Lo diari 27(gratuit) by Aldric IEO Mp

o diari

N°27

Setembre Octobre 2015

L a cul tura, en occitan Lo Retrait : Cecila Chapduelh Pagina 7

Lo Dorsier : Festenals per la dintrada Pagina 10

« À la Une » 3 questions a : La Mal Coiffée Pagina 18

Lo Diari, La cultura, en occitan – Revista bimestriala de l’IEO Miègjorn-Pireneas – ISSN : 2427 - 5735 11 rue Malcousinat 31000 Tolosa – 4 € (sus abonament)

Edito

Eth selfie occitanista

egon ua informacion de France Inter, 2015 que deuré estar marcada per l’entrada dau mot selfie au diccionari. Eth selfie que seré eth mot de l’annada, quan corresponerà a un concèpte coneishut e practicat de tots despuish plan de temps, mès eth tèrme de selfie qu’ei vajut despuish pòc de temps. Eth selfie qu’ei eth hèit de’s préner en fòto si-madeish en tier l’aparelh (sovent eth telefòna). Un aute còp la realitat occitanista qu’ei drin diferenta. En tot tornar de Rodés, capitala de l’occitanisme julhetista, que podem constatar qu’eth mot a la mòda i ei fusion. Per segur, a l’ocasion d’un hestau artistic, eth tèrme de fusion que’s pòt emplegar entà aplicà’u a la musica. Totun, l’usatge d’aqueth substantiu qu’èra sustot reservat au contèxte administratiu francés e a las suas consequéncias sus l’occitanisme (mitan “organisat” regionaument). Las fusions, un pialòt de monde que’n parlavan : associatius, politics, salariats concernits, etc… Atau, dab o sense gòi, hòrt sovent sense ne véger l’interès, qu’avem a convence’ns que l’an que vié e viveram enas futuras granas Regions. Dens aqueste contèxte cambiader, eths actors occitanistas que tribalharàn dab interlocutors navèths. Que s’i auràn a adaptar, que’us calerà imaginar organisacions navèras, encontrar monde mes e definir navèths biaishs de fonccionar. Aqueste còp, l’interessant qu’ei que lo monde e s’ac a comprés. Atau, eths actors que’s son encontrats, daubuns qu’es son descobèrts. Monde de Lengadòc e de Meidia-Pireneas qu’an aviat ua reflexion sus un avier comun, ua necèra de tribalhar amassa (dab ua obligacion de resultat), ua volentat de pausar las basas de quauquarren qui posca estar durader. Fin finau la fusion, que hè questionà’s eth occitanisme. Vist l’estat de la lenga, aquera volentat de’s trobar, de’s conéisher e d’arrespectà’s - manifestada per eths actors - que sembla arrepresentar ua chança. La multiplicitat d’actors organisats e prèsts a tribalhar amassas que deu perméter de : trobar competéncias navèras, difusar sabers e informacions, multiplicar eths projèctes, mutualisar las ressorças e las experiéncias e deishar de pèrder temps en batèstas de sobras. Qu’ei en contunhar atau, en crear las relacions umanas adequatas qu’òm poderé pausar las basas d’un occitanisme mes eficaç en capablor de s’i escàger dab quauques projèctes importants. Atau, enguan que vié, lhèu que seram mes nombrós e qu’un selfie non sufirà pas brica entà hèr la fòto de familha de l’occitanisme regionau. Estosse a Rodés ! Sebastian Pugin

Novèlas - p.4 Edicions - p.6 Lo Retrait Cecilia Chaduel - p.7 Lo Dorsier Festenals per la dintrada - p.10 Carta blanca (exclu. abonats) Lo Scopitone - p.16 Las Bèlas Letras - p.17 3 questions a La Mal Coiffée - p.18 Tresaurs en lum - p.19 Compte rendut Le collòqui d’Albi - p.20 A la facultat Jornada d’estudis P. Bec - p.21 Lenga Enfosquir - p.23 Agenda p.24 Lo Diari et lodiari.com, une publication de l’IEO Midi-Pyrénées 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse Revue bimestrielle sur abonnement, ISSN : 2427–5735 Directeur de la publication : Pierre Loubère Rédacteur en chef : Sébastien Pugin Rédacteur & Maquettiste : Aldric Hagège Stagiaire : Pierre Molin Impression & Routage : Publi Routage Diffusion, Millau En couverture : La Mal Coiffée © Clothilde Grand Guillot Remerciements à nos partenaires, relecteurs, contributeurs et collaborateurs.

Cronica

Lo sens de l’istòria

uań los pòples amerindians e descobriscón la civilisacion europèa, a la fin deu sècle XVau, qu’estón segur més estonats d’aqueth encontre que no pas los aventurèrs de qui debarcavan a loa. Las mors deus Amerindians, lo loé anar economic e sociau, las loas tecnicas rudimentàrias, entaus envadidors europèus, a qui anavan condar las loas epopèias, que hèvan pensar de qu’èran un monde primitiu mès pas totaument estrangèr. Faiçóns de víver, e de víver amasssa, de qui’us podèvan hèr brembar sovièrs de quań èran mainats. E tad aqueths de qui avèvan driń de coneishenças istoricas, quań no serén pas que biblicas, que podèva evocar lo passat de loa pròpia civilisacion. Que’us espièn dab quauque mesprètz e a bèths còps driń de nostalgia abarrejada de religion sentimentau. Los poblants d’America, eths, que descobriscón, a tot lo contre, un genre de civilisacion totaument desconegut e dinc ad aqueth moment inimaginable. E que podem díder que la descobèrta de l’Euròpa peus Amerindians ei un eveniment istoric e culturau plan més hòrt e de plan més de pes qu’aquèra de qui hesón los pòques marinèrs espanhòus suus ribatges de las Caribas. Instruments de guèrra : lanças, picas, balestras, armaduras, casques, tots de hèrr. Armas de huec : arcabusas, mosquets, permers canons. Shibaus e carrs tà poder carrejar tot aquerò. Segur que dab çò de qui arribava que volèva èster de ua beròia eficacitat e provocar estupor, esglàs , e pèrta deu compréner. Aqueths visitaires qu’èran portaires de ua sciéncia de crànher.

Mès plan se’n manca que los Amerindians estóssien estats esbleugits per las tecnicas deus envadidors : « La mia sageta no tueré pas ? Que n’èi a hèr deus vòstes pistolets ?... tornatz-ve’n en païs d’aoń arribatz. No volem pas deus vòstes presents, e ne volem pas de vosauts sus nostas tèrras ! » be declarava un capdau pawnee au moment de un permer encontre deu sué pòple dab los Europèus1. E per aquera sciéncia e a l’ensenhament de qui serveish a trasmeter-la, qu’avón lèu hèit de meshidar-se’n. Tan lèu lo sècle XVIIIau , l’Assemblada de las sheis nacions indianas qu’arrefusava d’enviar los loés mainats enas escòlas deus envadidors : « Mantuns deus nostes joens e son estats bèth temps a eslhevats en vòstes collègis (…) Qu’estón assabentats de totas vòstas sciéncias mès, quań e nos tornèn (…) n’èran absoludament bons per arren2. » E que vejón pro viste, los Amerindians, los domaus amiats per aqueras tecnicas : « Que desfiguran la tèrra dab las loas construccions e dab loas sobras e hasti. Aquera nacion qu’ei coma un parrabast de neu honida de qui sorteish deu lheit e de qui at destruseish tot suu sué passatge3. » Adobat P. L. 1 Bird Grinnell, Pawnee hero stories and folk-tales, 1961 University of Nebraska 1961. 2 Samuel G. Drake, Biography and history of the Indians of North America, 1834. 3 Jacobs & Landau, To serve the devil, New York, Vintage Books 1971.

« A new map of the whole world with the trade of winds » (una novèla mapa del monde entièr amb les alisis), Herman Moll, Atlas minor, 3ena edicion, Londres, 1736.

N°27 – Dintrada 2015

Novèlas Despartidas Adiu Roux ! La Gasconha que veng de véger a partir lo son grasit, mila diu ! Tu, Maurice Roux, fotografe de Samatan, ciutadan gascon e hadet de la natura, qu’as semiat lo ton monde en bicicleta, gran cramalh ! Quina pietat de nos abandonar tan viste ! Tan de causas a díser sus tu, tan de soviers peus camins deu Pèis pendent los tribalhs de collècta miats amassas : de pelejas en arríders, de sorelh en pericle, de questions en vertats. Que’t devi tant, Roux. « Me’n foti de morir, mes i a ua causa : me hè cagar de vos abandonar ». Non caminaram pas jamei solets adara, que seràs tostemps dab nosautis : las toas fotografias, los tons enregistraments, e los ligams creats entre nosautis que’n son pròbas vivas. Lo dia deu ton enterrament lo 13 de mai a Cimòrra, lo petit pòble de Gasconha ena soa diversitat culturau e umana que s’amassè tà acompanhar dinc au darrèr cujalar. Au delà d’un auròst, qu’èra estat ua hèsta, dab l’emocion e la simplicitat de los qui t’aiman. Jaume Albarède Le Cercle Occitan de Carbona e Radio Galaxie an perdut un membre e un benevòl. Jaume Albarède se n’es anat le dimècres 17 de julh. Jaume, regent, acabèc inspector pedagogic per l’oc-

Qu’ès anat arretrobar Marcelle Boué, Léa St Pé, Ernest Lurdes o lo ton amic Marius Nogués, e lhèu qu’ès dejà en trin de marcandejar materiau fotografic d’aucasion tà poder hèr fotografias : « E quan còsta aquò ? Me cau tribalhar, petit ! Ei tròp car, me hés cagar ! ». Mes totun, qu’èram drin perduts com aucas Aucas ena nèu ena nèu darrèr tu. Maurice Roux Envolat que sias Roux, ne’t poderam pas desbrembar : Òm desbremba pas los bèths cassos. Que contunharam de portar la toa filosofia plapada d’umilitat e de fraternitat, sense jamei baishar los braç e en « chirar dret ! ». Adiu Roux. Que’m vas mancar. Silvan Carrère, lo 13 de mai de 2015. citan. Òme d’una grana umanitat, son plaser èra de parlar la lenga nòsta. Mancava pas cada dijaus au mercat de Carbona,de se retrobar dab quauques uns, e parlavan le patoès de Carbona. Sa votz mancarà a la radio per las emissions Escotatz.

L’estiu es aquí ! Segur ! La rentrada a Carbona : Nadau e l’Autonada! Pendent l’estiu le Cercle Occitan de Carbona e deu Volvèstre es, coma tot le monde, en vacanças. Pr’aquò la programacion de la sason venenta es avançada. Enguan l’eveniment màger serà le concèrt deu famós grope gascon : Nadau. Aqueth concèrt se tenguerà a la sala deu Bòsc de Castra le 17 d’octobre a 21h, entrada 15 €. Coma totjorn ambe Nadau la sala deuriá èster plena. Alavetz, amanejatz-vos, demòra encara quauques entradas! Entà reservar, aperatz a l’Ofici de Torisme de Carbona : 05 61 87 59 03. Le dusau moment hòrt de la rentrada serà l’Autonada de Carbona. L’Autonada o la hèsta de la tardor que’s celebrarà le 21 d’octobre ambe un bal deu grope Castanha e Vinovèl. A la pausa, le cercle vos ofrirà pan, pomas, hormatge e vin novèl. E mes d’aquestes dus concèrts l’equipa deu cercle, vos prepausarà encara plan d’activitats a la rentrada : participacion au Forum de las Associacions de Carbona

le 5 de seteme (possibilitat de s’i mercar aus talhèrs), talhèrs de danças (peus petits e peus adultes), cors d’occitan (represa le 22 de seteme per l’iniciacion e le 29 pel nivèu dus a la sala de las associacions), cantèras (autanlèu le 14 de seteme e un o dus estagi de canta programat dins l’annada) las parladissas (repaisses partatjats entà e escotar la lenga), e les rencontres musicians - dançaires, cada dusen divendres que’s debanaràn dins los vilatges a l’entorn de Carbona, le 14 de seteme e un (o dus) estagi de canta serà programat dins l’annada. Las parladissas, repaisses partatjats entà parlar la lenga, seràn dravidas a totis les que aiman enténer e ensajar de parlar occitan. La data es pas encara fixada.

N°27 – Dintrada 2015

Tè Vé Òc e ensenhament de l’occitan Creacion de corts metratges en collègi Lo projècte En 2015 Tè Vé Òc s’engagèt coma intervenent dins lo projècte academic L./R., « Espacis e escambis » Dos professors d’occitan èran partents per aquela aventura : Claudina Paul per lei collègis La Gardonnenque a Brinhon (30) e Fredéric Desmond a Sant Geniès de Malgoirès (30) e tanben Cristòl Causse per lo collègi Marcel Pierrel de Marvejòls (48). Lo projècte èra la realizacion de quatre corts metratges de ficcion. Èra sostengut financièrament per l’Associacion Zo Petaçon e la Region Lengadòc/Rosselhon. La realizacion Tè Vé Òc presentèt lo contengut de seis intervencions (veire sul site) : quatre còps doas oras amb lei collegians. Sa grasilha de trabalh fuguèt adoptada. La part de cadun fuguèt definida e acceptada. Un trabalh en amont de la venguda de la còla de Tè Vé Òc èra necessari. La preparacion Cada classa causiguèt lo tèma de son cort metratge. A Brinhon fuguèt la descubèrta de la Bovina per dos collegians novèus : « Benvenguts en Gardonenca ». A St Geniès fuguèt « Lo don occitan » que dona un poder estranh. A Marvejòls lei collegians qu’avián trabalhat dins mantuna classa sus la tolerància, la violéncia e lo racisme, causiguèron de crear « Violéncia » amb quatre scènas fòrtas e ricas de sens. La classa primària decidèt de jogar amb lei mots e expressions e nasquèt « Jòcs de mots ». Dins cada classa fuguèron bastit un scenari e sei dialògs. La causida dei luòcs, dei vestits, deis accions, ajudèt a un trabalh mai rapide au rodatge.

Intervencions Tè Vé Òc La primièra sesilha fuguèt consacrada a una presentacion rapida de Tè Vé Òc, de çò qu’es un cort metratge e seis exigéncias tecnicas e subretot au contraròtle deis accions previstas e dei dialògs (ja escrich e aprés per leis joves). La còla de Tè Vé Òc faguèt, fòra sesilha, un reperatge dei luòcs causits. Leis autrei sesilhas fuguèron consacradas au rodatge dei scènas. Fuguèt mestièr d’explicar ai joves leis imperatius d’un rodatge (lutz, quadratge, plaçament, accions, presas de paraulas etc.) Lei musicas tanben fuguèron causidas (mercé a Coriandre e Mauresca.) Montatge La còla de Tè Vé Òc faguèt a despart lo montatge dei films que fuguèron mandats ai professors. Utilizacion dei produccions Lei films corts metratges de Marvejòls fuguèron presentats au collègi pendent lo Total Festum. Mai de cent personas venguèron veire lo trabalh finau. Lo film « Violéncia » mes sus Youtube, puèi, fuguèt vist per mai de 1 000 personas. Totei lei corts metratges reçaupèron lo meteis acuèlh. Bilanç L’amira de faire viure, parlar e ausir l’occitan capitèt. Coma la vida d’uèi fai una plaça granda a l’imatge, Tè Vé Òc contunharà en 2016 aqueleis accions de creacion audiovisuala amb tota classa interessada. Per mai d’informacions veire http://teveoc.emonsite.com/

Cors d’occitan per internet : que passam la segonda. 2015/2016 que serà la dusau annada dau projècte e.estudi. Que poderatz seguir cors setmanèrs d’occitan d’ua òra trenta, en Gascon (cors de Nosauts de Bigòrra) e en Lengadocian (cors de l’IEO d’Òlt). Totun, enguan que poderatz causir eth nivèu adequat : classas de començants o classas de confirmats. Ara, n’avetz pas mes nada excusa, que podetz seguir cors d’occitan (dau vòste dialècte e dau vòste nivèu). Informacions e inscripcions : spugin.ieomp@gmail.com 06 82 23 44 55

N°27 – Dintrada 2015

Edicions Torna la toponimia ! « La toponimia es una disciplina essenciala per l’istòria de nòstra lenga. Mas, mai que mai, los toponims son los sols mots occitans que son emplegats per tot lo monde (sens que se’n apercépian). Pauc de monde sabon que quand dison Castanet o Ginestous o Basso Cambo, parlan occitan. Me sembla qu’es important de ba far saber. » (Paul Burgan, Lo Diari n°25, p.8-9). Lontemps agotada, aquela referéncia torna de mercé a una reedicion. Toponimie du Tarn-et-Garonne : dictionnaire étymologique : les noms de communes, des anciennes paroisses et des lieux-dits importants. Paul Burgan et André Lafon, Associacion Antonin Perbòsc. 387 p. 30 €

Jan Maria Servat Jan Maria Servat, Le Felibre de Massat Poesias, cants, istoèras risolièras, comedias. Poésies, chants, histoires drôles, comédies. Edicion bilingüa aprestada per Claudina Rivèra-Solhà. Nescut en 1867 a Massat dins Arièja, le felibre Jan Maria Servat -farmacièn del sèu mestièr- qu’escriguèc plan tèxtes en lenga d’Òc (poèmas, condes, istoèras risolièras, comedias...) mès que’s tròben totis esparricadis en un flòc d’almanacs, jornals, revistas... Le brave trebalh de Claudina Rivèra-Solhà endà cercar-ac e recampar tot que mos permet uèi de publicar l’òbra d’aquel òme. 15x21 cm, 528 paginas. 20 € (fraisses de pòrt en sus) a l’Institut d’Estudis Occitans d’Arièja.

La toponomia deth Comenge Despuish que demòra en Comenge, Jacques Teisseire qu’a realisat un brave trebalh d’arrecèrca onomastica e qu’a consultat un tepèr de documents : cartularis arregionaus, diccionaris topografics, cartas vielhas, plans deth cadastre... Era cuelhuda d’un flòc d’atestacions istorica s e d’ipotèsas arrelevadas en obratges sus era toponimia deras localitats deth Haut Comenge, era critica d’aqueras ipotèsas e comentaris que s’emparan sus ua bibliografia consequenta qu’asseguran tota era rigor scientifica enà aqueth trebalh. Aqueth trebalh qu’é era heruta de 12 ans d’arrecèrcas passionadas. Era prefàcia de Pierre-Henri Billy, professor ena Universitat París I Sorbona. Un utís preciós e arreferéncia tant naths especialistas coma nath gran public. TEISSEIRE (Jacques), Toponymie du Haut-Comminges, cantons d’Aspet, Bagnères de Luchon, Barbazan et Saint-Béat, Eth Ostau Comengés, 2014. 378 p., 25 € (+ 8 € de pòrt). Entà comandà’u : ostaucomenges@orange.fr o 05 61 04 49 24.

N°27 – Dintrada 2015

Lo Retrait

Cecila Chapduelh : « revisitar lo genre » Amb son recuèlh A chara o crotz (Lo chamin de sent Jaume, 2015 ; cf. p.9), Cecila Chapduelh fa una polida e remarcada dintrada dins la poesia d’expression occitana. Entre ironia e estoïcisme, sos poèmas evòcan de tèmas tals coma l’amor o l’egalitat entre los sèxes, totjorn amb umor e gràcia. L’avèm rencontrada per parlar de rimas, d’avenir e de musica !

Sètz vos que faguèretz aquela traduccion en francés ? C. C. : Òc, amai coma l’escritura ven primièr en occitan es pas aisit de revirar en francés quicòm de ja pro intime. En francés i a pas la meteissa sabor a mon sens, brica. Après, es important d’aver la traduccion en francés per los que parlan pas lemosin… C. C. : Òc, es important d’autant mai que la lenga poetica permet de libertats e sustot de jogar amb los mots que son pas tròp utilizats sens se sociar de çò que comprendrà o pas lo legidor.

Es vòstre primièr libre de publicat ? En quant de temps l’avètz escrit ? C. C. : Es aquò òc, es ma primièra publicacion. Es un recuèlh poetic donc quand ai una tematica que me ten a còr e qu’ai enveja de dire quicòm dessús, la nòti e lo poèma ven pas forçadament sul pic. Pensi que per escriure un recuèlh poetic atal me calguèt quasiment dos ans ! I a lo sicut, aquò es pas un problèma, mas abans de trobar la forma del poèma, de cossí dire aquela causa… Perque sovent son de causas anecdoticas e pòdon èstre tanben de problematicas prigondas e de causas que me tenon a còr e mai de causas que tenon a còr, pensi, a plan de personas : l’amor, l’erotisme, de causas comunas en fait. I a pas res de revolucionari aquí dedins. Lo tot es de trobar lo ton e la forma.

Sètz jove, sètz una femna e escrivètz en occitan, aquò fa fòrça de minoritats per una sola persona ! O vivètz plan ? Cecila Chapduelh : Alara, una autra minoritat es qu’escrivi en lemosin e coma vivi en Miègjorn-Pirenèus, parlar d’un libre escrit en lemosin es encara mai minoritat que d’escriure en occitan. Doncas es qu’o vivi plan ? Francament ja, escriure de poesia es un genre literari qu’es minoritari donc E cossí faguèretz pel recampament dels poèmas ? tant qu’a far de cumular, aquò me va ! Aprèp uroC. C. : Es un amassadís sament qu’i a la traducde poèmas atal e puèi cion en francés. Es una traduccion mas es pas un « Non la minoritat es d’èstre s’apèla A chara o crotz que trabalh poetic, es un tra- occitan e d’escriure en lemosin vòl dire « Pile ou face ». Èri a un moment de caubalh de traduccion pura. sida, de questionaments, en Miègjorn-Pirenèus »

N°27 – Dintrada 2015

de causas atal, lo passatge de la trentena benlèu tanben. Segurament… Es complicat ? ! C. C. : E òc ! Alara, l’autre recuèlh serà al passatge de la quarantena o benlèu trenta cinc ! [rire] Aquò dit, disetz « èstre joves, èstre una femna », es pas una minoritat, soi pas d’acòrdi. Non la minoritat es d’èstre occitan e d’escriure en lemosin en Miègjorn-Pirenèus. Faguèri una presentacion de mon libre en Arièja e fasián los que comprenián, mas après me diguèron qu’avián besonh de legir lo francés per darrièr. A l’escrit, pensi que va plan, mas quand legissi a l’oral, es pas evident.

Non mas n’i a fòrça que son rimats… C. C. : Es a dire que per ieu del mai lo quadre es estreit, del mai es interessant de parlar d’una tematica universala. Perque cream los nòstres pròpis còdis de lengatge e coma son de tematicas que son estadas tractadas e retractadas es plan d’aver un quadre pro estreit e personal per far quicòm de personal justament.

Justament en parlant de rimas, vos, escrivètz amb de rimas, de pès e es quicòm que se fa un pauc mens en poesia. Perqué aquel retorn a aquela forma pro classica ? C. C. : La responsa es dins lo darrièr poèma del recuèlh qu’es una tenson entre l’editor, Jan dau Melhau, e ieu. Es el que pausèt la question justament e per resumir en gròs –enfin per resumir o desvelopar– legissi pas de poesia. Sustot en La literatura occitana francament es « Quand pensi a occitan. quicòm que me tomba sovent de las mans. un poèma i a l’aire Per contra çò que m’agrada es la cançon tradicionala. E la cançon tradicionala es plan tradicional que ven ritmada. Las rimas son pas vertadièrament de rimas ; son d’assonàncias mas, per ieu darrèr. » aquò es una font de trabalh. E, i a tanben l’afar de la musica. En fait sabi pas escriure de musica. M’agradariá mas soi pas prèsta. E òc perque la faiçon Quand pensi a un poèma i a l’aire tradicional que de dire los mots càm- ven darrèr. Lo primièr notadament, la « Borréia », bia, per exemple pel mot i a una cançon tradicionala que li fa responsa. « bòsc » qu’es dins un Donc avètz enveja de botar en musica vòstres poèma, disetz pas [bosc] poèmas ? non ? C. C. : Benlèu pas aqueles poèmas mas n’ai C. C. : Òc, disi [bô]. Es mai simple cresi per d’autres en cors qu’an mai una forma de cançon. far rimar. A la debuta, Ara qu’ai comprés los còdis de versificacion en occoneissiái pas plan las citan pensi qu’es mai aisit per ieu. Ara escrivi mai tecnicas de versificacion viste , n’ai que seràn a botar en cançon. Son escrits en occitan, coneissiái pas vertadièrament coma de cançons, çò qu’es pas lo cas los còdis. Donc fasiái a aquí [dins A chara o crotz]. l’aurelha e efectivament Tanplan, coma se passa l’escritura per vos ? a l’aurelha, las consonanC. C. : Es pas evident. I a pas de recèpta. Ai una tas se pronóncian pas, es mai aisit de faire rimar lista de tèmas qu’enregistri sus ma lista de causas a en lemosin. Aprèp, pauc a faire sus mon smartphone e quand me fau cagar – pauc, me soi avisada que dins una amassada del conselh per la lenga occitana seriá complicat per un le- per exemple ! [rire]– ai l’esperit que se’n va. O mai gidor lengadocian se me que mai, just abans de m’endormir, aquí i a las idèas caliá publicar. Se veson que van plan mai viste. Es atal que se passa. Aprèp, i los poèmas mai recents a pas una sola solucion per escriure. amb aquò, que son de riEn mai del tèxt i a de gravaduras de Jan-Marc mas un pauc mai trabalhadas per çò qu’es rimat. Siméonin tanben que son fòrça polidas e qu’ilTot es pas rimat aquí de- lustran de poèmas… C. C. : Jan-Marc Siméonin trabalha lo negre e dins, pr’aquò.

N°27 – Dintrada 2015

aquelas gravaduras son d’una expressivitat tròbi... Es el que a la lectura dels poèmas faguèt aquò. Ieu me toquèt francament de veire çò que ne podiá sortir. Aviái pas tròp d’idèas de çò qu’aquò podiá donar. Tostemps, pensi que quand escrivèm quicòm, sabèm pas cossí serà recebut dins lo cap de l’autre. Mas aquí quand vegèri notadament son illustracion que faguèt per « La maujauventa » [« La femme funeste »] me faguèt quicòm.

« sonque » podèm dire [ma] o [noun ma]. Del còp ajuda per la versificacion, pel nombre de pè. Pensi que l’edat mejana es un pauc aquel estil mas es practic de poder copar los mots ! L’idèa es de revisitar lo genre per li tòrcer un pauc lo còl. Per exemple m’agrada plan la « Tenson des bambou » de Massilia. Es Arnault Daniel cresi qu’a escrit una tenson sus una femna que li a demandat de li botar una flabuta dins lo cuol per jogar de flabuta amb lo cuol ! [rire] E el se pausa coma question dins la tenson se òc o non cal respondre a las exigéncias de la del mai lo dama.

Avètz de projèctes de collaboracion artistica per l’avenir ? C. C. : Aquí, las gravadu- « per ieu ras de J-M Siméonin se pòdon quadre es estreit, del veire a l’espaci occitan de l’IEO Entrevista : Pierre Molin. d’Arièja [Julhet 2015] perque i mai es interessant de ai fait una lectura. Donc çò que fau es que per caduna de parlar d’una tematica las gravaduras legissi lo poèuniversala. » ma que correspond e de còps una cançon tradicionala d’una tematica equivalenta. Aprèp serai a l’Estivada e pendent lo Festenal Occitània a l’Ostal d’Occitània. Es pas encara completament organizat mas deuriái far una lectura pel Festenal Occitània e un debat a l’Estivada. Las gravaduras seràn tanben expausadas tota la setmana a l’Estivada. Mas pas sonque las gravaduras de mon libre perque el es qualqu’un de fòrça, fòrça productiu e que trabalha quasi sistematicament amb l’edicion Lo chamin de sent Jaume. Es la rason per la quala causiguèri aquel editor. M’agrada fòrça aquel estil. Es plan expressiu, los traits son tostemps exagerits e d’un autre costat, l’espaci es completament manjat e emplenat. Aquò dona a l’encòp una deformacion amb un embolh e tot çò que volètz, mas d’un autre costat i a un espaci fijat. Se sarra un pauc de l’estil de l’escultura medievala tròbi. A fait un libre tanben, Sents ; a dessenhat de sents de sa composicion e a costat i a un tèxte sus de sents qu’existisson e d’autres sus de sents qu’a inventat e es tostemps plan expressiu. Sovent dona a la cara umana de bècs, de deformacions. E çò qu’es impressionant es que fa 40 ans que fa A chara o crotz, aquò e a Tolosa per exemple es pas conegut. Es de Cecila Chapduelh, Lemosin e puèi es de lenga occitana, çò qu’es pas 112 pajas, evident quitament per un artista grafic mentre 14 x 21,5 cm qu’es visual. 14 € ISBN : 978-2-913238-60-2 En parlant d’estil medieval per las gravaduras, Edicions Lo chamin de sent Jaume. vos agradan los trobadors non ? De còps tròbi que vòstra escritura sembla a aquela d’eles. C. C. : Aprèp es una question de versificacion tanben cresi. En lemosin avèm la possibilitat Pagina çai-contra : detalha de la covertura, de copar los mots per tirar una sillaba. Per dire gravadura de Jan-Marc Simeonin.

N°27 – Dintrada 2015

Dorsier

Festenals per la dintradaÂ !

Vaquí… Setembre... Cal tornar al trebalh, menar les nenons a la grépia, les enfants a l’escòla ; tornar a la rotina lenta dels encombraments, transpòrts claufits, facturas, seradas cortas de l’ivèrn. Es naturalament le moment de la granda question : cossí fasèm per pas plorar sulpic, per téner còp fins al periòde de las fèstas ? Cal dire que tu, car Lector, as ja la solucion. Òc, ajam pas paur d’ac díser : Lo Diari es la solucion per luchar contra le marasme de la dintrada ! E parli pas sonque de sas qualitats recreativas e instructivas. Per vos menar de la fin de l’estiu a la magia de las fèstas, vòstra revista vos prepausa pasmens de quatre festenals occitans !

Festenal Occitània Maquina plan oliada, la del Festenal Occitània. Quinze ans ja e una programacion a l’entorn de « L’Umanitat Plurala ». Un festenal ric e long doncas : del 18 de setembre al 4 de novembre (totas las datas dins l’agendà, p.24). Que siá a Tolosa o dins tota la region, le festenal prepausa eveniments de tot tipe : concèrts, balèti, teatre, passa-carrièra... Occitània : de tot, pertot, per totes ! I volèm anar : • 19 de setembre, Tolosa ; inauguracion del festenal, passa-carrièra, mercat d’Occitània. • 25 de setembre, Puègbonieu ; concèrt de Liza l’occitana. • 9 d’octobre, Senta Gabèla ; Teatre, La gata de la barona. • del 12 al 30 d’octobre, Tolosa ; exposicion de gravaduras de Georges Simeonin. • 15 d’octobre, Tolosa ; concèrt : Anaïs Constans e l’Orchestre Mozart de Toulouse. • 23 d’octobre, Caramanh ; concèrt de la Talvera. • 31 d’octobre, Albi ; collòqui d’Albi (cf. p.20).

Per tot saber : > Qué ? le Festenal Occitània > Ont ? Region de Tolosa e MiègjornPireneus > Quora ? del 18 de setembre al 4 de novembre > Qui ? IEO 31 05 61 11 24 87 ieo31@ieo31.com www.festivaloccitania.com

N°27 – Dintrada 2015

Vendémias d’Òc Per beure (amb moderacion, ac sabètz), esperar la lenta e secrèta madurason del vin. Per pas mancar de paciéncia d’aquí enlà dins la « ciutat d’Ingres », l’IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc vos prepausa quatre jorns de vendémias occitanas, amb per moment màger, le concèrt de La Mal Coiffée le divendres 16 d’octobre. « L’arrasim, lo vin e l’umor gascona que hèn excellents antidòts contre la malenconia. » diguèt le Montesquieu. Pariam que las Vendémias montalbanesas se defendràn tanben ? Le 3 d’octobre (cf. agenda p.24), Maryse Laborde donarà una conferéncia (en francés) sul tèma dels Vaudois, un moviment religiós nascut a Lyon en 1170, fondat per Pèire Valdes, un òme que comandèt una traduccion en francoprovençal de passatges de la Bíblia. Per la projeccion de cinèma (dins l’encastre de la Mòstra –cf. p.15), seràn donats Flamenca una ficcion de Michel Gayraud, Écransud, 1994 ; Crosada, ficcion de Michel Gayraud, Écransud, 1997 e Lo truel d’Arsin, una realizacion e produccion de l’IEO Lemosin, un documentari de 2014. Les tres son en occitan, sostitolats en francés.

2015

Samedi 3 octobre – 15h – Ancien collège, salle de projection : Conférence de Maryse Laborde « Les Vaudois : Histoire et survivance, du Midi aux Vallées Occitanes d’Italie ». Entrée gratuite

Vendredi 16 octobre – 20h30 – Espace des Augustins : Concert La Mal Coiffée Première partie Santa Fe 10€ (8 € adhérents ; 6€ étudiants & demandeurs d’emploi)

Vendredi 9 octobre – Ancien collège, salle de Dimanche 18 octobre – 14h – Saint Nauphary : projection : Cinéma Promenade toponymique animée par Paul Burgan > 16h – Crosada et Lo Truel d’Arsin > 20h – Flamenca Entrée gratuite

I volèm anar : • 16 d’octobre, 20h30, Montalban, Espaci dels Augustins : Concèrt de La Mal Coiffée, amb Santa Fe en primièra partida. • 18 d’octobre, 14h, Saint Nauphary : passejada toponimica menada per Paul Brugan.

Per tot saber : > Qué ? Vendémias d’Òc > Ont ? Montalban e Sent Naufari (82) > Quora ? del 3 al 18 d’octobre > Qui ? IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO 82

Association Antonin Perbosc 05 63 03 48 70

N°27 – Dintrada 2015

Festenal Occitan de Pàmias Sèm a un quinzenat de quilomètres del Parc Naturel Régional des Pyrénées Ariégeoises. Una polida vila : Pàmias. Pendent tres jorns de la fin del mes de novembre (del 20 al 22) son còr batrà en occitan. Cinèma, concèrt, rescontre literari : auretz pas le temps de vos embestiar, qu’es plan la tòca ! Sens doblidar las exposicions, pendent tot le mes entre la mediatèca e la bibliotèca. Perqué pas prene una setmana per descobrir le PNR e començar (o acabar) amb una etapa occitana a Pàmias ? Nosautres, avèm ja las valisas prèstas ! Pel festenal, s’organiza un concors fotografic sul tèma : « Torres e campanals d’Occitània ». Se la fotografia vos agrada, se lo tèma del concors vos parla, podètz depausar fins a doas fotografias al Espaci Occitan de Pamiàs fins al 30 d’octobre 2015. Las fòtos deuràn èsser acompanhadas d’un tèxt en mai d’indicar le lòc fotografiat que descriurà le sentit del candidat al moment de la presa de la fòto. Pòt èsser una frasa, un tèxt de mens de 15 linhas o un tròç de poèma. Le tèxt pòt èsser escrit dins la lenga a la causida de l’autor (amb revirada en francés o occitan). Per trobar mai informacions o consultar le règlament : www.lodiari.com/2015/05/20/concours-fòto I volèm anar : • 20 de novembre, 21h : Teatre en òc amb la pèça La gata de la barona per la tropa les galejaires

e s t e n a l

Occitan de

Pàmias

Du 20 au 23 novembre

> Ont ? Pamias (09)

Théâtre, concert, bal, rencontre littéraire, repas, contes, films... mais aussi des expositions pendant tout le mois de novembre

> Quora ? Exposicions pendent tot le mes de novembre, del 20 al 23 de novembre

Organizat pel Cercle occitan de Pàmias en collaboracion amb La Lauseta.

Per tot saber : > Qué ? le Festenal Occitan de Pàmias

> Qui ? Cercle occitan de Pàmias (en collaboracion amb La Lauseta) ; 05 61 69 60 96 ostaloc09@club-internet.fr

Entre-senhas e reservacions: 05 61 69 60 96 ostaloc09@club-internet.fr

N°27 – Dintrada 2015

Mòstra de Cinèma Occitan Dels dos costats de las montanhas, dins mai de trenta-quatre luòcs : s’aquò es pas de l’interregionalitat ! La Mòstra de Cinèma Occitan, a l’iniciativa de la Generalitat de Caralunya, « ofereix una visió panoràmica de la llengua i la cultura occitanes a través de creacions audiovisuals » Aquesta oitena edicion ofrís un fum de creacions, qu’apertenon a de sensibilitats e proposicions artisticas plan diferentas, que s’exprimisson a travèrs d’un autentic ventalh de varietats lingüisticas, que van del gascon al vivaroalpenc, del lengadocian al lemosin o del provençal a l’auvernhat : las lengas pròprias dels diferents territòris occitans e de las personas que las parlan. Montalban, Tolosa, Narbona, L’Isla de Baish, Bordèu... : vos cal pas esitar a consultar le site de l’eveniment per trobar las projeccions a costat d’en çò vòstre ! I volèm anar : • a Tolosa, al mes d’octobre, les 1, 8, 22 e 29 ; • a Montalban, les 12 de setembre e 9 d’octobre ; • a Bordèu le 14 de setembre ; • e perqué pas tanben a Barcelona les 30 d’octobre, 11 de novembre e 2 de decembre ?! 1 1 1 0 1 0 0

1 1 1 0 0 1

1 0 1 1

A M A È N R T N I S EC ITA Ò D CC M O 5 201 0 0 0 1 1 1 1 1

0 0 1 1

0 0

1 0 1 1

0 0 1

1 0 1 1

1 1 1

1 1 0 1 1

sus: ion / macat.cat n a r g c ro ita la p gen cc ltar www.nemao u s ar n i o dec de M t ètz c Pod stra nys e Mun o e r m A c / d 0 gua nys inha 0 llen Are Aur ush 1 1 1 0 1 0 0 0

0 0 1 1 1 1

A r gue Bala lona ce èu r a B ord B ar eM et d lva Can e la Se du d sà Castedert Cas u de S h ont Foisa P l E n Giro ell rg 'U d Les eu La S ish a B a de Lleida l s 'I L va sseu Ma talban n Mo ontlaur M bona Nar

0 1 1 1

1 1 0 1 1

1 0 1 1 0 0

1 0 1

1 0 0

0 1 1 0

0 0

1 0 1 1

nt ana Ost ias Confle m Pà da de Mar ys run Pra ià de Mo m e e r P s nç d Reut Llore a n n a o S ag r Tar sa Toloosa t Tor p m Tre n Udi ha nc l Vie galhe a l i V

0 0 1 1

0 0 1 0 1 1

0 0

1 1

0 0 0 1

Per tot saber : > Qué ? Mòstra de Cinèma Occitan

1 1

> Ont ? dels dos costats dels Pirenèus 1 0 1 0 0

1 1 1 Organiza:

> Quora ? de Junh a decembre 0 1 1

> Qui ? Generalitat de Catalonha, Departament de Cultura llengua.gencat.cat/ca/occita/mostracinema-occitan/

1 0

Amb la collaboracion de:

AJUNTAMENT DE CANET DE MAR ÀREA DE CULTURA

Generalitat de Catalonha Departament de Cultura

AJUNTAMENT DE SANT LLORENÇ DE MORUNYS

Ajuntament de Tortosa

CHAMBRA D’ÒC

Biblioteca Popular

Pare Fidel Fita

Biblioteca Pública

TARRAGONA

CINÉ-DONJON AURIGNAC

N°27 – Dintrada 2015

Paginas reservadas als abonats ! Lo diari, version Premium : • 1 an • 6 numeròs • 32 paginas e rubricas exclusivas • Un exemplar de la revista adreçat per corrièr directament en çò vòstre • 24 € per an

Vous abonner : 1 an 6 numéros 24 € (prix unique) Nom – Association – Structure : �� Prénom : �� Adresse : �� Code Postal : �� Ville : �� Pays (si autre que France) : �� Adresse e-mail : �� Numéro de téléphone : �� L’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari s’engage à ne pas diffuser ces informations. L’abonnement est valable pour six numéros à compter du numéro suivant la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours est reporté en conséquence. Abonnements hors France métropolitaine, nous contacter.

Podètz utilisar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine, lo completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le, amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP» a :

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Tresaurs en lum amb lo Cirdòc-Mediatèca occitana De Turin a Tolosa, los « brèces » del libre occitan Se parla d’« incunable », del latin incunabula (lo brèç, lo començament), per designar los primièrs libres estampats pendent lo sègle XV. Aqueles primièrs libres, que lo mai conegut es la Bíblia de quaranta doas linhas que Gutenberg realizèt en 1450 a Maiança, semblan pas encara als libres modèrnes qu’apareisseràn, segon las regions, entre la debuta e lo mitan del sègle XVI. Los incunables consèrvan las caracteristicas dels manuscrits religats (codex) de l’Edat Mejan, amb lors caractèrs gotics e lors nombrosas abreviacions, d’unes podián emai èsser enluminats. Encara que l’espaci occitan veja tre 1475 l’installacion dels primièrs talhièrs d’estampatge a Albi, puèi a Tolosa, es sus de prèmsas italianas, a Turin, que foguèt estampat en 1492 lo primièr libre en occitan : Lo compendion de l’Aba-

Lo Doctrinal de sapiensa, incunable tolosenc

os dos autres incunables occitans coneguts concernisson lo domeni religiós. Lo primièr, coma lo Compendion, es l’òbra d’un niçard. Lo Tracta del Rosari de l’intermerada Verge Maria segunt la determination de diverses Dotors, d’un certe Luchino Bernezzo, estampat en 1493, es conegut sonque dels istorians al sègle XVII. Cap d’exemplari es uèi conegut. Aquò testimònia del nombre pauc important d’exemplari alqual los incunables son estat estampats. Lo segond, sortit de las premsas tolosencas d’Henri Mayer en 1494 es una traduccion occitana del Doctrinal de sapience ou Doctrinal aux simples gens, òbra d’explicacion de la doctrina crestiana, redigit al mitan del sègle XIV.

Tèxte d’instruccion religiosa, se presenta coma un catalòg de coneissenças religiosas, a l’encòp abreujat de la fe, tractat de morala e libre de devocion. L’obratge a destinacion dels preires o dels laics, es estampat en occitan per tal de penetrar una populacion que legís ni lo latin, ni lo francés. Se la version francesa e l’obratge coneis de nombrosas edicions incunablas, la version occitana coneis tanben una novèla edicion, totjorn estampada a Tolosa en 1504 per l’estampaire Jean Grandjean (1460-1519). Aquel darrièr considerat coma lo primièr estampaire tolosenc, s’installèt rue de la Porterie e crompèt en 1494 los talhièrs de Henri Mayer d’origina alemanda. Lo sol exemplari conegut, conservat per la Bibliotèca municipala

co, òbra del niçard Francés Pelós. Lo nombre d’obratges estampats en occitan dins aquel periòde de l’estampariá naissenta es pauc important comparat al còrpus francofòn o catalonofòn. Mas la granda majoritat de l’estampariá d’aquel temps es en latin, encara lenga mestressa de la transmission dels sabers. Ça que la, amb tres incunables coneguts, la lenga occitana, eiretièra d’una scripta literària, scientifica e administrativa que floreja a l’Edat Mejan, demòra pauc abans la Renaissença una lenga d’escritura e de difusion sabenta. La màger part de las autras lengas vernaculàrias de l’actual territòri francés, veire de l’Euròpa occidentala, possedisson pas d’incunable conegut.

Lo Compendion de l’Abaco

issut d’un mitan de negòci Lo Compendion de l’Abaco es d’un usatge pratic que sa tòca e de porgir los rudiments matematics necessaris al bon foncionament del comèrci maritim. Es per aquela rason que lo tractat es redigit dins una de las lengas en usatge en cò dels primièrs mercants, l’occitan. L’obratge que figura demest los primièrs tractats de calcul estampats, testimònia de la plaça qu’ocupa alara la lenga d’òc dins los escambis comercials a l’entorn de la Mediterranèa a l’auba de la Renaissença.

de Tolosa (Res. D XVI 725) ven del Couvent des Cordeliers de Tolosa. Estampat en caractèrs gotics, possedís de letrinas qu’ornan cada paragraf mas tanben tres gravaduras sus fusta (que doas son identicas). En fin de volume l’estampaire signa de sa marca e signala èsser novelament estamparaire « demorant a tholosa al canton de la portaria » lo ochenc jorn de novembre de 1504. Eiretièra d’una tradicion literària importanta que compren sustot las òbras dels trobadors que semenan a travèrs l’Euròpa, lo produccion estampada occitana resta timida a l’ora de la naissença de l’estampariá e marca lo pas davant la mesa en plaça de la lenga francesa coma lenga oficiala (Ordonnance de Villers-Cotterêts, 1539), coma ne testimònia lo pauc d’obratges existents. Ça que la Tolosa serà un dels fogals principals d’estampariá en lenga d’oc pendent lo sègle XVI.

Guy de Roye (auteur prétendu), Lo Doctrinal de la sapiensa en lo lenguatge de Tholosa, Tholosa : per Jan Grant Johan, 1504. Reproduccion de l’exemplari conservat a la Bibliotèca Municipala de Tolosa (Rés. D XVI 725), pages 002 et 231.

Compte rendut

Le collòqui d’Albi Dissabte 31 d’octobre 2015, Espaci conferéncias 9 plaça Edmond Canet, Albi, 10h « Una politica sociolingüistica per l’occitan » Per aquela tresena edicion, dins le quadre del Festenal Occitània, çò que cal apelar le Collòqui d’Albi es al rendètz-vos de totis les que vòlon participar a la recèrca e la concepcion d’una politica sociolingüistica al benefici de l’occitan. Politica que permete la subrevivéncia e le creish de son usatge.

Al vèspre : Eric Forgues, Director de l’ICRML, ’Institut d’Estudis Occitan de Nauta Garona – IEO 31 s’es ligat a l’Insitut Canadien de Re- Doctor en Sociologia e especialista de las lengas cherche sur les Minorités Linguistiques – ICRML de minoritàrias, en duplex de l’Universitat de MoncMoncton al Nòu Brunswick dempuèi d’annadas. De ton, amb Jean-Paul Becvort, Director de l’IEO 31 fet, le Canadà francofòn es pionièr dins le domeni e Alexandre Perrot, en 5ena annada a Sciences Po. de las politicas lingüisticas a menar per salvar las Toulouse, balharàn las prumièras analisis de l’enquislengas en situacion minoritària. Nòstres amics ca- ta sociolingüistica qu’an menada pendent sièis meses nadians an mai de 50 ans d’avança sus Euròpa dins sus « Les motivations de l’engagement en faveur de la la capacitat de realilangue et de la culture zar concretament taoccitanes ou des pays las politicas e es donc « le collòqui d’Albi, prepausat a totis les d’oc ». Aquesta enparticularament in- actors de l’occitanisme e en particular quista, la prumièra teressant de se sarrar d’aquesta mena, realide lor experiéncia al mitan associatiu qu’a besonh mai zada en dus tempses, per ensajar de n’apropermetèc prumièr feitar per l’occitan. que jamai de se rescontrar (...) » d’aver entretens apriL’IEO 31, organizator gondits amb 14 persodel Festenal Occitània, a pres en compte la volontat nalitats plan investidas dins le domeni e sortidas de del Centre Cultural Occitan d’Albi – CCOA, cercle tendéncias ideologicas plan divèrsas, puèi d’ofrir un local de l’Institut d’Estudis Occitans de Tarn, IEO sondatge a l’ensemble de las rets ligadas a l’occitan o a 81, de menar una reflexion sul « desvolopament d’un la lenga d’òc, sondatge realizat per mai de 1 200 perusatge per l’occitan » al moment que les locutors na- sonas ! Las prumièras analisis meton al clar l’estat de turals son a mand de desaparéisher, ont la transmis- division de l’ensemble associatiu, una abséncia d’ession familiala es rara e ont les mejans realizats per trategia comuna, fracturas ideologicas de còps que i son ensenhament tan dins l’Educacion Nacionala a importantas entre d’unis e de tota manièra l’inexiscoma dins las Escòlas Immersivas Calandretas son téncia de dinamica collectiva reala, de lòc o d’instànpas al nivèl de la situacion. Es atal que dempuèi 2013 cia facilitant le trebalh de forum necessari per definir se nasquèc le collòqui d’Albi, prepausat a totis les una plataforma comuna que siá digna dels enjòcs ! actors de l’occitanisme e en particular al mitan asOrganizat per l’IEO 31, l’ICRML, le CCOA, sociatiu qu’a besonh mai que jamai de se rescontrar, l’IEO 81, l’IEO MP, en collaboracion amb la Code se confrontar e de definir amassa una estrategia muna d’Albi, le Conselh Departamental de Tarn, le comuna capabla d’assegurar un avenidor a l’occi- Conselh Regional Miègjorn-Pirenèus. tan al profièit de l’ensemble de la societat. Aquesta annada, duas novèlas contribucions d’importància De legir tanben sul las edicions passadas, articles permetràn d’enriquesir la reflexion e de dubrir les de Miquè Taiac dins Lo Diari : debats a partir de dadas novèlas. • « Collòqui d’Albi : una politica sociolingüisLe maitin : Fabrice Bernissan, Doctor en tica per l’occitan » (1èra partida), n°20, Ivèrn 2014, Lingüistica, Director de l’estudi « L’occitan-gascon pp. 16 a 19. dans les Pyrénées centrales : situation sociolinguis• « Collòqui d’Albi : una politica sociolingüistique, nombre de locuteurs et représentations dans tica per l’occitan » (2èma partida), n°21, Prima 2014, les Hautes-Pyrénées » nos balharà punts essencials pp. 14 a 17. dels sius estudis que somet a critica d’unas certituds • « Sociologia e occitanisme », n°23, Autona o d’unis prejutjats de l’occitanisme : nombre de lo- 2014, pp. 20 e 21. cutors, estrategia de reviscolatge, professionaliza• « La leçon canadienne », www.lodiari. cion, denominacion de la lenga. com/l-actualitat/sciences-opinions/#opinions

N°27 – Dintrada 2015

A la Facultat

Jornada d’estudis Pierre Bec Le 16 d’octobre de 2015 se debanarà una jornada d’estudis Pierre Bec a l’Universitat Paul-Valéry de Montpelhièr. Avèm demandat qualques precisions a Philippe Martel, professor e agregat d’Istòria. Per vos, en qualitat de professor d’Universitat, qui èra Pierre Bec ? Es un dels fondators de la recèrca occitana e occitanista, valent a dire pas solament menaa dins un encastre universitari mas tanben pensaa per servir a l’accion d’aqueles que se baton per la lenga, un pauc coma Robèrt Lafont, un òme de sa generacion. D’aqueu ponch de vista, es quauqu’un que trabalhava sus la literatura medievala, mas que ne’n sabia parlar a de non-especialistas : sas pichonas antologias de lirica medievala e de pròsa medievala en aquò d’Aubanèl an servit a de generacions de « profs » o de mond que ne’n volian saber mai sus l’escrich d’òc de l’Edat Mejana. Èra un romanista : ai aprés bona part de çò que sabo sus las lengas romanas dins son manuau de lingüistica romana. Èra un dialectològ, mas que pensava tanben a l’aplicacion concreta de sas recèrcas dins la fabricacion d’otisses (grafics, lingüistics) utilizables dins l’ensenhament per exemple. Èra doncas un vulgarizator au bon sens dau mot, amb son Que sais-je ? sus La langue occitane. Èra tanben un militant, longtemps president de l’IEO, e un escriveire, poèta e prosator, de tria (mas d’autres, escriveires benlèu, ne’n parlarian mielhs que ieu). E d’un biais mai personal, l’avètz conegut ? Qué ne retenètz ? Ai lejut pro d’ora (en 68…) son Que Sais-je ?, sens saber alora que me demandaria de participar a l’actualizacion de sas conclusions per sa darrièra reedicion. Mas l’ai vist per lo premièr còp (a vint ans…) en setembre de 1972, a la premièra Universitat Occitana d’Estiu que se tenia a Montpelhièr, ont assegurava un talhièr de dialectologia. Ai naturalament pas ausat li parlar. Es solament en 1977 que l’ai vertadièrament rescontrat, çò es que se siam parlat e qu’avèm escambiat, dins un collòqui a Lemòtges premièr, puèi a l’Universitat Occitana d’Estiu que se tenia aquel an d’aquí en Auvèrnha. Despuèi se siam regularament tornar vistes, dins divèrses achamps occitanistas (las AG de l’IEO d’aquela epòca…) o scientifics (universitats d’estiu, congresses de l’Associacion Internacionala d’Estudis Occitans, collòquis divèrses e variats). Èra un òme d’accès simple, pas un

mandarin a l’anciana, amb pas mau d’umor (e un gost en francés per lo calembour…). Èra tanben quauqu’un que partejava amb sa molher, Eliana Bec-Gauzit un interès per lo chant popular que lo menava, dins los banquets de fin de congrès, a chantar amb una bèla votz de tenor e un plaser evident e comunicatiu. Li aviam demandat, per lo congrès de l’AIEO de Besièrs en 2011, de nos far una mena de bilanç de totes los congresses internacionaus sus l’occitan qu’avian precedat, que n’avia segut una bona part despuèi las annaas cinquanta. O avia fach, e de bèla manièra. Se siam vistes per lo darrièr còp a Lodèva, fin 2014, per presentar un libre a se far sus Lodèva, ciutat occitana, lo país de sa molher. A sa mòrt, ai vougut escriure ieu-meteis lo messatge d’adieu que la FELCO mandava a sa memòria. Per o dire simplament, gardo de l’òme coma dau scientific un recòrd a l’encòp respechos e afectuos. Qual es son eretatge, que volètz onorar amb aquela jornada d’estudis ? Volèm que sieien evocats totes los sectors ont s’es menaa son activitat de cercaire e d’ensenhaire (lingüistica, estudis medievaus, romanistica, estudi suu barròc…) sens eissubliar son activitat d’escriveire. Pierre Bec moriguèt a l’estiu de l’an passat, a 93 ans. Sens far de jeunisme e sens que siá un jutjament sus la valor del trebalh o de l’òme (nos permetriam pas), es una figura occitana de la generacion precedenta. Quid de la question de l’avenidor ? Cossí integrar aquel tipe d’eveniment dins una dinamica de “marcha en davant” de l’occitan, levat l’argument “cal saber d’ont venèm per saber ont anam” ? La resposta caup dins çò que preceda : dins sa carrièra a abordat bona part dels chantièrs que son encara los de la recèrca actuala en occitanistica. E es estat un actor dau movement renaissentista occitan, valent a dire qu’a pas desseparat son trabalh scientific d’un projècte d’accion per la lenga e la cultura d’òc dins la societat de son temps, qu’èra pas lo nòstre, mas avèm encara encuèi a nos pausar las questions qu’eu se pausava. En delai de l’ome-

N°27 – Dintrada 2015

natge a l’òme e a son òbra, es clar que çò important es pas de s’acontentar de lo celebrar, mas tanben de persegre dins los chantièrs qu’a dubèrt, amb naturalament los aquesits de la recèrca despuèi lo temps ont a produch sos trabalhs, e los metòdes nòus qu’an espelit despuèi. Siam pas dins la nostalgia, mas dins la marcha lonja e progressiva de la descubèrta de tot çò que fai part de la cultura nòstra. A aqueles que venon de contunhar aquela marcha, emai se devon, amb aquò, revisitar d’unas de sas ipotèsis o conclusions, car es ansin que foncciona

la vita de la recèrca. Me penso qu’es aquò qu’auria vougut, la continuacion de sas recèrcas, mai qu’una ceremonia protocolària. Nos podètz tornar dire las informacions principalas sus la jornada d’estudis ? Se debanarè lo 16 d’octobre a l’Universitat Pau Valèri de Montpelhièr, amb de participants venguts d’un pauc pertot, en Occitània e fòra Occitània. Lo programa es a se far, e los interveneires an ja començat de s’assenhalar. Lo public interessat - occitanistas, romanistas, amators de literatura… serèn assabentats a dicha que las causas se precisarèn. Prepaus reculhits per Aldric Hagège

1994, un collòqui a Pau sus Occitanie romantique. P. Bec es au premier reng segond a partir de la drecha. A son costat, Joan Maria Auzias. La molher e P. B., Eliana es just darreire au segond reng. A son costat, vès la gaucha, Xavier Ravier, Joan-Ives Casanova, Robert Lafont, sa molher Fausta Garavini. Au tresen reng, darrier Casanova, l’i a F. Gardy, e a gaucha darrier Lafont, ieu. Darrier Gardy, Castan.

Centre de Formacion Professionala d ' O c c i t à n i a Miègjorn-Pirenèus

Corses setmanièrs « Los setmanièrs » du CFPO : une heure et demie de cours, un stage en immersion de quatre jours et une certification de niveau. Tout pour un apprentissage en immersion chaque semaine d'octobre à juin, hors vacances scolaires ! Ce sont des cours en petit groupe. Du niveau débutant au niveau avancé, le CFPO vous propose des cours variés afin d’acquérir les bases pour pouvoir suivre une conversation de la vie quotidienne : - Leçons thématiques visant à acquérir du vocabulaire, - Grammaire et conjugaison, - Aperçu de la littérature (présentation des livres, extraits d’ouvrages...), de la culture occitane et de son histoire. Ostal d'Occitània de Tolosa - Niveau A1 - (11, rue Malcousinat) - Jeudi 18:30/20:00 Ostal d'Occitània de Tolosa - Niveau A2 - (11, rue Malcousinat) - Mardi 18:30/20:00 Ostal d'Occitània de Tolosa - Niveau B1 - (11, rue Malcousinat) - Lundi 18:30/20:00 Calandreta de Garoneta - Niveau A1 - (5, rue du Pont de Tounis) - Mardi 17:00/18:30 Calandreta de Garoneta - Niveau A2 - (5, rue du Pont de Tounis) - Lundi 20:30/22:00 Carrefour Culturel A-Bernard – Niveau A1 - (3, rue Escoussières A-Bernard) Mercredi 18:30/20:00 Possibilités de financement dans le cadre de la formation continue – Nous consulter

Lenga

Enfosquir

n latin, l’adjectiu fuscus (masculin), fusca (femenin), fuscum (neutre), ambe la vocala u brèva dins la primièra sillaba, voliá dire, al sens pròpri, « escur », « puslèu negre », « brun » e, al sens figurat, en parlant de la votz, « pas gaire clar », « puslèu sord ». Lo mot es passat en occitan, ambe de senses plan vesins : 1) Privat mai o mens de lutz o de clartat ; escur. Una nuèch fosca. Sus una branca nauta èra pausat un grand aucèl fosc. (M. Roqueta, Paradís 2, 1974, p.54) [Lo solelh èra] tan jaune e tan fosc que semblava malaut. (J.-F. Ros, citat dins : F. Mistral, Tresaur, t.1, p.1170). 2) Ont los detalhs se pòdon pas veire clarament. Una fotografia fosca. 3) Se ditz de quicòm que s’ausís pas clarament. Ausissiá la conversacion de manièra fosca e compreniá pas tot çò que se disiá. 4) De mal compréner. Aquò son de questions plan foscas e complicadas. Un escrivan fosc.

A primièra vista, es estranh que dins l’excellent Diccionari provençau-francés (2003), de Fettuciari, Martin e Pietri, los equivalents franceses d’aquel adjectiu sián « flou, trouble, pâle, obscur, nébuleux, ambigu, énigmatique ». Los mots « pâle » e « obscur », luènh d’èsser de sinonimes son d’antonimes ! Mas l’explicacion d’aquela enigma semantica es de bon trobar. Prenètz una pagina imprimida : se la tinta es tròp palla, arribatz pas a legir ; e se i a tròp de negre, arribatz pas a legir tanpauc. Es a dire que, per tal que quicòm se veja coma cal, es necessari que i aja pro de contrast entre çò negre e çò blanc. Se i a tròp de blanc, i vesètz pas res ; se i a tròp de negre, i vesètz pas res tanpauc. E la manca de contrast fa que çò que vesètz es fosc. Sus una fotografia, al cinèma o a la television, de còps que i a la cara o las partidas sexualas de la persona se dévon pas poder veire clarament : cal que sián foscas. En francés, s’emplega l’adjectiu flou, lo vèrbe flouter e lo substantiu le floutage. (Es flou, e non pas *flout, que dona flouter ; es copain, e non pas *copin, que dona copine ; es salaud e non pas *salop, que dona salope e salopard. L’ortografia francesa a pas grand causa a veire ambe l’autentica derivacion...) En occitan, se deuriá poder dire enfosquir « far (qu’una partida de la fotografia) siá fosca », sul modèl d’un fum de vèrbes formats parièrament, ambe lo prefixe -en, un adjectiu e la terminason -ir : clar - enclarir, jove - enjovenir, negre - ennegrir, vièlh - envielhir. E l’accion d’enfosquir es l’enfosquiment, coma l’accion d’enfortir es l’enfortiment. Als tres mots franceses flou, flouter, le floutage me sembla possible de far correspondre en occitan los tres mots : fosc, enfosquir, l’enfosquiment. Jacme Taupiac La Piboleta, dimècres 6 de mai de 2015.

N°27 – Dintrada 2015

L’Agenda NB : a l’ora d’acabar la revista, totas las programacions son pas arrestadas, per las informacions que mancan, consultar la documentacion dedicada.

Setembre

Exposicion

Tolosa

IEO 31 – festivaloccitania.com

Mercat

Ostal d’Occitània 15h Festival Occitània, Bibliotèca « Au temps de la croisade. Sociétés Inauguracion del festenal et pouvoirs en Languedoc au Dintrada liura XIIIème siècle. » IEO 31 – festivaloccitania.com Dintrada liura Vilafranca de Lauragués

Tolosa

Festenal Occitània, Capitòli 10h-20h 6 de setembre Cinèma Mercat d’Occitània Fièra dels trastes de la Trivala Tolosa Carcassona Festival Occitània, St Pèire de las Dintrada liura Cosinas Ostal Sirventés IEO 31 – festivaloccitania.com Pòrtas dobèrtas a l’Ostal Sirventés. 20h Cercle occitan del País de Carcassona Cinèma d’Occitània Passa-Carrièra 18 de setembre

Tolosa

occitan-aude.over-blog.com

IEO 31 – festivaloccitania.com

Concèrt

Forum

Festenal « Les troubadours chantent l’art roman », abadiá de Vilalonga 18 h Jòi Trio

Ostal Occitan 18h30 Forum de la manifestacion Anem IEO 31 – festivaloccitania.com Òc ! sus la socializacion. Dintrada liura 20 de setembre

Sant Martin lo Vièlh

festival-troubadoursartroman.fr 11 de setembre Forum

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h Forum de la manifestacion Anem Òc ! suls mèdias. Dintrada liura

Narbona

Del 19 de setembre al 17 d’octobre Exposicion

Murèth

Festival Occitània, Mediatèca Oraris de la mediatèca « Costumes d’Occitanie. » Dintrada liura

IEO 31 – festivaloccitania.com

12 de setembre Mòstra de cinèma occitan

Exposicion

Cabardés

IEO 31 – festivaloccitania.com

Murèth

Festival Occitània, Mediatèca Oraris de la mediatèca Bals Trad’ 15 de setembre Estanquet de Fasètz la Lenga en Dintrada liura

Montlaur

Argon

Festenal Occitània, Carrièras de Tolosa 16h Lo Grand Passa-Carrièra gratuit

Projeccion dins l’encastre de la jornada del patrimòni

Rodés

Sala de conferéncia, Mission Départementale de la Culture 15h Difusion del DVD « Gilbert Espinasse, agriculteur de conscience » seguit d’un debat en sa preséncia. Dintrada liura Centre Cultural Occitan Roergue 05 65 68 18 75 ccor.aveyron@gmail.com

del

23 de setembre Presentacion

Tolosa

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 18h30 Presentacion de « Lo Diari » Narbona Animacions del Cercle Occitan Dintrada liura Del 18 de setembre al 10 d’octobre de Narbona ; dissabte 19, vèspre IEO 31 – festivaloccitania.com lectura d’Alan Roch : « Lo Parlaire Exposicion public ». Tolosa 24 de setembre Dintrada liura Festival Occitània, Ostal d’Occitània Dijòus escritura 10h-18h Carcassona Lo patrimòni escrit meridional. 19 de setembre Ostal Sirventés Dintrada liura Inauguracion del Festenal 18h30 Sèrgi Gairal presenta sa revirada IEO 31 – festivaloccitania.com Occitània Viatge en Arièja. Dintrada liura

19 e 20 de setembre Jornadas del Patrimòni

N°27 – Dintrada 2015

de Don Quichòt (IEO). Dintrada liura

IEO Aude occitan-aude.over-blog.com 25 de setembre Balèti

Tornafuèlha

Festenal Occitània, Le Phare 19h Grand Balèti de Tornafuèlha gratuit, 10 €, 12 €

IEO 31 – festivaloccitania.com Musica

Puègbonieu

Festenal Occitània, Glèisa Liza l’occitane

IEO 31 – festivaloccitania.com

Lo Festenal “off”… L’occitan, la musica, la lenga, lo cinèma son tanben un pauc pertot en vila. A la Fèsta de l’ecologia populara al Garros - La Boubée : tota la jornada a l’entorn dels legums, de la natura, iniciacion a la dança, musica, cinèma e dessenhs animats. A la Fièra d’Aush, a las andanas d’Etigny per l’inauguracion en musica a l’entorn de 12h. Al Mercat a l’entorn de 11h per un passa-carrièra, a l’Ostal de Gasconha per un aperitiu polifonia vocala lo ser e a Ciné32 per un ecran d’aur als realizators joves de metratges-corts occitans. IEO 32 institut-estudis-occitan32.jimdo.com

Concèrt

Puègnautièr

26 de setembre Talhièrs e Balèti

Les troubadours chantent l’art roman, Teatre Na Loba Montagut del Plantaurèl 20h45 Festenal Occitània, Sala de las fèstas Rifa i Passi, cants de Corsega. 14h Las passejadas del Plantaurèl, festival-troubadoursartroman.fr Recampament dels autboès del Coserans Bal Dintrada liura Aush De Còr e d’Aush, Sala dels Cordelièrs IEO 31 – festivaloccitania.com Serada Bal occitan repertòri gascon Exposicion Dintrada paganta Murèth IEO 32 Festenal Occitània, Mediatèca i n s t i t u t - e s t u d i s - o c c i t a n 3 2 . 16h Vernissatge de las exposicions jimdo.com « Costumes d’Occitanie » e « Bals trad’ » Del 26 al 27 de setembre Òc around the clòc : 24h en Dintrada liura

La Mòstra del cinèma occitan

Aush

De Còr e d’Aush, Musèu dels Jacobins 14h30-17h30 Projeccion de Flamenca – La Crosada – Aqueth dia i auè ua noça – Gascogne

IEO 32 i n s t i t u t- e s t u d i s- occ i t a n 3 2 . jimdo.com Conferéncia-debat

Aush

De Còr e d’Aush, Bibliotèca 15h Conferéncia-debat e signatura del libre Quin occitan per deman ? per Eric Fraj e taula de presentacion de las colleccions de la bibliotèca. Dintrada liura

IEO 32 i n s t i t u t- e s t u d i s- occ i t a n 3 2 . jimdo.com Visita guidada

Aush

De Còr e d’Aush, Musèu dels Jacobins 15h Visita contada a la sala de las tradicions gasconas..

IEO 32 i n s t i t u t- e s t u d i s- occ i t a n 3 2 . jimdo.com Concèrt, cinèma

Aush

De Còr e d’Aush, Ciné 32 18h : Concèrt gratuit Eric Fraj e Morgan Astruc a la occitan IEO 31 – festivaloccitania.com guitarra, Tolosa Poèmas de Lorca revirats per Max Festenal Occitània, Ostal d’Occitània Mòstra de cinèma occitan Rouquette botats en musica per 8h-20h Vilagalhenc Eric Fraj Debat, projeccion, musica… Fasètz la Lenga en Cabardés. 19h : cinèma, dintrada paganta IEO 31 – festivaloccitania.com « Las Sasons », film de 2008 – Estagi de cants a dançar 88’ – VO occitan sos-titolat en Lo vilatge del libre d’òc Aush francés. Escrit e realizat per Aush De Còr e d’Aush, Sala Cuzin Pamela Varela. Un grand film De Còr e d’Aush, plaça de la catedrala 14h-17h Dissabte 14h-18h e dimenge Estagi animat per Joan-Luc que dona la paraula a las femnas e a la lenga occitana. Madier 10h-18h Presentacion dels editors de libres IEO 32 IEO 32 en occitan, venda al public, dintrada i n s t i t u t - e s t u d i s - o c c i t a n 3 2 . i n s t i t u t - e s t u d i s - o c c i t a n 3 2 . liura. Estands de CD e DVD. jimdo.com jimdo.com

N°27 – Dintrada 2015

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 18h30 De Còr e d’Aush, Dôme de « La vigne et le vin dans le bordelais » amb Julien Pech Gascogne Dintrada liura 21h « Trio Savignoni e lo Papet » : jazz IEO 31 – festivaloccitania.com manouche occitan ! De grands classics revirats per Robert Marty, fabulosament interpretat per Bernard Cauhapé. Bal occitan, Trio EspinasseLemeur - Duo Madier De qué manjar, amb la Cant’Auch 1 d’octobre Concèrt e bal

Aush

Octobre

IEO 32 i n s t i t u t- e s t u d i s- occ i t a n 3 2 . jimdo.com 27 de setembre Concèrt

Aush

De Còr e d’Aush, plaça de la catedrala 11h, Renat Jurié e Jean-Pierre Lafitte. 16h30, Amassada de cantèras 18h, Cantèra finala gratuit

Musica

Tolosa

Festenal Occitània, Sala du Sénéchal 12h30 Via Troubadours Dintrada liura IEO 31 – festivaloccitania.com

Musica

St-Lís

Festenal Occitània, Le Millenium 20h30 Fèsta de la Catinou : Alidée Sans Dintrada liura IEO 31 – festivaloccitania.com Balèti

Herran

Festenal Occitània, Chalet de Paloumère 21h Bal als violons, Duo Abela-Vidal Dintrada liura IEO 31 – festivaloccitania.com 3 d’octobre Conferéncia

Montalban

Vendémias d’Òc, Ancian Collègi Sala de projeccion 15h Vilafranca de Lauragués Conferéncia presentada per Festenal Occitània, Bibliotèca Maryse Laborde « Les Vaudois : 18h30 Vernissatge « Au temps de la Histoire et survivance, du Midi IEO 32 aux Vallées Occitanes d’Italie ». i n s t i t u t - e s t u d i s - o c c i t a n 3 2 . croisade » Dintrada liura Dintrada liura jimdo.com Exposicion

IEO 31 – festivaloccitania.com

Estagi de cant e de dança e bal de fin d’estagi

Aush

De Còr e d’Aush, Parc du Couloumé 10h-12h, Estagi de cant a dançar amb Joan-Luc Madier e estagi de danças gasconas amb Dany 12h30, Bal de fin d’estagi e repais public (minja-dret) institut-estudis-occitan32.jimdo. com La Mòstra del cinèma occitan

Aush

De Còr e d’Aush, Musèu dels Jacobins 10h-12h e 14h-18h Projeccion de Flamenca – La Crosada – Aqueth dia i auè ua noça – Gascogne

IEO32 i n s t i t u t- e s t u d i s- occ i t a n 3 2 . jimdo.com 30 de setembre Presentacion, tasta-vin

Tolosa

IEO 82 ieo82@orange.fr

Dijòus escritura

Carcassona

Debat, repais, balèti…

IEO-Aude occitan-aude.over-blog.com

Festenal Occitània, Chalet de Paloumère a partir de 10h « Les violoneux traditionnels entre Comminges et Couserans »

Ostal Sirventés 18h30 Rescontre amb Micheu Chapduèlh. Dintrada liura

Herran

IEO 31 – festivaloccitania.com 2 d’octobre Cinèma, cant

Vilafranca de Lauragués

Festenal Occitània Serada projeccion polifonics

Fèsta

St-Lís

Festenal Occitània cants a partir de 11h Fèsta de la Catinou

IEO 31 – festivaloccitania.com

Teatre

Fèsta

Festenal Occitània, Teatre Jules Julien 20h Molière d’Oc (La Rampe Tio) 5 €, 8 €, 10 €

Festenal Occitània, Pargue de la MJC a partir de 15h Riumas a la t’Oc, l’Occitan una cultura que claca 5 €, 3 €, gratuit

Tolosa

IEO 31 – festivaloccitania.com

N°27 – Dintrada 2015

Riumas

IEO 31 – festivaloccitania.com

Jornada 2015 dels Companhs de Paratge

Montlaur

« Bruèissas e sortilègis »

compagnonsparatge.blogspot-.fr

Tolosa

Bossens

IEO 31 – festivaloccitania.com

Festenal Occitània, Chapeau Rouge 15h Minimatge e Contòts Dintrada liura

Festenal Occitània, Glèisa 21h Trio Matta/Rouch Dintrada liura

Concèrt

Carcassona,

Taula redonda

Teatre

festival-troubadoursartroman.fr

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 18h30 La vinha e lo vin Dintrada liura

Festenal Occitània, Sala Gérard Philippe 21h La gata de la barona Dintrada liura

Festenal Troubadours chanon l’art roman, Auditorium 21h Ghaetta

Tolosa

IEO 31 – festivaloccitania.com Passejada musicala

patrimoniala

Sebasac–Concorés

IEO 31 – festivaloccitania.com Serada a la descobèrta d’una òbra

Rodés

Ostal de las associacions, avenguda Tarayre IEO12, Trad en 4D, « Sentiers de 18h30 Rescontre suls libres L’ordinari Pays », del monde, A cada jorn son mièg 05 65 68 18 75 de lum – l’ordinari del monde II d’Ives Roqueta, 2009 e 2015. 4 d’octobre 11h30-17h Cadun pòrta son repais, gratuit.

Estagi, musica

Herran

IEO12 05 65 68 18 75

Festenal Occitània, Chalet de Paloumère 9 d’octobre 10h Estagi de violon amb Xavier Cinèma Vidal Montalban 20 € Vendémias d’Òc, Sala de projeccion de l’Ancian Collègi IEO 31 – festivaloccitania.com 16h - Crosada e Lo Truel d’Arsin 20h - Flamenca Del 6 al 10 d’octobre Aper’òc

IEO 82 ieo82@orange.fr

Tolosa

Festenal Occitània, Teatre du Grand-Rond Mariòta 19h Murèth Cocanha Festenal Occitània, Teatre Participacion liura 14h30 Gargamèla - Lo cese de Bertrand IEO 31 – festivaloccitania.com

Vilafranca de Lauragués

Festenal Occitània, Fogal rural 20h30 « L’espace occitan dans l’Histoire » Dintrada liura IEO 31 – festivaloccitania.com 7 d’octobre Conte

Musica

Masamet

Festenal Occitània, MJC 21h Arpa celtica, de l’Irlanda a la Bretanha 8 €, 5 € IEO 31 – festivaloccitania.com Concèrt

Puègnautièr

Serada dels Amics de Mouna (sosten a Aïti) amb Mans de Breish e Claudi Martí. 10 d’octobre Passa-Carrièra

Murèth

Festenal Occitània, Carrièras 10h gratuit

IEO 31 – festivaloccitania.com Conferéncia

Murèth

Tolosa

Festenal Occitània, Teatre 15h L’ensenhament de l’occitan : analisi critica de l’accion de l’Estat Dintrada liura

Musica

IEO 31 – festivaloccitania.com

6 d’octobre Conferéncia

Senta Gabèla

Musica

Festenal Occitània, MJC Pont des IEO 31 – festivaloccitania.com Demoiselles 20h30 Passa-Carrièra Mosaïca Venercà 6 €, 8 € Festenal Occitània, Carrièras 15h30 IEO 31 – festivaloccitania.com gratuit

N°27 – Dintrada 2015

Teatre

Vilafranca de Lauragués

« Les orients d’Occitanie » Dintrada liura

Festenal Occitània, Fogal rural IEO 31 – festivaloccitania.com 20h30 Pèta bolèga a Minjacèbas (Catinou 15 d’octobre e Jacouti) Conferéncia IEO 31 – festivaloccitania.com

Tolosa

Festenal Occitània, La Fabrique 12h45 Balèti, musica Rachid Aous Senta Gabèla Festenal Occitània, Sala de las fèstas Dintrada liura 21h IEO 31 – festivaloccitania.com Coriandre Dintrada liura Musica IEO 31 – festivaloccitania.com

Tolosa

Festenal Occitània, Sent Pèire de las Cosinas 20h Fèsta Anaïs Constans e l’Orchestre Senta Gabèla Festenal Occitània, Plaça de la Mozart de Toulouse Comuna IEO 31 – festivaloccitania.com a partir de 10h Fèsta Occitana 16 d’octobre gratuit Concèrt 11 d’octobre

IEO 31 – festivaloccitania.com Balèti, musica

Murèth Festenal Occitània, Sala Satgé

15h Brick A Drac

IEO 31 – festivaloccitania.com Del 12 al 30 d’octobre Exposicion

Montalban

Vendémias d’Òc, Espaci dels Augustins 20h30 La Mal Coiffée, primièra partida Santa Fe 10 € (8 € aderents, 6 € estudiants e caumaires) IEO 82 ieo82@orange.fr

Arièja Viatge cultural en Arièja amb Fasètz la Lenga en Cabardés faset z-la-lenga-en-cabardes. over-blog.com 17 d’octobre Estagi, cant, repais

Tolosa

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània a partir de 14h Jornada Cantèra 10 €, 4 € IEO 31 – festivaloccitania.com 17 d’octobre Musica

Carbona

Festenal Occitània, sala de las fèstas 21h Nadau 15 € IEO 31 – festivaloccitania.com Quine Occitan

Agenh d’Avairon (12)

20h30 Quine occitan,

Centre Cultural Occitan Roergue, 05 65 68 18 75 ccor.aveyron@gmail.com 18 d’octobre Passejada toponimica

Tolosa

Dança e balèti

Sent Naufari

IEO 31 – festivaloccitania.com

Festenal Occitània 18h30 Serada Danças Trad’ Participacion liura

IEO 82 ieo82@orange.fr

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 10-18h Gravaduras de Jean-Marc Simeonin Dintrada liura

Sant Somplesi

Vendémias d’Òc Passejada toponimica per Paul Burgan

IEO 31 – festivaloccitania.com 14 d’octobre

19 d’octobre

Musica

Comic

Poesia

Festenal Occitània, La Fabrique 12h45 Bab al Corassan Dintrada liura

Festenal Occitània, Sala polivalenta de Fontalba 21h Daniel Villanòva : Lucette et Raymond en toutes saisons 8 €

Festenal Occitània, Cave Poésie Marie Rouanet e Serge Pey legisson Yves Rouquette Dintrada liura

Tolosa

IEO 31 – festivaloccitania.com Conferéncia

Tolosa

Aigafonda

IEO 31 – festivaloccitania.com

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 17 e 18 d’octobre 18h Viatge

Tolosa

N°27 – Dintrada 2015

20 d’octobre Estanquet

Argon

18h30

05 61 87 08 27

Estanquet de Fasètz la Lenga en michel.pezeo456@orange.fr Cabardés d’abans la manifestacion de Montpelhièr. Dintrada liura 28 d’octobre faset z-la-lenga-en-cabardes. over-blog.com 21 d’octobre Poesia

Tolosa

Festenal Occitània, Ostal d’Occitània 18h30 Cecilia Chapduèlh, Jean-Marc Simeonin A chara o crotz Dintrada liura IEO 31 – festivaloccitania.com Autonada de Carbona

Carbona

Festenal Occitan de Pàmias, cf p.14 Del 17 al 28 de novembre Exposicion

Concèrt

Pàmias,

Festenal Occitània, Le Métronum 18h30 ERMS presenta Indians Dintrada liura

Festenal Occitan de Pàmias, cf p.14

Tolosa

Festenal occitan, Mediatèca Exposicion de las òbras del concors-fòto sul tèma de « Torres e campanals d’Occitània ».

IEO 31 – festivaloccitania.com

20 de novembre

30 d’octobre

Teatre

Venercà

Festenal Occitan, Jòc del Malh 21h Teatre en òc : « La gata de la barona » per la tropa les galejaires. Participacion liura

Musica

Festenal Occitània, Glèisa 20h30 Marilis Orionaa

IEO 31 – festivaloccitania.com

L’Autonada o la hèsta de la tardor que’s celebrarà ambe un bal deu 31 d’octobre grope Castanha e Vinovèl. A la Collòqui pausa, le cercle vos ofrirà pan, Albi pomas, hormatge e vin novèl. Festenal Occitània, Sala Athanor 05 61 87 08 27 10h michel.pezeo456@orange.fr Collòqui d’Albi Dintrada liura

Pàmias

Festenal Occitan de Pàmias, cf p.14

Pàmias

21 de novembre

Festenal Occitan, Mediatèca e Jòc del Malh 10h : petit-dejunar literari : « D’escrivans occitans ariegeses e la granda guèrra (1914 - 1918) », 23 d’octobre IEO 31 – festivaloccitania.com gratuit. Balèti 14h30 - 17h : jòcs en òc, gratuit Caramanh 17h : remesa dels prèmis del Festenal Occitània, Espaci cultural concors-fòto Saint Exupéry Jòc del Malh La Talvera 18h30 : inauguracion del Festenal. IEO 31 – festivaloccitania.com 19h30 : repais del país 20 € 3 de novembre 21h30 : concèrt-bal occitan 24 d’octobre Musica animat pel grop « La Nilha ». Manifestacion Tolosa Montpelhièr Festenal Occitània, St Pèire de las Repais + bal 20 € (aderents 15 €, -12ans 5 €) ; bal sol 8 € (aderents Cosinas Plaça de la Comèdia 5 €, -12ans gratuit) 20h 14h Concèrt del Conservatoire à Festenal Occitan de Pàmias, cf p.14 Òc per la lenga occitana Rayonnement Régional

Novembre

Trofèu de quilhas Jean Guilhèm

IEO 31 – festivaloccitania.com

Le Cercle Occitan de Carbona e le Club de quilhas de sieis au malhet de Montesquiu, organison le trofèu Jean Guilhè. Per participar e hèr a las quilhas tot le vrèspe cau pagar 3 €. I aurà recompensas e un aperitiu conviviau. E per acabar la jornada un repais tirat de la museta, e un bal.

Del 3 al 28 de novembre Exposicion

Carbonna

Pàmias

22 de novembre Projeccion, conte

Pàmias

Festenal Occitan de Pàmias, Jòc del Malh 14h30 : projeccion del filme de Philippe Carrèze « Malatèrra » gratuit 17h : Jean-Jacques Delpoux, Contes en occitan, 8 € (redusit : 5 €, -12 ans : gratuit)

Festenal Occitan, Bibliotèca de Sant Joan del Falgar Miquèl Averós, pintor de Sant Joan del Falgar : « Variacions sus la mapa d’Occitània ». Le divendres 13 de novembre, a 18h, presentacion de l’exposicion. Festenal Occitan de Pàmias, cf p.14

N°27 – Dintrada 2015

Infos practicas

Contactes de las seccions de l’IEO MP ARIÈJA

Seccion departamentala & Cercle Occitan de Pàmias Prospèr Estieu Espaci occitan 11 carr. Henri Fabre 09100 Pàmias

05 61 69 60 96 ieo09@ieo-oc.org http ://ieo-arieja09.blog4ever.org

Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange, 16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 Foix

cercleoccitanfoish@gmail.com

Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Coserans 09 200 Sent-Guironç claudine.rivere-souilla@orange.fr biblio.jeune@ville-st.girons.fr

AVAIRON

Seccion departamentala e Centre Cultural Occitan de Roèrgue Ostal del patrimòni Place Foch 12000 Rodés

Cercle local de Legavin Ostau de la Sava al Toish  : 96 avenue de Gascogne, 31490 Leguevin

05 63 79 06 67 ieo81@ieo-oc.org

Bolègatoish (Tournefeuille)

05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr

05 61 86 70 20 ostausavatoch@orange.fr

jm.leclercq3@wanadoo.fr

GÈRS

Seccion departamentala

09 54 10 11 41 ieodugers@gmail.com

Associacion Alavetz Preishac d’Ador

06 18 34 36 52 asso.alavetz@gmail.com

Carnaval Gascon L’Isla de Baish

carnavalgascon@orange.fr

La Hoa d’Astarac Los Moreus, 32140 Sant Blancat

06 21 75 33 81 lahoadastarac@gmail.com

ÒLT

05 65 68 18 75 contact@ccor.eu

Seccion departamentala

Cercle local d’Espalion

Los barjacaires

gerard.ferrand4@wanadoo.fr

Cercle occitan del vilafrancat jaconet.oc@wanadoo.fr

GARONA-NAUTA

Seccion departamentala Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse 05 61 11 24 87 ieo31@ieo31.com

Cercle occitan de Carbona Hôtel de Ville, Placa Jules Ferry,

05 61 87 08 27 michel.pezeo456@orange.fr

ieo46@ieo-oc.org

maxime.souriat@orange.fr

PIRENÈUS-NAUTS

Nosauts de Bigòrra Mairie, 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 ieo65@ieo-oc.org

Aigaberdenc 1 car. Sant-Orens 65400 Argelers-Gasòts

aigaberdenc.over-blog.com/

TARN

Seccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Réalmont

N°27 – Dintrada 2015

Centre Cultural Occitan d’Albigés 28, carrièra Rochegude, 81000 Albi

Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat, 81100 Castres 05 63 72 40 61 azalais@wanadoo.fr

ADOC Tarn « Lo Grifol » 3, Carrièra Perròtin 81 000 ALBI

05 63 53 30 41 chaucos2@orange.fr http ://adoctarn.free.fr/

Cercle Occitan de Carmauç Maison de la citoyenneté 26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 Carmaux cocsegala@gmail.com

TARN E GARONA

Seccion departamentala 307 avenguda de Montech, 82000 Montauban 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO FEDERAU

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org

IEO MIEIDIA PIRENEAS

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

09 62 56 09 91 06 82 23 44 55 ieom-pireneus@ieo-oc.org

Sites internet LoDiari : www.lodiari.com – noscontactar@lodiari.com IEO 09 ieo-arieja09.blog4ever.org

IEO d’Òlt www.ieo-olt.org

IEO 12 www.ieo12.org

Aigaberdenc aigaberdenc.over-blog.com

IEO 31 www.ieo31.com

Tramontana www.re-tramontana.org

Ostal d’Occitània www.ostaldoccitania.net

Oralitat de Gasconha www.oralitatdegasconha.net

Centre Cultural Occitan de Roergue www.ccor.eu

IEO 81 www.ieo-tarn.org

IEO 32 institut-estudis-occitan32.jimdo.com

Ràdio Ràdio País

« Lo Diari » sus Ràdio País, diluns a 11h00 e lo dimarç a 17h00, lo dimecres 10h15 e lo dissabte 16h00. www.radiopais.fr

IEO Arièja

sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia  : 8h20, 18h50, lo dissabte a 14h e lo dimenge a 11h. www.radio-transparence.org

Cercle occitan deth Coserans Radio Couserans, le dimars de 18 a 19 oras  : Erà votz dera montanha,

www.radiocouserans.com

IEO Avairon

Centre Cultural Occitan d’Albigés www.centre-occitan-rochegude.org

Centre Cultural Occitan del Roèrgue www.ccor.eu IEO Lengadòc www.ieo-legadoc.org Aprenem l’occitan www.aprenemloccitan.free.fr Lo servici de l’emplec www.emplec.com Labèl òc per l’occitan www.occitan-oc.org Las Paginas Occitanas www.paginas-occitanas.com

Cercle local de Legavin

tas de« Ràdio Albigés »  : sus « radio de la Save », Occitània, - « Setman’òc » emission mesadièra, 4 còps per mes. a 8h30 e lo repic a 15h30 ; - « Bal Occitan »  : Centre Cultural Occitan de dimars a 10h30, e represa a 17h, diRoergue jòus 19h30, dissabte 20h, Participacion a las emissions occita- - « Tròç de Lenga »  : nas de Radio Totem  : diluns, dimècres, divendres a 9h, D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h. e dimars, dijòus, dissabte a 14h oras, www.radio-totem.net dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 h30 ; - « Un còp parlèron »  : Cercle occitan deu vilafrancat Los dimècres 10h30 e divendres Las passejadas occitanas de CFM, cada 19h30 ; dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). - « Dans l’air du Temps »  : Los dimars 11h, divendres 14h, e diCercle local de Carbona menge 7h30. sus « Radio Galaxie », www.radioalbiges@wanadoo.fr tota l’actualitat institucionala e tota l’actualitat culturala cada dissabte a IEO Tarn e Garona, Asso. Antonin Perbòsc 10h00, e redifusion cada dimècres. www.radiogalaxie31.com CFM Radio, 90.7 - Toponymie, P. Burgan, lo diluns a 17h Nosauts de Bigòrra - Un bocin mai, E. Isopet, divendres a « Un bigordan e un biarnés » sus Rà- 13h e dissabte a 17h, 30min dio País Lo dissabte e lo dimentge a http ://cfmradio.fr 10h30.

RTR (Ràdio Temps Rodés), www.radiopais.fr 107 FM cada dimars a 11h15 ; 15h15 ; 17h15 e 20h15 Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la len- Centre Cultural Occitan ga » : presentacion d’òbras e d’autors. d’Albigés www.radiotemps.com Participacion a las emissions seguen-

N°27 – Dintrada 2015

Associacion Alavetz

Ràdio Gasconha, l’associacion assegura lo foncionament de la web-ràdio. wwwradiogasconha.fr