NOTO 4
N ĹŒ T O B Y A K I M O T O # 4 F E B R U A R I 2 012
2/2 de regio en de trein 3/2 stenentripje 3/2 voor het eerst 6/2 boom artwork 7/2 behangtrekken 7/2 mind the map 9/2 de uitleg van sociale media 10/2 good weekend 13/2 van pieta tot world press photo 14/2 ultiem van god los 14/2 wielrenners op een weg van spaghetti 15/2 boom van geluid 15/2 stalinistische vrede 16/2 duurzaam zetje 17/2 poldermaffia 17/2 lijntje schrijven 20/2 hoor en wederhoor 20/2 #kijkmijeensmeeleven 21/2 europa te koop 21/2 less is... 22/2 the quick brown fox 22/2 worteldealer 23/2 am i confused 23/2 alphabet topography 24/2 privacy police 24/2 familie aangelegenheid 27/2 tekenend kopje 27/2 benzinegebedje 27/2 muji 28/2 desperate housemen 28/2 tetris forever 29/2 bloody cash 29/2 thank you
+
interview: gastredacteur menno bosma
hij is er weer de NOTO #4 al onze blogs van afgelopen maand zijn hierin terug te vinden. Met deze maand voor het eerst het visuele dagboek, een visuele reactie op de actualiteit. Tevens een interview met onze gastredacteur Menno Bosma volg ons via #gijsakimoto op twitter of de blogs op www.akimoto.nl
alfabet topografie
Alphabet topography is een project van Yale-
Deze gegevens zijn gebaseerd op onderzoek van
studenten Caspar Lam en Jujune Park. Het is een
Cambridge University. Zo zijn bijvoorbeeld de let-
ruimtelijke vertaling van het alfabet. Afhankelijk
ters “R” en “T” hoger weergegeven dan de letters
hoe vaak een bepaalde letter gemiddeld wordt
“W” en “G”. (SM)
gebruikt, is de hoogte ervan aangepast.
NOTO 4
Daily stuff Het visueel dagboek van Sander Molenaar (SM)
voor het eerst
Het is dan eindelijk zo
Deze film gaat over het wonder dat de Lino-
ver. Mijn eerste post als
typemachine heet en welke invloed het heeft
gastredacteur. Naast
gehad op hoe wij nu typografie en drukwerk
deze primeur staat er
beleven, m.a.w. hoe we communiceren…
nog iets nieuws op de
aldus Thomas Edison. Sinds Gutenbergs ont-
plank van vandaag.
dekkingen een van de belangrijkste uitvin-
Namelijk de primiere
dingen rond drukwerk.
van de film Linotype: In Search of the Eighth
Bedenk eens dat dit apparaat de eerste
Wonder of the World.
machine was waarmee je kon typen en dat
Voor de trailer kijk je
je vervolgens ‘automatisch’ je geschreven
hier.
tekst kon drukken. De docu belichaamd een emotioneel verhaal over de tijden die veranderen de invloed die het heeft op de mensen die ermee moesten werken, die er niet mee konden werken en de menselijke kant van de industrialisering van onze maatschappij. Tegelijkertijd is Linotype als machine voor ontwerpers/vormgevers wat een boek voor een deel is voor tablets. Een rijk stuk algemene opvoeding voor vormgevers waar je inspiratie uit kunt putten en voor iedereen die van mooie verhalen houdt een prachtige geschiedenis verteld door grootvader bij de open haard die je nooit mag vergeten. (KI)
NOTO 4
wielrenners op een weg van spaghetti
Op mijn trip naar zweden met de feestdagen
De verpakkingen zijn een spel tussen de illustratie
ontdekte ik een prachtige serie verpakkingen bij
en transparante gedeelte waarbij het
de supermarkt ICA. ICA onderdeel van ons eigen
product zelf zichtbaar is. Dit spel tovert een glim-
Ahold, heeft voor hun eigen label ‘gezonde
lach op je gezicht aan de ontbijttafel. Neem het
producten’ het zweedse design bureau King de
pak met cornflakes waarbij twee alpinisten een
opdracht gegeven om met een
berg beklimmen met als top geen sneeuw maar
eigentijds ontwerp te komen met een knipoog
de cornflakes… Wielrenners op een weg van
naar traditie.King heeft als thema genomen ‘Gott
spaghetti.
Liv’ of te wel het goede leven en heeft illustrator Klas Fahlen aan het werk gezet.
Dit voorbeeld geeft de kracht van de keuze voor
gecreëerde beeld moet een gelaagdheid hebben
illustratie aan. In de magazines die we maken
om de bladeraar te laten stoppen en aan het lezen
kiezen we ook bewust tussen fotografie en illustra-
te zetten. Het mag daarbij aanschurken tegen de
tie. Beeld in een redactionele omgeving heeft de
inhoud, of er juist diametraal tegenover staan. Er
functie om net als op de verpakking een verhaal
moet ‘iets’ gebeuren, iets wat pakt.
te vertellen. Waarbij Klas Fahlen gekozen heeft in de anecdote, en die heeft uitgebeeld, is dat
De Zweden kunnen dankzij Klas het goede leven
voor de redactionele illustratie te éénduidig. Het
elke dag ervaren thuis dankzij ICA. (GR)
De smartphone is niet meer weg te denken en het is niet ongewoon om mensen met een lichtgebogen hoofd in het straatbeeld te zien lopen…met alle gevolgen van dien. Er worden, al dan niet terecht, vragen gesteld rond het sociologische aspect van de smartphone. Maar er kan ook met een positieve inslag gekeken worden naar hoe de huidige maatschappij omgaat de mogelijkheden van mobiel internet, sociale netwerken en de nog kleiner wordende wereld. Hier komt de ‘cross-platform production company’ Mudlark aan zet.
mind the map
Zij hebben het spel Chromaroma ontwikkeld dat gebruik maakt van de Londense variant van de OV-Chipknip (de Oyster Card). De spelers kunnen punten verdienen middels het in- en uitchecken met de kaart en zo ontstaat er een ranglijst. Tot zover nog niet zo heel bijzonder. Wat men vervolgens heeft gedaan maakt de gehele constructie redelijk uniek. Doel is natuurlijk om zo hoog mogelijk in de ranking te komen en je kunt extra punten verdienen door als team te spelen. Het gaat echter nog een stukje verder. Er zijn namelijk ook legio doelstellingen die gehaald moeten worden. Hierbij kun je denken aan het ‘veroveren’ van bepaalde stations, het maken van een unieke reis voor bonuspunten of een reis zo snel mogelijk volbrengen. Kijk hier naar de promofilm. Voor mensen die visueel zijn ingesteld is er nog een bonus: je krijgt schitterende kaarten van je reizen en krijgt zo een grafisch overzicht van hoe je je beweegt in de grote, boze stad. Zou dit iets kunnen zijn wat het imago van de OV-chipkaart zou kunnen verbeteren? Zouden jullie überhaubt meespelen? Of is het toch meer een hype. Ik ben benieuwd wat je hier van vindt. (KI)
NOTO 4
van piĂŤta tot world press photo .
Vrijdag viel de krant op de mat. Ja, ik ben nog
was, maar het moment, en de plek maken het dat
van de generatie die de krant thuis laat komen.
deze beelden de wereld overgaan. De volgende
Het openingsbeeld was meteen raak, de terechte
dag staan ze op de voorpagina van de kranten,
winnaar van de World Press Photo 2012. Als een
groot en soms opgenomen van een televisie-
moderne piëta zie je een vrouw in boerka met in
scherm. De vraag is, is dit de nieuwe fotojourna-
haar armen een gewonde man. Beide zijn onher-
listiek… is er nog plek voor de echte fotograaf?
kenbaar, de man draait zijn gezicht richting de vrouw, en vrouw is gesluierd. En toch zit er een
In de beelden die geselecteerd worden krijgt ook
eindeloze zegingskracht in het beeld.
het beeldscherm denken de overhand, frontale opnames, vanaf een neutrale middenafstand, met
De foto van het jaar geschoten door de Spaanse
een zo egaal mogelijk licht. O ja, je moet wel
fotograaf Samuel Aranda laat daarmee de
zien dat het ter plaatse is gemaakt, dus pak even
kracht zien van de professional in de fotojourna-
een bordje mee met de plaatsnaam of en herken-
listiek.
baar punt.
Zeker rond de hele Arabische lente hebben
Maar zoals Christian Caujolle al schreef in het
we tien talle als niet honderdtal ‘amateur’ foto
nawoord bij de uitgave “de dingen zoals ze zijn,
journalistieke beelden langs zien komen. Veel
vijftig jaar World Press Photo”: Niets is zo verve-
ontlenen hun waarde aan het vastleggen van het
lend dan ‘s ochtends je krant te lezen en gecon-
moment. Neem de beelden van de gevangenne-
fronteerd te moeten worden met een foto die een
ming van Khadaffi. Niet dat daar veel op te zien
kloon is van het beeld dat je de avond tevoren
op televisie (internet) hebt gezien; dan vraag je
nis. En in dit geval nog met kunsthistorische
je überhaupt toch af waarom je nog een krant
verwijzingen. Toch heb we dit beeld niet eerder
zou kopen…
gezien, is het verdwenen in de snelheid. Ik ben
Duidelijk is dat het herkauwen van een beeld dat
nieuwsgierig naar de andere beelden van deze
al de televisie- en computerschermen heeft ge-
fotograaf. Ja, voor mij is er zeker nog plaats
vuld in talloze huiskamers eigenlijk weinig zinvol
voor fotojournalistiek, ik hoop dat de gedrukte
is. Toch is dat wat er veelal gedaan wordt. Kran-
media daar ook samen met ons voor wil kiezen.
ten en tijdschriftredactie kiezen voor die zelfde beelden. Het lijkt of de pers de snelheid van de
hieronder een meerder beelden uit de serie “Ye-
televisie/internet wil evenaren.
men, Fighting for Change” van Samuel Aranda. Welke redactie pakt het op om dit foto essay te
De dagbladen zijn zo ontworpen dat de lezer
plaatsen? (GR)
snel kan zappen. Wij als tijdschrift ontwerpers krijgen ook vaak de vraag van de redacties of het nieuwe blad zo opgemaakt kan worden zodat de lezer er door heen kan zappen. Of liever nog zoals op de iPad door heen kan schuiven. De foto van Aranda onderstreept deze stelling, het laat juist zien wat een oorspronkelijk beeld van een goede fotograaf kan. Het verteld in al zijn eenvoud de tragiek van de hele gebeurte-
NOTO 4
# menno bosma
2
Vragen voor de gastredacteur Naam: Menno Bosma Beroep: journalistiek ondernemer Werkzaam sinds: 1978 Wapenfeit: van krottenwijk tot presidentieel paleis: been there, experienced it, described it
Wat is jouw definitie van goed ontwerpen/
gegooid of het via Twitter verspreid. Zie het als
goede innovatie?
een zaadje planten in een openbare tuin. Er
Verrassen. De gebaande paden verlaten. Een
zijn altijd mensen die zich om je zaadje willen
nieuwe standaard durven neerzetten. Niet
bekommeren. En omdat jij hen toelaat in jouw
bang zijn. Openstaan, ook voor kritiek. Delen,
deel van de tuin, mag je ook op hun terrein
uitwisselen. De kern van innoveren anno 2012
komen. Waar je die prachtige bloemen ziet die je
is niet dat je je terugtrekt of afschermt, om in
nog niet kende, of dat bijzondere tuinhuisje. Dat
gewijde stilte en opperste concentratie een potje
jou weer op ideeën brengt. Samen ontwerpen
in jezelf te gaan graven en spitten, op zoek naar
en innoveren begint in bedrijven ook steeds
dat ene gouden idee, waar je vervolgens als een
meer gemeengoed te worden. Het ouderwetse
moederkloek bovenop gaat zitten, schichtig om
stofjassenmodel is passé. In dat model werden
je heen kijkend uit angst voor kapers op de kust
techneuten in een besloten ruimte neergezet,
(want iedereen is een potentiële concurrent of
afgezonderd van de buitenwereld en zelfs van
vijand), maar dat je de luiken opengooit. Deel
andere afdelingen in het eigen bedrijf. Het
je prille ideeën met anderen. Daar worden ze
NatLab van Philips is daar een goed voorbeeld
rijper van. Tuurlijk gaat er wel eens iemand mee
van. Soms leverde dat indrukwekkende technische
vandoor. Daar deel je dan voortaan niet meer
doorbraken op. Die maar voor een deel werden
mee. Maar veel vaker zullen mensen, omdat jij
verkocht. Of faliekant mislukten, omdat geen
iets met hen deelt, jou ook van ideeën voorzien.
rekening was gehouden met de gebruikers en
Die gedeelde creativiteit levert veel meer op dan
de ontwikkelingen op de markt. Tegenwoordig
dat sologedoe. Het is trouwens ook veel leuker,
doen marketeers en klanten daarom mee met het
gezamenlijk ontwerpen of innoveren. En het kan
innoveren en ontwerpen. Sterker nog, zij kunnen
zo veel makkelijker dan vroeger… In seconden
zelf de zaadjes planten. Het voortouw ligt niet
heb je iets in een Facebook- of LinkedIn-groep
meer per se bij techneuten.
NOTO 4
Kan een innovatie kunst zijn …?
Wat zijn de grenzen van innoveren?
Wedervraag: kan kunst innoverend zijn? Het
Gekke vraag. Zolang mensen creatief en
antwoord op de laatste vraag is ja, en dat op de
nieuwsgierig zijn, is er innovatie. Natuurlijk is
eerste ook. Ik zie het onderscheid tussen de twee
het zo dat de mogelijkheden om iets te maken
niet zo scherp. Er zijn tal van ontwerpers van
vaak achterblijven bij de mogelijkheden om iets
wie producten in de winkel liggen, maar ook in
te bedenken. Niet alles kan meteen gerealiseerd
het museum. Het ene moment gaat wat ze maken
worden. Maar ja, dat prikkelt mensen weer
misschien meer richting kunst, het andere moment
om apparaten of materialen of technieken te
meer richting gebruiksvoorwerp. Soms maken ze
verzinnen waardoor een idee wél gestalte
kunstzinnige gebruiksvoorwerpen, andere keren
kan krijgen. Juist de grenzen leiden dus tot
toepasbare kunst. Het lijkt me niet dat ze een
vernieuwing. In die zin kent innovatie geen
identiteitscrisis hoeven te krijgen van de vraag of
grenzen.
ze kunstenaar, ontwerper, ambachtsman/vrouw of innovator zijn. Ontwerpen is de rode draad in
Is er een innovatie-ethiek?
hun leven. En dat leidt de ene keer tot iets anders
Het aloude gebod ‘gij zult niet stelen’ is door
dan de andere keer. Ik ben er ook vóór dat het
innovatie anno 2012 op losse schroeven komen
onderscheid tussen kunst en ontwerp veel meer
te staan. Tuurlijk, ronduit pikken is nog steeds not
vervaagt. Wel moet ik hier bekennen dat ik zelf
done. Maar de grens tussen wat van jou en wat
nog erg vast zit in oude stramienen. Tot voor
van een ander is, is veel minder scherp te trekken
kort deed ik op kantoor bijna alleen journalistiek
dan vroeger. Co-creatie (samen innoveren)
werk en bewaarde ik literaire activiteiten voor
en crowdsourcing (het publiek inschakelen bij
thuis. En als ik naging hoeveel ik had gewerkt
innovatie) maken dat een product of dienst niet
in een week, telde ik wel de journalistieke uren,
meer duidelijk tot één bepaalde bedenker te
maar niet de literaire. Ik knipte mezelf dus keurig
herleiden valt. Soms worden zelfs de rechten
in tweeën. Onzin natuurlijk! Laatst beleefde ik
gedeeld, zoals bij open innovatie, of is er geen
gelukkig eindelijk een doorbraak: ik schreef een
begrenzing meer aan de rechten (open source-
kort verhaal grotendeels op kantoor. Dit stuk typ
innovatie). Er is een andere mentaliteit en
ik ook op kantoor. En ik weet bij god niet in welk
daarmee ook een andere ethiek rond innovatie
genre het valt.
ontstaan. Bij het stofjassenmodel paste een ‘not invented here’-syndroom: iets moest uit de eigen
Is het een middel voor persoonlijke
koker komen, anders was het niet goed. En wat
expressie?
uit de eigen koker kwam, werd afgeschermd
Gezien het antwoord op de vorige vraag kan
voor anderen. Mijn en dijn werden op een
ik hier alleen maar met een volmondig ‘ja’ op
bijna benauwde wijze bewaakt. Tegenwoordig
antwoorden.
is een ‘proudly found elsewhere’-mentaliteit
Zie het als een zaadje planten in een openbare tuin. Er zijn altijd mensen die zich om je zaadje willen bekommeren. En omdat jij hen toelaat in jouw deel van de tuin, mag je ook op hun terrein komen.
loopt een bloedneus op, maar staat ook altijd weer op en boekt onverwacht succes. Ik schreef expres ‘in principe’. Er zijn namelijk twee soort innovatie. Bij doorbraakinnovatie, die gericht is op echt nieuwe producten of diensten, is kostenbesparing een slecht motief. Je investeert dan in eerste instantie alleen maar. Slaag je, dan levert het een hogere omzet en winst op. Maar zeker is dat niet. Dat is de offensieve variant van innovatie. Er is ook een defensievere variant. Dat
gangbaarder. Bedrijven snappen dat ze baat
is procesinnovatie. Daarbij kijk je of de manier
hebben bij het slim gebruiken van kennis die van
waarop je werkt beter, efficiënter en goedkoper
buitenaf komt, en handelen daarnaar. Ja, dan
kan. Je stelt je machines bijvoorbeeld anders af.
duikt een idee van hen zelf ook wel eens elders in
Daar is kostenbesparing wel het motief en vaak
andere vorm op. Is het dan nog diefstal? Ik vind
ook het resultaat.
van niet. Is de waarde van een innovatie Is innoveren een individueel of een
afhankelijk van het bereik ervan?
groepsproces?
Nee. Dat zou zo zijn als je het puur aan
Dat lijkt me na het voorafgaande duidelijk: een
financiële effecten koppelt, of het nut ervan
groepsproces.
alleen kwantitatief benadert. Maar stel nou eens dat iemand een machine of een medicijn uitvindt
Moet een innovatie bijdragen aan
waar lijders aan een zeer zeldzame ziekte mee
kostenbesparing?
geholpen zijn. Misschien betreft het maar enkele
In principe is dat een verkeerd uitgangspunt. De
tientallen mensen op aarde. Dat is dan een
kern van innoveren is dat je iets de tijd en de
zeer waardevolle uitvinding. Helaas dicteren de
ruimte geeft om tot wasdom te komen zonder
wetten van de markt dat dit soort vindingen niet
dat je vooraf weet of het zal renderen. Je begint
in productie worden genomen. Dat geldt zelfs
eraan op grond van Fingerspitzengefühl, visie,
voor zaken die een groot publiek kunnen helpen.
intuïtie. Maar ja, dat is geen rocket science, dus
Neem het onderzoek naar een middel tegen
mislukt er wel eens iets, of komt er iets anders
malaria. Daar wordt weinig geld in gestoken
uit dan je verwachtte. Is dat een reden om te
omdat de doelgroep niet kapitaalkrachtig is. Zelf
stoppen met innoveren? Nee! Innoveren hoort
vind ik dat juist zeer waardevol onderzoek. Dus ik
bij ondernemen, en ondernemen betekent steeds
zeg: nee, de waarde staat los van het bereik.
nieuwe dingen uitproberen. Je struikelt soms,
NOTO 4
boom van geluid Ik kan enorm genieten van
Omdat hout een natuurlijk
bijvoorbeeld muziek, mooie
product is, is het erg gevoelig
ontwerpen en geniaal (her-)
voor weersomstandigheden en
gebruik van materiaal. Wat
zal het altijd werken als gevolg
nou als dit alles gecombineerd
onder andere luchtvochtigheid.
kan worden in één idee en
Om dit tegen te gaan had
daarmee in één product. Het is
Traubeck slechts een paar
Bartholomäus Traubeck in ied-
opties. Optie één is het hout
er geval prima gelukt. Hij heeft
bewerken zoals Günther von
het namelijk voor elkaar gekre-
Hagens de lichamen voor zijn
gen de jaarringen van een
tentoonstellingen bewerkt. Een
boom te gebruiken als zijnde
erg kostbare aangelegenheid,
groeven van een LP. Met een
dus het alternatief bleek beter.
stukje hightech programmeren
Namelijk gebruik maken van
en het ombouwen van een
fineer. Dit bleek succesvol en
pick-up met een Playstation-on-
het resultaat is, op z’n minst,
derdelen was deze bijzondere
bijzonder te noemen.
variant van de platenspeler al
Misschien geen hitparade-
praktisch klaar.
materiaal. Maar zeg nou
De grootste uitdaging zat hem
eerlijk, dit is toch vele malen
in het maken van de houten
intrigerender? Kijk hier naar
LP’s.
het resultaat. (KI)
De uitleg van sociale media
Twitter ik eet een donut. Facebook ik ‘like’ donuts. Foursquare hier eet ik mijn donut. Instagram hier is mijn vintage foto van een donut. LinkedIn ik ben een ervaren donut eter. Pinterest hier is een donut recept. Last fm ik luister naar ‘donuts’. G+ ik werk bij google en eet donuts.
NOTO 4
de regio en de trein
Het is geen geheim dat de
mensen toe brengen, door het
op het Tokyo’s station Ueno is er
demografische opbouw van de
openen van een winkel in één
dan de eerste Nomono. Yumiko
bevolking in de westerse wereld
van de stations in Tokyo krijgen
Kamada, manager van het pro-
gaat zorgen voor problemen,
de reizigers direct van de am-
ject van deze eerste winkel: ‘No-
de mensen leeft langer, het aan-
bachtslieden, boeren en pro-
mono is meer dan een winkel.
tal kinderen dat wordt geboren
ducenten onder de ogen. Het
Het is een gemeenschapelijke
dealt nog steeds met toename
idee is dat er op die manier een
plek voor de regio’s en de stad.
van de welvaart. Neem daarbij
nieuwe afzetmarkt komt voor
Het is een plek om te ontdekken,
de concentratie van mensen in
de regionale productie. Daarbij
van al het moois dat de regio’s
de stedelijke gebieden. Zie hier
ontstaat er een breeder aanbod
rond de stad te bieden hebben.
de uitdagingen voor de toe-
in de stedelijke gebieden wat
Er komt een wisselende presen-
komst. In Japan is dit probleem
de leefbaarheid verhoogt. Het
tatie van producten en voorbeel-
al eerder zichtbaar, gelukkig
project stoelt ook op het create
den. De producenten en locale
werken ze daar ook al aan de
it together principe, waarbij
overheden zijn er als verkopers
oplossingen. Een oplossing rond
JR-east samen met de regionale
actief. JR-east levert op haar
bestaande netwerken.
gemeenschappen.
beurt de ruimte op het station,
De spoorwegmaatschappij
Het project hoopt op deze
complete met de inrichting.
JR-east heeft vanuit de kracht
manier waardevolle productie-
Dit project laat zien dat je als
van hun bestaande netwerk
methode en tradities in stand te
aanbieder van een services zo-
van spoor, stations een project
houden en de onderlinge uitwis-
als JR-east is ook een vergaande
gestart in 2009. Het project geti-
seling te vergroten. Door een
maatschappelijke rol kan vervul-
teld Rediscover the Region en
constante stroom van producten
len. Die zich weer terugbetaald
werkt door op hun Destination
en kennis heen en weer worden
in meer reisactiviteit en een
Campaigns. In die campagnes
de banden tussen stad en plat-
postieve uitstraling heeft op het
wisten ze onbekende regio’s
teland sterker.
merk. (GR)
in Japan onder de aandacht te brengen van reizigers. Wat ze
De eerste ekinaka, winkel in een
nu doen is de regio’s naar de
station gaat deze maand open,
boom artwork
Super vette illustraties gemaakt door Eric van den Boom. Neem ook een kijkje op de website, voor nog veel meer! (TS)
NOTO NOTO 4
3
lijntje schrijven
Eigenwijs en een klein beetje koppig ben ik wel. Misschien is het dan ook wel daarom d
en regelmatig een blik werp op een verzamelwebsite als WoosterCollective voor een d
geval van bijvoorbeeld Obey zie je steeds vaker dat (illegale) straatkunstenaars onder
doen. Ik refereerde hier al naar in mijn interview in NOTO #03. Nu street-art meer en m
bij bijvoorbeeld aan guerilla-actie, interventie, of iets dergelijks. Dit kunnen gefinancierd van toenemende acceptatie en misschien wel noodzaak zag ik in de volgende oproep.
spontaan straatmeubilair, guerilla-gardening en DIY-fietspaden heeft het inmiddels zo ve
Biennale in de herfst van 2012. De U.S. Pavilion heeft een oproep geplaatst waarin ze h
ous Interventions: design actions for the common good als inzending zullen fungeren. Inz
ronde project kan bewonderen. Een voorbeeld dat zij zelf aanhalen is de DIY-bikelane w
schilderen die de fietsroutes zichtbaar maken (http://bit.ly/oRqSd), of door het gebruik v
is, maar kijk eens naar dit filmpje en oordeel zelf: http://bit.ly/kwK6r Ik ben eigenlijk we maar komen! (KI)
dat ik hou van slim uitgevoerde street-art en fan ben van kunstenaars als Obey en Banksy
doses humor en kunst in de openbare ruimte. (Warning: verslavende site!!) Zoals in het
rdeel worden van de geaccepteerde maatschappij en dan hun kunstje gedoogd kunnen
meer mainstream wordt krijgt het in de volksmond ook vaker een andere naam. Denk hier-
de kunstprojecten zijn, maar ook steeds vaker al reclame uitingen. Een goed voorbeeld De toenemende DIY-cultuur (Do It Yourself) in de openbare ruimte met voorbeelden als
er geschopt dat het een onderdeel zal zijn van het 13de International Venice Architecture
het publiek vragen interessante projecten aan te dragen die als onderdeel van Spontane-
zendingen insturen is helaas niet meer mogelijk, maar ik kan niet wachten tot ik het afge-
waar het publiek zelf hun fietspaden maakt. Dit kan bijvoorbeeld door al fietsend lijnen te
van bijzondere fietslampjes. Het is voor ons haast niet voor te stellen dat dit noodzakelijk
el benieuwd welke interventies in de publieke ruimte jij bent tegen gekomen. Ik zeg: laat
NOTO 4
tekenend kopje De lijn komt voort uit de thee‌ japanse visuele poÍzie. Fumiaki Goto heeft een klei vermengt met grafiet en daarmee theekopjes gebakken. Het resultaat ziet er oogstrelend uit. Door het bovenste deel van het kopje wordt tijdens het bak proces in contact gebracht met lucht. Daardoor wordt dat deel wit en geheel hard het onderste deel zwart waarmee te tekenen valt. (GR)
the quick brown fox
In navolging van de blog van gisteren hier een drie dimensionale bewijs van less is more. Magdalena Chojnacka, pools illustrator heeft de vos teruggebracht tot een aantal houten stokjes. Daarna een versie van metaal als sculpture. (GR)
NOTO 4
Muji
De naam Muji is afgeleid van het eerste deel
Er is nog meer over hun filosofie te vertellen,
van Mujirushi Ryōhin, en betekend vrij vertaald:
maar dat kun je ook zelf ontdekken op www.
Geen merk – Kwaliteit van goederen.
muji.eu. Ik ben niet snel ergens fan van, maar
Toen ik deze winkel een jaar of 3 geleden voor
van een merk als dit word ik wel blij. En dan
het eerst binnenliep was ik met name verschrik-
gaan ze komende maand ook nog eens een
kelijk onder de indruk van hoe de producten zijn
bijdrage leveren aan het Design Museum in
gemaakt en hoe af de ontwerpen zijn. Met een
Londen.
heel minimalistisch handschrift draait het met
Deze bijdrage is flink beïnvloed door de aardbe-
name om de functionaliteit van de producten.
ving in Japan van vorig jaar en naar aanleiding
Maar hoe langer je er naar kijkt of het gebruikt,
daarvan is men bij Muji nog meer na gaan den-
hoe meer het je op zal vallen hoe mooi het ei-
ken over de invloed van materiaal
genlijk allemaal is. Ondanks dat de winkel (nog) niet in Nederland
gebruik op hun producten. Zowel in ontwerp
te vinden is, ben ik het nu vaker tegen gekomen
als ook de verpakkingen en verzendingen. De
op het web en vrij recentelijk in Madrid. Ik kon
interpretatie van een japans gezegde – (vrij
mijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en ben
vertaald) eet met mate en trotseer de dokter –
mij toch weer eens gaan verdiepen in dit bedrijf
komt er volgens de mensen van Muji op neer dat
en liep zo ook tegen de bedrijfsfilosofie aan.
je met minder, gelukkiger kunt zijn. Specifieker
Het uitgangspunt is om nieuwe en eenvoudige producten tegen een redelijke prijs te ontwikkelen door optimaal gebruik te maken van materialen waarbij rekening wordt gehouden met milieu. Deze maakt het plaatje in mijn ogen eigenlijk wel
nog: met 20% minder… Met deze filosofie in
compleet:
het achterhoofd zullen zij een tentoonstelling en
Door de zorgvuldige selectie van materialen, het
presentatie houden over Muji, hun filosofie en
stroomlijnen van de productieprocessen en de
hun producten, tussen 9 en 18 maart met de titel:
vereenvoudiging van onze verpakkingen, hebben
Product fitness 80
we voortdurend Muji-producten van hoge kwa-
De presentatie was helaas al erg snel uitverkocht,
liteit op de markt kunnen brengen, tegen lagere
maar er is vast wel iemand die iemand kent die
prijzen dan gebruikelijk. Momenteel zijn er meer
daar naartoe gaat. Ik zou t.z.t. graag eens ver-
dan 5.000 Muji producten die worden verkocht
nemen of het inderdaad zo goed was als ik mij
in Japan. Natuurlijke en eenvoudige ontwerpen
nu voorstel. (KI)
van Muji zijn een perfecte aanvulling op de huidige levensstijl. (red.)
NOTO 4
behangtrekken Geen stoommachine nodig, dit behang mag je er gewoon zelf aftrekken. ZNAK’s nieuwe Mosaic wall decals is ontworpen door Martins Ratniks. Mosaic bestaat uit verschillende kleuren en een mal waarmee je ze op de gelijke afstand op de muur kan bevestigen in verschillende patronen. Ook van ZNAK is tear off, waarbij je delen van het behang kan weghalen‌ voor verschillende effecten. (GR)
less is …
Kill your darlings is een advies
een boodschap is net zo belang-
ik tegen kwam op de site van
dat ik tijdens mijn studie onge-
rijk, of eigenlijk nog belangrijker
A2591 (kijk hier voor het hele
looflijk vaak gehoord heb als
dan de boodschap zelf. Dit past
project). Zij hebben een vormen-
onderdeel van het perfectione-
in zijn visie die de belevenis
en ontwerpstudie gedaan naar
ren van het werk dat ik aan het
van de media (zoals we die nu
een aantal van de bekendste
maken was. Nog steeds is het
kennen) en het ontstaan van de
merken en hun verpakkingen.
een principe wat ik dagelijks
Global Village (die nu werkelijk-
De blijvende herkenbaarheid
toepas als ik mijn ontwerpen
heid lijkt te zijn geworden met
van de merken is best wel
maak. Is de spread beter als
de ontwikkeling van internet) in
schokkend. Al kun je je natuur-
ik een aantal kleuren weglaat?
de jaren zestig al voorspelde
lijk afvragen of de producten
Moet ik één overzichtsfoto ge-
in zijn boeken Understanding
herkenbaar blijven doordat de
bruiken in plaats van een repor-
Media: The Extensions of Man
context bekend is, doordat de
tage-aanpak? De moeilijkheid
en The Medium is the Massage:
minimalistische insteek de kracht
zit hem natuurlijk in de nuance
An Inventory of Effects.
van het merk versterkt, of mis-
en de grens tot waar je kunt
Een andere bekende opvatting
schien wel doordat ik je met het
schrappen. Zo zijn er natuurlijk
in, onder andere, medialand-
schrijven van de voorgaande
nog meer kreten die in mijn vak-
schap is die van less is more.
tekst dusdanig heb voorgepro-
gebied vaak de revue passeren.
Beroemd geworden nadat
grammeerd dat je de missende
Zo is The medium is the mes-
architect Ludwig Mies van der
ontwerpelementen toch ook zelf
sage een term die door media
Rohe hem is gaan gebruiken als
invult. (KI)
goeroe Marshall McLuhan werd
fundament voor zijn visie over
geïntroduceerd, waarmee hij
minimalisme in bijvoorbeeld
stelt dat het medium, waarin de
architectuur.
boodschap schuilt, belangrijker
Beide ideeën liggen wat mij
is dan de boodschap zelf. Met
betreft, misschien onbewust, ten
andere woorden: de context van
grondslag aan een project wat
NOTO 4
duurzaam zetje
‘Kent u dat’ zei dominee Gremdraat ‘je wil
dat ze klaar zijn. Met de warmte in het water
wel duurzaam zijn, maar hoe te beginnen’.
zijn de eitjes ook zo klaar. Scheelt weer gas.
Nu is daarvoor Nudge.nl. Nudge is het
Dit idee is opgepakt door Albert Hein en als
engelse woord voor zetje. Een zetje in de
tip op de verpakking gedrukt.
duurzame richting. Een ander mooi voorbeeld is de uitkomst Nudge wil de duurzame samenleving sneller
van de competitie die Nudge organiseerde
dichterbij brengen. Daarvoor hebben ze een
voor oplossingen om de BAVO kathedraal in
consumentenplatform opgericht waarmee ze
Haarlem te verwarmen. De immense ruimte
invloed willen uitoefenen op de politiek, op
verwarmen is natuurlijk een kostbare aange-
ondernemenigen en de samenleving. Daarbij
legenheid. De oude ketel op stookolie was
kunnen deelnemers aan het platform sa-
aan vervanging toe en in deze tijd van ont-
menwerken om hun duurzame initiatieven te
kerkelijking is dat een forse investering. Het
realiseren.
winnende idee kwam van architect Geert van der Aa; Bouw in de kelder een datacenter,
Een mooi onderdeel van Nudge is de broed-
gebruik de koude lucht van de kerk als koe-
plaats waarop iedereen ideeën kan posten
ling en de warmte van het serverpark als
die voor een duurzame samenleving. Een
verwarming van de kerk. (GR)
voorbeeld van zo idee is: zet het gas bij het eieren koken uit voordat de tijd is verstreken
familie aangelegenheid
Artikel 2. De arbeidsovereenkomst wordt aangegaan voor onbepaalde tijd met dien verstande dat de dienstbetrekking in ieder geval eindigt zonder dat opzegging is vereist bij het bereiken door werknemer van de AOW-gerechtigde leeftijd. Dit is een artikel uit de arbeidsovereenkomst
Daar dit onmogelijk is ontstaat vanzelf de ori-
afgesloten tussen Thijme (9), Julian (7), Maris
ginele esthetiek die hoort bij Lucas Maassen &
(7) en hun vader: de ontwerper Lucas Maassen.
Sons Furniture Factory.
Samen vormen zij het collectief: Lucas Maassen & Sons Furniture Factory. De drie zoons zijn ver-
Het lijkt enigszins koddig als je het zo leest,
antwoordelijk voor het in de verf zetten van de
maar dat is het is serieuze business. Zo serieus
meubels die in de ‘fabriek’ worden gemaakt.
zelfs dat de zoons een contract hebben moeten ondertekenen en ook gewoon loon krijgen voor
Omdat de drie volgens Nederlands recht slechts
het werk dat ze leveren. En dat lijkt me niet meer
een beperkt aantal uren per week mogen wer-
dan normaal, want eerlijk gezegd ben ik best
ken, worden automatisch de productieve momen-
wel gecharmeerd van de stukken en denk ik dat
ten beïnvloed. Dit zorgt er voor dat de kids flink
de spiegels toch wel mijn favorieten zijn. (KI)
moeten aanpoten willen ze de meubels afkrijgen binnen de gestelde tijd.
NOTO 4
stenentripje
Wat maakt de stad? de mensen, de steden, de
De diepgang in het onbekende. De eerste reis
cultuur‌ Voor het nieuwe initiatief Architravelz
is van 16 t/m 20 mei en gaat naar het Ruhrge-
is het wel duidelijk het gaat om de architectuur
bied.
en de stedebouw. Maar die moet je wel van
Deze reis heeft als thema het gebruik en herge-
binnen en van buiten kunnen ervaren.
bruik van bestaande gebouwen en terreinen. Juist het Ruhrgebied in Duitsland heeft de afge-
En om de ervaring nog groter te maken gaan
lopen 20 jaar een metamorfose ondergaan. Het
de reizigers ook actief aan de slag. Als je gaat
stond decennia lang bekend als het gebied van
fotograferen of tekenen kijk je anders, intensie-
zware industrie vol rook en vervuiling.
ver en help je het geheugen een handje.
De industriĂŤle activiteiten zijn voor het overgrote deel gestaakt. De enorme complexen en
De reizigers worden daarop ook voorbereid,
terreinen zijn verlaten.De natuur heeft in korte
voorafgaand aan de reis is er een workshop
tijd de zaak overgenomen, rust gebracht en een
avond onder leiding van fotograaf Teo Krijgs-
groene waas gelegd over staal, erts en steen-
man. Op die avond maakt men kennis met de
koolresten. Er is in 20 jaar ook veel verbouwd
beginselen van de architectuurfotografie.
en bijgebouwd door bekende, internationaal werkende architecten, zoals Rem Koolhaas,
Van tevoren is er ook een reisgids met veel
Sanaa, Norman Foster. De oorspronkelijke
achtergrond informatie zodat tijdens de reis je
zwarte en lawaaiige omgeving heeft een unieke
bewuster bent van wat je ziet. De reis wordt
culturele bestemming gekregen en vertegen-
begeleid door architect Adjo Vreeburg die ter
woordigt een belangrijk deel van de industriĂŤle
plekke nog veel meer kan vertellen over materi-
geschiedenis van Europa. Bijzonder interessant
aalgebruik, ontwerpen en structuren.
en buitengewoon fotogeniek.
De reizen zijn niet gericht op luxe maar op
zie de website voor meer info en om je aan te
de ervaring die je op doet in gebieden die je
melden. (GR)
anders zou overslaan.
NOTO 4
good weekend
Het zit ons ook niet mee he. Lijkt moeder na-
nieuws. Iets wat we allemaal wel kunnen
tuur de winter voor de verandering eens over
waarderen lijkt mij, maar helemaal nu het ons
te slaan zodat we direct door kunnen gaan
allemaal “zo tegenzit”.
naar de lente, slaat ze genadeloos toe met
In de eerste plaats is de krant al een verade-
deze strenge winter. Zoals te verwachten lijkt
ming ten opzichte van elke andere krant van-
Nederland plots weer te ontsporen…letterijk
wege het soort nieuws wat er in staat. Maar
en figuurlijk!
het verhaal rond de krant maakt het wat mij
Prorail en de NS kampen met grote problemen
betreft alleen nog maar mooier. De krant is in
– zoals elk jaar, dus eigenlijk niet verrassend
één week ontworpen, gevuld en opgemaakt,
– en het gehele Nederlandsche volk gaat los.
inclusief online platform.
Inclusief de belangrijke mensen in Den Haag.
Ik zal er niet teveel over uitweiden, want dit is namelijk iets wat je zelf moet ervaren. Het
Steen en been wordt er geklaagd over hoe
gehele project en de weg ernaar toe staat na-
slecht het allemaal wel niet geregeld is en hoe
melijk online en je kunt hier alle in’s and out’s
dit alles in hemelsnaam kan gebeuren. Men
vinden over de totstandkoming van The Good
vergeet gemakshalve dat het openbaar ver-
Times. Hoe men aan de artikelen is gekomen
voer, in ieder geval wat treinen betreft, maar
middels onder andere sociaal media, hoe men
op weinig plaatsen in Europa beter is georga-
de distributie en verspreiding heeft opgepikt en
niseerd dan in Nederland en dat de vertragin-
hoe het online platform vorm heeft gekregen.
gen die er zijn peanuts zijn ten opzichte van bijvoorbeeld het treinverkeer bij onze zuider-
Ik mag mij de gelukkige eigenaar van een
buren.
gedrukt exemplaar noemen, maar mocht jij de krant ook willen lezen dan kun je hier de html-
Dit lichtpuntje in dit geval is The Church of
versie vinden of hier de pdf downloaden.
London, een ontwerpstudio en uitgever uit… Londen. Dit jaar bedacht ze een schitterend
Hoe dan ook zal dit een glimlach op je ge-
project rond de koude dagen van januari:
zicht toveren. Good weekend allemaal, ik ga
The Good Times. Deze gratis krant is op Blue
richting station in de hoop dat mijn trein naar
Monday verspreid en bevat alleen maar goed
Amsterdam rijdt. (KI)
hoor en wederhoor
Hoe simpel kan het zijn. Als het de ene kant op kan dan kan het ook de andere kant op. De Italiaanse ontwerpers Enrico Bosa en Isabella Lovero van En and Is, hebben een duurzame iPod luidspreker gemaakt. De Megaphone werkt puur op het effect van de vorm. form follows function (GR)
NOTO 4
tetris forever
1984 is niet alleen het jaar van George Orwell, maar ook het jaar dat Alexey Pajitnov het spel tetris bedacht heeft. Het spel gebaseerd op het stapelen van blokken. Die je kan draaien zodat ze in elkaar vallen. Door de game boy werd het een groot succes, wie heeft het spel eigenlijk nog niet gespeeld. De eenvoud en de oplopende moeilijkheidsgraad maakt het een tikje verslavend. En de verslaafde van gisteren neem het mee in hun werk van vandaag. Het Sloveense architectuur buro OFIS ontwierp een heel appartementen blok als hommage aan het spel. Het blok bestaande uit 56 appartementen over vier lagen. Langs het blok loopt een doorgaande weg, door de balkons van de afzonderlijke appartementen een slag te draaien hebben ze allemaal hun oriĂŤntatie op de open ruimte i.p.v. de weg. De verschuiving in de gevel geeft nog meer het gevoel van het tetris spel. Door het gebruik van duurzame materialen heeft het gebouw een luxe uitstraling maar het gaat hier toch om sociale woningbouw. Wij geloven eigenlijk niet in gimmick ontwerp oplossingen, maar deze bewijst het tegendeel. (GR)
thank you
Het is nu dan zover. De maand februari zit er met
is hetgeen je te zien krijgt op het moment dat je
deze bijzondere dag zo goed als op en daarmee
een deur voor iemand open houdt, iemand voor-
ook mijn rol als eerste gastredacteur voor de
laat bij het betreden van een roltrap of opstaat in
blogs van AKIMOTO. Mij resten dus nog slechts
de trein voor iemand die iets moeilijker te been
een beperkt aantal woorden.
is. Het zijn kleinigheden, maar ze kunnen zoveel doen voor iemands dag en het is zo jammer dat
Een tijd geleden liep ik tegen een blogpost aan
dit maar zelden gebeurd. Ik ben geen heilig boon-
van KRRD (Neighborly living) en zag daar een
tje, dat geef ik gelijk toe, maar met de post in het
tekst over het schrijven van de perfecte bedank-
achterhoofd ben ik toch wat bewuster geworden
brief of -kaart (lees de post hier). Nu zijn dit soort
van wat acties teweeg kunnen brengen en ik hoop
handleidingen niet echt ongewoon en kun je in
dit ook over te kunnen dragen. Zo ook in dit ge-
diezelfde geest wel meer van dit soort berichten
val. Bij dezen mijn poging:
vinden. Ik las het, ik deelde het met bekenden via facebook en andere media en nam het mee
Hi AKIMOTO en beste lezers,
in mijn rugzak met ervaringen. Niets bijzonders eigenlijk.
Dank je wel voor de uitnodiging en het creëren van een platform voor creatieven, waar ik als
In de tussentijd heb ik mij echter steeds vaker
gelukkige eerste gastredacteur mijn ideeën en
verwonderd – misschien nu meer bewust dan
inspiraties met de rest van de wereld mocht delen.
voorheen – over hoe mensen met elkaar omgaan. Ik reis bijvoorbeeld regelmatig met de trein en ik
Ik vond het heel erg leuk om mijn interesses via
zit af en toe met verbazing te kijken hoe mensen
deze weg te kunnen ventileren en te merken hoe
zich gedragen. Hoe men zich groot maakt om
anderen daar op reageerden. Het is zeker iets
maar als eerste binnen te zijn, sprinten voor een
wat ik in de toekomst wil bijven doen in de hoop
zitplek voor een ritje van slechts een half uurtje of
anderen aan te kunnen steken met alles wat mij
het ogenschijnlijk met gemak bezet houden van
bezig houdt. Je zou wel kunnen zeggen dat Aki-
een zitplek terwijl een dametje de grootste moeite
moto mij geïntroduceerd heeft in de meerwaarde
heeft zich staande te houden tijdens het passeren
en wondere wereld van het bloggen.
van de spoorwissels. Dus nogmaals dank voor het bieden van dit platTegelijkertijd moet ik zeggen dat het omgekeerde
form en ik hoop in de nabije toekomst iets voor
ook wel voorkomt hoor (helaas sporadisch, maar
jullie terug te kunnen doen.
het komt voor). Het mooiste is dan om de gezichten te zien van de mensen die worden ‘geholpen’. Een blik van enigszins ongemakkelijke waardering
Groetjes Kilian
NOTO 4
ONZE DIENSTEN
OVER ONS
AKIMOTO ONTWERPT
AKIMOTO is op 1 januari 2008 door Gijsbert Raad-
Redactionele vormgeving Magazines- en boekenvormge-
gever opgericht. De studio bestaat momenteel uit een
ving staat dicht bij de inhoud. Wij spreken de taal van
team van drie ontwerpers. We richten ons – naast
de redacteuren en weten hun verhalen om te zetten in
redactionele vormgeving, boeken en magazines –
verrassende magazines en aantrekkelijke boeken.
op uiteenlopende creatieve projecten. De gekozen ontwerpoplossingen baseren we op de inhoud van
AKIMOTO PRODUCEERT
de opdracht en staan dus in dienst van de opdracht.
We werken aan innovatieve producten die de waarden
Daarom treft u bij Akimoto geen specifieke stijl of
van AKIMOTO weerspiegelen. Het AKIMOTO fietspro-
vormtaal en geen vorm omwille van de vorm. Wij
ject is hiervan een mooi voorbeeld.
streven er juist naar onze opdrachtgevers te verrassen. Die verrassing verwachten we ook van ons netwerk
AKIMOTO PUBLICEERT
van journalisten, fotografen, illustratoren, architecten,
We zijn in staat publicaties te realiseren die geheel
marketing- en communicatiespecialisten etc. Om dat te
passen in de marketing- en communicatie strategie van
bereiken investeren we in ons netwerk, zowel in onze
onze opdrachtgever. Zowel in print als online, zie onze
eigen regio als landelijk.
uitgaves nani-ka en ono-ono magazine.
AKIMOTO INITIEERT Wij geloven in het nemen van inititatief, zoals Gemaakt in Amersfoort. Deze website laat zien wat er werkelijk gemaakt wordt in Amersfoort. Van architect tot tekstschrijver en van grafisch ontwerper tot product designer vinden hier een platform voor hun creatieve output. Het werkt als platform voor aan de ene kant de opdrachtgevers en aan de andere kant creatieven ondernemer.
AKIMOTO ORGANISEERT In samenwerking met Amersfoort Creatieve Stad organiseert AKIMOTO het jaarlijkse evenement rondom Gemaakt in Amersfoort. Op dit evenement dat wordt gehouden in het Oliemolenkwatier wordt de jaarlijks GIA trofee uitgereikt voor het meest innovatieve ontwerp uit de regio.
NOTO is een publicatie van AKIMOTO, medewerkers aan dit nummer: Menno Bosma, Simon Cordes, Kilian Idsinga, Sander Molenaar, Gijsbert Raadgever, en Terry Snijder.
AKIMOTO Zonnehof 3a 3811 NC Amersfoort 033 – 461 48 03 info@akimoto.nl
A K I M OTO
ONTWERPT | PRODUCEERT | PUBLICEERT | INITIEERT | ORGANISEERT