Lo Diari n°34 by Aldric IEO Mp

o diari

N°34

Novembre Decembre 2016

L a cul tura, en occitan

5 € 3 Questions a : Camille Martel & Jordan Saisset pagina 20

Lo Dorsièr : Crompas per Nadal pagina 22

« À la Une » Lo Retrait : Magalí Bizot-Dargent pagina 10

Lo Diari, La cultura, en occitan — Revista bimestriala de l’IEO Miègjorn-Pirenèas Disponible au numéro et par abonnement ISSN : 2427 - 5735 — CPPAP :0117 G 92946

Editò

Marronier vs Actualitat. Ua caracteristica de l'editorialista de qualitat ei la sua enveja e la sua capacitat tà evitar eths famós marroniers, subjèctes rituaus qui tornan cada annada dab las sasons : illuminacions de las veirinas per Nadau, la gripa, la rentrada de seteme (tèma de l'editò de Lo Diari 33), eth Beaujolais, etc. Alavetz, que vòi assajar de pegar a l'actualitat. Que'vs prepausi doncas de deishar drin dab la magia de Nadau tà tractar drin de l'istòria nacionau, europèa e daus Òmes sustot. No'm permeterèi pas de tornar a las basas dau roman nacionau entà parlar daus gallés. Nani que m'estimi mes d'abordar la Permèra Guèrra Mondiau, subjècte de quauquas iniciativas culturaus en occitan qui s'ameritan d'estar portadas tà la lutz. Tot permèr, que vòli saludar eth tribalh dau cercle IEO Prosper Estiu de Pàmias. Aquera associacion que'vs prepausarà tot viste ua expausicion e ua conferéncia dedicadas a l'òbra de Pierre Dantoine, un caricaturista de la Grana Guèrra en occitan. Mobilizat en 14, que dessinè mes tard per la Dépêche du Midi. Tanben, que'vs volerí senhalar eth libe "L'occitan en guèrra” (Presses Universitaires de la Méditerranée), òbra vajuda de la correspondéncia en occitan entre Louis Bonfils partit a la guèrra e Pierre Azéma. Un vertadèr testimoniatge militant de l'orror daus combats. Enfin, que mencionarèi eth gran tribalh de l'IEO d'Òlt qu'ei a finalizar l'edicion bilingüa de « Camins de guèrra », recit de l'Abat Jules Cubaynes qui conta la sua vita vitanta pendent la guèrra despuish la mobilizacion. Sébastien Pugin

Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse. ISSN : 2427–5735 CPPAP : 0117 G 92946

Directeur de la publication : Pierre Loubère Rédacteur en chef : Sébastien Pugin Rédacteur & Maquettiste : Aldric Hagège Amb l’ajuda de : Pauline Di Giusto

Impression & Routage : P.R.D., Millau Remerciements à nos partenaires, relecteurs, contributeurs et collaborateurs.

Novèlas – p.4 Edicions – p.6 Tresaurs en lum – p.8 Lo Retrait : Magali Bizot-Dargent – p.10 Tecn’òc – p.14 Carta blanca (version paganta) Lo Scopitòne – p.17 Las Bèlas Letras – p.18 Espòrt– p.19 Camille Martel & Jordan Saisset – p.20 Dorsièr Crompas de Nadal – p.22 Qu’avem legit – p.24 Lenga – p.25 A la Facultat – p.26 Agenda – p.28

Man with christmas presents, Jack Hickson

Novèlas Daunas en paraulas

Prèmi Pèir de Garròs

Ua mostra dera Maison dera Paraula « Dauna » un mot entà díser eth feminin qui capèra un concèpte mes large que dama o hemna. Un mot portaire d’ua carga afectiva e simbolica màger. « Çò qui d’ei era dauna entà vos, e que d’ei çò qui la poderé simbolizar ? » qu’ei estada era question pausada a mantuas personas en Lavedan. Eras arresponsas, totas que disen era mestreja pera Dauna dera Maison de qui ei sua. Totun ena simbolizacion, elements diferents que’s hèn dia e pòrtan, cada un ara sua mòda, un imatge de hemna. Dauna qui mestreja, Dauna qui comanda, Dauna qui tribalha, Dauna qui ei era amira de trufanderias, o de mausecutars, Dauna qui’s hon en Dama, Dauna encantada, mes d’ua fàcia dera Dauna qu’ei prepausada ací en aquera passejada de paròlas en paròlas. Mès aqueths imatges culturaus ne’s vòlen pas ua colleccion inèrta e passadista, que son suppòrts de pensada entà qui e’s vòu pausar era question : « e, ath dia de uei quau ei eth estatut dera hemna enas nostas societats ? ». Que sia Dauna o dauna, Dama o dama, qu’ei hemna e que lo cau ganharse encòra ua plaça vertadièra. E be sabem era varietat de representacions, deras aubridas aras mes estretas, de qui’s tornan de hèr dias, quant òm podeva pensar qu’èra ganhada era jòga dera paritat. « Daunas en paraulas » qu’ei ua mostra de 16 panèus Forex PVC, 80x120 cm, condicions a véder en escrivent a aigaberdenc@orange.fr. Teresià Pambrun

Après l’escaduda deu Ièr Prèmi Pèir de Garròs las edicions Letras d’òc - Camins que s’i tornan ! Lo IIau Prèmi Pèir de Garròs de traduccion en lenga occitana qu’ei donc ubèrt. E tà deishar drin mes de temps aus reviradors d’òbras de ficcion en pròsa, que pòden enviar las loas traduccions dinc au 31 de deceme de 2017 (reglament complet en linha). Lo Ièr Prèmi Pèir de Garròs qu’estó balhat en abriu de 2016 a la traduccion per Felip Biu de The Whisperer in Darkness de H. P. Lovecraft Lo qui marmusava dens l’escuranha (jos premsa) www.letrasdoc.org

Grand pres literari de Provença a Ventabren, pres dei jouine emé la participacien de l’Aeloc Lou dimenche 25 de Setèmbre, lou Grand Pres literàri pèr uno obro de lengo d’o foguèt remés a FELIPE MARTEL que vèn de quitar la presidènci de la FELCO, federacien que l’AELOC n’es sòci, professor onorari a l’Universitat de Montpelhièr III especialisto renouma de l’istòri, de la lengo e de la soucieta óucitano e a l’escrivan marselhés RENÉ FREGNI pèr uno obro de lengo franceso. Lo pres dei jouines foguèt remés ai liceans de nòstre colèga DEIDIÉ MAURELL dei licèus Cezanne das Ais e Jean Monnet de Vitròla. ALEOC www.aeloc.fr

N°34 – Novembre Decembre

1914-1918, La guèrra vista per Dantoine Dempuèi 2014, dins Arièja coma endacòm mès, son nombrosas las iniciativas e las commemoracions a l’entorn de la « Granda Guèrra » coma la disen… Se non i a pas, solide, de qué festejar, quitament per un centenari, n’es pasmens important de remembrar le chaple e de manténer la memòria. Atal, le cercle occitan Prosper Estieu de Pàmias, que ja organizèc en 2015 un eveniment en collaboracion amb la mediatèca de la comuna, a endralhat ongan un projècte novèl : una mòstra dels dessenhs de Pèire Dantoine que serà presentada al mes de novembre dins l’encastre del Festenal occitan de Pàmias. Un quarantenat d’òbras umoristicas, fèitas dins l’orror d’aquel temps que las legendas ne son mès que mès en occitan. Pierre Dantoine (1844-1955) Nascut a Carcassona, Pierre Dantoine fusquèc mobilizat en 1914 dins lo 272en RI. Emplegat de gara abans la guèrra ja fa de dessenhs e contunharà sul front, nos daishant atal un testimoniatge de tria sus la Granda Guèrra. La patz tornada, fusquèc emplegat a la prefectura d’Aude e tanben illustrator per la Dépêche du Midi mès de trenta ans de temps. Recebèc en 1926 las Palmas Academicas, puèi la Legion d’Onor en 1938.

La guerre Fédération Audoise des Œuvres Laïques, coll. « La mémoire de 14-18 en Languedoc »

Lo Diari : abonatz-vos ! Lo Diari pendent 1 an,

Per vos abonar :

siá 6 numeròs ;

lodiari.com/le-magazine

32 paginas e 4 rubricas exclusivas ; un exemplar imprimit adreçat per corrièr en çò vòstre

= 24 € (en plaça de 30 € al numerò)

–

pagament

securizat

per

carta,

directament en linha ; – per chèc, amb le bulletin de telecargar sul site.

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Edicions Belugas d’endacòm mai Étincelles pour un ailleurs

142 jours dans un masuc de l’Aubrac

Paul Fournier, ancian montanhièr, conta sa premièira estiva coma rol dins un masuc de l’Aubrac, lo Trap de La Menta, al ras de la Crotz de la Ròda. Èra en 1949, aviá pas que quinze ans. Del 25 de mai al 13 d’octobre, pendent 142 jorns, aquelses òmes vivián sols al mièg de lor tropèl d’aubracs, atalats a la fabricacion de la forma d’Aubrac. Patricia Pallier pòrta un agach etnografic sus aquela aventura umana racontada al fial de las jornadas dels montanhièrs, de la molza a la forma en cava, Belugas d’endacòm mai – Étincelles pour un ail- ambe lo mestièr de cada òme, las distraccions raras, las datas importantas dins l’estiva, los moments leurs, complicats e los vams de fraternitat, sens emblidar Claudi Assemat, la lenga mairala d’aquelses òmes : la lenga d’òc. IEO Tarn Editor, André Valadier, atanben membre del Grelh roergàs, 16x24, 96 paginas, n’a escricha la prefàcia e ajustadas de pichonas cau15 € (+2,5 € de pòrt) sas vertadièirament interessantas. Jacques Astor ieo81@ieo-oc.org (del Grelh encara) a facha l’analisi onomastica de azalais@wanadoo.fr quauques mots emblematics de l’Aubrac coma trap o asegada, complements agradius, encara. Lo tèxte occitan de Paul es, coma de costuma dins las edicions del Grelh roergàs, revirat en francés sus la pagina esquèrra. Lo de Patrícia es en francés mas trufat de vocabulari occitan. A l’entorn d’una bòria, la Fruchariá Nauta destrusida per la volontat dels òmes, lo Claudi Assemat menèt un remirable trabalh d’un punt de vista istoric e memorial. Brave omenatge portat a las generacions precedentas. Capitèt a montar una pichona còla d’Auxilhoneses e de Brespinòls que los menèt mai d’un còp dins aquel airal de la montanha negra.

142 jours dans un masuc de l’Aubrac 136 paginas en color, 24x22 20 € (+5,60 € de pòrt) Grelh roergàs (05 65 68 18 75)

Còps d’uèlh

Autan Negre

L’occitan, coma totas las lengas de la tèrra, a un biais de decopar lo real. Es tanben un mejan de m’agachar, de s’agachar, de se pensar dins aquel mond. Ai a bon còr de donar un imatge actual dels occitans. Per aquò far, m’apuègi pas suls agaches trufandièrs plan sovent pegats sus las esquinas del monde del « Miègjorn »... Es un autre imatge que vòli de donar... Andrieu CLEMENT es nascut en 1953 en Losera ont foguèt conselhièr pedagogic d’occitan. Dempuèi qu’es a la retirada, contunha son trabalh d’espandiment de la lenga occitana.

Mas-Jacmet, vilòta d’Occitània, sul pèmont de dos braces de la Montanha Negra, autres còps industriala, rica e groanta de vida, a vist pauc a chapauc sas usinas tampar, laissant plaça a d’arroïnas e d’ermasses industrials. Çaquelà s’i es venguda installar una usina quimica emplegant un fòrça d’obrièrs. Los estatjants la sònan: l’USINA... Quora roman social, quora roman policièr, Autan Negre poiriá èsser una istòria vertadièra... Christian CHAUMONT nascut en 1937, a Masamet, demòra dempuèi mai de vint ans a Narbona.

Còps d’uèlh, Clamenç Edicion IEO Lengadòc 15 € www.ieo-lengadoc.org

Autant Negre, Christian Chaumont Edicion IEO Lengadòc 16 € www.ieo-lengadoc.org

N°34 – Novembre Decembre

Lo viatge de Tyché e del cavalet

Luc Aussibal e mai

Per Los escolans de l’escòla Calandreta d’Agtenca. Acompanhada del cavalet e de las menadas, Tyché la princessa grèga d’Agde partís en cèrca de son paire Dionysos. Afrontan l’un aprèp l’autre los dieus enemics: Poséidon, Chioné, Hadès... Capitaràn de trapar lo que cèrcan ? D’afrontar e d’escapar a totes aqueles adversaris?

« Un disque résolument rock, puissant, qui change du précédent plus intimiste. Après Dedins, Luc Aussibal sort donc defòra, s’affirme et envoie le bois. Un album atypique dans le paysage occitan qui délivre beaucoup de puissance et qui en laisse deviner encore plus sur scène » France 3 A l’imatge dels Causses ont Luc grandiguèt, le novèl enregistrament es fòrt, solid, espurat e immens. Per far cort : fascinant. Amb una densitat sonòra mai importanta que les primièrs albums e una energia ardiment mai ròck (energia que se pòt retrobar sus scèna). Luc Aussibal atenh una maturitat artistica.

Lo viatge de Tyché e del cavalet Libre + CD audiò 10 € www.ieo-lengadoc.org

Luc Aussibal e mai Org et Com CD 10 títols 12 € (2,70 €) w w w.orgetcom. net

Los Crancs

Lo Dàvi en dub

Dins aquela fin de tantossada grisa, la vièlha Pascalina camina sola a la plaja tot lo long de l’estanh. Siloèta prima tota drecha, longaruda e rigida coma un ciprès dins la garriga, tota negra tanben dels pès fins a la punta que li amaga sos pès, tota muda dins sas pensadas, tota solitària dins son dòl... Jaumet Demèsa. Autor de libres pels mainatges en occitan. President del Cercle Occitan de Mesa, membre de l’IEO. Responsable dels rescontres de la cançon occitana a Mesa.

Novèl EP – Reggae Digital, Tchatche d'Òc & Bon Dançar Aprèp sa primièra demò en 2009, l'EP « Lou Dàvi & Pythéas » en 2012 e l'EP numeric En Gaouach en 2014, Lo Dàvi signa aicí son tresen EP. Produit e realizat en tandèm amb Rémi Caussé, les quatre títols del novèl òpus mesclan d'un biais explosiu, reggae digital, musica del monde, cançon francesa e jostas verbalas occitanas. Le remix de Nalchro ven ofrir un bònus representatiu d'un desir d'escambis amb joves artistas de la scèna Dub.

Los Crancs, Jaumet Demèsa 12 € www.ieo-lengadoc.org

N°34 – Novembre Decembre

Tresaurs en lum amb lo Cirdòc-Mediatèca occitana

Quand la lenga occitana s’aficha

Aficha Perdes pas ta lenga, Serigrafia, ca. 1969 Coll. Iconotèca, CIRDÒC-Mediatèca occitana

A la broa de las annadas 1970, d’afichas dels eslogans occitans florisson sus las parets de la vilas e vilatges del territòri miègjornal. Son vengudas uèi de testimoniatges emblematics del movement de reivindicacion occitana de l’epòca. La genèsi d’aquel movement comença al lendeman de mai de 1968 amb lo rencontre dels estudiants dels Beaux-Arts de París e los tenents del movement viticòla audenc de l’epòca. Los estudiants transmeton alara lor saber-far als militants e lor aprenon entre autra la tecnica de la serigrafia. Lo procediment, pro simple e pauc car en material permet d’estampar en seria sus de papièr mercés a un sistèma d’estampon. Los militants occitans de l’epòca, pròches del movement viticòla s’aproprian aquela tecnica e concebon una aficha considerada uèi coma la primièra del movement d’afichas de las annadas 1970 : Òme d’òc, as dreit a la paraula. Parla ! Tirada a de centenats d’exemplaris, aquela aficha es pegada dins los vilatges d’Aude per los militants occitans de l’epòca. Qualques meses mai tard, es lo cantaire Claudi Martí que portarà l’aficha e mai los ensenhaments tecnics per la fabricar a l’estagi annadièr de l’IEO a Murèth. Un nombre mai larg de militants occitans s’emparan alara del procediment e començan de crear lors pròprias afichas que florisson sus las parets de las vilas e vilatges. Qualques annadas aprèp, retrobam lo meteis procediment pendent los eveniments del Larzac que faràn d’aquelas afichas los otisses de propaganda que portaràn lo messatge dels militants. Bona part d’entre elas es encara uèi emblematica e revèrta l’enrasigament de la lucha dins la cultura occitana.

Dins lo borbolh creatiu de las annadas 1970, la reivindicacion occitana passa tanben per los arts vivents, las afichas venon l’otís principal de publicitat e de promocion dels artistas de la Nòva Cançon mas tanben del teatre contemporanèu occitans. D’afichas anóncian debats, concèrts, pèças de teatre e tapissan l’espaci public dins totes los endreches ont los artistas donan lors espectacles. Lo pauc de mejans a la disposicion dels autors d’aquelas afichas e la simplicitat del procediment de fabricacion los obligan a adoptar un grafisme simple, de colors minimalistas e un messatge percutent. Se pòt aital parlar de la naissença d’un vertadièr estil grafic, que marca de son emprenta lo movement occitan de las annadas 1970 e qu’aficha dins l’espaci public l’imatge d’una societat occitana en plena mutacion. Per ne saber mai : dorsièrs pedagogics, fichas enciclopedicas vos esperan sus Occitanica. E per tot retrobar sul Borbolh Creatiu de las annadas 1970 : http://occitanica.eu/1970. Mai de 4000 afichas son presentas dins las colleccions patrimonialas del CIRDÒC. Abòrdan totes los aspèctes de la vida culturala e politica occitana del sègle XIX fins al temps que sèm : campanha electorala, luchas militantas e politicas, espectacles de teatre, concèrts, festenals, manifestacion litterariàs…. Detenètz d’afichas en ligam amb la lenga e la cultura occitana ? Participatz a la Cooperativa e contribuissètz al patrimòni occitan. Per tot saupre sul projècte : http://cooperativa.occitanica.eu

N°34 – Novembre Decembre

Lo Retrait

Magali Bizot-Dargent

Anem ! Uèi, prenèm la valisa per anar veire Magalí Bizot-Dargent en Provença. L’ocasion d’interrogar una femna de cultura –literatura, teatre, pintura...– sus sas activitats. Un punt de vista intelligent e faceciós d’una creativa que se pren pas au seriós ! Bonjorn, per començar, cossí vos presentar Manu Théron, pinti de tablèus qu’an un rapòrt, un en qualques mots, per les que vos coneisson pas títol en òc, fotografii de subjèctes de la vida vidanta e per aquò occitana, quand fau doni de cors de encara ? Siáu filha de la Provença rocassiera, e coma ela lenga... L’afaire grand es lo passatge, lo passatge siáu pas totjorn facila d’accès. L’enfança fondadora d’aquela lenga, d’aquela cultura, d’aquel art de l’ai passada luench, ambé de gens que m’an vendut viure, coma me l’an passat mei davanciers, mesclat a sei vidas, enriquit de sei vidas... un país fantasmat. La realitat enriquits de la mieuna. de mon país me petèt au « Sovent, un eveniment araMai vivi cada jorn tanben en morre. E l’ai acceptada, dura realitat, mai realitat. País dur, minor, un secret fons, un francés, dins lo monde actuau, assajant de lo melhorar, e mercé, mai mon país. Una part granda de ma bonur simple cambian lo vivi ben! vida es en occitan, es a l’entorn definitivament una vida, Escritura, cant, pintura, de la cultura e de la lenga d’òc que s’organiza la vida, per una cascada de vidas, teatre… Sètz iperactiva, o avètz trobat un biais de conciliar eiretatge e per chausida. Un re-enrasigament volontari mai pas grand monde se aquelas activitats ? Tot es conciliable puèi qu’es e sauvador, benlèu. Fuguèt n’avisa, a ieu me pivela ! » ma vida. E respòndi, me sembla la familha, fuguèt lo teatre, ambé leis autrei questions, que fuguèt l’ensenhament, fuguèt l’espandiment, ara n’es la defensa, l’aparament, siegon essencialas ò minusculas... (Aquela de e l’illustracion per totei lei mejans que me son clinhada, es apielada!) costumiers, familiers e agradius. Escrivi de Questions essencialas e autreis escrichs novèlas, d’articles, de poësia en occitan, canti dins un grop de cant occitan, “Misé Babilha”, tanben minusculs ; Cronicas pacolinas ; Esquissas per un dins un espectacle en occitan, “La Madalena” de retrach de l’ombra (IEO Edicions, respectivamant

N°34 – Novembre Decembre

2010, 2011 e 2014) : es que podèm dire qu’avètz per se !) Mai que pòdon faire leis escrivans? Se renegar? un gost per l’escritura de çò anodin, escriure sus causas que semblan pas totjorn dignas de Abandonar? Continuar dins un silenci quasi ensordent, un isolament quasi totau? Ai chausit de l’atencion de l’artista ? Avètz oblidat Minusculitats e autreis continuar, qu’urosament ai d’amics qu’an sachut essencialitats, publicat en 2015 per l’IEO 06. se faire editors, ai continuat de cantar qu’es un Encara un títol qu’enfonça lo clavèu. Lo minuscul, trabalh d’equipa, de pintar ambé d’autrei pintres, lei minusculitats associadas, lo minusculitge son lo ai continuat de me laissar pas contaminar per fondament de la vida, sa matèria premiera, lo tapís aquelei que son a assajar de tuar lo moviment que n’es lo pedestau, lei fondacions que n’asseguran associatiu, culturau, lo secant, lo confiscant a de l’estabilitat, e la santat. Assajatz de tirar lo tapís fins personalas, sovent mercantilas. sota lei pès d’un eròi, se fracassarà Sens cercar la polemica coma cu que siegue! Lo minuscul es « Ai donc, de per ma estèrla, escrivètz en occitan o primordiau. chausida conscienta en provençal ? Ma familha mairala a espetat per Cercatz pas tròp, la polemica en causa dau terratrema de 1909, e argumentada un exista per que entretenguda pas victima dirècta, mai domatge colaterau, se permetètz l’analogia lectorat minimalista, per lei que l’i an un interès. Escrivi en occitan, aquò es jornalistica. Lo roatge minuscul de cèrtas, mai de segur puei que lo provençau es l’eveniment que fa tot bassacular. un dei dialectes de l’occitan. Es Sovent, un eveniment minor, un qualitat. » impossible de dire “escrivètz secret fons, un bonur simple cambian en provençau ò en occitan” definitivament una vida, una cascada de vidas, mai pas grand monde se n’avisa, a ieu qu’es la mema lenga. Podètz dire “escrivètz en me pivela! E i reveni sovent, qunta bèutat dins una grafia classica ò en grafia dicha mistralenca”, aranha, qunta poesia dins una trauc de soleu que aquò es una chausida personala, e cadun a chausit fa dançar la poussa.... e qunta importància dins lo segon son percors, seis ideologias, sei coneissenças marrit escalier que me vauguèt 6 mes de liech e pròprias. Mai es impossible d’oposar provençau e occitan, estent que son lo generau e un element donc d’escritura. d’aqueu generau. Una comparason per simplificar, Escriure e publicar en occitan : una causida emai siguèssi pas : naturala, militanta e/o riscada ? Una chausida naturala segur, militanta, segur tanben. Riscada es evident. Auriáu ambicionat una carriera literària, la celebritat, la fortuna, lo confórt, seriá estat foliá pura d’escriure en òc. Auriáu, mai realista, pantaiat d’un lectorat mejan, locau, seriá estat aitant foliá d’escriure en occitan grafia classica, subretot en Provença. Ai donc, de per ma chausida conscienta e argumentada un lectorat minimalista, cèrtas, mai de qualitat. Benlèu una autra aplicacion de mei Minusculitats? L’edicion occitana a ren dei mejans de l’edicion francesa, lei libres demòran confidenciaus, meme Lo Diari ignorava un libre pareissut despuei una bòna annada. Es un bel exemple de la situacion deis escrivans occitans, ignorats emai au sieu, emai per leis editors, leis universitaris, la majoritat dei jornalistas... benlèu ignorats d’elei memes.... L’i a que lei correctors per lei reconéisser, de còps per lei secutar ! (Fau sacher se trufar de tot, e començar

N°34 – Novembre Decembre

« Mai tot se pòde ajustar, addicionar, e es aquò la riquèssa ! Siáu tot aquò... e ben mai.... » Siáu marselhesa donc provençala, donc occitana donc francesa, donc europenca, donc ciutadana dau monde, monde terrèstre per lo moment. E ren dins tot aquò se pòu oposar. Mai tot se pòde ajustar, addicionar, e es aquò la riquèssa ! Siáu tot aquò... e ben mai.... Per qual escrivètz, qual lector avètz en cap a l’escriure ? Comencèri d’escriure en òc per meis enfants, que voliáu, entre autrei rasons, li laissar una traça de sei davanciers qu’an totei viscut en òc, e aquò transparéisse dins Questions essencialas e Esquissas, subretot. Escrivi per lei joves, lei joves de tot atge,

per aquelei qu’aiman de se faire plaser ambé la lenga, ambé d’umor, que refusan de se prendre tròp au seriós... mai que refusan pas de se pausar de questions e d’i cercar de solucions. Escrivi pas per un lector en particulier, mai pusleu per un public, un public que vesi benlèu, dins una sala un pauc sorna, un public sensa visatge, mai ambé una votz, de reaccions, un public movadís que preni coma testimòni, qu’interpèli de còps. Es benlèu aquò una desformacion professionala de frema de scena, teatre, cant, l’ensenhament estent tanben un mestier de scena. Mon escritura me sembla facha per èstre legida a votz auta, davans un public que participa, que reagís. Es coma aquò que lo vesi, e ne’n siáu urosa quand se pòu realizar. Escriure es se desvelar davant un public, mai es tanben s’escondre darrier la multiplicitat d’aqueu public, faguent l’escrivan partida de cada element constitutiu dau dich public.

N°34 – Novembre Decembre

A.H.

NÂ°34 â&#x20AC;&#x201C; Novembre Decembre

Tecn’òc

Informatica en occitan Fòrça monde o sabon pas mas la lenga occitana es bravament representada sus internet, que siá un sistèma operatiu en occitan, un navigador web en occitan, de sites web claus en man en occitan, sens parlar de totes los logicials traduches en occitan per de benevòls. Tot aquò es degut a l’aspècte participatiu e collaboratiu d’internet.

Un ordenador en òc :

li permeton tanben de gerir quin site web que siá. Telecargar WordPress : http://oci.wordpress.org

Aquí qualques logicials incontornables per Lo lector vidèo VLC Media Player es un passar vòstre ordenador en lenga occitana e atal èsser en immersion quotidiana dins la lenga, que siatz logicial utile per legir sas vidèos e sas musicas. debutant o completament bilingüe aquò’s per vos : Supòrta fòrça formats dont lo FLV, l’AAC, l’AIFF, l’ogg, totes los formats suportats per WMP etc… La seguida libreOffice, concurrent gratuit de Existís una version portabla de metre sus una clau Microsoft, retrobaretz los logicials equivalents dels USB e de s’emportar pertot. VLC es compatible amb celèbres Word, Excel, Powerpoint… amb, solide, lor la màger part de las plataformas windows, amb Linux e MacOS X siá mai de 20 sistèmas operatius diferents. interfàcia en occitan. LibreOffice es una seguida burotica, tan per lo VLC Media Player es una excellenta alternativa monde professional coma per l’usatge personal. Es gratuita a Windows Media Player. E enfin, se volètz que tot vòstre ordenador compausada d’un tractament de tèxte, de fuèlh de calcul, d’una aisina de presentacion/diaporama, parle occitan, podètz causir un sistèma operatiu dessenh, banca de donadas. Prepausa tanben la Linux coma Mint, Fedora, Debian o lo celèbre possibilitat d’exportar al format PDF, edicion de Ubuntu que remplaçarà vòstre Windows. De milierats d’aplicacions, de milions d’utilizaires, un formulas matematicas, extensions, etc… novèl biais d’utilizar vòstre ordenador ! Rapid e polit, Winrar, la version gratuita del celèbre Ubuntu es un sistèma operatiu intuitiu e securizat, compressor de fichièrs Winzip. Lo podètz aver amb ideal pels ordenadors de burèu, los servidors, los una interfàcia entièrament en occitan per reduire la netbooks e los ordenadors portables. Ubuntu es liure, gratuit, e es compausat de logicials que lo son tanben. talha de vòstres fichièrs per fin de los escambiar. De SMC (aisinas de creacion e gestion de sites internet) son disponibles en occitan : Drupal, Joomla, e Wordpress. WordPress es un sistèma de gestion de contengut liure escrich en PHP e que repausa sus una basa de donadas MySQL. WordPress es utilizat mai que mai coma motor de blog, mas sas foncionalitats

Navegar sul web en òc : Per poder profechar dels sites internet dins lor version en òc, reglatz l’occitan coma lenga favorita dins los paramètres de vòstre navigador. Atal, suls sites multilingües, la version occitana vos apareisserà prioritàriament, siquenon, podètz passar al costat de

N°34 – Novembre Decembre

tot çò qu’existís sens o saber.

Lo Wikiccionari es un projècte gratuit de diccionari multilingüe, escrich amb la collaboracion Internet prepausa fòrça sites e servicis en lenga de totes. Lo site : www.oc.wiktionary.org occitana : - Framadate, alternativa liura al Doodle per convenir Un corrector ortografic existís dempuèi d’un rendètz-vos amb sos contactes. qualques annadas per l’occitan-gascon (Per Noste) - Enciclopèdia de la vida (en anglés Encyclopedia e per l’occitan-lengadocian. La version lengadociana of Life : EOL) es un projècte de bioenciclopèdia entièrament refonduda, sortirà a la debuta de 2017. collaborativa en linha. L’Enciclopèdia contendrà a tèrme un article dedicat a cada espècia vegetala Las perspectivas : a animala coneguda, illustrat de vidèos, de sons, d’imatges, de grafismes e de tèxtes provesits per Los limits actuals son la manca de volontaris d’expèrts. L’interfàcia es disponibla dins mantuna amb un nivèl de lenga sufisent d’un costat e sustot, lenga, e entre autras en occitan. Lo site : lo limit fixat per las nomenclaturas internacionalas http://eol.org/ de las lengas. Concretament, uèi, gaireben la totalitat - Meet Jitsi : per far de visioconferéncia. Equivalent de çò qu’existís es en occitan-lengadocian e pòt pas de Skype : https://meet.jit.si/ èsser declinat dins d’autras variantas. Una demanda - Openstreetmap es un projècte internacional fondat de modificacion es estat facha alprèp de l’IANA, en 2004 amb l’objectiu de crear una mapa liura del organisme que gerís aquelas questions per que sián mond : www.openstreetmap.org possiblas las versions dins mai d’una varianta de l’occitan, coma aquò es lo cas amb, per exemple, lo Una granda partida d’aqueles logicials son francés de França, lo francés del Canadà, lo de estats traduits per l’equipa de l’associacion Tot en Belgica, etc... Òc (www.totenoc.eu) que fa un bèl trabalh per occitanizar lo web. Cedric Valmary Aquela lista es pas brica exaustiva ; existisson bravament de sites institucionals d’associacions o institucions occitanistas, de botigas en linha (Macarèl, IDECO...), de sites de premsa en linha (La Setmana, Lo Diari...) e d’autres mèdias, radiofonics (Ràdio País, Ràdio Lengadòc, Ràdio Occitània...) o de television (Òc Telé, France 3, Tè Vé Òc)...

Las aisinas lingüisticas sus internet :

Occitanica-La mediatèca numerica de l’occitan a per vocacion de donar accès a las nombrosas ressorsas occitanas conservadas o produitas pels diferents actors concernits per la salvagarda, l’estudi e la difusion de la cultura occitana : http://occitanica.eu La Wikipèdia occitana prepausa gaireben 90 000 articles redigits en lenga occitana : www.oc.wikipedia.org

Illustracion © Ol.v!er [H2vPk]

Lo Dicod’Òc (Diccionari) e lo Verb’Òc (Conjugador) del Congrès Permanent de la Lenga Occitana : www.locongres.org

N°34 – Novembre Decembre

Eth Servici Civic, un utís entà desvolopar las associacions. La Seccion Regionau Meidia-Pireneas de

l’Institut

d’Estudis

Occitans

qu’arriba tot just d’obtier l’agradament d’intermediacion dau Servici Civic. Dab aqueth agradament, l’IEO MP que’s hica a la dispausicion de totas las associacions qui’s dedican a la lenga ena Region LengadòcRosselhon-Meidia-Pireneas. En efèit, l’IEO MP que’vs da la possibilitat d’arcuélher,

pendent

mission

de 6 a 12 mes, ua volentària o un volentari que poderà participar a la vita de la vòsta estructura e au sué desvolopament. Atau, se voletz arcuélher quauquarrís, que’vs podem hèr profitar d’ua convencion de Servici Civic. Tanben, que v’aidaram entà : hèr las vòstas demarchas

TOTAS LAS INFORMACIONS SUS VOTRE MISSION VOUS ATTEND SUR

SERVICE-CIVIQUE.GOUV.FR

#FAITESLESAUT cathy.ieomp@gmail.com

administrativas, cercar un volentari o ua volentària, preparar l’arribada de la joena o dau joen, definir la o las missions de la persona en Servici Civic, gerir eths pagaments, etc. Ara, s’ètz interessats per eth

16À 30 25ANS

FRANCE MISSIONS : A 35 ÒRAS ANS 24 ET 6 SITUATION – 8 – 10 PER SETMANA EN DEMESES HANDICAP ÉTRANGER

dispositiu de Servici Civic, n’esitetz pas mes e contactatz l’IEO MP : 09 62 56 09 91 (diluns e dimars) o cathy.ieomp@gmail.com

Paginas reservadas als abonats ! Lo Diari version Premium :

• 1 an • 6 numeròs • 32 painas e 4 rubricas exclusivas • un exemplar de la revista adreçat per corrièr directament en çò vòstre • 24 € per an









Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM–TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 2 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 €de port par an. 2 Abonnements Zone 1 uniquement.

Dossier

La seleccion per Nadal Es un plaser e/o un problèma : trobar presents per Nadal. Coma èm al servici de nòstres lectors, l’equipa Lo Diari e Julia de la Tuta d’Òc (a Tolosa), vos prepausam una seleccion de produits culturals a l’entorn de l’occitan. PELS PICHONS : Paddington, Paul King, Studiocanal, doblatge per Conta’m ; Las aventuras d’un petit ors, que sap far la marmelada, dins una familha anglesa. Doçor e umor al programa !

PER L’AMIC PARISENC QUE PARLA PAS LA LENGA : Les mots d’Aliénor, Aliénor d’Aquitaine et son siècle, Kathy Bernard, Edicions confluences ; Un abecedari per far coneissença amb aquela granda femna de son temps, descobrir sa personalitat, son existéncia, sa familha... 18 €.

PELS ADOS : Los ignorants, Etienne Davodeau, roman grafic ; Un autor e un vinhairon : rescontre improbable e doncas ric. Raconte d’una annada a escambiar amb dos mondes que se deurián pas rescontrar ; 25 €.

DEL CONFIRMAT A L’EXPÈRT : Des histoires de mots du latin au gascon, André Hourcade, Gascons o amics dels gascons o curioses se vos sètz totjorn demandat perque se ditz « chivau », mas « cavala », o que sètz de donar de sens a vòstre vocabulari, la responsa es aicí ; 18 €.

N°34 – Novembre Decembre

PER VIATJAR : Libre del Causse, Pau Gairaud, edicions Vent Terral ; daissem l’argumentari a Cecila Chapduelh, de retrobar p.20 ; 19 €.

PER FAR ORIGINAL : Lolo s’en va au bout du monde, Kamishibaï, Anni Murat e illustracions A. Lesage ; Le taillepage, Aquel teatre d’imatges japonés a trobat son camin fins a Occitània. Un quadre de boès, cartas amb illustracions e tèxtes e l’enveja de contar : aquò les elements del succès del kamishibaï ; de 30 a 40 € segon modèl

Mémoires de Toulouse, Guy Jalabert, Presses Universitaires du Midi ; Un viatge de mai d’un mièg-sègle dins la ciutat mondina, entre remembres personals, archius, enquèstas de terren e paraulas de tolosencs ; 14,50 €.

PER LAS AURELHAS : La Mal Coiffée, Daunas de còr, Aqueles : totes tres sortisson lèu lèu un album novèl. E de tot biais, pensam qu’an pas besonh de presentacion, de tant que la qualitat de lor musica parla per eles. A mand de sortir. LE PETIT QUICÒM : miralhòt La Lauseta, miralhòts de pòcha, per un accessòri occitan mai discret e practic. 56 o 75mm, de 5,50 a 7 € segon modèl.

N°34 – Novembre Decembre

Qu’avem legit

DENIS SAURAT :

un ressuscitat dera lenga (1890_1958)

Denis Saurat que nasquèc a Tolosa de familha venguda deth país foishenc d'Arièja, exactament de Lairòla proishi de Serras d'Arget. Qu'agèc tres o quat'ans quan dam pair e mair se trobèc emigrat en nòrd deth costat de Lille. Eths estudis, e pueish un brave caminament universitari qu'au esluenharàn encara mes deras raïgas, puishque agregat d'anglés e doctor ès/letras que serà director deth « Institut Français du Royaume-Uni » de 1924 a 1945 e professor en King's College de 1926 a 1950. E miracle ! en 1952, arretirat a Niça que'ths medecins li avian arrecommandat coma país mes asorelhat, que's botèc d'un còp a escríver en Òc ! E pas qu'un chic ! Quate mila verses d'ua epopèia, « Encaminament catar », publicat en partida peth IEO (Messatges) en 1955 e qu'aurà bèra edicion en 2010 dab « Introduction, traduction et notes » de Jean-François Courouau, professor dera universitat deth Miralh. Que'n fuc eth prumèr estonat : aquò qu'ei pueijat d'eth, e deth fons deths siècles, coma se li èra « dictat », e que's senteish « guaireben catastrofat d'aquera estonanta genèsis » (Andrée-Paule Lafont)! Qu'avia eth Denis, tot mainat, plan entenut, escotat, cresasque parlat, popat de tota manièra, era lenga dab pair e mair, e que sabem quin çò aprés enas prumèras annadas ei çò mes plan aprés, e que, ja sia enterrat tota ua vida, ne serà pas james desbrembat, prèst a tornar desquir coma camparòus ara tardor ! Qu'ei çò que li arribèc, e que seria a estudiar mes pregondament aqueth fenomèn pro estonant. Quau encaminament psicologic e nerviós aquò supausa ? E qu'ei escrivut çò qu'escriu non pas en ua lenga farlabicada mes en parlar dera valea dera Barguilhèra, dab quauques francismes eritats cresasque, e quauques anglicismes, mistralismes, coma ac analisa J.F. Courouau. N'ei cap simple !

revista « Soleils d'Oc » poèmes sièus dab ua « version » en occitan deth Saurat. Aqueste qu'explicarà tostemps qu'aqueri tèxtes que son pueijats en era en francés e en eth en occitan d'un fons pregond deth sècle XIV ! Denis Saurat qu'ei estat un especialiste deths escrivans anglesi Milton e Blake, qu'au an inspirat tota era vida, mes especialiste tanben d'esoterisme, d'ocultisme, qu'a escrivut deras experiéncias deth Victor Hugo, era sièva grana admiracion, Hugo que fasia virar taulas, qu'ac sabetz...Que s'interessèc tanben de pròishi ara « kabbale » e ara lenga ebraïca. Tot aquò que se'n tròba era influencia en aqueth long tèxte mistic qu'ei « L'encaminament catar » que seria pas seriós de vole'n ací parlar en quauquas linhas ! A vos de descobrir coma è tornat fèr en aquesta « dentrada » un escrivan plan a part dab qui me senti afinitats mes plan de diferencias pr'aquò. Coma eth que som ariejoès, mes deth costat gascon, coma eth après 60 ans que'm sentí capable d'escríver era lenga ! E randolejant enas mièvas montanhas coseranesas, que cresi aver quauque còp sentit dejós eths pès retronir coma un encantament !

Cu a escrivut çò qu'a escrivut ? Quin a podut escríver en ua lenga qu'avia perduda ? Eths « Poèmes catars », o « mistics », qu'embarrassèren eths occitanistes deras annadas 50, e tanplan Paulhan que'n publiquèc ena NNRF en 1953. Saurat n'ei cap un solitari encara en aqueras annadas, qu'entrèc en contact dab eth çò melhor deths escrivans provençaus, Peyre, Camproux, Lafont, etc..., e granas familhas de Provença, en particulier era d'ua qu'escriu en francés e publica ena

N°34 – Novembre Decembre

Miquèu Pujòl

Lenga

« Aver » en francés Dins la cronica intitulada Aver, datada del 25 d'abrial de 2016, parlavi de las diferentas fòrmas qu'a l'infinitiu aver dins los diferents parlars nòstres. Ne comptavi dètz-e-uèch. Sense emplegar lo mot francés avoir, explicavi que l'occitan gascon lomanhòl àuger voliá dire « aver ». E tot lo mond aurà comprés. Aquò implica qu'es pas la pena d'aver recors al francés per donar lo sens de tala o tala fòrma d'occitan local. Per aquò far, es possible d'emplegar un occitan que tot lo mond compren. Es aquò l'occitan estandard. De segur, las personas que son pas dialectològas de mestièr — e que son l'immensa majoritat — se poiran benlèu pas empachar de pensar : « Un còp de mai, la polida unitat del francés ont, per exemple, se ditz sonque avoir, fòrma un contrast terrible ambe l'evidenta diversitat occitana ont se ditz avure dins l'occitan lengadocian de Rodés, auer dins l'occitan gascon d'Aush e aguer dins l'occitan provençal de Manòsca. D'un costat avèm una lenga; de l'autre costat avèm un ensemble de parlars locals que fòrman tanben una lenga. E, coma sèm occitanistas, refusam de dire que nòstres parlars an pas la meteissa dignitat que la lenga de Voltaire. Volèm pas d'un occitan que seriá lo sol “bon”, mentre que las autras fòrmas de lenga nòstra serián condemnadas. Volèm respectar la diversitat dialectala occitana. » Es un rasonament just, mas que pren pas en compte que la meitat de la realitat : respectar totalament la diversitat dialectala occitana es pas incompatible ambe l'existéncia d'un occitan estandard. Dins las regions ont lo francés se parla naturalament despuèi la fin de l'empèri roman, la diversitat dialectala es tant importanta coma dins lo domeni lingüistic occitan. En 1914, quand i aviá encara de milions de personas que « parlavan patés », los que parlàvan un « patés francés », disián pas totes avoir; se'n manca de plan ! La mapa 82 de l'A.L.F. de Gilléron pòrta coma fòrmas localas correspondentas al francés estandard avoir : aouar, aoué, aouèr, aoui, ava, avar, avé, avèr, avèy, avo, avoua, avouar, avoué, avouèr, avoueyr, ayé, ayou, évèr, évoué, èouè, èvo, èvouar. Aquò fa vint-e-doás fòrmas. (Las ai escrichas dins una grafia a la francesa per representar d'una manièra immediatament legibla l'autentica prononciacion. Per exemple aoui se legís [awi].) E la fòrma aouèr — qu'es luènh de la fòrma estandard avoir — es la de mai d'un parlar al ras de París ! 18 fòrmas dins los « pateses occitans »; 22 fòrmas dins los pateses franceses : la diversitat dialectala francesa es encara mai importanta que la diversitat dialectala occitana. Se lo francés estandard a causit despuèi longtemps, coma fòrma estandard, avoir, nosautres avèm causit despuèi encara mai de temps la fòrma estandard aver. Jacme Taupiac

La Piboleta, dimècres 27 d'abrial de 2016.

N°34 – Novembre Decembre

A la facultat

Études sur la littérature occitane du Moyen-Âge : le sabent e le libre

al milhor començar per au díser : es aquí question d'un libre sabent (al sens de scientific), çò qu'es mès que mès atendut en çò de Lambert-Lucas, editor de qualitat, especializat dins las sciéncias del lengatge. Pr'aquò, un obratge scientific pausa totjorn al critic – o mai modèstament al comentator – l'espinosa question del rapòrt entre la facilitat de lectura e l'interès scientific. Per au díser d'un autre biais : far simple e comprensible, sens tombar dins çò simplista, segon le mot d'Einstein1.

Le trabalh de G. Gouiran, Professor emerit de l'Universitat Paul-Valery Montpelhièr III, reünit e presentat per Gilda Caiti-Russo, es tan ample coma dense. D'aquí la presentacion en forma de dobla percors. Meton en agait tèxtes lirics – tèxtes narratius, Études espandís d'en primièr un percors a travèrs d'unas de las grandas òbras de la literatura occitana medievala, totjorn amb biaisses de véser descalats, frescas, mas totjorn scientificas. Òm aprendrà per exemple cossí Bernart de Ventadorn es vengut le fèr de lança de la literatura del fin'amor alara que n'enfranh alègrament totas las règlas long de sos vèrses ! « C'est cette intelligence du texte, cette capacité de jongler avec des œuvres qui, disons-le, ne sont pas d'un accès immédiat, que nous avons voulu privilégier. » soslinha Gilda Caiti-Russo a l'abans-tast. Mas parièra manièra d'antologia es totjorn, tanben, una exploracion dels estudis d'un scientific, d'un cercaire. Pr'aquò, pòt semblar que las publicacions de G. Gouiran, donada lor rigor e apròchas originalas, meriten efectivament l'interès. D'autra part, òm constata clarament la progression dels estudis occitans : qualques dels voids scientifics deplorats per l'autor son uèi comblats, çò que nos pòt sonque regaudir. Aquò dit, far una tala soma impausa de far un pauc de critica, e mai d'autocritica. En efèit, se pausa en filigrana la question de la compartimentacion dels estudis universitaris en França, l'occitan va pas amb le francés, quand avèm vesins qu'an un domeni d'estudis –la romanisitique– pro vaste per englobar l'occitan, sens qu’aquò pause cap de problèmas. Que l'excelléncia de nòstres cercaires (e cercairas !) en lenga o literatura occitana faga doblidar que « Sauf éclatante et très improbable reverdie, on est arrivés au terme du

long processus de rupture entre les études occitanes médiévales et l'université et la recherche françaises, qui n'ont décidément ni la capacité ni le désir d'assumer le trop moderne bilinguisme de la littérature médiévale de France (…) ». Le constat nos convida a considerar l'importància d'aquels trabalhs : esclairant tèxtes al fondament de la literatura europenca e notadament francesa, demòstran, de fait, que l'ignorància del domeni occitan es una pèrda per la compreneson d'un espaci temporal, espacial e cultural, plan important. S'òm pòt pas negar qu'Études s'adreça a un public al mens avertit, es incontestable tanpauc que balharà als literaris e autres scientifics del tèxte, un balajatge interessant, tant per l'estudi que prepausa, que per sos angles d'apròchi, definitivament originals. Davant la flaquesa quantitativa dels estudis occitans en França (las paginas « a la facultat » vos auràn, esperam, convengut de lor qualitat) ; davant las resisténcias, reticéncias o ignoràncias de l'Universitat francesa, òm pòt pas dobtar que la qualitat d'aquestas recèrcas atèstan de l'importància del subjècte e del seriós dels cercaires. Tant de rasons de recomandar Études. Esperam enfin que G. Gouiran coma totes sos omològues occitan(a)s sauràn suscitar vocacions, per çò que la recèrca dins les domenis dels estudis occitans se resumisca pas a sos autors de referéncia. Aldric HAGÈGE

1 Everything should be made as simple as possible, but not simpler, « cal que tot siá fach del biais le mai simple, mas pas simplista »

N°34 – Novembre Decembre

ABONAMENT Offre d’abonement p. 5 IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat 3100 Toulouse

N°34 – Novembre Decembre

www.lodiari.com/le-magazine noscontactar@lo diari.com

Agenda novembre, exposicion sus l’òbra NB : A l’ora d’acabar la revista, de Dantoine, un caricaturista totas las programacions son pas carcassonés dins la granda guèrra arrestadas. (1914-1918). Consultar la documentacion dedicada. Del 3 al 24 de novembre

Novembre

Projeccions

Companhs de Paratge

compagnonsparatge.blogspot.com

18 de novembre Serada del Festenal : Los trobadors cantan l’art roman

Puègnautièr

Na Loba Estanquet de l’Ostal Occitan 20h45 Una tièra de projeccions a Òda a Montsegur l’Estanquet de l’Ostal Occitan de festival-troubadoursartroman.fr Narbona (dijòus 3, 10, 17 e 24 de novembre). 18 de novembre Narbona

5 de novembre

Festenal occitan

Pàmias

Sala del Jòc del Malh Castras Teatre en òc : « Viva los Centre de Lésers de Lambèrt viatges », pèça bilingüa occitan14h – 17h francés jogada per la tropa Eths Estagi de danças, amb Corina Escanacrabas. Dintrada liura. Giacomello, que vos permetrà 21h de descobrir e/o d’aprigondir los 05.61.69.60.96 ostaloc09@club-internet.fr rondèus. Estagi de danças

Tarifa : 5 € (escolars, estudiants, caumaires, sòcis IEO) e 8 € pels autres. Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 – azalais@wanadoo.fr

10 de novembre Universitat de la vinha al vin

Ferrals-las-Corbièras

Espaci Cultural de 8h30 e 17h30

www.universitevignevin.fr DOSSIER DE PRESSE

11ème édition du Festival Les Troubadours chantent l'art roman en Languedoc Roussillon Midi Pyrénées Du 7 mai au 25 novembre 2016

del 2 al 19 de novembre Mòstra

Pàmias

Mediatèca Exposicion de las òbras del concors-fotòs sul tèma Ponts e viaductes d’Occitània. Bibliotèca dels Pujòls, del dimècres 2 al dimècres 30 de

15 de decembre Teatre

Vilafranca de Roergue

Teatre Jan de l’Ors IEO del Vilafrancat e les Espaces Culturel/ATP de Villefranche 17 de novembre Conferéncia-lecturas

Sant Ilari

Abadiá 18h30 Lo sèti de Bèucaire amb Los

N°34 – Novembre Decembre

19 de novembre Festenal occitan

Pàmias

Mediatèca 10h : Dejunar literari : Dantoine, un caricaturista carcassonés dins la granda guèrra (1914-1918) presentat per Laurenç Mallard, caricaturista audenc. 11h30 : Remesa dels prèmis del concors-fotòs sul tèma Ponts e viaductes d’Occitània. 16h45 : Contes en occitan e en francés per Boby lo contejaire. Gratuit Pàmias (Jòc del Malh) 18h30 : inauguracion del Festenal 19h30 : repais del país (mongetada). Sus reservacion. Normal : 20 € ; aderents IEO, Cercle occitan, Lauseta, Calandreta : 15 € ; mens de 12 ans : 5 € 21h30 : concèrt-bal animat pel grop Remenilha. normal : 8 €; aderents IEO, Cercle occitan, Lauseta, Calandreta : 5 € ; mens

de 12 ans : a gratis

05.61.69.60.96 ostaloc09@club-internet.fr

19 de novembre Histoire d’un jour

Castras

15h – 17h Dins l’encastre de « Histoires d’un Jour », l’Ofici de Torisme de Castras, en partenariat amb lo Centre Occitan del País Castrés, programa una visita comentada en francés, a pè, a la descobèrta de Castras, a l’entorn de la nòstra cultura e del nòstre patrimòni. Animacions amb los dançaires del Centre Occitan del País Castrés e un recampament de musicaires. Entresenhas e inscripcions : Ofici de Torisme de Castras al 05 63 62 63 62.

Puègnautièr

Mòstra, estrena-lectura (diluns 21, 18h30), conte-jove public (dimècres, 15h), Conferéncia Cogordonesca (divendres 18h30) e repais tot-coja (divendres, 20 h).

del 21 al 25 de novembre Celebracion de las cucurbitacèas

IEO del Vilafrancat

Decembre

IEO Aude occitan-aude.over-blog.com

22 de novembre Estanquet

Argon

Ostal de Cabardés 18h30 Estanquet de Fasètz la Lenga en Cabardés : La joinesa occitana

fasetz-la-lenga-en-cabardes. over-blog.com

del 25 al 27 de novembre Rescontre italo/occitanas

Rebèl & Puèglaurenç

A Revèl : 19 e 20 novembre – conferéncia « L’immigration Jornadas de L’Arraset italienne en Occitanie », ambe L’Arraset Francés Cipollone, lo divendres « La gaule romaine », conferéncias. de vèspre. Dintrada liura e gratuita, repais – passa-carrièra e animacion del sus plaça possible, 15 € sus Mercat lo dissabte matin. reservacion. A Puèglaurenç : Ostal de la Cultura – mercat italian e mòstra la 06 82 49 12 04 dimenjada. adaziron@wanadoo.fr – estagi de tarantèla, passacarrièra, concèrts/balèti ambe 20 de novembre Les Musiciens Calabrais e Los Festenal occitan d’Endacòm lo dissabte. Pàmias – conferéncia « Les cathares Sala del Jòc del Malh 15 oras : Trobadors, filme de Puylaurantais », ambe Marisa Laborde, lo dimenge de vèspre. Miquèl Gayraud. A gràtis. 17 oras : Concèrt amb Arredalh Centre Occitan del País Castrés (musica-cant). Normal : 8 € ; al 05 63 72 40 61 – azalais@ wanadoo.fr aderents IEO, Cercle occitan, Lauseta, Calandreta : 5 € ; mens de 12 ans : a gratis 26 de novembre 05.61.69.60.96 ostaloc09@club-internet.fr

Jurié (cants)

Fèsta

Arcanhac

1èr de decembre Serada Pergamins per camins

Nimes

Caire d’òc 18h30 Presentacion del cançonièr totemic « Lo resson de la pèira » titolat Vira, vira, electronet. per sos autors, Marie-José Fages-Lhubac e Jean-Michel Lhubac amb una pichòta part de concèrt, visionatge del DVD qu’acompanha lo libre. Marineta Mazoyer presentarà qualques uns de sos libres per enfants qu’escriu e illustra soleta, fòrta de sa longa carrièra de regenta. Del 1 al 3 de decembre Formacion a la traduccion en lenga occitana

Bedós

Formacion de 3 dias, los 1, 2 e 3 de deceme de 2016 a Bedós (64490) dens l’ambient conviviau e agradiu de la Vath d’Aspa. Formacion ubèrta aus emplegats, caumaires o estagiaris individuaus. Que trobaratz en pèças juntas l’anóncia e lo programa de la formacion.

Sala de las fèstas 19h Serada cabaret animada per Tà totas entresenhas, contactar l’organizator : camins.letras@ Jérôme Vialaret (contes) e Renat orange.fr – 06 81 30 57 67

N°34 – Novembre Decembre

7 de decembre A la descobèrta d’una òbra

Rodés

Ostal de las associacions IEO 12

8 de decembre

18h30 Estanquet Fasètz la Lenga en Cabardés

fasetz-la-lenga-en-cabardes. over-blog.com

18 de decembre (jos resèrva)

Estanquet

Animacion

Ostal occitan Estanquet : Max Roqueta presentat per Jean Marc Villalonga

17h Animacion del Mercat de Nadal de Castras e concèrt de nadalets amb diferents gropes lo dimenge 18 de decembre, a 17h. A gratis, participacion liura.

Narbona

del 8 al 19 de decembre: Temps de Nadal

Carcassona

Castras

Centre Occitan del País Castrés al 05 63 72 40 61 - azalais@ wanadoo.fr

Ostal Sirventés Mòstra de pinturas de C. Bourrel (estrena lo dijòus 8, a 18h30) ; divendres 16, 18h30 : Anna 22 de decembre Réby parla dels Reis ; diluns 19, Nadal 19h : tasta vins-chocolat (sus Argelièrs inscripcion) Nadal al Cafè de Marcelin Albèrt ieo11@ieo-oc.org www.cafemarcelinalbert.com

10 de decembre Espectacle de fin d’annada

Nimes

Teatre Cristian Liger 20h30 : Pèça de teatre de la companhiá La Rampa « Espanhòl d’aquí ». Tarifa : 15 €, 12 € (membres associatius), 9 € (enfants mens de 12 ans). Reservacion conselhada al 04 66 76 19 09 o ieo30@orange.fr.

22 de decembre Estanquet

Narbona

Ostal occitan Estanquet : Los dessèrts de Nadal 31 de decembre Repais-dançarèl

Castras

Restaurant del Pargue de las mòstras Repais-dançarèl a l’escasença de 10 de decembre Sant Silvèstre lo dissabte 31 de Concèrt decembre de 2016, tre 19h30, a la Carcassona sala del restaurant del Pargue de Capèl Roge las mòstras (avenguda del Sidòbre Moussu T e los Jovents : a Castras). Navega (amb la Calandreta de Centre Occitan del País Castrés Carcassona) al 05 63 72 40 61 - azalais@ wanadoo.fr

13 de decembre Estanquet

Argon

Ostal de Cabardés

N°34 – Novembre Decembre

Febrièr Bafa occitan

Carcassona

Estagi de formacion per lo Bafa occitan occitan-aude.over-blog.com

o diari L a cul tura, en occitan

Vos desiras de

BONAS FÈSTAS Rendètz- vos en 2017, per mai d’actualitat e de cultura en occitan

N°34 – Novembre Decembre

g h

q d

k z

NADAL BOX del Grelh Roergàs

Lo temps perdut - CALELHON / 3€ Los cants del Grelh - MOULY-SCHMITT / 4€ Bertomieu o lo torn del Roèrgue - MOULY Enric /4€ Douço Bilo Maire - LACOUT Loïs / 4€ Lo Nòstre Roèrgue aimat (I) - BÒNI Maurice / 5€ Lo nòstre Mouly (Omenatge) - OBRATGE Collectiu / 4.50€ Rajòls d'antan, reedicion - MOULY Enric / 5.50€ Contes e Novèlas del Roèrgue N° 1 : Lo Casalet de la Bomiana - VOET Paul / 2€ Contes e Novèlas del Roèrgue N° 4 : Dichas e Presics - BOUISSOU A. Paire / 2€ Contes e Novèlas del Roèrgue N° 8 : GALY, un grelh dins sa vinha - VOET Paul / 2€ Nanet del rampalm - CALELHON-SEGURET / 5€ Joan de la Font - CAZALS Alban / 10€ Femnas dins la bíblia - CAZALS Alban / 7.50€ Racontes risolièrs d'Olt - BRAYAC Pierre / 8€ Una lutz sul camin - COMBAS Géli / 9€ Los bons racontes del tindelaire - VALÈS-BÒNI / 9€ Al Caire del terrador - BÒSC Zéﬁr / 3€ La ﬁlha del pagés - VALÈS Louis / 7.50€ Tous les livres mentionnés ci-dessus font l’objet de – 50% du prix de vente actuel Pour vos commandes vous pouvez vous adresser à : L’Ostal del Patrimòni Grelh Roergàs Place Foch 12000 RODEZ 05-65-68-18-75 grelh.roergas@gmail.com Merci d’indiquer les titres vous intéressant. Joindre un chèque à l’ordre du Grelh Roergàs. 2.00 € de frais de port sont demandés par livre.

Lo diari

L a cul tura, en occitan