Lo Diari 38

RESCONTRE La Mal Coiffée

DORSIÈR

▪ Camins de guèrra ▪ Estivada de Rodés

3QA

#38 Julhet / Agost 2017 - 5€

Lilà de Cocahna

Crédit : Marc Oriol DIRECTEUR DE PUBLICATION Pierre Loubère RÉDACTEUR EN CHEF Sébastien Pugin RÉDACTEURS Sylvain Chabaud Caroline Dufau MAQUETTISTE Elodie Saulnier IMPRESSION & ROUTAGE P.R.D., Millau Remerciements à nos partenaires, relecteurs,contributeurs et collaborateurs Lise Gros, Sylvain Carrère, Julie Loubère, Michel Pujol, Perrine Charteau, Cathy Lacroix et Cécile Chapduelh.

Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse ISSN : 2427–5735

Edito

Sébastien PUGIN Cap Redactor

Ua etapa navèra !

Lo Diari que passa a 36 pajas (Tiò que m’ac sèi ! Qu’ètz a pensar qu’ei la 36au evolucion de qui v’anonciam...).

Dus ans après la sortida a la venta, Lo Diari que’vs perpausa d’ara enlà 4 pajas de mes.

Dit atau, ne sembla pas a gran causa. Totun, a de bonas, que’ns hè gòi de v’anonciar aquera navèra de qui, per nosauts, ei un vertadèr progrès. Las 4 pajas suplementàrias (12,5 % de mes e sense nada aumentacion de prètz), que son 4 pajas de contengut redigit. Aqueth creish que’ns permet de ns’apressar tostemps mes deus magazines « normaus » ; sustot quan pensam que laguens d’un magazine de 80 pajas, los articles qu’arrepresentan sonque la mitat deu contengut.

Entà perennizar aqueth format de 36 pajas qu’avem considerat mes d’un factor. Tot permèr, la nosta organizacion intèrna que s’ei plan estructurada e professionalizada entà estar en capablor de pervesir tot còp 36 pajas en mantier la nosta exigéncia de qualitat.

Tanben, que ns’emparam sus eth sostien deus lectors e deus partenaris (institucionaus, anonciaires, monde culturau, etc).

Enfin, çò mes important qu’ei que podem comptar dab ua activitat culturau de qualitat per tota l’Occitania. Que i a tostemps quauquarren a vos contar ! Que volem donc estar presents au maximum entà hèr un mèdia de qui sia un rebat vertadèr de la cultura en occitan e de la sua diversitat pertot en Occitania. Atau, dab aqueth numèro 38, qu’arretrobaratz : reportatges en Provença (Uèi, Matthieu Poitevin) e en Gasconha (Canta se Gausa, la Shuc), portrèits d’actors culturaus lengadocians (La Mal Coiffée, Joan-Pau Creissac), un sarròt d’eveniments deu Limosin entiò las Pireneas e totas las vòstas arrubricas tradicionaus e navèras (Barrutlatges, Clic & Scroll e Servici Civic).

Alavetz, a l’ora de preparar las vacanças, ne desbrembetz pas eth vòste Diari !

ABONATZ -VOS A

LO DIARI 1 AN 6 NUMEROS

Vos cal decopar e tornar amb vòstre pagament a :

IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat 31000 Toulouse

abonatz - vos en linha 1

www.lodiari.com/le-magazine

M.

24 €

6

NUMÈR

Code Postal :

Mme.

2

OS

1

AN

Nom - Structure : Prénom - Contact : Adresse : Ville :

Date et signature :

Pays : N° Tél :

E-mail :

Souhaite souscrire abonnement(s) à 24€ l’un, servi en zone2 réglés par chèque à l’ordre de « IEO MP »

soit

€ de port, soit un total de

€

Les informations recueillies à partir de ce formulaire font l’objet d’un traitement informatique destiné à l’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari.

Conformément à la loi « informatique et libertés » du 6 janvier 1978 modifiée, vous disposez d’un droit d’accès et de rectification aux informations qui vous concernent.

L’abonnement est valable pour six numéros à compter de la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours pourra être reporté en conséquence.

1 - Abonnements Zone 1 uniquement (paiement par carte bancaire) 2 - Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM-TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 3 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 € de port par an.

Somari

Lo qüatuor de cant polifonic La Mal Coiffée, compausat de Marie Coumes, Myriam Boisserie, Lætitia Dutech, Karine Berny, que’s lança en ua aventura navèra dab l’espectacle e album a viéner « E los leons ».

PAGE

8

LA MAL COIFFÉE Las edicions de l’IEO d’Òlt publican una òbra de joinessa de Jules Cubaynes, fins ara tapuscricha. Es un jornal tengut de 1914 a 1919, en plena guèrra mondiala, que conta la vida quotidiana d’un mobilizat testimòni, a son biais, del grand trebolament de son epòca.

CAMINS DE GUÈRRA

10

PAGE

RESCONTRE

DORSIÈR

6 • Fotomatòn

16 • Libe Joens

24 • Tresaur en lum

7 • Sul web

17 • D'escart e de talvèra

26 • Critica Literaria

18 • Musica

27 • Critica Literaria

• Mon volontariat 8 • Rescontre

La Mal Coiffée

10 • Dorsièr

Camins de guèrra

12 • Dorsièr

Estivada de Rodés

14 • Lo Scopitòne 15 • Critica Literaria

Soleu d'argent - UÈI

19 • 3QA

Lilà Fraysse - Cocahna

20 • Rescontre

Joan-Pau Creissac

22 • Clic & Scroll 23 • Barrutlatges Seta

28 • Edicions 29 • Pensadas Félix Castan

30 • Musica

Rêvolution - IAM

31 • TV 32 • Diariscope 33 • Agenda

SABOURAUD

JULIEN

Fotomatòn

Qué çò qui v’a motivat a har cervesa artesanau, e de’n har lo vòste mestièr ?

Au mes d’aost de 2013, qu’èram tres joens en cèrca d’activitat professionau. Que comencèm en har cervesa en amator, puish que visitèm bracerias, notadament en Bretanha. Que ns'a calut ua annada entà amassar los finançaments, apitar la partida administratiu, e lançar la Shuc, la cervesa artesanau biarnesa. A la debuta qu’èram tres gerents. Adara qu’èm dus gavidaires, Jean-Baptiste Mercier e jo. La nosta motivacion qu’èra (e que n’ei tostemps !) de desvolopar ua activitat qui’s posqui inscríver en lo consomar locau, artesanau e de qualitat.

En mei d’aquò, aquera Shuc qu’a un nom e tota ua identitat en lenga nosta.

Quiòc, qu’avem volut crear un produit « identitari », vam díser.

Que volevam har LA cervesa biarnesa. Atau l’objectiu de partença. E d’i botar la lenga, que’ns semblava evident e essenciau.

En mei deu nom, qué çò qui hè aquera « shuc » biarnesa ?

Dejà, qu’èm en lo hialat de la Tinda, la moneda locau biarnesa.

Puish las recèptas qu’integran

6 – Lo Diari

produits locaus : cuja tà la cervesa d’abòr, avanhons tà la cervesa d’estiu, chic de sau de Salias de Biarn tà reequilibrar los mineraus...

Qu’esperam un jorn tribalhar dab auberons e malts locaus. N’èm pas briga en ua region productora d’aqueras mestiors permèras qui’ns hèn besonh. Peu moment, que las hèm viéner d’Alsaça e d’Alemanha.

Cada braceria que desvolopa lo son biaish. Tà la Shuc, que s’arretròba tanben en l’univers visuau. Cada cervesa de la gama qu’a lo son personatge, las soas istorietas, enter jòcs de mots e arrepoèrs, en ligam dab la cultura e l’imaginari biarnés.

Que’vs trobam a Pau, 2 carrèra Balaitós, un lòc de venta dirècte, de degustacion, de produccion.

Quin e v’i ètz escaduts a apitar aqueth endret deus arcuelhós ?

Qu’avem avut l’oportunitat de logar aqueth locau, on avem podut installà’s, amenatjar au besonh, lançar la produccion. Tot permèr, que virèva en venta dirècta, puish

qu’avem ubèrt la partida bar dab la terrassa. La braceria que pòt semblar chic isolada, au miei d’un quartièr meilèu residenciau, pròche de l’universitat. Totun que vira plan de com cau. Qu’èm ubèrts de 11h dinc a 22h. La partida produccion que’ns pren fòrt de temps, qu’èm plan en aqueths oraris.

On podem arretrobar la Shuc aulhors ?

Quauquas associacions que’ns segueishen de la debuta enlà, tau com lo Carnaval Biarnés, lo Med’òc de Pau, las escòlas Calandreta tanben... o enqüèra los eveniments de la sason « Seteme en Biarn » dab la hèsta de la Sau a Salias, la hèra deu hormatge a Laruntz, la hèsta deus aulhèrs d’Aràmits. Adara que tocam un hialat evenemenciau mei larg, tanben cavistas, espicerias, restaurants, bars. Lo public be s’ei diversificat.

Caroline Dufau A seguir suu site : brasserie-bearnaise.fr

Sul web

« Oc Futura »

dos punts, dobrissètz la cultura

L’idèa es simpla mas bèla : prepausar cada mes articles, documentaris, contenguts culturals dels mèdias occitans escampilhats d’en pertot sus Internet en les recampant a l’entorn de tematicas d’actualitat generala.

Finançat per la region Nòva Aquitània e portat per Oc Prod (productor d’Oc Tele), le portal OcFutura1 (de prononciar «a l’occitana») recampa d’actors mai que mai d’Aquitània mes tanbens le CIRDÒC, establiment interregional.

Pasmens, la visita es simpla e bèla: sus una sola pagina, desfilan les contenguts prepausats pels

partenaris. A cadun, segon sos usatges preferits, de causir le tipe de document e le biais d’ac consultar que li conven melhor.

Pels curioses o neofits, es un biais de se familiarizar amb l’idèa qu’existisson mèdias occitans que pòden produsir contenguts de qualitat sus tematicas que despassan le camp de las problematicas occitanas.

Pels occitanosensibilizats, negats jos quantitats d’informacions ont se tròba tant de qué beure coma de qué minjar, es l’escasença de trobar documents que, si que non, i serián passats a costat.

Pels actors dels mèdias, pòt pas far de mal de trabalhar ensemble e sembla tirar tot le monde cap amont. Amai, d’actors istorics ne costejan de mai recents.

Malgrat qualques dificultats, notadament per tenir le ritme, le projècte, que la fasa experimentala n’es prevista per un an, recep ja retorns positius, notadament del costat dels ensenhaires.

Apuèi le roman nacional e las migracions, les partenaris son a trabalhar a l’entorn de l’aeronautica, de l’environament e de la politica.

Perrine Charteau 1 - http://www.ocfutura.com/

Mon volontariat :

Manon Serres

Coneissiái pas lo mitan associatiu occitan en campanha ; es aquí ont i a lo mai de locutors naturals. E çò que m’agrada dins çò que fan aquelas doas associacions es que s’adreiçan a mantunas personas : a de joves que Aquò me balhèt l’escasença de vòlon aprene la musica o la lenga, descobrir lo mitan cultural occitan de que vòlon dançar, o a las escòlas, Tolosa mai que mai, e de Montpelhièr mas tanben a d’ancians que son pas pel MEDÒC. brica dins l’associatiu, e que tròban lor compte dins las velhadas o dins Après soi partida en Itàlia per la musica. A La Granja, i a tanben trabalhar e per viatjar, dins lo sud, un talhièr de luteria dubèrt a tot en Calàbria. D’italian n’aviái fach un lo monde : aquò èra una granda pauc a la fac mas òm pòt dire que descobèrta per ieu ! vertadièrament l’ai aprés ailà.

Trabalhar a l’Ostal d’Occitània Mon volontariat al dintre de l’IEO m’agradèt perque èra un primièr pè d’Òlt e de l’associacion La granja dins un luòc associatiu de Tolosa plan se passèt dins Òlt per una primièra important e de segond per que ambe partida. Faguèri d’animacions per la còla de l’IEO MP, que vira tras que desvolopar l’accion de proximitat plan, i plan de causas a aprene. cap als joves, per far recèrcas per una exposicion sus la factura Après lo volontariat m’agradariá instrumentala occitana e una autra d’aprigondir la pedagogia, totjorn sus la toponimia carcinòla. La en ligam amb l’occitan. Ai pas de segonda partida, se passèt a Tolosa projècte plan definit, solament de al dintre de l’IEO MP per finalizar dralhas mai o mens claras ! E puèi, los projèctes e trabalhar sus de contunhar plan planet la musica l’organizacion del Total Festum. amb los amics.

M’apèli Manon Serres e demòri a Tolosa, ai fach mos estudis aquí a l’Universitat del Miralh en licéncia d’occitan e puèi en màster recèrca de sciéncias del lengatge.

Cathy Lacroix

Lo Diari – 7

Rescontre

LA MAL COIFFÉE

Suu camin deus leons

Lo qüatuor de cant polifonic La Mal Coiffée, compausat de Marie Coumes, Myriam Boisserie, Lætitia Dutech, Karine Berny, que’s lança en ua aventura navèra dab l’espectacle e album a viéner « E los leons ». Atau l’entervista dab Marie, Myriam e Lætitia, au parat de la preparacion d’aqueth raconte mes en cançons peu Laurenç Cavalié.

8 – Lo Diari

E’ns podetz parlar d’aqueth cincau album en preparacion « E los leons », qui serà tanben un espectacle ?

Læti Dutech : Lo punt de partença es lo pichon libre d’Henry Bauchau, « Diotime et les lions »1. Un tròç de vida d’una jove filha, que se va botar a contracorrent de la tradicion, far de causas que son pas per las femnas, rescontrar l’amor pel camin... Foguèrem totes sargotits per l’istòria.

Marie Coumes : Laurent se n’es inspirat, per escriure un long poèma, amb sos imatges a el. Puèi a compausat, puèi avèm cantat, bastit l’espessor de l’adobament percussions-voses. Ara, botam totes los tròces amassa, amb las intencions... e un pauc d’òli, que siague fluid. Viram l’Embelinaire (lo repertòri del quatren album, NDLR) fins al darrièr moment, e aquí, tot l’espectacle arribarà d’un còp. Farem tres o quatre concèrts de presentacion, per confrontar las cantas a la lutz, a l’energia del defòra, al public. Puèi tornarem a l’ombra de l’estúdio.

Quin ei, au jorn de uèi, lo camin de la Mal Cofada ? Quin e’vs sentitz sus aqueth camin ?

Læti : Ai l’impression qu’arribam a una « malcofizacion » de la Mal Cofada. Me fa coma se nòstre qüatuor, amai lo Laurenç Cavalié, gausàvem encara mai anar cercar e trapar son expression pròpia.

Nòstre camin ven de la canta populara, puèi sèm passadas per la poesia amb d’invencions e de composicions originalas. Ara, E los leons es un raconte en format de cançons. De legir los tèxtes de Laurenç, l’istòria es venguda encara mai canda. S’es facha nòstra.

Contunham nòstre camin, que se fa de mai en mai fòrt e pregond.

Myriam : Arribi a un moment ont me sentissi encara mai dins la matièra qu’abans. Ai l’impression de cavar, mas de cap al lum ! (rires) Per de que i a un trabalh de percussions qu’avança encara mai. I sèm en plen, amb los leons. Ausissi una musica ont èrem pas abans.

L’opausi pas a la canta tradicionala perque venèm d’aquò. Mes aquò dubrís de causas per mon asuèlh personal, e pren de sens de cantar

Crédit photo : Marc Oriol

aquela poesia. Tornarem benlèu de cap a la canta tradicionala, aprèp aquel pas qu’avèm fach, per arribar cap a una autra esséncia del cant.

Cada avançada es noirida de l’etapa precedenta.

Marie : D’aquel camin, sabi pas brica ont n'es lo cap. Benlèu n’avèm fach una partida tota pichona, benlèu s’alonga a mesura qu’avançam, coma la carròta davant l’ase. Quand sabes pas mai ont vas, cal agachar d’ont venes. Amb E los leons, lo disc que sortirà a l’ivèrn 2017-2018, anatz reconéisser la Mal Cofada. Laurenç coneis talament lo còr, que caminam de mai en mai amassa. A trobat cossí ressarrar lo prepaus.

E quin ei lo camin de las musicianas hens la Mal Cofada ? Çò qui vs’inspira individuaument e qui poderé neurir lo collectiu ?

Marie : Çò que caduna va cercar a l’exterior se retròba dins lo biais de vibrar individualament dins lo collectiu. Per ieu, a aquel moment, son las istòrias que conti. Aviái pas jamai cantat sola, e a un estagi de formacion de conte, ai gausat

l’experiéncia. Quicòm s’es passat.

Soi estada suspresa, e quand soi tornada dins lo còr, èri mai justa. Coma se una consciéncia vocala èra nascuda. Puèi, lo fach de s’interessar al tèxte, sus l’interpretacion, cossí contar una istòria... Amb E los leons, cantam una istòria pendent 1h10. Sèm a trapar l’equilibri entre çò que cal de tecnica e çò que cal de còr per noirir, èsser e foncionar amassa. Aquò, es un trabalh e una sensacion que son pas evidents de trapar.

Lætitia : Sul meu camin de la Mal Cofada, m’i sentissi de mai en mai a ma plaça. Sona coma una evidéncia. M’a menat encara mai de cap a la creacion, coma per exemple dins lo duò P.A.T.O.I.S. amb Karine : me faguèt tornar a las baguetas, al ritme, a la cançon populara. Se que non, le grop D’en Haut2 (Roman Colautti e Tomàs Baudoin) m’inspira fòrça. Èri dejà fòrça fan d’Artús. Soi tocada per la justessa amb la quala se botan al servici de çò que prepausan, sens assajar de seguir una mòda.

Mai simplament, la musica me

parla e me regala. Darrièrament, ai descobèrt Pixvae : doas musicianas tradicionalas colombianas e de musicians ròck alternatiu lionés.

Aquò fa una musica suber ròck indé, amb cadun dins l’energia de çò que prepausa. Es aquela onestat que me parla.

Myriam : Fòrça causas m’inspiran.

Escoti de cantaires e de cantairas, dins lengas que compreni pas totjorn, de totes los continents. Fa coma una font que jamai s’agota pas. Ai aquela impression de ressorsas sens fin, que n’i a a bogre pel monde. De solistas, de gospels, Nusret Fateh Ali Khan, Abida Parveen, o Jan dau Melhau... Aquò me dintra al dedins, e es atal que vòli cantar.

Caroline Dufau

1 - Diotime et les lions, Henry Bauchau, edicions Babel - aost de 1997 2 - pagansmusica.net

Lo Diari – 9

Dorsièr

Jules Cubaynes

Camins de guèrra

1914 - 1919

Las edicions de l’IEO d’Òlt publican una òbra de joinessa de Jules Cubaynes, fins ara tapuscricha. Es un jornal tengut de 1914 a 1919, en plena guèrra mondiala, que conta la vida quotidiana d’un mobilizat testimòni, a son biais, del grand trebolament de son epòca. Es tanben un tèxt d’entrada en literatura e d’entrada dins la lenga d’òc escricha per l’autor futur de La tèrra e l’ostal.

Aquela edicion se fa dins un encastre, mai larg, d’estudis e de recèrcas que fa l’IEO d’Òlt suls autors occitans del departament.

Camins de guèrra Jules Cubaynes IEO ÒLT Edicions 11.5 x 18 14.90€

10 – Lo Diari

Lo sègle vint comencèt dins la violéncia e l’òdi, amb lo conflicte qu’aviá tant redobtat lo pacifista Joan Jaurès : la granda guèrra de 14. La joinessa del miègjorn paguèt lo prètz fòrt dins las trencadas, coma totas las populacions mai que mai ruralas d’una França alara encara largament plurilingüa. Es lo pòble francés dins tota sa diversitat que se trobèt al còr d’una crisi màger que daissarà una plaga prigonda, tornamai dobèrta en 1939… Es justament dins sas lengas multiplas que la guèrra es estada contada, dicha, raportada per de testimònis dirèctes e umiles, de soldats, de voses qu’atravèrsan lo bruch assordissent de las bombas per nos aténher, uèi, en delai dels barbelats.

Los occitans, nombroses sul front, venguts de Provença, de Gasconha, de Lengadòc, Lemosin, d’Auvèrnha, de las Aups, diguèron lo malastre de 14-18, en lenga d’òc, coma per retrobar lo país quitat, l’ostal familial, dins lo non-res de la guèrra, luènh dels seus. I aguèt, de segur, tota la literatura felibrenca de las trencadas, coma L’echo dou bousquetoun o encara Lou boulet rouge dòu liotenent Tessier. I aguèt tanben las cançons e puèi lo dessenh (anotat en lenga d’òc) de l’audenc Pierre Dantoine. E cal pas doblidar totas las letras, las cartas postalas, los corrièrs mandats pels soldats a sas familhas e que constituïsson un còrpus inagotable. Vaquí donc que l’IEO d’Òlt nos porgís lo jornal de guèrra d’un autor occitan conegut per sas òbras poeticas e sas reviradas de tèxtes religioses o antics (Los Evangèlis, lo cant IV de las Georgicas) : Jules Cubaynes, originari de L’Albenca, dins Carcin. Aquel jornal : Camins de guèrra, es demorat inedich fins ara emai foguèsse repicat a la maquina (e segurament retocat, un pauc) per èstre servat. Lo trabalh de l’editor foguèt, mai que mai, de normalizar la grafia per l’adaptar a la nòrma classica actuala. Cubaynes aviá abandonat la grafia mistralenca e seguit las recomandacions de son mèstre Antonin Perbòsc, mas èra avant Loís Alibèrt çò qu’explica las esitacions. Lo tèxt es ara a posita, dins tota sa riquesa e dins tota sa clartat.

Es un testimoniatge esmovent d’un jove, a tot just vint ans en 1914, que deu quitar Carcin per rejónher los « poilus » dins lo nòrd-èst, emportat dins la tempèsta dels eveniments coma tant d’òmes (quasi d’enfants) de son atge. Lo ritme es aquel, regulièr, dels jorns que passan, primièr dins lo sud, del costat de Bedarius, dins l’espèra del conselh de refòrma que trencarà sus son sòrt. Tre la debuta la literatura occitana es aquí amb « l’estasi » que representa la legida de Mirèio coma un contraponch a la casuda inevitabla dins l’orror de la guèrra. De paginas en paginas, sèm preses dins lo debanament de las oras, dins los vagons de tren, dins los desplaçaments d’una garnison a l’autra, d’un dormitòri a l’autre…

Sèm al mitan dels òmes, al pus pròche d’aquesta umanitat, freula, jove, que sap pas tròp coma tot aquò va virar, breçada d’incertitud e d’inquietud. Un imatge tòrna, de longa : es la multitud, la massa umana, lo tropèl qu’avança, a travèrs França, un « abaus de mond » coma l’escriu lo carcinòl, en desplaçament, en balancièr entre la vida e la mòrt, freja e derisòria. Nos ven en tèsta lo libre de Jean Giono, Le grand troupeau ; e Cubaynes installa sa paraula, e los vesèm totes, clar, dins l’espèra d’una partença pel front : « Tot un fum de paures jovenòts tremolant coma de prunèls ». E justament, pauc a cha pauc, l’autor s’arrèsta sus de personatges, fa de fòcus, e capita de sortir de l’anonimat, de rendre la singularitat d’aqueles òmes que la guèrra voldriá redusir en carn a canon. Sortir del tropèl : es tot l’interès d’aquel jornal, sa fòrça de tèxt brut mas atentiu als autres, a l’escota dels autres. Fin finala Cubaynes parla mai de las femnas e dels òmes que crosèron sa rota de mobilizat puslèu que d’el e de son quite sentit. Sa vocacion religiosa (èra seminarista e finiguèt sa vida coma prèire) jòga segurament dins l’atencion particulara per sos semblables ; al nivèl literari aquò nos dona un agach umil e respectuós, sincèr mas capable de pron de distància tanben. Verai que l’autor foguèt sempre un testimòni « a distància » del front que sa carga d’auxiliar cargat del secretariat de la companhiá lo tenguèt en rèire de las primièras linhas. Las bombas que tomban del cèl, los ostals afondrats e los cadavres dels seus tombats al combat, los vegèt pasmens e visquèt, de pròche, la violéncia avugla del conflicte. Barrutlam, de mes en mes, dins lo nòrd de França, en Lorena, a Lunavila, a Nancí… Es la frejura qu’es de’n pertot, los lièches gelats, la torrada, las cabanas mal caufadas e los viatges alassants que marcan l’esperit, mas tanben, la calor d’un repais dins una bòria, aculhit per una familha a Bénaménil. Son los moments simples escambiats amb los companhs d’infortuna coma son aprendissatge de la bicicleta e las casudas que faguèt dins un riu assecat, son los gòts d’amistat partejats mentre que s’ausisson los bombardaments. Son los moments d’una vida que contunha, maugrat las condicions excepcionalas de la Granda Guèrra. Aqueles detalhs de la vida vidanta de soldat se mesclan amb d’evocacions de l’Istòria a se debanar : los ressons de la Revolucion russa, los afars politics e l’estrategia coma la posicion de la Romania dins lo conflicte, l’afar Mata Hari en França (fusilhada per sospiècha d’espionatge). Tot aquò teis un fiu, tèune, entre las oras d’angoissa e la manca del país qu’òm retròba a l’escasença d’una permission, coma un sòmi lèu avalit.

Jules Cubaynes

Un fiu qu’es aquel de la paraula, e la debuta d’un mond : la naissença d’un escrivan. Lo jornal, o sentissèm plan, es una immersion dins l’escritura en lenga d’òc. Es en Lorena d’alhors que Cubaynes apren per corrièr qu’aguèt la « ginoflada d’argent » als Jòcs Florals de Tolosa, per son primièr poèma França tremudada. Es amont tanben, dins los trecimacis de la guèrra, que nos fa part de son trabalh sus la revirada del quatren Evangèli. Sa lenga es ja plan mestrejada, son escritura fòrta e expressiva, capabla d’una granda emocion e d’un trach umoristic, sovent salvator ! La poesia del jove Cubaynes nais subran, al mitan d’una realitat dificila coma amb aquela descripcion de la teulissa crebada del seu burèu, glaçat, ont se pòt véser lo camin de Sant Jaume. Emai venguèsse del miègjorn, emai se sentiguèsse exiliat e mai pròche dels autres miègjornals mobilizats, per amistat de lenga notadament, l’autor se sentís de còps coma al seu, en Lorena, per frairetat e proximitat umana, tot simplament.

Es una constanta dins lo tèxt : una volontat prigonda de dire la fraternitat que totes nos religa maugrat los malastres. Aquò va d’alhors fòrt luènh, e auriá poscut èstre mal vist a l’epòca : Cubaynes es pertocat per la mòrt de l’enemic e son tractament dins los camps de presonièr, quita pas de pensar que « l’alemand » es tanben un òme, coma el. Quand assistís a la casuda d’un Zepelin alemand tocat per la mitralha francesa e que se rend sul luòc de l’auvari, sa pluma trantalha : « Tot aquò fuma encara.

Passam còsta los cinc endreches ont son tombats los cadavres : la forma de lor còrs es emmotlada dins las aradas : i a de sang al fons de cada trauc : es una pietat – e nos fa còrdolor... Èran d’òmes, eles tanben ». La marca dels còrs dins la tèrra, coma traça de la pèrda : un biais de dire l’orror sensa la mostrar, amb una granda umanitat.

D’ans en ans, fins a l’armistici, lo secretari de la companhiá afina son escritura dins aquel jornal qu’auriá poscut venir un roman o al mens donar la matèria essenciala d’una pròsa futura. Serà pas lo cas, mas al sortir de la guèrra e al sortir del jornal, aprèp 5 ans d’atraversada, Cubaynes es entrat en literatura. En barrant lo libre, volèm legir Cubaynes, descobrir son òbra e ne tastar tota la sabor sus l’ample debanament d’una vida. Volèm anar mai luènh per sortir, amb el, de las negrors d’una debuta de sègle 20 que quita pus de nos seguir, coma una ombra, a travèrs l’Istòria.

Silvan Chabaud

Lo Diari – 11

Dorsièr

per Sarah Vidal

L’Estivada, gran festenal interregional de la cultura occitana, organizat a Rodés e per la municipalitat de Rodés, que’s prepara la navèra edicion. Sarah Vidal, adjunta a la cultura, qui segueish lo hestau dempuish 2010, que’ns liura las granas linhas e prètzhèits del festenal rodanés, eveniment clau en lo païsatge politicoculturau occitan. Que’ns conta quin l’equipa municipala e’s gaha lo parat de har arrajar la cultura occitana en la vila tota. Los 20, 21 e 22 de julhet, Rodés que s’atenen a arcuélher mei de 15 000 personas sus l’eveniment.

Tà la dusau annada, l’eveniment qu’ei tornat en regia dirècta, qu’ei a díser gavidat directament peus elegits e l’equipa municipau de la vila de Rodés. Çò qui a cambiat ? Ei integrat a de bonas a la politica de la vila ?

D’en primièr, çò de novèl, avèm botat en plaça l’accion En esperar l’Estivada que se debana del 26 d’abrial al 20 de julhet. Aquí i aurà 27 animacions dins 20 lòcs de difusion, e mai d’un trentenat d’estructuras associadas. Sèm partits del constat que la cultura e la lenga son valorizadas a Rodés pendent lo festenal dempuèi mai de 20 ans, mas tanben pel territòri, mercés a d’actors culturals e associatius que fan viure la lenga e la cultura tota l’annada.

Aquela operacion permet de far conéisser lo trabalh d’aqueles actors, de lor balhar sosten e visibilitat, de los implicar, de los far venir a l’Estivada, e tanben de mostrar l’estacament de la vila a l’eveniment e a la cultura occitana en general. Cream de ligams entre la vila, sos actors e lo festenal. En esperar l’Estivada es estat inaugurat amb una mòstra sul tèma de la Revòlta dels vinhairons de 1907, amb notadament la benda dessenhada1 del rodanés Paul Astruc. Aquò s’es fach gràcias a la participacion del Cirdòc, e d’estructuras localas que defendon e difusan la cultura e la lenga.

12 – Lo Diari

« Un festenal unic que sèm fièrs de portar »

Quin e’s concretiza, aquera gestion dirècta de l’Estivada per la vila ?

Nos sèm avisats sus las edicions precedentas que i aviá fòrça benevòls, sul festenal, mas gaire d’aqueles valents èran pas sortits del nòstre territòri. Per far dardalhar un festenal - me ven l’exemple de Jazz in Marciac, ont totes los abitants s’investisson dins l’eveniment -, cal qu’i aja d’en primièr una apropriacion pel mond de l’endrech ont se debana. Avèm lançat d’apèls a las associacions de la vila, culturalas o autas, per lor prepausar de participar, e aquò a plan foncionat. Nos permet atanben de crear de palancas entre los publics. Pensi per exemple, a las associacions esportivas, coma los jogaires de rugbi qu’èran benevòls al festenal sus las tres seradas l’an passat. Tornaràn ongan, e ne son fòrça contents.

Lo fach de tornar prendre l’organizacion en regia dirècta, permet una melhora apropriacion pels rodaneses.

Aquí a Rodés, lo festenal es vertadièrament portat amb fiertat, i a un estacament fòrt a la cultura occitana. Sèm dos adjunts a desvolopar lo projècte, amb lo Francis Fournié, adjunt en carga de la joinessa, e plan segur amb las equipas qu’i trabalhan tota l’annada. Es un festenal unic, que recampa las regions amb una programacion d’esteticas barrejadas, e avèm la granda escasença de l’aver a Rodés. Los rodaneses son fòrça estacats a l’Estivada, que fa partida de l’ADN de la vila.

La cultura e la lenga occitanas que son per esséncia transregionalas, quitament delà de las termièras francesas. E vam tornar arretrobar aquela interregionalitat ?

Avèm capitat d’ancorar, tornar implantar lo festenal a Rodés, mas sens pèrdre lo caractèr interregional.

E trabalham dins aquel sens. Aquò se retròba dins la programacion, amb, per exemple de collaboracions amb una estructura productrises de filmes basada a Pau, en region Nòva Aquitània. Trabalhar amb d’actors eissits de l’ensemble de las regions sus l’espaci geografic occitan.

Es un punt fòrt de l’eveniment, e volèm contunhar de lo desvolopar e de lo metre en valor. A la dobertura de l’operacion En esperar l’Estivada, s’es inaugurat un « conselh dels braves », lo 26 d’abrial, per respondre a la volontat d’obrar en malhum, d’amassar associacions, actors e difusors, per trabalhar sus la programacion de las futuras edicions.

E’ns podetz presentar las granas linhas d’aquera edicion 2017 ?

L’Estivada se debanarà los 20, 21 e 22 de julhet. Lo festenal tòrna trobar sos quartièrs sus l’esplanada dels rodaneses, al còr de vila. Aquí serà installat l’empont bèl, l’espaci restauracion, l’espaci dels editors, lo vilatge de las associacions, l’empont balèti amb un ponde pels dançaires ongan. Los artistas esperats sus l’empont bèl son Cali e Nadau pel dijòus, GoulamasK e Motivés lo divendres, puèi Minima Social Club e Lou Dàvi Dub pel dissabte. Coma per las autras edicions, i aurà tanben d’autres emponts musicals, d’autres sites amb de teatre, de conferéncias, de filmes en occitan sostitolats en francés, de danças, de lecturas, d’arts plasticas, pendent los tres jorns del festenal. Aquò fa la fòrça d’aquela manifestacion, es la diversitat estetica. E tenèm an aquela riquesa.

Quin ei bastida la programacion ?

Sus l’empont bèl, las causidas de la programacion son, anam dire, equilibradas. Cercam l’equilibri amb d’artistas que cantan en occitan, o alara, d’artistas sortits del territòri e de l’espaci geografic occitan, que manifèstan un estacament fòrt a la lenga e a Occitània.

Son prigondament ligats an aquela cultura, quitament se l’occitan es pas la lenga d’expression qu’aurián causit.

Per exemple, Cali canta pas en occitan, mas sap qu’es programat dins un eveniment qu’encoratja la difusion artistica occitana. Es lo ròtle dels elegits, de far descobrir una programacion amb d’artistas qu’òbran per aquela cultura e aquela lenga.

En quauques mots, quin descríber l’esperit del festenal ?

Diriái que l’arma del festenal se resumís en quatre punts : la cultura occitana, l’ancoratge local, las esteticas barrejadas, e l’aspècte interregional. Aquò fa la fòrça del festenal es de l’imatge d’aquela cultura que defendèm : es lo partatge, la convivialitat, de crear de palancas e de moments de rescontre.

De causas novèlas per melhorar l’operacion ?

Investissèm dins de material per aculhir las associacions encara mièlhs, amb per exemple de capitèls mai solides, que resistisson al maissant temps. Anam assajar de nos melhorar sus la senhaletica en lenga occitana, pendent lo festenal. Globalament, avèm lo desir de desvolopar una politica per l’occitan. Dins lo mandat precedent, avèm dobèrt una classa bilingüa, reconducha al mandat seguent. I a una afogadura sus la vila per l’ensenhament de l’occitan. Desvolopam cossí trabalhar la rèsta del temps, sus la programacion dins d’autres sites coma la MJC per exemple. Tot aquò s’inscriu dins una continuitat e una volontat de la vila.

En parlant de classa bilingüa, de qué i a pel public jove ?

Justament, fasèm intervenir l’IOA 2 ( Institut Occitan de l’Avairon, l’actual Avairon Cutlura, ndlr) al près de las escòlas que fan pas d’occitan. Aquò participa a la sensibilizacion dels dròlles e fa descobrir la lenga.

Trabalham amb lo licèu Foch, tanben, ont s’ensenha l’occitan. Assajam d’implicar un cèrt nombre d’actors, per far venir la lenga e la cultura accessiblas de pertot, pels lòcs e barris de Rodés.

Quant de personas atenetz ?

Sèm talament dependents de la metèo ! Aguèrem, dins lo passat, qualques tempèris, que nos obliguèron a anullar de seradas, o qu’an redusit fòrça la frequentacion. Èrem en alèrta irange l’an passat tanben. Amai, es pas aisit de chifrar tot. Çaquelà, per l’empont bèl, avèm estimat lo public a 5 000 personas pel primièr ser, 3500 pel segond (ont justament i aguèt de pluèja) e 6000 pel tresen ser.

Aquò fa mai o mens 15000 personas. Ongan, esperam al mens 15 000 festenalièrs. Cal que la metèo siaga al rendètz-vos per aculhir encara mai de mond a l’Estivada.

Caroline Dufau

1 - 1907 La révolte des vignerons, de Paul Astruc, edicions Christian Salès (version actualizada) 2 - aveyron-culture.com

Lo Diari – 13

Libe Joens

I a de còps de títols que se jògan de nautres. Es qu’aicí, maugrat totas las aparéncias es pas de l’istòria d’un can que n’es question, mas puslèu de la d’una pichona familha qu’a penjat son cremalh sus l’esquina d’un can.

Dempuèi lo maridatge, la familha nièra demòra sus una canicha blanca naneta sonada Calina. Mas quand Mamà nièra balhèt jorn a dotze pichonas nièras ; l’ostal foguèt lèu tròp pichon. « De cans en canhòts, de canhòts en gosses e de gosses en chins, lo paire nièra cerquèt e trobèt » La mudada « d’apartament » èra estada plan planificada, cadun deviá sautar au moment que los dos cans se fasián de catimèlas en se niflejant del cap al cuol. Mas malurosament, Joanòt, lo pichon darrièr de la familha se prenguèt dins un rambolh de borra e tombèt pel sòl…

Se trapèt solet, desseparat de sa familha e complètament desvariat en plen mitan d’aquel immense jardin public. Mas urosament per el, tres formigas l’ausiguèron plorar e li prepausèron lor ajuda.

De lor costat, lo demai de la familha es pas tanpauc au cap de lors aventuras, lor novèl ostal, se tròba que Brutus es un can de caçaire… E la polida còla partís sens o causir far trempeta dins Solonha…

Alara que Joaneta la pichona darrièra, que capitèt pas tanpauc la mudason, demorèt sus l’esquina de Calina, descobrís las jòias e las paurs d’un viatge en plena mar…

D’aventuras en aventuras seguissèm la familha nièra que viu maugrat la vida que d’unes dison « vida de can » : Quina vidassa !

Un libre risolièr de legir en occitan tant coma en francés e que los pichons auràn tanben lo plaser de poder coloriar.

Lili (Pinçon)

Libre de coloriar Version bilingue occitan-francés Edicion IEO Lengadòc 60 paginas Prètz : 12€

14 – Lo Diari

Quina vidassa !

Quelle vie de chien !

Un conte d’Ives Roques Illustrat per Marc Audegond

D'escart e de talvèra

BERNAT

SARRIEU Espaci de ressorças TG'OC don Maurice Samson

Que’m caleriá plan mes qu’aquesta pagina enà parlar coma cau deth Bernat Sarrieu, dont Miquèu de Camelat escrivèc ena sièva « Literature Gascoune » açò : « Hilh de reyent, agregat de l’Universitat e proufessou de filosofie, Sarrieu aus soûs lesés qu’a toustems tribalhat permou de la Patria. Qu’ou debem hère de bèrs (Era Garlande, 1903) mes n’ère goayre pouète, ya que rimèsse d’abiade, ne tapoc autou dramatic... Per aco, òmi subervalent e d’amistous ligamis, e, tant qui biscou, û dous miélhes oubrès de la nouste Rebiscoulade. La soue obre escriute, e mey encoère l’inedite, qu’ey de gran endoum .»

Eth jutjament deth mèstre bigordan qu’ei dur, coma tanplan eth de Lafont e Anatole ena « Nouvelle histoire de la littérature occitane » (volume 2, page 68) qu’arrepròchan ath fondator dera « Escolo deras Pirineos », qu’editava « Era bouts dera mountagno », d’aver tròp de gost pera dialectologia e de tròp protetjar « un Felibrige très folklorisé en une région riche en traditions locales, en costumes, en rites et une littérature aussi abondante que médiocre de patoisants » !

Atau ! Eths mots que son dits de

un mauconeishut de mes !

cap a un Sarrieu qu’ aviá escrivut en n°10 dera « Bouts » en 1910, paja 243 ; « tout le Midi de la France, au sud de la Creuse et de l’Isère, parle une seule et même langue, la langue d’Oc » ! Anatole e Lafont coma tròp d’occitanistes que se’n vesen enà reconéisher qu’òm pòt créser a ua lenga d’Òc en tot èster sensible ara qualitat deths parlars.

Sarrieu, eth, qu’anava tanplan a pensar un « esperanto littéraire » en tot deféner mes que tot eth sièu « gascon luchonais ». Eth amic Bernat Arrous qu’a plan explicat aquò en un magnific « Centenaire de l’Escolo deras Pirineos » dam ua referencia ath Grèc ancian qu’aviá ua « kòinè » ath costat deths dialèctes.

Tiò ! Bernat Sarrieu que fuc gran Umaniste autant qu’òme estacat ath parlar sièu, dont escrivèc tant de pròsas e poesias, e pas solament ena Bouts. Que mos cau reconéisher eth meriti deth Andriu Lagarde d’aver saludat eth poète ena sièva inestimabla « Petite anthologie occitane du Comminges » (CRDP, Toulouse, 1976) on cita un tròç de « Pirèna », mes que devem ath Aranés Jèp de Montoya de poder léiger en son « Vademecum aranense » tres

trocets dera epopèia en 12 cants e 32.123 vèrses : ERA PIRINEIDO. Qu’avetz plan leijut : 12 cants, 32.123 vèrses, ua òbra que poderiá fèr somiar d’Omèra, uei encara inacessibla ath legidor ordinari !

Que mos acontentaram uei de dar omatge aths qu’an cresut en Bernat Sarrièu tanben coma escrivan e pas sonque militant e sapient universitari. Plaça doncas aths Yvonne e Jules Ponsolle, felibres maudits en son temps peths occitanistes, que mos condan ce quin recebèren de nebots de Sarrieu ua envolòpa on i aviá « 268 petits papiers volants, écrits d’un premier jet », e’n balhèren un choès en ua brocadura der’Escolo.

Taus papèrs que’m fèn pensar aths que Blaise Pascal s’amagava dejos era camisa !

Que vos condi aqueras causas sonque enà dar-vos era enveja d’anà’i véser de mes proishi. Benlèu ara Sent-Joan d’Aran, en solstici d’estiu, que Sarrièu celebrava : « E’tch houec crepitant que gahèc Et tros, è dera sôla at front que l’engloupèc. »...

Miquèu Pujol

Lo Diari – 15

Rescontre

ENTREVISTA

JOAN-PAU

CREISSAC VITICULTOR, POÈTA, EDITOR

A l’ora dels replecs identitaris, es bon de se rapelar que nòstras vidas son multiplas, tant coma las culturas, las lengas e l’umanitat. Es l’ensenhament que tirèri d’un rescontre amb Joan-Pau Creissac, al seu, a Montpeirós, entre socas de vinhas, libres e sovenirs de lucha.

Sèm a Montpeirós, dins Erau, es vòstre vilatge, vòstre luòc de vida e d’accion desempuòi d’annadas ? Òc, la familha de mon paire es d’aquí, mai ieu faguèri tota mon escolaritat en vila, a Montpelhièr.

Montpeirós, primièr, es lo vilatge de las vacanças, dels bons moments de l’enfança. Veniam per ajudar lo grand, a far las vendémias, jogàvem dins las carrièiras, dins las vinhas e l’immensitat de la garriga. Es plan mai tard, quand tornèri prene las vinhas de mon grand que m’installèri aicí, es a dire en 1983.

16 – Lo Diari

Reprene las vinhas del grand, es estat una causida ? Òc, una causida per de qué voliam demorar dins lo ròdol, aquí, amb Silvia, ma femna, voliam « viure al país » coma se ditz ! A la debuta, voliái far d’animacion, trabalhar amb los joves, puòi l’escasença de recuperar las vinhas se presentèt.

A la debuta sabiái pas res far, aviái un pauc acompanhat mon grand, mas pas grand causa… faguèri un estagi puòi aprenguèri coma aquò, pauc a pauc, en dintrant dins la cooperativa.

Adonc, rapidament, lo trabalh es ligat a l’experiéncia de la cooperativa viticòla ?

A òc, segur. Mon grand èra ja cooperator desempuòi la naissença de la cooperativa en 1950. A l’epòca los pichòts recoltants, mai que mai socialistas, èran dins aquela amira, d’un trabalh comun. Alara, ieu, contunhèri e vesiái pas l’interès d’anar far mon vin, solet. Es en 1985 que passèrem en AOC, d’unes montèron son domeni, quitèron la coopé. Ieu ai jamai quitat, ai totjorn viscut e trabalhat amb aquò, e fins al cap : que siái a la retirada dins gaire ! E espèri ben transmetre a quauqu’un que demorarà a la cooperativa.

E l’occitan alara, coma es vengut ?

La presa de consciéncia, pensi, es quand al licèu Joffre de Montpelhièr se faguèt una ocupacion contra la lei Debré. Es aprèp 68 e just avant lo Larzac. I aviá doas causas, de discutidas a l’entorn del feminisme, del mar xisme e tanben del regionalisme, de las lengas… E i aguèt lo Teatre de la Carrièra que venguèt jogar « Monsur Occitània », una pèça en occitan, politica, al còr de la lucha : aquò m’interessèt fòrça. D’aquí comencèri d’anar dins los corses d’occitan, al licèu puòi en vila, amb los atalhièrs de Joan Larzac. E fin finala, tornèri trobar tot aquò dins ma familha, ont la lenga èra presenta. En mème temps, me botèri a escriure.

Justament, l’escritura, la poesia, coma avètz cabussat dedins ?

E ben, escriviái… aviái fach, solet, artesanalament, un libreton que se disiá « mòts per nàisser ». Mas lo moment fòrt foguèt ma primièira publicacion dins la revista ÒC en 75, l’ai encara servada la letra d’Ismaël Girard que me faguèt un retorn…

Aprèp siái totjorn estat fidèl a la revista. Siái dintrat dins lo comitat de redaccion dins las annadas 80 e foguèt una experiéncia plan interessanta.

La debuta d’un trabalh d’editor ? Òc, verai que m’impliquèri rapidament dins l’edicion. Èra una epòca fertila per las revistas. Mas es Robèrt Lafònt que nos butèt e mandèt l’idèa : el vesiá grand e voliá un equivalent d’una revista de prestigi internacional. Alara, es a Nimes, a l’entorn de l’Universitat Occitana, que se formèt una còla d’afogats per lançar la famosa revista « Jorn ». Avèm creat l’associacion en 1981. La revista parlava de tot, i aguèt Harold Chapman per la fotografia, de pintres coma Viallat per exemple que nos faguèt de pinturas…

Nos vesiam, parlàviam, èriam tota una chorma e d’aquel bolh naissiá Jorn. Èra l’epòca del movement « Supòrts / Susfàcias », Felix Castan expausava los pintres a la « Mòstra del Larzac », bolegava fòrça ! E, a costat d’aquò, comencèrem tanben d’editar d’òbras, en ligam amb Federop, coma un libre de Felip Gardy per exemple.

Donc, arribèt l’idèa d’editar de poesia occitana ? Òc, es un pauc la naissença d’un futur ostal d’edicion… Aprèp qualques annadas la revista s’es arrestada e ieu trapavi qu’èra plan domatge, aviam talament fait de causas, despensat d’energias. E donc, dins las annadas 90, amb Felip Gardy, avèm volgut reprene l’associacion. Avèm mes lo sèti social a Montpeirós e decidit de nos consacrar a la poesia. Puòi JoanCaudi Forêt arribèt a Montpelhièr e nos rejonhèt. Çò qu’avèm assajat de far, e que contunham, segon los mejans, es de publicar al mens dos recuèlhs per an.

Es que podètz far un ligam entre lo trabalh de la vinha, l’escritura e l’edicion ?

Verai que lo trabalh de la vinha pòt èsser una empacha per l’escritura, es dificil de prene de temps per legir e per escriure. Ieu, assage de seguir los conselhs de Max Roqueta que disiá « cal escriure, al mens una frasòta, cada jorn ». A la vinha, i vau amb mon quasernet e tot en podant, pensi a l’escritura, fau de nòtas.

Aprèp dins l’edicion es diferent, ieu ma tòca es de far conéisser Jorn, de difusar los libres, vòli pas que demorèsson dins de cartons !

Coma a la vinha e dins la coopé, i a de moments sols e de moments ensem, devèm trobar l’equilibri mas çò que sabi es qu’avèm plan besonh de nos veire, de nos rescontrar, es l’ensenhament del trabalh associatiu e d’annadas d’occitanisme.

Sylvan Chabaud

Correspondéncia Fédérop / Jorn, 1998 Prix Jaufré Rude

Per camins Cheminements, Gardonne, 2012 Fédérop

Lo Diari – 17

Clic & Scroll

LA HÈIRA A LA COLLÈCTA Lo COMDT1 de Tolosa, ancian Conservatòri occitan, qu’obrishó au mes de genèr un portau web documentari : un catalògue de ressorças en linha qui permet de consultar los hons d’archius e collectatges, e telecargar ua part de las sequéncias sonòras. Que parlam aquiu de 160 òras de documents. Ua iniciativa hastiosa e ben·hasenta, qui muisha a cèu ubèrt los testimònis fondators d’ua creacion occitana tostemps en camin.

Mantuas institucions publicas que desvolopan la difusion de documents referéncias en matèria de cultura e de lenga occitanas.

Citem lo Cirdòc2, o enqüèra lo site « Son d’Aquí »3. Lavetz, perqué e s’ameritaré un article sancèr, aquera istuèra de collectatges ?

Pr’amor qu’ei ua accion de bon notar : respècte au desvolopament de l’accessibilitat a las ressorças en lenga nosta ; e a l’arsec entà difusar un saber popular qui apartien a tots. Botem, ua persona ressorça d’experiéncia e d’immersion estacadas a un contèxte precís, e un-a enquestaire-a collectaire-a tocatda per la valor-memòria d’aqueth temoenh. En tot devisar, questionar, contar o cantar, l’encontre enter collectat e collectaire qu’ei enregistrada. Que vad un document tà la posteritat. E après ?

Qué hèm d’aquò ? Peu moment, los comedians, musicaires, cantaires, contaires que’n hèn espectacles.

Tant de bon. Lhèu los artisans, agricultors, politics, e autes tribalhadors qu’i capihonaràn, entà neurir las practicas actuaus.

Qué que’n sii, las documentalistas deu COMDT qu’an trobat un biaish de valorizar aqueth hons, mercés a la tela, dab la Collectocreacion.

En partir d’un còrpus de notíças, l’internauta-musicaire qu’ei envitat a tornar balhar la soa version d’un tròç o d’ua canta.

Lo document sonòr que n’ei lo punt de partença : « ne balancitz pas a samplar, associar, desviar, completar, reinterpretar (…). La quantitat, la varietat e l’originalitat de las interpretacions que portaràn testimòni deu riquèr culturau e deu potenciau creatiu de las musicas de tradicion orau deu maine occitan ».

La permèra collectocreacion, en genèr e heurèr passats, que recebó mei de vint participants : grops de cantaires amators, musicaires professionaus, estudiants… dab quauques còps tres o quate versions regde diferentas d’un medish tròç. La Collectocreacion qui vien, la tresau dejà, que’vs dèisha enti’au 21 de julhet tà enviar las vòstas contribucions en MP3 per mail ad aquera adreça : documentation@comdt.org. Lo còrpus de dètz enregistraments - en linha sus cataloguedoc. comdt.org - qu’ei « destinat a v’immergir en ambients primtanèrs e estivencs », dab ausèths de tot escantilh, prats e racontes de dalhaires, arrius e banhadas, quistas de mai, amor e maridatge, e paisatges sonòrs tà balhar « ua tonalitat mei impressionista ».

Tà clavar aqueth clic & scroll ? A permèra vista, l’enregistrament que calha ua paraula, un biaish, ua musica. A nosauts de segotir la prova, e d’ac tornar botar suu camin de la tradicion, qui neureish e parla au present.

Caroline Dufau

1 - Centre Occitan de las Musicas e Danças Tradicionaus 2 - Centre interregionau deu desvolopament de l’occitan : locirdoc.fr 3 - Patrimòni Culturau Immateriau occitan en Aquitània : sondaqui.com

18 – Lo Diari

SETA

Barrutlatges

UNA VILA, UNA ILLA

La laguna, l’estanh, la mar e la lutz banhan sos cais, sas carrièras filan cap a la cima d’una garriga negada, testimòni dels oceans primitius.

La santa Verge, fada enfachinanta, divessa venguda d’Itàlia, senhoreja sul pòrt per l’aparar de las tempèstas : Seta se destaca del continent, fièra e majestuosa.

Un barrutlatge dins la ciutat de Brassens es un convit al despaïsament tant tot i es diferent e particular. Sa situacion de « quasi illa » religada per de ponts que sautan las aigas de Taure jòga fòrça : fisicament, ja, passam dins un autre mond. Per s’acercar del centre, seguissèm un laberint de canals que quadrilhan l’espandi e impausan l’aiga al regard.

Los ostals son bastits a l’entorn de l’element liquid e desplegan una mosaïca de barris, de baloards, de plaças, placetas e andronas ont lo temps nos sembla de s’arrestar. La vila es dobla, o encara mai : tripla… I a la Seta del pòrt, entre mar e estanh, estaloirada al pè de la còla, la Seta del pendís de Sant Clar que monta entre las pinedas e lo cèl, fins al mirador fantastic de Nòstra Dòna de Saleta, puèi la vila de la cornissa, virada devèrs l’asuèlh e la plaja immensa de Vilarèi ont lo betum assaja de ganhar sus l’arena.

Ptolemèu evòca Seta dins sa Geografia, Plini l’ancian parla d’una pesca al mujol amb l’ajuda de dalfins dins la laguna, se ditz quitament que las balenas trevavan l’estanh (alara mai prigond) per i far nàisser sos pichons. Mas la vila nasquèt a la fin del sègle 17. Lo governador del Lengadòc, Henry de Montmorency, i farà bastir un fòrt per luchar contra

la piratariá, puèi lo Rei de França, Loís XIV, decidirà d’i installar un pòrt d’importància per desvolopar l’economia sul litoral lengadocian ont desboca lo canal del miègjorn. Pauc a cha pauc la ciutat s’espandiguèt alentorn d’una activitat ligada al comèrci, l’expòrt del vin, la pesca, l’ostreïcultura e mai recentament lo torisme. Es ara lo primièr pòrt de pesca de Mediterranèa francesa e lo pòrt de partença per las linhas maritimas Seta-Tànger e Seta-Nadòr. D’unes dison qu’es una pichòta Marselha, per sa dobertura cap al sud, sa dimension de ciutat mediterranèa, entre Nàpols, Gènoa, Argièr, Valéncia…

La lenga e la cultura d’òc i son plan presentas que despuèi tostemps de poètas, d’erudits faguèron de Seta un luòc important sus la mapa de l’univèrs occitan. Vila de cançons occitanas, de musica, de tradicions popularas fòrtas coma aquela de las ajustas que se debanan sul canal reial a l’entorn de las festivitats de la Sant Loís : l’illa singulara es un espaci actiu, inventiu e original que pòt pas vos daissar indiferent. Paradís dels pintres, artistas-plasticians coma Pèire François, Hervé Di Rosa, Robèrt Combàs… Es una vertadièra capitala culturala, un far dins la nuòch del mond, un refugi, una « baraqueta » ont venèm viure e cantar los plasers simples, un pauc socitoses, de còps, de véser los batèus de plasença remplaçar los vièlhs bastiments de pesca. Sortiretz cambiats d’un passatge sus la vila-illa, la tèsta plena de mar e de solelh aprèp un varalh « carrièra de l’anglòra » o devèrs « las pèiras blancas », alara, bon camin…

Sylvan Chabaud

Lo Diari – 19

L’Armanac cetòri

Tresaurs en lum amb lo CIRDÒC - Mediatèca occitana

LOS ALMANACS OCCITANS Publicat a Seta de 1894 a 1913 jos la direccion de Joseph Soulet (1851-1919), negociant en vins e esperitoses. Coma la màger part dels almanacs, conten un calendièr e la ròsa dels vents, seguits pels « Noums das ajustaires qu’an gagnat la lansa e lou pavés despiei l’an 1846 » e una « Crounica ». Lo recuèlh conten tanben poesias, faulas, cançons, contes, provèrbis e devinhòlas. Fòrça retraches qu’illustran l’Armanac son de Toussaint Roussy (1847-1931), primièr conservator del Musèu de Seta, fondator de la revista Cette illustré e autor dels Types sétois que d’unes son publicats dins los volums de las annadas 1912 e 1913.

La fin del sègle XIX vei se multiplicar los almanacs en lenga d’òc sus l’ensems del territòri occitan, lo CIRDÒC ne sèrva 85 colleccions dins las qualas totas las regions e totes los dialèctes son representats.

Publicacion periodica annadièra que conten un calendièr, d’entresenhas astronomicas, meteorologicas e practicas (datas de fièras e mercats per exemple), l’almanac es un mèdia popular per excelléncia. Serà lo biais ideal per far dintrar la lenga dins totes los fogals, dins totes los mitans, mai que mai lo mond rural, e tocar un public dels largs.

Lo primièr almanac entièirament redigit en occitan es l’Armana prouvençau, publicat a comptar de 1855 pel Felibritge jos la direccion de Frederic Mistral. D’aquela data fins a la debuta del sègle XX, desenas de publicacions van eissamar dins Occitània tota e participar a la renaissença de la lenga. Per ne citar sonque quelques unes, en Gasconha : l’Armanac bourdelés (1869), l’Armanac gascoun (1873), puèi l’Almanac de la Gascougno (1898), en Auvèrnha : l’Olmonat d’Oubèrgno (1895), l’Armanac d’Auvernha (1931), en Lemosin : L’Annada lemouzina (1895), en Lengadòc : l’Armagna cevenòu (1874), l’Armana de Lengadò (1876), l’Armanac mount-pelieirenc (1893), l’Almanac illustrat de Toulouso (1904), l’Almanac narbounes (1913), en Vivarés : L’Ormogna d’éi Féçouyrié

(1886) e en Provença : Lou Franc Prouvençau (1873), l’Armana marsihés (1889), Lou Bartavèu (1902), l’Armanac niçart (1903).

Totes aqueles almanacs an assegurat una difusion larga de la lenga occitana. D’un punt de vista lingüistic, s’i pòt seguir l’evolucion de la grafia dins los diferents dialèctes e los debats intèrnes qu’aquel subjècte soslèva sovent dins lo mitan. Lor interès etnografic es tanben pro important, la màger part de las publicacions presentan de tèxtes eiretats de la tradicion orala e del folclòre local, transmés a còps per los quites legeires que participan atal a la collècta e a la reconeissença del patrimòni. La literatura publicada dins aqueles recuèlhs es estada sovent criticada perque jutjada tròp populara, d’unes escrivans celèbres i an pr’aquò publicats lors primièrs escriches. Joseph Delteil aviá pas que 20 ans quand publiquèt son primièr poèma, en occitan, dins l’Almanac patouès de l’Arièjo de 1914.

Almanac patouès de l’Arièjo Coll. CIRDÒC-Mediatèca occitana Publicat a Fois de 1891 a 1936

Certanas d’aquelas publicacions durèron pas gaire, d’autras existisson encara, una pichòta desena d’almanacs occitans contunhan de paréisser a l’ora d’ara.

Lo CIRDÒC contunha son programa de numerizacion de la premsa occitana anciana, lo còrpus dels almanacs es pauc a cha pauc mes en accès liure sus Occitanica.

Lo Diari – 21

Critica Literaria

La nau dels fòls Florian Vernet

La nau dels fòls Florian Vernet IEO Edicions 09/07/2016 14 x 18

Dins la pròsa occitana d’uèi, Florian Vernet ten una plaça unica : cal dire que tre las primièras nòvas, son estil se desmarquèt, puèi quitèt pas de nos espantar, de libre en libre. Los racontes, entre deliri metafisic, critica sociala acida, umor destibat, fantastic, sciéncia ficcion o intrigas policièras, fan fuòc de tot bòsc mas gardan lo cap d’una escritura fina e singulara.

Cal tornar, sovent, a « Qualques nòvas d’endacòm mai » que dona lo ton, en 1976, amb son incipit, essencial : « Existissèm pas. Coma poiriá parlar o escriure qualqu’un qu’existís pas ? » Tot lo trabalh puèi serà de parlar justament e de dire, d’escriure sens relambi contra lo voide que nos enròda e d’o far amb gaug e amb un sens de l’autoderision salvator.

Florian Vernet es una potinga de las bonas per combatre lo malèstre que, de còp, s’entreten en literatura, en França e en Occitània…

Aquesta nau dels fòls es un roman inclassable, son autor ditz qu’es « una sembla autobiografia en fòrma de faula satirica un pauc tròp transparenta suls trecimacis de l’occitanisme recent », tot un programa ! Tre la debuta, cabussam dins l’univèrs de Vernet : amb un nenon que refusa de nàisser e fa tot son possible per evitar sa venguda al mond. Un nenon de la tèsta gròssa que, rapidament, farà pròva de qualitats intellectualas fòra nòrmas e viurà d’aventuras incrediblas, al còr d’un país entre sòmi, ficcion e realitat crudèla, pròche dels cercles del poder. Seriam en França ? Dins un sègle futur ?

Seriam benlèu dins la nòstra vida quotidiana fin finala mai vista amb

22 – Lo Diari

de lunetas desformantas. Al fiu de la legida, l’impression de conéisser los personatges, las situacions, se mescla amb un sentiment d’estranhesa : siam a l’encòp dins lo familièr e dins lo desconegut. Aquel mond dividit en províncias, amb de pòbles diferents (los muts, los giboses, los gòis, los emboligats…) es una mapa imaginària per mièlhs legir nòstras vidas vertadièras. Florian Vernet capita un torn de fòrça : destacar totalament las bridas de son imaginacion tot en servant una proximitat amb son lector. La nau dels fòls es un libre barròc e modèrn, totalament actual.

Pensam al 1984 de Georges Orwell, pensam d’alhors tanben al 2084 de Boualem Sansal o al 1Q84 de Haruki Murakami : Vernet es dins aquesta vena « d’anticipacion » que permet de portar un agach lucid sul mond que nos enròda e sas derivas totalitaristas possiblas. Mas lo rèirefons es mai larg, mai rabelaisian, picaresc, entre Charles Bukowski e Quevedo : es a dire dins lo territòri liure d’una literatura carnala e generosa.

La lenga d’òc i es d’una granda riquesa sensa jamai tombar dins la leiçon de bon occitan que pòt virar a l’artificial… Non, al contrari, lo ritme blos de la frasa e la sintaxi occitana utilizada amb intelligéncia fan virar la maquina. La lenga es naturala e cava un camin prigond, a l’interior de l’òbra : es lo camin que pren, pauc a cha pauc, lo narrator, sensa lo saupre, fins a l’autre mond dels Nightwatchmen mai, ne disi pas mai… bona legida.

Silvan Chabaud

Critica Literaria

Las aventuras

de Joseta Kroner Lo huelheton de l’estiu, en provençau E si v’aconselhèvam, car lector, drin de literatura tà las vacanças ?

Aquí lo huelheton tragicomicòrocambolesc deu Matthieu Poitavin : Leis aventuras de Joseta Kroner. Publicat suu blòg Lo Tam-Tam1 d’octobre de 2013 entiò aost de 2014, los episòdis que son arrecaptats en un libe de format petit, pareishut en çò de l’Aucèu libre. Nada nautat, ce’m responetz ? Be, de que’s grasir shens nat besonh de 4 G. De mei, en version bilingüa occitan-francés, s’ac voletz prestar au vòste vesin de TGV non-occitanofòne.

Autor, professor d’occitan provençau e d’arts visuaus a Aurenja, lo joen Matthieu Poitavin qu’estudiè lo cinèma, las letras modèrnas puish l’occitan. Qu’estó premiat en 2014 entau recuelh de navèras Esperit de Sau, tostemps editat en çò d’Aucèu libre , o enqüèra tau tèxte de la cançon Soleu rotge interpretat per Liza l’Occitana a l’Eurovision 2006 de las lengas minorizadas. Aquera publicacion de Las aventuras de Joseta Kroner, qu’ei lo parat de tornar descobrir la soa pluma susprenenta, quasi filmica, a còps carrinquejanta e cruda.

Permèr, un títol, qui detalha las etapas deu tròç de huelheton a viéner.

Que n’i aurà atau trenta tres. Cada trocicòt de l’istòria que’ns suspren.

Lo hiu que’s desarromèra au briu de l’inspiracion, segon la temporalitat d’un huelheton a la mòda vielha, on l’autor e’s mia l’escenari a mesura.

Que passam d’ambient de filmes d’espionatge a portrèits trufandèrs, en arrevitadas destimborladas. Aquò dit, qui ei aquera Joseta Kroner ?

Existeish, au mensh ? De tant qui ei 1 - lou-tam-tam.blogspot.fr

l’objècte de cobedessa e de desir enairejants, que poderem dobtar de la soa existéncia. Joseta Kroner, la misteriosa, mitat divà, mitat pin-up, l’estela quasi estupada d’un atge d’aur cinematografic, ua star harta deu jòc de la celebritat, e qui’s vòu ganhar lo dret de desparéisher. Au darrèr, lo terrible Rick Léo, joen permèr deu cinèma, qui s’a besonh ua estela madura au ras, entà s’assegurar ua plaça au som. Lo personatge dab qui entram en l’istòria, lo Rachid : l’òmi doç, lhèu fade, lo cineasta qui s’a perdut la musa, lo qui n’a pas sabut retiéner-la. Adarron d’eths, ua fresca de personatges que’s desplega, au passat qui torna gessir shens díser “vira”. Los ròtles estonants que’s hèn l’escaleta d’un episòdi a l’aute, en crotzar las destinadas.

L’escritura f luida e imatjada, que’s hè a còps bruta, en descríver sèxe e violéncia untada de drògas, h è i t a s di vè r s a s m o r bida s , o n esperam véder a ganhar los bons.

Los noms de la nosta realitat que son escarnits - mèrcas comerciaus, noms de celebritats, d’òmis politics, de mèdias... - dab pro de sagacitat tà botar l’arríder aus pòts deu lector. « Leis personatges e lei situacions estènt de ficcion dins son entier, tota semblança ambe de personas ò de situacions que vos parlan ò que vos podrían parlar es d’azard » çò ditz l’avant-perpaus. Totun, se las vòstas passejadas estivencas e’vs pòrtan deu costat de Nimes, de Marselha, deu Portugau, o preu cèu en avion, be’n preneràn bahida un aute gost.

Leis aventuras de Joseta Kroner Per Matthieu Poitavin Edicion l’Aucèu libre 2017

Caroline Dufau

Lo Diari – 23

Edicions Lo Brèc Epopèa hòra temps, Lo Brèc qu’ei tanben ua parabòla descabestrada suu noste monde, l’arrogància deus potents e lo silenci deus pòbles d’on nèishen totun las susmautas sauvadoras. Qu’ei enfin lo testament poetic longament hargat deu son autor, defuntat en junh de 2005.

Bernard Manciet Reclams 13 x 24 – 350 p.

25,00 €

Ne voi pas anar tà l’escòla Qu’ei la velha de la rentrada e Simon qu’a ua responsa mei estimada. Quan la mair e’u ditz : « Que vas anar tà l’escòla, » quan lo pair e’u promet : « Que vas apréner l’alfabet, » Simon qu’a un aire esvarjat e monsorre e que crida : « Ne va pas non ! » Qu’ei lo jorn de la rentrada e Simon n’i vòu pas anar. Mes un còp sus plaça, après d’aver drin plorat, que s’avisa que hèn un hèish de causas extraordinàrias a l’escòla.

Lavetz, lo ser, quan la regenta e’u ditz que se’n cau anar, e sabetz çò que respon ?

Stephanie Blake Per Noste 2017 27,5 x 22 – 28 p.

13,00 €

Nhòrlas Sèi demorat un vintenat d’annadas a far regent dins un vilatge del Perigòrd Nègre.

Vertat que regent de campanha èra mai qu’un tribalh. Quò començava per èstre una causida de vita e quò veniá lèu un biais d’èstre. E al fial del temps, quò se virava end’una folosofia vertadièra que se podiá pas inventar en vila o endacòm mai.

Per èstre regent de campanha, caliá èstre païsan al sens plen de lo qui viu dins lo país e per lo país. Aprenguèri aquí tot çò que la vita a de mai enrasigat, tot çò qu’aquela cultura millenària a de mai pregond.

Avisèri e aprenguèri. Avisèri las causas, las bèstias e lo monde. Avètz aquí un palm de çò qu’ai ajut lo temps d’avisar.

Danièl Chavaròcha Novelum – IEO 123 p. – CD 14,50 €

Trotet Retrobatz Trotet en 4 DVD, a comptar deu 18 d’abriu.

Trotet qu’ei un asolet gris. Coquinet, entosiasta non se’n da pas de las causas e que s’ac vira dens la vita. Que s’amusa dab la soa amiga Lilí e qu’aimaré Nanà qu’u remarca. Las soas aventuras que son concebudas entà facilitar la compreneson deus mei petits e que difusan ua charmanta ironia suu caborrudèr deus mainats qui reïvindican la lor autonomia.

Partida 1 en lengadocian.

Partida 2 en Gascon.

Partida 3 en provençau.

Partida 4 en lemosin.

Conta’m

24 – Lo Diari

Pensadas

Félix Castan una pensada en movement Lo 5 de mai passat, se tenguèt una jornada d’estudis a l’entorn de l’òbra e de la pensada de Félix Castan, al CIRDÒC de Besièrs, a l’iniciativa dels ensenhaires-cercaires en occitan de l’Universitat Paul Valery de Montpelhièr. Aquela jornada de reflexion e d’escambis se faguèt dins l’encastre d’un trabalh global menat sus un cèrt nombre d’actors màgers de la renaissença d’òc dempuèi lo sègle XIX. Félix Castan, un dels actors principals de l’IEO tre sa naissença, foguèt un pensaire, un poèta, un cercaire, un bolegaire d’idèas, un artesan de l’occitanisme que marquèt son temps. Aquela jornada, pron corta fin finala davant l’immensitat de l’òbra, permetèt de sasir tota la riquesa e la diversitat de la pensada castaniana, en abordant tant son interès per la literatura, las arts en general (pintura, arts plasticas, art contemporanèu, teatre, dança, musica…), son engatjament politic e marxista, coma sa lucha anticentralista e occitanista dins una amira de refondacion, de cambiament prigond de la societat francesa. I avèm descobèrt un Félix Castan resistent, combatent de la « Poncha de Grava » en 1945, mercés a la comunicacion de Cécile Noilhan que trabalha suls escriches occitans de la segonda guèrra mondiala. Puèi, es la naissença d’un escrivan d’òc, la connexion, jove, amb los actors màgers de l’occitanisme de l’après-guèrra : Ismaël Girard, Robèrt Lafont e tantes autres.

Es tanben son Carcin natal e son ligam amb Antonin Perbòsc que se destaquèt clarament dins las discutidas. Roland Garrigues evoquèt Felix Castan al còr de sa vila de residéncia : Montalban e tot l’ample d’un trabalh pacient, rigorós e coerent, al còr de la ciutat d’Olympes de Gouges, per bastir una capitala culturala. Maria-Joana Verny e Clara Torreilles estudièron la correspondéncia entre Castan e Lafont per l’una e Castan e Espieux per l’autra : un biais d’entrar dins la vida, dins l’intelligéncia e la nautor dels debats e dels enjòcs occitanistas d’aquel temps.

Demoram pivelats davant la clartat dels prepauses escambiats e la generositat d’aquelas reflexions.

L’influéncia de Félix Castan sul regrelh musical dels ans 1990 (Massilia Sound System, Fabulous Trobadors, Lubat, Nux Vomica) foguèt de segur mesa en relèu sens oblidar las crisis de l’occitanisme, los desacòrdis amb Lafont e lo trabalh que menèt Castan, sovent mal comprés, de son costat, sens abandonar sa filosofia : una mesa en causa perpetuala del regne de la pensada unica. Totes los intervenents portèron un agach sus l’immensitat del trabalh de Castan e dobriguèron autant de fenèstras sus un mond plural.

A la fin de la jornada, lo temps èra passat tròp lèu mas s’èra bensai un pauc arrestat tanben, Félix Castan pareissiá mai pròche, encara tant present, uèi. A la velha d’una eleccion nacionala que placèt lo front nacional, un còp de mai, al segond torn, nos quitavam totes, rics de l’escambi, amb la frasa famosa en tèsta : « On est pas le produit d’un sol, on est le produit de l’action qu’on y mène ».

Silvan Chabaud

Mai d’entresenhas : L’Universitat de Montpelhièr e lo CIRDÒC trabalhan amassa sul projècte « Vidas, per un diccionari biografic de la renaissença d’òc, del sègle XIX al sègle XXI » qu’es disponible en linha sus www.vidas.occitanica.eu. I trobaretz una ficha detalhada sus Félix Castan.

Lo Diari – 25

Rêv olution

IAM

Musica

Au mes de març ven tot just de sortir un disc novèu dei rapaires marselheses d’IAM. Coma a cada còp, es un eveniment de talha, tant lo grope es vengut mitic dins lo païsatge de la musica urbana francesa.

Verai que dempuèi la glòria « d’Ombre est Lumière » o de « l’Ecole du micro d’argent » lo temps passèt e d’aiga ragèt dessota lei pònts… Entre temps lo rap s’es installat dins lei mèdias e coneguèt d’evolucions multiplas (entre dirty south, trap, etc…).

IAM es demorat mai lei discs seguents foguèron mens incisius e sovent un pauc flacs. Aquel òpus, lo uechenc, es pasmens de bèla factura e s’impausa ja dins lei melhoras vendas de l’annada. Preni aquí lo temps d’evocar aquesta novèla galeta que per ieu IAM, emai cantèsson en francés, es un grope de rap « a l’occitana » coma Zebda es un grope de rock « a l’occitana »… Es pas per ren s’es Massilia que mandèt la carrièra d’IAM : siam davant un hip hop mediterranèu, focean e de segur provençau.

Fin finala la cultura occitana passa tanben, diluida e esparpalhada, dins la creacion francesa, lo problèma es que s’i escafa sovent, subretot ambé lo succès (alòra qu’es aquesta « pasta » originala que fa bensai lo succès ?).

La pocheta, ja, dona lo ton : un microfòne que se transforma en ponh levat illustra lo títol « Rêvolution ». L’eficacitat de l’imatge laissa pensar qu’anam dintrar dins una òbra classica, un rap poderós, fisic e engatjat. La cançon que vira a la ràdio « Monnaie de singe » acompanha una promocion serena e solida coma lo flow de shurik’n. Tre l’intro, l’escrach de DJ Khéops nos convida dins l’ambient unic d’IAM. Siam rassegurats de veire que lei marselheses an servat un estile e un son originau, maugrat l’abandon dau « sampling » dei primiereis oras. Lei tèxtes e lei vòtz son totjorn tant mestrejats, entre lo gran mai medium d’Akhenaton e la fòrça tranquilla e mai greva de Shurik’n, tot foncciona a plen regime. Rapidament, pasmens, siam un pauc destabilizats e estonats davant lei tentativas soul de Shurik’n que son pas tostemps de bòn gost… Lei tematicas son divèrsas e conscientas, e fa de ben de veire que lo rap saup encara parlar de la complexitat dau monde actuau sensa tombar dins la caricatura egocentrica. A l’envèrs d’autreis ancianas glòrias dau rap francés, IAM assaja pas de faire un rap mai actuau e comerciau, contunha d’insistir sus son estile « ortodòxe », son hiphop seguís lei règlas classicas, mai ambé jòia e inventivitat.

26 – Lo Diari

Esperam ara d’ausir lei cançons sus scèna, sabèm ja qu’IAM adoba de creacions novèlas e contunha son camin, testard e coerent. Lo rap a adonc sauput vielhir, coma totei lei bònei musicas… empacha pas que siague totjorn impertinent e underground, laissem lo darrièr mòt ais artistas : « On fait tout avec rien, EUX, rien avec nous À songer fort, combien d’entre nous deviennent fous ?

Nés dans ces endroits, où peu devient beaucoup La lune c’est le soleil des loups ».

Sylvan Chabaud

IAM, Rêvolution Defjam recording France Març 2017 19 titòls

TV

Tè Vé Òc e lei Cafès Òc D’accions novatrises e dinamicas Dempuèi 2013, dins Gard, se tenon de Cafès Òc. Lo primièr nasquèt dins lo vilatjon de Pompinhan, pròche Sant Ipolit del Fòrt, au pè dei Cevenas. L’amiga Veronica Fiol, regenta, organizèt en febrièr de 2013 una serada au Bar dei Platanas. I convidèt un public d’occitanistas fidèus e de curioses.

Un tèma èra causit e Veronica aviá convidat una persona especializada dau sicut. Alentorn d’un aperitiu, seguit d’un repais de tria cosinat per la restauradoira, lei lengas se desliguèron e subretot clantiguèt la lenga occitana. Lo principi èra de mesclar francés e occitan per pas descorar lei novèus venguts.

Lo programa de la serada èra variat : discutida sus lo tèma causit, contes, projeccions vidèo, musica amb de musicians e cantaires.

Fuguèt una capitada. Veronica causiguèt doncas de crear una associacion e de perennizar lo Cafè Òc au ritme d’un còp per mes, çò que ne farà 52 au mes de mai e totjorn amb succès. La sala dau Cafè es comola a cada còp. Aquò permet d’abordar de subjèctes d’actualitat, d’apregondir lei coneissenças sus Occitània e sa cultura e sus la lenga occitana.

Dona la possibilitat a de grops novèus de musica o de teatre, d’escrivans, d’artistas nombroses de se faire conéisser e subretot es un moment de convivialitat e de partatge dinamic.

Somèires, en 2014, seguiguèt lo camin e organizèt son primièr Cafè occitan. Lo Danís Galvier, de Coriandre, èra a la manòbra.

Fuguèt doncas dins diferents cafès de la vila e a la Cava dei Vinhairons dau Someirés, que se tenguèron de seradas organizadas sus lei mèmes principis. Lei tèmas èran variats e leis intervenents venguèron d’asuèlhs diferents d’Occitània.

Cultura occitana, economia, ecologia, arts, literatura, tradicions, espòrts regionaus... es totjorn amb passion que fuguèron presentats lei tèmas. Leis escambis èran afogats e rics, lo public nombrós participèt aquí tanben regularament dins lei doas lengas. Aquel partatge permetèt a de gents non occitanofònas de se sarrar de la lenga e d’uneis participèron puèi a de cors d’occitan per adultes.

Lo Cafè Òc èra un bon espleit de transmission e d’espandiment, un luòc novèu de convivéncia e d’escambi.

Un plantolièr de Cafès Òc dins Gard e Erau La dralha èra dubèrta e nasquèron lèu lei Cafès Òc de Clapièrs, Argelièrs, (34), Saint Privat des Vieux e Aumessas (30), çò que donèt, lo 3 de junh de 2015, la primièira Fèsta dei Cafès occitans a Pompinhan dins l’encastre de Total Festum, amb lo sosten de la Region Lengadòc/Rosselhon en preséncia de Felip Vialard. Una pagina Facebook “Cafès Occitans” fuguèt creada e s’i pòt trobar tot plen d’entresenhas.

La premsa comuniquèt http://www.midilibre.fr/2011/10/26/ le-cafe-occitan-veut-faire-vivre-etpartager-la-langue,407871.php Lo Cafè occitan semenèt sei granas

Tè Vé Òc e lei Cafès Òc Tre la debuta la còla de Tè Vé Òc participèt a mantuns cafès, tant coma intervenents especialistas d’un domeni, coma per filmar e montar d’emissions que podèm veire sus lo site http://teveoc.emonsite.com/pages/produccions/ page.html Lo Total Festum de 2016 a Somèire : Fèsta dei Cafès occitans, faguèt l’objècte d’una emission especiala “Lenga d’Òc” amb un public grandàs en preséncia de Patric Roux, Conselhièr regionau e Felip Vialard.

En 2016, Tè Vé Òc participèt a l’animacion de Cafès Òc coma aquel de Narbona, lo dei Trad’Hivernales de Somèire, de Pompinhan e presentèt l’associacion e sei produccions.

Sant Cristòu (34) aculhís en abriu nòstra còla per lo rodatge d’una emission novèla de son Cafè Òc creat en 2016.

Tè Vé Òc se prepausa per animar d’autrei Cafès Òc amb de projeccions causidas dins sei podcasts. Lei discutidas ricas a l’entorn dei films permetràn de participar d’un biais viu a l’espandiment de la lenga e la cultura occitanas.

Entresenhas 06 11 35 49 13

Lisa Gròs

Presidenta de Tè Vé Òc

Lo Diari – 27

Diariscope DE BOCA A AURELHA

LAS NUEITS ATIPICAS

deu 26 au 29 de julhet Parthenay Hestau de las musicas oraus

deu 4 de junh au 22 de julhet en Sud Gironda

Hestau viatjaire pendent 7 setmanas dens 13 comunas, dab 18 jornadas de programacion tà mei de 20 artistas, musicians, contaires, comedians, autors, realizators...

Quauques moments hòrts en occitan : 4 de julhet a Basats : projeccion-encontre « Escotar los ausèths arribar » filme documentari de Patric La Vau 7-8-9 de julhet, cap de setmana bals tradicionaus a Vilandraut : Trio Brotto-Lopez-Raibaud, Laüsa, Duo Madiers, Clément Rousse, Duo Brotto-Milleret 13 de julhet a Basats : projeccion-encontre « Renat Jurié, dins la votz dels sègles » filme documentari de Marc Oriol 14 de julhet a la glèisa d’Artigavièla, a Cudòs : concèrt deus Renat Jurié e Joan-Pèire Lafitte Tota la programacion a seguir sus : nuitsatypiques.org

Rendetz-vos tà un trentenat de concèrts, balsconcèrts, passa-carrèras en musica, mustras, projeccions... en ligam dab las musicas tradicionaus mes tanben dab las lengas qui pòrtan aqueras culturas de l’oralitat. Quauques artistas programats : Maxence Camelin L’Auvergne Imaginée - Du Bartàs - Maralha – Cocanha - Le Plaque - Creacion deu hestau 2017 « Voix populères » dab Jakes Aymonino, Joan-Francés Tisnèr, Julen Achiary, Maika Etxecopar, Jokin Irungagay... e plan d’autes.

Arretrobatz lo programa sus : deboucheaoreille.org

HESTAU DE COFOLENS deu 9 au 15 d’aost Confolens

Un deus mei grans hestaus de danças e musicas deu monde, fondator deu hialat CIOFF (Conselh internacionau de las organisacions de hestaus de folclòre et d’arts traditionaus) que programa en obertura de la soa shishantau edicion lo grop Nadau. Lo 9 d’aost que serà ua jornada dedicada a l’Occitania, un beròi parat entà har encontrà’s las culturas de la grana e joena Region Navèra Aquitània.

Tota la programacion a seguir sus : festivaldeconfolens.com

CHRONOS cine-concèrt dab Asuelh 28 de julhet a Riòls, 29 de julhet, a Faugères (34)

Un cine-concèrt suus films deu Michel Cans : projeccion espectacle d’imatges precisosas deu Lengadòc de las annadas 50 e 60, portat en musica per Asuèlh, collectiu d’artistas musicaires improvisators. Que s’inscriu en la dinamica de la companhia deu Griffe, a saber tribalhar la mestior culturau occitana. Dab Aimat Brees a la canta e a las clarinetas, Damien Fadat a las flabutas, Yannick Laurent a la baisha fretless, Maxime Dupius au violoncèle, Nicolas Chadi a la bateria, Tom Gareil au vibrafòne, Catherine Legrand a la vidèo.

A seguir sus : compagniedugriffe.com

28 – Lo Diari

LO BIAISSUT DEL SEGALAR

4 e 5 d’aost a l’Ostal Bodon Crespin (12) Los poblants avaironés deu Segalar be son « biaissuts » : que s’i saben har e qu’an lo biaish, en d’autes tèrmes. Per pròva, l’Ostal Bodon que programa concèrts, projeccion de filmes, bals, mustras d’artistas e demonstracions d’artesans... Arretrobatz lo film de Marc Oriol « La votz dels sègles », Eric Fraj en concèrt, o enqüèra lo grop UÈI lo dissabte au ser.

Totas las informacions suu site de l’Ostal Bodon : ostal-bodon.com

JULHET

01/07 21h30 Du Bartàs festenal Canalissimo, Pòrtiranhas (34) - www.sirventes.com Cabr'e can - Total Festum, Sant Privat Dels Vièlhs ( 30) organizat per Lenga e cacalàs 5ena edicion d'Escaudes hei sa gascona, jornada dedicada a la cultura gascona.

Escaudas (33) organizat per Brigalhas de pin 05.56.65.15.53 19h30 Aqueles – (a)phònica, Banyoles (Esp) www.compagniedugriffe.com 21h bal occitan amb DuoBois a Britèsta (81) organizat per la MJC de Graulhet,

01-22/07

Nuèits atipicas de Langon (33) www.nuitsatypiques.org/ • 01/07 : Saint-Symphorien, Nuèits atipicas 19h30 music’aperò Gascon-Berbèr, 21h30 concèrt de Michel Macias e Fouad Achkir «Et pourquoi pas ?”

• 04/07 : Bazas, Nuèits atipicas Projeccion de «Escotar los ausèths arribar” de Patric La Vau, seguida d’un rescontredebat • 07/07 : Villandraut, Nuèits atipicas 21h-02h Bal trad amb lo trio Brotto-LopezRaibaud seguit d’un empont dubèrt • 08/07 : Villandraut, Nuèits atipicas 21h-02h Bal trad amb Duo Madiers e Laüsa seguit d’un empont dubèrt • 09/07 : Villandraut, Nuèits atipicas 18h-22h Bal trad amb Clément Rousse e lo duo Brotto-Milleret • 13/07 : Bazas, Nuèits atipicas 21h Projeccion de «Renat Jurié, dins la votz dels sègles” de Marc Oriol, seguit d’un rescontre amb Renat Jurié e Marc Oriol.

• 14/07 : Cudos, Nuèits atipicas 16h Concèrt de Renat Jurié e Jean-Pierre Lafitte

02/07

de 21h a 23h Castanha e Vinovèl La Félibrée, Sant Astièr (24)

08 e 09/07

Castèlnau d’Arri, Final Total Festum • 08/07 : 14h Conferéncia publica : Gers says Òc to the future ! (teatre)-Teatre 16h30 Debat public : Faire le choix de l’occitan et du catalan, une stratégie d’avenir ? - Plaça de la Republica 19h00 Concèrt de Cocanha – Plaça de la Republica, 21h00 Concèrt RIZA amb lo grop Grail’oli – Plaça de la Republica • 09/07 : 12h00 Passacarrièra dels animals Totemics de la plaça de la Republica a la Piboleta, 12h30 Repais Caçolet 14h Dubertura del Festenal dels espòrts tradicionals – Piboleta, 14h30 1èr passatge dels animals totemics a la Piboleta, 15h3017h Temps de rescontre e d’escambis dels partenaris Total Festum - Halle au grain, 17h30 2nd passatge dels animals totemics

AGENDA

a la Piboleta, 18h30 Passacarrièra cap a la plaça de la Republica, 19h00 Clausura : Aperitiu Sud de França e Balèti occitanocatalan amb lo grop Occicat-Auboi fabrica.occitanica.eu - www.laregion.fr

08/07

20h30 Djé Balèti - Balèti dels Ais, Le Castellet (83) - www.dje-baleti.com

07-09/07

4ena edicion de La Rétournade a Tence (43) • 07/07 : 19h00: Aperitiu musical al son de cants en occitan, 21h00: Los Manigans cants occitans e ròm (òc del Velai) 23h00: Doctors de Trobar, hip hop (òc de Montpelhièr), 01h:00 Ministèri del Riddim, reggae ragga (òc del Lengadòc) • 08/07 : 11h00: Visita guidada en patoès de la gara a la comuna de Tence per "Les Amis du Vieux Tence", 15h30: Debat / taula redonda :"Quelles perspectives pour le langue et la culture occitanes dans le nouveau contexte politique ?" per l'Institut d'Estudis Occitans a la bibliotèca de Tence, 17h00: Cants en occitan dels enfants de l'escòla Calandreta Pèire Cardenal del Puèi de Velai, 18h00: Inauguracion de la mòstra "Paraulas de País" a la bibliotèca de Tence (aperitiu ofèrt.),19h30: Pibol and co, cants, bal a la votz (òc del Cantal), 21h30: Tripoux, bal trad descalat (òc d'Arièja), 23h30: Du Bartàs, Balèti tradicional e insolit (Òc del Lengadòc) 01h30: Barilla sisters feat Radio Tutti, Bal modèrne e descofant (Napolitan) • 09/07 : 10h30: Lectura en occitan a la messa de la glèisa de Tence, 14h30: Espectacle "Aventures et mésaventures de Batistou" per Jean-Claude Fouillet, 15h30:"La Republiconeta daus Erbals" (La Petite République des Herbaux) Teatre bilingue occitan/francés per la companhiá Latituds de Polinhac, 17h00: Lecturas en occitan 18h00: Aperitiu musical e parladissa "dins la lenga" - 06.20.17.01.57

12/07

20h30 Du bartàs - Fleury d'Aude (11) Cocanha - Les Volcaniques, Sant-Bonnet-près-Riom (63) www.brayauds.fr/les-volcaniques/ volcaniques-2017

Du 08-09/07

Dancem 3 : estagi de dança e cants, concèrts a Ortès (64) amb Espartenhas, Huec - culturadenoste.com - 06 85 65 34 50

Del 10 al 15/07

XIIen Congrès de l'AIEO a Albi (81) • 10/07 : 10h30 dubertura oficiala seguida de la conferéncia inaugurala, 11h30 conferéncia de Michel Banniard : Y-a-t-il une exception occitane dans la génèse des langues et des scripta romanes ? 14h-17h comunicacions, 17h30-19h visita de la catedrala Santa Ceselha e del centre istoric, 19h-20h recepcion a l'Ostal de vila

• 11/07 : 8h30-11h30 comunicacions 11h45-12h45 conferéncia plenièra : Fritz Peter Kirsch : Per una reorientacion interculturala dels estudis susl’istòria de la literatura d’òc, 14h-17h comunicacions,17h30-19h Taula redonda : Peut-on parler d'une musique occitane ? per Xavier BACH e Pierre-Joan BERNARD, 21h concèrt • 12/07 : escorreguda dins Tarn tota la jornada • 13/07 : 8h30-11h30 comunicacions, 11h45-12h45 conferéncia plenièra : Patric Sauzet : L’unitat de la lingüistica occitana (o qual es dissident ?), 14h-17h comunicacions, 17h30-19h Taula redonda : Una sociolingüistica occitana es encara possibla ? per Joan-Pèire CAVAILLE e James COSTA, 21h concèrt • 14/07 : 8h30-11h30 comunicacions, 11h45-12h45 conferéncia plenièra : Walter Meliga : Les premiers troubadours, 14h-17h comunicacions, 17h30-19h Taula redonda : Les corpus informatisés pour les études occitanes. Animat per Myriam BRAS, 20h repais de galà, fuòc d'artifici del 14 de julhet • 15/07 : 09h00 Taula redonda : Quel avenir pour les revues scientifiques ?

Animat per Wendy PFEFFER et Hervé LIEUTARD, 10h30-10h45 clausura del congrès, 11h-12h30 Amassada generala de l'AIEO - http://www.aieo.org

Del 10 al 15/07,

Universitat Occitana de La Guépia (82) Corses de lenga, conferéncias, cinèma, rescontres de locutors naturals, teatre, concors de galejadas, concèrts...

• 10/07 : 15h conferéncia J. Sibille linguistica occitana, Ostal del Pòble, 16h30 cinèma joves en òc, Mediatèca, 18h aperòconcèrt X. Vidal, Bar del Trobador, 22h Cinèma "Le chant des fous”, Broa de Viaur • 11/07 : 14h30 conferéncia C.P. Bedel, Al Canton Tarn-et-Garonne, Ostal del Pòble, 16h30 cinèma joves en òc, Mediatèca, 17h30/19h30 rescontres de locutors naturals, Ostal del Pòble, 19h30 Sopar Balèti Ministèri del Riddim, Bar restaurant l'Oustal • 12/07 : 14h30 Conferéncia en anglés de Wendy Pfeffer, "Le festin du Troubadour”, Ostal del Pòble, 14h30 Talhièr de cosina dels trobadors, cosina de l'escala, 16h30 cinèma joves en òc, Mediatèca, 19h30 Repais partejat occitana-anglés Les Boudoumen, Plaça del Fieiral • 13/07 : 14h30 Conferéncia Michel Alessio "Langues régionales au ministère”, Ostal del Pòble, 15h Passejada, onomastica amb C.P. Bedel, 16h30 cinèma joves en òc, Mediatèca, 17h30/19h30 rescontres de locutors naturals, Ostal del Pòble, 20h Bal dels pompièrs, Carré d'as + invitats de l'universitat, Casèrna dels pompièrs • 14/07 : 15h Cinèma "Camins de Lenga” de Silvan Roux projeccion e rescontre, 16h30 cinèma joves en òc, Mediatèca, 18h aperò-concèrt, restitucion de l'estagi

amb Papet J e Poupa Greg, Bar del Viaur, 21h concèrt, Les Baul du Bengale + Manu Théron, Le Lez • 15/07 : 10h30 pre-seleccion concors, 14h30 Fieiral, Concors de galejadas en lenga d'òc, 17h Teatre "les z'igues”, 18h remesa dels prèmis del concors, 20h30 Balèti occitan groove, Carabal trio, Contrebande, Xavier Vidal e Renat Jurié + convidats suspresa !, Fieiral, - cada après-miègjorn del diluns 10/07 al divendres 14/07 – Manu Théron, arrengament e composicion polifonics – Papet J e Poupa Greg : Reggae-RaggaDub – Les Bauls du Bengale : Le chant des Bauls - http://lengaviva.com

12/07

La Talvera dins l'encastre del congrès internacional dels Estudis Occitans a Albi (81) - http://www.aieo.org

13/07-19/07

Escòla occitana d'estiu a Vilanuèva d'Òlt (47) Cors de lenga e talhier de 9h a 17h • 13/07 : 17h acuèlh sopar e bal • 14/07 : 17h15-18h45 conferéncias, 21h espectacle de J.M. Leclercq “A Cappelloop” seguit del bal • 15/07 : 21h bal amb “Camille en bal” • 16/07 : 11h15-12h15 Talhièr de cant collectiu, 14h visitas contadas “ A la descobèrta del país”, 21h Projeccion del film documentari “Era hèsta deth pòrc” de l'Ostau Comengés • 17/07 : 17h15-18h45 conferéncias, 21h Presentacion dels estagis, animacion de la serada pels estagiaris e los professors Cocanha - Tisséo Tolosa d'Estiu a Tolosa (31) - www.cocanha.net • 18/07 : 19h30 Fèsta occitana-catalana, concèrt e bal amb “Brick a Drac” • 19/07 : 11h15-12h15 bilanç pedagogic dels estagis Pendent tota la setmana, l'escoleta d'estiu aculhirà vòstres dròlles de 5 a 16 ans. eoe@wanadoo.fr/ 05 53 41 32 43

18-19-20/07

L'Estivala occitana de Deganhac 20ena edicion Deganhac, Rampons, La Vercantièra (46) 20 talhièrs prepausats : Danças enfants, fabricacion d’instruments, danças, percussions, percussions corporalas, lenga occitana, cant, musica, musica collectiva, danças de bal, musica d’ensemble.

3 seradas concèrts e bal AMTP Carcin elodie.rabouille@gmail.com

13/07

21h30 La Talvera - Concèrt-bal al lac de Severac (12) - www.talvera.org 20h30 Djé Balèti - Blanhac (31) www.dje-baleti.com

13-16/07

Festen'òc a Saurat (09) • 13/07 : 19h Trad’Aperitiu de dubertura amb Les Irètges , 21h30 Concèrt / Bal amb lo grop La Pèiro Douso, 23h30 Fòc d’artifici, 00h00 Concèrt de Boisson Divine

30 – Lo Diari

• 14/07 : 10h-12h Estagi lenga e cultura occitanas per Camilha Bilhac, 14h-16h Estagi de danças tradicionalas amb Sidonie Landrin, 16h30 Concèrt En Gaouach per Lou Davi, 18h-20h Bal Trad' amb BrankaBodegaires, 21h30 Le Bal Brotto Lopez, 00h00 Concèrt/Bal amb lo grop Lou Tapage • 15/07 : 10h-12h Estagi lenga e cultura occitanas per Camilha Bilhac, 15h-17h Estagi de danças tradicionalas amb Sidonie Landrin, 17h30-20h30 Bal Trad' amb lo grop Les Irètges, 22h Concèrt / Bal and’el grop Lou Seriol, 0h30 Concèrt Les Diables de la Garrigue (Goulamas'K) • 16/07 : 10h-12h Estagi lenga e cultura occitanas per Camilha Bilhac, 11h-18h Salon del libre, Musica, Jòcs ancians, petit mercat alimentari,…12h Danças Folcloricas del Grop Folcloric Sauradel, 10h30-14h Bal Trad’ amb Arredalh, 14h-15h Bal Trad’ amb Tuk Tuk, 15h Contes occitans Contes deths Pirenèus per Joan-Pau e Lois Ferré, 16h Concèrt amb Arredalh festenoc@netcourrier.com www.festenoc.com

20/07

14/07

21-23/07

Aronde – Lo Son continu, Château d’Ars, Lourouer-Saint-Laurent (36) www.lesoncontinu.fr

15/07

Concèrt-bal de la Talvera dins l'encastre de la trobada catalano-occitana d’Almacelles (Catalonha).

21h30 Grail’òli - Festenal Convivéncia, Pòrt de Trèbes (11)

17-21/07

Universitat Occitana d'Estiu a Nimes (30) del 17 al 20/07, estagi de cant animat per Cécilia Simonet, estagi d'escritura en doas partidas : didactica e practica (dimarç a divendres 9h30/12h30) animat per Sergi Javaloyés (Escrivan), talhièr de lenga animat per Matthieu Poitavin.

E coma totjorn : conferéncias, cabaret literari, remesa dels prèmis del concors Mesclum, mòstra, siestas literàrias o musicalas... e seradas : • 17/07 : «Le dit des femmes» cançons per Anne Clément e Millie Dolan • 18/07 : Concèrt Bodon’s men • 19/07 : «Fantastics contes occitans» contes e musica per F. Bages e H. Robert • 20/07 : Bab al Corassan Caroline Dufau (cant) Hamid Khezri (cant e dôtars), rescontre musical entre cant occitan e las musicas d’un Orient mitic.

• 21/07 : Balèti Cabr’e can. ieo30@orange.fr 04 66 76 19 09

17/07

17h La Mal Coiffée - Festenal Avinhon off , “Là ! C'est de la musique.” (84) www.lacestdelamusique.com

18/07

Cocanha - Pausas musicalas d'estiu dins l'òrt RaymondVI, Tolosa (31) http://pausemusicale.com

19/07

17h Lo Còr de la Plana - Festenal Avinhon off , “Là ! C'est de la musique.”(84) www.lacestdelamusique.com

La Talvera - al camping de las estelas, Najac (12) Concèrt-bal dins l'encastre del festenal jos las telas - www.festivaldenajac.fr

20-22/07

Festenal Estivada a Rodés (12) Cali/Nadau/Goulamas'k/les Motivés/ Minima Social Club/Lou Davi Dub www.ville-rodez.fr/fr/culture-et-loisirs/ estivada/le-festival.php

21-22-23/07

Festenal Samba al País, Sent Antonin Noble Val (82) • 21/07 : concèrts de Uèi, Brincadeira, Houba, La Pifada, Alackadaisical • 23/07 : concèrts de La Yegros, la Mal Coiffée, Edmony Krater, Ceibalanta entresenhas : www.sambalpais.org

23/07

20h30 Branka Bodegaires Jardin André Core Festenal, Convivéncia Castelnau d’Arri (11) Festenal Trad'Estiu a Foish (09) • 21/07 : 11H30 Passacarrièra amb HUEC, 18H30 Trad'Aperò amb los musicians amators, 20H00 Repais tirat de la saqueta, 21H00 BAL TRAD' a gratis amb HUEC, 23H00 BAL TRAD' amb gratis amb TAFANARI, • 22/07 : 17H00 Iniciacion a las danças tradicionalas, 18H30 Trad' Aperò amb los musicians amators, venètz amb vòstre instrument de musica, 20H00 Pichona restauracion, 21H00 BAL TRAD' a gratis amb la PEIRO DOUSO, 23H00 BAL TRAD' a gratis amb LA TALVERA • 23/07 : 15H00 Histoire et anecdotes contées en occitan dans les rues de Foix, 17H00 Iniciacion a las danças tradicionalas pels mainatges, 18H30 Trad'Aperò amb los musicians amators, 20H00 Pichona restauracion, 21H00 BAL, TRAD' a gratis amb ARREDALH, 23H00 BAL TRAD' a gratis amb Les Sulfateurs Occitans - http://www. tradestiu.com

26/07

19h Branka Bodegaires a Revèl Musèu e Òrts del Canal del Miègjorn Festenal Convivéncia,

26-29/07

Festenal las Nuèits Basalticas al Puèi de Velai (43) • 28/07 : 21h00 La Mal Coiffée, DCA e MAL Trio • 29/07 : 21h00 Grand Bal de clausura amb Flor de Zinc, Duo Brotto-Milleret e Triptype cdmdt43.com/les-nuits-basaltiques/nuitsbasaltiques-2017

27/07

21h30 teatre Molière d’òc (La Rampe TIO) cors de la Madalena, Narbona www.larampe-tio.org

27/07

Festenal «De Bouche à Oreille” a Partenac (79) 15h Cacha Niu (Conte musical en imatges) – Carrat negre – MCP 20h30 Du Bartàs – Palais dels congrèsses www.deboucheaoreille.org

28/07

04-05-06/08

Programacion a venir - Festenal Estiv’oc, L’Albenca (46)

contacte : paulrainal@free.fr 04 72 18 96 84 (o en aost : 06 77 79 96 65 o 05 55 93 25 83)

29/07

05-06-07/08

19/08

20h30 Chronos aux Pays Haut Languedoc et Vignobles - Riòls (34) 20h30 Asuèlh - Faugèras (34) www.compagniedugriffe.com

30/07

Cocanhako amb J. Achiary e F. Berger a La Bugue (24) AGOST

01/08

Festenal Comboros, Sant-Gervais d’Auvèrnha (63) Estagis e bals, mercat de laütièrs e artesans d’art http://www.comboros.com/#programme

06/08

19h30 Concèrt e Bal Un per Vox, Xavier Vidal e sos convidats - Lo Boisson (46)

21h30 La Mal Coiffée – Pati del castèl, Festenal Barjac m’en chante, Barjac (30) www.barjacmenchante.org

30ena pujada - Pòrt de Salau (09) 12h Repais tirat de la saqueta amb Arredalh

La Vandale / Laüsa - Festenal Quartiers Libres, 10 eme ! Henrichemont (18) www.viellux.com

Lo Barrut – Festenal a Sant Joan de Blaquièra (34) a 21h30

02/08

21h La Mal Coiffée - Labyrinthes de la Voix, Rochechouart (87) www.labyrinthedelavoix.fr

03/08

Alidé Sans – Recolas e Previnquièiras (12), Camping Le Plô - campingleplo.fr/v/

Du Bartàs – Coarasa (06) 20h Tres Vidas - Las Estivalas, Camplong D’Aude (11)

09/08

Nadau - Teatre a l’aire liure, Cofolens (11) 21h - 05 45 84 00 77

10/08

Cocanha – Festiv’azul, Montsegur (47) Artús – Hestiv’Oc, Pau (64)

20/08

Castanha e Vinovèl/Goulamas’k Fest’N’Oc, Narbona Platja (11) Alidé Sans - Ô vieux tonneaux, Peirac sus Mar (11) http://www.ovieuxtonneaux.com/ 16h Arredalh - Sala de las fèstas, Mana (31) Cocanha – Fèsta de la comuna, Montfalcon (46)

24/08

Florant Mercadier - Festenal Paroles de conteurs, Gentioux-Pigerolles ( 23) La Fanfare des Goulamas Ais de Provença (13)

25/08

Aqueles/Mauresca – Nébias (11) verificar s’es Nébias o Nébian (34)

Arnaud Cance, Severac del Castèl (12) 20h30, Bòrda Seguin

Cocanha, Concèrt acostic - Esperasan (11)

04/08

11/08

21h Nadau - Sala polivalenta, Sent Guironç (09) - 05 61 96 26 60

20h concèrt a gratis Mosaïca Beauchalot (31)

D’En Haut – Festival La Poutre, Malvesin (31) - lapoutre.festival.free.fr

Ndiaz/Scratchophone orchestra/ Artus - Festenal Quartiers Libres, 10en !

Henrichemont (18) - www.viellux.com

12/08

Aqueles - La Ciotat (13), Festenal Jazz Convergences

21h Alidé Sans – a Sent Afirca, Les divendres en musica, plaça de la Comuna http://culture-villesaintaffrique.fr/ vendredis-en-musique-2/ Sant Justin - Druèla (12) Matin : AG del Grelh, Conferéncia (presentacion de l’autor André Combettes e del Felibre Pierre Gombert), Messa en occitan, Midi: Vin d’onor – Repais, 16h : Espectacle de l’Escloupeto (Teatre e danças) Grelh Roergàs 05 65 68 18 75 Goulamas’k - Las Estivalas, Camplong d’Aude (11) Eric Fraj Solo - Ostal Joan Bodon, Crespin (12) La Talvera - Ostal Joan Bodon, Crespin (12)

05/08

Uèi - Ostal Joan Bodon, Crespin (12) 18h Arredalh – Ecomusèu, Esteri d’Aneu (Catalonha)

05/08

Fèsta gascona – sala de las fèstas, Sent Andrieu (32) - a partir de 10 h , jòcs de quilhas e palets, 14h30 -15h30 , L’ora del gascon amb Delphine Castaing, 16 h , danças trad amb Les Dançaires deu Savés, 19 h , REPAIS GASCON : 15 € (aperitiu ofèrt). Menar les cobèrts, 21h30 BAL TRAD amb LUMBRETS : 8 € -repais +bal :20 €, cocons ofèrts a mièjanuèit/beguda - resa repais obligatòria abans lo 31/07 : 06 88 98 48 26

La Talvera a Lambèsc (13) A partir de 15h iniciacion a las danças (sala de las associacions), 18h Passacarrièra amb La Talvera, 18h30-19h30 Bal dels enfants, 20h30 Le duo Falco-Charrie, 22h La Talvera Les Diables de la Garrigue - Mailh Fest’Òc, Malhac (11) Infos : www.facebook.com/mailhfestoc

14 e 15 /08

El Pont d’Arcalis, grop catalan - Fèsta occitana de Còrdas (81)

26/08 27/08

19h : Repaish dançant animat per Joel Bayol e son orquestra - Agen d’Avairon (12) - Contacte : ccor.aveyron@gmail.com

30/08

Djé Balèti - Les jeudis de Larros, Gujan Mèstras (33) http://www.gujanmestrasenfetes.com

31/08

20h Cocanha – Serada de fin, Les jeudis en scène, Sarp (65) www.jeudisenscene65.wixsite.com

14 e 15/08

Estagi «Lo cant de dança” per Pèire Boissière - Vilanuèva d’Òlt (47) Contacte : eoe@wanadoo.fr 05 53 41 32 43

15/08

19h Balèti Castanha e Vinovèl – la Fèria de Besièrs - http://www.ville-beziers.fr

16-19 /08

Estagi de cant, de dança e de musica tradicionals - Rodés (12) contacte : ccor.aveyron@gmail.com

17/08

Cocanha – Terr’a Tempos, Sent Jòrdi los Banhs (07)

18/08

Uèi/Papa Gahus/Lo Barrut – Hestiv’òc, Pau (64)

Que voletz figurar dens Lo Diari ?

N'esitetz pas a nos comunicar las datas e las informacions relativas aus vòstes eveniments dab l'adreça : noscontactar@lodiari.com

18-20/08

Estagi de lenga (3 nivèus). organizat per l’Escòla Chabatz d’Entrar Festenal de la lenga d’Òc, sala Sant-Marcial a Naves (Corresa) (19)

Lo Diari – 31