeel wat ontstaan wanneer ʼn werkgewer ʼn werknemer van ʼn bedrag wat deur hom/haar verskuldig was onthef, of ʼn bedrag namens hom/haar vereffen. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP 5 aangetoon word (Stiglingh et al. 2011: 357). •
Mediese fondsbydraes Indien ʼn werkgewer bydraes of betalings aan ʼn mediese fonds, ten gunste van ʼn werknemer of sy afhanklikes, maak ontstaan ʼn belasbare voordeel. Hierdie belasbare voordeel word dan in die hande van die werknemer belas.
•
Kostes met betrekking tot mediese dienste Indien die werkgewer enige betalings maak ten opsigte van die volgende mediese dienste wat aan ʼn werknemer, sy of haar gade, kind, familielid of afhanklike voorsien is, sal ʼn belasbare voordeel ontstaan: o
Mediese, tandheelkundige en soortgelyke dienste
o
Hospitaaldienste
o
Verpleegdienste
o
Medisynes
Werknemersbelasting moet maandeliks afgetrek word op die kontantekwivalent (waarde) van hierdie belasbare voordeel en die bedrag moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word.
(http://www.ourgeeklife.com/wp-content/uploads/2009/04/tax_day.jpg)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 132
TAX105 Belasting 4.8
Toelaatbare aftrekkings
Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings in die vasstelling van ʼn individu se belasbare inkomste toe. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor: •
Ledebydraes tot ʼn pensioenfonds (PF)
•
Ledebydraes tot ʼn uittredingsannuïteitsfonds (UAF)
•
Mediese onkoste (met beperkings in ag geneem)
(Stiglingh et al. 2011: 303) Die aftrekkings word vervolgens uiteengesit: 4.8.1
Ledebydraes tot ʼn PF
Die betalings wat deur ʼn belastingpligtige aan ʼn pensioenfonds gemaak word, kan as aftrekking geëis word, maar word beperk tot die grootste: •
R1750; of
•
7.5% van die vergoeding (besoldiging) wat gedurende die betrokke belastingjaar deur die individu ontvang is ten opsigte van ʼn uittredingsfunderingsdiens (UFD).
Enige bydraes groter as die aftrekbare bedrag, mag nie na die volgende jaar van aanslag oorgedra word nie. ʼn Lid van ʼn pensioenfonds wat graag sy/haar uiteindelike voordele uit die fonds wil verbeter, kan bydraes maak t.o.v. ʼn tydperk voordat hy/sy ʼn lid van die fonds geword het. ʼn Aftrekking tot ʼn maksimum van R1800 gedurende die jaar van aanslag, word ook vir hierdie agterstallige pensioenfondsbydraes toegelaat. Voorbeeld 4.2 Mev. Abrie Retief is 28 jaar oud en was die jaar werksaam by ʼn maatskappy genaamd ABC Bpk. Sy het ʼn salaris van R50,000 vir die jaar en ʼn bonus van R6,000 ontvang. Sy het ook dividende van R2,800 vanaf DEF Bpk.,ʼn plaaslike maatskappy ontvang, asook rente van R23,700 uit ʼn bron in Suid-Afrika. Mev. Retief was ʼn lid van GSP Pensioenfonds en moes 8% van haar maandelikse salaris tot die fonds bydra. Benewens die lopende bydraes wat Mev. Retief gemaak het, het sy ook agterstallige bydraes van R2,000 aan die fonds betaal. Wat sal Mev. Retief se belasbare inkomste vir die 2015 finansiële jaar wees? Salaris
R50,000
Bonus
R6,000
Rente
R23,700
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 133
TAX105 Belasting
Dividende
R2,800
Bruto inkomste
R82,500
Minus vrygestelde inkomste Rente
(R23,800)*
Dividende Inkomste
(R2,800)* R55,900
Minus aftrekkings: Lopende pensioenfondsbydraes (R50,000 * 8% = R4,000) Beperk tot die grootste: -
R1,750, of
-
7.5% * R50,000 = R3,750
(R3,750)
Agterstallige pensioenfondsbydraes
(R2,000)
Beperk tot:
(R1,800)
Belasbare inkomste
R50,350
*Die eerste R23,800 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R34,500 vir enige persoon wat minstens 65 aar oud is. *Van plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is nie) word daar 15% terughoudingsbelasting afgetrek en oorbetaal aan die SAID. Dus moet dit aangetoon word as inkomste, maar daar word nie belasting afgetrek nie.
4.8.2
Ledebydraes tot ʼn UAF
Bydraes wat deur belastingpligtiges aan ʼn UAF gemaak is gedurende ʼn betrokke belastingjaar, kan as aftrekking geëis word, maar die aftrekking word beperk tot die grootste van: •
15% van die belastingpligtige se inkomte, uitgesluit inkomste verkry vanuit ʼn UFD en enige uittreefonds enkelbedragvoordeel of enige uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel minus die toelaatbare aftrekkings, of
•
R3500 minus die bedrag van enige aftrekking waarop die belastingpligtige geregtig was ten opsigte van sy lopende bydraes tot ʼn pensioenfonds, of
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 134
TAX105 Belasting •
R1750.
Die bedrag waarop die 15% beperking hierbo bereken word, word soos volg vasgestel: •
Die totale bedrag inkomste wat deur die individu vir ʼn betrokke belastingjaar verdien is;
•
minus inkomste verdien uit ʼn UFD, enige uittreefonds enkelbedragvoordeel en enige uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel;
•
minus aftrekkings, vasgestelde verliese ingesluit, wat toegelaat word as ʼn aftrekking teen daardie inkomste.
4.8.3
Mediese onkostes
Enige bydraes wat deur ʼn belastingpligtige aan ʼn geregistreerde mediese fonds/skema gemaak is ten opsigte van: •
hom/haarself
•
sy/haar gade
•
enige afhanklike van die betrokke belastingpligtige
Mediese onkostes wat gedurende ʼn betrokke belastingjaar deur ʼn belastingpligtige aan ‘n mediese fonds betaal is, word bereken as mediese krediete wat dan van die belasting betaalbaar afgetrek kan word. Die hooflid en een ander lid kry elk R 257 per maand wat hul op die mediese fonds was. Vir al die ander lede word die krediet op R 172 per maand per persoon bereken. Slegs die hooflid van die mediese fonds kan dit in sy/haar belasting in berekening bring. Indien die mediese uitgawes 7.5% van die belastingbetaler se belasbare inkomste oorskry (voor inagneming van die mediese krediete), kan dit as bykomende uitgawes van die belasbare inkomste afgetrek word. In die volgende twee gevalle laat die SAID die belastingpligtige toe om meer mediese onkostes as aftrekking te kry met sekere beperkings in ag geneem: •
Indien die belastingpligtige 65 jaar of ouer is.
•
Indien die belastingpligtige onder die ouderdom van 65 jaar is, maar sy/haar gade of kind ʼn persoon met ʼn gestremdheid is.
(Aangepas uit: Fasset, 2014. Budget Update) In die geval waar ʼn persoon onder die ouderdom van 65 jaar is, of die gade of kind van so ʼn persoon, of ʼn persoon met ʼn gestremdheid, sal 33.3% van alle mediese uitgawes (insluitend mediese fondsbydraes) wat drie keer meer is as die mediese krediete wat reeds bereken is, aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes. Let daarop dat slegs een kwalifiserende persoon ʼn persoon met ʼn gebrek kan wees vir die addisionele mediese onkostes om aftrekbaar te Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 135
TAX105 Belasting wees, en die mediese onkostes hoef nie noodwendig ten opsigte van die persoon met die gestremdheid aangegaan te wees nie. ʼn Gestremdheid word soos volg in artikel 18(3) van die belastingwet omskryf: ʼn Gestremdheid is ʼn matige tot ernstige beperking van ʼn mens se vermoë om te funksioneer of daaglikse aktiwiteite uit te voer as gevolg van ʼn fisiese, sensoriese, kommunikasie, intellektuele of geestesstremming indien hierdie beperking (a) vir langer as ʼn jaar duur of ʼn prognose dat dit vir langer as ʼn jaar sal duur EN (b) deur ʼn behoorlik geregistreerde mediese praktisyn, soos voorgeskryf deur die Kommissaris, gediagnoseer is. (SILKE, bl 317) Die bogenoemde kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word:
Voorbeeld 4.3 Billy Hindshaw is 46 jaar oud, getroud en het een kind van 2-jarige ouderdom wat fisies gestremd is soos bepaal deur artikel 18(3) in die belastingwet. Sy belasbare inkomste is R330,000 voordat enige kwalifiserende mediese en fisiese gestremdheidsuitgawes in aanmerking geneem is. Billy het die volgende mediese uitgawes as aftrekking vir die 2015 finansiële jaar geëis (met ander woorde vir die periode 1 Maart 2014 – 28 Februarie 2015): •
Mediese fondsbydraes vir die belastingjaar (R2000 * 12) R24,000
•
Ander kwalifiserende mediese uitgawes: o
Fisiese gestremheid uitgawes
R16,000
o
Totale mediese uitgawes
R40,000
Billy Hindshaw se belasbare inkomste vir die 2015 belastingjaar kan soos volg bereken word: Totale mediese fondsbydraes vir die jaar:
R24,000
Die beperkte bedrag mediese krediet wat as aftrekking toegelaat sal word: (R257(Billy) + R257(vrou) + R172(kind) = R686 * 12):
R8 232
Oortollige mediese fondsbydraes vir die jaar: (R8 232 x 3 =R 24 696, 33.3% van alles meer as R 24 696 (R 40 000 – R24 696) x 33.3%):
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
R5 096
Bladsy 136
TAX105 Belasting
Belasbare inkomste voordat die bogenoemde beperkte bedrag as aftrekking geëis word: R330,000 Die belasbare inkomste ooreenkomstig die 7.5% beperking: R330 000 Oortollige mediese fondsbydraes (a.g.v. gestremdheid): Belasbare inkomste:
R5 096
R 324 904
Toelaatbare mediese aftrekking meer as die 7.5% beperking:
R0
Wanneer die belasting op die belasbare inkomste bereken is, kan die R 8 232 mediese krediete van die belasting betaalbaar afgetrek word in die belastingberekening. 4.9
Vrygestelde inkomste
Dividende en rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika word, onderhewig aan bepaalde reëls, vrygestel: 4.9.1
Dividende
Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie buitelandse dividende is nie) is onderhewig aan Dividend Terughoudingsbelasting. Daar word 15% belasting deur die dividendbetaler teruggehou voordat die dividend uitbetaal word. Dus moet dit steeds verklaar word as inkomste wat jy gekry het, maar dit is nie in die individu se hande belasbaar nie. 4.9.2
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
Die eerste R23 800 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika, word ook van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk vir plaaslike rente is R 34 500, indien die person 65 jaar of ouer is.
(http://www.triplepundit.com/images_site/tax.jpg)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 137
TAX105 Belasting 4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word Dit is duidelik dat die SAID nie enige byvoordeel of ander vorm van vergoeding, sommer ongesiens laat verbygaan sonder om die belastingpligtige daarop te belas nie. Die SAID is besig om alle skuiwergate, wat moontlik in die Inkomstebelastingwet mag bestaan of ontstaan, te sluit. Daar is egter verskeie wyses waarop die werknemers van ʼn maatskappy vergoed kan word, sonder dat daar enige belastingverpligtinge ontstaan (Aangepas uit: eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html):
Werknemer van die maand/jaar
Alternatiewe wyses van vergoeding
Pryse
Tyd "af"
Die betaling van aansporingsgelde
Figuur 4.5: Alternatiewe wyses waarop werknemers vergoed kan word sonder ʼn belastingaanspreeklikheid (Outeur, 2011) 4.11 Samevatting Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) bestaan, moet op ʼn maandelikse basis van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en, binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is, aan die SAID oorbetaal word. Byvoordele kan bykomend tot ʼn werknemer se basiese salaris as vergoeding verskaf word. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings toe in die vasstelling van ʼn individu se belasbare inkomste.Die volgende aftrekkings kom algemeen voor: •
Ledebydraes tot ʼn pensioenfonds (PF)
•
Ledebydraes tot ʼn uittredingsannuïteitsfonds (UAF)
•
Mediese onkoste
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 138
TAX105 Belasting Sekere inkomstes is vrygestel van belasting, naamlik: •
Dividende vanuit Suid-Afrikaanse bron (in die individu se hande)
•
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
4.12 Selfevaluering Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomstegroepe. Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word. Groepe
1.
Belasbare buitelandse dividend
Buitelandse rente
Plaaslike rente
300
400
33,000
300
400
32,000
Plaaslike dividend
Totaal
34,000
67,700
Vrygestelde bedrag
Ingesluit by inkomste
(65 jaar oud) 2.
32,700
(65 jaar oud) 3.
580
3,700
32,000
36,280
750
3,200
8,830
(60 jaar oud) 4.
4,500
380
(35 jaar oud) 5.
3,500
3,500
(72 jaar oud)
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 139
TAX105 Belasting
Aktiwiteit 5.1 Sally Williams is ‘n 28-jarige vrou wat as verkoopskonsultant werk. Haar 2015 belasting opgawe moet ingedien word, maar sy het geen idee waarop haar belasting gaan uitwerk nie. Haar inligting vir Maart 2013 – Februarie 2014 is soos volg: Totale inkomste R 372 000 Privaat mediese bydraes (3 mense op medies) R 24 000 Annuïteitsbydraes R 6 185 LBS reeds betaal R 73 512 Vrae: 1) Wat is die mediese krediete wat Sally kan aftrek van haar belasting betaalbaar? 2) Wat sal die toelaatbare annuïteitsaftrekking wees wat sy kan kry? 3) Waarop gaan Sally se belastingberekening uitwerk vir 28 Februarie 2015?
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Bladsy 140
TAX105 Belasting
STUDIE-EENHEID 5: REGSVEREISTES
5.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 5 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Rekordhouding en rekordbewaring
•
Sperdatums vir verslagdoening
•
Belastingowerhede
•
Belastingvermyding en belastingontduiking
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Rekordhouding en rekordbewaring, bykomend tot dié wat nodig is vir Finansiële Rekeningkundige doeleindes, te analiseer.
•
Die sperdatums toe te pas wat geld vir belastingverslagdoening, die indien van belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig.
•
Die belangrikheid van belastingowerhede te beskryf.
•
Die magte wat aan die belastingowerhede toegeken word, om die nakoming van die wet te administreer, te beskryf.
•
Te onderskei tussen belastingvermyding en belastingontduiking.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 141
TAX105 Belasting 5.2
Verrykende bronne •
B. Croome, 2011. SARS and the taxpayer. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=631&Issu e=449
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-evasion. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-evasion.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Taxavoidance.http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
D. Carnes, 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_taxevasion.html
•
D. Roberts, 2011. Ten Good Tips for Legal Tax Avoidance. http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html
•
iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion.http://www.iol.co.za/news/southafrica/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235
•
J. Nicholson, 2011. What are the penalties for tax avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
L du Preez, 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personalfinance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
Moneywebtax, 2005. Availability and retention of records. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_filei d=191
•
P. Moorcraft, 2010. Why would SARS want to audit you? http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010--CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you
•
Practical Tax Handbook, 2011. SARS is strict about record-keeping. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping
•
Psyber Consulting, 2011. SARS Deadlines. http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sars-deadlines/
•
R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_taxevaders.html
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 142
TAX105 Belasting •
S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and exemplified. http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explainedand-Exemplified&id=3590555
•
S. MacHutchon, 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 8238&sn=Detail
•
SME Toolkit South Africa, 2011. Record-keeping is key. http://southafrica.smetoolkit.org/sa/en/content/en/5039/Good-record-keeping-is-key
•
South African Revenue Services, 2011. Case Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp
•
South African Revenue Services, 2014. Record keeping by persons who render returns.http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping
•
South African Revenue Services, 2011. Record keeping in relation to taxable capital gain or assessed capital loss. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping%20for%20capital %20gains
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF8&q=Functions+of+SARS#1005
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis. 1160p.
•
The Investor, 2009. Tax avoidance versus tax evasion. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/
•
Wisegeek.com, 2011. What is the difference between tax-evasion and taxavoidance?http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasionand-tax-avoidance.htm
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 143
TAX105 Belasting 5.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses
Rekordhouding
waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, instand gehou word en transaksies afgehandel word. ʼn Terugbetalingsoudit sal deur ʼn ouditeur van die SAID uitgevoer word, wanneer daar ʼn terugbetaling verskuldig is deur die SAID.
Terugbetalingsoudit
Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van die SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie uitgevoer word. ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ʼn ouditeur van die
Amptelike
SAID uitgevoer word. ʼn Brief sal aan die belastingpligtige gerig
inkomstebelasting-
word om hom/haar in te lig oor die voorgenome amptelike
oudit
inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die belastingjaar en die aard en omvang van die oudit.
Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) 5.4
Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens is ʼn belastingowerheid wat die invordering van belasting vir die staat administreer.
Inleiding
Die finansiële rekords van ʼn sakeonderneming weerspieël die inkomstes en uitgawes van die onderneming. Die finansiële rekords tesame met ander dokumentasie wat die transaksies in ʼn onderneming se rekords ondersteun, moet bewaar word. Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dit is noodsaaklik om hierdie dokumentasie in ʼn logiese volgorde op ʼn veilige plek te bewaar. Alhoewel die rekords vir ʼn periode van sewe jaar gehou moet word, is dit veral belangrik om rekords wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die besware/appèl gefinaliseer is. Dit kan soms langer as sewe jaar duur. Daar is verskillende sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ʼn belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan ingedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes:
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 144
TAX105 Belasting •
Inkomstebelasting
•
Werknemersbelasting (LBS)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Voorlopige belasting
Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane- en Aksynsbelasting in Suid-Afrika. Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat daarop gemik is om die hoeveelheid belasting wat ʼn belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die eerste sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig en ʼn sekere vorm van belastingbedrog is. Belastingontduiking is in enige land ʼn misdryf, omdat dit ʼn bedreiging vir die regering se vermoë om al sy bedrywighede te befonds inhou. Belastingontduiking kan beide siviele en kriminele strawwe insluit. Dit is daarom belangrik dat die nodige aandag gegee word aan belastingsake, aangesien selfs onskuldige foute wat gemaak word, ʼn belastingpligtige duur te staan kan kom. 5.5
Rekordhouding en rekordbewaring
Die finansiële rekords van ʼn sakeonderneming weerspieël die inkomstes en uitgawes van die onderneming. Die finansiële rekords, tesame met ander dokumentasie wat die transaksies in die onderneming se rekords ondersteun, moet gehou word.Hierdie stawende dokumentasie sluit die volgende in: Kwitansies
(http://therumpus.net/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/fake_atm_receipt2.jpg) Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 145
TAX105 Belasting Fakture
(http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stack-ofinvoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg) Gekanselleerde tjeks
(http://www.africoal.co.za/images/new/Cancelled-Cheque.jpg) Depositostrokies Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dis baie belangrik om hierdie dokumentasie in ʼn logiese volgorde en op ʼn veilige plek te bewaar. Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, in stand gehou word en afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en doeltreffende opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur gemagtigde personeel (Aangepas uit: Businessdictionary.com, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html).
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 146
TAX105 Belasting Daar word van die individu, sowel as die sakeonderneming verwag om hulle rekords te bewaar, selfs al is die finansiële state opgestel, sodat dit aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) beskikbaar gemaak kan word ten tyde van ʼn SAID-oudit. Die retensieperiode neem ʼn aanvang vanaf die datum van die laaste inskrywing in die betrokke dokument, rekord of boek. In terme van die regulasies, soos uitgereik kragtens die Maatskappywet en die Wet op Beslote Korporasies, moet sommige rekords gehou word vir ʼn periode van sewe jaar, ander selfs vir langer periodes. Die onderstaande tabel gee ʼn uiteensetting van die tydperke wat Beslote Korporasies en Maatskappye bepaalde dokumentasie moet bewaar. Beslote Korporasies Finansiële Rekords
Bewaringstydperk
Stigtingsverklaring (Vorm CK1)
Onbepaald
Gewysigde Stigtingsverklaring (Vorm CK2 & CKA)
Onbepaald
Notuleboek, sowel as besluite wat op die vergaderings geneem is.
Onbepaald
Die jaarlikse finansiële state, insluitende: •
Jaarlikse rekeninge
•
Die verslag van die rekeningkundige beampte
Rekeningkundige rekords, insluitende ondersteunende skedules
15 Jaar
15 Jaar
ten opsigte van hierdie rekeningkundige rekords, asook aanvullende rekeningkundige rekords. Maatskappye Finansiële Rekords
Bewaringstydperk
Sertifikaat van Inlywing
Onbepaald
Sertifikaat vir die verandering van naam van ʼn maatskappy (indien
Onbepaald
enige) Memorandum en Statute van die Maatskappy
Onbepaald
Sertifikaat om met onderneming te begin (indien enige)
Onbepaald
Notuleboek, CM25 & CM26, sowel as besluite wat geneem is op
Onbepaald
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 147
TAX105 Belasting die Jaarlikse Algemene Vergadering Volmagvorms
2 Jaar
Registrasie van lede
15 Jaar
Indeks van lede
15 Jaar
Registers van verbande, skuldbriewe en vaste bates
15 Jaar
Registers van direkteure se aandeelhouding
15 Jaar
Registers van direkteure en sekere beamptes
15 Jaar
Direkteure se bywoningsregister
15 Jaar
Takregister
15 Jaar
Jaarlikse finansiëlestate
15 Jaar
•
Jaarlikse rekeninge
•
Direkteursverslag
•
Ouditverslag
(Aangepas uit: Moneywebtax, 2011. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_fileid=191)
Die sake-eienaar kan sy/haar eie stelsel van rekordhouding, wat geskik is vir die doel en aard van die onderneming, implementeer, solank die rekords wat behou word die inkomstes en uitgawes van die onderneming staaf. Die Inkomstebelasting- en BTW-wetgewing bepaal dat die volgende rekords behou moet word (Aangepas uit: Practical Tax Handbook, 2011. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping):
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 148
TAX105 Belasting
Ander finansiële rekords
Grootboekrekeninge
Kontantboeke
Voorraadlyste
Joernale Rekordhouding Tjekboeke
Fakture
Betaalde tjeks
Depositostrokies
Bankstate
Figuur 5.1: Rekords wat gehou moet word (Outeur, 2011) 5.5.1
Wat is die doel van rekordhouding?
Die SAID mag op enige stadium van ʼn belastingpligtige verwag om stawende dokumentasie ten opsigte van ʼn belastingopgawe, in te dien. Die SAID kan dus onder sekere omstandighede ʼn oudit op die finansiële sake van ondernemings of individue doen. Daar kan onderskei word tussen twee tipe oudits, naamlik: •
Terugbetalingsoudit (Refund audit) ʼn Terugbetalingsoudit sal deur ʼn ouditeur van SAID uitgevoer word, wanneer daar ʼn terugbetaling deur die SAID verskuldig is. Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie uitgevoer word.
•
Amptelike inkomstebelastingoudit ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ʼn ouditeur van die SAID uitgevoer word. ʼn Brief sal aan die belastingpligtige gerig word om hom/haar in te lig oor die voorgenome amptelike inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die belastingjaar en die aard en omvang van die oudit.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 149
TAX105 Belasting Die SAID-ouditeur mag die stawende dokumentasie ten opsigte van die saketransaksies aanvaar of die ouditeur mag ʼn besoek aan die belastingbetaler se kantoor onderneem vir ʼn “veldoudit”. ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit mag ook lei na ʼn oudit op enige van die ander belastingtipes waarvoor die belastingpligtige geregistreer is (Aangepas uit: P. Moorcraft, 2011. http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010--CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you) Die ontvanger van inkomste verwag nie van belastingpligtiges om stawende dokumentasie saam met die onderskeie belastingopgawes in te dien nie, maar wanneer rekordhouding onvolledig en nie op datum is nie, kan die belastingpligtige probleme in die gesig staar. Indien die inligting wat op die belastingopgawe verklaar is, nie ooreenstem met die betrokke finansiële state vir ʼn betrokke finansiële jaar nie, sal SAID die res van die aftrekkings of syfers wat openbaar is in twyfel trek. Dit kan lei tot verdere aanslae en selfs bykomende belasting van tot 200%. 5.5.2
Wetgewing met betrekking tot rekordhouding
Die volgende artikels in die belasting wetgewing van Suid-Afrika gee ʼn uiteensetting van die onderskeie rekords wat gehou moet word. Die wetgewing sluit in: •
Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig
•
Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962
•
Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962
Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991 Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig, gee ʼn uiteensetting van dokumentasie wat gehou moet word.Hierdie rekords sluit in: •
Fakture
•
Finansiële rekords
•
BTW-berekeninge
•
Bankstate
•
Depositostrokies
•
Voorraadlyste
Artikel 55(3)(b) van die BTW-wetgewing bepaal dat hierdie rekords gehou moet word vir ʼn periode van sewe jaar, vanaf die datum van laaste inskrywing in enige rekord.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 150
TAX105 Belasting Artikel 55(4) van die BTW-wetgewing verleen aan die Kommissaris die reg om eie oordeel te gebruik ten opsigte van die wyse waarop hierdie rekords gehou word. Die Kommissaris mag dus sy eie ooreel gebruik, en aan belastingpligtige toestemming verleen om die rekords in ʼn ander formaat as die oorspronklike te bewaar, byvoorbeeld in ʼn elektroniese formaat. (Aangepas uit: CSD Technology, 2011. http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm) Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 Artikel 73B handel oor rekordhouding vir doeleindes van kapitaalwinsbelasting of ʼn kapitale verlies. ʼn Belastingpligtige is daarvoor verantwoordelik om alle rekords te hou wat gebruik is om ʼn betrokke kapitale wins of kapitale verlies te bereken. Hierdie rekords moet vir ʼn periode van sewe jaar, vanaf die datum waarop die belastingaanslag deur die Kommissaris ontvang is, gehou word. Vir die doeleindes van hierdie artikel sluit rekords die volgende in: •
Enige ooreenkoms vir die aankoop, verkoop of verhuring van ʼn bate, tesame met die korrespondensie wat hiermee gepaard gaan.
•
Die besonderhede van ʼn bate wat na ʼn trust oorgedra is.
•
Afskrifte van die waardasies wat gedoen is op ʼn betrokke bate vir die bepaling van ʼn belasbare kapitaalwins of ʼn aangeslane kapitale verlies.
•
Fakture of enige ander bewys van betalings, soos bankstate en tjeks, wat verband hou met die kostes wat as aftrekking geëis word ten opsigte van die aankoop, verbeterings en verkoop van enige bate.
•
Besonderhede wat verband hou met die proporsionele toedeling ten opsigte van die gebruik van ʼn bate vir beide privaat- en sakedoeleindes.
•
Besonderhede in die geval van ʼn deurlopende afwesigheid van meer as ses maande weg van ʼn belastingpligtige se primêre woning, soos uiteengesit in die agtste bylae van die belastingwet.
(Aangepas uit: LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a) Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 bepaal dat enige persoon wat ʼn belastingopgawe moet indien, of in die toekoms sal moet indien, alle rekords moet behou
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 151
TAX105 Belasting word wat verband hou met die spesifieke opgawe wat ingedien is. Hierdie rekords moet vir ʼn periode van sewe jaar gehou word vanaf die datum waarop die belastingopgawe deur die Kommissaris ontvang is. Die artikel bepaal dat die volgende rekords bewaar moet word: •
Grootboekrekeninge
•
Kontantboeke (soos die Kleinkas)
•
Tjekboeke
•
Bankstate
•
Depositostrokies
•
Betaalde tjeks
•
Fakture
•
Voorraadlyste
•
Asook enige elektroniese formaat van bogenoemde, indien vooraf goedgekeur deur die Ontvanger van Inkomste.
(Aangepas uit: LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a) Alhoewel die rekords vir ʼn periode van sewe jaar gehou moet word, is dit belangrik om rekords wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die besware/appèl gefinaliseer is. Hierdie tydperk kan soms langer as sewe jaar duur.
(http://www.baileysafetyconsultants.com/images/report-log-275x294.jpg) Akkurate en volledige rekordhouding ten opsigte van ʼn belastingpligtige se finansiële sake, sal die berekening en indiening van belastingopgawes vereenvoudig. Versuim om hieraan te voldoen is onwettig en kan veroorsaak dat ʼn sakeonderneming gesluit word.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 152
TAX105 Belasting 5.6
Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes
Daar is bepaalde sperdatums vir die verslagdoening oor belastingsake, die indien van belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig. Die sperdatums kan ingedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes: •
Inkomstebelasting
•
Werknemersbelasting (LBS)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Voorlopige belasting
5.6.1
Sperdatums vir inkomstebelasting
Individue en trusts Die belastingseisoen vir individue en trusts begin jaarliks op 1 Julie. Die sperdatums vir die indiening van belastingopgawes is soos volg: •
1 Julie – die belastingseisoen vir die indiening van belastingopgawes vir individue en trusts open.
•
Tweede laaste Vrydag van November – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges wat nie-voorlopige belastingbetalers is nie.
•
31 Januarie – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges wat wel voorlopige belastingbetalers is.
(Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/PIT/Pages/default.aspx)
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 153
TAX105 Belasting
Sperdatums vir Inkomstebelasting: Individue en Trusts 1 Julie - die belastingseisoen vir individue en trusts open
Tweede laaste Vrydag van November - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van nie-voorlopige belastingbetalers
31 Januarie - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van voorlopige belastingbetalers
Figuur 5.2: Sperdatums opgesom (Outeur, 2011) Maatskappye en Beslote Korporasies Die sperdatums vir die indiening van die belastingopgawe vir ʼn maatskappy/beslote korporasie is ietwat anders. Elke maatskappy/beslote korporasie het ʼn finansiële jaareinde. Die finansiële jaar van ʼn maatskappy/beslote korporasie bestaan uit 12 maande. Die algemene jaareindes wat die meeste voorkom is: •
1 Maart – 28 Februarie
•
1 Januarie – 31 Desember
•
1 Julie – 30 Junie
ʼn Maatskappy/beslote korporasie se belastingopgawe moet voltooi en ingedien wees binne 12 maande na afloop van die betrokke finansiële jaareinde. Met ander woorde indien ʼn maatskappy/beslote korporasie se finansiële jaar op 31 Desember 2014 eindig, behoort die betrokke maatskappy/beslote korporasie sy belastingopgawe voor of op 31 Desember 2015 in te dien (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/). Belangrik om in gedagte te hou dat die maatskappy/beslote korporasie se finansiële state vir die betrokke jaar reeds opgestel en afgeteken moet wees, alvorens die belastingopgawes ingedien kan word. Die belastingopgawe van die maatskappy/beslote korporasie word ingevul, gebaseer op die inligting in die finansiële state. Goeie tydsberekening en beplanning is belangrik, indien strawwe rentes en boetes vermy wil word as gevolg van laat indiening.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 154
TAX105 Belasting 5.6.2
Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS)
Sodra ʼn werkgewer aanspreeklik word vir die betaling van vergoeding aan enige werknemer, word die werkgewer ook aanspreeklik vir: •
die aftrek en terughouding van werknemersbelasting van die vergoeding, en
•
die oorbetaling van hierdie bedrag na die SAID.
Die oorbetaling en indiening van die belastingopgawe moet binne sewe dae, na afloop van die maand waarin die bedrag afgetrek en teruggehou is, geskied. Met ander woorde indien ʼn werkgewer LBS van ʼn werknemer se salaris vir die maand van Junie afgetrek het, behoort die belastingopgawe en betaling na die SAID voor of op 7 Julie te geskied. 5.6.3
Sperdatums vir BTW
Sodra ʼn sakeonderneming vir BTW-doeleindes geregistreer is, sal die SAID ʼn BTW-periode aan die onderneming toeken. ʼn BTW-opgawe sal dan dienooreenkomstig die BTW-periode na die SAID ingedien word. Alle BTW-periodes eindig op die laaste dag van ʼn kalendermaand. Die verskillende BTW-periodes word soos volg geïdentifiseer: •
Twee-maande BTW-periode – Kategorie A of B Hierdie BTW-periode word onder normale omstandighede aan sakeondernemings toegeken met registrasie. Hier word daar van ʼn onderneming verwag om een BTWopgawe vir elke twee kalendermaande in te dien. Kategorie A: Hierdie is ʼn twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag van Januarie, Maart, Mei, Julie, September en November. Kategorie B: Hierdie is ʼn twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag van Februarie, April, Junie, Augustus, Oktober en Desember.
•
Een-maand BTW-periode – Kategorie C Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om ʼn BTWopgawe in te dien vir elke kalendermaand wanneer die omset meer as R 30 miljoen is.
•
Ses-maande BTW-periode – Kategorie D Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om elke ses maande ʼn BTW-opgawe in te dien (einde Februarie & einde Augustus). Hierdie kategorie is egter slegs van toepassing op boerderye met ʼn totale omset van minder as R1.5 miljoen vir ʼn aaneenlopende periode van 12 maande.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 155
TAX105 Belasting •
Twaalf-maande BTW-periode – Kategorie E Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om ʼn BTWopgawe vir 12 maande in te dien.
•
Vier-maande BTW-periode – Kategorie F ʼn Nuwe BTW-periode is vanaf 1 Augustus 2005 in werking. Hierdie periode is spesifiek vir kleinsake ondernemings. Die vier maande periode is soos volg ingedeel: o
Maart tot Junie se opgawe word ingedien in Julie
o
Julie tot Oktober se opgawe word ingedien in November
o
November tot Februarie se opgawe word ingedien in Maart
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/VAT/Pages/Tax-periods-for-vat-vendors.aspx) Diagrammaties lyk dit soos volg:
Twee-maande BTW-periode (Kategorie A of B)
Vier-maande BTW-periode (Kategorie F)
12-maande BTW-periode (Kategorie E)
Een-maand BTW- periode (Kategorie C) BTWperiodes
Ses-maande BTW-periode (Kategorie D)
Figuur 5.3: Die verskillende BTW-periodes toegeken deur die SAID (Outeur, 2011) Artikel 28 van die BTW-wet bepaal dat ʼn BTW-ondernemer ʼn BTW-opgawe vir ʼn bepaalde BTW-periode binne 25 dae na die einde van die BTW-periode, moet indien. Waar die 25ste nie op ʼn besigheidsdag eindig nie, dit wil sê ʼn Saterdag, Sondag of ʼn openbare vakansiedag, sal die ondernemer die opgawe moet indien op die laaste besigheidsdag voor die 25ste.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 156
TAX105 Belasting Die uitsondering op bogenoemde is wanneer ʼn ondernemer geregistreer is om BTWopgawes in te dien en betalings te maak deur middel van die SAID se elektroniese stelsel naamlik e-filing (Stiglingh et al. 2011: 995). Die onderstaande tabel is ʼn volledige opsomming ten opsigte van die sperdatums vir BTWbetalings en -indiening. Wyse van betaling
Opgawe
Betaling
Internetbetalings, maar die
25ste
25ste
Kontant, tjeks
25ste
25ste
Opgawe en betaling geskied
Die laaste besigheidsdag
Die laaste besigheidsdag
deur middel van e-filing
van die betrokke maand
van die betrokke maand
Betaling by een van die vier
25ste
25ste
opgawe geskied deur middel van e-filing
groot banke (Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za) 5.6.4
Sperdatums vir voorlopige belasting
Voorlopige belastingbetalings dra by tot die SAID se kontantvloei vir ʼn bepaalde belastingjaar. Dit geskied deur middel van drie betalings, naamlik: •
Die eerste betaling: Die eerste betaling moet voor of op die laaste dag van die sesde maand van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, indien die finansiële jaar vir ʼn maatskappy/beslote korporasie ʼn Februarie-jaareinde het, moet die eerste voorlopige belastingbetaling op 31 Augustus gemaak word.
•
Die tweede betaling: Die tweede betaling moet voor of op die laaste dag van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, ʼn maatskappy/beslote korporasie met ʼn Februarie-jaareinde, moet die tweede voorlopige belastingbetaling voor of op 28 Februarie maak.
•
Die derde betaling. Die derde betaling is ʼn vrywillige voorlopige belastingbetaling en moet op 30 September na afloop van die betrokke finansiële jaar geskied. Dit is belangrik om daarop te let dat indien ʼn belastingpligtige nie ʼn Februarie-jaareinde het nie, die betaling gemaak moet word binne ses maande na afloop van die jaareinde
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 157
TAX105 Belasting en nie sewe maande, soos in die geval van ʼn belastingpligtige met ʼn Februariejaareinde nie. Die voorlopige belastingstelsel vir ʼn belastingpligtige met ʼn Februarie-jaareinde kan diagrammaties soos volg voorgestel word:
Eerste betaling: 1 Maart - 31 Augustus (eerste 6 maande)
Voorlopige belastingstelsel vir ʼn belastingpligtige met ʼn Februarie-jaareinde
Tweede betaling: 1 September - 28 Februarie (tweede 6 maande)
Derde betaling: 30 September (7 maande)
Figuur 5.4: Voorlopige belastingstelsel (Stigling et al. 2011: 427)
5.6.5
Belastingopgawes en betalings aan die SAID
Die opgawes wat onderskeidelik vir die verskillende belastingtipes ingedien moet word, kan soos volg uiteengesit word: •
•
Inkomstebelastingopgawes vir individue en trusts: o
Vir individue – ITR12
o
Vir trusts – IT12TR
o
Vir maatskappye/beslote korporasies – ITR14
Opgawes vir werknemersbelasting o
•
EMP201 (maandelikse opgawe wat by die SAID ingedien moet word)
Opgawes vir BTW o
VAT201 (maandelikse opgawe, afhangende van die BTW-periode, wat by die SAID ingedien moet word)
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 158
TAX105 Belasting •
Voorlopige belastingopgawes o
IRP6 (opgawes wat elke ses maande by die SAID ingedien moet word, afhangende van die finansiële jaareinde)
Betalings na die SAID ten opsigte van bogenoemde belastingtipes, kan op een van die volgende wyses gemaak word: •
Die SAID se elektroniese stelsel – e-filing credit push
•
ʼn Elektroniese fondsoorbetaling deur middel van elektroniese bankdienste
•
By enige tak van ʼn bank wat vooraf goedgekeur is deur die SAID, naamlik ABSA, FNB, Nedbank, Standard Bank, Investec Bank, Citi Bank en Mercantile Bank. Die voorwaarde hier is dat jy gebruik moet maak van die korrekte verwysingsnommer, wat die SAID in staat sal stel om die betaling vinnig en akkuraat te allokeer.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/)
(http://www.hamiltonnj.com/images/calendar.jpg) 5.7
Noodsaaklikheid van belastingowerhede
Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigting van die Binnelandse Inkomste en Doeane & Aksynsbelasting se invorderings namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika. Die hoofdoelwit van die Ministerie van Finansies is die insameling, asook die administrasie van die nasionale belastingwetgewing, om sodoende die land se ekonomie te beskerm. Die SAID het konsekwent oor die afgelope paar jaar, sy doelwitte oortref en het ʼn beduidende bydrae tot die ekonomie van Suid-Afrika gemaak. Dit het gelei tot die volhoubaarheid van die regering se fiskale beleid, verbeterde kontantbestuur, die verlaging van die nasionale begrotingstekort en verhoogde beleggersvertroue (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp).
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 159
TAX105 Belasting Die SAID is die enigste agentskap wat toevertrou is met die administrasie van die Nasionale Inkomstebelastingwetgewing en het derhalwe die volgende funksies: •
Die SAID is daarvoor verantwoordelik om die doeltreffende handhawing van die volgende wetgewing te verseker: o
Wet op Hereregte, 1949
o
Wet op Boedelbelasting, 1955
o
Inkomstebelastingwetgewing, 1962
o
Doeane en Aksynswet, 1964
o
Wetgewing op Seëlregte, 1968
o
Wetgewing van Belasting op Toegevoegde Waarde, 1991
o
Aftreefonds Wetgewing, 1996
o
Verskeie ander wette, soos vervat in Bylae 1 van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens Staatsdienswet, 1997
•
Die SAID moet die Minister van Finansies bystaan met raad ten opsigte van: o
Alle aangeleenthede met betrekking tot inkomste, asook
o
die uitoefening van enige bevoegdheid of die verrigting van enige funksie wat aan die Minister toevertrou is.
•
Die SAID moet die Minister van Handel en Nywerheid bystaan met raad ten opsigte van aangeleenthede wat handel oor die beheer van invoere, uitvoere, vervaardiging, beweging, berging en gebruik van sekere goedere.
(Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Functions+of+SARS#1005)
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 160
TAX105 Belasting
Die insameling en administrasie van alle nasionale belastings en heffings Die insameling van belasting wat kragtens enige ander wetgewing opgelê is, soos ooreengekom tussen die SAID en die verteenwoordiger van die ander instansie Veskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere Fasiliteer handel Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomsteaangeleenthede
Figuur 5.5: Die hooffunksies vandie SAID (Aangepas uit: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=200)
Praktiese oefening 5.1
Lees deur die volgende aanhaling en beantwoord dan die vrae: Meer magte aan SAID 26 Junie 2011 12:20 Deur Laura du Preez “Die Belasting Administrasie Wetsontwerp, wat ‘n belasting-ombud sowel as die konsolidasie van verskeie administratiewe maatreëls, om te verseker dat belastingbetalers aan al die belastingwette voldoen, teweeg sal bring, is hierdie week in die Parlement ter tafel gelê. Die konsepwetsontwerp wat reeds twee keer gepubliseer is, sal die administratiewe maatreëls in verskeie belastingwette vervang. Dit verskaf addisionele regte aan belastingbetalers, asook groter magte aan die SuidAfrikaanse Inkomstediens (SAID) om te verseker dat die belasting verskuldig deur belastingbetalers, wel ingesamel word. Die magte sluit in, die verkryging van inligting
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 161
TAX105 Belasting vanaf derde partye asook mag tot die soek van en beslaglegging op dokumente wat in onmiddelike gevaar staan om vernietig te word. Indien die wet bekragtig word soos voorgestel, kan die volgende maatreëls jou onder andere beïnvloed: •
Die aanstelling van ‘n belasting-ombudsman, wat direk aan die Minister van Finansies sal rapporteer, en waarvan die personeel deur die SAID aangewys sal word. Dit is soortgelyk aan die Kantoor van die Kanadese Belastingbetalers se Ombudsman. Die ombudsman sal klagtes oor diens, of ‘n prosessuele of administratiewe aangeleentheid wat mag voortspruit uit die SAID se aansoek van ‘n belastingwet, hanteer. Voordat ‘n klagte by die belasting-ombudsman ingedien mag word, moet al die SAID se klagte-resolusiemeganismes egter eers gevolg/uitgeput? word. Die memorandum tot die wetsontwerp sê dat die ombudsman nie wetgewing, belastingbeleid of die SAID se beleid tot vasstelling van belastingpligtigheid, sal kan hersien nie. Stiaan Klue, uitvoerende hoof van die Suid-Afrikaanse Instituut vir Belastingpraktisyns, sê dat hoewel die Belastingwetsontwerp ‘n uitstekende manier sal wees om die moraliteit en regte van gewone belastingbetalers te verbeter, hy teleurgesteld is in die gebrek aan die tegniese bevoegdheidsvereistes vir die belasting-ombudsman. Die wetsontwerp vereis slegs dat die ombudsman ‘‘n goeie agtergrond in kliëntediens en belastingwetgewing moet hê’. Volgens Klue is dit noodsaaklik dat die belasting-ombudsman baie bevoeg in belastingwetgewing moet wees om sy/haar pligte uit te voer, as in ag geneem word dat belasting ‘n ‘tegniese mynveld’ kan wees.
•
Die uitbreiding van magte van die SAID om inligting oor jou bates en inkomste van derde partye, soos jou bank, beleggingsinstansie en werkgewer, te bekom. Die wetsontwerp stel voor dat die SAID geregtig sal wees op ‘n openbare kennisgewing van derdeparty-opgawes indien benodig. Dit sluit inligting van ‘n werkgewer, sowel as enige persoon wat bedrae aan jou betaal, ‘n transaksie met jou aangaan of beheer oor enige van jou bates het, in.
•
Die oorkruis-opstel van belastings ter voorsiening van die heffing van rente op belasting/s verskuldig, en ’n voorstel dat rente op ‘n saamgestelde basis bereken word. Rente word tans enkelvoudig bereken. Sou die wetsontwerp bekragtig word
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 162
TAX105 Belasting sal rente daagliks bereken word en maandeliks saamgestel word. •
Verpligte aaneenlopende boetes indien jy nie aan die administratiewe vereistes van enige van die belastingwette voldoen nie. Hierdie boetes is in Maart 2009 ingestel, met sekere tekortkominge. Boonop verwerp die wetsontwerp die diskresie van die SAID tot die oplegging van addisionele belasting van tot 200 persent van die verskuldigde belasting, indien jy versuim om die regte belastingbedrag te verklaar. Dit sal vervang word met ‘n tabel van boetepersentasies wat sal varieër na gelang van die erns van die saak en jou gedrag.
•
Indien jy aan die kriteria voldoen, sal die SAID jou moet toelaat om die verskuldigde belasting, met rente, in paaiemente af te betaal. Tans het die SAID die diskresie tot afbetaling van inkomstbelasting, maar nie BTW nie.
•
Die konsolidasie van belastingrekeninge vir elke belastingbetaler. Die afsonderlike rekeninge vir verskillende tipes belasting soos Inkomstebelasting, Werknemersbelasting en BTW vir belastingbetalers met sakeondernemings, mag in een rekening gekonsolideer word.
•
Die SAID sal ‘n verklaring vir die gronde van hul assessering moet verskaf in geval waar die uitreiking van ‘n assessering nie ooreenstem met die opgawe wat jy ingedien het nie.
•
Indien die SAID jou belastingsake oudit, stel die Belasting Administrasie Wetsontwerp voor dat meer inligting, sowel as ‘n gereelde ouditverslag en kennisgewing van die bevinding van die oudit, aan jou verskaf moet word ten einde jou die geleentheid te gee om te reageer voordat ‘n assessering uitgereik word.
•
Die wetsontwerp stel voor dat die SAID by magte sal wees om aansoek te doen vir ‘n hofbevel, ten einde jou buitelandse beleggings te repatrieer indien jy belasting in Suid-Afrika verskuldig is”.
(Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/morepowers-for-sars-1.1088500) Vrae: 1) Wat is, volgens jou, ʼn belastingombudsman? 2) Wat sal die verantwoordelikhede van die belastingombudsman wees? 3) Doen verdere navorsing om vas te stel wie ons huidige Minister van Finansies is?
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 163
TAX105 Belasting 4) Wie is die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens? 5) Na jou mening, is dit ʼn goeie idee dat die Suid-Afrikaanse Inkomstediens al hoe meer regte verkry met betrekking tot die invordering van belasting?
5.8
Belastingvermyding en belastingontduiking
Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê: “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur”. Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat daarop gemik is om die hoeveelheid belasting wat ʼn belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die verskil is dat een wettige middele insluit, terwyl die ander een onwettig en ʼn sekere vorm van belastingbedrog is. (Kyk weer na Par 1.9 in studie-eenheid 1.) Belastingontduiking is ʼn onwettige wyse om ʼn belastingpligtige se belastingaanspreeklikheid tot ʼn minimum te beperk. Die belastingwetgewing word deur middel van hierdie onwettige tegnieke omseil. Hierdie tegnieke kan die opsetlike onderstatering van belasbare inkomste of die opsetlike nie-betaling van belasting insluit. Belastingontduiking is ʼn misdryf in enige land, omdat dit ʼn bedreiging vir die regering se vermoë om al sy bedrywighede te befonds inhou. Belastingontduiking kan beide siviele en kriminele strawwe insluit. Dit is daarom belangrik dat die nodige aandag gegee word aan belastingsake, aangesien selfs onskuldige foute wat gemaak word, ʼn belastingpligtige duur te staan kan kom (Aangepas uit: eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html). Professionele persone soos prokureurs, rekenmeesters en adviseurs wat die publiek help om op ʼn onwettige wyse minder belasting te betaal, kan erge rentes en boetes en selfs tronkstraf in die gesig staar.
(http://www.tennesseefederalcriminallawyerblog.com/tax_fraud.jpg) Voorbeeld 5.1 Henro le Roux verkoop rekenaars vir kontant as ʼn bykomende inkomste elke maand. Hy openbaar egter nie hierdie bykomende inkomste wat hy elke maand verdien op sy
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 164
TAX105 Belasting jaarlikse belastingopgawe nie. Franco du Preez verkoop ook rekenaars vir ʼn bykomende geldjie elke maand. Hy besluit egter om ʼn Beslote Korporasie te stig. Hy openbaar hierdie inkomste wat hy elke maand verdien het op die belastingopgawe van die onderneming. Die onderneming betaal belasting teen 28 % op sy belasbare inkomste. Indien Franco die rekenaars in sy eie naam verkoop het, sou hy belasting moes betaal teen ʼn koers van ongeveer 40%, aangesien die bykomende inkomste wat hy in ʼn maand verdien, tesame met sy basiese salaris hom in ʼn hoër inkomstegroep vir belastingdoeleindes plaas. Henro is skuldig aan belastingontduiking, terwyl Franco sy belastingaanspreeklikheid tot ʼn minimum beperk deur middel van belastingvermyding, wat wettig is.
Praktiese oefening 5.2 Lees die volgende berig en beantwoord die vrae: Voormalige SAID-baas betrokke by belastingontduiking 14 Julie 2008 10:23 Daar word verwag dat die voormalige hoof van interne oudit by die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID), Maandag klagtes van belastingontduiking in die Johannesburgse landdroshof in die gesig sal staar. Edward Mmbulungeni Mushanganyisi, wat in September 2001 aangestel is as die hoof van interne oudit, is in Julie 2003 geskors hangende bewerings van wangedrag, het SAIDwoordvoerder Adrian Lackey gesê. Ingesluit hierby is ‘n klag dat hy slegs kandidate van ‘n werwingsagentskap bekend as Izwe Labantu in diens geneem het, waarvoor hy agteraf betaling ontvang het. Die Spesiale Voldoeningseenheid, nou bekend as die Nasionale Uitvoeringseenheid het die aantygings ondersoek, wat tot ‘n dissiplinêre navraag gelei het. Die interne ondersoek het Mushanganyisi skuldig bevind aan korrupsie rakende sy verhouding met Izwe Labantu. Hy is verder skuldig bevind aan die stigting van nog ‘n werwingsagentskap bekend as, Glory of the Nation, in die name van sy vrou en skoonma, deurdat hy die handtekening van ‘n bestuurder in die interne ouditdepartement vervals het. Die interne ondersoek het Mushanganyisi ook skuldig bevind op ‘n derde aanklag van
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 165
TAX105 Belasting belastingbedrog waarin hy vals inligting, oor die aantal kilometers gereis vir besigheidsdoeleindes, verskaf het Hy is in 2004 afgedank maar het by die Kommissie vir Bemiddeling en Arbitrasie (CCMA) , teen die beslissing, appèl aangeteken. Die Kommissie (CCMA) het egter die saak, wat vanaf Augustus 2005 tot Februarie 2008 voor die kommissie gedien het, verwerp. “Die aangeleentheid is daarna vir verder ondersoek aan die Skerpioene oorgegee en ‘n kriminele klag is teen hom aanhangig gemaak”, het Lackey gesê. Mushanganyisi staar twee verdere aanklagte van belastingontduiking, wat verband hou met vervalste reiseise in 2001 en 2002, in die gesig. Sy verhoor, wat reeds verskeie kere uitgestel is vanweë die feit dat Mushanganyisi reeds drie keer van regspan verander het, sal volgens beplanning vandeesweek van Maandag tot Vrydag plaasvind - Sapa. (Aangepas en vertaal uit: http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-taxevasion-1.408235) Vrae: 1) Waarom is die voormalige hoof van interne oudit by die SAID skuldig aan belastingontduiking? Noem twee redes. 2) Waarop dui sy verklarings ten opsigte van sy reistoelae?
5.8.1
Voorbeelde van belastingontduiking
Die volgende is voorbeelde van belastingontduiking: •
Die versuim om belasbare inkomste te verklaar.
•
Die eis van aftrekkings ten opsigte van uitgawes wat nie werklik aangegaan is nie en wat nie aftrekbaar is nie.
•
Die eis van insetbelasting waarop BTW nie betaal is nie.
•
Die versuim om LBS oor te betaal aan die SAID.
•
Die versuim om vir BTW te registreer al word die belastingkerf oorskry.
•
Die byhou van twee stelle finansiële state, een vir die SAID en een vir rekeningkundige doeleindes.
( Aangepas en vertaal uit: S. Kumarasingam, 2010.Tax Avoidance and Tax Evasion explained and Exemplified http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-EvasionExplained-and-Exemplified&id=3590555) Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 166
TAX105 Belasting Nog voorbeelde sluit in: •
Bedrieglike onderstatering van belasbare inkomste en kapitaalwins
•
Wanvoorstelling op doeanevorms, met ander woorde smokkelary
•
Valse verklarings ten opsigte van belasting wat betaal is deur ʼn belastingpligtige
•
Die versuim om belastingopgawes in te dien
(Aangepas uit: eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-taxavoidance.html) 5.8.2
Voorbeelde van belastingvermyding
Daar is drie hoof maniere om die belastingaanspreeklikheid van ʼn belastingpligtige tot ʼn minimum te beperk: •
Belastingvermyding by wyse van die uitstel van inkomste Belastingvermyding by wyse van hierdie metode beteken dat ʼn sakeonderneming die ontvangste van inkomste uitstel tot na die afsluiting van die belastingjaar.
•
Die vermindering van belasbare inkomste by wyse van toelaatbare aftrekkings Die belasbare inkomste van ʼn belastingpligtige kan tot ʼn minimum beperk word deur toelaatbare aftrekkings te eis. Indien daar ʼn aangeslane verlies is wat van die vorige jaar af oorgedra word, kan dit ook teenoor die belasbare inkomste van die volgende jaar afgespeel word om die belastingaanslag te verminder. Voorbeeld: Gestel ʼn maatskappy het ʼn aangeslane belastingverlies van R12 000 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2014, en ʼn belasbare wins van R10 000 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. Die aangeslane verlies van R12 000 word nou oorgedra van jaar 2014 na jaar 2015 en kan nou afgespeel word teenoor die belasbare wins van R10 000. Dit beteken dat die maatskappy geen belasting vir die 20x11 finansiële jaar hoef te betaal nie, aangesien die belastingverlies meer was as die belasbare wins.
•
Skenkings aan liefdadigheidsorganisasies Skenkings wat aan liefdadigheidsorganisasies gemaak word, word ook deur die SAID as ʼn aftrekking toegelaat indien daar ‘n Artikel 18A-sertifikaat van die liefdadigheidsorganisasie ontvang word.
(Aangepas uit: SARS, 2014. http://www.sars.gov.za/Pages/default.aspx) Daar is heelwat belastingpligtiges wat belastingvermyding en belastingontduiking met mekaar verwar. Dit is ʼn fout wat ʼn maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan kan kom.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 167
TAX105 Belasting
(http://niallcooper.files.wordpress.com/2011/07/tax-avoidance.jpg)
Gevallestudie 5.1 ‘Onwettige’ belastingontduiking en ‘wettige’ belastingvermyding 26 Februarie 2010 Ernst & Young In saak 1 van die Hertog van Westminster (wat onderskryf is deur die Appèlraad van Suid-Afrika) is voorgehou dat ‘elke mens geregtig is om sy/haar sake so te orden dat die belasting daaraan verbonde onder die bepaalde Wette minder is as wat dit andersins sou wees’. Dus, in die verlede was dit algemeen aanvaar dat daar ‘n eenvoudige onderskeid tussen ‘onwettige’ belastingontduiking en ‘wettige’ belastingvermyding bestaan. Terwyl ‘belastingontduiking’ oor die algemeen beskou is as ‘n onwettige en oneerlike wyse om die betaling van belasting vry te spring, was belastingvermyding gesien as ‘n wettige en wetlik korrekte manier om ‘n mens se eiendom te beskerm teen onnodige verwering deur belasting. Dit wil egter voorkom of die wettige manier om ‘n mens se eiendom só te beskerm, iets van die verlede is. In die Begrotingstoespraak van 2011 het die Minister van Finansies gesê dat ‘die Regering verdere stappe sal neem om belastingvermyding en belastinstrukturering te verminder’, en die Begrotingsdokumentasie sluit onder andere die volgende belastingvoorstelle in: •
Verhoging van die geagte maandelikse belastingwaarde op die gebruik van maatskappymotors;
•
Vermindering van die oorblywende beskikbare salarisstruktuuropsies aan
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 168
TAX105 Belasting werknemers, wat ‘n effek kan hê op ‘n verlaging in hul maandelikse belastingpligtigheid; •
Verstewiging van die anti-vermydings voorsorg vir aandeel aansporingsskemas;
•
Wysiging van Inkomstebelasting Wet no. 58 van 1962 (‘die Wet’) wat skemas wat ontwerp is om inkomste te genereer, maar nie onderworpe is aan Suid-Afrikaanse belasting nie deur die onbehoorlike gebruik van buitelandse belastingkrediete, sal aanspreek;
•
Wysiging van die Wet waar skemas deur die vaardige gebruik van buitelandse belastingverdragte, in staat is om Suid-Afikaanse belasting te vermy (byvoorbeeld verdragsinkopies);
•
Die instel van maatreëls ten einde te verseker dat ’onproduktiewe belasting’ nie verkeerdelik as ‘n belastingaftrekking geëis word nie;
•
Die weiering van vrystelling vir voorkeur aandele gewaarborgde dividend en enige dividend direk of indirek verkry van Suid-Afrika; en
•
Die voorsiening van ‘n eenvormige stel oordragprysreëls om kunsmatige prysing of wanallokering van pryse vir beide binnelandse en buitelandse transaksies te hanteer.
Die Minister van Finansies het dit in die 2011 Begrotingstoespraak duidelik gestel dat, gegewe die huidige onstabiliteit van die ekonomiese omgewing, dit beplan om die ooglopende tekort aan inkomste aan te vul deur die gordel stywer te trek en te verseker dat belastingvermydingskemas tot ‘n minimum beperk word.
(Aangepas en vertaal uit: http://www.taxtalkblog.com/?p=1181) Vrae: 1. Gee een voorbeeld van belastingvermyding en een voorbeeld van belastingontduiking in die gevallestudie hierbo. 2. Met watter voorstelle het die Minister van Finansies in sy begrotingsrede vorendag gekom om belastingvermyding in te kort? 3. Hoe beplan die Minister van Finansies om die tekort aan inkomste te verminder? 4. Watter voordele hou die insameling van belasting vir Suid-Afrika in?
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 169
TAX105 Belasting 5.9
Samevatting
Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, in stand gehou word en transaksies afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en effektiewe opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur gemagtigde personeel. Die rekords wat vir ʼn periode van sewe jaar gehou moet word, is die Algemene Grootboek met die verskillende grootboekrekeninge, kontantboeke, joernale, tjekboeke, bankstate, depositostrokies, betaalde tjeks, fakture, voorraadlyste en ander finansiële rekords. Daar is verskeie sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ʼn belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan oingedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes: Inkomstebelasting, Werknemersbelasting (LBS), Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) en Voorlopige Belasting Daar is heelwat belastingpligtiges wat belastingvermyding en belastingontduiking met mekaar verwar. Dit is ʼn fout wat ʼn maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan kan kom. Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê : “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur”.
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Bladsy 170
TAX105 Belasting 5.10 Selfevaluering Aktiwiteit 6 Beantwoord die vrae hieronder: 1) Beantwoord die volgende meerkeusevrae, ten opsigte van belastingvermyding en belastingontduiking. a. Die volledige byhou van ʼn reisregister ten opsigte van kilometers gereis vir sakedoeleindes ten einde ʼn aftrekking teen ʼn reistoelaag te eis. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
b. Die bykomende inkomste wat Lienkie du Toit met haar kelnerwerk verdien is so min dat sy besluit om dit nie te verklaar op haar jaarlikse belastingopgawe nie. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
c. Paul Wiesenhof verdien ʼn R1 200 rente-inkomste op sy spaarrekening. Hy voel dat die rente in elk geval vrygestel gaan wees en verklaar nie die inkomste op sy opgawe nie. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
d. Henro le Roux is die eienaar van sy eie maatskappy. Hy maak gereeld gedurende die jaar donasies aan verskeie welsynsorganisasies. Hy hou volledig rekord van hierdie donasies, aangesien hy dit aan die einde van die finansiële as ʼn aftrekking wil eis. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
Bladsy 171
TAX105 Belasting
WOORDELYS IN AFRIKAANS EN ENGELS
Afrikaans
Engels
Lopende Betaalstelsel (LBS)
Pay as you Earn (PAYE)
Werkloosheidversekeringsfonds
Unemployment Insurance Fund (UIF)
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Value Added Tax (VAT)
Kapitaalwinsbelasting (KWB)
Capital Gains Tax (CGT)
Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID)
South African Revenue Service (SARS)
Werknemersbelasting
Employees Taxation
Belastingvermyding
Tax Avoidance
Belastingontduiking
Tax Evasion
Aangeslane belasting
Assessed Tax
Aangeslane belastingverlies
Assessed Tax Loss
Vaardigheidsontwikkelingsheffing
Skills Development Levy (SDL)
Woordelys in Afrikaans en Engels
Bladsy 172
TAX105 Belasting
BRONNELYS •
Accounting Tools. 2011. Tax Base.http://www.accountingtools.com/dictionary-taxbase
•
Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefit.http://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-benefit.html
•
Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-supply.html
•
Akrani, G. 2010. Direct Taxes Meaning – Merits and Demerits of Direct Taxes. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
Akrani, G. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyancity.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
allAfrica.com, 2010. South-Africa: Free State Farmer Sentenced for tax evasion. http://allafrica.com/stories/201007280982.html
•
Analystnotes, 2011. Determining the tax base of assets and liabilities. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159
•
Andrew. 2011. Difference between Excised Duty and Custom Duty. http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/
•
Aucamp Scholtz Lubbe Geoktrooieerde Rekenmeesters, 2014.
•
Barnes, D. 2011. How to account for permanent differences in business taxes. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-businesstaxes.html
•
Bowman, R.J. 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_tax-evaders.html
•
Business Report. 2011. Vehicle Excise Duty up to 25%. http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222
•
BusinessDictionary, 2011. Income-Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Indirect Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Input Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html
Bronnelys
Bladsy 173
TAX105 Belasting •
BusinessDictionary, 2011. Output Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Taxation Principles. http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-principles.html
•
BusinessDictionary, 2011. Value Added Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html
•
BusinessDictionary, 2011. Ad valorem tax. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html
•
Businessdictionary, 2011. Pay-as-you-earn. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html
•
BusinessDictionary. 2011. Direct-tax. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html
•
BusinessDictionary. 2011. Tax base. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-evasion. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-evasion.html
•
Businessdictionary.com, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-avoidance. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
BusinessLink, 2011. Understanding and checking your tax calculation. http://businesslink.gov.uk/bdotg/action/layer?r.i=1082555662&r.l1=1073858808&r.l2= 1073859209&r.l3=1082611551&r.l4=1082555901&r.s=sc&r.t=RESOURCES&topicId =1082555901
•
Buzzle.com, 2011. Economic Profit vs Accounting Profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
Buzzle.com. 2011. Economic profit vs accounting profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
Calhoun, J. 2011. Benefits of Tax Consolidation. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-consolidation.html
•
Carnes, D. 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_taxevasion.html
Bronnelys
Bladsy 174
TAX105 Belasting •
Cliffe Dekker Hofmeyr, 2011. Doing Business in South Africa. http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-SouthAfrica.pdf
•
Croome, 2011. SARS and the taxpayer. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=631&Issu e=449
•
CSD Technology, 2011. http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm
•
Du Preez, L. 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
Du Preez, L. 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
Dudley, H. 2011. South African Esate Duty Amendmends. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=5 8277&sn=Detail
•
eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html
•
Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E. & Adams, M. 2008. Enjoy Accounting. Heinemann: Sandton. 380p.
•
Ernst & Young. 2010. ‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance. http://www.taxtalkblog.com/?p=1181
•
Fasset 2014. Budget Update Handouts:Tax Tables
•
Financial Dictionary. 2011. Indirect Tax. http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax
•
Giacosa, A. 2010. Year-end tax planning in 6 easy steps. http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-steps-6a
•
Govender, K. 2011. SARS’s administrive penalties for non-compliance. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=5 7895&sn=Detail
•
http://asl.co.za/downloads/Taxguide2014/ASL202014%20TG%20AFR%20Electr.pdf
•
http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx
•
http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/
•
http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222
Bronnelys
Bladsy 175
TAX105 Belasting •
http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=obtain%20asset%20lower%20than%2 0market%20value
•
http://www.treasury.gov.za/documents/national%20budget/2014/speech/speech.pdf
•
Huxham, K.& Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax.H & H Publications : Roggebaai.
•
Institute on Taxation and Economic Policy, 2011. Tax Principles: Building Blocks of a Sound Tax System. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf
•
Internal Revenue Services, 2011. Tax Avoidance and Tax Evasion. http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp
•
Investorwords, 2011. Tax evasion. http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html
•
Investorwords, 2011. Tax. http://www.investorwords.com/4879/tax.html
•
Investorwords. 2011. Assessed loss. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html
•
Investorwords. 2011. Consolidated Tax Return. http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html
•
iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion. http://www.iol.co.za/news/southafrica/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235
•
Jones, S. 2009. SARS’S issue with ‘connected’persons. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 3276&sn=Detail
•
Kerdachi, D., Kriel, A. & Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde. Maskew Miller Longman:Kaapstad. 282p.
•
Kimmons, R. 2010. The effect of tax planning on a Business. http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html
•
Kumarasingam, S. 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and exemplified. http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explainedand-Exemplified&id=3590555
•
Law24.com, 2011. Estate Duty. http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168 &domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb
Bronnelys
Bladsy 176
TAX105 Belasting •
LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a
•
Lund, T. 2010. SARS to close another tax loophole. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-20100804
•
Lutzenberger, T. 2011. Why does the federal government collect taxes? http://www.ehow.com/about_7221426_federal-government-collect-taxes_.html
•
MacHutchon, S. 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 8238&sn=Detail
•
mc3consulting.com. 2011. South African Revenue Services (SARS) – Case Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp
•
Moneywebtax, 2005. Availability and retention of records. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_filei d=191
•
Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax Avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
Northseattle.edu, 2011. Chapter 16 : Income Taxes. http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm
•
NowMaster Accounting. 2011. What are the advantages and disadvantages of Cash vs Accrual accounting? http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-theadvantages-and/y2cary3n6mng/50#
•
OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf
•
Oʼneal, D. L. 2011. Types of Indirect Taxes. http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html
•
P. Moorcraft, 2010. Why would SARS want to audit you? http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010--CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you
•
Parker, J. 2011. Reward Ideas for Employees. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html\
Bronnelys
Bladsy 177
TAX105 Belasting •
Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation Act. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/
•
Perez, W. 2011. Tax Planning Basics. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm
•
Pietersz, G .2011. Deferred tax.http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/
•
PoliticsDictionary, 2011. Tax-avoidance. http://www.politicsdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
Practical Tax Handbook, 2011. SARS is strict about record-keeping. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping
•
Puppetgove, 2009. Politicos Admit Not Filing, Paying Taxes. http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/
•
Putra, 2009. Temporary and Permanent Differences (Accounting for Income Tax). http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differencesaccounting-for-income-tax/
•
Rammutla, P. 2008. Tax treatment of assessed losses. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page265?oid=3 2480&sn=Detail)
•
RediffBUSINESS. 2009. What is excise duty all about? http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-allabout.htm).
•
Retief, E., Van Blerk, C & South African Institute of Professional Accountants.2011. Tax Guide 2011/12. Proverto Educational Publishers: Johannesburg.
•
Roberts, D. 2011. Ten good tips for legal tax Avoidance. http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html
•
SAICA, 2003.Independent Contractors. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm
•
SAICA. 2009. Group Tax: Just a small step away. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612
•
Shoprite Holdings, 2010. Annual Report 2010. http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_R eports/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf
Bronnelys
Bladsy 178
TAX105 Belasting •
SME Toolkit South Africa, 2011. Record-keeping is key. http://southafrica.smetoolkit.org/sa/en/content/en/5039/Good-record-keeping-is-key
•
Softline VIP a division of Softline (Pty) Ltd, 2014. Payroll Pocket Guide.
•
South African Institute of Professional Accountants, May 2014 Preparation notes to Professional Examination
•
South African Institute of Professional Accountants, 2014
•
South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=2015%20tax%20tables
•
South African Revenue Service, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/UIF/Pages/default.aspx
•
South African Revenue Services, 2011. SARS Practice Note 7. http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1
•
South African Revenue Services, 2011. What SARS does. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=200
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.aspx?FileID=56838
•
South African Revenue Services, 2011.Interpretation note no. 17. http://www.projectxchange.co.za/userfiles/SARS-independent-contractors.pdf
•
South African Revenue Services, 2011.Skills Development Levy. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=sdl
•
South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/
•
South African Revenue Services, 2014. Record keeping by persons who render returns.http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping
•
South African Revenue Services, 2014. Subsistence Allowances. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=subsistance%20allowance
•
South African Revenue Services, 2014. ValueAdded Tax. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=vat
•
South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/PIT/Pages/default.aspx
•
South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/VAT/Pages/Taxperiods-for-vat-vendors.aspx
Bronnelys
Bladsy 179
TAX105 Belasting •
South African Revenue Services, 2014. http://www.sars.gov.za/TaxTypes/CGT/Pages/default.aspx
•
South African Revenue Services,2014. Record keeping in relation to taxable capital gain or assessed capital loss. http://www.sars.gov.za/pages/Results.aspx?k=record%20keeping%20for%20capital %20gains
•
Springer, S.E. 2009. Cash vs Accrual Accounting for Small Businesses. http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cashaccrual(1).html).
•
Sprout, L.I. 2010. A feasibility study of Group Taxation in South Africa. http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-155945/
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., De Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid Afrikaanse Inkomstebelasting 2011. LexisNexis : Johannesburg.
•
Tax Foundation, 2008. Ten Principles of Sound Tax Policy. http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf
•
The Investor, 2009. Tax avoidance versus tax evasion. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/
•
Tickle, D. 2011. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Iss ue=1079
•
UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde
•
Von Haefen Financial Management, 2009. Why is tax planning important? http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9
•
Ward, A. 2011. How do taxes impact our economy? http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-impact-economy_.html
•
Wisegeek, 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm
•
Wisegeek.com, 2011. What is the difference between tax-evasion and taxavoidance?http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasionand-tax-avoidance.htm
Bronnelys
Bladsy 180
TAX105 Belasting •
Wolfe, M. 2010. Principles of Good Tax Law.http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html
•
Writing, A. 2011. Define Fringe Benefit.http://www.ehow.com/about_6303466_definefringe-benefit.html
Bronnelys
Bladsy 181
TAX105 Belasting
SELFEVALUERINGSRIGLYNE Riglyne: Aktiwiteit 1 Inkomstebelasting: Individue en Trusts Bestudeer die volgende tabelle en beantwoord dan die vrae: Belastingkoerse (jaar van aanslag geëindig 29 Februarie 2015) Individue Belasbare Inkomste Belastingkoerse R 0 – R 174 550
18% van belasbare inkomste
R 174 551 – R 272 700
R 31 419 + 25% van belasbare inkomste bo R 174 550
R 272 701 – R 377 450
R 55 957 + 30% van belasbare inkomste bo R 272 700
R 377 451 – R 528 000
R 87 382 + 35% van belasbare inkomste bo R 377 450
R 528 001 – R 673 100
R 140 074 + 38% van belasbare inkomste bo R 528 000
R 673 101 en meer
R 195 212 + 40% van belasbare inkomste bo R 673 100
Trusts, behalwe spesiale trusts: Belastingkoers – 40% Belastingkortings Primêre korting
R 12 726
Sekondêre korting (persone 65 jaar en ouer)
R 7 110
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R 2 367
1. Mnr. Holm het ʼn belasbare inkomste van R174 550 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. Mnr. Holm is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy belasting betaalbaar vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015 te bereken. 2. Mev. Steenberg het ʼn belasbare inkomste van R450 000 vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015. Mev. Steenberg is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 28 Februarie 2015.
Selfevalueringsriglyne
Bladsy 182
TAX105 Belasting 3. Wat sal Mev. Steenberg se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was? 4. ABC Bpk. verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk. skuldig? Wat kan gebeur? 5. Mev. Kok verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ʼn beslote korporasie wat sy spesiaal gestig het, aangesien ʼn sakeonderneming belasting betaal teen ʼn laer belastingkoers as ʼn individu. Waaronder sal jy Mev. Kok se handelinge klassifiseer? Antwoord: 1. Belasting op R174 550
(R174 550x 18%) = R31 419
Primêre korting
(R 12 726)
Belasting betaalbaar
R18 693
(Slegs die primêre korting is hier van toepassing, aangesien Mnr. 55 jaar oud is.) 2. Belasting op R 450 000
R 450 000 - R 377 451 = R 72 549 R 72 549 x 35% = R25 392 DUS: R25 392 + R 87 382 = R 112 774
Belasting betaalbaar voor kortings
R 112 774
Primêre korting
(R 12 726)
Sekondêre korting
(R 7 110)
Belasting betaalbaar
R 92 938
(Beide primêre en sekondêre korting is hier van toepassing, aangesien Mev. S 70 jaar oud is.) 3. Indien Mev. S 75 jaar oud was sou haar belasting betaalbaar aan die SAID R 90 571 beloop. Sy voldoen aan die vereistes vir die tersiêre korting, aangesien sy 75 jaar oud is. 4. ABC Bpk. is skuldig aan belastingontduiking en kan deur die SAID beboet word. 5. Belastingvermyding
Selfevalueringsriglyne
Bladsy 183
TAX105 Belasting
Riglyne: Aktiwiteit 2 ABC Bpk. Proefbalans op 28 Februarie 2015 2014
DT
420,000.00 Verkope 330,000.00 Koste van verkope
KT 520,000.00
320,000.00
38.98 Rente inkomste
12.37
9,950.00 Rekenmeestersfooie 150,000.00 Ouditfooie 1,369.14 Bank kostes
200,000.00 800.68
655.00 Skoonmaak - Konsultasiefooie
48,000.00
10,143.56 Rekenaaruitgawes 38,906.30 Elektrisiteit &water 1,434.66 Versekering
19,769.20 5,656.10
33,868.75 Rente-uitgawe 28,592.66 Prokureursfooie
2,795.08
625.00 Telefoonuitgawes
12,500.00
2,081.50 Onderhoudskostes
18,213.58
142,412.41 Netto verlies
-107,722.27
Vrae: 1) Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk. nou gaan oordra na die 2016 finansiële jaar? 2) Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk. wees, indien daar ʼn wins van R400,000
in die 2016 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings reeds in berekening gebring is. Selfevalueringsriglyne
Bladsy 184
TAX105 Belasting 3) Wat sal die belasting betaalbaar deur ABC Bpk. wees, indien die belasbare inkomste
R149,865 beloop? 4) Aanvaar dat ABC Bpk. nie handel gedryf het gedurende die 2016 finansiële jaar nie.
ABC Bpk. toon egter ʼn belasbare inkomste van R500,000 vir die 2017 finansiële jaar. Sal die SAID vir ABC Bpk. toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die vorige jaar gely het teenoor hulle belasbare inkomste van 2017 af te speel? Gee redes vir jou antwoord. Antwoorde: 1) R250,134.68 (R142,412.41 + R107,722.27) 2) ABC Bpk. se belasbare inkomste vir die 2016 finansiële jaar sal R149,865.32 wees
(R400,000.00 - R250,134.68) 3) R41,962.28 (R149,865.32 * 28%) 4) Nee, ABC Bpk. sal dus nie toegelaat word om die aangeslane verlies van
R250,134.68 in die 2017 finansiële jaar aan te wend nie, omdat hy nie gedurende die 2016 finansiële jaar handel gedryf het nie. Dit word spesifiek vereis dat ʼn onderneming vir aaneenlopende jare moet handel dryf, alvorens ʼn maatskappy sy aangeslane verlies, wat oorgedra word vanaf die vorige jaar, kan afspeel teenoor sy belasbare inkomste van die volgende finansiële jaar.
Riglyne: Aktiwiteit 3 Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd. is ʼn sakeonderneming wat kinderpartytjies, asook dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing, reël. Annemarie Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien die reël van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is amper weer tyd vir Annemarie om die BTW-opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help. Voltooide BTW-skedules vir die maand van Julie 2014: Verkope vir die maand van Julie 2014 Verkoopsfaktuur No.
Verkoopprys
14% BTW
Bedrag voor BTW
1
2,850
350
2,500
2
3,560
437
3,123
Selfevalueringsriglyne
Bladsy 185
TAX105 Belasting
3
5,890
723
5,167
4
6,280
771
5,509
5
7,825
961
6,864
26,405
3,243
23,162
Aankope vir die maand van Julie 2014 Aankope Faktuur No.
Aankoopsprys
14% BTW Bedrag voor BTW
1
850
104
746
2
350
43
307
3
1,250
154
1,096
4
286
35
251
5
536
66
470
3,272
402
2,870
1. R3,243 â&#x20AC;&#x201C; R402 = R2,841 (Belasting betaalbaar aan die SAID)
Riglyne: Aktiwiteit 4 Super Vinnig Bpk. is Ĺ&#x2030; maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen. Hulle het onlangs nuwe bande op hulle trokkie laat sit en ook sommer brandstof ingegooi. Bestudeer die onderstaande faktuur en beantwoord die volgende vrae: e. Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil tussen inset- en uitsetbelasting is? f.
Gaan Super Vinnig Bpk. inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder? Gee redes vir jou antwoord.
g. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van R1,540? h. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word? Faktuur No: 123A
Super Vinnig Bpk 14 Oval Road
Faktuur
Johannesburg 2090 Selfevalueringsriglyne
Bladsy 186
TAX105 Belasting Telefoon No:
011 282 6824
BTW Reg No:
4676650011 5
Julie 2014
Bestelling No: 1256 Rekening No: 116
Kostekode
BTW-
Prys/
Koers
eenheid
Totale bedrag
4 Bande
VOS/NN
14%
R 285
R 1,140
Brandstof
ONN/NN
0%
R 400
R 400 R 1,540
Antwoord: a. Insetbelasting is die belasting wat gehef word op aankope, terwyl uitsetbelasting gehef word op verkope. b. Insetbelasting c. R140 (R1140 * 14/114). Onthou die brandstof is Ĺ&#x2030; nulkoerslewering. d. R140 Riglyne: Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomstegroepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word. Groepe
Belasbare buitelandse dividend
Buitelandse rente
Plaaslike rente
Plaaslike dividend
300
400
33,000
34,000
1.
Totaal
Vrygestelde bedrag
Ingesluit by inkomste
67,700
33,000 +
300 + 400
34,000
(65 jaar oud) 300
2.
400
32,000
32,700
32,000
300 + 400
36,280
3,700 +
580
(65 jaar oud) 580
3.
3,700
32,000
32,000
(60 jaar oud) 4.
4,500
Selfevalueringsriglyne
380
750
3,200
8,830
750 +
4,500 +
Bladsy 187
TAX105 Belasting
3,200
(35 jaar oud) 3,500
5.
3,500
380
3,500
(72 jaar oud)
Riglyne: Aktiwiteit 5.1 1) Mediese Krediete -
Eerste lid - R 257 x 12 = R 3 084
-
Tweede lid - R 257 x 12 = R 3 084
-
Derde lid
- R 172 x 12 = R 2 064
Totale mediese krediet=
R 8 232
2) Annuïteitbydraes R 6 185 : met toepassing van die aftrekkingsreëls sal sy die volle R 6 185 as aftrekking kry 3) Sally se 2015 belastingberekening InkomsteR 372 000 Annuïteit aftrekking toegelaat (R 6 185) Belasbare Inkomste R 365 815 Belasting R 83 891.50 Primêre Korting (R 12 726) Belasting betaalbaar R 71 165.50 Mediese Krediete (R 8 232) LBS reeds betaal (R 73 512) Belasting ontvangbaar R 10 578.50
Riglyne: Aktiwiteit 6 Antwoorde: 1. Meerkeusevrae: a. Belastingvermyding b. Belastingontduiking c. Belastingontduiking d. Belastingvermyding
Selfevalueringsriglyne
Bladsy 188
© Kopiereg 2012 Onder redaksie van Paul JN Steyn, BA (PU vir CHO), THOD (POK), DEd (Unisa). ’n Publikasie van Kraal-Uitgewers. Alle regte voorbehou. Adres: H/v D.F. Malan- & Eendrachtstraat, Kloofsig, Pretoria Posadres: Posbus 11760, Centurion, 0046 E-pos: steyn@kraaluitgewers.co.za Webtuiste: www.kraaluitgewers.co.za Gedruk en gebind deur Aksent Media, tel: 082 445 4513 Eerste druk 2012 ISBN: 978-1-920568-21-4 Geen gedeelte van hierdie boek mag sonder die skriftelike toestemming van die uitgewers gereproduseer of in enige vorm of deur enige middel weergegee word nie, hetsy elektronies of deur fotokopiëring, plaat- of bandopnames, vermikrofilming of enige ander stelsel van inligtingsbewaring nie. Enige ongemagtigde weergawe van hierdie werk sal as ’n skending van kopiereg beskou word en die dader sal aanspreeklik gehou word onder siviele asook strafreg.
akademia jou oop, afrikaanse leertuiste
w w w. a k a d e m i a . a c . z a
TAX105 Belasting
Inhoudsopgawe Programoorsig................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ......................................................................... ......................................... 6 Inleiding ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ..................................................................................... .....................................................7 .....................7 Vakleeruitkomste ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................... ................................... 10 Woordomskrywing vir evaluering................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ...................................................................... ...................................... 11 StudieStudie-eenheid 1: Inleiding tot belasting ................................................................ ................................................................................................ ........................................................................................ ........................................................ 13 1.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 13
1.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 14
1.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?............................................................................... 14
1.4
Inleiding ....................................................................................................................... 16
1.5
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming ...................... 17
1.5.1
Verskillende vorms van belasting ............................................................................ 20
1.5.1.1 Kapitaalwinsbelasting ................................................................................................ 21 1.5.1.2 Skenkingsbelasting .................................................................................................... 23 1.5.1.3 Boedelbelasting .......................................................................................................... 23 1.5.1.4 Inkomstebelasting ...................................................................................................... 25 1.5.1.5 Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)....................................................... 30 1.5.1.6 Werkloosheidsversekeringsfonds............................................................................ 31 1.5.1.7 Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) ........................................................... 32 1.5.2
Die effek van belasting op individue en sakeondernemings ............................... 33
1.6
Redes waarom die regering belasting invorder..................................................... 33
1.6.1
Verpligte besteding .................................................................................................... 35
1.6.2
Diskresionêre besteding ........................................................................................... 35
1.6.3
Staatsbesteding ......................................................................................................... 35
1.6.4
Maatskaplike dienste ................................................................................................. 35
1.7
Die beginsels van belasting...................................................................................... 36
1.7.1
Ekwiteit – regverdige belasting ................................................................................ 37
1.7.2
Toereikendheid en deursigtigheid ........................................................................... 37
1.7.3
Eenvoud ...................................................................................................................... 38
1.7.4
Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid) ......................................................................... 38
1.7.5
Neutraliteit ................................................................................................................... 38
1.7.6
Balans .......................................................................................................................... 38
1.8
Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming ........................... 38
1.8.1
Belasting- en sakestrategie ...................................................................................... 39
1.8.2
Belastingbeplanning .................................................................................................. 39
©akademia (MSW)
Bladsy 1
TAX105 Belasting 1.9
Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing ........................ 40
1.9.1
Boetes wat gehef kan word ..................................................................................... 42
1.10
Samevatting ................................................................................................................ 44
1.11
Selfevaluering ............................................................................................................. 45
StudieStudie-eenheid 2: Direkte Direkte belasting op maatskappymaatskappy-inkomste en -winste ........................................................... ........................................................... 47 2.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 47
2.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 48
2.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?............................................................................... 49
2.4
Inleiding ....................................................................................................................... 51
2.5
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting ................................................. 52
2.5.1
Direkte belasting ........................................................................................................ 52
2.5.2
Indirekte belasting ...................................................................................................... 52
2.5.3
Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipe maatskappye53
2.5.4
Voordele en nadele van direkte belasting .............................................................. 56
2.6
Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste ............. 59
2.6.1
Rekeningkundige winste – wins voor belasting..................................................... 59
2.6.2
Belasbare winste (inkomste) .................................................................................... 59
2.6.3
Die gevolge van die verskille tussen ʼn rekeningkundige wins en ʼn belasbare wins ...................................................................................................................................... 60
2.6.3.1 Permanente verskil .................................................................................................... 61 2.6.3.2 Tydelike verskil ........................................................................................................... 61 2.7
Die berekening van die belastingbasis ................................................................... 68
2.7.1
Die belastingbasis van bates en laste .................................................................... 68
2.7.1.1 Belastingbasis van ʼn bate ........................................................................................ 68 2.7.1.2 Belastingbasis van ʼn las ........................................................................................... 68 2.7.2
Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies............................ 72
2.7.2.1 Kontantbasis ............................................................................................................... 72 2.7.2.2 Die toevallingsgrondslag........................................................................................... 72 2.8
Belastingverliese ........................................................................................................ 73
2.9
Inkomstebelastingkonsolidasie ................................................................................ 76
2.9.1
Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye ..... 78
2.9.2
Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika ....................................................... 79
2.10
Samevatting ................................................................................................................ 89
2.11
Selfevaluering ............................................................................................................. 90
©akademia (MSW)
Bladsy 2
TAX105 Belasting StudieStudie-eenheid 3: Indirekte belasting................................ belasting................................................................ ................................................................................................ .............................................................................................. .............................................................. 93 3.1
Studie-eenheid leeruitkomstes ................................................................................ 93
3.2
Verrykende bronne .................................................................................................... 94
3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?............................................................................... 95
3.4
Inleiding ....................................................................................................................... 96
3.5
Indirekte belastings wat ingevorder word onderneming in Suid-Afrika.............. 97
3.6
Doeane- en Aksynsbelasting ................................................................................... 99
3.6.1
Tipes Aksynsbelasting .............................................................................................. 99
3.6.2
Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting ................................................. 100
3.7
Die wese van Ad valorem belasting ...................................................................... 103
3.8
Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings................... 105
3.8.1
BTW insette en uitsette ........................................................................................... 106
3.8.2
Registrasie as BTW ondernemer vir BTW doeleindes....................................... 107
3.8.3
Belasbare lewerings ................................................................................................ 108
3.8.4
Vrygestelde lewerings ............................................................................................. 111
3.9
Samevatting .............................................................................................................. 115
3.10
Selfevaluering ........................................................................................................... 116
StudieStudie-eenheid 4: Werknemersbelasting ................................................................ ................................................................................................ ........................................................................................ ........................................................ 119 4.1
Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 119
4.2
Verrykende bronne .................................................................................................. 120
4.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?............................................................................. 120
4.4
Inleiding ..................................................................................................................... 123
4.5
Die belastingstelsel vir werknemers...................................................................... 124
4.5.1
LBS, SIBW en Voorlopige Belasting ..................................................................... 124
4.5.2
Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds ........ 127
4.6
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers.................................... 129
4.6.1
Arbeidsmakelaars .................................................................................................... 130
4.6.2
Persoonlike diensteverskaffers .............................................................................. 130
4.6.3
Onafhanklike kontrakteur ........................................................................................ 134
4.6.3.1 Statutêre toetse ........................................................................................................ 134 4.6.3.2 Gemenereg toetse ................................................................................................... 134 4.6.4
Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies ............ 139
4.6.5
Studente en skoliere ................................................................................................ 139
4.6.6
Deeltydse, tydelike en toevallige werkers ............................................................ 139
4.6.7
Kommissie-agente ................................................................................................... 139
4.7
Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits .................................. 140
©akademia (MSW)
Bladsy 3
TAX105 Belasting 4.7.1
Toelae en byvoordele .............................................................................................. 141
4.7.1.1 Toelae ........................................................................................................................ 141 4.7.1.2 Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 .................................................................................................................................... 145 4.8
Toelaatbare aftrekkings .......................................................................................... 151
4.8.1
Ledebydraes tot ʼn PF .............................................................................................. 151
4.8.2
Ledebydraes tot ʼn UAF ........................................................................................... 153
4.8.3
Mediese onkostes .................................................................................................... 154
4.9
Vrygestelde inkomste .............................................................................................. 156
4.9.1
Dividende .................................................................................................................. 156
4.9.2
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika ........................................................................ 157
4.10
Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word .......................... 157
4.11
Samevatting .............................................................................................................. 158
4.12
Selfevaluering ........................................................................................................... 159
StudieStudie-eenheid 5: Regsvereistes................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ........................................................................ ........................................ 161 5.1
Studie-eenheid leeruitkomstes .............................................................................. 161
5.2
Verrykende bronne .................................................................................................. 162
5.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?............................................................................. 164
5.4
Inleiding ..................................................................................................................... 164
5.5
Rekordhouding en rekordbewaring ....................................................................... 165
5.5.1
Wat is die doel van rekordhouding?...................................................................... 170
5.5.2
Wetgewing met betrekking tot rekordhouding ..................................................... 171
5.6
Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes......................... 174
5.6.1
Sperdatums vir inkomstebelasting ........................................................................ 174
5.6.2
Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS) ...................................................... 176
5.6.3
Sperdatums vir BTW ............................................................................................... 176
5.6.4
Sperdatums vir voorlopige belasting ..................................................................... 179
5.6.5
Belastingopgawes en betalings aan die SAID .................................................... 180
5.7
Noodsaaklikheid van belastingowerhede ............................................................. 181
5.8
Belastingvermyding en belastingontduiking ........................................................ 186
5.8.1
Voorbeelde van belastingontduiking ..................................................................... 188
5.8.2
Voorbeelde van belastingvermyding ..................................................................... 189
5.9
Samevatting .............................................................................................................. 192
5.10
Selfevaluering ........................................................................................................... 193
©akademia (MSW)
Bladsy 4
TAX105 Belasting Terminologie in Engels ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ..................................................................................... ..................................................... 196 Bronnelys ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................... ............................................... 197 Selfevalueringsriglyne ................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ........................................................................................ ........................................................206
Šakademia (MSW)
Bladsy 5
TAX105 Belasting
Programoorsig
Hoër Sertifikaat in Rekeningkunde
Finansiële Rekeningkunde
Koste Rekeningkunde
Ekonomie
Bedryfsinligtingstelsels
Belasting
Ouditkunde
Kliëntediens en Etiek
Sakeberekeninge
Studie-eenheid 1: Inleiding tot Finansiële Rekeningkunde
Studie-eenheid 1: Inleiding tot koste rekeningkunde
Studie-eenheid 1: Inleiding tot ekonomie
Studie-eenheid 1: Inleiding tot bedryfsinligtingstelsels
Studie-eenheid 1: Inleiding tot belasting
Studie-eenheid 1: Die wese van oudit
Studie-eenheid 1: Kliëntediens en etiek
Studie-eenheid 1: Inleiding tot Sakeberekeninge
Studie-eenheid 2: Bedryfsinkomste
Studie-eenheid 2: Standaard koste rekeningkunde
Studie-eenheid 2: Ekonomiese prestasiemeting
Studie-eenheid 2: Apparatuur en programmatuur
Studie-eenheid 2: Direkte belasting op maatskappy inkomste en winste
Studie-eenheid 2: Algemene ouditbeginsels
Studie-eenheid 2: Kliënte en kliëntebehoeftes
Studie-eenheid 2: Basiese berekeninge
Studie-eenheid 3: Bedryfsuitgawes
Studie-eenheid 3: Proses koste rekeningkundige stelsel
Studie-eenheid 3: Die monetêre sektor
Studie-eenheid 3: Inligtingsbestuur
Studie-eenheid 3: Indirekte belasting
Studie-eenheid 3: Die ouditproses
Studie-eenheid 3: Kliëntediens
Studie-eenheid 3: Koste en Inkomste
Studie-eenheid 4:
Studie-eenheid 4: Die openbare sektor
Studie-eenheid 4: Eindgebruikdienslewering
Studie-eenheid 4: Werknemersbelasting
Studie-eenheid 4: Die ouditverslag
Studie-eenheid 4: Etiese gedrag in die onderneming
Studie-eenheid 4: Eenvoudige en saamgestelde rente berekenings
Studie-eenheid 5: Die buitelandse sektor
Studie-eenheid 5: Die inligtingstegnologiedepartement
Studie-eenheid 5: Regsvereistes
Studie-eenheid 5: Die rol van interne oudit
Studie-eenheid 5: Etiese gedrag teenoor kliënte
Studie-eenheid 5: Belegging, lenings en aandele
Studie-eenheid 4: Finansiële verslagdoening
Studie-eenheid 5: Regsaspekte van Finansiële Rekeningkunde
Koste rekeningkunde in diensverskaffingsondernemings
Studie-eenheid 5: Bestuursbesluitneming en kosteanalise
©akademia (MSW)
Bladsy 6
TAX105 Belasting
Inleiding Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk gehef word op persoonlike of korporatiewe inkomste, word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier. Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Investorwords.com, 2011. http://www.investorwords.com/4879/tax.html). Belasting is dus ʼn belangrike bron van inkomste vir die regering van ʼn land. Om in die onderskeie finansieringsbehoeftes van ʼn regering te voldoen word daar verskeie belastings gehef. Wanneer ʼn sakeonderneming projeksies en finansiële beplanning doen vir ʼn betrokke finansiële jaar, is dit belangrik om belasting in te reken. Indien ʼn sakeonderneming nie belasting hierby insluit nie, kan dit lei tot ʼn afname in winsgewendheid, aangesien belasting – indien nie daarvoor begroot nie – ʼn redelike hap uit ʼn onderneming se winste kan neem. Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is. Die belasting wat in Suid-Afrika gehef word, kan hoofsaaklik verdeel word in: •
Direkte belasting
•
Indirekte belasting
Die normale belastingaanspreeklikheid van ʼn individu word verhaal deur die volgende tipes belasting: •
Werknemersbelasting in die vorm van: o
Lopende Betaalstelsel (LBS)
o
Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW)
•
Voorlopige belastingbetalings
•
ʼn Finale vereffening met aanslag, indien ter sprake
©akademia (MSW)
Bladsy 7
TAX105 Belasting Die belastingaanspreeklikheid vir individue aan die einde van ʼn belastingjaar is gewoonlik heelwat minder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word. Dit kan gebeur dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) stawende dokumentasie kan aanvra, ten opsigte van ʼn individu se belastingsake. Vir hierdie rede word daar van ondernemings en individue verwag om rekords vir ʼn periode van vyf jaar te bewaar. Wie en wat is die SAID? Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die belastingwetgewing uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en die Doeane- & Aksynsbelastinginsamelings, namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika. Die basiese funksies van die SAID kan soos volg opgesom word:
Die insameling en administrasie van alle nasionale belastings en heffings Die insameling van belasting wat kragtens enige ander wetgewing opgelê is, soos ooreengekom tussen die SAID en die verteenwoordiger van die ander instansie Verskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere Fasiliteer handel Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomste aangeleenthede
(Bron: Outeur, 2011) Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê : “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur” (The Investor, 2009. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/).
©akademia (MSW)
Bladsy 8
TAX105 Belasting Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat ontstaan het om die hoeveelheid belasting waarvoor ʼn belastingpligtige aanspreeklik is te verminder. Eersgenoemde sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig is, en ʼn vorm van belastingbedrog is. Dit is belangrik om die verskil tussen die twee begrippe te verstaan, aangesien ʼn onvermoë om die onderskeid te tref, tot groot boetes en selfs tronkstraf kan lei. Let asseblief daarop dat die onderstaande belastingwetgewing op ʼn jaarlikse basis gewysig kan word deur die Suid Afrikaanse regering:
•
Die Inkomstebelastingwet 58 van 1962
•
Die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde 89 van 1991
•
Boedelbelastingwet 45 van 1995
Wysigings van toepassing op die 2011/2012 belastingjaar is in hierdie studiegids saamgevat ter verduideliking en is in die voorbeelde gebruik ten einde bepaalde begrippe te verduidelik. Hierdie wetgewing kan egter jaarliks verander. Om te verseker dat jy op die hoogte bly met die nodige veranderinge in die wetgewing, besoek die Suid Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) se webtuiste by: www.sars.gov.za
©akademia (MSW)
Bladsy 9
TAX105 Belasting
Vakleeruitkomste
Kennis en begrip Na voltooiing van die vak BELASTING sal jy in staat wees om jou kennis en begrip te demonstreer van: •
Belasting
•
Direkte belasting op maatskappy-inkomste en -winste
•
Indirekte belasting
•
Werknemersbelasting
•
Regsvereistes
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Die rol van belasting in die sakeonderneming en die regering te beskryf ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming.
•
Te onderskei tussen die verskillende direkte belastings wat deur die regering ingesamel word.
•
Onderskeid te tref tussen die verskeie tipes indirekte belasting wat deur die regering ingesamel word.
•
Die verskeie belastingreëls van toepassing op werknemersbelasting te identifiseer en aan te wend in die berekening van werknemersbelasting.
•
Die noodsaaklikheid van belastingowerhede ten opsigte van die insameling van belasting te verduidelik.
•
Te onderskei tussen belastingvermyding en belastingontduiking.
©akademia (MSW)
Bladsy 10
TAX105 Belasting
Woordomskrywing vir evaluering In die afdeling oor selfevaluering, asook in die werkopdragte sal daar van jou verwag word om sekere take te verrig. Dit is belangrik dat jy presies weet wat van jou verwag word. Die woordelys hieronder sal jou hiermee help.
Werkwoord
Omskrywing
Wanneer daar van jou
Moet jy die volgende doen:
verwag word om te: Lys
Lys die name/items wat bymekaar hoort.
Identifiseer
Eien (ken uit) en selekteer die regte antwoorde.
Verduidelik
Ondersoek die moontlikhede, oorweeg en skryf dan jou antwoord (verklaring/verduideliking) neer.
Beskryf
Omskryf die konsep of woorde duidelik.
Kategoriseer/
Bepaal tot watter klas, groep of afdeling bepaalde
klassifiseer
items/voorwerpe behoort.
Analiseer
Om iets te ontleed.
Evalueer
Bepaal die waarde van ʼn stelling/stelsel/beleid/ens.
Toepas
Pas die teoretiese beginsels toe in ʼn praktiese probleem.
Hersien
Evalueer, verbeter en/of wysig ʼn beleid/dokument/ stelsel/ens.
©akademia (MSW)
Bladsy 11
TAX105 Belasting Notas
Šakademia (MSW)
Bladsy 12
TAX105 Belasting
Studie Studieie-eenheid 1:1: Inleiding tot belasting
1.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 1 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Belasting en die sakeonderneming
•
Verskillende vorme van belasting
•
Redes waarom die regering belasting invorder
•
Beginsels van belasting
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming te verduidelik.
•
Die noodsaaklikheid van belastinginvordering deur die regering te ondersoek.
•
Belastingbeginsels toe te pas in die sakeonderneming.
•
Die rol van belasting ten opsigte van finansiële ontleding en besluitneming te verduidelik.
•
Die gevolge van die nie-nakoming van belastingwetgewing te interpreteer.
©akademia (MSW)
Bladsy 13
TAX105 Belasting 1.2
Verrykende bronne •
Businessdictionary. 2011. Income tax Definition. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html
•
Hillary Dudley. 2011. South African Estate Duty Amendments. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=5 8277&sn=Detail
•
Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. Roggebaai: H & H Publications. 947p.
•
Investorwords. 2011. What is tax? http://www.investorwords.com/4879/tax.html
•
South African Revenue Services. 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4557
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., De Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid – Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis. 1160p.
•
Troy Lunde. 2010. SARS to close another tax loophole. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-20100804
•
William Perez. 2011. Tax Planning Basics. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm
•
Wisegeek. 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm
1.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing
Belasting
Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit.
Inkomstebelasting
Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang).
©akademia (MSW)
Bladsy 14
TAX105 Belasting
Skuiwergat
ʼn Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die uitbuiting ten opsigte van die belastingwetgewing van ʼn land, wat lei tot ʼn verminderde of geen belastingverpligting.
Kapitaalwinsbelasting
Kapitaalwinsbelasting (KWB) is van krag vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-Afrika en is van toepassing op die verkoop van ʼn bate op of na daardie datum.
Skenkingsbelasting
Skenkingsbelasting word gehef op skenkings gemaak. ʼn Skenking is enige gratis oormaak (oordrag) van eiendom teen geen vergoeding of teen onvoldoende vergoeding, asook die gratis afstanddoening van ʼn reg. Skenkingsbelasting word gehef teen ʼn vaste koers van 20%, en die skenkingsbelasting moet betaal word binne drie maande nadat die skenking gemaak is.
Boedelbelasting
Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan by die dood van ʼn persoon en sal gegrond wees op al die besittings van daardie persoon ten tye van sy/haar dood.
Belastingbeplanning
Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van verskeie belastingopsies beskikbaar, wat aangewend kan word om die onderneming se belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings.
Belasting en
Belasting en sakestrategieë kan gedefinieer word as ʼn
sakestrategieë
interdissiplinêre veld van studie, ten opsigte van die uitwerking van belastingbeplanning op die sakestrategie van ʼn sakeonderneming, asook hoe sakestrategieë gewysig kan word om te verseker dat die belastingverpligting van ʼn onderneming nie ʼn negatiewe uitwerking sal hê op die produktiwiteit van ʼn sakeonderneming nie.
Belastingvermyding
Belastingvermyding is die gebruikmaking van skuiwergate in die belastingwetgewing tot voordeel van die onderneming om sodoende minder belasting te betaal.
©akademia (MSW)
Bladsy 15
TAX105 Belasting
Belastingontduiking
Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie, of ten opsigte van onakkurate openbaring van inkomste.
1.4
Inleiding
Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang). Benewens die finansiering van ʼn regering se bedrywighede, is progressiewe inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig te versprei in ʼn bevolking en ook om te dien as ʼn outomatiese fiskale stabiliseerder ten opsigte van ekonomiese siklusse. Die Inkomstebelastingwet is ook die bron of basis van ʼn aantal ander belastingtipes wat ook deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld kapitaalwinsbelasting, skenkingsbelasting, ens. Die basiese belastingtipes wat deur die SAID (Suid-Afrikaanse Inkomste Diens) gehef word bestaan uit Kapitaalwinsbelasting (KWB), Skenkingsbelasting, Boedelbelasting, Inkomstebelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM), Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF) en laastens Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW). Die regering van ʼn land bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste aan die land en sy inwoners. Die regering is nie soos ʼn sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word gelewer deur die regering sonder om ʼn individuele diensfooi te hef. Vir die dienste benodig die regering fondse om sodoende in staat te wees om dienste aan die publiek te lewer. Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van die land verdien word. Vir die suksesvolle implementering van ʼn belastingsisteem, moet gebruik gemaak word van belastingbeginsels. ʼn Belastingbeginsel kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding verskaf aan ʼn regering ten opsigte van die ontwerp en implementering van ʼn billike belastingraamwerk in ʼn land.
©akademia (MSW)
Bladsy 16
TAX105 Belasting Wanneer daar nie aan die bepalings van die belastingwet voldoen word nie, sal die belastingpligtige onderhewig wees aan vaste rentes en boetes, wat deur die SAID gehef kan word.
(Bron: http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/) 1.5
Belasting en hoe dit van toepassing is op die sakeonderneming
Wat is belasting, en hoe is dit van toepassing op die sakeonderneming? Belasting kan gedefinieer word as ʼn fooi wat gehef word deur die regering van ʼn land op ʼn produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk gehef word op persoonlike of korporatiewe inkomste, dan word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting gehef word op die prys van goedere of dienste, dan word daarna verwys as indirekte belasting. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier. Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van publieke goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate (Investorwords.com, 2011. http://www.investorwords.com/4879/tax.html). Inkomstebelasting kan gedefinieer word as jaarlikse heffing ten opsigte van beide verdiende (lone, salarisse, kommissie) en onverdiende inkomste (dividende, rente, huur ontvang). Benewens die finansiering van ʼn regering se bedrywighede, is progressiewe inkomstebelasting ontwerp om rykdom meer eweredig te versprei in ʼn bevolking en ook om te dien as ʼn outomatiese fiskale stabiliseerder ten opsigte van ekonomiese siklusse. Die twee basiese inkomstebelastingtipes bestaan uit:
©akademia (MSW)
Bladsy 17
TAX105 Belasting •
Persoonlike inkomstebelasting Hierdie belasting word gehef op die inkomste van individue, huishoudings, vennootskappe, asook alleeneienaarsake.
•
Korporatiewe inkomstebelasting Hierdie belasting word gehef op die winste (verdienste) van groot geïnkorporeerde maatskappye.
(BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html) Dit gebeur soms dat die bestaan van skuiwergate in die belastingwetgewing tot gevolg het dat welgestelde mense in die samelewing die betaling van groot hoeveelhede belasting vermy, deur gebruik te maak van hierdie “skuiwergate” in die belastingwetgewing en op ʼn wettige wyse belasting vermy – dus sonder om die wet te oortree. ʼn Skuiwergat in die belastingwetgewing verwys na die “uitbuiting” ten opsigte van die belastingwetgewing van ʼn land, wat lei tot ʼn verminderde of geen belastingverpligting. Skuiwergate is bepalings in die belastingwetgewing wat belastingbetalers in staat stel om hulle belastingverpligting te verminder. Met ander woorde hierdie bepalings in die wetgewing word deur ʼn belastingbetaler aangewend (uitgebuit) om so min as moontlik belasting te betaal (Wisegeek.com, 2011. http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm). Die gebruik van skuiwergate in die wetgewing om sodoende minder belasting te betaal word nie gesien as oortreding van die wet nie. Dit is egter nie die bedoeling van die regering van ʼn land dat daar skuiwergate in die wetgewing bestaan nie, aangesien dit tot verminderde invordering van belasting lei en daar dan minder geld beskikbaar is vir die finansiering van die staat se uitgawes. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) is voortdurend besig om die verskillende skuiwergate in die Inkomstebelastingwet toe te maak. Die volgende is ʼn artikel uit Fin24 ten opsigte van skuiwergate wat die SAID stadig maar seker besig is te vul.
©akademia (MSW)
Bladsy 18
TAX105 Belasting
SARS to close another tax loophole Aug 04 2010 16:22 Cape Town – South Africa has struck agreements with authorities in Ireland and Sweden to clamp down on local companies dodging their tax responsibilities by transferring profits to offshore affiliates. The South African Revenue Services urged parliament on Wednesday to approve the agreements it has struck with these countries. Appearing before parliament's finance committee, SARS' Ron van der Merwe agreed with committee members who criticised Ireland in particular for its progressive bid to attract foreign companies with tax incentives. ‘SARS takes transfer pricing very seriously and it is spending a lot of time building up teams to combat this arbitrage’, said Van der Merwe. SARS' statistics highlighted the discrepancy between what Irish companies were investing in South Africa and what local companies were investing in Ireland. For example, in 2005 Irish companies invested R1.5bn in South Africa, R1.9bn in 2006, R2.4bn in 2007 and R1.9bn in 2008. In stark contrast, South African companies invested R33bn in Ireland in 2005, R45.4bn in 2006, R51.4bn in 2007 and R44.6bn in 2008. South African companies represented in Ireland include, AECI [JSE:AFE], Alexkore, Anglo Platinum [JSE:AMS], Coronation Fund Managers [JSE:CML], Dimension Data Holdings [JSE:DDT], Datatec [JSE:DTC], Investec [JSE:INL], Old Mutual [JSE:OML], SABMiller [JSE:SAB] and Sappi [JSE:SAP]. ‘If you look at the money being invested by South African companies it is clear that the Irish's aggressive pricing is an attack on our own tax base. Are we doing enough to make sure that we are plugging holes?’ asked DA MP, Dion George. Treasury responded by saying it was amending ‘an arsenal’ of clauses in legislation to align the law with these agreements and to give SARS more teeth when it comes to enforcing these laws. However, treasury officials pointed out that as long as different countries have different
©akademia (MSW)
Bladsy 19
TAX105 Belasting legal systems and as long as tax havens were allowed to operate, arbitrage would always be a problem. Fin24.com (Bron: T. Lund, 2010. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole20100804)
1.5.1
Verskillende vorms van belasting
Die SAID vorder verskillende tipes belasting in. Die hoofbron van inkomste vir die staat bestaan dus nie slegs uit die invordering van inkomstebelasting nie. Die algemeenste vorme van belasting wat in Suid-Afrika voorkom kan soos volg uiteengesit word:
Kapitaalwinsbelasting Skenkingsbelasting Boedelbelasting Inkomstebelasting SekondĂŞre Belasting op Maatskappye (SBM) Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF) Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Figuur 1.1: Die verskillende belastingtipes gehef deur die SAID (Bron: Outeur, 2011)
Šakademia (MSW)
Bladsy 20
TAX105 Belasting 1.5.1.1
Kapitaalwinsbelasting
Kapitaalwinsbelasting (KWB) is van krag vanaf 1 Oktober 2001 in Suid-Afrika en is van toepassing op die verkoop van ʼn bate op, of na daardie datum. Alle kapitaalwinste en kapitaalverliese ten opsigte van die verkoop van ʼn bate is onderhewig aan KWB, tensy dit spesifiek uitgesluit word deur die belastingwet. KWB is van toepassing op enige persoon of instansie wat ʼn kapitaalwins vir ʼn gegewe periode gemaak het. Dit sluit die volgende in: •
ʼn Natuurlike persoon, met ander woorde ʼn indivdu of ʼn spesiale trust.
•
Maatskappy, beslote korporasie en ʼn trust.
ʼn Kapitaalwins kan gedefinieer word as die bedrag waarmee die opbrengs die basiskoste van ʼn bate oorskry. Die basiskoste van ʼn bate is die uitgawes: •
wat werklik aangegaan is met die verkryging van die bate, met ander woorde wat daarvoor betaal is;
•
wat direk verband hou met die verkryging of beskikking (verkoop) van die bate, soos byvoorbeeld verkoopskommissie of verbeterings aan die bate.
(South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889) Die kapitaalwins wat deur ʼn sakeonderneming of individu gemaak word, word nie ten volle by die belasbare inkomste ingesluit nie, maar word teen ʼn spesifieke koers bereken. In die geval waar KWB by individue is daar ʼn jaarlikse uitsluiting van R 17 500 van toepassing. Hierdie uitsluiting word uitgesluit (afgetrek) vanaf die som van ʼn individu se kapitaalwinste/kapitaalverliese. Hierdie jaarlikse uitsluiting is slegs van toepassing op natuurlike persone. Die volgende gedeeltes van ʼn kapitaalwins is onderhewig aan belasting, met ander woorde die insluitingskoerse van toepassing op individue, maatskappye, beslote korporasie, ens: •
In die geval van individue en ʼn spesiale trusts, word slegs 25% van die netto kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.
©akademia (MSW)
Bladsy 21
TAX105 Belasting •
In die geval van maatskappye, beslote korporasies en trusts word 50% van die netto kapitaalwins vir die jaar van aanslag by die belasbare inkomste ingesluit.
Indien ʼn maatskappy of individu ʼn kapitale verlies gemaak het vir ʼn betrokke finansiële jaar, mag hierdie verlies nie afgespeel word teenoor die normale belasbare inkomste nie, alleenlik teen ʼn kapitale wins. Met ander woorde, die kapitale verlies moet oorgedra word na die volgende finansiële jaar, totdat daar ʼn kapitale wins ontstaan waarteenoor hierdie verlies verreken kan word (http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm).
Voorbeeld 1.1 Bepaling van belasbare kapitaalwins XYZ Beperk het die volgende bates gedurende die 2009-jaar van aanslag verkoop. Bate Onbeboude grond
Kapitaalwins/verlies 50 000
Handelsmerk
5 000
Trok
(5 000)
Masjinerie Totale kapitaalwins
(10 000) 40 000
LET WEL: Die bedrae tussen hakies dui ʼn kapitale verlies aan, terwyl die bedrae sonder hakies ʼn kapitale wins aandui. XYZ Beperk het nie ʼn aangeslane kapitale verlies van die vorige jaar van aanslag oorgehou nie. Neem in ag dat ʼn kapitale verlies slegs afgetrek kan word vanaf ʼn kapitale wins of bygetel word by die kapitale verliese van vorige jare. ʼn Kapitale verlies mag nie gebruik word om gewone belasbare inkomste minder te maak nie Totale Kapitale Wins Minus: Aangeslane kapitale verlies voortgebring
40 000 Nil
Netto Kapitale Wins
40 000
Belasbare kapitale wins = R40 000 x 50%
20 000
Die belasbare kapitaalwins sal dus ingesluit word by die maatskappy se belasbare inkomste, en belas word teen ʼn koers van 28%, met ander woorde R20 000 x 28% =
©akademia (MSW)
Bladsy 22
TAX105 Belasting R5 600. LET WEL: Die 28% hier van toepassing is die belastingkoers van maatskappye. Met ander woorde die maatskappy se belasbare inkomste word teen 28% belas. Die belastingkoers word verskaf deur die SAID, en word jaarliks hersien. (Bron: South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889)
1.5.1.2
Skenkingsbelasting
Skenkingsbelasting word gehef teen ʼn vaste koers van 20%, ten opsigte van die waarde van die eiendom wat geskenk word. Die volgende vrystellings is van toepassing op skenkingsbelasting: •
Die eerste R100 000 van skenkings gemaak deur ʼn natuurlike persoon, is vrygestel van skenkingsbelasting. Met ander woorde skenkings van tot en met ʼn R100 000 kan gemaak word deur individue.
•
In die geval waar ʼn skenker nie ʼn natuurlike persoon is nie, word die vrygestelde skenkings beperk tot toevallige skenkings wat nie meer as R10 000 oorskry nie.
•
Alle skenkings wat gemaak word aan Openbare Welsynsorganisasies is vrygestel van skenkingsbelasting.
•
Alle skenkings wat gemaak word tussen gades is ook vrygestel van skenkingsbelasting.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=181) 1.5.1.3
Boedelbelasting
Wanneer ʼn persoon sterf, word sy netto boedel (na die betaling van uitstaande laste) tussen ander persone (begunstigdes) verdeel. In Suid-Afrika word ʼn belasting, naamlik boedelbelasting op die boedel van ʼn bestorwe persoon gehef. Die aanspreeklikheid van boedelbelasting ontstaan dus by die dood van ʼn persoon. In sommige gevalle kan die begunstigdes egter aanspreeklik gehou word vir boedelbelasting op die eiendom wat deur hulle uit die boedel ontvang word.
©akademia (MSW)
Bladsy 23
TAX105 Belasting Die waarde van die boedelbelasting sal gegrond wees op al die besittings/bates van daardie persoon ten tye van sy/haar dood. Die volgende toelaatbare aftrekkings kan afgetrek word van die waarde van die boedel, alvorens boedelbelasting bereken word: •
Begrafnis, grafsteen en sterwensbed uitgawes.
•
Gelde verskuldig aan persone in die RSA.
•
Kostes ten opsigte van die administrasie en likwidasie van die boedel.
•
Uitgawes wat aangegaan word in die uitvoering van die vereistes van die Meester van die Hooggeregshof.
•
Beleggings in eiendom geleë buite RSA / buitelandse eiendom.
•
Skulde aan persone woonagtig buite die RSA.
•
Eiendom wat aan openbare welsynsorganisasies, die staat en munisipaliteite toeval.
•
Verbeterings deur ʼn begunstigde aan geërfde eiendom.
•
Vruggebruiker en ander soortgelyke rente en annuïteite geskep deur ʼn voor-oorlede gade.
•
Boeke, skilderye, standbeelde of ander voorwerpe van kuns.
•
Eiendom wat aan die oorlewende se gade toeval.
(Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-for-thelayman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb) Enige persoon wat na 1 Maart 2007 tot sterwe kom, is geregtig op ʼn vrystelling van R3.5 miljoen van hulle netto boedel. Dit beteken dat die eerste R3.5 miljoen van ʼn persoon se boedel vrygestel is van boedelbelasting. Hierdie vrystelling staan bekend as die boedelbelastingkorting. Die belastingpligtige betaal dan boedelbelasting teen 20% op die bedrag van die netto boedel bo R3.5 miljoen (H. Dudley, 2011. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=58277&s n=Detail).
©akademia (MSW)
Bladsy 24
TAX105 Belasting Die eksekuteur van die boedel is vir die betaling van die boedelbelasting aan die Kommissaris verantwoordelik. Die Kommissaris is vir die administrasie van die wet verantwoordelik (http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm). Die volgende is ʼn praktiese voorbeeld ten opsigte van die berekening van boedelbelasting:
Voorbeeld 1.2 Daniël, ʼn loodgieter, sterf. Op die dag van sy dood is sy boedel gewaardeer op R4.5 miljoen. Daniel was nie getroud nie. Ten tyde van sy dood het Daniël die volgende skulde (uitgawes) gehad: Banklening:
R400 000
Telefoon, water & elektrisiteit, belasting:
R20 000
Kostes ten opsigte van die Meester van die Hooggeregshof: Boedelbelasting betaalbaar op: Minus toelaatbare aftrekkings:
R4 500 000 R445 000
Totale belasbare boedel:
R4 055 000
Minus boedelbelastingkorting:
R3 500 000
Belasbare boedel
R555 000
:
R25 000
Boedelbelasting betaalbaar is dus: R555 000 x 20% = R111 000 (Bron: Law24.com, 2011. http://www.law24.com/understand-your-legal-issue/law-for-thelayman/index.html?domid=/slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb)
1.5.1.4
Inkomstebelasting
Inkomstebelasting kan gedefinieer word as ʼn belasting wat gehef word op alle inkomstes en winste wat deur ʼn belastingpligtige verdien of gemaak word. ʼn Belastingpligtige sluit in individue, maatskappye en trusts. Belasbare inkomste is die gedeelte van ʼn maatskappy/individue se inkomste wat onderhewig is aan belasting, nadat die nodige aftrekkings in berekening gebring is. ©akademia (MSW)
Bladsy 25
TAX105 Belasting Inkomstebelasting is die regering se hoofbron van inkomste en die bepalings en vereistes ten opsigte van inkomstebelasting word uiteengesit in die Inkomstebelastingwet No 58 van 1962. Die Inkomstebelastingwet is ook die bron of basis van ʼn aantal ander belastingtipes wat ook deel uitmaak van die Inkomstebelastingwet, byvoorbeeld Kapitaalwinsbelasting, skenkingsbelasting, ens., soos hierbo bespreek. Die Inkomstebelastingwet het die volgende metodes gevestig waardeur inkomstebelasting deur die loop van die jaar betaal kan word: •
Standaard inkomstebelasting op werknemers (SIBW) (Standard Income Tax on Employees – SITE)
•
Lopende Betaalstelsel (LBS) (Pay as you earn – PAYE)
•
Voorlopige belasting
(South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4557) Die finale belasting betaalbaar deur ʼn belastingpligtige kan eers bereken word aan die einde van die jaar, wanneer die belastingpligtige se totale inkomste wat gedurende ʼn finansiële jaar verdien is, beraam kan word. Die belasting betaalbaar word bereken en uiteengesit op die jaarlikse belastingopgawe. Dit sal egter onprakties wees om die volle bedrag ten opsigte van belasting verskuldig aan die einde van die finansiële jaar, eenmalig te verhaal. Die implementering van SIBW, LBS en Voorlopige Belasting, stel die belastingpligtige in staat om belasting te betaal sodra die inkomste verdien is. Die belasting wat gedurende die jaar betaal word aan die SAID, word dan aan die einde van die jaar van die totale belasting verskuldig afgetrek. Die metodes om belasting op inkomste te betaal, kan grafies soos volg uiteengesit word:
©akademia (MSW)
Bladsy 26
TAX105 Belasting
Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SITE)
Metodes vir die betaling van belasting
Betaal soos jy verdien (PAYE)
Voorlopige belasting
Figuur 1.2: Metodes vir die betaling van belasting (Bron: Outeur, 2011)
SIBW en LBS is twee elemente van werknemersbelasting. Werknemersbelasting is belasting wat deur werkgewers van die salarisse, lone en bonusse afgetrek en oorbetaal moet word aan die SAID. Die werkgewer is ook daarvoor verantwoordelik om die werknemers met IRP5’e of IT3’s te voorsien, wat dien as bewys van die totale verdienste per werknemer vir ʼn bepaalde finansiële jaar, asook die totale hoeveelheid werknemersbelasting wat aan die SAID oorbetaal is. Die Minister van Finansies het aangekondig dat alle individue wat gelde ontvang in die vorm van werknemersinkomste, insluitend individue wat onder die belastingkerf verdien, geregistreer moet word as belastingbetalers, om sodoende die omvang van die nienakoming van die belastingwet te verminder. Die volgende stappe kan gevolg word in die berekening van inkomstebelasting betaalbaar: 1. Bepaal die bruto inkomste. 2. Trek die vrygestelde inkomste af. 3. Trek die toelaatbare aftrekkings af, soos bepaal in die belastingwetgewing. 4. Vermenigvuldig die belasbare inkomste met die belastingkoers.
©akademia (MSW)
Bladsy 27
TAX105 Belasting 5. Trek die beskikbare kortings af, soos bepaal in die belastingwetgewing.
Primêre & sekondêre kortings (2011/2012 belastingjaar) Primêre korting – R10 755 (Van toepassing op persone jonger as 65 jaar) Sekondêre korting – R6 012 (Van toepassing op persone van 65 jaar en ouer) Tertiêre korting – R2 000 (Van toepassing op persone van 75 jaar en ouer) Let daarop: ʼn Persoon van 75 jaar kwalifiseer vir al drie bogenoemde kortings, waar ʼn persoon van 65 jarige ouderdom kwalifiseer vir die Primêre en Sekondêre korting.
Vrygestelde inkomste Vrygestelde inkomste is bruto inkomste wat nie onderhewig is aan normale belasting nie. Met ander woorde vrygestelde inkomste word by ʼn persoon se bruto inkomste ingesluit, maar uitgesluit wanneer ʼn persoon se belasbare inkomste bereken word vir belastingdoeleindes. Vrygestelde inkomste word uiteengesit in die belastingwetgewing, onder aa10(1), a10A en a12K in die wet. Die bekendste vrystellings is die rente en dividende vrystelling.
Rente vrystelling (2011/2012 belastingjaar) Rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika: R22 300 (jonger as 65 jaar) R32 000 (65 jaar of ouer) Dividende vrystelling (2011/2012 belastingjaar) Dividende vanuit ʼn bron in Suid Afrika: Plaaslike dividende word in die algemeen vrygestel van normale belasting. Daar is egter
©akademia (MSW)
Bladsy 28
TAX105 Belasting sekere uitsonderings hierop van toepassing. Buitelandse rente en dividend: Die eerste R3 700 van toepassing op enige buitelandse dividende en rente, afkomstig van ʼn bron buite Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Hierdie R3 700 is eerste van toepassing op buitelandse dividende, en indien daar ʼn bedrag oorbly , kan dit aangewend word vir die Buitelandse rente. (Bron: SILKE, bl 95)
Voorbeeld 1.3 Formule vir die berekening van belasbare inkomste Bruto inkomste
XXXXX
Minus: Vrygestelde inkomste
(XXXX)
Inkomste
XXXX
Minus: Toelaatbare aftrekkings
(XXXX)
Plus: Belasbare gedeelte van kapitaalwins (indien enige) XXXX Belasbare inkomste
XXXXX
Belasting soos per belastingtabelle
XXXX
Minus: Kortings
(XXXX)
Belasting betaalbaar
XXXX
(Bron: Huxham and Haupt, 2009 : 202)
Die volgende is die koerse waarteen die onderstaande ondernemings belas word (2011/2012 belastingjaar):
©akademia (MSW)
Bladsy 29
TAX105 Belasting
Tipe sakeonderneming
Belastingkoers
Maatskappye
28%
Persoonlike dienste verskaffer
33%
Buitelandse maatskappye wat inkomste verdien vanaf ʼn bron in SA
33%
Die volgende koerse is van toepassing op individue en spesiale trusts (2011/2012 belastingjaar):
Individue en spesiale trusts Belasbare Inkomste
Belastingkoerse
R 0 – R 150 000
18% van belasbare inkomste
R 150 001 – R 235 000
R 27 000 + 25% van belasbare inkomste bo R 150 000
R 235 001 – R 325 000
R 48 250 + 30% van belasbare inkomste bo R 235 000
R 325 001 – R 455 000
R 75 250 + 35% van belasbare inkomste bo R 325 000
R 455 001 – R 580 000
R 120 750 + 38% van belasbare inkomste bo R 455 000
R 580 001 and above R 1
R 68 250 + 40% van belasbare inkomste bo R 580 000
(Bron: South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/) 1.5.1.5
Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)
SBM is belasting op dividende, wat verklaar is deur maatskappye wat geïnkorporeer (gestig) is in Suid-Afrika. Die belasting word gehef op die maatskappy of beslote korporasie en nie op die aandeelhouers wat die dividend ontvang nie. Die koers vir die berekening van SMB is 10%. Die volgende tabel gee ʼn aanduiding ten opsigte van die SBM-koerse gedurende spesifieke periodes:
©akademia (MSW)
Bladsy 30
TAX105 Belasting
Vanaf
Tot en met
Koers
17 Maart 1993
21 Junie 1994
15%
22 Junie 1994
13 Maart 1996
25%
14 Maart1996
30 September 2007
12,5%
Huidiglik
10%
1 Oktober 2007
(South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=3414) 1.5.1.6
Werkloosheidsversekeringsfonds
Die Werkloosheidsversekeringsfonds (Unemployment Insurance Fund – UIF) is ingestel ten einde korttermyn verligting te bied aan werkers wanneer hulle werkloos is of nie in staat is om te werk as gevolg van siekte en swangerskap nie. Die UIF verskaf die volgende voordele: •
Werkloosheidsvoordele
•
Siektevoordele
•
Swangerskapvoordele
•
Aannemingsvoordele
(South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=253) Elke werkgewer wat ʼn salaris/loon betaal aan ʼn werknemer, is verantwoordelik daarvoor om ʼn maandelikse bydrae tot die werkloosheidsversekeringsfonds te maak, ten opsigte van elke werknemer. Die werknemer dra 1% van sy vergoeding by tot die UIF, terwyl die werkgewer die ander 1% bydra. Die werkgewer moet dan die volle 2% bydrae oorbetaal.
©akademia (MSW)
Bladsy 31
TAX105 Belasting 1.5.1.7
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
(Bron: http://www.mytaxform.info/wp-content/uploads/2010/10/VAT-7.jpg) BTW is ʼn indirekte belasting gebaseer op die verbruik van goedere en dienste in die ekonomie. Inkomste word ingesamel ten gunste van die regering deur te vereis dat sekere handelaars of verskaffers registreer vir BTW, en dan BTW hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. BTW word slegs gehef op belasbare lewerings deur ondernemers teen ʼn standaardkoers van 14%, of ʼn nulkoers. Dit sluit egter nie die volgende in nie: •
Salarisse en lone
•
Stokperdjies of enige privaat ontspanningsaktiwiteite
•
Die verkoop van persoonlike items
•
Vrygestelde lewerings
BTW het die volgende belangrike eienskappe: •
BTW is van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.
•
BTW word proporsioneel bereken na gelang van die prys wat gehef word vir die goedere en dienste.
•
BTW word gehef in elke stadium van die produksie en verspreidingsproses.
•
Die BTW ondernemer mag die belasting wat betaal is gedurende die voorafgaande fases aftrek.
©akademia (MSW)
Bladsy 32
TAX105 Belasting Sakeondernemings of individue wat belasbare lewerings van meer as R1 miljoen in enige agtereenvolgende 12-maande tydperk verdien, is verplig om vir BTW te registreer (South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194). 1.5.2
Die effek van belasting op individue en sakeondernemings
Die effek van belasting op individue en op sakeondernemings word in die volgende tabel geïllustreer (A. Ward, 2010. http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-impacteconomy_.html):
Die effek van belasting op individue
Die effek van belasting op sakeondernemings
•
Sodra ʼn regering sy belastingbeleid
•
Die verhoging van die belastingkoers, het
verander, word die koopkrag van die
ook ʼn negatiewe impak op
individu ook geraak. Verhoogde
sakeondernemings.
belasting veroorsaak ʼn kleiner salaris, met ander woorde daar is minder geld
•
ʼn Hoër belastingkoers, veroorsaak dat sakeondernemings kleiner winste toon en
in die sak van die individu.
minder kapitaal beskikbaar het vir die •
Sodra mense minder spandeer, toon
uitbreiding van die onderneming. Dit kan
sakeondernemings kleiner winste.
self aanleiding gee dat werknemers
Namate die koopkrag van individue
verminder moet word.
verminder, sal die ekonomie van ʼn land verswak.
•
ʼn Afname in die belastingkoers, veroorsaak dat daar meer geld
•
Wanneer die regering die
beskikbaar is vir die uitbreiding van ʼn
belastingkoers verlaag, is daar meer
sakeonderneming. Meer
geld beskikbaar aan individue om te
werksgeleenthede word so geskep.
spandeer.
1.6
Redes waarom die regering belasting invorder
Die regering bestaan hoofsaaklik vir die lewering van dienste vir die land, maar ook vir sy inwoners. Die regering is nie soos ʼn sakeonderneming wat winste maak of inkomste ontvang vir die verkoop van goedere of dienste nie. Hierdie dienste word gelewer deur die regering sonder om ʼn individuele diensfooi te hef.
©akademia (MSW)
Bladsy 33
TAX105 Belasting Voorbeelde van dienste wat deur die regering gelewer word is: •
Publieke skole
•
Tronke
•
Ondersteuning aan die nasionale militêre weermag
•
Publieke gesondheidsorg
Bogenoemde is slegs ʼn paar van die dienste wat deur die regering gelewer word. Die regering benodig fondse om sodoende in staat te wees om hierdie dienste aan die publiek te lewer. Hierdie fondse word bekom deur belasting te hef op die inkomste wat deur elke inwoner van ʼn land ontvang word. (T. Lutzenberger, 2010. http://www.ehow.com/about_7221426_federal-government-collecttaxes_.html) Die fondse wat deur ʼn regering bekom word deur die hef van belasting, word vir die volgende hoofaspekte aangewend:
1. Verpligte besteding
4. Maatskaplike dienste
Aanwending van belastings deur die regering
2. Diskresionêre besteding
3. Staatsbelasting besteding
Figuur 1.3: Die aanwending van belasting gehef deur die regering (Bron: Outeur, 2011)
©akademia (MSW)
Bladsy 34
TAX105 Belasting 1.6.1
Verpligte besteding
Verpligte besteding is sekere uitgawes wat die regering verplig is om te betaal. Verpligte besteding behels sekere programme en dienste wat deur die regering ondersteun word wat nie sonder jaarlikse inkomste kan bly voortbestaan nie. 1.6.2
Diskresionêre besteding
Hier kan die regering van ʼn land self besluit waarop en hoe hierdie fondse aangewend gaan word. 1.6.3
Staatsbesteding
Die fondse verkry vanaf belastinginvordering word aangewend om die onderskeie programme in die regering te ondersteun. 1.6.4
Maatskaplike dienste
Belastings gehef, word deur die regering gebruik ten opsigte van die sosiale sekuriteit van ʼn land. Die onderstaande is ʼn uittreksel uit die begrotingsrede vir 2011. Dit gee ʼn aanduiding van hoe die Suid-Afrikaanse Regering die belastingbetalers se gelde aanwend.
Voorbeeld 1.4
‘Additions to spending plans over the next three years •
R10 billion for job creation, small enterprise development, youth employment
•
R10.4 billion for public transport, roads and rail infrastructure
•
R9.5 billion to increase enrolment at further education colleges and promote skills development
•
R8.2 billion for upgrading school facilities and improved learner support materials
©akademia (MSW)
Bladsy 35
TAX105 Belasting
•
R7.9 billion to improve primary health care, revitalise hospitals and combat HIV and Aids
•
R7.2 billion for human settlement upgrading, municipal services and water infrastructure
•
R2.8 billion for rural development and emerging farmer support
•
R8.9 billion for social security benefits and social grants; old age and disability grants increase by R60 to R1 140 a month and a further R20 to R1 160 a month for those over the age of 75; the child support grant will increase to R260 in April and R270 in October
•
R1.8 billion for municipalities and provinces to deal with immediate disaster needs, and R600 million for post-recovery and reconstruction following the floods in early 2011.’
(Bron: South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=66388)
1.7
Die beginsels van belasting
ʼn Belastingbeginsel kan gedefinieer word as basiese beginsels wat leiding verskaf aan ʼn regering ten opsigte van die ontwerp en implementering van ʼn billike belastingraamwerk in ʼn land (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/taxationprinciples.html). Die belastingbeginsels wat geïmplementeer word in die belastingraamwerk van ʼn land, bepaal of die belastingsisteem goed of sleg is, en hoe doeltreffend die sisteem se doelwitte bereik word. Die ses basiese belastingbeginsels kan soos volg geillustreer word (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf):
©akademia (MSW)
Bladsy 36
TAX105 Belasting
1. Ekwiteit 2. Toereikendheid
6. Balans Die beginsels van belasting 5. Neutraliteit
3. Eenvoud
4. Uitvoerbaarheid
Figuur 1.4: Belastingbeginsels (Bron: Outeur, 2011)
1.7.1
Ekwiteit – regverdige belasting
Die Inkomsbelastingwet behoort van elkeen te vereis om sy regmatige deel aan belasting te betaal. Individue word byvoorbeeld volgens die hoeveelheid inkomste wat elkeen verdien in afsonderlike glyskale ingedeel en dan dienooreenkomstig belas. ʼn Persoon wat byvoorbeeld R100 000 ʼn jaar verdien, gaan nie teen dieselfde koers belas word as ʼn persoon wat R400 000 ʼn jaar verdien nie, alhoewel elkeen van hierdie individue tog ʼn belastingaanspreeklikheid sal hê. Met ander woorde die Inkomsbelastingwet van ʼn land moet regverdig wees ten opsigte van die heffing van belasting (M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principlesgood-tax-law.html). 1.7.2
Toereikendheid en deursigtigheid
ʼn Goeie belastingwet is stabiel en buigsaam. ʼn Goeie belastingwet stel die belastingbetaler in staat om presies te weet wat die reëls is wat van toepassing wanneer hy/sy belastingpligtigheid moet bepaal om sodoende belastingbeplanning te doen (M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.htm).
©akademia (MSW)
Bladsy 37
TAX105 Belasting 1.7.3
Eenvoud
Eenvoud is belangrik vir die bereiking van ʼn regering se belastingdoelwitte. ʼn Komplekse belastingsisteem is moeilik om te verstaan en kan tot gevolg hê dat die regering minder belasting invorder, omdat die belastingbetaler nie weet wat van hulle verwag word nie. (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf) 1.7.4
Uitvoerbaarheid (afdwingbaarheid)
Alvorens ʼn belastingsisteem kan werk, moet dit uitvoerbaar wees. Die regering kan soveel belastings hef as wat hy wil, maar indien dit nie afgedwing kan word, met ander woorde ingevorder kan word nie, beteken dit niks. Die regering sal dan nie sy belastingdoelwitte bereik nie (M. Wolfe, 2010. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-taxlaw.html). 1.7.5
Neutraliteit
Neutraliteit dui daarop dat ʼn belastingsisteem nie moet inmeng met ʼn land se ekonomiese besluite nie. Met ander woorde die belastingsisteem moet neutraal staan ten opsigte van die ekonomie van ʼn land (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf). 1.7.6
Balans
Daar moet ʼn balans gehandhaaf word tussen die verskillende soorte belastings wat in ʼn land gehef word. Dit beteken dat ʼn regering nie te veel moet staat maak op een soort belasting nie, aangesien ekonomiese gebeure die tipe belasting direk kan beïnvloed, wat sal beteken dat die regering se hoofbron van inkomste direk geraak kan word (Institute on Taxation and Economic Policy, 2008. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf). 1.8
Die rol van belasting in finansiële ontleding en besluitneming
Dit is belangrik om belasting in ag te neem wanneer ʼn sakeonderneming se projeksies en beplanning gedoen word. Wanneer belasting nie ingereken word by die begrotings en vooruitskattings van ʼn sakeonderneming nie, kan dit lei tot ʼn afname in die winsgewendheid van die onderneming, aangesien belasting, wanneer nie daarvoor begroot is nie, ʼn redelik hap uit ʼn onderneming se winste kan neem (R. Kimmons, 2010. http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html).
©akademia (MSW)
Bladsy 38
TAX105 Belasting Wanneer daar beplanning gedoen word ten opsigte van watter ondernemingsvorm om te kies, is dit belangrik om die belastingeffek van elk te evalueer, aangesien elke ondernemingsvorm verskillende reëls het ten opsigte van belasting. 1.8.1
Belasting- en sakestrategie
Belasting- en sakestrategie is belangrik vir die suksesvolle bestuur van ʼn sakeonderneming ten einde die belastingverpligting van ʼn sakeonderneming tot ʼn minimum te beperk. Die hersiening van ʼn sakeonderneming se belasting en sakestrategie moet gereeld gedurende die jaar hersien word, om sodoende te verseker dat die wysigings in die belastingwetgewing bygewerk is. Belasting- en sakestrategie kan gedefinieer word as ʼn interdisiplinêre veld van studie waar die uitwerking van belasting op die sakestrategie van ʼn sakeonderneming in ag geneem word, asook hoe die sakestrategie gewysig kan word om te verseker dat die belastingverpligting van die onderneming nie ʼn negatiewe uitwerking sal hê op die produktiwiteit van die onderneming nie. Dus moet belastingbeplanning op ʼn doeltreffende wyse gedoen word, sodat die onderneming se doelwitte ten opsigte van uitbreiding, winste en groei nie in die gedrang kom nie. 1.8.2
Belastingbeplanning
Belastingbeplanning kan gedefinieer word as die sistematiese ontleding van die verskeie belastingopsies beskikbaar, wat aangewend kan word om die onderneming se belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, deur gebruik te maak van toelae, aftrekkings, uitsluitings en vrystellings. Die minimalisering van ʼn sakeonderneming se belastingverpligting dra daartoe by dat meer kontant beskikbaar is vir uitbreidings en om die onderneming op ʼn winsgewende wyse te bedryf. Die doel van belastingbeplanning is dus om die finansiële sake van die onderneming op so ʼn wyse te bestuur dat die belastingverpligting tot ʼn minimum beperk word. Daar is drie basiese maniere om die belastingverpligting tot ʼn minimum te beperk, naamlik: •
Verminder die belasbare inkomste
•
Vermeerder die aftrekkings
•
Maak gebruik van belastingkrediete (toelae) (W. Perez, 2011. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm)
©akademia (MSW)
Bladsy 39
TAX105 Belasting
(Bron: http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easysteps-6a)
1.9
Die gevolge van die nie-nakoming van die belastingwetgewing
Die nie-nakoming van belastingwetgewing kan ernstige gevolge vir beide individue as sakeondernemings hê deurdat hoë rentes en boetes gehef kan word of selfs tronkstraf opgelê word. Daar is twee tipe aksies ter sprake, nl. belastingvermyding en belastingontduiking: •
Belastingvermyding is die wettige minimalisering van ʼn sakeonderneming se belastingpligtigheid deur gebruik te maak van finansiële beplanning, tegnieke en skuiwergate in die belastingwet. Skuiwergate in die belastingwetgewing word dus tot voordeel van die onderneming benut ten einde minder belasting te betaal (PoliticsDictionary, 2011. http://www.politicsdictionary.com/definition/taxavoidance.html).
•
Belastingontduiking kan gedefinieer word as die onwettige wyse waarop belasting vermy word, waar belastingopgawes nie ingedien word nie of in die geval van onakkurate openbaarmaking van inkomste. Belastingontduiking verskil van belastingvermyding deurdat laasgenoemde die wettige wyse is om die belasting aanspreeklikheid tot ʼn minimum te beperk. Belastingontduiking, daarenteen is ʼn onwettige manier om belasting aanspreeklikheid te vermy (Investorwords, 2011. http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html).
©akademia (MSW)
Bladsy 40
TAX105 Belasting Die volgende uittreksel uit ʼn artikel is ʼn voorbeeld van die gevolge van ʼn vorm van belastingontduiking.
Voorbeeld 1.5 “Pretoria – ʼn Vrystaatse boer is gevonnis tot 18 maande in die tronk vir die versuim om belasting te betaal aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) In ʼn verklaring van die SAID, is Michael George Burgess van Tweespruit gevonnis na die versuim om BTW (Belasting op Toegevoegde Waarde) aan die SAID oor te betaal. Die SAID het Burgess aanvanklik beboet met R910 000 of om tronkstraf uit te dien. By die 2007-vonnisoplegging het die 49-jarige, wat ʼn vennoot in ʼn groot varkplaas was en verantwoordelik was vir ongeveer 10 persent van alle geslagte varke in die provinsie, skuldig gepleit op 13 aanklagte van die oortreding van die Wet op BTW ingevolge ʼn pleitooreenkoms bereik met die staat. Volgens die verteenwoordiger van die Inkomstediens het die 49 jarige 13 BTW vorms ingedien, sonder om enige betalings te maak.” (Bron: allAfrica.com, 2010. http://allafrica.com/stories/201007280982.html)
Praktiese oefening 1.1 Kyk na die volgende aktiwiteite en dui aan of dit belastingvermyding of belastingontduiking is. Verskaf telkens ʼn rede vir jou antwoord. 1. Die byhou van bedryfsuitgawes. 2. Ignoreer die inkomste verdien ten opsigte van tuinwerk, met ander woorde die inkomste word nie op die opgawe verklaar nie. 3. Die rente verdien ten opsigte van ʼn spaarrekening word nie op die jaarlikse belastingopgawe verklaar nie. 4. Die byhou van ʼn lys met al die donasies gemaak aan ʼn spesifieke liefdadigheidsorganisasie.
©akademia (MSW)
Bladsy 41
TAX105 Belasting 5. Die nie-verklaring van fooitjies gemaak uit kelnerwerk. (Bron: Aangepas uit Internal Revenue Service, 2011. http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp)
1.9.1
Boetes wat gehef kan word
Die belastingpligtige kan ʼn vaste boete opgehef word wanneer daar nie aan die volgende belastingverpligtinge soos bepaal deur die Inkomstebelastingwet, voldoen word nie: •
Om te registreer as ʼn belastingbetaler.
•
Versuim om die Kommissaris in kennis te stel ten opsigte van die verandering van ʼn adres of ander besonderhede.
•
Versuim om ʼn aanslag in te dien met die nodige stawende dokumentasie.
•
Die versuim van ʼn maatskappy om ʼn rekeningkundige beampte aan te stel.
•
Versuim om die nodige stawende dokumentasie te verskaf.
•
Versuim deur ʼn voorlopige belastingbetaler om sy/haar geskatte inkomste in te dien.
Die boete wat deur die SAID gehef kan word, word gebaseer op die volgende tabel:
Item Aangeslane verlies of belasbare inkomste Boete (i)
Aangeslane verlies
R250
(ii)
R0 - R250 000
R250
(iii)
R250 001 - R500 000
R500
(iv)
R500 001 - R1 000 000
R1 000
(v)
R1 000 001 - R5 000 000
R2 000
(vi)
R5 000 001 - R10 000 000
R4 000
©akademia (MSW)
Bladsy 42
TAX105 Belasting
(vii)
R10 000 001 - R50 000 000
R8 000
(viii)
Above R50 000 000
R16 000
(K. Govender, 2011. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=57895&s n=Detail)
Gevallestudie 1.1 Die gebruik van liefdadigheidsorganisasies om belasting te vermy A family in the North England owned a number of businesses. The family members were all very closely knit and each member of the family played a significant role in the running of the businesses. The businesses whilst successful were also being used for criminal purposes ranging from the suppression of stock and takings to evade taxes, as well as the payment of undeclared tax free wages to employees, all working off record. The family, very early on in the frauds, also established a charity that was said to operate for the benefit of the wider Islamic community. The charity was controlled by the family members, as trustees and they submitted accounts to the UK Charity Commissioners showing receipts of less than £10 000. The family members however were using the Charity as a cover to launder the proceeds of their tax evasion. HMRC were alerted through intelligence that the charity was being used by the family for uncharitable purposes i.e. to fund their own expensive lifestyles. The Investigation into the various bank accounts in the charity name and managed by the family members showed that in excess of £2.5 million had been deposited. All funded through undisclosed income of the businesses directly diverted in the banks. Several of the bank accounts were held offshore in the charity name. The cash diversion had been effected simply by the business operating two or more cash tills within the business whilst only declaring the income from one. A search and seizure operation was mounted by investigators from HMRC and significant records were seized leading to the offshore structures. The search also established that some businesses had been franchised and the franchisees were operating the same diversion scheme –
©akademia (MSW)
Bladsy 43
TAX105 Belasting suspected to have been introduced to them by the franchisors (the family). The Patriarch was aged and unfit to charge. However the other family members were each charged with cheating the public revenue and the franchisees were also charged with conspiracy to cheat the public revenue. A further person who assisted with the preparation of the books was also charged. A confiscation of some £5 million plus £500 000 in costs has been agreed in respect of the family. The others prosecuted are also subject to a confiscation in excess of £1 million. (Bron: OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf) Beantwoord nou die volgende vrae na aanleiding van bogenoemde gevallestudie. Vrae: 1. Die liefdadigheidsorganisasies is hoofsaaklik gestig om die opbrengste van die
onderskeie sakeondernemings te verdoesel. Is hierdie ʼn voorbeeld van belastingvermyding of belastingontduiking? 2. Identifiseer nog ʼn voorbeeld van belastingontduiking in bogemelde gevallestudie. 3. Op watter ander wyse kon die onderneming die liefdadigheidsorganisasie en
donasies aan hierdie organisasie gebruik het om steeds ʼn belastingvoordeel aan die onderneming te bied? Dink hier aan donasies wat deur die maatskappy gemaak kon word.
1.10
Samevatting
Die regering van ʼn land benodig fondse om die nodige dienste aan die inwoners van die land te lewer. Vir ʼn regering om hierdie dienste te lewer word ʼn aansienlike hoeveelheid fondse benodig. Hierdie fondse word verkry deur die heffing van belastings op die inkomste verdien deur die onderskeie belastingpligtiges. Die SAID hef die volgende belasting om sodoende voldoende fondse te bekom vir die lewering van dienste: •
Kapitaalwinsbelasting (KWB)
•
Skenkingsbelasting
•
Boedelbelasting
©akademia (MSW)
Bladsy 44
TAX105 Belasting •
Inkomstebelasting
•
Werkloosheidsversekeringsfonds (UIF)
•
Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Belastingbeplanning is ʼn belangrike aspek ten opsigte van die bestuur van ʼn sakeonderneming, veral aangesien die betaling van belasting ʼn wesenlike uitwerking kan hê op die winsgewendheid van ʼn onderneming Die nie-nakoming van die belastingwet kan lei tot die heffing van hoë rentes en boetes deur die SAID, en in uiterse gevalle kan die nie-nakoming van die wetgewing lei tot tronkstraf.
(Bron: Von Haefen Financial Management, 2009. http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9) 1.11
Selfevaluering
Aktiwiteit 1 Inkomstebelasting: Individue en Trusts Bestudeer die volgende tabelle en beantwoord dan die vrae: Belastingkoerse (jaar van aanslag geëindig 29 Februarie 2012) Individue en spesial trusts Belasbare Inkomste 0 - 150 000
©akademia (MSW)
Belastingkoerse 18% van belasbare inkomste
Bladsy 45
TAX105 Belasting
150 001 - 235 000
27 000 + 25% van belasbare inkomste bo 150 000
235 001 - 325 000
48 250 + 30% van belasbare inkomste bo 235 000
325 001 - 455 000
75 250 + 35% van belasbare inkomste bo 325 000
455 001 - 580 000
120 750 + 38% van belasbare inkomste bo 455 000
580 001 en hoër
168 250 + 40% van belasbare inkomste bo 580 000
Trusts, behalwe spesiale trusts: Belastingkoers – 40% Belastingkortings Primêre korting
R10 755
Sekondêre korting (Persone 65 en ouer)
R 6 012
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R 2 000
1. Mnr H het ʼn belasbare inkomste van R150 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. Mnr H is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. 2. Mev S het ʼn belasbare inkomste van R400 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. Mev S is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. 3. Wat sal Mev S se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was? 4. ABC Bpk verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk skuldig? Wat kan gebeur? 5. Mev K verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ʼn beslote korporasie wat sy spesiaal gestig het, aangesien ʼn sakeonderneming belasting betaal teen ʼn laer belastingkoers as ʼn individu. Waaronder sal jy Mev K se handelinge klassifiseer?
©akademia (MSW)
Bladsy 46
TAX105 Belasting
Studie Studieie-eenheid 2: 2: Direkte belasting op maatskappyaatskappy-inkomste en -winste
2.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 2 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting
•
Onderskeid tussen rekeningkundige en belasbare winste
•
Berekening van die belastingbasis
•
Aangeslane belastingverliese
•
Inkomstebelastingkonsolidasie
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Te onderskei tussen die verskillende tipes direkte belastings betaalbaar op maatskappy-inkomste en -winste.
•
Te onderskei tussen rekeningkundige winste (wins voor belasting) en belasbare winste.
•
Die belastingbasis te bereken afhangende van die aard van die inkomste.
•
Die reëls en regulasies ten opsigte van die benutting van ʼn aangeslane belastingverlies te verduidelik.
•
Die konsep van inkomstebelastingkonsolidasie toe te pas.
©akademia (MSW)
Bladsy 47
TAX105 Belasting 2.2
Verrykende bronne •
Accounting Tools. 2011. Tax Base. http://www.accountingtools.com/dictionary-taxbase
•
BusinessDictionary. 2011. Direct Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html
•
Buzzle.com. 2011. Economic profit vs accounting profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
D. Barnes. 2011. Permanent Differences. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-businesstaxes.html
•
G. Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyancity.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
G. Pietersz. 2011. Deferred tax. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/
•
http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/taxation.htm
•
Investorwords. 2011. Assessed loss. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html
•
Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/
•
SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612
•
Stiglingh. M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swart, R.D., & Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. LexisNexis : SuidAfrika. 1160p.
•
Suid-Afrikaanse Inkomste Diens. 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=208
©akademia (MSW)
Bladsy 48
TAX105 Belasting 2.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing
Direkte belasting
Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en maatskappye.
Indirekte belasting
Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die belasting word deur ʼn ander entiteit gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een individu na ʼn ander verskuif of van een maatskappy na ʼn ander.
Rekeningkundige
Rekeningkundige winste is bloot die verskil tussen ʼn onderneming
winste – wins voor
se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes.
belasting Belasbare winste
Voordat ʼn maatskappybelasting oorbetaal, moet die belasbare wins van die maatskappy bereken word. Belasting word net gehef op die maatskappy se belasbare winste (inkomste).
Permanente
ʼn Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige
verskille
wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde van ʼn bate/las in die finansiële state van die maatskappy en die belastingbasis van so ʼn bate/las. Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van ʼn land, nie ʼn effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ʼn maatskappy nie. ʼn Voorbeeld van ʼn permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ʼn permanente
©akademia (MSW)
Bladsy 49
TAX105 Belasting verskil. Tydelike verskille
Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/ Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS) en die belastingwetgewing van ʼn land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar gemaak word in die finansiële state van ʼn maatskappy, sal nie noodwendig in die belastingopgawe van ʼn maatskappy erken en openbaar gemaak word nie.
Uitgestelde
Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelik verskille.
belasting
Uitgestelde belasting ontstaan wanneer daar dus ʼn tydelike verskil is tussen die waarde van ʼn bate/las vir belastingdoeleindes en die waarde van die bate/las vir verslagdoeningsdoeleindes (rekeningkundig). Die berekening van uitgestelde belasting is ook onderhewig aan die veronderstelling dat die toekomstige winste van ʼn maatskappy voldoende sal wees om hierdie uitgestelde belasting te kan verreken.
Belastingbasis
ʼn Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die belasbare inkomste van ʼn maatskappy is die belastingbasis vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir eiendomsbelasting.
Aangeslane verlies
ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID).
Inkomstebelasting-
Inkomstebelastingkonsolidasie word in die
konsolidasie
Inkomstebelastingwetgewing omskryf as die situasie waar ʼn houer maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as een entiteit hanteer word vir belastingdoeleindes.
©akademia (MSW)
Bladsy 50
TAX105 Belasting 2.4
Inleiding
Suid-Afrika se belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is. Die belasting wat deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID) gehef word, kan opgedeel word in direkte belasting en indirekte belasting. Dit is ook belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as wins voor belasting en belasbare winste. Die rekeningkundige winste van ʼn onderneming word bereken deur gebruik te maak van die bepalings van Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/ Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS), terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land. Die doelwitte van GAAP/IFRS is nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ʼn land nie, aangesien hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef. Die rekeningkundige wins van ʼn sakeonderneming kan gedefinieer word as die verskil tussen die maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes. Die wins wat dus deur die maatskappy gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die maatskappy, maar dit is nie ʼn goeie maatstaf om die maatskappy se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ʼn maatskappy is ʼn goeie aanduiding van ʼn maatskappy se kontantvloei. Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening aan die een kant, en belastingverslagdoening aan die ander kant, het tot gevolg dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn onderneming. ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder. Inkomstebelastingkonsolidasie is ʼn aspek van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land waar ʼn houer maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale, as een entiteit hanteer word
©akademia (MSW)
Bladsy 51
TAX105 Belasting vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houer maatskappy verantwoordelik is vir die groep se belastingverpligting, asook die indien van die groep se belastingopgawes. Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsiening maak vir sekere vorme van groepsbelastingverligting, wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing nie voorsiening vir ʼn formele inkomstebelasting konsolidasiesisteem, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie. 2.5
Onderskeid tussen direkte en indirekte belasting
Die belasting wat deur die regering gehef word kan opgedeel word in direkte en indirekte belasting (verwys ook weer na Par. 1.5.1 in Studie-eenheid 1 vir ʼn volledige bespreking van die onderskeie belastings): 2.5.1
Direkte belasting
Direkte belasting word direk gehef op die inkomste, eiendom of rykdom van individue en maatskappye. Die belasting aanspreeklikheid berus totaal op die belastingpligtige en die aanspreeklikheid kan nie van een entiteit na ʼn ander oorgedra word nie (BusinessDictionary. 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html). Direkte belasting word dus gehef op die verdienste van ʼn maatskappy of individu en direk aan die belastingowerhede (SAID) betaal. Die direkte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is: •
Inkomstebelasting
•
Kapitaalwinsbelasting
•
Skenkingsbelasting
•
Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM)
•
Boedelbelasting
2.5.2
Indirekte belasting
Indirekte belasting word gehef op die verkope van een entiteit, maar die betaling van die belasting word deur ʼn ander entiteit gedoen, met ander woorde die aanspreeklikheid word van een individu na ʼn ander verskuif of van een maatskappy na ʼn ander oorgedra. ʼn Goeie voorbeeld van indirekte belasting is BTW, aangesien die belasting gehef word op die verkope van ʼn maatskappy, terwyl die belasting eintlik betaal word deur die kliënte van die maatskappy (Financial Dictionary. 2011. http://financialdictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax).
©akademia (MSW)
Bladsy 52
TAX105 Belasting Die indirekte belasting wat in Suid-Afrika gehef word, is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Sekuriteitsbelasting op Oordrag
•
Oordragskostes
•
Doeane- en Aksynsbelasting
Grafies lyk dit soos volg: • Inkomstebelasting • Kapitaalwinsbelasting • Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM) • Skenkingsbelasting •Boedelbelasting
Direkte belasting
Indirekte Belasting
• Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) • Sekuriteitsbelasting • Oordagskoste • Doeane en Aksynsbelasting
Figuur 2.1: Direkte en indirekte belasting (Bron: Outeur, 2011)
2.5.3
Direkte belastingkoerse soos van toepassing op verskillende tipe maatskappye
Die belasting word bereken deur die toepassing van ʼn voorafbepaalde belastingkoers op die belasbare inkomste van ʼn individu of maatskappy. Daar word ʼn onderskeid getref tussen individue en sakeondernemings soos maatskappye en beslote korporasies. Die volgende koerse is van toepassing op die verskillende tipes sakeondernemings in Suid-Afrika soos aangedui in die tabel:
Tipe maatskappy
Belastingkoers
Maatskappye en Beslote Korporasies
28%
Kleinsake ondernemings: 1 April 2010 – 31 Maart 2011:
Belasbare inkomste tot en met R57 000
©akademia (MSW)
0%
Bladsy 53
TAX105 Belasting
Belasbare inkomste tussen R57 000 tot en
10% van die bedrag wat R57 000 oorskry.
met R300 000
Belasbare inkomste wat R300 000 oorskry
R24 300 + 28% van die bedrag wat R300 000 oorskry
Kleinsake ondernemings: 1 April 2011 – 31 Maart 2012:
Belasbare inkomste tot en met R59 750
0%
Belasbare inkomste tussen R59 751 tot en
10% van die bedrag wat R59 750 oorskry
met R300 000
Belasbare inkomste wat R300 000 oorskry
R24 025 + 28% van die bedrag wat R300 000 oorskry
Openbare weldaadsorganisasies &
28%
Ontspanningsklubs
Persoonlike Diensverskaffers
33%
Maatskappye/Beslote Korporasies
Plaaslike tak van ʼn buitelandse
33%
maatskappy
Passiewe Houermaatskappye:
Dividende ontvang
10%
Ander inkomste
40%
©akademia (MSW)
Bladsy 54
TAX105 Belasting
Mikro-besighede (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2011:
R0 – R100 000
0%
R100 001 – R300 000
1% van die bedrag wat R100 000 oorskry
R300 001 – R500 000
R2000 + 3% van die bedrag wat R300 000 oorskry
R500 001 – R750 000
R8000 + 5% van die bedrag wat R500 000 oorskry
R750 001 en meer
R20 500 + 7% van die bedrag wat R750 000 oorskry
Mikro-besighede (omsetbelasting) vir die Finansiële Jaar geëindig 28 Februarie 2012:
R0 – R150 000
0%
R150 001 – R300 000
1% van die bedrag wat R150 000 oorskry
R300 001 – R500 000
R1500 + 3% van die bedrag wat R300 000 oorskry
R500 001 – R750 000
R7500 + 5% van die bedrag wat R500 000 oorskry
R750 001 en meer
R20 000 + 7% van die bedrag wat R750 000 oorskry
(Bron: South African Institute of Professional Accountants, 2011:8)
©akademia (MSW)
Bladsy 55
TAX105 Belasting 2.5.4
Voordele en nadele van direkte belasting
Die voor- en nadele kan soos volg opgesom word:
Voordele van direkte belasting
1. Ekwiteit: Daar is sosiale geregtigheid.
Nadele van direkte belasting
1. Belastingontduiking: Dit is makliker
Persone met ʼn swakker finansiële
vir ʼn individu of maatskappy om direkte
posisie word teen ʼn laer koers belas as
belasting te ontduik, aangesien daar
individue met ʼn sterk finansiële posisie.
besluit kan word om sommige wesenlike inligting van die
Byvoorbeeld ʼn persoon met ʼn belasbare inkomste van R100 000 ʼn jaar gaan nie teen dieselfde koers
belastingowerhede te weerhou wanneer die belastingopgawes ingevul word.
belas word as die persoon met ʼn belasbare inkomste van R400 000 ʼn jaar nie; tog sal beide belasting betaal.
2. Sekerheid : Die belastingpligtige kan
2. Onregverdig: Daar is nie ʼn definitiewe
met sekerheid vooraf bepaal hoeveel
wyse of grondslag waarop die
sy belastingaanspreeklikheid gaan
belastingowerhede die belastingkoerse
beloop, aangesien belastingkoerse
vasstel nie, daarom kan direkte
reeds vooraf deur die
belasting soms onregverdig wees.
belastingowerhede vasgestel word. 3. Relatief elasties (buigbaar): Soos
3. Ongerieflik: Dit kan soms ongerieflik
wat die inkomste en rykdom van
wees om direkte belasting vir ʼn
individue en maatskappye toeneem, sal
maatskappy of individu te bereken,
die belasting wat betaal moet word ook
aangesien daar heelwat reëls en
toeneem.
regulasies is waaraan voldoen moet word.
Die buigbaarheid van direkte belasting beteken ook dat die inkomste wat deur ʼn regering ontvang word verhoog kan word deur die onderskeie belastingkoerse te verhoog. Met ander
©akademia (MSW)
Bladsy 56
TAX105 Belasting woorde ʼn toename in die belastingkoerse van ʼn land sal die belasting wat ontvang word deur die staat ook verhoog. Die laagste koers waarteen individue tans belas word, is 18% en die hoogste koers is 40%. Indien die SAID die koers waarteen elke belastingbetaler belas word, verhoog in die onderskeie belastingskale, sal meer gelde ingevorder word. Die SAID kan ook die belastingdrempels verlaag , met ander woorde sekere individue wat voorheen nie ʼn belastingaanspreeklikheid gehad het nie, sal nou belasting moet betaal – hierdeur word ook meer belasting ingevorder. Indien die koers waarteen ʼn maatskappy belasting betaal, verhoog word na byvoorbeeld 30% teenoor die huidige 28%, gaan die SAID ook meer belasting kan invorder. 4. Skep openbare bewustheid:
4. Beperktheid: Direkte belasting dek nie
Aangesien direkte belasting direk gehef
so ʼn breë spektrum van individue en
word op die verdienste van
maatskappye nie, met die gevolg dat
maatskappye en individue, stel mense
die regering moontlik ʼn tekort aan
meer belang in hoe en waarop die
fondse kan ondervind waarmee sekere
regering hierdie geld spandeer. Mense
noodsaaklike dienste aan die land
is ook meer bewus van hul regte en
gelewer moet word.
verantwoordelikheid ten opsigte van belasting.
©akademia (MSW)
Bladsy 57
TAX105 Belasting
5. Ekonomies: Dit is nie moeilik vir die
5. Kapitaalvormingstrategieë: Direkte
staat om direkte belasting in te vorder
belasting beïnvloed
nie en daarom is dit baie ekonomies –
kapitaalvormingstrategieë, aangesien
die staat het nie nodig om baie geld te
direkte belasting wat gehef word die
spandeer om belasting in te vorder nie.
spaar en beleggingsvermoëns van individue en maatskappye direk raak. Die verdienste van ʼn individu word verminder deur belasting en dus sy/haar vermoë om te spaar en selfs verdere beleggings te maak. Verminderde beleggings beïnvloed die kapitale formasie van ʼn land.
6. Anti-inflasionêr: Direkte belasting
6. Bereidwilligheid: Direkte belasting het
help ʼn land om sy inflasiekoers in toom
ʼn invloed op die bereidwilligheid en
te hou. Byvoorbeeld, indien ʼn staat sy
vermoë om te kan werk, aangesien ʼn
belastingkoerse verhoog, sal die
hoë belastingaanspreeklikheid ʼn
verbruikersvraag afneem en so ook die
negatiewe uitwerking kan hê op die
inflasiekoers.
gemoedere van individue en die bestuur van maatskappye.
(Bron: G. Akrani. 2010. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-meritsand.html)
(Bron: http://www.apfn.org/apfn/tax.htm)
©akademia (MSW)
Bladsy 58
TAX105 Belasting Die aanspreeklikheid van direkte belasting kan nie verskuif word van een maatskappy na ʼn ander nie. Die probleme wat somtyds ondervind word ten opsigte van die invordering van direkte belasting kan toegeskryf word aan administratiewe probleme en ondoeltreffendheid in die regering van ʼn land. Direkte belasting is steeds ʼn groot bron van inkomste vir die regering, en ʼn belangrike aspek van enige moderne finansiële stelsel. 2.6
Onderskeid tussen rekeningkundige (finansiële) en belasbare winste
Dit is belangrik om te onderskei tussen rekeningkundige (finansiële) winste, ook bekend as wins voor belasting en belasbare winste. 2.6.1
Rekeningkundige winste – wins voor belasting
Die rekeningkundige wins van ʼn sakeonderneming kan gedefinieer word as die verskil tussen ʼn maatskappy se bedryfsinkomstes en bedryfsuitgawes (Buzzle.com. 2011. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html). Die rekeningkundige winste van ʼn onderneming word bereken deur gebruik te maak van die bepalings van GAAP/IFRS, terwyl die belasbare wins bereken word deur gebruik te maak van die bepalings van die Inkomstebelastingwetgewing van die land. Die doelwitte van GAAP/IFRS is nie altyd dieselfde as dié van die belastingwetgewing van ʼn land nie, aangesien elkeen van hierdie wetgewings verskillende doelwitte nastreef. 2.6.2
Belasbare winste (inkomste)
Alvorens ʼn maatskappy kan weet hoeveel belasting oorbetaal moet word, is dit nodig om die belasbare wins van die maatskappy te bereken. Belasting word net gehef op die maatskappy se belasbare winste (inkomste). Die wins wat dus deur die maatskappy gemaak word, is bloot die verskil tussen die bedryfsinkomstes en die bedryfsuitgawes van die maatskappy, maar dit is nie ʼn goeie maatstaf om die maatskappy se belasbare winste te bereken nie. Die rekeningkundige wins van ʼn maatskappy is ʼn goeie aanduiding van ʼn maatskappy se kontantvloei.
©akademia (MSW)
Bladsy 59
TAX105 Belasting
Voorbeeld 2.1 Die belasbare winste van ʼn maatskappy kan soos volg bereken word: 1. Neem die wins voor belasting. Tel terug: o
Depresiasie uitgawe volgens die finansiële state
Trek af: o
Die toelaatbare kapitaaltoelae
o
Toelaatbare aftrekkings deur die SAID, byvoorbeeld ʼn aangeslane verlies
Tel by: o
Ander belasbare inkomstes soos kapitaalwins
2. Neem die bedrag wat oorbly, vermenigvuldig dit met die belastingkoers van toepassing om die belasbare inkomste te kry. 3. Minus enige belasting wat reeds gedurende die jaar betaal is. Dit sal enige voorlopige belastingbetalings wees, of in die geval van individue, die totale bedrag LBS wat deur die werkgewer van ʼn salaris afgetrek is en aan die Ontvanger van Inkomste oorbetaal is. (Business Link. 2011. http://www.businesslink.gov.uk/bdotg/action/detail?itemId=1082175087&r.i=1082175258& r.l1=1073858805&r.l2=1085541869&r.l3=1082156148&r.s=sc&r.t=RESOURCES&type=R ESOURCES)
2.6.3
Die gevolge van die verskille tussen ʼn rekeningkundige wins en ʼn belasbare wins
Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening aan die een kant, en belastingverslagdoening aan die ander kant, het tot gevolg dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn onderneming. Hierdie verskille gee aanleiding tot die verskil tussen die belasting betaalbaar (volgens die belastingaanslag) en die belastinguitgawe (volgens die Inkomstestaat).
©akademia (MSW)
Bladsy 60
TAX105 Belasting Hierdie verskille wat ontstaan tussen ʼn maatskappy se rekeningkundige wins en sy belasbare wins kan in twee kategorieë verdeel word: 2.6.3.1
Permanente verskil
ʼn Permanente verskil is die verskil tussen die rekeningkundige wins voor belasting, en die belasbare inkomste vir belastingdoeleindes en gevolglik ook die verskil tussen die waarde van ʼn bate/las in die finansiële state van die maatskappy en die belastingbasis van so ʼn bate/las. Permanente verskille ontstaan wanneer die inkomstes of uitgawes op die finansiële state van ʼn maatskappy nooit belasbaar of aftrekbaar is op die belastingopgawe van ʼn maatskappy nie, of waar inkomstes of uitgawes erken word op die belastingopgawe, maar nooit aangeteken word in die finansiële state van ʼn maatskappy nie. In teenstelling met tydelike verskille wat naderhand omkeer en uitbalanseer tussen die belastingopgawe en die finansiële state van ʼn maatskappy, sal permanente verskille nooit uitbalanseer en omkeer nie. Permanente verskille kan nie teruggeskryf word nie. Met ander woorde permanente verskille ontstaan as gevolg van transaksies/gebeure, wat volgens die belastingwetgewing van ʼn land, nie ʼn effek het op die belasbare inkomste, of belastingverpligting van ʼn maatskappy nie. ʼn Voorbeeld van ʼn permanente verskil is die gedeelte van rente-inkomste wat nie onderhewig is aan belasting nie. In die finansiële state is die inkomste voor belasting meer as die belasbare inkomste volgens die belastingopgawe – hierdie verskil gaan nie in die toekoms teruggeskryf kan word nie, want die inkomste gaan ook nie in die daaropvolgende jare belasbaar word nie, dus ʼn permanente verskil. Nie-belasbare inkomstes en nie-aftrekbare uitgawes word nie ingesluit by die berekening van belasbare inkomste vir belastingopgawe doeleindes nie, maar word wel ingesluit by die berekening van finansiële inkomste in die Inkomstestaat (D. Barnes. 2011. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-business-taxes.html). 2.6.3.2
Tydelike verskil
Tydelike verskille ontstaan hoofsaaklik as gevolg van die verskille tussen Algemeen Aanvaarde Rekeningkundige Praktyk (AARP)/ Internasionale Finansiële Verslagdoeningstandaarde (International Financial Reporting Standard – IFRS) en die belastingwetgewing van ʼn land. Sommige inkomstes en uitgawes wat erken en openbaar
©akademia (MSW)
Bladsy 61
TAX105 Belasting gemaak word in die finansiële state van ʼn maatskappy, sal nie noodwendig in die belastingopgawe van ʼn maatskappy erken en openbaar gemaak word nie. Daar word gebruik gemaak van die term tydelike verskille, aangesien die verskille slegs tydelik nie-rapporteerbaar is op die belastingopgawe, maar dit sal waarskynlik in die toekoms rapporteerbaar word (D. Barnes. 2011. http://www.ehow.com/how_4451062_calculate-temporary-differences-business-taxes.html). Tydelike verskille ontstaan sodra ʼn bedrag by die inkomste ingesluit word, of in aanmerking kom op ʼn vinniger basis vir rekeningkundige doeleindes, as vir belasting doeleindes of omgekeerd. Dit gebeur waar ʼn maatskappy byvoorbeeld ʼn bate depresieer op die reguitlynmetode, terwyl die SAID ʼn slytasiekoers toestaan wat verskil van die metode wat deur die maatskappy gebruik word. Tydelike verskille kan verder verdeel word in uitgestelde belasting bate en uitgestelde belastinglas: •
Uitgestelde belastingbate (UBB) Uitgestelde belasting ontstaan as gevolg van tydelik verskille wanneer daar ʼn oorbetaling van belasting plaasvind vir ʼn bepaalde finansiële periode. Hierdie tydelike verskil ontstaan gewoonlik as ʼn resultaat van die wyse waarop ʼn maatskappy sy bates depresieer. Uitgestelde belasting is ʼn balansstaatitem wat gebruik word om belasting te laat toeval in die regte rekeningkundige periodes, omdat daar verskillende belastingimplikasies is ten opsigte van tydelike verskille. ʼn UBB is dikwels ʼn aangeslane verlies wat oorgedra word, en afgespeel word teenoor die winste van ʼn maatskappy. Die UBB word getoon in die Balansstaat van ʼn maatskappy. So kan UBB gebruik word om die belastingaanspreeklikheid van ʼn maatskappy te verminder. Behalwe normale belasting wat jaarliks aan die belastingowerhede van ʼn land oorbetaal moet word, moet ook voorsiening gemaak word vir uitgestelde belasting. Uitgestelde belasting verteenwoordig belasting wat in toekomstige periodes betaal of gespaar sal word, sodra die drabedrag van bates/laste verhaal of vereffen word.
•
Uitgestelde belastinglas (UBL)
©akademia (MSW)
Bladsy 62
TAX105 Belasting ʼn Uitgestelde belastinglas ontstaan sodra daar ʼn onderbetaling van belasting plaasvind vir ʼn sekere finansiële periode. Dit gebeur gewoonlik indien daar ʼn verskil is tussen die wyse waarop ʼn maatskappy verslag doen oor ʼn bate in die finansiële state teenoor die wyse waarop die maatskappy verslag doen op ʼn belastingbasis (G. Pietersz. 2011. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/). ʼn UBL is ʼn belastingaaspreeklikheid wat deur ʼn maatskappy verskuldig is, maar nie dadelik betaal gaan word nie – die maatskappy sal wel die belastingverpligting in die toekoms moet betaal. ʼn UBL ontstaan as gevolg van ʼn verskil in die maatskappy se Balansstaat, toeskryfbaar aan die verskille tussen die rekeningkundige beginsels wat toegepas is in die optrek van die finansiële state en die belastingwetgewing van ʼn land. As gevolg hiervan sal daar soms verskille wees in ʼn maatskappy se belasbare inkomste en die wins voor belasting wat dan aanleiding gee tot ʼn UBL.
Opgesom lyk dit soos volg: UITGESTELDE BELASTINGBATE (UBB) : Bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms (Aftrekbare tydelike verskille) UITGESTELDE BELASTINGLAS (UBL): Bedrag betaalbaar vir belasting in die toekoms (Belasbare tydelike verskille) Bate Drabedrag (DB) van ʼn bate > Belastingbasis (BB) van ʼn bate = UBL Drabedrag (DB) van ʼn bate < Belastingbasis (BB) van ʼn bate = UBB Las Drabedrag (DB) van ʼn las > Belastingbasis (BB) van ʼn las = UBB Drabedrag (DB) van ʼn las < Belastingbasis (BB) van ʼn las = UBL
Voorbeeld 2.2
©akademia (MSW)
Bladsy 63
TAX105 Belasting
Belasbare tydelike verskil voortspruitend uit bate Op 1 Maart 20x11 het ABC Bpk nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000. Waardervermindering wat vir die jaar bereken is, beloop R24 000. Die belastingtoelaag, soos bepaal deur Artikel 12C in die belastingwetgewing beloop R48 000. Die drabedrag van die masjinerie is R96 000 (R120 000 – R24 000), terwyl die belastingbasis R72 000 (R120 000 – R48 000) beloop. Drabedrag
R96 000
Belastingbasis
R72 000
Belastingkoers
28%
Tydelike verskil: R96 000 – R72 000 = R24 000 Die uitgestelde belastingaanspreeklikheid: R24 000 * 28% = R6 720 Die R72 000 sal dus in die toekoms aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes teen die belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei as gevolg van die masjinerie. Die DB > BB, dus ʼn belasbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van toepassing op ʼn bate, met ander woorde ʼn UBL. Die tydelike verskil sal belasbare bedrae tot gevolg hê met die bepaling van toekomstige belasbare winste aangesien die geagte toekomstige belasbare voordele uit die bate (R96 000), die toekomstige belastingaftrekking van R72 000 oorskry. Joernaalinskrywing DT Uitgestelde belasting ( Inkomstestaat)
KT
R6 720
Uitgestelde belasting (Balansstaat)
R6 720
(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingaanspreeklikheid) (Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)
Voorbeeld 2.3
©akademia (MSW)
Bladsy 64
TAX105 Belasting Aftrekbare tydelike verskil voortspruitend uit ʼn bate Op 1 Maart 20x11 het ABC Bpk nuwe masjinerie aangekoop ten bedrae van R120 000. Waardervermindering wat vir die jaar bereken is, beloop R24 000. Die belastingtoelaag, soos bepaal deur Artikel 12C in die belastingwetgewing beloop R15 000. Die drabedrag van die masjinerie is R96 000 (R120 000 – R24 000), terwyl die belastingbasis R105 000 (R120 000 – R15 000) beloop. Drabedrag
R96 000
Belastingbasis
R105 000
Belastingkoers
28%
Tydelike verskil R105 000 – R96 000 = R9 000 Die Uitgestelde Belastingaanspreeklikheid R9 000 * 28% = R2 520 Die R105 000 sal dus in die toekoms aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes teen die belasbare ekonomiese voordele wat in die toekoms na die maatskappy sal vloei. Die DB < BB, dus ʼn aftrekbare tydelike verskil, want die uitgestelde belasting is van toepassing op ʼn bate. Die tydelike verskil sal aftrekbare bedrae tot gevolg hê met die bepaling van toekomstige belasbare winste, aangesien die geagte toekomstige belasbare voordele uit die bate (R96 000), oorskry word deur die toekomstige belastingaftrekking van R105 000. Joernaalinskrywing DT Uitgestelde belasting ( Inkomstestaat) Uitgestelde belasting (Balansstaat)
KT R2 520
R2 520
(Teboekstelling van die Uitgestelde belastingbate (UBB)) (Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)
©akademia (MSW)
Bladsy 65
TAX105 Belasting
Voorbeeld 2.4 Aftrekbare tydelike verskille van toepassing op laste Die volgende inligting is van toepassing op ABC Bpk: Verkope
R16 000 000
Voorsiening vir oninbare skulde
R800 000
Die SAID laat 25% toe as aftrekking ten opsigte van die voorsiening vir oninbare skulde, met ander woorde R200 000, word as aftrekking toegelaat. Drabedrag (DB)
R800 000
Belastingbasis (BB)
R200 000
(Die oorblywende 75% sal geëis kan word sodra die skuld heeltemal afgeskryf word) Tydelik Verskil
R600 000
DB > BB, met ander woorde ʼn uitgestelde belastingbate ontstaan. Onthou ʼn voorsiening vir oninbare skulde is ʼn las, daarom ontstaan daar ʼn UBB. Uitgestelde belastingbate
R168 000 (R600 000 * 28%)
Dit word aanvaar dat daar voldoende winste in die toekoms beskikbaar sal wees waarteen hierdie aftrekbare tydelik verskil benut kan word. Joernaalinskrywing DT Uitgestelde belasting (Balansstaat) Uitgestelde belasting ( Inkomstestaat)
KT
R168 000 R168 000
(Teboekstelling van die UBB) (Aangepas uit: UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepaste Finansiële Rekeningkunde)
©akademia (MSW)
Bladsy 66
TAX105 Belasting
Voorbeeld 2.5 Sunshine Bpk toon ʼn Rekeningkundige wins van R30 000 op die Inkomstestaat van die finansiële state, terwyl die maatskappy ʼn belasbare wins van R10 000 toon. Die belasting is bereken teen ʼn koers van 40%. Die belastinguitgawe op die Inkomstestaat is R12 000, terwyl die belasting betaalbaar volgens die belastingopgawe ongeveer R4 000 beloop. Wat sal die joernaalinskrywing wees om hierdie uitgestelde belasting aanspreeklikheid (las) teboek te stel? Die joernaalinskrywing sal soos volg lyk: Dt Inkomstebelastinguitgawe
Kt
R12 000
Inkomstebelasting betaalbaar
R4 000
Uitgestelde belastinglas
R8 000
(Bron: http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm)
(Bron: http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differencesaccounting-for-income-tax/)
©akademia (MSW)
Bladsy 67
TAX105 Belasting 2.7
Die berekening van die belastingbasis
ʼn Belastingbasis is die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is. Byvoorbeeld, die belasbare inkomste van ʼn maatskappy is die belastingbasis vir inkomstebelasting, terwyl die geraamde waarde van eiendom die belastingbasis is vir eiendomsbelasting (BusinessDictionary. 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html). Die belastingbasis is die totale belasbare waarde van bates, inkomstes en geraamde waardes van eiendom binne die belasting jurisdiksie van ʼn regering. 2.7.1
Die belastingbasis van bates en laste
2.7.1.1 Belastingbasis van ʼn bate ʼn Bate se belastingbasis is die bedrag wat aftrekbaar is vir belastingdoeleindes teen enige belasbare ekonomiese voordele wat vanuit hierdie bate na die maatskappy sal voortvloei wanneer die drabedrag van hierdie bate verhaal word (Analystnotes. 2011. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=238). 2.7.1.2 Belastingbasis van ʼn las Die belastingbasis van ʼn las is die drabedrag, minus enige bedrag wat aftrekbaar of belasbaar is vir belastingdoeleindes ten opsigte van daardie aanspreeklikheid in toekomstige periodes. Inkomstes vooruit ontvang en opgelope uitgawes word geklassifiseer as laste. Die berekening van die belastingbasis en die uitgestelde belasting van toepassing daarop, kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word.
Voorbeeld 2.6 Inkomste vooruit ontvang ABC Bpk toon die volgende in die Balansstaat soos op 31 Desember 20x11: Vooruitontvange inkomste
R800 000
(Die inkomste is fooie wat vooruit ontvang is vir dienste gelewer) Belastingkoers
©akademia (MSW)
28%
Bladsy 68
TAX105 Belasting
Drabedrag (DB)
R800 0000
Belastingbasis (BB)
R0 (Inkomste reeds belas by ontvangs, nie belasbaar in toekomstige periodes nie) (R800 000 – R800 000) – die
volle R800 000 is nou belasbaar. LW: Vooruitontvange inkomstes word geklassifiseer as ʼn las. Onthou die Belastingbasis van ʼn las is die drabedrag minus enige bedrae wat aftrekbaar of belasbaar is vir belastingdoeleindes in die toekoms. Die SAID bepaal dat alhoewel die R800 000 vooruitontvang is vir dienste wat eers later gelewer gaan word, die R800 000 reeds by ontvangs, by die maatskappy se belasbare inkomste ingesluit moet word. Vooruitontvange inkomste – Las DB > BB, Uitgestelde belastingbate (Aftrekbare tydelike verskil) Tydelike verskil – R800 000 Uitgestelde belasting – R800 000* 28% = R224 000 LET WEL: Uitgawes is eers aftrekbaar vir belastingdoeleindes, wanneer dit aangegaan word in die toekoms, ten opsigte van opgelope uitgawes.
Belastingbasis: Die maatreël waarop die berekening van ʼn belastingaanspreeklikheid gebaseer is.
Belastingbasis van ʼn bate = Die bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes, teenoor die belasbare ekonomiese voordele gegenereer deur die bate.
Belastingbasis van ʼn las = Drabedrag minus bedrag aftrekbaar vir belastingdoeleindes in die toekoms
Figuur 2.2: Die belastingbasis van bates en laste (Bron: Outeur, 2011)
©akademia (MSW)
Bladsy 69
TAX105 Belasting Indien die ekonomiese voordele van ʼn bate nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van ʼn basis gelyk wees aan die drabedrag van daardie bate. Wanneer ʼn maatskappy inkomste vooruitontvang, sal die belastingbasis vir hierdie las die drabedrag wees minus enige bedrag wat nie belasbaar sal wees in die toekoms nie (Accounting Tools. 2011. http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base). Die berekening van die belastingbasis van ʼn bate en ʼn las kan aan die hand van die volgende voorbeeld verduidelik word:
Voorbeeld 2.7 Die belastingbasis van ʼn bate ʼn Firma se Handelsdebiteure beloop R100 000 vir ʼn betrokke finansiële jaar. Dit het egter onder die bestuur se aandag gekom dat ongeveer R3 000 van die debiteure nie invorderbaar is nie. Die rekenmeester stel voor om ʼn voorsiening vir oninbare skulde in die finansiële state van die firma te toon. Die voorsiening vir oninbare skulde word egter nie as aftrekking toegelaat vir belastingdoeleindes nie. ʼn Aftrekking vir belastingdoeleindes is slegs toelaatbaar indien die R3 000 fisies afgeskryf word as oninbare skuld. Die drabedrag van die handelsdebiteure beloop dus R97 000. Die belastingbasis van die bate is steeds R100 000. Die firma het nou ʼn aftrekbare tydelike verskil van R3 000. Die bestuur van die maatskappy moet nou ʼn uitgestelde belastingbate in die boeke erken ten opsigte van die aftrekbare tydelike verskil. Indien die ekonomiese voordeel nie belasbaar is nie, sal die belastingbasis van die bate gelyk wees aan die drabedrag van die bate. ʼn Voorbeeld van so ʼn geval is dividende ontvangbaar deur die houermaatskappy vanaf sy filiale. Dit is nie belasbaar nie, daarom sal die belastingbasis en die drabedrag van die dividend gelyk wees aan mekaar.” Die belastingbasis van ʼn las JKL Verhurings Bpk het aan die begin van die jaar ʼn enkelbedrag ontvang vanaf ʼn huurder ten bedrae van R5 000 000. Die huur is vir ʼn kantoorgebou ten opsigte van die volgende 5 jaar. Die plaaslike owerhede vereis dat 70% van die vooruitontvange huurinkomste belasbaar sal wees.
©akademia (MSW)
Bladsy 70
TAX105 Belasting Aan die einde van die finansiële jaar sal R4 000 000 hanteer word as ʼn aanspreeklikheid (las) vir finansiële verslagdoeningsdoeleindes (R5 000 000*1/5). Dit is die drabedrag. Die belastingbasis van die aanspreeklikheid is R1.2 miljoen (30% van die R4 000 000), terwyl R2.8 miljoen hanteer moet word as belasbare inkomste. Verandering in inkomstebelastingkoerse Sodra daar ʼn verandering in die belastingkoers van ʼn land kom, sal die uitgestelde belastinglas of uitgestelde belastingbate onmiddellik aangepas moet word na wat die nuwe bedrag veronderstel is om te wees na die koersverandering. Die uitwerking van hierdie verandering sal na beraming ingesluit word in die inkomste uit voortgesette bedrywighede. Die effek van ʼn inkomstebelasting koersverhoging kan soos volg uiteengesit word: •
Dit verhoog ʼn uitgestelde belastinglas en daarom verhoog dit die belastinguitgawe van ʼn onderneming.
•
Dit verhoog ʼn uitgestelde belastingbate en daarom verlaag dit die belastinguitgawe van ʼn onderneming.
•
Sodra die uitgestelde belastinglas die uitgestelde belastingbate van ʼn onderneming oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te vermeerder.
•
Sodra die uitgestelde belastingbate die uitgestelde belastinglas oorskry, sal die netto effek wees om die belastinguitgawe te verminder.
(Bron: Analystnotes, 2011. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159)
Die berekening van ʼn belastingbasis ten opsigte van nuwe bates aangekoop, beïnvloed die jaarlikse depresiasie berekening wat gebruik word om ʼn maatskappy se belasbare inkomste te verminder vir belastingdoeleindes. Dis belangrik om al die kostes wat deur die maatskappy aangegaan is om die bate te bekom in te sluit by die berekening van die belastingbasis van die nuwe bate. Die SAID sit duidelik uiteen watter kostes toegelaat word vir belastingdoeleindes. Nie alle uitgawes wat deur ʼn maatskappy aangegaan word in die verkryging van ʼn bate, word deur die SAID toegelaat as ʼn aftrekking nie.
©akademia (MSW)
Bladsy 71
TAX105 Belasting 2.7.2
Kontantbasis vs. toevallingsgrondslag – belastingimplikasies
2.7.2.1 Kontantbasis Wanneer ʼn onderneming die kontantbasis gebruik, word inkomstes en uitgawes te boek gestel wanneer die kontant werklik ontvang of betaal word. Dit is dan moeilik om vas te stel, hoeveel inkomste ʼn maatskappy in ʼn betrokke finansiële jaar gaan inkry, indien die maatskappy van die kontantbasis as rekeningkundige metode gebruik maak. Die enigste wyse waarop ʼn maatskappy sy belastingaanspreeklikheid vir ʼn betrokke jaar sal kan bereken, is om ʼn beraming te maak van hoeveel sy inkomste gaan wees en dan te bepaal hoeveel uitgawes betaal sal moet word, om sodoende die belasbare inkomste te verminder (S. E. Springer. 2009. http://smallbusiness.findlaw.com/businessoperations/accounting/accounting-cash-accrual(1).html). 2.7.2.2 Die toevallingsgrondslag Die toevallingsgrondslag bepaal dat inkomstes te boek gestel word wanneer goedere verkoop en dienste gelewer word, ongeag of daar kontant ontvang is of nie. Die toevallingsgrondslag bepaal ook dat uitgawes te boek gestel word wanneer die transaksie plaasgevind het, ongeag of die uitgawe betaal is of nie. Met ander woorde, ʼn maatskappy koop skryfbehoeftes op krediet aan vir R300 op 1 Oktober 20x11, maar betaal eers daarvoor op 31 Desember 20x11 . Die R300 word te boek gestel op 1 Oktober 20x11, alhoewel die werklike betaling daarvan eers plaasvind op 31 Desember 20x11. Wanneer ʼn sakeonderneming gebruik maak van die toevallingsgrondslag as basis vir die teboekstelling van saketransaksies, verleen dit meer buigsaamheid aan die maatskappy, aangesien die maatskappy beheer het ten opsigte van wanneer dit fakture aan sy kliënte sal uitmaak en uitstuur. Met ander woorde wanneer ʼn inkomste die maatskappy sal toeval. Indien die finansiële departement van ʼn maatskappy aan die einde van die jaar sien dat daar vir die betrokke finansiële jaar ʼn baie hoë wins gemaak gaan word, kan die maatskappy besluit om moontlik van die fakture eers in die volgende finansiële jaar uit te reik, en die betaling van uitgawes te verhoog, om sodoende die belasbare inkomste van die maatskappy te verminder, en sodoende ook die belastingaanspreeklikheid (S. E. Springer. 2009. http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cashaccrual(1).html).
©akademia (MSW)
Bladsy 72
TAX105 Belasting Die kontantbasis en die toevallingsgrondslagbasis is metodes waarop inkomstes en uitgawes gemanipuleer kan word, om sodoende ʼn belastingaanspreeklikheid van ʼn maatskappy te verminder of te vermeerder. Inkomstes word teboekgestel wanneer dit aan die maatskappy toeval Toevallingsgrondslagbasis Uitgawes word teboekgestel wanneer dit aan die maatskappy toeval Rekeningkundige metodes Inkomstes word teboekgestel wanneer kontant werklik ontvang word Kontantbasis Uitgawes word teboekgestel wanneer kontant werklik betaal word
Figuur 2.3: Die kontantbasis en toevallingsgrondslagbasis skematies voorgestel (Bron: http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantagesand/y2cary3n6mng/50#) 2.8
Belastingverliese
ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig is deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder (Investorwords. 2011. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html) Met ander woorde ʼn aangeslane verlies vir belastingdoeleindes is die bedrag waarmee die aftrekkings, wat toegelaat is deur die SAID, die belasbare inkomste oorskry. Hierdie verlies word dan afgespeel teenoor die toekomstige belasbare inkomste van ʼn maatskappy. Die verlies vir ʼn bepaalde maatskappy kan vir ʼn onbepaalde tyd oorgedra word na die volgende finansiële jaar, mits die maatskappy bly handel dryf reg deur die jaar. Indien ʼn maatskappy nie vir ʼn bepaalde finansiële jaar handel dryf nie, maar ʼn aangeslane verlies oorgehou het van die vorige finansiële jaar, sal die SAID die maatskappy nie toelaat om die
©akademia (MSW)
Bladsy 73
TAX105 Belasting verlies te benut in die daaropvolgende jare nie, aangesien die maatskappy nie aaneenlopend handel gedryf het nie. In die geval van individue sal die verlies nie verbeur word nie, en maak dit nie saak of ʼn persoon wel handel gedryf het vir ʼn bepaalde finansiële jaar nie. Die SAID sal wel die aangeslane verlies as aftrekking toelaat. (http://www.afsfinancialservices.co.za/Articles/IncomeTaxTips/tabid/91/Default.aspx) Die hoofdoel van ʼn aangeslane verlies is om die belastingaanspreeklikheid van ʼn maatskappy of individu te verminder. Daar word tussen twee tipes verliese onderskei naamlik: •
ʼn Belastingverlies ʼn Belastingverlies ontstaan uit ʼn maatskappy se inkomste en aftrekkings. Met ander woorde dit is die bedrag waarmee die toelaatbare aftrekkings meer is as die belasbare inkomste. ʼn Aangeslane verlies kan afgespeel word teen die belasbare inkomste van ʼn maatskappy of individu.
•
ʼn Kapitale verlies ʼn Kapitale verlies ontstaan wanneer ʼn kapitale bate verkoop word vir minder as sy basiskoste. Die basiskoste van ʼn bate is die bedrag waarvoor ʼn bate aanvanklik aangekoop is. ʼn Kapitale verlies kan slegs teen ʼn kapitale wins afgespeel word, en nie teenoor gewone belasbare inkomste nie. Indien ʼn kapitale verlies nie in ʼn sekere finansiële jaar benut is nie, moet dit oorgedra word sodat dit teenoor toekomstige kapitale winste afgespeel kan word.
Praktiese oefening 2.1 ABC Bpk het ʼn aangeslane verlies van R500 000 gedurende die 2010 finansiële jaar gehad. ABC Bpk het ook gedurende die 2011 finansiële jaar ʼn motorvoertuig verkoop waarop ʼn kapitale verlies van R200 000 gemaak is. Bestudeer die volgende uittreksel uit die finansiële rekords van ABC Bpk:
©akademia (MSW)
Bladsy 74
TAX105 Belasting Bruto inkomste
R850 000
Toelaatbare aftrekkings volgens die SAID
R350 000
Belasbare inkomste
R500 000
Vrae: 1. Wat is die belasbare inkomste waarop ABC Bpk nou belas gaan word nadat die verliese in berekening gebring is? 2. Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die kapitale verlies van R200 000 ook teen sy normale belasbare inkomste af te speel? 3. Indien ABC Bpk ook ʼn stukkie grond verkoop het en ʼn kapitale wins van R550 000 gemaak het uit die verkoop, watter bedrag van die kapitale wins sal dan by die maatskappy se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar, geëindig 28 Februarie 2011 ingesluit word? Terugvoer: 1. Die belasbare inkomste van ABC Bpk is R500 000. Die aangeslane verlies wat oorgedra word vanaf die vorige jaar beloop ook R500 000. Die belasbare inkomste vir die 2011 belastingjaar beloop NUL, dus geen belastingaanspreeklikheid nie. 2. Nee, ʼn kapitale verlies mag slegs teenoor ʼn kapitale wins afgespeel word. Die SAID sal nie toelaat dat die maatskappy die kapitale verlies van R200 000 afspeel teenoor enige toekomstige, normale winste nie. 3. Die maatskappy het ʼn kapitale verlies van R200 000 gehad met die verkoop van die voertuig. Die kapitale wins van R550 000 kan dus nou verminder word met die R200 000, waarna die maatskappy slegs belas sal word op die oorblywende R350 000 kapitale wins.
©akademia (MSW)
Bladsy 75
TAX105 Belasting 2.9
Inkomstebelastingkonsolidasie
Wat is inkomstebelastingkonsolidasie en hoe raak dit die belastingberekening en verpligting van ʼn maatskappy? Inkomstebelastingkonsolidasie is ʼn aspek van die Inkomstebelastingwetgewing van ʼn land waar ʼn houer maatskappy met sy volfiliale of gedeeltelike filiale as een entiteit hanteer word vir belastingdoeleindes. Dit beteken dat die houer maatskappy verantwoordelik is vir die groep se belastingverpligting, asook die indiening van die groep se belastingopgawes (Patriot Tax Solutions. 2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidationact/). Inkomstebelastingkonsolidasie word in verskeie lande aangewend, aangesien dit die administratiewe kostes van staatsinkomstebelasting departemente, asook die nakomingskostes van korporatiewe belastingbetalers verminder. Die toepassing van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye, kan die groep onderworpe maak aan verskeie reëls en regulasie. Die nie-nakoming van hierdie reëls en regulasies kan lei tot die heffing van ernstige rentes en boetes. Die vier hoofredes waarom inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye geïmplementeer sal word, is soos volg: •
Die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ʼn ander maatskappy in dieselfde groep verminder, sodat die belastingverpligting aan die einde van die jaar aansienlik minder is.
•
Onderskeie bates kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om enige belasting of kapitaalwins tot gevolg te hê.
•
Dividende kan tussen twee maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word sonder om Sekondêre belasting op Maatskappye (SBM) tot gevolg te hê.
•
Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ʼn ander maatskappy in dieselfde groep gebruik word. Hierdie krediete kan as gevolg van ʼn oorbetaling van belasting wees (Patriot Tax Solutions. 2011. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-taxconsolidation-act/).
©akademia (MSW)
Bladsy 76
TAX105 Belasting
1. Aangeslane verliese kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word. 2. Bates kan tussen maatskappye in dieselfde groep oorgedra word, sonder om kapitaalwins tot gevolg te hê. 3. Dividende kan tussen maatskappye in dieselfde groep verklaar en betaal word sonder om SBM tot gevolg te hê. 4. Belastingkrediete van een maatskappy kan deur ʼn ander maatskappy in dieselfde groep aangewend word.
Figuur 2.4: Redes vir die implementering van inkomstebelastingkonsolidasie (Bron: Outeur, 2011) Die volgende lande het reeds inkomstebelastingkonsolidasie geïmplementeer: •
Verenigde State van Amerika
•
Frankryk
•
Australië
•
Nieu-Seeland
Sodra ʼn groep maatskappye besluit om die inkomstebelastingkonsolidasie konsep toe te pas, sal die groep maatskappye onherroeplik gebonde wees. Die enigste wyse waarop ʼn maatskappy buite rekening gelaat kan word van dergelike konsolidasie, sal wees indien die houermaatskappy minder as 100% aandeel in die filiaal sal behou. Elke land het verskeie reëls en regulasies met betrekking tot inkomstebelastingkonsolidasie. Die Verenigde State van Amerika het sekere beperkings ingestel ten opsigte van die benutting van aangeslane verlies in die groep as geheel. Sodra die komplekse belastingberekening gedoen is vir die groep maatskappye, moet ʼn Gekonsolideerde Belastingopgawe ingedien word aan die inkomste-owerhede. Hierdie Gekonsolideerde Belastingopgawe kan gedefinieer word as ʼn enkele belastingopgawe vir al die maatskappye in ʼn geaffilieerde groep (die houermaatskappy met
©akademia (MSW)
Bladsy 77
TAX105 Belasting al sy filiale) (Investorwords. 2011. http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html). 2.9.1
Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie in ʼn groep maatskappye
Hoe groter ʼn maatskappy is, hoe meer kompleks raak die indiening van belastingopgawes. Inkomstebelastingkonsolidasie vergemaklik die proses aansienlik, aangesien dit beteken dat ʼn groep maatskappye ʼn gesamentlike belastingopgawe kan indien, waarin daar verslag gedoen word oor al die maatskappye in die groep se belastingsake. Die voordele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word: •
Verminderde nakomingskostes Die belasting wetgewing van ʼn land ten opsigte van inkomstebelastingkonsolidasie stel ʼn maatskappy (gewoonlik die houer maatskappy van ʼn groep) in staat om slegs een belastingopgawe in te dien, ten opsigte van die onderskeie afdelings (filiale) van die maatskappy. Met ander woorde die houermaatskappy dien slegs een opgawe in wat die belastingsake van die houermaatskappy tesame met sy filiale insluit. Die groep bespaar geld, aangesien elke maatskappy nie afsonderlik ʼn belastingopgawe hoef in te dien nie.
•
Meer buigsaamheid ʼn Maatskappy met verskeie verkoopskantore sal dalk kapitaal van een tak na ʼn volgende wil verskuif. Omdat die groep maatskappye hulle belasting konsolideer, word die kapitaal wat tussen twee takke geskuif word, nie gesien as nuwe inkomste in die hande van die ontvanger van die kapitaal nie en word daar dus nie belasting gehef op die kapitaal wat geskuif is tussen die maatskappye nie. Dit stel groot maatskappye in staat om kapitaal doeltreffend tussen die onderskeie filiale te verskuif sonder om belasting daarop te betaal.
•
Beskerming teen veranderinge in die markte Dit gebeur soms dat een maatskappy in ʼn groep ʼn aansienlike wins maak, terwyl ʼn ander maatskappy in dieselfde groep ʼn groot verlies ly. Wanneer hierdie twee maatskappye deel uitmaak van dieselfde groep, kan die winste afgespeel word teenoor die verliese van die onderskeie maatskappye in dieselfde groep. Sodoende kan die belastingaanspreeklikheid aansienlik verminder word.
(eHow.com. 2011. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-consolidation.html) ©akademia (MSW)
Bladsy 78
TAX105 Belasting 2.9.2
Inkomstebelastingkonsolidasie in Suid-Afrika
Inkomstebelastingkonsolidasie hou nie net voordele vir ʼn maatskappy in nie – daar is ook ʼn paar nadele. Die nadele van inkomstebelastingkonsolidasie kan soos volg uiteengesit word: •
Inkomstebelastingkonsolidasie is nie ʼn eenvoudige konsep nie. Dit is ʼn baie komplekse konsep waar die insette van ʼn paar vakkundiges ingeroep mag word om die impak van konsolidasie op die groep maatskappye in geheel te bepaal en volledig uiteen te sit.
•
Die kostes verbonde aan die implementering van hierdie konsep kan redelik hoog wees, veral indien dit ʼn groot groep maatskappye is.
•
Sekere teen-vermydingsbepalings moet in die wetgewing ingebring word ten opsigte van die benutting van die belastingverliese in die groep maatskappye.
•
Internasionale belastingimplikasies moet ook in ag geneem word voor en gedurende die implementering van inkomstebelastingkonsolidasies in ʼn groep maatskappye; veral waar sommige van die maatskappye in die buiteland geïnkorporeer is.
(SAICA. 2009. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612) Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsienning maak vir sekere vorme van groepsbelastingverligting – hoofsaaklik beperk tot spesifieke transaksies – maak die wetgewing nie voorsienning vir ʼn formele inkomstebelastingkonsolidasie sisteem, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie. Die ekonomieë van elke land verskil wat tot gevolg het dat bykomende wetgewing by die basiese beginsels van groepsbelasting gevoeg word alvorens dit in ʼn land geïmplementeer kan word. Dit is ʼn redelik kompleks proses en juis daarom dat daar nie net een inkomstebelastingkonsolidasie (groepsbelasting) sisteem sal wees nie. Elke land se sisteem sal gegrond wees op verskillende metodes en kriteria. Die basiese beginsels van ʼn groepsbelasting stelsel behels die volgende: •
Die insluiting van belastingverliese; en
•
die konsolidasie van die onderskeie maatskappye binne die groep in een wettige entiteit waar belasting gehef word op die onderskeie winste en verliese van die maatskappye in die groep, as geheel.
(L.I. Sprout. 2010. http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-155945/) Die vraag kan gevra word: wat konstateer ʼn groep maatskappye? ʼn Groep maatskappye sluit in twee of meer maatskappye waarin een maatskappy (die beherende
©akademia (MSW)
Bladsy 79
TAX105 Belasting groepmaatskappy) direk of indirek aandele in minstens een ander maatskappy (die beheerde groepmaatskappy) hou. Alvorens ʼn paar maatskappye as ʼn “groep maatskappye” kan kwalifiseer, moet die beherende maatskappy aan een van die volgende vereistes voldoen: •
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in die beheerde maatskappy hou.
•
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele in meer as een beheerde maatskappy hou.
•
Die beherende maatskappy moet direk ten minste 70% van die aandele van ʼn beheerde maatskappy hou, en saam met die beheerde maatskappy direk ten minste 70% van die aandele in ʼn ander beheerde maatskappy.
(Stiglingh, et al, 2011:461) Die onderstaande diagram is ʼn duidelike voorbeeld van ʼn groep maatskappye
Voorbeeld 2.8
Maatskappy X hou 100% van die aandele in Maatskappy Y Maatskappy X
Maatskappy Y hou ook 20% van die aandele in Maatskappy X
Die beherende groepmaatskappy Maatskappy X hou 50% van die aandele in Maatskappy Z
(Bron: Stiglingh et al, 2011:462) Maatskappy X en Y is deel van dieselfde groep maatskappye, aangesien Maatskappy X direk ten minste 70% van die aandele in Maatskappy Y hou. Maatskappy Z is ook deel van die groep maatskappye, aangesien Maatskappy X saam met ʼn ander beheerde maatskappy (Maatskappy Y) direk ten minste 70% van Z se aandele hou.
©akademia (MSW)
Bladsy 80
TAX105 Belasting Wanneer daar aan die bogenoemde vereistes voldoen word, sal die maatskappye as ʼn groepmaatskappye bekend staan vir belastingdoeleindes. In Suid-Afrika mag ʼn maatskappy slegs die aangeslane verlies wat deur die betrokke maatskappy self gemaak is, teenoor toekomstige belasbare inkomstes afspeel. In ʼn groep maatskappye sal daar van die maatskappye wees wat winste of verliese maak. Hierdie winste en verliese mag nie teenoor mekaar afgespeel word nie. Alhoewel die SAID nie die oordrag van verliese tussen twee maatskappye in dieselfde groep maatskappye toelaat nie, word die oordrag van sekere bates tussen twee maatskappye wel toegelaat, sonder dat ʼn belasting aanspreeklikheid ontstaan. Daar is verskeie inkomstebelasting konsolidasiemodelle, wat deur verskeie lande geïmplementeer word: •
Die konsolidasiemodel Die konsolidasiemodel word die meeste in die wêreld gebruik. Hierdie metode behels dat elke maatskappy in die groep steeds die belasbare inkomste bereken, soos wat aanvanklik gedoen sou word, waarna die inkomste van die onderskeie maatskappye gekonsolideer sal word op die houer maatskappy se vlak. Die houer maatskappy is dan verantwoordelik vir die betaling van die belastingaanpreeklikheid, asook vir die indien van die belastingopgawe.
•
Die groepsbydraemodel Die groepsbydraemodel behels die maak van belastingaftrekbare bydraes deur winsgewende maatskappye aan ander maatskappye in dieselfde groep wat ʼn verlies gemaak het vir ʼn betrokke finansiële jaar. Sodoende word verseker dat slegs die netto belasbare inkomste van die groep belas word. Elke maatskappy in die groep moet egter steeds ʼn afsonderlike belastingopgawe indien, waarop duidelik uiteengesit word watter inkomstes ontvang is ten opsigte van bydraes ontvang, en watter uitgawes verteenwoordig bydraes gemaak aan die sustermaatskappye.
•
Die groepsverligtingmodel Die groepsverligtingmodel laat die oordrag van belastingverliese tussen maatskappye in dieselfde groep toe. Met ander woorde die aangeslane verlies van een maatskappy kan die belasbare inkomste van ʼn ander maatskappy in dieselfde groep verminder. Elke maatskappy moet egter steeds sy eie belastingopgawe indien.
©akademia (MSW)
Bladsy 81
TAX105 Belasting •
Die Organschaft model Volgens die Organschaft model is alle winste en verliese toeskryfbaar aan die houermaatskappy in die groep. Op hierdie wyse word die groep as ʼn geheel belas deur die houermaatskappy en die belasting wat betaal word, is van toepassing op die belasbare winste van die groep.
(D.Tickle. 2011. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Issue=107 9; P. Rammutla. 2008. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page265?oid=32480&s n=Detail) Hierdie modelle is dus metodes wat deur lande gebruik word om die hele konsep van groep belasting (inkomstebelastingkonsolidasie) doeltreffend te implementer en toe te pas.
1. Die konsolidasiemodel
4. Die Organschaft model
Die Inkomstebelasting konsolidasiemetodes
2. Die groepsbydrae model
3. Die groepsverligtingmodel
Figuur 2.5: Inkomstebelasting konsolidasiemodelle (Bron: Outeur, 2011)
©akademia (MSW)
Bladsy 82
TAX105 Belasting
(Bron: http://www.deloitte.com/view/en_AU/au/2ec400e20dc9a210VgnVCM2000001b56f00aRCRD .htm)
Gevallestudie 2.1 COMPANY
GROUP
June
June
June
June
2009
2010
2010
2009
R’000
R’000
R’000
R’000
29 INCOME TAX EXPENSE 29.1 Classification
117, 354
110,507
South African
1,002,125
868,666
Income Tax
-
-
Foreign Income 109,667
130,812
Tax
117,354
©akademia (MSW)
110,507
Total
1,111,792
999,478
Bladsy 83
TAX105 Belasting
29.2 Consisting of:
21,767
12,342
Current Income
1,026,327
915,704
15,209
(10,401)
6,067
7,374
103,813
97,006
1,151,416
1,009,683
(39,624)
(10,205)
1,111,792
999,478
Tax
(74)
(2,602)
Prior year income tax
-
-
Withholding income tax
95,661
100,859
Secondary income tax on companies
117,354
110,599
-
(92)
Deferred income tax
117,354
110,507
29 INCOME TAX EXPENSE (continued) 29.3 Reconciliation of income tax
460,308
187,764
South African
951,745
845,073
160,047
154,405
Income Tax at 28% (2009: 28%)
(342,952)
(77,257)
Net adjustments
Šakademia (MSW)
Bladsy 84
TAX105 Belasting
37
37
Preference
(266)
(352)
(2,427)
(1,481)
6, 488
15, 938
(12 967)
(8 158)
(23 597)
(4 679)
-
13 702
15 209
(10 401)
103 813
97 006
dividends
(408,812)
(177,197)
Dividend Income
(29 ,766)
1, 646
Other exempt income and non-deductible expenses
-
-
Income tax allowances
-
-
Deferred income tax asset previously not recognised
-
-
Utilisation of temporary differences previously not recognised
(74)
(2 602)
Prior year income tax
95 661
100 859
Secondary income tax on companies
Šakademia (MSW)
Bladsy 85
TAX105 Belasting
-
-
Effect of
19 055
(2 366)
6 067
7 374
48 672
47 822
1,111,792
999,478
foreign income tax rates
-
-
Withholding income tax
-
-
Deferred income tax asset not recognised
117,354
110,507
Income tax
29.4 Secondary income tax on companies Secondary 70 652
78 805
income tax on
78 805
70 652
companies on proposed orenvisaged dividends If the total distributable reserves of the Company of R1,416 million (2009: R1,983 million) were to be declared as dividends, the secondary income tax impact at a rate of 10,0% (2009: 10,0%) would be R142 million (2009: R198 million). These amounts should be considered taking into account the proposal by the South African Government to replace secondary income tax on companies with a dividend tax on shareholders commencing in the next financial year.
29.5 Net calculated income tax losses and net deductible temporary differences Calculated income tax losses and net deductible temporary
Šakademia (MSW)
1 456 865
1 263 917
Bladsy 86
TAX105 Belasting
differences at year-end
Applied in the provision for
1 037 436
889 790
419 429
374 127
deferred income tax
The utilisation of the income tax relief, translated at closing rates, to the value of R156,095,405 (2009: R151,257,870), calculated at current income tax rates on the net calculated income tax losses, is dependent on sufficient future taxable income in the companies concerned. The carry forward of all gross calculated income tax losses is indefinite, except for certain African countries, as set out below:
Expiry Date
Group – June 2010
Group – June 2009
30 June 2010
2 221
8 623
30 June 2011
9 294
4 757
30 June 2012
5 195
2 818
30 June 2013
35 033
7 494
30 June 2014
8 099
4 485
30 June 2015
10 279
2 772
30 June 2016
3 677
3 663
30 June 2017
18 446
18 373
92 244
52 985
©akademia (MSW)
Bladsy 87
TAX105 Belasting
(Bron: http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_Repor ts/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf) Vrae: 1. Wat is die totaal van die Afrika-lande se aangeslane verliese, wat nie deur Shoprite Checkers benut word nie? Waarom dink jy verval die aangeslane verliese vantoepassing op die Afrika Lande? 2. Waarom mag Shoprite Checkers nie die aangeslane verliese van die Afrika-lande gebruik om sy belasbare inkomste mee minder te maak nie? Met ander woorde waarom mag Shoprite Checkers die verliese teen sy belasbare inkomste afspeel nie? 3. Wat is die koers wat gebruik is in die finansiële state van Shoprite Checkers ten opsigte van die Sekondêre Belasting op Maatskappye? Wat is die bedrag wat Shoprite Checkers aan die SAID oorbetaal het ten opsigte van Sekondêre Belasting op Maatskappye vir die Groep vir onderskeidelik 2009 en 2010? Terugvoer: 1. In die geval van sommige lande word die tydperk waarin maatskappye hul belastingverlies kan benut beperk. Die rede hiervoor is om te verhoed dat maatskappye hul belastingaanspreeklikhede op hierdie wyse minimaliseer deur die voortdra van belastingverliese vir ʼn onbeperkte tydperk – vir 2010 dus R92 244 en vir 2009 is dit R52 985. 2. Die voorbehoudsbepaling (b) tot artikel 20(1) bepaal in die belastingwetgewing dat: •
ʼn vasgestelde verlies wat in ʼn vorige jaar ontstaan het, of
•
enige balans van ʼn vasgestelde verlies wat in ʼn vorige jaar ontstaan het deur die beoefening van ʼn bedryf buite Suid-Afrika, nie teen die bedrae voortgebring deur die beoefening vanʼn bedryf in Suid Afrika verreken mag word nie, met ander woorde ʼn verlies wat deur ʼn buitelandse maatskappy gemaak word, mag nie teen die winste van ʼn Suid-Afrikaanse maatskappy afgespeel word nie.
©akademia (MSW)
Bladsy 88
TAX105 Belasting
3. Die koers wat gebruik word, is 10%. SBM oorbetaal in 2009 is R198 miljoen en in 2010 is dit R142 miljoen.
2.10 Samevatting Suid-Afrikaanse individue en maatskappye word belas op hul wêreldwye inkomstes. Die belasting wat gehef word, kan in twee groepe verdeel word, naamlik: •
Direkte belasting
•
Indirekte belasting
Direkte belastings wat in Suid-Afrika gehef word, is Inkomstebelasting, Kapitaalwinsbelasting, Sekondêre Belasting op Maatskappye (SBM), Skenkingsbelasting en Boedelbelasting. Die verskille in die tydsberekening ten opsigte van die erkenning van inkomstes en uitgawes vir finansiële verslagdoening in vergelyke met belasting verslagdoening, veroorsaak dat daar verskille ontstaan tussen die finansiële inkomste en belasbare inkomste van ʼn sakeonderneming. Die verskille kan weer opgedeel word in: •
Permanente verskille
•
Tydelike verskille o
Uitgestelde belastingbate
o
Uitgestelde belastinglas
ʼn Aangeslane verlies kan gedefinieer word as die oorskot van belastingaftrekbare uitgawes oor die belasbare inkomste, soos bevestig deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Hierdie verlies word na die volgende finansiële jaar oorgedra en mag van die belasbare inkomste afgetrek word, om sodoende die belastingaanspreeklikheid te verminder. Daar word tussen twee tipes verliese onderskei, naamlik: •
ʼn Belasting verlies
•
ʼn Kapitale verlies
ʼn Kapitale verlies mag slegs gebruik word om die kapitale wins te verminder en nie om die normale belasbare inkomste van ʼn maatskappy of individu te verminder nie.
©akademia (MSW)
Bladsy 89
TAX105 Belasting Alhoewel die Suid-Afrikaanse belastingwetgewing wel voorsienning maak vir sekere vorme van groep belastingverligting wat beperk is tot spesifieke transaksies, maak die wetgewing nie voorsienning vir ʼn formele inkomstebelasting konsolidasiesisteem, soos in die geval van die Verenigde State van Amerika, Australië, Frankryk en Nieu-Seeland nie. 2.11 Selfevaluering
Aktiwiteit 2 ABC Bpk Proefbalans op 28 Februarie 2010 2009
DR
420,000.00 Verkope 330,000.00 Koste van verkope
CR 520,000.00
320,000.00
38.98 Rente inkomste
12.37
9,950.00 Rekenmeestersfooie 150,000.00 Ouditfooie 1,369.14 Bank kostes
200,000.00 800.68
655.00 Skoonmaak - Konsultasie fooie
48,000.00
10,143.56 Rekenaaruitgawes 38,906.30 Elektrisiteit & water 1,434.66 Versekering
19,769.20 5,656.10
33,868.75 Rente uitgawe Prokureursfooie
©akademia (MSW)
Bladsy 90
TAX105 Belasting 28,592.66
2,795.08
625.00 Telefoonuitgawes
12,500.00
2,081.50 Onderhoudskostes
18,213.58
142,412.41 Netto verlies
-107,722.27
Vrae: 1. Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk nou gaan oordra na die 2011
finansiële jaar? 2.
Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk wees, indien daar ʼn wins van R400,000 in die 2011 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings reeds in berekening gebring is.
3. Wat sal die belasting betaalbaar wees deur ABC Bpk, indien die belasbare inkomste
R149,865 beloop? 4. Aanvaar dat ABC Bpk nie handel gedryf het gedurende die 2011 finansiële jaar nie.
ABC Bpk toon egter ʼn belasbare inkomste van R500,000 vir die 2012 finansiële jaar. Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die vorige jaar gely het teenoor hulle belasbare inkomste van 2012 af te speel? Gee redes vir jou antwoord.
©akademia (MSW)
Bladsy 91
TAX105 Belasting Notas
Šakademia (MSW)
Bladsy 92
TAX105 Belasting
Studie Studieie-eenheid 3: Indirekte belasting
3.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 3 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Indirekte belasting
•
Doeane- en aksynsbelasting
•
Ad valorem belasting
•
Belasting op toegevoegde waarde
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om:
•
Te onderskei tussen die verskillende tipes indirekte belasting wat deur ʼn onderneming in Suid-Afrika ingevorder word.
•
Die wese van doeane- en aksynsbelasting te illustreer, gebaseer op fisiese maatreëls.
•
Die wese van Ad valorem belasting (Belasting op Toegevoegde Waarde) te illustreer.
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) te bereken.
•
Vrygestelde lewerings (produkte & dienste) ten opsigte van BTW te identifiseer.
©akademia (MSW)
Bladsy 93
TAX105 Belasting 3.2
Verrykende bronne •
Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply http://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-supply.html
•
BusinessDictionary, 2011. Indirect Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Input Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Output Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Value Added Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html
•
BusinessDictionary, 2011. Ad valorem tax. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html
•
Differencebetween.com. 2011. http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/
•
eHow.com, 2011. Types of Indirect Taxes. http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html
•
Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E. & Adams, M. 2008. Enjoy Accounting. Heinemann: Sandton. 380p.
•
Kerdachi, D., Kriel, A. & Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde. Maskew Miller Longman:Kaapstad. 282p.
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilocks, J.S., De Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. Silke: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Lexisnexis: Johannesburg. 1160p.
©akademia (MSW)
Bladsy 94
TAX105 Belasting 3.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing
Indirekte belasting
Indirekte belasting word gehef deur die staat op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie. Tipes indirekte belasting: •
Doeanebelasting word gehef op invoere
•
Aksynsbelasting word gehef op produksie
•
BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste.
•
Sekuriteitsbelasting op oordrag
•
Oordragskoste
Doeane- en
Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land
Aksynsbelasting
geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word.
Ad valorem belasting
Ad valorem belasting kan gedefinieer word as ʼn persentasie heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.
Belasting op
BTW kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat gehef
Toegevoegde Waarde word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste, (BTW)
behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere).
Insetbelasting
Insetbelasting kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat gehef word op kapitale goedere, rou materiale, dienste, ens, wat ʼn sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede.
©akademia (MSW)
Bladsy 95
TAX105 Belasting
Uitsetbelasting
Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ʼn Ad valorem belasting wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en word betaal deur die kliënt van ʼn sakeonderneming.
BTW periode
Sodra ʼn sakeonderneming geregistreer is vir BTW doeleindes, sal die SAID ʼn BTW periode aan die onderneming allokeer.
Belasbare lewerings
ʼn Belasbare lewering is die lewering van ʼn produk of diens wat onderhewig is aan BTW, met ander woorde die BTW ondernemer (VAT Vendor) moet BTW hef op die prys van die produk of diens of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering.
Vrygestelde
Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met
lewerings
ander woorde BTW kan nie gehef word teen die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel uitmaak van die belasbare omset nie.
3.4
Inleiding
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik deur die staat gehef om te verseker dat daar ʼn konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame gelde beskikbaar te hê vir die uitvoering van die staat se verpligtinge. Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word. Dit is ʼn belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere. Ad valorem belasting is belasting wat gebaseer is op die waarde van die item wat belas word en word bereken as ʼn persentasie heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie.
©akademia (MSW)
Bladsy 96
TAX105 Belasting Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) is ʼn indirekte belasting wat deur die regering gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die regering ingevorder deurdat daar van sommige sake-eienaars verwag word om vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as ʼn BTW ondernemer. Hierdie BTW ondernemers is dan wetlike verplig, om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. BTW is ʼn indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste, behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere). Daar is sekere vrygestelde lewerings wat nie aan BTW onderhewig is nie. Die BTW ondernemer mag nie enige uitsetbelasting op die verkoopprys van hierdie produkte hef nie, maar daar mag ook nie enige insetbelasting geëis word ten opsigte van die uitgawes wat aangegaan is nie.
3.5
Indirekte belastings wat ingevorder word onderneming in Suid-Afrika
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Indirekte belasting word gehef deur die staat op verbruik, besteding, voorreg, of reg, maar nie op inkomste of eiendom nie. Tipes indirekte belasting: •
Doeanebelasting word gehef op invoere
•
Aksynsbelasting word gehef op produksie
•
BTW word gehef gedurende die produksie en verspreiding van produkte/dienste
•
Sekuriteitsbelasting op oordrag
•
Oordragskoste
Hierdie is almal voorbeelde van indirekte belasting omdat hierdie belasting nie direk gehef word op die inkomste van die verbruiker nie (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html).
©akademia (MSW)
Bladsy 97
TAX105 Belasting
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Doeane & Aksynsbelasting
Indirekte belasting in Suid-Afrika
Sekuriteitsbelasting op oordrag
Oordragskostes
Figuur 3.1: Indirekte belasting wat gehef word in Suid-Afrika (Bron: Outeur, 2011) Indirekte belasting, soos BTW, word gehef op goedere en dienste wat aangekoop word deur verbruikers en sakeondernemings. Indirekte belasting word gehef teen Ĺ&#x2030; vaste koers. Elke individu of sakeonderneming wat gebruik maak van hierdie produkte en dienste word belas teen dieselfde vaste koers. Voorbeelde van produkte waarop indirekte belasting gehef word is brandstof; alkohol, sigarette. (eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html).
(Bron: http://www.lifeinsurance.net/wpcontent/uploads/2010/08/life_insurance_taxation1.jpg)
Šakademia (MSW)
Bladsy 98
TAX105 Belasting 3.6
Doeane- en Aksynsbelasting
Aksynsbelasting word gehef op goedere wat in ʼn land geproduseer word, terwyl doeanebelasting gehef word op goedere wat buite ʼn land geproduseer word en in die land ingevoer word. Dit is ʼn belasting wat gehef word op die produksie of verkoop van goedere (http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-all-about.htm). Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik om die volgende redes op produkte gehef: •
Doeane- en Aksynsbelasting word op sekere produkte gehef om die regering te voorsien van ʼn maklik invorderbare en konstante inkomste. Om die inkomste gereeld en maklik invorderbaar te maak, moet die produk aan sekere kriteria voldoen. Die produk moet in hoë volumes vinnig-bewegend wees. Dit moet op ʼn daaglikse basis verbruik word en dit moenie noodsaaklike produkte wees nie. Die belasting wat op hierdie nie-essensiele produkte gehef word, word dikwels na verwys as Sin Taxes. Sin Taxes is byvoorbeeld die belasting wat gehef word op produkte soos sigarette en alkohol.
•
Doeane- en Aksynsbelasting word ook produkte gehef om die verbruikersgedrag te beïnvloed. Die belasting kan byvoorbeeld aangepas word om die verbruik van skadelike produkte soos rook en alkohol te verminder.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=483) 3.6.1
Tipes Aksynsbelasting
Die hoofdoel van Aksynsbelasting is om die inkomste van ʼn regering te beskerm deurdat inkomste ingevorder word ten opsigte van sekere produkte wat plaaslik geproduseer of ingevoer word. Aksynsbelasting word slegs gehef op goedere wat plaaslik verbruik word. Aksynsbelasting kan opgedeel word onder die volgende twee hoof kategorieë: •
Aksynsbelasting
o
Spesifieke Aksynsbelasting word gehef op petroleumprodukte, tabakprodukte en alkohol.
o
Ad Valorem Aksynsbelasting word gehef op minder noodsaaklike produkte.
©akademia (MSW)
Bladsy 99
TAX105 Belasting •
Aksynsheffings Aksynsheffings kan van land tot land verskil. Die Aksynsheffings wat in Suid-Afrika gehef word is soos volg: o
Brandstofheffing en petroleumprodukte
o
Padongelukke Fonds
o
Omgewingsheffing op sekere produkte, byvoorbeeld op plastieksakke
o
Diamantuitvoerbelasting op die uitvoer van diamante
Die berekening van spesifieke aksynsbelasting is gebaseer op die kwantiteit/volume van produkte, terwyl die berekening van Ad valorem belasting gebaseer is op die waarde van die produk (South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=54522). Voorbeelde van Spesifieke en Ad valorem aksynsbelasting: Spesifieke Aksynsbelasting
“Ad valorem” Aksynsbelasting
Brandstof/Petroleumprodukte
Motorvoertuie
Tabakprodukte
Elektroniese toerusting
Moutbier
Parfuum
Tradisionele Afrikabier Wyn Ander gegiste drankies (South African Revenue Service, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=483)
3.6.2 •
Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting Doeanebelasting Doeanebelasting word gehef deur die staat op goedere wat in die buiteland geproduseer word, maar in die land ingevoer word. Die belasting word deur die persoon/onderneming betaal wat die produk invoer (die invoerder)
©akademia (MSW)
Bladsy 100
TAX105 Belasting •
Aksynsbelasting Aksynsbelasting word gehef deur die staat op produkte wat in die land geproduseer word. Die belasting word betaal deur die vervaardigers van die produk. Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting kan grafies soos volg voorgestel word:
Doeanebelasting word gehef op ingevoerde produkte
Doeanebelasting word betaal deur die Invoerder
Aksynsbelasting word gehef op produkte vervaardig in die land
Aksynsbelasting word betaal deur die vervaardigers
Doeane & Aksynsbelasting
Figuur 3.2: Die verskil tussen Doeane- en Aksynsbelasting (Bron: Aangepas uit http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-andcustom-duty/)
Praktiese oefening 3.1 INKOMSTE Raming van inkomste voor belasting
R733 973
Begroting 2011/12 voorstelle: Belastings op individue en maatskappye Persoonlike inkomstebelasting
-8 850
Aanpassing van persoonlike inkomstebelastingkoers struktuur
-8100
Aanpassing in monotêre drempels
©akademia (MSW)
-750
Bladsy 101
TAX105 Belasting
Maatskappybelasting Sluiting van dividend sessie skemas
500
Belasting op eiendom Aanpassing in oordragskostes
-750
Indirekte belasting
4 985
Toename in algemene brandstofheffing
1 900
Toename in aksynsbelasting op tabakprodukte en alkoholiese drank
1 785
Toename in Ad valorem aksynsregte Toename in elektrisiteitsheffing
150 1 150
(Bron: http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=66388) Bogenoemde is Ĺ&#x2030; uittreksel uit die 2011-begroting. Beantwoord nou die volgende vrae, na aanleiding van die bogenoemde: Vrae: 1. Vanuit watter inkomstebron, verwag die staat om die meeste inkomste te ontvang? 2. Wat is die staat se hoofbronne van inkomste? 3. Hoekom dink jy, het die staat besluit om die heffings ten opsigte van sy indirekte belastings te verhoog? Terugvoer: 1. Persoonlike inkomstebelasting van toepassing op individue. 2. Persoonlike inkomstebelasting, maatskappy belasting, belasting op eiendom en indirekte belasting 3. Om die konstante invloei van inkomste na die regering te verhoog, om sodoende te verseker dat die staat daartoe in staat sal wees om sy verpligtinge na te kom.
Šakademia (MSW)
Bladsy 102
TAX105 Belasting 3.7
Die wese van Ad valorem belasting
Ad valorem belasting is belasting wat gebaseer is op die waarde van die item wat belas word. Die belasting word bereken as ʼn persentasie heffing van die waarde van die item waarop die belasting gehef word. Met ander woorde die heffing is nie gebaseer op die item se hoeveelheid, grootte, gewig of enige ander faktor nie, maar op die waarde van die item. Voorbeelde van Ad valorem belasting is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Invoerbelasting
•
Eiendomsbelasting – dit word gebaseer op die aangeslane waarde van eiendom in die eiendomsmark of persoonlike eiendom
(BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valoremtax.html) Ad valorem belasting is die hoofbron van inkomste vir die staat en munisipale regering en word normaalweg gehef sodra die transaksie plaasgevind het.
(Bron: http://www.theglaringfacts.com/cutting-your-property-taxes-in-10-steps/)
©akademia (MSW)
Bladsy 103
TAX105 Belasting
Voorbeeld 3.1
Vehicle excise duty up to 25% February 23 2011 at 04:34pm Independent Newspapers Vehicles are not only getting more expensive to fill up, thanks to fuel and RAF levies increasing by 18 cents a litre, but they're also getting more expensive to buy, thanks to an increase in the excise tax rate on motor vehicles being increased to 25% from 20%. This additional tax impost on consumers is included in a section called ‘ad valorem excise duties’ in the Budget Review document released along with Finance Minister Pravin Gordhan's Budget speech on Wednesday. Passenger cars and light commercial vehicles are subject to a ’uxury’ excise tax that increases with the price of the vehicle, the document states. Government proposes to increase the maximum nominal ad valorem excise tax rate on these vehicles from 20% to 25%. In addition, excise duties on monitors are being reinstated after being abolished in 2004, based on the assumption that they were to be used as computer screens. Some monitors are also used as televisions, which are subject to ad valorem tax. Ad valorem excise duties on monitors will be reinstated at a flat rate of 7 percent. These amendments will take place with effect from April 1, 2011, the Treasury said – I - Net Bridge.
Bron: http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222
©akademia (MSW)
Bladsy 104
TAX105 Belasting 3.8
Die berekening van BTW op belasbare en vrygestelde lewerings
Belasting op Toegevoegde waarde (BTW) is ʼn indirekte belasting wat deur die regering gehef word en is hoofsaaklik gebaseer op verbruik in die ekonomie. Inkomste word vir die regering ingevorder deur van sommige sake-eienaars te verwag om vir BTW te registreer, waarna daar dan na hulle verwys word as ʼn BTW ondernemer. Hierdie BTW ondernemer is dan wetlik verplig om BTW te hef op belasbare lewerings van goedere en dienste. Hierdie BTW ondernemers kan gesien word as agente van die SAID, wat gebruik word om BTW wat op sekere goedere en dienste gehef word, namens die staat in te vorder. Die SAID is die administrateur van die BTW wetgewing, wat verseker dat die BTW betyds ingevorder word en dat die wetgewing op die regte wyse by die publiek afgedwing word. BTW is indirekte belasting wat gehef word op die binnelandse verbruik van goedere en dienste, behalwe in die geval van nulkoerslewerings (byvoorbeeld sekere voedselsoorte en noodsaaklike medisynes) of vrygestelde lewerings (byvoorbeeld uitvoere). BTW word gehef regdeur die produksie- en verspreidingsproses, vanaf die rou materiaal tot by die finale verkoop van die produkte (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html). BTW word slegs gehef op die verbruik van goedere en dienste in Suid-Afrika, asook op die invoer van goedere na Suid-Afrika.
(Bron: http://getentrepreneurial.com/finance-capital/) BTW staan ook bekend as ʼn goedere & dienste belasting. Om die konsep van BTW beter te verstaan moet daar eerstens gekyk word na die volgende eienskappe van BTW: ©akademia (MSW)
Bladsy 105
TAX105 Belasting •
BTW is oor die algemeen van toepassing op transaksies wat verband hou met goedere en dienste.
•
BTW word proporsioneel bereken ten opsigte van die prys wat gehef word vir goedere en dienste.
•
BTW word gehef op elke stadium van die produksie- en verspreidingsproses
•
BTW wat deur die voorafgaande prosesse gehef is, mag deur die BTW ondernemer afgetrek word, mits die BTW verpligting by die finale gebruiker lê.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194) BTW word slegs gehef op belasbare lewerings wat deur ʼn BTW ondernemer gemaak word. BTW word gehef op belasbare lewerings teen ʼn standaardkoers van 14% of teen ʼn nulkoers (belasbaar teen 0%). Belasbare lewerings sluit egter nie die volgende in nie: •
Lone en salarisse
•
Stokperdjies of enige privaat ontspanningsbedrywighede, wat nie vir sakedoeleindes is nie
•
Private verkoop van persoonlike of plaaslike items
•
Vrygestelde lewerings
3.8.1
BTW insette en uitsette
BTW kan soos volg opgdeel word: •
Insetbelasting (BTW insette) Insetbelasting kan gedefinieer word as ʼn indirekte belasting wat gehef word op kapitale goedere, roumateriale, die dienste, ens. wat ʼn sakeonderneming verbruik of gebruik in hul daaglikse sakebedrywighede (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html).
•
Uitsetbelasting (BTW uitsette) Uitsetbelasting kan gedefinieer word as ʼn Ad valorem belasting wat gehef word op die verkoopprys van belasbare lewerings (produkte of dienste) en wat betaal word deur die kliënt van ʼn sakeonderneming. Met ander woorde die sakeonderneming hef uitsetbelasting op die verkoopprys van ʼn produk of diens, waarna die kliënt dan die uitsetbelasting betaal. Die sakeonderneming (BTW ondernemer) tree op as ʼn agent
©akademia (MSW)
Bladsy 106
TAX105 Belasting wat namens die SAID die belasting (BTW) invorder (BusinessDictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html). Die volgende figuur illustreer die betaling ontvang vanaf en gemaak aan die SAID:
Terugbetaling ontvang vanaf die SAID
•BTW Insetbelasting > BTW Uitsetbelasting
Betaling aan die SAID
•BTW Uitsetbelasting > BTW Insetbelasting
Figuur 3.3: Betaling ontvang vanaf die SAID en betaling gemaak aan die SAID (Bron: Outeur, 2011) 3.8.2
Registrasie as BTW ondernemer vir BTW doeleindes
BTW registrasie geskied in die volgende gevalle: •
Verpligte BTW registrasie ʼn Sakeonderneming is verplig om as BTW ondernemer te registreer, indien die onderneming belasbare lewerings van meer as R1, 000,000 gemaak het, vir ʼn aaneenlopende periode van 12 maande.
•
Vrywillige BTW registrasie ʼn Sakeonderneming kan vrywillig vir BTW registreer, mits die onderneming ʼn minimum belasbare lewering van R50,000 in die voorafgaande 12 maande gemaak het.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194) Die volgende voorbeeld illustreer wanneer ʼn sakeonderneming behoort te registreer as ʼn BTW ondernemer vir belastingdoeleindes:
©akademia (MSW)
Bladsy 107
TAX105 Belasting
Voorbeeld 3.2 Bongi Zulu dryf handel as Bongi Konstruksie. Hy het ʼn tender ingedien vir ʼn boukontrak van R5,000,000. Op die huidige stadium verdien Bongi ʼn gemiddeld van R10 000 per maand – dus R120,000 vir ʼn aaneenlopende tydperk van 12 maande) Indien Bongi nie die kontrak van R5,000,000 kry nie, het hy ʼn keuse om vrywillig te registreer vir BTW, of om glad nie as BTW ondernemer te registreer nie. Indien die konstruksiekontrak wel aan Bongi Konstruksie toegeken word, sal sy belasbare lewerings die R1,000,000 kerf verbysteek en sal Bongi Konstruksie verplig wees om te registreer vir BTW doeleindes. Bongi het dan 21 dae waarin hy sy sakeonderneming kan registreer vir BTW. (Bron: (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194)
3.8.3
Belasbare lewerings
ʼn Belasbare lewering is eenvoudig die lewering van ʼn produk of diens wat onderhewig is aan BTW – die BTW ondernemer moet dus BTW hef op die prys van die produk of diens of kan BTW terugeis van die SAID vir uitgawes aangegaan ten opsigte van die belasbare lewering (Accounting-Dictionary.com, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxablesupply.html). Belasbare lewerings sluit alle lewerings van produkte of dienste van die onderneming in waarop BTW gehef moet word. BTW word soos volg gehef: •
BTW word gehef teen ʼn standaardkoers van 14%
•
BTW word gehef teen ʼn nulkoers, met ander woorde BTW word gehef teen 0%
Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde geen uitsetbelasting mag gehef word op die verkoopprys van so ʼn produk of diens nie, en geen insetbelasting mag afgetrek word ten opsigte van uitgawes wat aangegaan is in die lewering van hierdie produkte of dienste nie.
©akademia (MSW)
Bladsy 108
TAX105 Belasting Die volgende is voorbeelde van lewerings waarop BTW teen ʼn standaardkoers gehef moet word: •
Grond en geboue (vaste bates).
•
Fooie wat gehef word vir professionele dienste gelewer, byvoorbeeld konstruksie/bou kontrakteurs, eiendomsagente, konsultante, argitekte, ingenieurs, projekbestuurders, dokters, prokureurs, loodgieters, rekenmeesters, ens.
•
Huishoudelike benodigdhede en duursame goedere.
•
Munisipale goedere en dienste, soos die verskaffing van elektrisiteit, water en vullisverwydering.
•
Akkommodasie, gasvryheid, toerisme en vermaak.
•
Kapitale bates soos masjinerie.
•
Telefoon, Internet, rekenaar en ander telekommunikasie dienste.
•
Die verhuring van kommersiële eiendom, byvoorbeeld kantoorspasie.
•
Motorvoertuigherstelwerk, olie, onderdele.
•
Plaaslike vervoer van goedere en passasiers by wyse van see of lug.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194) Die volgende goedere is nulkoerslewerings, met ander woorde BTW word gehef teen 0%: •
Sekere voedselsoorte soos: o
Bruinbrood
o
Bruinbrood meel (uitgesluit fyn semels)
o
Hoendereiers
o
Gedroogde boontjies
o
Mieliemeel
o
Sardyntjies in blikkies
©akademia (MSW)
Bladsy 109
TAX105 Belasting
•
o
Melk, gekweekte melk, melkpoeier en melkpoeiermengsel
o
Gedroogde mielies en mielierys
o
Stampmielies
o
Vars vrugte en groente
o
Lensies
o
Rys
o
Groente kookolie – olyfolie uitgesluit
o
Eetbare peule, ertjies, bone en grondboontjies
Brandstofheffinggoedere. Sekere gespesifiseerde brandstofheffinggoedere is onderhewig aan ʼn Nulkoers (0%) BTW heffing. Voorbeelde hiervan sluit in: o
Brandstof gebruik in motorvoertuie
o
Brandstof gebruik in vragmotors
o
Brandstof gebruik in bote, skepe
o
Brandstof gebruik in busse
o
Brandstof gebruik in visvangbote
o
Brandstof gebruik in spoorweglokomotiewe
o
Brandstof gebruik in boerdery en produksie masjinerie
Die meeste motorbrandstof is egter onderhewig aan belasting, soos: o
Die algemene brandstofheffing
o
Die padongelukfondsheffing
o
Aksynsbelasting
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194)
©akademia (MSW)
Bladsy 110
TAX105 Belasting 3.8.4
Vrygestelde lewerings
Vrygestelde lewerings is nie onderhewig aan BTW nie, met ander woorde BTW kan nie gehef word teen die standaardkoers van 14% of teen die nulkoers (0%) nie, en sal nie deel uitmaak van die belasbare omset nie. Die vrygestelde lewerings is soos volg: •
Residensiële verblyf in ʼn woning (uitgesluit vakansie-akkommodasie). BTW word nie gehef op die huur wat deur ʼn huurder aan ʼn verhuurder betaal word onder ʼn huurooreenkoms nie.
•
Passasiersvervoer (pad en spoor). Die lewering van vervoer by wyse van pad en spoor is vrygestel van BTW.
•
Vaste bates in die buiteland. Die lewering van eiendom deur middel van verkoop of verhuring is vrygestel van BTW, indien die eiendom in die buiteland is.
•
Opvoedkundige en kindernasorgdienste.
•
Finansiële dienste.
•
Goedere en dienste wat gelewer word deur middel van ʼn donasie.
Voorbeeld 3.3 Kleuterskool en naskoolsorg Mieta Coetzee bestuur ʼn kleuterskool en nasorgsentrum. Sy vra ʼn R1,000 per maand vir elk van die 120 kinders. Die maandelikse uitgawes beloop R57,000 (BTW ingesluit), waarvan R7,000 BTW is. Die jaarlikse inkomste is R120,000 (R1,000 * 120); R120,000 * 12 = R1,440,000. Jaarlikse uitgawes (BTW ingesluit) R57,000 * 12 = R684,000 Mieta Coetzee sal nie haar onderneming kan registreer vir BTW nie, al is haar belasbare lewerings meer as R1miljoen. Die rede hiervoor is dat die Kleuterskool en nasorg van kinders ʼn vrygestelde lewering is. Die R7,000 BTW sal dus nie as ʼn insetbelasting geëis kan word nie.
3.8.5
ʼn Geldige belastingfaktuur vir BTW doeleindes
Wat is die verskil tussen ʼn faktuur en ʼn belastingfaktuur?
©akademia (MSW)
Bladsy 111
TAX105 Belasting ʼn Faktuur is ʼn dokument wat die koper inlig van sy verpligting om ʼn betaling te maak nadat ʼn transaksie plaasgevind het. Hierdie transaksie verteenwoordig nie noodwendig ʼn belasbare lewering nie. ʼn Belastingfaktuur is ʼn dokument waarvoor daar voorsiening gemaak word in die BTW wetgewing, om die BTW ondernemer in staat te stel om insetbelasting te eis en uitsetbelasting te hef. ʼn Belastingfaktuur verteenwoordig altyd ʼn belasbare lewering. Die BTW wetgewing bepaal dat ʼn belastingfaktuur sekere besonderhede moet bevat ten opsigte van die belasbare lewering, asook ten opsigte van die partye betrokke by die transaksie, alvorens BTW geëis en gehef kan word. Daar is bepaalde vereistes ten opsigte van BTW fakture: Volledige belastingfaktuur (Bedrag van
Verkorte belastingfaktuur (Bedrag van
R3 000 of meer) Artikel 20(4) van die
minder as R3 000) Artikel 20(5) van die
BTW Wetgewing
BTW Wetgewing
•
Die woorde “Belastingfaktuur” (Tax
•
Invoice) moet op ʼn prominente plek
Die woorde “Belastingfaktuur” moet op ʼn prominante plek verskyn
verskyn
•
Naam, adres en BTW nommer van die
•
verskaffer moet op die faktuur verskyn
•
Naam, adres en BTW nommer van die verskaffer moet op die faktuur verskyn
Naam, adres en BTW nommer van die ontvanger (persoon aan wie die faktuur uitgemaak word)
•
Reeksnommer (faktuurnommer) en
•
datum waarop die faktuur uitgereik is
datum waarop die faktuur uitgereik is
•
Volledige beskrywing van die goedere en dienste wat gelewer word
•
Reeksnommer (faktuurnommer) en
•
ʼn Beskrywing van die goedere en dienste wat gelewer word
Die hoeveelheid en volume van die goedere en dienste wat verskaf word
©akademia (MSW)
Bladsy 112
TAX105 Belasting
•
Die prys (BTW uitgesluit), asook die BTW bedrag
•
Die prys (BTW uitgesluit), asook die BTW bedrag
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194)
Praktiese oefening 3.2 Bestudeer die onderstaande strokie en beantwoord dan die vrae:
1. Wat is die BTW bedrag van toepassing op hierdie kasregisterstrokie? 2. Wat beteken die asterisk # - teken langs die bedrag op die strokie?
©akademia (MSW)
Bladsy 113
TAX105 Belasting
3. Wat is die vereistes waaraan ʼn geldige BTW faktuur moet voldoen. Met ander woorde wat moet alles op ʼn BTW faktuur verskyn, alvorens dit as ʼn geldige BTW faktuur kwalifiseer?
Gevallestudie 3.1 Op 23 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk goedere aan Daniel Maleka teen R7,500. Die goedere is onderhewig aan ʼn handelskorting van 25% en indien Daniel sy rekening vereffen voor die einde van die maand, sal ʼn kontantkorting van 2.5% aan hom toegestaan word (Faktuur No 1285). Op 27 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk goedere aan Aartwell Mthunli ten bedrae van R10,000. Die goedere is onderhewig aan ʼn handelskorting van 15% en indien Aartwell sy rekening binne 30 dae vereffen, kom hy in aanmerking vir ʼn kontantkorting van 2% (Faktuur No 1287). Op 28 Februarie 20x11 verkoop ABC Bpk handelsgoedere aan Marie Poggenpoel ten bedrae van R20,000. Die goedere is onderhewig aan ʼn handelskorting van 10%. Marie Poggenpoel sal egter nie die rekening binne 30 dae kan vereffen nie 00en verbeur dus haar kontantkorting van 3% (Faktuur No 1290). Deur gebruik te maak van die onderstaande tabel, bereken telkens die volgende: a. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Aartwell Mthunli gestuur moet word? b. Wat is die totaal van die verkoopsfaktuur wat aan Marie Poggenpoel gestuur moet word? Gebruik Daniel Maleka se besonderhede as voorbeeld: Daniel Maleka (voorbeeld)
Aartwell Mthunli
Marie Poggenpoel
Verkoopsbedrag voor kortings: R7,500
Minus handelskorting: R1875 (25%)
©akademia (MSW)
Bladsy 114
TAX105 Belasting
= R5,625
Minus kontantkorting: R140.63 (2.5%)
= R5,484.37 (R5,484.37 * 14/100)
BTW: R767.81
Faktuur 1285 totaal: R6,252.18
3.9
Samevatting
Indirekte belasting word deur die regering van ʼn land gehef op die produsente van produkte en op ondernemings wat dienste lewer. Die belasting word egter oorgedra na die verbruikers, afhangende van die prys-elastisiteit van vraag en aanbod. Van die belangrike indirekte belastings wat deur die SAID gehef word is: •
Belasting op Toegevoegde Waarde
•
Doeane- en Aksynsbelasting
•
Ad Valorem belasting
•
Oordragskostes
Doeane- en Aksynsbelasting word hoofsaaklik deur die staat gehef om te verseker dat daar ʼn konstante vloei van inkomste na die staat is, om sodoende genoegsame gelde beskikbaar te hê om hul doelwitte te bereik. BTW word opgedeel in inset en uitsetbelasting en daar is verskillende BTW periodes vir die oorbetaling van BTW aan die SAID.
©akademia (MSW)
Bladsy 115
TAX105 Belasting 3.10
Selfevaluering
Aktiwiteit 3 Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd, is Ĺ&#x2030; sakeonderneming wat kinder partytjies reel, asook dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing. Annemarie Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien die reel van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is amper weer tyd vir Annemarie op die BTW opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help. Bestudeer die onderstaande inligting, en voltooi die BTW skedules vir die maand van Julie 20x11.
Verkope vir die maand van Julie 20x11 Verkoopsfaktuur No
Verkoopprys
1
2,850
2
3,560
3
14% BTW
Bedrag voor BTW
350
2,500
5,890
723
5,167
4
6,280
771
5
7,825 26,405
6,864 3,243
23,162
Aankope vir die maand van Julie20x11 Aankope Faktuur No
Aankoopsprys
1
850
2
350
3
1,250
Šakademia (MSW)
14% BTW
Bedrag voor BTW 746
43 1,096
Bladsy 116
TAX105 Belasting
4
286
5
536
35 470
3,272
402
2,870
Nadat jy die bostaande skedules sorgvuldig bereken en ingevul het, behoort jy in staat te wees om die BTW betaalbaar/ontvangbaar te bereken. Wat is die BTW betaalbaar/ontvangbaar vir die maand van Julie 20x11 vir Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd?
Aktiwiteit 4
Super Vinnig Bpk is Ĺ&#x2030; maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen. Hulle het onlangs nuwe bande op hulle trokkie laat sit en ook sommer brandstof ingegooi. Bestudeer die onderstaande faktuur en beantwoord die volgende vrae: a.
Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil is tussen inset en uitsetbelasting?
b. Gaan Super Vinnig Bpk inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder? Gee redes vir jou antwoord. c. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van R1,540? d. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?
Faktuur No: 123A
Super Vinnig Bpk 14 Oval Road Johannesburg 2090 Telefoon No: VAT Reg No:
Faktuur
011 282 6824 4676650011 4
Julie 20x11
Bestelling No: 1256 Rekening No: 116
Šakademia (MSW)
Bladsy 117
TAX105 Belasting
Kostekode
BTW
Prys/
Koers
eenheid
Totale bedrag
4 Bande
VOS/NN
14%
R 285
R 1,140
Brandstof
ONN/NN
0%
R 400
R 400 R 1,540
Šakademia (MSW)
Bladsy 118
TAX105 Belasting
Studie Studieie-eenheid eenheid 4: Werknemersbelasting
4.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 4 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Die werknemersbelastingstelsel
•
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers
•
Die belasbare byvoordele van werknemers
•
Toelaatbare aftrekkings
•
Vrygestelde inkomste
•
Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om:
•
Jou kennis en begrip van die Werknemersbelastingstelsel toe te pas.
•
Die verskillende belastingreëls van toepassing op die verskillende tipes werknemers te identifiseer en toe te pas.
•
Die belasbare byvoordele, soos deur die werkgewer aan sy werknemers voorsien, te bereken.
•
Die belastingdoeltreffendheid van die onderskeie wyses waarop werknemers vergoed word, te evalueer.
•
Navrae ten opsigte van werknemersbelasting te hanteer.
©akademia (MSW)
Bladsy 119
TAX105 Belasting 4.2
Verrykende bronne •
A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html
•
Accounting-dictionary, 2011. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxablebenefit.html
•
Businessdictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-youearn-PAYE.html
•
eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html
•
Moneywebtax, 2009. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 3276&sn=Detail
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589
•
South African Revenue Services: Practice Note 7, 2011. http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis. 1160p.
4.3
•
Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/
•
Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2012/
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan: Sleutelwoord
Omskrywing
Werknemersbelasting
Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ʼn maandelikse
©akademia (MSW)
Bladsy 120
TAX105 Belasting basis van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en aan SAID oorbetaal word. Dit moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is. Werknemersbelasting-
Die werkgewer is verplig om ʼn
sertifikaat
werknemersbelatingsertifikaat (IRP5/IT4(a)) aan die einde van ʼn belastingjaar aan die die werknemer uit te reik wat die LBS aandui wat deur die werkgewer van die werknemer se salaris afgetrek is en aan die Ontvanger van Inkomste (SAID) oorbetaal is.
Vaardigheidsontwikkelings-
Skills Development Levy (SDL), of
heffing
Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ʼn verpligte heffingskema, wat gebruik word vir die befondsing van onderrig en opleiding van die land. Daar word van ʼn werkgewer verwag om te registreer vir SDL doeleindes, sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende 12 maande tydperk.
Werkloosheidsversekerings-
Unemployement Insurance Fund (UIF) of die
fonds
Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ʼn werknemer elke maand ʼn bydrae moet maak tot die Werkloosheidsverskeringsfonds om werknemers te beskerm in ʼn geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ʼn persoon sy/haar werk sou verloor.
Standaard Inkomstebelasting
Ten einde die SAID se las te verminder ten opsigte van
op Werknemers
die administrasie van belastingopgawes, -aanslae, betalings en rekordhouding ten opsigte van spesifieke belastingbetalers, en ook om sekere belastingbetalers vry te stel van die indiening van opgawes, is ʼn Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW) ingestel as ʼn integrale deel van die Werknemersbelastingstelsel. SIBW is slegs ʼn term wat gebruik word om ʼn sekere
©akademia (MSW)
Bladsy 121
TAX105 Belasting gedeelte van die werknemersbelasting te beskryf wat afgetrek word deur ʼn werkgewer van ʼn werknemer se netto besoldiging onder die belastingstelsel. Let daarop dat SIBW nie ʼn afsonderlike belastingtipe is nie, maar deel uitmaak van die Werknemersbelastingstelsel. Arbeidsmakelaars
ʼn Natuurlike persoon wat ʼn onderneming bedryf waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers beskikbaar stel om werk vir ʼn kliënt te doen OF werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is drie partye hier betrokke.
Persoonlike
ʼn Persoonlike diensteverskaffer kan gedefinieer word
diensteverskaffers
as enige maatskappy of trust waar persoonlike dienste gelewer word deur enige verbonde persoon tot die maatskappy of trust; en •
die persoon wat die diens lewer sou as ʼn werknemer van die kliënt beskou gewees het indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, in plaas van namens die maatskappy of trust;
•
die diens of pligte hoofsaaklik by die perseel van die kliënt gelewer word, en die persoon/maatskappy/trust onderhewig is aan die beheer en toesig van die kliënt ten opsigte van die wyse waarop die diens gelewer moet word;
•
meer as 80% van die maatskappy/trust se inkomste hoofsaaklik afkomstig is van een kliënt, gedurende ʼn betrokke belastingjaar.
Voorbeeld: Waar ʼn persoon ʼn maatskappy/beslote korporasie/trust stig en dienste aan kliënte verskaf deur die betrokke maatskappy/beslote korporasie/trust. Onafhanklike kontrakteur
ʼn Persoon word geag ʼn onafhanklike kontrakteur te wees, indien die persoon drie of meer werknemers in diens neem wat op heeltydse grondslag betrokke is by
©akademia (MSW)
Bladsy 122
TAX105 Belasting die onderneming van die onafhanklike kontrakteur om ʼn bepaalde diens of produk te lewer. Voorbeeld: Argitekte, openbare rekenmeesters, advokate, ens. Byvoordele
Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan word aan werknemers bykomend tot hulle huidige, basiese salaris of loon.
Kontantekwivalent-
Vir die doeleindes van ʼn belasbare voordeel, sal ʼn
byvoordele
kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare voordeel, minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie byvoordeel.
4.4
Inleiding
Die normale belastingaanspreeklikheid van ʼn individu word verhaal deur die volgende tipes belasting: •
Werknemersbelasting in die vorm van: o
Lopende Betaalstelsel (LBS)
o
Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW)
•
Voorlopige belastingbetalings
•
ʼn Finale vereffening met aanslag, indien van toepassing
(Stiglingh et al. 2011:307) Alvorens die netto besoldiging van ʼn werknemer bereken kan word, moet werknemersbelasting, werkloosheidsversekering en standaard inkomstebelasting op werknemers van die salaris afgetrek word. Daar is verskeie tipes werknemers, en elkeen van hierdie werknemers word op verskillende wyses belas. Die tipes werknemers sluit in: •
Arbeidsmakelaars
•
Persoonlike diensteverskaffers
•
Onafhanklike kontrakteurs
©akademia (MSW)
Bladsy 123
TAX105 Belasting •
Direkteure van private maatskappye
•
Lede van beslote korporasies
•
Studente en skoliere
•
Seisoenale werkers
•
Werknemers tussen die ouderdom van 65 en 74 jaar
•
Werknemers 75 jaar en ouer
•
Tydelike werknemers wat gereeld indiens geneem word
•
Kommissie-agente
ʼn Werkgewer is nie altyd finansieel in staat om ʼn salarisverhoging aan werknemers te gee nie. Vergoeding kan dan geskied deur middel van byvoordele. Byvoordele is egter nie belastingvry nie, en in sekere gevalle is dit soms beter om alternatiewe maniere te identifiseer waarop ʼn werkgewer ʼn werknemer kan vergoed. 4.5
Die belastingstelsel vir werknemers
4.5.1
LBS, SIBW en Voorlopige Belasting
Die Ontvanger van Inkomste, met ander woorde die SAID, vorder die belastingaanspreeklikheid ten opsigte van werknemers in by wyse van die volgende: •
Die Lopende Betaalstelsel (LBS), beter bekend as Pay as you earn (PAYE)
•
Die Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW), beter bekend as Standard Income Tax on Employees (SITE)
•
Voorlopige Belastingbetalings, beter bekend as Provisional Tax Payments
Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW-stelsel) bestaan, moet op ʼn maandelikse grondslag van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en aan SAID oorbetaal word. Dit moet gebeur binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is. Werknemersbelasting onder die LBS- stelsel moet van die werknemer se belasbare loon of salaris afgetrek word en aan die SAID oorbetaal word. Dit is die werkgewer se verantwoordelikheid om hierdie belasting aan die Ontvanger van Inkomste oor te betaal. Dieselfde geld ook ten opsigte van SIBW (Businessdictionary, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html).
©akademia (MSW)
Bladsy 124
TAX105 Belasting Die werkgewer is verplig om ʼn werknemersbelastingsertifikaat (IRP5/IT4(a)) aan die einde van ʼn belasting jaar aan die werknemer uit te reik wat die LBS aandui wat deur die werkgewer van die werknemer se salaris afgetrek is en aan die SAID oorbetaal is. Daar moet duidelike onderskeid getref word tussen LBS en SIBW op die IRP5 van ʼn werknemer. ʼn Jaarlikse rekonsiliasie, genaamd die EMP501 moet na SAID gestuur word aan die einde van die jaar (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589). Die verskil tussen LBS en SIBW is die volgende: Standaard Inkomstebelasting op
Lopende Betaalstelsel (LBS)
Werknemers (SIBW) SIBW is die bedrag werknemersbelasting
LBS word van die besoldiging (salaris/loon)
wat gedurende ʼn bepaalde belastingjaar
afgetrek, indien die betrokke werknemer
afgetrek word van die jaarlikse ekwivalent
meer as R60 000 vir ʼn betrokke
(beperk tot R60 000) van ʼn werknemers se
belastingjaar verdien het. In so ʼn geval
salaris. Met ander woorde indien ʼn
word beide SIBW en LBS oorbetaal aan
persoon R60 000 of minder verdien, word
die Ontvanger – die balans van
slegs SIBW oorbetaal aan die Ontvanger.
werknemersbelasting wat oorbly nadat SIBW afgetrek is, verteenwoordig LBS.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=SITE+TAX#913)
Wanneer ʼn belastingpligtige sy belasbare inkomste bereken, word die totale inkomste in aanmerking geneem, ongeag uit watter bron dit verdien is. Alle belastingbetalings wat reeds aan die SAID vir ʼn bepaalde belastingjaar gemaak is deur byvoorbeeld Voorlopige Belastingbetalings, kan van die belastingaanspreeklikheid afgetrek word. Die volgende belastingtabelle word gebruik om die belasting betaalbaar ten opsigte van ʼn individu se belasbare inkomste te bereken. Inkomstebelastingtabelle 1 Maart 2010 - 28 Februarie 2011
©akademia (MSW)
Bladsy 125
TAX105 Belasting
Belasbare inkomste
Belastingkoers
R 0 - R 140 000 18%
R 140 001 - R 221 000 R 25 200 + (25% van die bedrag bo R 140 000)
R 221 001 - R 305 000 R 45 450 + (30% van die bedrag bo R 221 000)
R 305 001 - R 431 000 R 70 650 + (35% van die bedrag bo R 305 000)
R 431 001 - R 552 000 R 114 750 + (38% van die bedrag bo R 431 000)
R 552 001 and above R 160 730 + (40% van die bedrag bo R 552 000)
Primêre korting
Bykomende korting (persone 65 jaar en ouer)
R 10 260
R 5 675
(Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/) Let daarop: Die primêre en sekondêre kortings is van toepassing op die belasting betaalbaar. Met ander woorde die primêre en sekondêre korting word afgetrek van belasting betaalbaar om sodoende die belasting te verminder. Die belasbare inkomste word verminder met vrystellings en aftrekkings.
©akademia (MSW)
Bladsy 126
TAX105 Belasting Inkomstebelastingtabelle 1 Maart 2011 - 28 Februarie 2012 Belasbare Inkomste
Belastingkoers
R 0 - R 150 000 18%
R 150 001 - R 235 000 R 27 000 + (25% van die bedrag bo R 150 000)
R 235 001 - R 325 000 R 48 250 + (30% van die bedrag bo R 235 000)
R 325 001 - R 455 000 R 75 250 + (35% van die bedrag bo R 325 000)
R 455 001 - R 580 000 R 120 750 + (38% van die bedrag bo R 455 000)
R 580 001 en daarbo R 168 250 + (40% van die bedrag bo R 580 000)
Primêre korting
R 10 755
Sekondêre korting (persone 65 en ouer)
R 6 012
Tersiêre korting (persone 75 en ouer)
R 2 000
(Yourtax, 2011. http://yourtax.co.za/tax-tables/2012/)
4.5.2
Vaardigheidsontwikkelingsheffing en Werkloosheidsversekeringsfonds
Skills Development Levy (SDL), of Vaardigheidsontwikkelingsheffing is ʼn verpligte heffingskema wat gebruik word vir die befondsing van onderrig en opleiding van die land. Daar word van ʼn werkgewer verwag om te registreer vir SDL doeleindes, sodra die bedrag betaal of betaalbaar aan werknemers altesaam R500 000 sal oorskry in die volgende 12 maande tydperk (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589). Unemployement Insurance Fund (UIF) of die Werkloosheidsversekeringsfonds vereis dat ʼn werknemer elke maand ʼn bydrae moet maak tot die Werkloosheidsverskeringsfonds om
©akademia (MSW)
Bladsy 127
TAX105 Belasting werknemers te beskerm in ʼn geval van verlies aan inkomste, kraamverlof, siekte of indien ʼn persoon sy/haar werk sou verloor.
Gevallestudie 4.1 Bestudeer die onderstaande: Mnr Barry White is ʼn inwoner van Suid-Afrika. Barry het die volgende salaris ontvang vir die 2012 finansiële jaar, asook die volgende betalings gemaak vir die betrokke belastingjaar. Barry is 72 jaar oud. Salaris
R150 000
Rente ontvang vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
R38 000
Dividende verdien vanaf ʼn plaaslike maatskappy
R12 000
Aftrekbare uitgawes, goedgekeur deur SAID
R3000
Belasbare kapitaalwins (sy kapitaalwins was R20 000) (Hou in gedagte: kapitaalwins word teen 25% by die individu se belasbare inkomste ingesluit)
R5000
Berekening van die belasbare inkomste van Mnr White vir die huidige belastingjaar: Salaris
R150 000
Rente
R38 000
Plaaslike dividende
R12 000
Bruto inkomste
R200 000
Minus vrygestelde inkomstes: Rente*
(R32 000)
Dividende *
(R12 000)
Inkomste
R156 000
©akademia (MSW)
Bladsy 128
TAX105 Belasting
Minus aftrekkings Toelaatbare aftrekbare uitgawes
(R3000)
Plus Belasbare kapitaalwins
R5000
Belasbare inkomste
R158 000
Normale belasting betaalbaar volgens die tabel 2010/2011 Op R140 000 Op R18 000 (25% van die R18 000)
R25 200 R4 500
Normale belasting betaalbaar
R29 700
Minus primêre korting
(R10 260)
Minus sekondêre korting
(R5 675)
Normale belastingaanspreeklikheid
R13 765
* Die eerste R22 300 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika is van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R32 000 vir enige persoon wat minstens 65 jaar oud is. Barry White is reeds 72 jaar oud, hy kwalifiseer dus vir die R32 000 vrystelling ten opsigte van sy rente. * Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is nie) word in die algemeen van normale belasting vrygestel. In hierdie geval is die R12 000 dividende wat Barry White ontvang het, heeltemal vrygestel van belasting.
4.6
Die belastingreëls vir die onderskeie tipes werknemers
Daar is verskeie tipes werknemers, en elkeen van hierdie werknemers word op verskillende wyses belas. Die tipes werknemers sluit in: •
Arbeidsmakelaars
•
Persoonlike diensteverskaffers
•
Onafhanklike kontrakteurs
©akademia (MSW)
Bladsy 129
TAX105 Belasting •
Direkteure van private maatskappye
•
Lede van beslote korporasies
•
Studente en skoliere
•
Seisoenale werkers
•
Werknemers tussen die ouderdom van 65 en 74 jaar
•
Werknemers 75 jaar en ouer
•
Tydelike werknemers wat gereeld in diens geneem word
•
Kommissie-agente
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589) Hieronder word enkele van die tipe werknemers in meer besonderhede beskryf: 4.6.1
Arbeidsmakelaars
ʼn Arbeidsmakelaar word in Stiglingh et al (2011:414) gedefinieer as ʼn natuurlike persoon wat ʼn onderneming bedryf waardeur hy (teen vergoeding), sy eie werknemers beskikbaar stel om werk vir ʼn kliënt te doen of werkers vir die kliënt werf. Die kliënt betaal die arbeidsmakelaar en die arbeidsmakelaar betaal die werkers, met ander woorde daar is drie partye hier betrokke: •
Die kliënt
•
Die arbeidsmakelaar
•
Die werker
Die vierde bylaag in die Inkomstebelastingwetgewing maak voorsienning vir ʼn Vrystellingsertifikaat, naamlik ʼn IRP 30, wat deur SAID aan die arbeidsmakelaar uitgereik word, wat die kliënt (werkgewer) kwytskeld van die verpligting om werknemersbelasting af te trek van enige bedrae wat aan die arbeidsmakelaar oorbetaal word. Die arbeidsmakelaar moet op ʼn jaarlikse basis en ten minste twee maande voordat die huidige IRP30 sertifikaat verval by SAID aansoek doen vir ʼn nuwe IRP30. Indien die arbeidsmakelaar nie in besit is van ʼn IRP30 nie, sal alle betalings wat deur die kliënt aan die arbeidsmakelaar gemaak word, onderhewig wees aan werknemersbelasting. 4.6.2
Persoonlike diensteverskaffers
ʼn Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust kan geklassifiseer word as ʼn persoonlike diensteverskaffer:
©akademia (MSW)
Bladsy 130
TAX105 Belasting 1) Indien enige diens persoonlik gelewer word aan ʼn kliënt van die maatskappy/beslote korporasie/trust, by wyse van ʼn verbonde persoon van hierdie maatskappy/beslote korporasie/trust. EN 2) Indien die persoon wat die diens aan die kliënt lewer beskou kan word as ʼn werknemer van hierdie kliënt, indien die diens direk aan die kliënt gelewer is, met ander woorde nie deur die maatskappy/beslote korporasie/trust nie. OF Indien die diens hoofsaaklik op die perseel van die kliënt gelewer moet word, en waar die diensteverskaffer onderhewig sal wees aan beheer en toesig van die kliënt, ten opsigte van die diens wat gelewer word. OF Indien meer as 80% van die maatskappy/beslote korporasie/trust se inkomste verkry vanuit dienslewering, afkomstig is van slegs een kliënt. BEHALWE 3) Wanneer die maatskappy/beslote korporasie/trust gedurende ʼn jaar van aanslag meer as drie voltydse werknemers in diens het wat die dienste namens die maatskappy/beslote korporasie/trust lewer. Hierdie werknemers mag nie die aandeelhouer, direkteur of lid van ʼn maatskappy/beslote korporasie/trust of verbonde persoon aan enige van hierdie persone insluit nie. Indien (1) en (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust ʼn persoonlike diensteverskaffer. Indien slegs (1) of (2) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ʼn persoonlike diensteverskaffer nie. Indien (3) afgemerk kan word, is die maatskappy/beslote korporasie/trust NIE ʼn persoonlike diensteverskaffer nie, selfs al is (1) en (2) afgemerk. (Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd, 2011:8) ʼn Verbonde persoon is enige persoon wat voordeel trek uit die optrede van ʼn betrokke persoon wat verbind is aan daardie persoon by wyse van ʼn familieverband, trust
©akademia (MSW)
Bladsy 131
TAX105 Belasting begunstigde, wedersydse vennootskap of aandeelhouding. (Die uitgebreide definisie van ʼn verbonde persoon kan gevind word by http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1) ʼn Persoonlike diensteverskaffer word belas teen die volgende belastingkoerse: •
33%, indien die persoonlike diensteverskaffer ʼn maatskappy/beslote korporasie is
•
40%, indien die persoonlike diensteverskaffer ʼn trust is.
(Softline VIP – a Division of Softline (Pty) Ltd, 2011:8) Die onderstaande diagram word gebruik om vas te stel of ʼn werknemer ʼn persoonlike diensteverskaffer is of nie:
©akademia (MSW)
Bladsy 132
TAX105 Belasting
Is die werknemer ʼn
Die werknemers is nie ʼn
Nee
maatskappy/trust?
Persoonlike Diensteverskaffer nie.
Ja
Word die diens persoonlik
Nee
deur ʼn verbonde persoon gelewer?
Ja
Is 3 of meer heeltydse werknemers
Nie onderhewig aan die aftrekking
Ja
van werknemersbelasting nie.
(uitgesluit verbonde persone)
Ja
indiens geneem?
Nee
Nee
Isʼn beëdigde verklaring met die nodige inligting voorsien?
Sal die persoon wat die diens lewer, beskou word as ʼn
Ja
Werknemersbelasting
werknemer van die kliënt, indien
word afgetrek @ ʼn koers
die diens direk gelewer is?
van 33%
Ja Nee
Nee Word meer as 80% van die persoon wat die diens lewer se
Word hierdie pligte uitgevoer op die perseel van
inkomste verkry vanuit een
die kliënt, en is die persoon wat hierdie pligte uitvoer onderhewig aan die toesig en beheer van die kliënt, ten opsigte van die wyse waarop hierdie
Ja
bron, met ander woorde ontvang vanaf een kliënt.?
pligte uitgevoer word.
Nee
(Bron: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=56838)
©akademia (MSW)
Bladsy 133
TAX105 Belasting 4.6.3
Onafhanklike kontrakteur
Daar is twee maniere om vas te stel of ʼn persoon sal kwalifiseer as ʼn onafhanklike kontrakteur. Hierdie twee opsies staan bekend as: 4.6.3.1
Statutêre toetse
Die Statutêre toetse behels die volgende: •
Die persoon is onderhewig aan beheer van enige ander persoon, ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word of ten opsigte van die hoeveelheid ure wat gewerk moet word. OF
•
Die persoon is onderhewig aan toesig van enige ander persoon, ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig word of verrig sal word of ten opsigte van die hoeveelheid ure wat gewerk moet word. OF
•
Die bedrae wat aan die persoon betaal word of betaal sal word vir die dienste gelewer, bestaan uit of sluit in ontvangstes van enige beskrywing, wat gereeld betaal word – op ʼn daaglikse, weeklikse, maadelikse basis of enige ander interval.
Indien enige een van die bogenoemde bepalings geld, is die persoon NIE ʼn onafhanklike kontrakteur nie en is dit nie nodig om verdere toetse te doen nie. As die Statutêre toetse nie van toepassing is nie, kan aanbeweeg word na die Gemenereg toetse. 4.6.3.2
Gemenereg toetse
Dit is ʼn moeilike proses om vas te stel of ʼn persoon ʼn onafhanklike kontrakteur is of nie. Dit is egter ʼn belangrike besluit wat op ʼn gereelde basis hersien moet word, aangesien ʼn verkeerde keuse albei partye (werkgewer en werknemer) duur te staan kan kom. Die reëls is nie altyd klinkklaar en maklik toepasbaar nie – dikwels word die besluit gebaseer op die oordeel van die SAID en die werkgewer. Met ander woorde daar is nie vaste riglyne beskikbaar om vas te stel of ʼn persoon kwalifiseer as ʼn onafhanklike kontrakteur of werknemer vir doeleindes van werknemersbelasting nie. In hierdie geval moet ʼn oorhoofse of “dominante-indruk” gevorm word van die indiensnemingsverhouding van toepassing in elke afsonderlike geval. ©akademia (MSW)
Bladsy 134
TAX105 Belasting Die besluitnemingsproses kan soos volg uiteengesit word:
(a) Ontvang die persoon, uitgesluit maatskappy/beslote korporasie/trust, enige inkomste (besoldiging)?
Ja
Nee
Is die persoon ʼn inwoner van Suid Afrika?
Nee
Werknemersbelasting moet afgetrek word.
Ja Ja Is die persoon onderhewig aan toesig en beheer ten opsigte van die wyse waarop die werk verrig moet word?
Nee Ontvang hierdie persoon betalings op ʼn gereelde basis, hetsy daagliks, weekliks, maadeliks of enige ander interval?
Ja
Werknemersbelasting moet afgetrek word.
Nee Die “Dominante-indruk” toets moet uitgeoefen word. Met ander woorde, wat is die algehele indruk wat hier verkry word? Is die “algehele indruk” dat die persoon kwalifiseer as ʼn onafhanklike kontrakteur?
Nee
Ja Geen werknemersbelasting moet afgetrek word nie.
(SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
©akademia (MSW)
Bladsy 135
TAX105 Belasting
(b) Ontvang hierdie persoon vergoeding vir dienste gelewer aan of namens ʼn Arbeidsmakelaar? Ja
Werknemersbelasting is aftrekbaar.
(SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
(c) Is die persoon ʼn Arbeidsmakelaar?
Ja
Nee
Is die persoon geregistreer vir belasting doeleindes? En is alle opgawes, soos deur die Wet vereis, ingedien?
Werknemersbelasting moet afgetrek word.
Ja Is enige van die volgende teenwoordig? • Meer as 80% van sy bruto inkomste word ontvang vanaf slegs een kliënt • Hy voorsien dienste van ʼn ander arbeidsmakelaar aan enige van sy kliënte • Hy is kontraktueel verplig om die dienste van ʼn gespesifiseerde werknemer aan sy kliënt te voorsien
Ja
Nee
Werknemersbelasting moet afgetrek word. Indien bogenoemde nie waar was nie, sou die SAID ʼn IRP30 sertifikaat aan die Arbeidsmakelaar toegestaan het, wat hom dus vrystel van die aftrekking van werknemersbelasting.
Die “Dominante-indruk” toets moet toegepas word. Skep hierdie toets ʼn indruk dat die persoon geklassifiseer kan word as ʼn onafhanklike kontrakteur? Ja
Nee
Werknemersbelasting moet nie afgetrek word nie. Werknemersbelasting moet afgetrek word.
(SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm)
©akademia (MSW)
Bladsy 136
TAX105 Belasting
(d) Is die persoon ʼn persoonlike diensteverskaffer (Maatskappy/Beslote Korporasie/Trust)?
Ja
Werknemersbelasting moet afgetrek word.
Is die persoon ʼn Arbeidsmakelaar soos gedefinieer? Nee Ja Toepassing van die toets soos hierbo in (c) aangedui.
(SAICA, 2003. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm) Die vraag is: Wat word bedoel met die “Dominante-indruk” toets? Die “Dominante-indruk” toets word in die huidige Suid-Afrikaanse Gemeneregstelsel toegepas om vas te stel of ʼn werker ʼn onafhanklike kontrakteur of ʼn gewone werknemer is. Die “Dominante-indruk” toets maak gebruik van verskeie aanwysers met verskillende betekenisse en gewigte wat toegepas word in elke situasie. Geeneen van hierdie aanwysers kan alleen bepalend wees van ʼn persoon se status nie. Hierdie “Dominante-indruk” toets is ʼn analitiese hulpmiddel wat ontwerp is om te gebruik en toe te pas in die sake-omgewing ten einde vas te stel of ʼn persoon ʼn onafhanklike kontrakteur is of nie. Die persoon wat getoets word, kan ʼn individu wees OF ʼn sakeonderneming (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=190). Die “Dominante-indruk” toets verdeel die faktore wat in ag geneem moet in drie katgorieë. Hierdie kategorieë is soos volg: •
Naby afdoende
Hierdie faktore gee ʼn aanduiding ten opsigte van die mate waarin die werkgewer daartoe in staat is om die wyse waarop die persoon die dienste lewer te beheer, asook die mate waartoe die werkgewer eksklusiewe regte het tot die dienste wat deur die persoon gelewer word. Met ander woorde het die werkgewer alleen toegang tot die dienste wat gelewer word.
©akademia (MSW)
Bladsy 137
TAX105 Belasting •
Oorredend
Hierdie faktore dui op die mate van beheer ten opsigte van die uitreiking van instruksies, die verpligting om verslae te lewer, die uitvoering van opleiding en die bepaling van produktiewe tyd. •
Relevant
Hierdie faktore is bepalend ten opsigte van beheer en toesig. Ter verdere verduideliking:
Naby afdoende • Die werkgewer gee instruksies ten opsigte van die gereedskap, personeel, materiale, ens wat gebruik moet word. • ʼn Sekere persoon moet die diens lewer. •Die persoon moet teenwoordig wees, al is daar geen werk om te doen nie.
Oorredend •Daar word van die persoon verwag om verslae te lewer op ʼn gereelde basis. •Die werksure word bepaal deur die werkgewer. Dit kan heeltyds wees. •Die persoon moet gaan vir opleiding. Dit kan verskaf word deur die werkgewer, of iemand wat deur die werkgewer voorsien word.
Relevant •Die werkgewer verskaf die materiaal • Die persoon maak gebruik van die perseel van die werkgewer •Die persoon het ʼn posbeskrywing in die hiërargie van die onderneming •Die werkgewer kan die persoon afdank, nadat kennis gegee is.
(Bron: Outeur: 2011) Die vrae wat onder elke opskrif hierbo getoon word, is slegs riglyne van moontlike vrae wat gevra kan word. Die vrae word dus nie beperk tot bogenoemde nie. Dit is geensins maklik om vas te stel of ʼn werkgewer beheer en toesig oor ʼn persoon uitoefen nie. Elkeen van die bogenoemde aanwysers dra daartoe by om ʼn “Dominanteindruk” te skep. Uiteindelik word die uitkoms gebaseer op die oordeel van die belastingpligtige en die SAID.
©akademia (MSW)
Bladsy 138
TAX105 Belasting 4.6.4
Direkteure van private maatskappye of lede van beslote korporasies
Direkteure van private maatskappye word ingesluit by die omskrywing van werknemer, en daarom sal die vergoeding wat aan direkteure van private maatskappye en lede van beslote korporasies ook onderhewig wees aan werknemersbelasting. 4.6.5
Studente en skoliere
Voltydse studente en skoliere val nie in ʼn spesifieke kategorie nie en word daarom op dieselfde wyse belas as wat die geval sou wees met enige gewone werknemer. 4.6.6
Deeltydse, tydelike en toevallige werkers
Deeltydse, tydelike (los werknemers) en toevallige werknemers is nie in standaarddiens nie. Die werknemersbelasting wat dus van die besoldiging afgetrek word, word teen ʼn koers van 25% bereken. 4.6.7
Kommissie-agente
Indien die werknemer in besit is van ʼn belastingaanwysing, moet die werkgewer werknemersbelasting dienooreenkomstig die betrokke belastingaanwysing aftrek. Indien die werknemer nie in besit is van ʼn belastingaanwysing nie, moet die werkgewer werknemersbelasting aftrek dienooreenkomstig die belastingtabelle.
(Bron: http://www.steinertax.com/Tax%203.jpg)
©akademia (MSW)
Bladsy 139
TAX105 Belasting Belasbare byvoordele van werknemers – fringe benefits
4.7
Dit is belangrik vir beide die werknemers en die werkgewer om die konsep van byvoordele, of beter bekend as fringe benefits, volkome te verstaan. Indien die term misverstaan word, mag die individue wat die byvoordeel as deel van hul vergoeding ontvang, swaar belas word deur die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens (SAID). Byvoordele dra daartoe by dat ʼn werknemer eintlik ʼn groter salaris ontvang sonder ʼn salarisverhoging. Dit kan deel uitmaak van ʼn werknemer se salarispakket of dit kan na die tyd onderhandel word. Byvoordele is werknemersvoordele wat toegestaan word aan werknemers bykomend tot hulle huidige, basiese salaris of loon. ʼn Byvoordeel word gewoonlik vervat in die diensvoorwaardes en kom in verskeie vorme voor, soos kontant, handelsvoorraad, mediese versekering, pensioenfondse, vakansies, ens. (A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html). Byvoordele is egter nie belastingvry nie. SAID is tans besig om alle skuiwergate in die inkomstebelastingwetgewing toe te maak sodat alle bykomende byvoordele wat deur werknemers ontvang word, belas sal word. Selfs al word dit belas, hou byvoordele bepaalde positiewe voordele in vir beide die werknemer en werkgewer. Vanuit die werknemers se oogpunt, is die positiewe aspekte die volgende: •
ʼn Byvoordeel kan ʼn werknemer in staat stel om toegang te verkry tot belangrike dienste teen ʼn laer koste as wat die geval sou wees indien die betrokke persoon die kostes selfs sou betaal. ʼn Voorbeeld sal wees waar ʼn maatskappy die mediese fondsbydraes namens die werknemer betaal. Dit is moontlik dat ʼn werknemer nie self die bydraes kan bekostig nie, en daarom nie toegang sou gehad het tot ʼn mediese fonds nie.
•
Waar ʼn werkgewer ʼn gedeelte van ʼn werknemer se medies betaal, dra dit daartoe by dat ʼn werknemer ʼn beter medies kan bekostig – die totale mediese fonds-bydrae kom nie uit die werknemer se sak nie.
•
Byvoordele veroorsaak dat ʼn werknemer ʼn groter deel van sy salaris kan behou. ʼn Goeie voorbeeeld sou wees, waar ʼn werkgewer dagsorg voorsien vir die
©akademia (MSW)
Bladsy 140
TAX105 Belasting werknemers se kleuters. Die werknemer hoef dus in die geval nie uit sy eie sak hiervoor te betaal. Die positiewe aspekte vanuit ʼn werkgewer se oogpunt, is die volgende: •
Byvoordele kan deur werkgewers gebruik word om die beste kandidate vir ʼn pos te werf. Deur byvoordele soos ʼn maatskappymotor, of die betaling van mediese fonds bydraes as deel van die salarispakket aan te bied, kan die beste kandidate verkry word.
•
Die aanbied van byvoordele kan vir ʼn werkgewer meer koste-doeltreffend wees as ʼn salarisverhoging.
•
Deur aandele opsies aan werknemers beskikbaar te stel as ʼn byvoordeel, sal die werknemers meer lojaal maak teenoor die maatskappy en ook meer gemotiveerd om te werk, aangesien die werknemers nou self aandele in die maatskappy besit.
(A. Writing, 2011. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html) Die belasbare voordele wat deur werkgewers aan werknemers verskaf word as deel van hul vergoeding, kan gesien word as betalings in ʼn ander vorm as kontant, maar kontant is nie uitgesluit nie. Die belasbare waarde van byvoordele ontvang deur individue, word by die belasbare inkomste ingesluit (Stiglingh et al., 2011:331) 4.7.1
Toelae en byvoordele
Vergoeding, bykomend tot ʼn werknemers se salaris of loon, kan opgedeel word in: •
Toelae
•
Byvoordele
4.7.1.1 Toelae Waar ʼn werknemers ʼn toelaag ontvang vanaf sy werkgewer, behoort hierdie toelaag/voorskot by sy/haar belasbare inkomste ingesluit te word. Die volgende toelae/voorskotte is egter uitgesluit, met ander woorde dit word nie by die persoon se belasbare inkomste ingesluit nie: •
Reistoelae: Reis vir sakedoeleindes
©akademia (MSW)
Bladsy 141
TAX105 Belasting •
Bestaanstoelae: Toelae ten opsigte van verblyf, maaltye en ander toevallige uitgawes wat deur die belastingpligtige aangegaan word terwyl hy vir sakedoeleindes ten minste een nag weg van sy woonplek in Suid-Afrika moet deurbring.
•
Toelae aan ampsbekleërs: Toelae wat deur ʼn openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat te stel om sy/haar amptelike pligte uit te voer.
(Stiglingh et al, 2011:332)
Toelae ontvang deur die werknemer
Reistoelae
Bestaanstoelae
Toelae aan ampsbekleers
Figuur 4.1: Toelae toegestaan deur die werkgewer aan die werknemer (Bron: Outeur, 2011) Reistoelae Reistoelae word aan ʼn werknemer betaal om die onkostes wat moontlik aangegaan sal word vir reisdoeleindes te dek. Die gedeelte van die reistoelaag wat bestee word vir sakedoeleindes, is belastingvry. Slegs die gedeelte van die reistoelaag of voorskot wat gebruik word vir privaatdoeleindes, sal deel uitmaak van die persoon se belasbare inkomste (Stiglingh et al, 2011:333). Tagtig present (80%) van ʼn reistoelaag wat deur ʼn individu ontvang word, word by sy/haar belasbare inkomste ingesluit, met ander woorde die veronderstelling is dat 20% van die reistoelaag gebruik sal word vir sakedoeleindes en die res (80%) sal aangewend word vir privaatdoeleindes.
©akademia (MSW)
Bladsy 142
TAX105 Belasting Dit is egter belangrik om daarop te let, dat alvorens enige aftrekking geëis kan word ten opsigte van ʼn reistoelaag, daar volledig boek gehou moet word van die hoeveel kilometers gereis is en waarheen. Sonder ʼn logboek sal geen aftrekking deur SAID toegelaat word nie. Die gedeelte van die toelaag wat dan nie gebruik word vir sakedoeleindes nie, moet aan die einde van die belastingjaar by die belasbare inkomste ingesluit word. Die volle bedrag van die reistoelaag moet op die werknemersbelastingsertifikaat (IRP5) aangetoon word (Stiglingh et al 2011: 400) Bestaanstoelae ʼn Bestaanstoelaag word deur ʼn werkgewer aan ʼn werknemer betaal ten opsigte van verblyf en ander toevallige uitgawes wat mag voorkom, indien die persoon vir minstens een nag vir sakedoeleindes weg van sy woonplek in Suid-Afrika deurbring. Die gedeelte van die bestaanstoelaag wat hierdie bedrag oorskry, sal by die belastingpligtige se belasbare inkomste ingesluit word. Met ander woorde, enige ander kostes wat gedek is deur hierdie bestaanstoelaag, maar wat nie deel was van die verblyf of toevallige uitgawes nie, word belas. Indien die werknemer wat die bestaanstoelaag ontvang het nie voldoende bewyse kan lewer van die werklike uitgawes wat deur hom/haar aangegaan is nie, sal SAID die volgende bedrae neem vir uitgawes aan maaltye en ander toevallige uitgawes: •
R85 per dag, indien die bestaanstoelaag slegs vir die dekking van toevallige uitgawes is; en
•
R276 per dag, indien die bestaanstoelaag die kostes van maaltye en toevallige uitgawes moet dek.
(Stiglingh et al, 2011:337) Indien die akkommodasie waarop die bestaanstoelaag van toepassing is, buite die Republiek van Suid-Afrika val, sal ʼn bedrag gelykstaande aan die voorgeskrewe bedrag van toepassing op ʼn betrokke land geld. Met ander woorde die bedrag wat deur SAID geag word bestee sal word per dag of ʼn gedeelte van ʼn dag gedurende die periode wat die persoon weg is van sy/haar gewone plek van verblyf in Suid-Afrika (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Aku-
©akademia (MSW)
Bladsy 143
TAX105 Belasting btv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF8&q=subsistence+allowances+2011#1023). Besoek die volgende webtuiste vir ʼn tabel wat deur SAID saamgestel is en wat die bedrae per land uiteensit: http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=55561 Toelae aan ampsbekleërs Hierdie is toelae wat deur ʼn openbare amptenaar ontvang word om hom/haar in staat te stel om sy/haar amptelike pligte uit te voer. Daar is ʼn wye verskeidenheid van onkostes wat verband hou met die bekleding van ʼn openbare amp, byvoorbeeld onkostes t.o.v. sekretariële dienste, skryfbehoeftes, reis, ens. Die SAID vereis die aftrekking van werknemersbelasting op 50% van die toelae en die openbaarmaking van die volle toelae (100% op die IRP5). Ten opsigte van die tydelike plaaslike regeringsamptenare wat normaalweg nie ʼn toelaag ontvang nie, moet daar 25% werknemersbelasting op 50% van ʼn toelaag afgetrek word (Stiglingh et al, 2011:339).
Voorbeeld 4.1 Mnr X is verplig om vir sakedoeleindes twee dae en een nag van sy woonplek afwesig te wees. Hy ontvang ʼn R580-toelaag vanaf sy werkgewer. Die belasbare gedeelte van die toelaag kan in die volgende 2 gevalle soos hieronder bereken word: a. Mnr X binne Suid-Afrika reis en kan bewys dat hy werklike uitgawes van R650 aan maaltye, verblyf en ander toevallige uitgawes aangegaan het. b. Die werkgewer vir mnr X se verblyf in Suid-Afrika betaal het en dat mnr X R350 vir maaltye en ander toevallige uitgawes gebruik het. Hy beskik egter nie oor die dokumentasie ter stawing van hierdie uitgawes nie. Oplossing: a. Toelaag ontvang
R580
Minus werklike uitgawes deur mnr X aangegaan
(R650)
Beperk tot die bedrag van die toelaag
(R580)
Belasbare bedrag
©akademia (MSW)
Nul
Bladsy 144
TAX105 Belasting
b. Toelaag ontvang Minus Mnr X se geagte uitgawes (2 x R276) Belasbare bedrag
R580 (R552) R28
(Bron: Stiglingh et al, 2011:338)
4.7.1.2 Byvoordele volgens die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 Byvoordele is belasbare voordele wat deur ʼn werkgewer aan sy werknemers voorsien word as ʼn wyse van vergoeding. Dit word by die werknemers se belasbare inkomste ingesluit en dienooreenkomstig belas (Accounting-dictionary, 2011. http://www.accountingdictionary.com/definition/taxable-benefit.html). Die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet 58 van 1962 bepaal dat alle byvoordele wat ʼn werkgewer in ʼn ander vorm as kontant aan sy werknemers toestaan, belas moet word as ʼn byvoordeel in die hande van die werknemer. Met ander woorde die byvoordeel word ingesluit by die belasbare inkomste van die werknemer, en die werknemer word dan dienooreenkomstig daarop belas. Vir die doeleindes van ʼn belasbare voordeel, sal ʼn kontantekwivalent die waarde wees van die belasbare voordeel minus enige vergoeding (indien van toepassing) verskaf deur die werknemer vir hierdie byvoordeel (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052). Die volgende figuur gee ʼn oorsig van die verskillende byvoordele soos uiteengesit in die sewende bylaag tot die Inkomstebelastingwet:
©akademia (MSW)
Bladsy 145
TAX105 Belasting
1. Voordele aan familielede van werknemers & ander toegeken 2. Bates verkry teen minder as die werklike waade 3. Gebruik van diverse bates 4. Reg van gebruik van motorvoertuig 5. Maaltye, verversings & maaltyd/verversings bewysstukke 6. Residensiële huisvesting 7. Vakansie huisvesting 8. Gratis of goedkoop dienste 9. Laer rentekoerslenings 10. Behuisingsubsidies 11. Ontheffing/betaling van verpligtinge 12. Mediese fonds bydraes deur die werkgewer 13. Kostes met betrekking tot mediese dienste
Figuur 4.2: Byvoordele (Bron: Outeur, 2011) Hierdie voordele word vervolgens bespreek:
Voordele aan familielede van werknemers en ander toegeken
Enige voordele wat aan ʼn familielid van ʼn werknemer of aan enige ander persoon verwant aan die werknemer verskaf word, sal in die hande van die werknemer belas word. Bates teen minder as die werklike waarde verkry ʼn Belasbare voordeel ontstaan hier indien:
©akademia (MSW)
Bladsy 146
TAX105 Belasting •
die werknemer ʼn bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang en geen vergoeding betaal nie; of
•
die werknemer ʼn bate (anders as geld) van sy werkgewer ontvang teen vergoeding vir minder as die waarde van die bate.
Die waarde waarop die belasting verskuldig bereken word, is gewoonlik die markwaarde van die betrokke bate op die tydstip waarop die bate deur die werknemer bekom is. Werknemersbelasting moet afgetrek word gedurende die maand waarin die werknemer die bate verkry het (Stiglingh et al, 2011:340). Die kontantekwivalent (die waarde van die byvoordeel) moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode 3801 (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Fringe+Benefits+2011#1052) Gebruik van diverse bates ʼn Belasbare voordeel ontstaan waar ʼn werknemer die privaat of huishoudelike gebruik van ʼn bate: •
gratis verkry; of
•
teen vergoeding laer as die kontantekwivalent van die byvoordeel bekom het.
Die waarde van die byvoordeel waarop belasting verskuldig sal wees, word soos volg bereken word: •
Indien die werkgewer die bate verkry het by wyse van ʼn huurkontrak, sal die waarde die bedrag wees wat die werkgewer aan huur betaal het vir die periode wat die werknemer die bate gebruik het.
•
Indien die werkgewer die bate besit, sal die waarde bereken word vir die periode wat die werknemer die bate gebruik het. Dit word dan bereken teen 15 % van die kleinste bedrag van die koste wat deur die werkgewer aangegaan is om die bate te bekom OF die markwaarde van die bate gedurende hierdie tydperk.
Die kontantekwivalent word oor dieselfde periode wat ʼn salaris aan die werknemer betaal word, toegedeel en werknemersbelasting moet dienooreenkomstig weerhou en aan SAID oorbetaal word (Stiglingh et al, 2011:342). Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet onder kode 3801 op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a) getoon word.
©akademia (MSW)
Bladsy 147
TAX105 Belasting Reg van gebruik van motorvoertuig Sodra ʼn werknemer die reg verkry om ʼn motorvoertuig wat deur die werkgewer besit word, vir privaatdoeleindes te gebruik, sal daar ʼn belasbare voordeel ontstaan. Die kontantekwivalent val die werknemer maandeliks toe en werknemersbelasting moet afgetrek word. Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die belastingpligtige se IRP5/IT3(a) onder kode 3802 gereflekteer word. Maaltye, verversings en maaltyd- en verversingskoepons ʼn Belasbare voordeel ontstaan waar ʼn werknemer voorsien word van ʼn maaltyd, verversings of ʼn koepon wat hom/haar geregtig maak op ʼn maaltyd of verversings: •
teen ʼn vergoeding vir minder as die werklike waarde van die maaltyd, verversings of koepons; of
•
indien dit gratis voorsien word.
Die volle kontantwaarde van die belasbare voordeel wat in die vorm van ʼn maaltyd, verversings of koepons aan ʼn werknemer verskaf word, is aan werknemersbelasting onderhewig. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word (Stiglingh et al, 2011:348). Residensiële huisvesting ʼn Belasbare voordeel ontstaan wanneer die werknemers van residensiële huisvesting voorsien word, hetsy gratis of teen ʼn vergoeding minder as die normale huurwaarde daarvan. Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel verkry as gevolg van die bewoning van die huisvesting, is die huurwaarde van die huisvesting minus enige huur wat deur die werknemer betaal is (Stiglingh et al, 2011:348). Die kontantekwivalent van die byvoordeel moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word onder kode 3801. Vakansiehuisvesting Eienaarskap is die bepalende faktor wanneer die waarde van die belasbare voordeel van vakansiehuisvesting bereken moet word:
©akademia (MSW)
Bladsy 148
TAX105 Belasting •
Indien die werkgewer die vakansiehuisvesting vir sy werknemers huur, is die huurwaarde die koste van die huisvesting vir die werkgewer.
•
Indien die verblyf nie gehuur is nie, is die huurwaarde die heersende tarief per dag waarteen die huisvesting normaalweg aan ʼn persoon wat nie ʼn werknemers is nie, uitverhuur kan word.
Gratis of goedkoop dienste ʼn Belasbare voordeel ontstaan indien ʼn werkgewer of enige ander persoon op die werkgewer se onkoste, ʼn diens aan die werknemers lewer en die diens deur die werknemers vir private of huishoudelike doeleindes benut word. Werknemersbelasting moet van die volle kontantekwivalent van die waarde van die belasbare voordeel wat aan die werknemers verleen word, afgetrek word. Hierdie kontantekwivalent moet op die IRP5 aangetoon word. Lae rentekoerslenings ʼn Belasbare voordeel ontstaan indien ʼn lae rentekoerslening aan ʼn werknemer toegestaan word deur: •
die werkgewer self; of
•
deur enige ander instansie/persoon wat ʼn ooreenkoms met die werkgewer het; of
•
enige ander instansie waarby die werkgewer betrokke is.
Indien geen rente betaalbaar is nie, of indien die rente met ongereelde tussenposes betaalbaar is, word die werknemer op ʼn pro rata basis aan die einde van elke maand wat hy/sy salaris ontvang, op hierdie voordeel belas. Indien rente met gereelde tussenposes betaalbaar is, word hy/sy op die datums wat die rente betaalbaar is, belas (Stiglingh et al, 2011:354). Behuisingsubsidies ʼn Belasbare voordeel ontstaan in die volgende gevalle: •
Wanneer die werkgewer namens die werknemer enige subsidie ten opsigte van ʼn bedrag of rente of kapitale betalings, wat betaalbaar was deur die werknemer ten opsigte van ʼn lening, betaal.
©akademia (MSW)
Bladsy 149
TAX105 Belasting •
Wanneer die werkgewer namens die werknemer ʼn betaling aan ʼn derde party maak, ten opsigte waarvan die derde party ʼn lae rentekoers of rentekoersvrye lening gemaak het aan die werknemer. So ʼn betaling sal geag word as ʼn subsidie. Die kontantekwivalent van die belasbare voordeel t.o.v. behuisingsubsidies is aan die aftrekking van werknemersbelasting onderhewig soos wat dit maandeliks toeval aan die werknemer. Die bedrag moet op die IRP 5 aangetoon word.
Ontheffing of betaling van ʼn verpligting Hierdie belasbare voordeel ontstaan indien die werkgewer: •
ʼn bedrag wat deur die werknemer aan ʼn derde persoon verskuldig is, betaal sonder om te vereis dat die werknemer dit moet terugbetaal; of
•
indien die werkgewer die werknemer van die terugbetaling van ʼn bedrag wat aan die werkgewer verskuldig was, onthef.
Werknemersbelasting moet afgetrek word van die totale kontantekwivalent van die belasbare voordeel wat ontstaan wanneer ʼn werkgewer ʼn werknemer van ʼn bedrag wat deur hom/haar verskuldig was onthef, of ʼn bedrag namens hom/haar vereffen. Die bedrag van die kontantekwivalent moet op die IRP 5 aangetoon word (Stiglingh et al, 2011:357). Mediese fonds bydraes Indien ʼn werkgewer bydraes of betalings aan ʼn mediese fonds maak ten gunste van ʼn werknemer of sy afhanklikes, ontstaan ʼn belasbare voordeel. Hierdie belasbare voordeel word dan in die hande van die werknemer belas. Kostes met betrekking tot mediese dienste Indien die werkgewer enige betalings maak ten opsigte van die volgende mediese dienste wat aan ʼn werknemer, sy of haar gade, kind, familielid of afhanklike voorsien is, sal ʼn belasbare voordeel ontstaan: •
Mediese, tandheelkundige en soortgelyke dienste
•
Hospitaaldienste
•
Verpleegdienste
•
Medisynes
©akademia (MSW)
Bladsy 150
TAX105 Belasting Werknemersbelasting moet maandeliks afgetrek word op die kontantekwivalent (waarde) van hierdie belasbare voordeel en die bedrag moet op die IRP5/IT3(a) gereflekteer word.
(Bron: http://www.ourgeeklife.com/wp-content/uploads/2009/04/tax_day.jpg) 4.8
Toelaatbare aftrekkings
Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings toe in die vasstelling van ʼn individu se belasbare inkomste. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor: •
Ledebydraes tot ʼn pensioenfonds (PF)
•
Ledebydraes tot ʼn uittredingannuïteitsfonds (UAF)
•
Mediese onkoste
(Stiglingh et al, 2011:303) Die aftrekkings word vervolgens uiteengesit: 4.8.1
Ledebydraes tot ʼn PF
Die betalings wat deur ʼn belastingpligtige aan ʼn pensioenfonds gemaak word, kan as aftrekking geëis word, maar word beperk tot die grootste: •
R1750; of
•
7.5% van die vergoeding (besoldiging) wat gedurende die betrokke belastingjaar deur die individu ontvang is ten opsigte van ʼn uittredingsfunderingsdiens (UFD).
©akademia (MSW)
Bladsy 151
TAX105 Belasting Enige bydraes groter as die aftrekbare bedrag, mag nie na die volgende jaar van aanslag oorgedra word nie. ʼn Lid van ʼn pensioenfonds wat graag sy uiteindelike voordele uit die fonds wil verbeter, kan bydraes maak t.o.v. ʼn tydperk voordat hy ʼn lid van die fonds geword het. ʼn Aftrekking tot ʼn maksimum van R1800 gedurende die jaar van aanslag, word ook vir hierdie agterstallige pensioenfondsbydraes toegelaat.
Voorbeeld 4.2 Mev Abrie Retief is 28 jaar oud en was die jaar werksaam by ʼn maatskappy genaamd ABC Bpk. Sy het ʼn salaris van R50,000 vir die jaar en ʼn bonus van R6,000 ontvang. Sy het ook dividende van R2,800 vanaf DEF Bpk., ʼn plaaslike maatskappy ontvang, asook rente van R23,700 uit ʼn bron in Suid-Afrika. Mev Retief was ʼn lid van GSP Pensioenfonds en moes 8% van haar maandelikse salaris tot die fonds bydrae. Benewens die lopende bydraes wat Mev Retief gemaak het, het sy ook agterstallige bydraes van R2,000 aan die fonds betaal. Wat sal Mev Retief se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar wees? Salaris
R50,000
Bonus
R6,000
Rente
R23,700
Dividende Bruto inkomste
R2,800 R82,500
Minus vrygestelde inkomste Rente Dividende Inkomste
(R22,300) * (R2,800)* R57,400
Minus aftrekkings:
©akademia (MSW)
Bladsy 152
TAX105 Belasting
Lopende pensioenfondsbydraes (R50,000 * 8% = R4,000) Beperk tot die grootste: -
R1750, of
-
7.5% * R50 000 = R3750
(R3,750)
Agterstallige pensioenfondsbydraes
(R2000)
Beperk tot:
(R1,800)
Belasbare inkomste
R51,850
(SILKE, bl 310) * Die eerste R22 300 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid Afrika, is van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk is R32 000 vir enige persoon wat minstens 65 jaar oud is. * Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie van die buiteland afkomstig is nie), word in die algemeen van normale belasting vrygestel.
4.8.2
Ledebydraes tot ʼn UAF
Bydraes wat deur belastingpligtiges aan ʼn UAF gemaak is gedurende ʼn betrokke belastingjaar, kan hierdie bydraes as aftrekking eis, maar die aftrekking word beperk tot die grootste van: •
15% van die belastingpligtige se inkomte, uitgesluit inkomste verkry vanuit ʼn UFD en enige uittreefonds enkelbedragvoordeel of enige uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel minus die toelaatbare aftrekkings; of
•
R3500 minus die bedrag van enige aftrekking waarop die belastingpligtige geregtig was ten opsigte van sy lopende bydraes tot ʼn pensioenfonds; of
•
R1750.
Die bedrag waarop die 15% beperking hierbo bereken word, word soos volg vasgestel: •
Die totale bedrag inkomste wat deur die individu vir ʼn betrokke belastingjaar verdien is;
©akademia (MSW)
Bladsy 153
TAX105 Belasting •
minus inkomste verdien uit ʼn UFD, enige uittreefonds enkelbedragvoordeel en enige uittreefonds enkelbedragonttrekkingsvoordeel;
•
minus aftrekkings, vasgestelde verliese ingesluit, wat toegelaat word as ʼn aftrekking teen daardie inkomste.
4.8.3
Mediese onkostes
Enige bydraes wat deur ʼn belastingpligtige aan ʼn geregistreerde mediese fonds/skema gemaak is ten opsigte van: •
Hom/haarself
•
Sy/haar gade
•
Enige afhanklike van die betrokke belastingpligtige
Mediese onkostes wat gedurende ʼn betrokke belastingjaar deur ʼn belastingpligtige betaal is ten opsigte van dokters, hospitale, apteke en medisynes, en wat nie van die mediese fonds verhaal is nie, word as ʼn aftrekking toegelaat. In die volgende twee gevalle laat SAID die belastingpligtige toe om alle kwalifiserende mediese uitgawes en mediese fonds bydraes wat deur die belastingpligtige betaal is, ten volle as ʼn aftrekking te eis, sonder enige beperking: •
Indien die belastingpligtige 65 jaar of ouer is.
•
Indien die belastingpligtige onder die ouderdom van 65 jaar is, maar sy/haar gade of kind ʼn persoon is met ʼn gestremdheid.
(Stiglingh et al, 2011:316) Indien ʼn belastingpligtige egter nie in die bogenoemde twee kategorieë val nie, laat SAID hulle nie toe om alle mediese fonds bydraes of kwalifiserende mediese uitgawes ten volle af te trek nie. Indien die persoon byvoorbeeld onder 65 jaar oud is, word die aftrekkings dan beperk. So sal die bydraes tot ʼn mediese fonds, betaal deur ʼn werkgewer of werknemer, as aftrekking geëis kan word, maar dit is tans soos volg beperk: •
R720 per maand vir elk van die eerste twee afhanklikes
•
R440 per maand vir elke bykomende afhanklike
Kwalifiserende mediese uitgawes tesame met die oortollige mediese fonds bydraes wat gemaak is, kan as ʼn verdere aftrekking toegelaat word, mits die totaal 7.5% van die belasbare inkomste, voor hierdie aftrekking, oorskry. ©akademia (MSW)
Bladsy 154
TAX105 Belasting In die geval waar ʼn persoon onder die ouderdom van 65 jaar is, of die gade of kind van so ʼn persoon, of ʼn persoon is met ʼn gestremdheid, sal die som van alle kwalifiserende mediese onkostes, asook die mediese fondsbydraes ten volle aftrekbaar wees vir belastingdoeleindes. Let daarop dat slegs een kwalifiserende persoon ʼn persoon met ʼn gebrek kan wees vir mediese onkostes om ten volle aftrekbaar te wees, en die mediese onkostes hoef nie noodwendig ten opsigte van die persoon met die gestremdheid aangegaan te gewees het nie. ʼn Gestremdheid word soos volg in artikel 18(3) van die belastingwet omskryf: ʼn Gestremdheid is ʼn matige tot ernstige beperking van ʼn mens se vermoë om te funksioneer of daaglikse aktiwiteite uit te voer as gevolg van ʼn fisiese, sensoriese, kommunikasie, intellektuele of geestesstremming indien hierdie beperking (a) vir langer as ʼn jaar duur of ʼn prognose dat dit vir langer as ʼn jaar sal duur EN (b) deur ʼn behoorlik geregistreerde mediese praktisyn gediagnoseer is, soos voorgeskryf deur die Kommissaris. (SILKE, bl 317) Die bogenoemde kan aan die hand van die volgende voorbeeld geïllustreer word: Voorbeeld 4.3 Billy Hindshaw is 46 jaar oud, getroud en het een kind van 2 jarige ouderdom wat fisies gestremd is soos bepaal deur artikel 18(3) in die belastingwet . Sy belasbare inkomste is R330,000 voordat enige kwalifiserende mediese en fisiese gestremdheiduitgawes in aanmerking geneem is. Billy het die volgende mediese uitgawes as aftrekking geëis vir die 2012 finansiële jaar (met ander woorde vir die periode 1 Maart 2011 – 28 Februarie 2012): •
Mediese fonds bydraes vir die belastingjaar (R2000 * 12)
•
Ander kwalifiserende mediese uitgawes:
R24,000
o
Fisiese gestremheid uitgawes
R16,000
o
Totale mediese uitgawes
R40,000
Billy Hindshaw se belasbare inkomste vir die 2012 belastingjaar kan soos volg bereken word: Totale mediese fonds bydraes vir die jaar:
©akademia (MSW)
R24,000
Bladsy 155
TAX105 Belasting
Die beperkte bedrag wat as aftrekking toegelaat sal word ten opsigte van die mediese fonds bydraes (R720 (Billy) + R720 (vrou) + R440 (kind) = R1880 * 12):
R22,560
Oortollige mediese fonds bydraes vir die jaar (R24 000 – R22 560):
R1,440
Belasbare inkomste voordat die bogenoemde beperkte bedrag as aftrekking geëis word: R330,000 Minus die beperkte bedrag toegelaat as aftekking:
(R22,560)
Die belasbare inkomste ooreenkomstig die 7.5% beperking:
R307,440
Oortollige mediese fonds bydraes:
R1,440
Kwalifiserende mediese uitgawes:
R16,00
Bedrag onderhewig aan die 7.5 % beperking:
R17,440
Beperking: (R307 440 * 7.5%):
R23,058
Toelaatbare mediese aftrekking meer as die 7.5% beperking:
R0
Billy se belasbare inkomste is dus (R330,000 – R22,560) = R307 440 In hierdie geval kan daar nie verdere mediese aftrekkings toegelaat word nie, aangesien die beperking van R23,058 meer is as die R17,440. Indien die beperking egter R15,440 was, kon daar ʼn verdere R2,000 (R17,440 – R15,440) afgetrek geword het.
4.9
Vrygestelde inkomste
Dividende en rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika word, onderhewig aan bepaalde reëls, vrygestel: 4.9.1
Dividende
Plaaslike dividende (met ander woorde dividende wat nie buitelandse dividende is nie) word in die algemeen vrygestel van belasting. Die eerste R3,700 van enige buitelandse dividende en rente vanuit ʼn bron buite Suid-Afrika ontvang, wat nie andersins vrygestel is nie, word van normale belasting vrygestel. Hierdie
©akademia (MSW)
Bladsy 156
TAX105 Belasting vrygestelde perk van R3,700 geld eerstens t.o.v. buitelandse dividend. Die onbenutte balans (indien enige) kan dan teen rente uit ʼn bron buite Suid-Afrika benut word. 4.9.2
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
Die eerste R22,300 van enige rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika, word ook van normale belasting vrygestel. Die vrygestelde perk vir plaaslike rente is R32,000, indien die person 65 jaar of ouer is. Let wel: Die R22,300 (persone onder 65 jaar) en R32,000 (persone 65 jaar en ouer) moet, indien dit benut word, met die R3,700 verminder word (Stiglingh et al, 2011:96).
(Bron: http://www.triplepundit.com/images_site/tax.jpg)
4.10 Doeltreffende wyses waarop werknemers vergoed kan word Dit is duidelik dat SAID nie enige byvoordeel of ander vorm van vergoeding, sommer ongesiens laat verbygaan sonder om die belastingpligtige daarop te belas nie. SAID is besig om alle skuiwergate wat moontlik in die Inkomstebelastingwet mag bestaan of ontstaan te sluit. Daar is egter verskeie wyses waarop die werknemers van ʼn maatskappy vergoed kan word, sonder dat daar enige belastingverpligtinge onstaan (eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html):
©akademia (MSW)
Bladsy 157
TAX105 Belasting
Werknemer van die maand/jaar
Pryse
Alternatiewe wyses van vergoeding
Tyd "af"
Die betaling van aansporingsgelde
Figuur 4.5: Alternatiewe wyses waarop werknemers vergoed kan sonder ʼn belastingaanspreeklikheid (Bron: Outeur, 2011) 4.11 Samevatting Die werknemersbelasting wat uit die Lopende Betaalstelsel (LBS) en Standaard Inkomstebelasting op Werknemers (SIBW) bestaan, moet op ʼn maandelikse basis van die salaris van ʼn werknemer afgetrek word en aan SAID oorbetaal word, binne sewe dae na die einde van die maand waarin dit afgetrek is. Byvoordele kan bykomend tot ʼn werknemer se basiese salaris as vergoeding verskaf word. Die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens laat sekere aftrekkings toe in die vasstelling van ʼn individu se belasbare inkomste. Die volgende aftrekkings kom algemeen voor: •
Ledebydraes tot ʼn pensioenfonds (PF)
•
Ledebydraes tot ʼn uittredingannuïteitsfonds (UAF)
•
Mediese onkoste
Sekere inkomstes is vrygestel van belasting, naamlik: •
Dividende
•
Rente vanuit ʼn bron in Suid-Afrika
©akademia (MSW)
Bladsy 158
TAX105 Belasting 4.12 Selfevaluering Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.
Groepe
Belasbare buitelandse dividend
Buitelandse rente
300
400
33,000
300
400
32,000
1.
Plaaslike rente
Plaaslike dividend
34,000
Totaal
Vrygestel -de bedrag
Ingesluit by inkomste
67,700
(65 jaar oud) 2.
32,700
(65 jaar oud) 3.
580
3,700
32,000
36,280
750
3,200
8,830
(60 jaar oud) 4.
4,500
380
(35 jaar oud) 5.
3,500
3,500
(72 jaar oud)
Šakademia (MSW)
Bladsy 159
TAX105 Belasting Notas
Šakademia (MSW)
Bladsy 160
TAX105 Belasting
Studie Studieie-eenheid 5: Regsvereistes
5.1
Studie-eenheid leeruitkomstes
Kennis en begrip Na voltooiing van Studie-eenheid 5 sal jy in staat wees om jou kennis en begrip van die volgende te demonstreer: •
Rekordhouding en rekordbewaring
•
Sperdatums vir verslagdoening
•
Belastingowerhede
•
Belastingvermyding en belastingontduiking
Vaardighede Jy sal ook in staat wees om: •
Rekordhouding en rekordbewaring, bykomend tot dié wat nodig is vir Finansiële Rekeningkundige doeleindes, te analiseer.
•
Die sperdatums toe te pas wat geld vir belastingverslagdoening, die indien van belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig.
•
Die belangrikheid van belastingowerhede te beskryf.
•
Die magte wat aan die belastingowerhede toegeken word, om die nakoming van die wet te administreer, te beskryf.
•
Te onderskei tussen belastingvermyding en belastingontduiking.
©akademia (MSW)
Bladsy 161
TAX105 Belasting 5.2
Verrykende bronne •
B. Croome, 2011. SARS and the taxpayer. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=631&Issu e=449
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-evasion. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-evasion.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-avoidance. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
D. Carnes, 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_taxevasion.html
•
D. Roberts, 2011. Ten Good Tips for Legal Tax Avoidance. http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html
•
iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion. http://www.iol.co.za/news/southafrica/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235
•
J. Nicholson, 2011. What are the penalties for tax avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
L du Preez, 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personalfinance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
Moneywebtax, 2005. Availability and retention of records. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_filei d=191
•
P. Moorcraft, 2010. Why would SARS want to audit you? http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010--CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you
•
Practical Tax Handbook, 2011. SARS is strict about record-keeping. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping
•
Psyber Consulting, 2011. SARS Deadlines. http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sars-deadlines/
©akademia (MSW)
Bladsy 162
TAX105 Belasting •
R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_taxevaders.html
•
S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and exemplified. http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explainedand-Exemplified&id=3590555
•
S. MacHutchon, 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 8238&sn=Detail
•
SME Toolkit South Africa, 2011. Record-keeping is key. http://southafrica.smetoolkit.org/sa/en/content/en/5039/Good-record-keeping-is-key
•
South African Revenue Services, 2011. Case Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp
•
South African Revenue Services, 2011. Record keeping by persons who render returns. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a
•
South African Revenue Services, 2011. Record keeping in relation to taxable capital gain or assessed capital loss. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF8&q=Functions+of+SARS#1005
•
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., de Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid-Afrikaanse Inkomstebelasting. Johannesburg: LexisNexis. 1160p.
•
The Investor, 2009. Tax avoidance versus tax evasion. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/
•
Wisegeek.com, 2011. What is the difference between tax-evasion and taxavoidance? http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasionand-tax-avoidance.htm
©akademia (MSW)
Bladsy 163
TAX105 Belasting 5.3
Hoe kan jy jou begrip verbeter?
Jy moet seker maak dat jy die volgende terminologie verstaan:
Sleutelwoord
Omskrywing
Rekordhouding
Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, in stand gehou word en transaksies afgehandel word.
Terugbetalingoudit
ʼn Terugbetalingoudit sal deur ʼn ouditeur van SAID uitgevoer word, wanneer daar ʼn terugbetaling verskuldig is deur SAID. Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie uitgevoer word.
Amptelike
ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ʼn ouditeur van
inkomstebelasting-
SAID uitgevoer word. ʼn Brief sal aan die belastingpligtige gerig
oudit
word om hom in te lig oor die voorgenome amptelike inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die belastingjaar en die aard en omvang van die oudit.
Suid-Afrikaanse
Suid-Afrikaanse Inkomste Diens is ʼn belastingowerheid wat die
Inkomste Diens
invordering van belasting vir die staat administreer.
(SAID)
5.4
Inleiding
Die finansiële rekords van ʼn sakeonderneming weerspieël die inkomstes en uitgawes van die onderneming. Die finansiële rekords tesame met ander dokumentasie wat die transaksies in ʼn onderneming se rekords ondersteun, moet bewaar word. Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dit is noodsaaklik om hierdie dokumentasie in ʼn logiese volgorde in ʼn veilige plek te bewaar.
©akademia (MSW)
Bladsy 164
TAX105 Belasting Alhoewel die rekords vir ʼn periode van vyf jaar behou moet word, is dit veral belangrik om rekords wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die besware/appèl gefinaliseer is. Dit kan soms langer as vyf jaar duur. Daar is verskillende sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ʼn belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan opgedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes: •
Inkomstebelasting
•
Werknemersbelasting (LBS)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Voorlopige belasting
Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane- en Aksynsbelasting in Suid-Afrika. Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat daarop gemik is om die hoeveelheid belasting wat ʼn belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die eerste sluit wettige middele in, terwyl laasgenoemde onwettig en ʼn sekere vorm van belastingbedrog is. Belastingontduiking is ʼn misdryf in enige land, omdat dit ʼn bedreiging vir die regering se vermoë inhou om al sy bedrywighede te befonds. Belastingontduiking kan beide siviele en kriminele strawwe insluit. Dit is daarom belangrik dat die nodige aandag gegee word aan belastingsake, aangesien selfs onskuldige foute wat gemaak word, ʼn belastingpligtige duur te staan kan kom. 5.5
Rekordhouding en rekordbewaring
Die finansiële rekords van ʼn sakeonderneming weerspieël die inkomstes en uitgawes van die onderneming. Die finansiële rekords, tesame met ander dokumentasie wat die transaksies in die onderneming se rekords ondersteun, moet behou word. Hierdie stawende dokumentasie sluit die volgende in:
©akademia (MSW)
Bladsy 165
TAX105 Belasting Kwitansies
(Bron: http://therumpus.net/wordpress/wp-content/uploads/2009/03/fake_atm_receipt2.jpg)
Fakture
(Bron: http://us.123rf.com/400wm/400/400/ericg/ericg0903/ericg090300032/4470981-stackof-invoices-with-sign-here-stamp-with-pen.jpg)
Šakademia (MSW)
Bladsy 166
TAX105 Belasting Gekanselleerde tjeks
(Bron: http://www.africoal.co.za/images/new/Cancelled-Cheque.jpg)
Depositostrokies Hierdie stawende dokumentasie is belangrik, en dis baie belangrik om hierdie dokumentasie in ʼn logiese volgorde en in ʼn veilige plek te bewaar. Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, in stand gehou word en afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en doeltreffende opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur gemagtigde personeel (Businessdictionary.com, 2011. http://www.businessdictionary.com/definition/recordkeeping-system.html). Daar word van die individu, sowel as die sakeonderneming verwag om hulle rekords te bewaar, selfs al is die finansiële state opgestel, sodat dit aan die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) beskikbaar gemaak kan word ten tyde van ʼn SAID oudit. Die retensie periode neem ʼn aanvang vanaf die datum van die laaste inskrywing in die betrokke dokument, rekord of boek. In terme van die regulasies, soos uitgereik kragtens die Maatskappywet en die Wet op Beslote Korporasie, moet sommige rekords gehou vir ʼn periode van vyf jaar ander vir langer periodes van tyd.
©akademia (MSW)
Bladsy 167
TAX105 Belasting Die onderstaande tabel gee ʼn uiteensetting van die tydperke wat Beslote Korporasies en Maatskappye bepaalde dokumentasie moet bewaar. Beslote Korporasies Finansiële Rekords
Bewaringstydperk
Stigtingsverklaring (Vorm CK1)
Onbepaald
Gewysigde Stigtingsverklaring (Vorm CK2 & CKA)
Onbepaald
Notule boek, sowel as besluite wat op die vergaderings geneem
Onbepaald
is. Die jaarlikse finansiële state, insluitende: •
Jaarlikse rekeninge
•
Die verslag van die rekeningkundige beampte
Rekeningkundige rekords, insluitende ondersteunende skedules
15 Jaar
15 Jaar
ten opsigte van hierdie rekeningkundige rekords, asook aanvullende rekeningkundige rekords. Maatskappye Finansiële Rekords
Bewaringstydperk
Sertifikaat van Inlywing
Onbepaald
Sertifikaat vir die verandering van naam van ʼn maatskappy (indien
Onbepaald
enige) Memorandum en Statute van die Maatskappy
Onbepaald
Sertifikaat om met onderneming te begin (indien enige)
Onbepaald
Notule boek, CM25 & CM26, sowel as besluite wat geneem is op
Onbepaald
die jaarlikse Algemene Vergadering Volmagvorms
©akademia (MSW)
3 Jaar
Bladsy 168
TAX105 Belasting
Registrasie van lede
15 Jaar
Indeks van lede
15 Jaar
Registers van verbande, skuldbriewe en vaste bates
15 Jaar
Registers van direkteure se aandeelhouding
15 Jaar
Registers van direkteure en sekere beamptes
15 Jaar
Direkteure se bywoningsregister
15 Jaar
Takregister
15 Jaar
Jaarlikse finansiële state
15 Jaar
•
Jaarlikse rekeninge
•
Direkteursverslag
•
Ouditverslag
(Moneywebtax, 2011. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_fileid=191) Die sake-eienaar kan sy/haar eie sisteem van rekordhouding, wat geskik is vir die doel en aard van die onderneming, implementeer, solank die rekords wat behou word die inkomstes en uitgawes van die onderneming staaf. Die Inkomstebelasting en BTW wetgewing bepaal dat die volgende rekords behou moet word (Practical Tax Handbook, 2011. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sarsstrict-about-record-keeping):
©akademia (MSW)
Bladsy 169
TAX105 Belasting
Ander finansiële rekords
Grootboek Rekeninge
Kontantboeke
Voorraadlyste
Joernale Rekordhouding Tjekboeke
Fakture
Betaalde tjeks
Deposito strokies
Bankstate
Figuur 5.1: Rekords wat behou moet word (Bron: Outeur, 2011)
5.5.1
Wat is die doel van rekordhouding?
SAID mag op enige stadium van ʼn belastingpligtige verwag om stawende dokumentasie in te dien ten opsigte van ʼn belastingopgawe wat ingedien is. SAID kan dus onder sekere omstandighede ʼn oudit doen op die finansiële sake van ondernemings of individue. Daar kan onderskei word tussen twee tipe oudits, naamlik: •
Terugbetalingoudit (Refund oudit) ʼn Terugbetalingoudit sal deur ʼn ouditeur van SAID uitgevoer word, wanneer daar ʼn terugbetaling verskuldig is deur SAID. Hierdie oudit word egter slegs gedoen vir die periode of jaar waarmee hierdie terugbetaling verband hou. Die ouditeur van SAID sal stawende dokumentasie versoek en die oudit sal op hierdie dokumentasie uitgevoer word.
•
Amptelike inkomstebelastingoudit ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit sal deur ʼn ouditeur van SAID uitgevoer word. ʼn Brief sal aan die belastingpligtige gerig word om hom in te lig oor die voorgenome
©akademia (MSW)
Bladsy 170
TAX105 Belasting amptelike inkomstebelastingoudit wat gaan plaasvind, asook die belastingjaar en die aard en omvang van die oudit. Die SAID ouditeur mag die stawende dokumentasie ten opsigte van die saketransaksies aanvaar of die ouditeur mag ʼn besoek aan die belastingbetaler se kantoor onderneem vir ʼn “veldoudit”. ʼn Amptelike inkomstebelastingoudit mag ook lei na ʼn oudit op enige van die ander belastingtipes waarvoor die belastingpligtige geregistreer is (P. Moorcraft, 2011. http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/TaxAlert-November-December-2010---CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you) Die ontvanger van inkomste verwag nie van belastingpligtiges om stawende dokumentasie saam met die onderskeie belastingopgawes in te dien nie, maar wanneer rekordhouding onvolledig en nie op datum is nie, kan die belastingpligtige probleme in die gesig staar. Indien die inligting wat op die belastingopgawe verklaar is, nie ooreenstem met die betrokke finansiële state vir ʼn betrokke finansiële jaar nie, sal SAID die res van die aftrekkings of syfers wat openbaar is in twyfel trek. Dit kan lei tot verdere aanslae en selfs bykomende belasting van tot 200%. 5.5.2
Wetgewing met betrekking tot rekordhouding
Die volgende artikels in die belasting wetgewing van Suid-Afrika gee ʼn uiteensetting van die onderskeie rekords wat behou moet word. Die wetgewing sluit in: •
Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig
•
Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962
•
Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962
Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991 Artikel 55 van die Wet op Belasting op Toegevoegde Waarde, 89 van 1991, soos gewysig, gee ʼn uiteensetting van dokumentasie wat behou moet word. Hierdie rekords sluit in: •
Fakture
•
Finansiële rekords
•
BTW berekeninge
•
Bankstate
©akademia (MSW)
Bladsy 171
TAX105 Belasting •
Depositostrokies
•
Voorraadlyste
Artikel 55(3)(b) van die BTW wetgewing bepaal dat hierdie rekords behou moet word vir ʼn periode van vyf jaar, van die datum van laaste inskrywing in enige rekord. Artikel 55(4) van die BTW wetgewing verleen aan die Kommissaris die reg om eie oordeel te gebruik ten opsigte van die wyse waarop hierdie rekords behou word. Die Kommissaris mag dus sy eie ooreel gebruik, en die belastingpligtige toestemming verleen om die rekords in ʼn ander formaat as die oorspronklike te bewaar, byvoorbeeld in ʼn elektroniese formaat (CSD Technology, 2011. http://csdtechnology.co.za/index_files/SARS_Ruling.htm) Artikel 73B van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 Artikel 73B handel oor rekordhouding vir doeleindes van kapitaalwinsbelasting of ʼn kapitale verlies. ʼn Belastingpligtige is daarvoor verantwoordelik om alle rekords te hou wat gebruik is om ʼn betrokke kapitale wins of kapitale verlies te bereken. Hierdie rekords moet gehou word vir ʼn periode van vyf jaar, van die datum waarop die belastingaanslag deur die Kommissaris ontvang is. Vir die doeleindes van hierdie artikel sluit rekords die volgende in: •
Enige ooreenkoms vir die aankoop, verkoop of verhuring van ʼn bate, tesame met die korrespondensie wat hiermee gepaard gaan.
•
Die besonderhede van ʼn bate wat na ʼn trust oorgedra is.
•
Afskrifte van die waardasies wat gedoen is op ʼn betrokke bate vir die bepaling van ʼn belasbare kapitaalwins of ʼn aangeslane kapitale verlies.
•
Fakture of enige ander bewys van betalings, soos bankstate en tjeks, wat verband hou met die kostes wat as aftrekking geëis word ten opsigte van die aankoop, verbeterings en verkoop van enige bate.
•
Besonderhede wat verband hou met die proporsionele toedeling ten opsigte van die gebruik van ʼn bate vir beide privaat en sakedoeleindes.
©akademia (MSW)
Bladsy 172
TAX105 Belasting •
Besonderhede in die geval van ʼn deurlopende afwesigheid van meer as ses maande weg van ʼn belastingpligtige se primêre woning, soos uiteengesit in die agtste bylae van die belastingwet.
(LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a) Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 Artikel 73A van die Inkomstebelastingwet, 58 van 1962 bepaal dat enige persoon wat ʼn belastingopgawe moet indien, of in die toekoms sal moet indien, alle rekords moet behou wat verband hou met die spesifieke opgawe wat ingedien is. Hierdie rekords moet vir ʼn periode van vyf jaar gehou word van die datum waarop die belastingopgawe deur die Kommissaris ontvang is. Die artikel bepaal dat die volgende rekords bewaar moet word: •
Grootboekrekeninge
•
Kontantboeke (soos die Kleinkas)
•
Tjekboeke
•
Bankstate
•
Depositostrokies
•
Betaalde teks
•
Fakture
•
Voorraadlyste
•
Asook enige elektroniese formaat van bogenoemde, indien vooraf goedgekeur deur die Ontvanger van Inkomste.
(LexisNexis, 2011. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a) Alhoewel die rekords vir ʼn periode van vyf jaar behou moet word, is dit belangrik om rekords wat verband hou met aanslae wat onder besware en appèl is, te hou totdat die besware/ appèl gefinaliseer is. Hierdie tydperk kan soms langer as vyf jaar duur.
©akademia (MSW)
Bladsy 173
TAX105 Belasting
(Bron: http://www.baileysafetyconsultants.com/images/report-log-275x294.jpg) Akkurate en volledige rekordhouding ten opsigte van ʼn belastingpligtige se finansiële sake, sal die berekening en indiening van belastingopgawes vereenvoudig. Versuim om hieraan te voldoen is onwettig en kan veroorsaak dat ʼn sakeonderneming gesluit word. 5.6
Sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes
Daar is bepaalde sperdatums vir die verslagdoening oor belastingsake, die indien van belastingopgawes en die betaling van belasting verskuldig. Die sperdatums kan opgedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes: •
Inkomstebelasting
•
Werknemersbelasting (LBS)
•
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
•
Voorlopige belasting
5.6.1
Sperdatums vir inkomstebelasting
Individue en trusts Die belastingseisoen vir individue en trusts begin jaarliks op 1 Julie. Die sperdatums vir die indiening van belastingopgawes is soos volg: •
1 Julie – die belastingseisoen vir die indiening van belastingopgawes vir individue en trusts open.
©akademia (MSW)
Bladsy 174
TAX105 Belasting •
30 September – die indiening van belastingopgawes vir individue en trusts, per hand. Dit beteken dat die opgawes per hand ingevul en ingedien word by die naaste SAID kantoor.
•
25 November – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges wat nie voorlopige belastingbetalers is nie.
•
31 Januarie – die elektroniese indiening van belastingopgawes vir individue en trusts deur middel van e-filing. Hierdie sperdatum is van toepassing op belastingpligtiges wat wel voorlopige belastingbetalers is.
(Psyber Consulting, 2011. http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sarsdeadlines/) Sperdatums vir Inkomstebelasting: Individue en Trusts 1 Julie - die belastingseisoen vir individue en trusts open 30 September - Per hand indiening van belastingopgawes by die naaste SAID kantoor 25 November - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van nie-voorlopige belastingbetalers
31 Januarie - die elektroniese indiening van belastingopgawes, in die geval van voorlopige belastingbetalers
Figuur 5.2: Sperdatums opgesom (Bron: Outeur, 2011) Maatskappye en Beslote Korporasies Die sperdatums vir die indiening van die belastingopgawe vir ʼn maatskappy/beslote korporasie is ietwat anders. Elke maatskappy/ beslote korporasie het ʼn finansiële jaareinde. Die finansiële jaar van ʼn maatskappy/beslote korporasie bestaan uit 12 maande. Die algemene jaareindes wat die meeste voorkom is:
©akademia (MSW)
Bladsy 175
TAX105 Belasting •
1 Maart – 28 Februarie
•
1 Januarie – 31 Desember
•
1 Julie – 30 Junie
ʼn Maatskappy/beslote korporasie se belastingopgawe moet voltooi en ingedien wees binne 12 maande na afloop van die betrokke finansiële jaareinde. Met ander woorde indien ʼn maatskappy/beslote korporasie se finansiële jaar op 31 Desember 2011 eindig, behoort die betrokke maatskappy/beslote korporasie sy belastingopgawe voor of op 31 Desember 2012 in te dien (South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/). Belangrik om in gedagte te hou dat die maatskappy/beslote korporasie se finansiële state vir die betrokke jaar reeds opgestel en afgeteken moet wees, alvorens die belastingopgawes ingedien kan word. Die belastingopgawe van die maatskappy/beslote korporasie word ingevul, gebaseer op die inligting in die finansiële state. Goeie tydsberekening en beplanning is belangrik, indien strawwe rentes en boetes vermy wil word as gevolg van laat indiening. 5.6.2
Sperdatums vir Werknemersbelasting (LBS)
Sodra ʼn werkgewer aanspreeklik word vir die betaling van vergoeding aan engie werknemer, word die werkgewer ook aanspreeklik vir: •
die aftrek en terughouding van werknemersbelasting van die vergoeding; en
•
die oorbetaling van hierdie bedrag na die SAID toe.
Die oorbetaling en indiening van die belastingopgawe moet binne sewe dae, na afloop van die maand waarin die bedrag afgetrek en teruggehou is, geskied. Met ander woorde indien ʼn werkgewer LBS van ʼn werknemer se salaris vir die maand van Junie afgetrek het, behoort die belastingopgawe en betaling na die SAID op of voor 7 Julie te geskied. 5.6.3
Sperdatums vir BTW
Sodra ʼn sakeonderneming geregistreer is vir BTW doeleindes, sal die SAID ʼn BTW periode aan die onderneming toeken. ʼn BTW opgawe sal dan dienooreenkomstig die BTW periode na die SAID ingedien word. Alle BTW periodes eindig op die laaste dag van ʼn kalendermaand. Die verskillende BTW periodes word soos volg geïdentifiseer:
©akademia (MSW)
Bladsy 176
TAX105 Belasting •
Twee-maande BTW periode – Kategorie A of B Hierdie BTW periode word onder normale omstandighede aan sakeondernemings toegeken met registrasie. Hier word daar van ʼn onderneming verwag om een BTW opgawe vir elke twee kalender maande in te dien. Kategorie A: Hierdie is ʼn twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag van Januarie, Maart, Mei, Julie, September en November. Kategorie B: Hierdie is ʼn twee-maande periode wat telkens eindig op die laaste dag van Februarie, April, Junie, Augustus, Oktober en Desember.
•
Een-maand BTW periode – Kategorie C Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om ʼn BTW opgawe in te dien vir elke kalender maand.
•
Ses-maande BTW periode – Kategorie D Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om ʼn BTW opgawe elke ses maande in te dien. Hierdie kategorie is egter slegs van toepassing op boerderye met ʼn totale omset van minder as R1.5 miljoen vir ʼn aaneenlopende periode van 12 maande.
•
Twaalf-maande BTW periode – Kategorie E Onder hierdie kategorie word daar van ʼn sakeonderneming vereis om ʼn BTW opgawe vir 12 maande in te dien.
•
Vier-maande BTW periode – Kategorie F ʼn Nuwe BTW periode is in werking vanaf 1 Augustus 2005. Hierdie periode is spesifiek vir kleinsake ondernemings. Die vier maande periode is soos volg ingedeel: o
Maart tot Junie se opgawe word ingedien in Julie
o
Julie tot Oktober se opgawe word ingedien in November
o
November tot Februarie se opgawe word ingedien in Maart
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194) Diagrammaties lyk dit soos volg:
©akademia (MSW)
Bladsy 177
TAX105 Belasting
Twee-maande BTW periode (Kategorie A of B)
Een-maand BTW periode (Kategorie C)
Vier-maande BTW periode (Kategorie F) BTW periodes
12-maande BTW periode (Kategorie E)
Ses-maande BTW periode (Kategorie D)
Figuur 5.3: Die verskillende BTW periodes toegeken deur die SAID (Bron: Outeur, 2011) Artikel 28 van die BTW wet bepaal dat ʼn BTW ondernemer ʼn BTW opgawe vir ʼn bepaalde BTW periode binne 25 dae na die einde van die BTW periode, moet indien. Waar die 25ste nie op ʼn besigheidsdag eindig nie, dit wil sê ʼn Saterdag, Sondag of ʼn openbare vakansiedag, sal die ondernemer die opgawe moet indien op die laaste besigheidsdag voor die 25ste. Die uitsondering op bogenoemde is wanneer ʼn ondernemer geregistreer is om BTW opgawes in te dien en betalings te maak deur middel van die SAID se elektroniese stelsel naamlik e-filing (Stiglingh et al. 2011:995). Die onderstaande tabel is ʼn volledige opsomming ten opsigte van die sperdatums vir BTW betalings en indiening. Wyse van betaling
Opgawe
Betaling
Internetbetalings, maar die
25ste
25ste
25ste
25ste
opgawe geskied deur middel van e-filing Kontant, tjeks en posorders
©akademia (MSW)
Bladsy 178
TAX105 Belasting
Opgawe en betaling geskied
Die laaste besigheidsdag
Die laaste besigheidsdag
deur middel van e-filing
van die betrokke maand
van die betrokke maand
Debietorder
25ste
Die laaste besigheidsdag van die betrokke maand
Betaling by een van die vier
25ste
25ste
groot banke (Bron: Stiglingh et al. 2011:995) 5.6.4
Sperdatums vir voorlopige belasting
Voorlopige belasting betalings dra by tot die SAID se kontantvloei vir ʼn bepaalde belastingjaar. Dit geskied deur middel van drie betalings, naamlik: •
Die eerste betaling. Die eerste betaling moet voor of op die laaste dag van die sesde maand van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, indien die finansiële jaar vir ʼn maatskappy/beslote korporasie ʼn Februarie jaareinde het, moet die eerste voorlopige belasting betaling gemaak word op die 31ste Augustus.
•
Die tweede betaling. Die tweede betaling moet voor of op die laaste dag van die jaar van aanslag gemaak word. Met ander woorde, ʼn maatskappy/beslote korporasie met ʼn Februarie jaareinde, moet die tweede voorlopige belasting betaling maak voor of op die 28ste Februarie.
•
Die derde betaling. Die derde betaling is ʼn vrywillige voorlopige belasting betaling en moet geskied op die 30ste September na afloop van die betrokke finansiële jaar. Dit is belangrik om daarop te let dat indien ʼn belastingpligtige nie ʼn Februarie jaareinde het nie, die betaling gemaak moet word binne ses maande na afloop van die jaareinde en nie sewe maande, soos in die geval van ʼn belastingpligtige met ʼn Februarie jaareinde nie.
Die voorlopige belastingstelsel vir ʼn belastingpligtige met ʼn Februarie jaareinde kan diagrammaties soos volg voorgestel word:
©akademia (MSW)
Bladsy 179
TAX105 Belasting
Eerste betaling: 1 Maart - 31 Augustus (eerste 6 maande)
Voorlopige belastingstelsel vir ʼn belastingpligtige met ʼn Februarie jaareinde
Tweede betaling: 1 September - 28 Februarie (tweede 6 maande)
Derde betaling: 30 September (7 maande)
Figuur 5.4: Voorlopige belastingstelsel (Bron : Stigling et al, 2011:427)
5.6.5
Belastingopgawes en betalings aan die SAID
Die opgawes wat onderskeidelik vir die verskillende belastingtipes ingedien moet word, kan soos volg uiteengesit word: •
•
Inkomstebelastingopgawes vir individue en trusts: o
Vir individue – ITR12
o
Vir trusts – IT12TR
o
Vir Maatskappye/Beslote Korporasies – IT14
Opgawes vir werknemersbelasting o
•
EMP201 (maandelikse opgawe wat by die SAID ingedien moet word)
Opgawes vir BTW o
VAT 201 (maandelikse opgawe, afhangende van die BTW periode, wat by die SAID ingedien moet word)
•
Voorlopige belastingopgawes o
IRP 6 (opgawes wat elke ses maande by die SAID ingedien moet word, afhangende van die finansiële jaareinde)
©akademia (MSW)
Bladsy 180
TAX105 Belasting Betalings na die SAID ten opsigte van bogenoemde belastingtipes, kan op een van die volgende wyses gemaak word: •
Die SAID se elektroniese stelsel – e-filing
•
ʼn Elektroniese fonds oorbetaling deur middel van elektroniese bankdienste
•
By enige tak van ʼn bank wat vooraf goedgekeur is deur die SAID, naamlik ABSA, FNB, Nedbank, Standard Bank, Investec Bank, Citi Bank en Mercantile Bank. Die voorwaarde hier is dat jy gebruik moet maak van die korrekte verwysingsnommer, wat die SAID in staat sal stel om die betaling vinnig en akkuraat te allokeer.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/)
(Bron: http://www.hamiltonnj.com/images/calendar.jpg)
5.7
Noodsaaklikheid van belastingowerhede
Die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) is daarvoor verantwoordelik om die bepalings, soos wat dit in die Wet uiteengesit word, te administreer. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en Doeane & Aksynsbelasting versamelings namens die regering van die Republiek van Suid-Afrika. Die hoofdoelwit van die Ministerie van Finansies is die versameling, asook die administrasie van die nasionale belastingwetgewing, om sodoende die land se ekonomie te beskerm. Die SAID het konsekwent oor die loop van die laaste paar jaar, sy doelwitte oortref en het ʼn beduidende bydrae gemaak tot die ekonomie van Suid-Afrika. Dit het gelei tot die volhoubaarheid van die regering se fiskale beleid, verbeterde kontantbestuur, die verlaging van die nasionale begrotingstekort en verhoogde beleggersvertroue (South African Revenue Services, 2011. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp).
©akademia (MSW)
Bladsy 181
TAX105 Belasting Die SAID is die enigste agentskap wat toevertrou is met die administrasie van die Nasionale Inkomstebelastingwetgewing en het derhalwe die volgende funksies: •
Die SAID is daarvoor verantwoordelik om die doeltreffende handhawing van die volgende wetgewing te verseker: o
Wet op Hereregte, 1949
o
Wet op Boedelbelasting, 1955
o
Inkomstebelastingwetgewing, 1962
o
Doeane en Aksynswet, 1964
o
Wetgewing op Seëlregte, 1968
o
Wetgewing van Belasting op Toegevoegde Waarde, 1991
o
Aftreefonds Wetgewing, 1996
o
Verskeie ander wette, soos vervat in Bylae 1 van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens Staatsdienswet, 1997
•
Die SAID moet die Minister van Finansies bystaan met raad ten opsigte van: o
Alle aangeleenthede met betrekking tot inkomste; asook
o
die uitoefening van enige bevoegdheid of die verrigting van enige funksie wat aan die Minister toevertrou is.
•
Die SAID moet die Minister van Handel en Nywerheid bystaan met raad ten opsigte van aangeleenthede wat handel oor die beheer van invoere, uitvoere, vervaardiging, beweging, berging en gebruik van sekere goedere.
(South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4&cx=009878640050894574201%3Akubtv50zym&cof=FORID%3A10%3BNB%3A1&ie=UTF-8&q=Functions+of+SARS#1005)
©akademia (MSW)
Bladsy 182
TAX105 Belasting
Die insameling en administrasie van alle nasionale belastings en heffings Die insameling van belasting wat kragtens enige ander wetgewing opgelĂŞ is, soos ooreengekom tussen die SAID en die verteenwoordiger van die ander instansie Veskaf beskerming teen die onwettige invoer en uitvoer van goedere Fasiliteer handel Verskaf raad en advies aan die Minister van Finansies ten opsigte van alle inkomste aangeleenthede
Figuur 5.5: Die hooffunksies van die SAID (Bron: South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=200)
Praktiese oefening 5.1 Lees deur die volgende aanhaling en beantwoord dan die vrae: More powers for SARS June 26 2011 at 12:20pm By Laura du Preez The Tax Administration Bill, which will establish a tax ombud and consolidate numerous administrative measures designed to ensure that taxpayers comply with the tax laws, was tabled in Parliament this week. The bill, which has been published twice before in draft form, will replace the administrative measures in a number of tax Acts. It gives additional rights to taxpayers, as well as greater powers to the South African Revenue Service (SARS) to ensure that it collects what taxpayers owe. The powers include collecting information from third parties and the ability to search for and seize
Šakademia (MSW)
Bladsy 183
TAX105 Belasting documents where there is an immediate threat that these will be destroyed. If the bill is enacted as proposed, among the measures that are likely to affect you are:
•
The appointment of a tax ombud, who will report directly to the Minister of Finance and whose staff will be seconded from SARS. This is similar to the Office of the Canadian Taxpayers’ Ombudsman. The ombud will address your complaints about service or a procedural or administrative matter that arises from SARS’s application of a Tax Act. Before you can complain to the tax ombud, you must have exhausted SARS’s complaint resolution mechanisms. The memorandum to the bill says the ombud will not be able to review legislation, tax policy or SARS’s policy on determining tax liability. Stiaan Klue, the chief executive of the South African Institute of Tax Practitioners, says that while the Tax Administration Bill is an excellent law that goes a long way to improve the morality and the rights of ordinary taxpayers, he is disappointed at the lack of technical competency requirements for the tax ombud. The bill requires only that the ombud ‘must have a good background in customer service, as well as tax law’. Klue says it is imperative that the tax ombud is very competent in tax law to best discharge his or her duties, taking into consideration the technical minefield of taxation.
•
The extension of SARS’s powers to obtain information about your assets and income from third parties, such as your bank, investment house or employer. The bill proposes that SARS be able to list in a public notice the third-party returns it requires. These include information from an employer and a person who pays amounts to you, transacts with you or has control of any of your assets.
•
Aligning across taxes of provisions for charging interest on the tax you owe, and introducing interest calculated on a compound basis. Interest is currently
©akademia (MSW)
Bladsy 184
TAX105 Belasting calculated on a simple basis. If the bill is enacted, interest will be calculated daily and compounded monthly.
•
Mandatory ongoing penalties if you fail to comply with the administrative requirements of any of the tax laws. These penalties were introduced in March 2009 but only for certain failures. In addition, the bill does away with the discretion SARS has to impose additional tax of up to 200 percent of the tax you owe if you fail to declare the right amount of tax. This will be replaced with a table of penalty percentages that vary according to the seriousness of the matter and your behaviour.
•
If you meet certain criteria, SARS will have to allow you to pay off the tax you owe, with interest, in instalments. Currently, SARS has the discretion to allow you to pay off income tax but not VAT.
•
The consolidation of tax accounts for each taxpayer. The separate accounts for different taxes, such as income tax, Pay As You Earn for employees and VAT of taxpayers who run businesses, may be consolidated into one account.
•
SARS will have to give you a statement of the grounds for its assessment whenever it issues an assessment that is not in accordance with the return you have submitted.
•
If SARS audits your tax affairs, the Tax Administration Bill proposes that it must provide you with more information, including a regular audit report and a notice of the conclusion of the audit, so that you will have an opportunity to respond before an assessment is issued.
•
The bill proposes giving SARS the power to apply for a court order to compel you to repatriate your foreign assets if you owe tax in South Africa.
(http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500) Vrae: 1. Wat is, volgens jou, ʼn belastingombudsman? 2. Wat sal die verantwoordelikhede van die belastingombudsman wees?
©akademia (MSW)
Bladsy 185
TAX105 Belasting 3. Doen verdere navorsing om vas te stel wie ons huidige Minister van Finansies is? 4. Wie is die Kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens? 5. Na jou mening, is dit ʼn goeie idee dat die Suid-Afrikaanse Inkomste Diens al hoe meer regte verkry met betrekking tot die invordering van belasting?
5.8
Belastingvermyding en belastingontduiking
Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê: “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur”. Belastingvermyding en belastingontduiking is beide praktyke wat daarop gemik is om die hoeveelheid belasting wat ʼn belastingpligtige moet betaal, te verminder. Die verskil is dat een wettige middele insluit, terwyl die ander een onwettig is en ʼn sekere vorm van belastingbedrog is. (Kyk weer na Par 1.9 in studie-eenheid 1.) Belastingontduiking is ʼn onwettige wyse om ʼn belastingpligtige se belastingaanspreeklikheid tot ʼn minimum te beperk. Die belastingwetgewing word deur middel van hierdie onwettige tegnieke omseil. Hierdie tegnieke kan die opsetlike onderstatering van belasbare inkomste of die opsetlike nie-betaling van belasting insluit. Belastingontduiking is ʼn misdryf in enige land, omdat dit ʼn bedreiging vir die regering se vermoë inhou om al sy bedrywighede te befonds. Belastingontduiking kan beide siviele en kriminele strawwe insluit. Dit is daarom belangrik dat die nodige aandag gegee word aan belastingsake, aangesien selfs onskuldige foute wat gemaak word, ʼn belastingpligtige duur te staan kan kom (eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5137512_taxevasion.html). Professionele persone soos prokureurs, rekenmeesters en adviseurs wat die publiek help om op ʼn onwettige wyse minder belasting te betaal, kan erge rentes en boetes in die gesig staar en selfs tronkstraf.
(Bron: http://www.tennesseefederalcriminallawyerblog.com/tax_fraud.jpg)
©akademia (MSW)
Bladsy 186
TAX105 Belasting
Voorbeeld 5.1 Henro le Roux verkoop rekenaars vir kontant as ʼn bykomende inkomste elke maand. Hy openbaar egter nie hierdie bykomende inkomste wat hy elke maand verdien op sy jaarlikse belastingopgawe nie. Franco du Preez verkoop ook rekenaars vir ʼn bykomende geldjie elke maand. Hy besluit egter om ʼn Beslote Korporasie te open. Hy openbaar hierdie inkomste wat hy elke maand verdien het op die belastingopgawe van die onderneming. Die onderneming betaal belasting teen 28 % op sy belasbare inkomste. Indien Franco die rekenaars in sy eie naam verkoop het, sou hy belasting moes betaal teen ʼn koers van ongeveer 40%, aangesien die bykomende inkomste wat hy in ʼn maand verdien, tesame met sy basiese salaris hom in ʼn hoër inkomstegroep plaas vir belastingdoeleindes. Henro is skuldig aan belastingontduiking, terwyl Franco sy belastingaanspreeklikheid tot ʼn minimum beperk deur middel van belastingvermyding, wat gewettig is.
Praktiese oefening 5.2 Lees die volgende berig en beantwoord die vrae: Ex-SARS boss up for tax evasion Julie 14 2008 at 10:23am The former head of internal audit at the South African Revenue Service (Sars) is expected to face tax evasion charges in the Johannesburg magistrate's court on Monday. Edward Mmbulungeni Mushanganyisi, who was appointed the head of internal audit in September 2001, was suspended in July 2003 following allegations of misconduct, said Sars spokesperson Adrian Lackey. This included a charge that he only appointed candidates from a recruitment agency called Izwe Labantu and that he received kick-backs from placement fees. The Special Compliance Unit, now known as the National Enforcement Unit, investigated the allegations and a disciplinary inquiry followed.
©akademia (MSW)
Bladsy 187
TAX105 Belasting
The internal inquiry found Mushanganyisi guilty of corruption related to his relationship with Izwe Labantu. He was also found guilty of creating another recruitment agency, Glory of the Nation, in the name of his wife and mother-in-law, by forging the signature of a manager in the internal audit department. The internal inquiry also found Mushanganyisi guilty of a third charge of tax fraud for submitting fraudulent information on the business kilometres he travelled. He was dismissed in 2004 but appealed the decision at the Commission for Conciliation, Mediation and Arbitration (CCMA). However, the CCMA dismissed the matter, which was before the commission from August 2005 to February 2008. ‘The matter was then handed over to the Scorpions for further investigation and now a criminal case has been brought against him,’ said Lackey. Mushanganyisi is facing two charges of tax evasion related to fraudulent travel claims in 2001 and 2002. His trial, which has been postponed several times because Mushanganyisi changed legal teams three times, was set down to take place from Monday to Friday this week. - Sapa Bron: http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235 Vrae: 1. Waarom is die voormalige hoof van interne oudit by die SAID skuldig aan belastingontduiking? Noem twee redes. 2. Waarop dui sy verklarings ten opsigte van sy reistoelae?
5.8.1
Voorbeelde van belastingontduiking
Die volgende is voorbeelde van belastingontduiking: •
Die versuim om belasbare inkomste te verklaar.
©akademia (MSW)
Bladsy 188
TAX105 Belasting •
Die eis van aftrekkings ten opsigte van uitgawes wat nie werklik aangegaan is nie en wat nie aftrekbaar is nie.
•
Die eis van insetbelasting waarop BTW nie betaal is nie.
•
Die versuim om LBS oor te betaal aan die SAID.
•
Die versuim om vir BTW te registreer al word die belastingkerf oorskry.
•
Die byhou van twee stelle finansiële state, een vir die SAID en een vir rekeningkundige doeleindes.
(S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and Exemplified http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explained-andExemplified&id=3590555) Nog voorbeelde sluit in: •
Bedrieglike onderstatering van belasbare inkomste en kapitaalwins
•
Wanvoorstelling op doeanevorms, met ander woorde smokkelary
•
Valse verklarings ten opsigte van belasting wat betaal is deur ʼn belastingpligtige
•
Die versuim om belastingopgawes in te dien
(eHow.com, 2011. http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html) 5.8.2
Voorbeelde van belastingvermyding
Daar is drie hoof maniere om die belastingaanspreeklikheid van ʼn belastingpligtige tot ʼn minimum te beperk: •
Belastingvermyding by wyse van die uitstel van inkomste Belastingvermyding by wyse van hierdie metode beteken dat ʼn sakeonderneming die ontvangste van inkomste uitstel tot na die afsluiting van die belastingjaar.
•
Die vermindering van belasbare inkomste by wyse van toelaatbare aftrekkings Die belasbare inkomste van ʼn belastingpligtige kan tot ʼn minimum beperk word deur toelaatbare aftrekkings te eis. Indien daar ʼn aangeslane verlies is wat van die vorige jaar af oorgedra word, kan dit ook teenoor die belasbare inkomste van die volgende jaar afgespeel word om die belastingaanslag te verminder. Voorbeeld: Gestel ʼn maatskappy het ʼn aangeslane belastingverlies van R12 000 vir die jaar geëindig 28 Februarie 20x10, en ʼn belasbare wins van R10 000 vir die jaar geëindig
©akademia (MSW)
Bladsy 189
TAX105 Belasting 28 Februarie 20x11. Die aangeslane verlies van R12 000 word nou oorgedra van jaar 20x10 na jaar 20x11 en kan nou afgespeel word teenoor die belasbare wins van R10 000. Dit beteken dat die maatskappy geen belasting vir die 20x11 finansiële jaar hoef te betaal nie, aangesien die belastingverlies meer was as die belasbare wins.
•
Skenkings aan liefdadigheidsorganisasies Skenkings wat aan liefdadigheidsorganisasies gemaak word, word ook deur die SAID as ʼn aftrekking toegelaat.
(eHow.com, 2011, http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html) Daar is heelwat belastingpligtiges wat belastingvermyding en belastingontduiking met mekaar verwar. Dit is ʼn fout wat ʼn maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan kan kom.
(Bron: http://niallcooper.files.wordpress.com/2011/07/tax-avoidance.jpg)
Gevallestudie 5.1 ‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance February 26, 2010 Ernst & Young In the Duke of Westminster’s case 1(which was endorsed by the Appellate Division of South Africa) it was held that ‘every man is entitled to order his affairs so that the tax attaching under the appropriate Acts is less than it otherwise would be’.
©akademia (MSW)
Bladsy 190
TAX105 Belasting
Thus, in the past it was generally accepted that there was a simple distinction between ‘unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance. While ‘tax evasion’ was generally regarded as an illegal and dishonest means to escape tax, ‘tax avoidance’ was viewed as a legitimate and legal way of protecting one’s property from unnecessary erosion by taxation. It seems, however, that the legal way of protecting one’s property from unnecessary erosion by taxation may become a thing of the past. In the 2011 Budget speech the Finance Minister noted that ‘Government will take further steps to reduce tax avoidance and tax structuring’ and the 2011 Budget documentation include, inter-alia, the following tax proposals in this regard: •
Increasing the deemed monthly tax values placed on the use of company cars;
•
Reducing the remaining salary structuring options available to employees that have the effect of reducing their monthly tax liability;
•
Tightening the anti-avoidance provisions for executive share incentive schemes;
•
Amending the Income Tax Act no 58 of 1962 (‘the Act’) to address schemes designed to generate income but that are not subject to South African tax through the inappropriate use of foreign tax credits;
•
Amending the Act to address schemes which, through the skilful use of foreign tax treaties, manage to avoid South African tax (i.e. treaty shopping);
•
Introducing measures to ensure that ‘unproductive interest’ is not incorrectly claimed as a tax deduction;
•
Denying an exemption for preference share dividends, guaranteed dividends and any dividends derived directly or indirectly from South Africa; and
•
Providing a uniform set of transfer pricing rules to deal with artificial pricing or the misallocation of prices for both onshore and offshore transactions.
The Finance Minister made it clear in the 2011 Budget speech that given the current instability of the economic environment, it plans to make up the apparent revenue shortfall by tightening its belt and ensuring that the use of tax avoidance schemes is kept to a minimum.’
©akademia (MSW)
Bladsy 191
TAX105 Belasting
(http://www.taxtalkblog.com/?p=1181) Vrae: 1. Gee een voorbeeld van belastingvermyding en een voorbeeld van belastingontduiking in die gevallestudie hierbo. 2. Met watter voorstelle het die Minister van Finansies in sy begrotingsrede vorendag gekom om belastingvermyding in te kort? 3. Hoe beplan die Minister van Finansies om die tekort aan inkomste te verminder. 4. Watter voordele hou die insameling van belasting vir Suid-Afrika in?
5.9
Samevatting
Rekordhouding kan gedefinieer word as die sistematiese proses waarvolgens ʼn sakeonderneming se rekords geskep word, aangeteken word, instand gehou word en transaksies afgehandel word. Die rekordhoudingstelsel verseker ook die behoud van finansiële rekords wat gebruik word as stawende dokumentasie, asook die akkurate en effektiewe opdatering van hierdie rekords en die beheer van toegang tot hierdie inligting deur gemagtigde personeel. Die rekords wat vir ʼn periode van vyf jaar gehou moet word, is die Algemene Grootboek met die verskillende grootboek rekeninge, kontantboeke, joernale, tjekboeke, bankstate, depositostrokies, betaalde tjeks, fakture, voorraadlyste en ander finansiële rekords. Daar is verskeie sperdatums van toepassing op die onderskeie belastingtipes waarvoor ʼn belastingpligtige geregistreer is. Die sperdatums kan opgedeel word aan die hand van die volgende belastingtipes: Inkomstebelasting, Werknemersbelasting (LBS), Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW) en Voorlopige Belasting Daar is heelwat belastingpligtiges wat belastingvermyding en belastingontduiking met mekaar verwar. Dit is ʼn fout wat ʼn maatskappy/beslote korporasie en individue duur te staan kan kom. Die voormalige Britse Minister van Finansies, Denis Healey, het gesê : “Die verskil tussen belastingvermyding en belastingontduiking is die dikte van ʼn tronkmuur”. ©akademia (MSW)
Bladsy 192
TAX105 Belasting 5.10 Selfevaluering Aktiwiteit 6 Beantwoord die vrae hieronder na aanleiding van die onderstaande artikel: SARS now accessing bank accounts to get payment Sharon MacHutchon* 05 May 2010 It is no longer only threatening legal action. The South African Revenue Service (Sars) is no longer merely threatening legal action to recover outstanding taxes; it has recently begun accessing taxpayers' bank accounts to recover its funds. It's not yet clear just how aggressive Sars will become in applying this form of collection in the future, but current Commissioner Oupa Magashula recently indicated that it may become common practice for Sars to take drastic action against defaulting taxpayers who delay their payments to Sars. As revealed in the Budget Speech, due to the current economic climate, Sars has not been able to replenish its coffers with the same vigour as in the past resulting in the revenue deficit being greater than originally anticipated. It appears that, where taxpayers default on their tax payments to Sars, Sars is now starting to approach taxpayers' bankers directly to pay over surplus funds from their clients' accounts. In terms of section 99 of South African income tax legislation, Sars has the authority to do so. The Commissioner has the power to declare any person to be the agent of another. This agent may be required to make payment of any taxes, interest or penalty due to the Commissioner from any of the taxpayer's funds held by the agent, or due to the taxpayer by the agent (including salary, pension or any other remuneration). In the past, Sars practiced this primarily at the time of issuing tax directives to employers or pension funds for the payment of lump sums. If any taxes were owed to Sars at the time of the directive being issued, Sars would withhold the outstanding tax from the lump sum amount to be paid to the taxpayer. Whether Section 99 infringes on a person's basic human rights was addressed in the High
Šakademia (MSW)
Bladsy 193
TAX105 Belasting Court in Hindry v Nedcor Bank Limited and Another in 1999, where Hindry contended that section 99 of the Act violated the constitution in that it infringed the taxpayer's right of privacy and the right to just administrative action. The court held that such a course of action was reasonable and justifiable in an open and democratic society, and was, accordingly, not unconstitutional. The court further stated that the limitation of a taxpayer's rights was legitimate as collecting taxes should be seen as a benefit to South African society as a whole. *Sharon MacHutchon is from Mazars *This article first appeared in Mazars' Let's Talk Tax (Bron: http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=48238 &sn=Detail) 1. Op watter wyse beoog die SAID om belasting verskuldig, in te vorder? 2. Wie het die outoriteit om ʼn persoon of maatskappy as ʼn agent van ʼn ander aan te stel, en wat sal die agent se verantwoordelikheid wees in ʼn situasie waar die agent die werkgewer is en die werknemers ʼn paar rand aan die SAID verskuldig is? 3. Is hierdie poging van SAID teen die grondwet van Suid-Afrika? Wat is die mening van die hof ten opsigte hiervan? 4. Beantwoord die volgende meervoudige keusevrae, ten opsigte van belastingvermyding en belastingontduiking. a. Die volledige byhou van ʼn logboek ten opsigte van kilometers gereis vir sakedoeleindes ten einde ʼn aftrekking teen ʼn reistoelaag te eis. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
b. Die bykomende inkomste wat Lienkie du Toit met haar kelnerwerk verdien is so min dat sy besluit om dit nie te verklaar op haar jaarlikse belastingopgawe nie. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
©akademia (MSW)
Bladsy 194
TAX105 Belasting
c. Paul Wiesenhof verdien ʼn R1200 rente inkomste op sy spaarrekening. Hy voel dat die rente in elk geval vrygestel gaan wees en verklaar nie die inkomste op sy opgawe nie. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
d. Henro le Roux is die eienaar van sy eie maatskappy. Hy maak gereeld gedurende die jaar donasies aan verskeie welsynsorganisasies. Hy hou volledig rekord van hierdie donasies, aangesien hy dit aan die einde van die finansiële as ʼn aftrekking wil eis. i.
Belastingvermyding
ii.
Belastingontduiking
©akademia (MSW)
Bladsy 195
TAX105 Belasting
Terminologie in Engels
Afrikaans
Engels
Lopende Betaalstelsel (LBS)
Pay as you Earn (PAYE)
Werkloosheidversekeringsfonds
Unemployment Insurance Fund (UIF)
Belasting op Toegevoegde Waarde (BTW)
Value Added Tax (VAT)
Kapitaalwinsbelasting (KWB)
Capital Gains Tax (CGT)
Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID)
South African Revenue Service (SARS)
Werknemersbelasting
Employees Taxation
Standaard Inkomstebelasting op
Standard Income Tax on Employees
Werknemers (SIBW)
(SITE)
Belasting vermyding
Tax Avoidance
Belasting ontduiking
Tax Evasion
Aangeslane belasting
Assessed Tax
Aangeslane belasting verlies
Assessed Tax Loss
Vaardigheidsontwikkelingsheffing
Skills Development Levy (SDL)
Šakademia (MSW)
Bladsy 196
TAX105 Belasting
Bronnelys
•
Accounting Tools. 2011. Tax Base. http://www.accountingtools.com/dictionary-tax-base
•
Accounting Tools. 2011. Tax Base. http://www.accountingtools.com/dictionary-taxbase
•
Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefit. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-benefit.html
•
Accounting-dictionary, 2011. Taxable Benefits. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-benefit.html
•
Accounting-Dictionary.com, 2011. Taxable Supply. http://www.accounting-dictionary.com/definition/taxable-supply.html
•
Akrani, G. 2010. Direct Taxes Meaning – Merits and Demerits of Direct Taxes. http://kalyan-city.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
allAfrica.com, 2010. South-Africa: Free State Farmer Sentenced for tax evasion. http://allafrica.com/stories/201007280982.html
•
Analystnotes, 2011. Determining the tax base of assets and liabilities. http://www.analystnotes.com/notes/subject.php?id=159
•
Andrew. 2011. Difference between Excised Duty and Custom Duty. http://www.differencebetween.com/difference-between-excise-duty-and-custom-duty/
•
Business Report. 2011. Vehicle Excise Duty up to 25%. http://www.iol.co.za/business/vehicle-excise-duty-up-to-25-1.1031222
•
BusinessDictionary, 2011. Income-Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/income-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Indirect Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/indirect-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Input Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/input-tax.html
©akademia (MSW)
Bladsy 197
TAX105 Belasting •
BusinessDictionary, 2011. Output Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/output-tax.html
•
BusinessDictionary, 2011. Taxation Principles. http://www.businessdictionary.com/definition/taxation-principles.html
•
BusinessDictionary, 2011. Value Added Tax. http://www.businessdictionary.com/definition/value-added-tax-VAT.html
•
BusinessDictionary, 2011. Ad valorem tax. http://www.businessdictionary.com/definition/ad-valorem-tax.html
•
Businessdictionary, 2011. Pay-as-you-earn. http://www.businessdictionary.com/definition/pay-as-you-earn-PAYE.html
•
BusinessDictionary. 2011. Direct-tax. http://www.businessdictionary.com/definition/direct-tax.html
•
BusinessDictionary. 2011. Tax base. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-base.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-evasion. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-evasion.html
•
Businessdictionary.com, 2011. Tax-avoidance. http://www.businessdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
BusinessLink, 2011. Understanding and checking your tax calculation. http://businesslink.gov.uk/bdotg/action/layer?r.i=1082555662&r.l1=1073858808&r.l2= 1073859209&r.l3=1082611551&r.l4=1082555901&r.s=sc&r.t=RESOURCES&topicId =1082555901
•
Buzzle.com, 2011. Economic Profit vs Accounting Profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
Buzzle.com. 2011. Economic profit vs accounting profit. http://www.buzzle.com/articles/economic-profit-vs-accounting-profit.html
•
Calhoun, J. 2011. Benefits of Tax Consolidation. http://www.ehow.com/list_6908644_benefits-tax-consolidation.html
©akademia (MSW)
Bladsy 198
TAX105 Belasting •
Carnes, D. 2011. What is Tax Evasion? http://www.ehow.com/about_5137512_tax-evasion.html
•
Cliffe Dekker Hofmeyr, 2011. Doing Business in South Africa. http://www.cliffedekkerhofmeyr.com/news/invest/CDH-Doing-Business-in-SouthAfrica.pdf
•
Croome, 2011. SARS and the taxpayer. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=631&Issu e=449
•
D. Barnes. 2011. Permanent Differences. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-businesstaxes.html
•
D. Barnes. 2011. How to account for permanent differences in business taxes. http://www.ehow.com/how_4449335_account-permanent-differences-businesstaxes.html
•
D.Tickle. 2011. http://www.accountancysa.org.za/resources/ShowItemArticle.asp?ArticleId=1754&Iss ue=1079
•
Du Preez, L. 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
Dudley, H. 2011. South African Esate Duty Amendmends. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page256?oid=5 8277&sn=Detail
•
Els, G., Ngwenya, L., Pretorius, E., Olivier, E. & Adams, M. 2008. Enjoy Accounting. Heinemann: Sandton. 380p.
•
Ernst & Young. 2010. ‘Unlawful’ tax evasion and ‘lawful’ tax avoidance. http://www.taxtalkblog.com/?p=1181
•
Financial Dictionary. 2011. Indirect Tax. http://financial-dictionary.thefreedictionary.com/indirect+tax
©akademia (MSW)
Bladsy 199
TAX105 Belasting •
G. Akrani. 2010. Advantages and Disadvantages of Direct Taxes. http://kalyancity.blogspot.com/2010/12/direct-taxes-meaning-merits-and.html
•
G. Pietersz. 2011. Deferred tax. http://moneyterms.co.uk/deferred-tax/
•
Giacosa, A. 2010. Year-end tax planning in 6 easy steps. http://manofthehouse.com/money/finance/year-end-tax-planning-6-easy-steps-6a
•
Govender, K. 2011. SARS’s administrive penalties for non-compliance. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=5 7895&sn=Detail
•
Huxham, K. & Haupt, P. 2009. Notes on South African Income Tax. H & H Publications : Roggebaai.
•
Institute on Taxation and Economic Policy, 2011. Tax Principles: Building Blocks of a Sound Tax System. http://www.itepnet.org/pdf/pb9princ.pdf
•
Internal Revenue Services, 2011. Tax Avoidance and Tax Evasion. http://www.irs.gov/app/understandingTaxes/whys/thm01/les03/ac1_thm01_les03.jsp
•
Investorwords, 2011. Tax evasion. http://www.investorwords.com/4895/tax_evasion.html
•
Investorwords, 2011. Tax. http://www.investorwords.com/4879/tax.html
•
Investorwords. 2011. Assessed loss. http://www.investorwords.com/15168/assessed_loss.html
•
Investorwords. 2011. Consolidated Tax Return. http://www.investorwords.com/1046/consolidated_tax_return.html
•
iOL News, 2008. Ex-SARS boss up for tax evasion. http://www.iol.co.za/news/south-africa/ex-sars-boss-up-for-tax-evasion-1.408235
•
J. Nicholson, 2011. What are the penalties for tax avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
Jones, S. 2009. SARS’S issue with ‘connected’ persons. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 3276&sn=Detail
©akademia (MSW)
Bladsy 200
TAX105 Belasting •
Kerdachi, D., Kriel, A. & Viljoen, A. 2005. Verken Rekeningkunde. Maskew Miller Longman: Kaapstad. 282p.
•
Kimmons, R. 2010. The effect of tax planning on a Business. http://www.ehow.com/list_7559276_effects-tax-planning-business.html
•
L du Preez, 2011. More powers for SARS. http://www.iol.co.za/business/personal-finance/tax/more-powers-for-sars-1.1088500
•
L.I. Sprout. 2010. A feasibility study of Group Taxation in South Africa. http://upetd.up.ac.za/thesis/available/etd-05062010-155945/
•
Law24.com, 2011. Estate Duty. http://www.law24.com/index.php?option=com_fastcontent&view=layman&Itemid=168 &domid=slucb/9kmdb/8seeb/a6mfb/uf1rb
•
Lund, T. 2010. SARS to close another tax loophole. http://www.fin24.com/Business/Sars-to-close-another-tax-loophole-20100804
•
Lutzenberger, T. 2011. Why does the federal government collect taxes? http://www.ehow.com/about_7221426_federal-government-collect-taxes_.html
•
mc3consulting.com. 2011. South African Revenue Services (SARS) – Case Studies. http://www.mc3consulting.com/html/casestudies/Sars.asp
•
Moneywebtax, 2005. Availability and retention of records. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/action/media/downloadFile?media_filei d=191
•
Nicholson, J. 2011. What are the penalties for tax Avoidance? http://www.ehow.com/about_5299611_penalties-tax-avoidance.html
•
Northseattle.edu, 2011. Chapter 16 : Income Taxes. http://facweb.northseattle.edu/rwoods/ACCT253_Folder/Ch16income_taxes.htm
•
NowMaster Accounting. 2011. What are the advantages and disadvantages of Cash vs Accrual accounting? http://knol.google.com/k/nowmaster-accounting/what-are-the-advantagesand/y2cary3n6mng/50#
©akademia (MSW)
Bladsy 201
TAX105 Belasting •
Oʼneal, D. L. 2011. Types of Indirect Taxes. http://www.ehow.com/list_6982999_types-indirect-taxes.html
•
OECD, 2009. http://www.oecd.org/dataoecd/30/20/42232037.pdf
•
P. Moorcraft, 2010. Why would SARS want to audit you? http://www.ey.com/ZA/en/Services/Tax/Tax-Alert-November-December-2010--CTAS---Why-would-SARS-want-to-audit-you
•
P. Rammutla. 2008. Tax treatment of assessed losses. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page265?oid=3 2480&sn=Detail)
•
Parker, J. 2011. Reward Ideas for Employees. http://www.ehow.com/info_7736546_reward-ideas-employees.html\
•
Patriot Tax Solutions. 2011. Income Tax Consolidation Act. http://patriottaxsolutions.com/blog/income-tax-consolidation-act/
•
Perez, W. 2011. Tax Planning Basics. http://taxes.about.com/od/taxplanning/a/taxplanning.htm
•
PoliticsDictionary, 2011. Tax-avoidance. http://www.politicsdictionary.com/definition/tax-avoidance.html
•
Practical Tax Handbook, 2011. SARS is strict about record-keeping. http://www.practicaltaxhandbook.co.za/content/sars-strict-about-record-keeping
•
Psyber Consulting, 2011. SARS Deadlines. http://psyberconsulting.wordpress.com/2011/06/11/sars-deadlines/
•
Puppetgove, 2009. Politicos Admit Not Filing, Paying Taxes. http://www.puppetgov.com/2009/03/06/politicos-admit-not-filing-paying-taxes/
•
Putra, 2009. Temporary and Permanent Differences (Accounting for Income Tax). http://accounting-financial-tax.com/2009/08/temporary-and-permanent-differencesaccounting-for-income-tax/
•
R.J Bowman, 2011. About Tax Evaders. http://www.ehow.com/about_5114829_tax-evaders.html
©akademia (MSW)
Bladsy 202
TAX105 Belasting •
RediffBUSINESS. 2009. What is excise duty all about? http://business.rediff.com/report/2009/aug/26/perfin-what-is-excise-duty-allabout.htm).
•
Retief, E., Van Blerk, C & South African Institute of Professional Accountants. 2011. Tax Guide 2011/12. Proverto Educational Publishers : Johannesburg.
•
Roberts, D. 2011. Ten good tips for legal tax Avoidance. http://www.ehow.com/list_6691986_ten-tips-legal-tax-avoidance.html
•
S. Kumarasingam, 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and exemplified. http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explainedand-Exemplified&id=3590555
•
S. E. Springer. 2009. Cash vs Accrual Accounting for Small Businesses. http://smallbusiness.findlaw.com/business-operations/accounting/accounting-cashaccrual(1).html).
•
S. Kumarasingam. 2010. Tax Avoidance and Tax Evasion explained and Exemplified http://ezinearticles.com/?Tax-Avoidance-and-Tax-Evasion-Explainedand-Exemplified&id=3590555
•
S. MacHutchon, 2010. SARS now accessing bank accounts to get payment. http://www.moneywebtax.co.za/moneywebtax/view/moneywebtax/en/page259?oid=4 8238&sn=Detail
•
SAICA, 2003. Independent Contractors. http://www.saica.co.za/integritax/2003/1125_Independent_contractors.htm
•
SAICA. 2009. Group Tax: Just a small step away. http://www.taxtalkblog.com/?p=1612
•
Shoprite Holdings, 2010. Annual Report 2010. http://www.shopriteholdings.co.za/files/1019812640/Investor_Centre_Files/Annual_R eports/Annual-Report-2010/AnnualFinancialStatements.pdf
•
SME Toolkit South Africa, 2011. Record-keeping is key. http://southafrica.smetoolkit.org/sa/en/content/en/5039/Good-record-keeping-is-key
•
Softline VIP a division of Softline (Pty) Ltd, 2011. Payroll Pocket Guide.
©akademia (MSW)
Bladsy 203
TAX105 Belasting •
South African Institute of Professional Accountants, 2011
•
South African Revenue Services, 2010. Subsistence Allowances. http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=55561
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4150&tid=65&s=pubs&show=889
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/Tools/Documents/DocumentDownload.asp?FileID=56838
•
South African Revenue Services, 2011. Interpretation note no. 17. http://www.projectxchange.co.za/userfiles/SARS-independent-contractors.pdf
•
South African Revenue Services, 2011. Record keeping by persons who render returns. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/f5k0a
•
South African Revenue Services, 2011. Record keeping in relation to taxable capital gain or assessed capital loss. http://www.sars.gov.za/lnb/mylnb.asp?/jilc/kilc/alrg/ulrg/vlrg/g5k0a
•
South African Revenue Services, 2011. SARS Practice Note 7. http://www.ftomasek.com/pn0499.html#Para1
•
South African Revenue Services, 2011. Skills Development Levy. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=190
•
South African Revenue Services, 2011. ValueAdded Tax. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=194
•
South African Revenue Services, 2011. What SARS does. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=200
•
South African Revenue Services, 2011. http://www.sars.gov.za/home.asp?pid=4589
•
Standard Income Tax on Employees. http://www.npc.org.za/resources/reports/downloads/Standard%20Income%20Tax%2 0on%20Employees.doc
©akademia (MSW)
Bladsy 204
TAX105 Belasting •
Stiglingh, M., Koekemoer, A.D., Van Schalkwyk, L., Wilcocks, J.S., De Swardt, R.D. & Jordaan, K. 2011. SILKE: Suid Afrikaanse Inkomstebelasting 2011. LexisNexis : Johannesburg.
•
Tax Foundation, 2008. Ten Principles of Sound Tax Policy. http://www.taxfoundation.org/files/tfprinciples.pdf
•
The Investor, 2009. Tax avoidance versus tax evasion. http://monevator.com/2009/10/14/tax-avoidance-versus-tax-evasion/
•
UNISA Studiebrief 102/2011, Toegepasde Finansiële Rekeningkunde
•
Von Haefen Financial Management, 2009. Why is tax planning important? http://vhfinancialmanagement.com/2009/04/21/9
•
Ward, A. 2011. How do taxes impact our economy? http://www.ehow.com/about_6388580_do-taxes-impact-economy_.html
•
Wisegeek, 2011. What is a tax loophole? http://www.wisegeek.com/what-is-a-taxloophole.htm
•
Wisegeek.com, 2011. What is the difference between tax-evasion and taxavoidance? http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-tax-evasionand-tax-avoidance.htm
•
Wolfe, E. 2010. Principles of Good Tax Law. http://www.ehow.com/list_7352274_principles-good-tax-law.html
•
Writing, 2011. Define Fringe Benefit. http://www.ehow.com/about_6303466_define-fringe-benefit.html
•
Yourtax, 2011. 2011 Tax Tables. http://yourtax.co.za/tax-tables/2011/
•
Yourtax, 2011. 2012 Tax Tables. http://yourtax.co.za/tax-tables/2012/
©akademia (MSW)
Bladsy 205
TAX105 Belasting
Selfevalueringsriglyne
Riglyne: Aktiwiteit 1 Inkomstebelasting: Individue en Trusts Bestudeer die volgende tabelle en beantwoord dan die vrae: Belastingkoerse (jaar van aanslag geëindig 29 Februarie 2012) Individue en spesial trusts Belasbare Inkomste
Belastingkoers
R0 – R 150 000
18% van belasbare inkomste
R 150 001 – R 235 000
R 27 000 + 25% van belasbare inkomste bo R150 000
R 235 001 – R 325 000
R 48 250 + 30% van belasbare inkomste bo R 235 000
R 325 001 – R 455 000
R 75 250 + 35% van belasbare inkomste bo R 325 000
R 455 001 – R 580 000
R 120 750 + 38% van belasbare inkomste bo R 455 000
R 580 001 en hoër
R 168 250 + 40% van belasbare inkomste bo R 580 000
Trusts, behalwe spesiale trusts: Belastingkoers – 40% Belastingkortings Primêre korting
R10 755
Sekondêre korting (Persone 65 en ouer)
R 6 012
Tersiêre korting (Persone 75 en ouer)
R 2 000
1. Mnr H het ʼn belasbare inkomste van R150 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. Mnr H is 55 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om sy belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. 2. Mev S het ʼn belasbare inkomste van R400 000 vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. Mev S is 70 jaar oud. Gebruik nou die belastingtabel hierbo om haar
©akademia (MSW)
Bladsy 206
TAX105 Belasting belasting betaalbaar te bereken vir die jaar geëindig 29 Februarie 2012. 3. Wat sal Mev S se belasting betaalbaar wees, indien sy reeds 75 jaar oud was? 4. ABC Bpk verkoop rekenaarspeletjies vir kontant. Hierdie kontant word nie gebank nie en hierdie kontant word ook nie in die belastingopgawe van ABC Beperk verklaar nie. Waaraan is ABC Bpk skuldig? Wat kan gebeur? 5. Mev K verkoop ook rekenaarspeletjies. Sy dryf egter handel vanuit ʼn beslote korporasie wat sy spesiaal gestig het, aangesien ʼn sakeonderneming belasting betaal teen ʼn laer belastingkoers as ʼn individu. Waaronder sal jy Mev K se handelinge klassifiseer? Antwoord: 1. Belasting op R150 000
(R150 000 * 18%) = R123 000
Primêre korting
(R10 755)
Belasting betaalbaar
R112 245
(Slegs die primêre korting is hier van toepassing, aangesien Mnr 55 jaar oud is.) 2. Belasting op R400 000
(R400 000 – R325 000)= R75 000 R75 000 * 35% = R26 250 DUS
R26 250 + R75 250 = R101 500
Belasting betaalbaar voor kortings
R101 500
Primêre korting
(R10 755)
Sekondêre korting Belasting betaalbaar
(R6012) R84 733
(Beide primêre en sekondêre korting is hier van toepassing, aangesien Mev S 70 jaar oud is.) 3. Indien Mev S 75 jaar oud was sou haar belasting betaalbaar aan die SAID R82 733 beloop. Sy voldoen aan die vereistes vir die tersiêre korting, aangesien sy 75 jaar oud is. 4. ABC Bpk is skuldig aan belastingontduiking en kan beboet word deur die SAID.
©akademia (MSW)
Bladsy 207
TAX105 Belasting 5. Belastingvermyding
Riglyne: Aktiwiteit 2 ABC Bpk Proefbalans op 28 Februarie 2010 2009
DR
420,000.00 Verkope 330,000.00 Koste van verkope
CR 520,000.00
320,000.00
38.98 Rente inkomste
12.37
9,950.00 Rekenmeestersfooie 150,000.00 Ouditfooie 1,369.14 Bank kostes
200,000.00 800.68
655.00 Skoonmaak - Konsultasie fooie
48,000.00
10,143.56 Rekenaaruitgawes 38,906.30 Elektrisiteit & water 1,434.66 Versekering
19,769.20 5,656.10
33,868.75 Rente uitgawe 28,592.66 Prokureursfooie
2,795.08
625.00 Telefoonuitgawes
12,500.00
2,081.50 Onderhoudskostes
18,213.58
142,412.41 Netto verlies
-107,722.27
Vrae: 1. Wat is die totale aangeslane verlies wat ABC Bpk nou gaan oordrae na die 2011
finansiële jaar? 2. Wat sal die belasbare inkomste van ABC Bpk wees, indien daar ʼn wins van R400,000
in die 2011 finansiële jaar getoon word? Aanvaar dat alle toelaatbare aftrekkings reeds in berekening gebring is. 3. Wat sal die belasting betaalbaar wees deur ABC Bpk, indien die belasbare inkomste
©akademia (MSW)
Bladsy 208
TAX105 Belasting R149,865 beloop? 4. Aanvaar dat ABC Bpk nie handel gedryf het gedurende die 2011 finansiële jaar nie.
ABC Bpk toon egter ʼn belasbare inkomste van R500,000 vir die 2012 finansiële jaar. Sal die SAID vir ABC Bpk toelaat om die aangeslane verlies wat die maatskappy in die vorige jaar gely het teenoor hulle belasbare inkomste van 2012 af te speel? Gee redes vir jou antwoord. Antwoorde: 1. R250,134.68 (R142,412.41 + R107,722.27) 2. ABC Bpk se belasbare inkomste vir die 2011 finansiële jaar sal R149,865.32 wees
(R400,000.00 - R250,134.68) 3. R41,962.28 (R149,865.32 * 28%) 4. Nee, ABC Bpk sal dus nie toegelaat word om die aangeslane verlies van
R250,134.68 in die 2012 finansiële jaar aan te wend nie, omdat hy nie gedurende die 2011 finansiële jaar handel gedryf het nie. Dit word spesifiek vereis dat ʼn onderneming vir aaneenlopende jare moet handel dryf, alvorens ʼn maatskappy sy aangeslane verlies, wat oorgedra word vanaf die vorige jaar, kan afspeel teenoor sy belasbare inkomste van die volgende finansiële jaar.
Riglyne: Aktiwiteit 3 Heeltyd Speeltyd (Pty) Ltd, is ʼn sakeonderneming wat kinder partytjies reel, asook dinees vir sekere groot sakeondernemings in die Johannesburg omgewing. Annemarie Louw is die trotse eienaar van Heeltyd Speeltyd, sy kom egter nie by alles uit nie, aangesien die reel van hierdie funksies al haar aandag en tyd inbeslag neem. Dit is amper weer tyd vir Annemarie op die BTW opgawe vir die maand in te dien. Annemarie het egter nog nie by die berekening van die BTW uitgekom nie, en sy vra jou om haar te help. Voltooide BTW skedules vir die maand van Julie 20x11.
©akademia (MSW)
Bladsy 209
TAX105 Belasting
Verkope vir die maand van Julie 20x11 Verkoopsfaktuur No
Verkoopprys
14% BTW
Bedrag voor BTW
1
2,850
350
2,500
2
3,560
437
3,123
3
5,890
723
5,167
4
6,280
771
5,509
5
7,825
961
6,864
26,405
3,243
23,162
Aankope vir die maand van Julie20x11 Aankope Faktuur No
Aankoopsprys
14% BTW Bedrag voor BTW
1
850
104
746
2
350
43
307
3
1,250
154
1,096
4
286
35
251
5
536
66
470
3,272
402
2,870
1. R3,243 – R402 = R2,841 (Belasting betaalbaar aan die SAID)
Riglyne: Aktiwiteit 4
Super Vinnig Bpk is ʼn maatskappy wat aflewerings in die Bryanston omgewing doen. Hulle het onlangs nuwe bande op hulle trokkie laat sit en ook sommer brandstof ingegooi. Bestudeer die onderstaande faktuur en beantwoord die volgende vrae:
©akademia (MSW)
Bladsy 210
TAX105 Belasting
e.
Verduidelik in jou eie woorde wat die verskil is tussen inset en uitsetbelasting?
f.
Gaan Super Vinnig Bpk inset- of uitsetbelasting betaal op die faktuur hieronder? Gee redes vir jou antwoord.
g. Wat is die bedrag uitsetbelasting wat ingesluit is by die totale faktuurbedrag van R1,540? h. Wat is die bedrag BTW wat na die SAID oorbetaal moet word?
Faktuur No: 123A
Super Vinnig Bpk 14 Oval Road Johannesburg 2090 Telefoon No: VAT Reg No:
Faktuur
011 282 6824 4676650011 5
Julie 20x11
Bestelling No: 1256 Rekening No: 116
Kostekode
BTW
Prys/
Koers
eenheid
Totale bedrag
4 Bande
VOS/NN
14%
R 285
R 1,140
Brandstof
ONN/NN
0%
R 400
R 400 R 1,540
Antwoord: a. Insetbelasting is die belasting wat gehef word op aankope, terwyl uitsetbelasting gehef word op verkope. b. Insetbelasting c. R140 (R1140 * 14/114). Onthou die brandstof is Ĺ&#x2030; nulkoerslewering. d. R140
Šakademia (MSW)
Bladsy 211
TAX105 Belasting
Riglyne: Aktiwiteit 5 Bestudeer die volgende inkomste groepe. Dui aan watter bedrae vrygestel is en watter bedrag by die belasbare inkomste ingesluit sal word.
Groepe
Belasbare buitelandse dividend
Buitelandse rente
Plaaslike rente
Plaaslike dividend
300
400
33,000
34,000
300
400
32,000
1.
Totaal
Vrygestelde bedrag
Ingesluit by inkomste
67,700
(65 jaar oud) 2.
32,700
(65 jaar oud) 3.
580
3,700
32,000
36,280
750
3,200
8,830
(60 jaar oud) 4.
4,500
380
(35 jaar oud) 5.
3,500
3,500
(72 jaar oud)
Oplossing 1. Individu 65 jaar oud Belasbare buitelandse dividende: R300 Buitelandse rente: R400 Plaaslike rente: R33,000 Plaaslike dividende: R34,000 Die R3,700 vrystelling is van toepassing, dus R300 + R400 = R700: vrystelling is R3,700, dus vrygestel.
Šakademia (MSW)
Bladsy 212
TAX105 Belasting
Plaaslike rente R33,000; die R3,700 vrystelling is benut, dus R32,000 - R700 = R31,300. Die vrystelling ten opsigte van die plaaslike rente is dus R31,300 en R1,700 word by die belasbare inkomste ingesluit. Die plaaslike dividend is heeltemal vrygestel van belasting.
2. Individu 65 jaar oud Belasbare buitelandse dividende: R300 Buitelandse rente: R400 Plaaslike rente: R32,000 Plaaslike dividende: R0 Beide die buitelandse dividende en rente is vrygestel, dus R3,700 vrystelling Plaaslike rente: R32,000 - R700 = R31,300 Dus R700 word by die belasbare inkomste ingesluit. 3. Individu 60 jaar oud Belasbare buitelandse dividende: R580 Buitelandse rente: R0 Plaaslike rente: R3,700 Plaaslike dividend: R32,000 Belasbare buitelandse dividende is vrygestel: R3,700 vrystelling Plaaslike rente is ook vrygestel: R22,300 - R580 = R21,720 Plaaslike dividende â&#x20AC;&#x201C; vrygestel
Šakademia (MSW)
Bladsy 213
TAX105 Belasting
4. Individu 35 jaar oud Belasbare buitelandse dividende: R4,500 Buitelandse rente: R380 Plaaslike rente: R750 Plaaslike dividende: R3,200 Buitelandse dividende: R4,500 - R3,700 = R800 (word ingesluit by die belasbare inkomste) Buitelandse rente â&#x20AC;&#x201C; die volle R380 word by die belasbare inkomste ingesluit, aangesien die volle R3,700 vrystelling reeds ten volle benut is. Plaaslike rente: R22,300 - R3,700 = R18,600 aftrekking Dus die plaaslike rente is ten volle vrygestel Plaaslike dividende ten volle vrygestel
5. Individu 72 jaar oud Belasbare buitelandse dividende: R3,500 Buitelandse rente: R0 Plaaslike rente: R0 Plaaslike dividende: R0 Die volle R3,500 bedrag is vrygestel, as gevolg van die R3,700 vrystelling.
Šakademia (MSW)
Bladsy 214
TAX105 Belasting
Riglyne: Aktiwiteit 6 Antwoord: 1. Die SAID werk deur middel van agente. Deur ʼn agent aan te stel bo ʼn betrokke belastingpligtige sal die agent verantwoordelik wees om die geld namens die SAID in te vorder. Met ander woorde die agent kan ʼn belastingpligtige se bankier wees of dit kan sy/haar werkgewer wees. 2. Die Kommissaris van die Ontvanger van Inkomste het die reg om persone aan te stel as sy agente. In die geval sal die werkgewer (as die agent van die SAID) verplig wees om die geld wat deur die werknemer verskuldig is aan die SAID, van sy salaris af te trek. 3. Volgens die wet is die beperking van ʼn belastingpligtige se regte nie onwettig nie, aangesien die invordering van belasting ten gunste van Suid-Afrika se groei is. Hierdie onderwerp is egter debatteerbaar. 4. Meervoudige keusevrae: a. Belastingvermyding b. Belastingontduiking c. Belastingontduiking d. Belastingvermyding
©akademia (MSW)
Bladsy 215
B
elasting kan gedefinieer word as ’n fooi wat deur die regering van ’n land gehef word op ’n produk, inkomste of aktiwiteit. Wanneer belasting direk op persoonlike of korporatiewe inkomste gehef word, word daarna verwys as direkte belasting. Indien belasting op die prys van goedere of dienste gehef word, word daarna verwys as indirekte belasting. Die hoofdoel van belasting is om die regering (staat) se uitgawes (kostes) te finansier. Een van die belangrikste gebruike van belasting is die finansiering van openbare goedere en dienste, byvoorbeeld straatbeligting en die skoonmaak van die strate. Belasting is dus ’n belangrike bron van inkomste vir ’n regering. Om in die onderskeie finansieringsbehoeftes van ’n regering te voldoen, word daar verskeie belastings gehef. Wanneer ’n sakeonderneming projeksies en finansiële beplanning vir ’n finansiële jaar doen, is dit belangrik om belasting in te reken. Indien nie daarvoor begroot word nie, kan dit ’n aansienlike hap uit ’n onderneming se winste neem. Die Suid-Afrikaanse belastingstelsel is inwoner-gebaseerd. Dit beteken dat die inwoners van Suid-Afrika belas word op hul wêreldwye inkomste (natuurlik onderhewig aan sekere uitsluitings), ongeag waar die inkomste verdien is. Die belastingaanspreeklikheid vir individue aan die einde van ’n belastingjaar is gewoonlik heelwat minder, aangesien die belasting dwarsdeur die jaar ingevorder word. Die kommissaris van die Suid-Afrikaanse Inkomstediens (SAID) administreer die bepalings soos in wetgewing uiteengesit. Die SAID kombineer die werksverrigtinge van die Binnelandse Inkomste en die Doeane en Aksynsbelastingsinsamelings namens die Suid-Afrikaanse regering. Die verskillende tipes belasting wat deur individue en sakeondernemings betaalbaar is, asook die bepaalde regsvereistes, word in hierdie studiegids bespreek.
akademia jou oop, afrikaanse leertuiste
w w w. a k a d e m i a . a c . z a