Lo diari 28 (gratuit) by Aldric IEO Mp

o diari

N°28

Novembre Decembre de 2015

L a cul tura, en occitan Edicions : Uèit libres per vos ! Pagina 6

Ne parlam : Chronos Pagina 20

« À la Une » Lo Dorsièr : Nadalets & pastorala Pagina 9

Lo Diari, La cultura, en occitan – Revista bimestriala de l’IEO Miègjorn-Pireneas – ISSN : 2427 - 5735 11 rue Malcousinat 31000 Tolosa – 4 € (sus abonament)

Novèlas - p.4 Edicions - p.6

Edito

Cultura populara e cultura en occitan.

oma ac sabem tots, qu’ei sovent plan complicat de véner o sonque de presentar un espectacle en occitan. Tota l’annada, que vegem espectacles shense eth public de qui s’ameritan particularament per daubuns genres dificiles coma la conferéncia o la lectura de poesia. Quan serà que la comunicacion e sia importanta e represa peras collectivitats, qu’ei complicat d’encontrar un public entà assistir a ua manifestacion culturau en occitan. Totun qu’avem a continuar aqueras accions sovent drin elitistas. Se ne las hèm pas, arrís ne las harà. Urosament, a bèths còps, que costatam qu’eths espectacles en occitan e tròban un public plan nombrós. Associacions, e pas tostemps occitanistas, que s’i escagen entà perpausar eveniments vertadèrament populars. Tiò qu’existeish tanben en occitan ua cultura populara : ua cultura qui parla au monde. L’occitan entà aver un impact sus lo monde que deu estar eth supòrt d’un espectacle qui tòca au monde, a la sua tradicion, a l’istoèra de l’endret e doncas a l’identitat collectiva locau. La lenga que sap e que pòt federar quan ei ligada a ua practica territorialisada. Entà illustrar aquera afirmacion, que poderem parlar de la canta (hestau de canta tradicionau e practica de la canta) o dau succès locau de las tropas de teatre popular. Mès vist eth calendari, que ns’estimaram mes de’vs presentar duas tradicions popularas ligadas a Nadau qui poderatz trobar en un dossièr especiau : las pastoralas de Nadau (en Comenge) e eths Nadalets qui entraràn enguan en la programacion de la Scène Nationale d’Albi. Sebastian Pugin

Tota la còla de Lo Diari vos desira de bonas fèstas ! Rendètz-vos en 2016 per totjorn mai d’actualitat e de cultura, en occitan !

Lo Dorsièr Nadalets & Pastorala - p.9 Le Retrait Jacme Privat - p.12 Ne parlam Estanquets - p.14 Chronos - p.20 A la facultat - p.22 TV - p.25 Carta blanca (exclu. abonats) Lo Scopitone - p.16 Las Bèlas Letras - p.17 3 questions a Sirventès - p.18 « Midi espòrt » - p.19 Tresaurs en lum - p.23 Agenda - p.26 Lo Diari et lodiari.com, une publication de l’IEO Midi-Pyrénées 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse Revue bimestrielle sur abonnement, ISSN : 2427–5735 Directeur de la publication : Pierre Loubère Rédacteur en chef : Sébastien Pugin Rédacteur & Maquettiste : Aldric Hagège Stagiaire : Pierre Molin Impression & Routage : Publi Routage Diffusion, Millau Remerciements

nos

partenaires, relecteurs, contributeurs et collaborateurs.

Novèlas Cercam actors amators Après le succès de la Gata de la barona Alain Vidal torna amb Garistot e Labart Abèla. « Cercam actors amators per la novèla pèça : Garistot e Labart Abèla. Avèm volgut faire participar mès de monde, mas ara les cal trobar ! Se aquò vos conven o se coneguètz gents interessadas mercé de me contactar. » Alain Vidal alanvidal09@gmail.com

Badic Badòc

IEO 12 : prèst de libres L’IEO12 dispausa d’un servici de prèst que gerís en ligam amb lo CCOR. Aquel fons es subretot compausat de libres e de revistas que se pòdon empruntar ; i trobam tanben d’obratges pedagogics consultables sus plaça. Un desvolopament d’un fons joinesa es previst en foncion de las demandas. Cadun pòt venir empruntar o consultar aqueles obratges a l’Ostal del Patrimòni, plaça Foch a Rodés. Per desvolopar aquel servici de prèst, l’IEO es a lo prepausar a las mediatècas, a las escòlas, als collègis e licèus ont s’ensenha l’occitan. Un partenariat s’es ja creat amb la mediatèca de Druèla, un autre es a se preparar amb la de Rinhac. Los contactes amb las escòlas, collègis e licèus se faràn d’aicí la fin de l’annada. L’IEO 12 espèra, d’aquel biais, poder enriquesir las ressorsas dels establiments e dels professors e dubrir la literatura occitana a un public mai bèl. IEO 12 & C.C.O.R. Ostal del patrimòni à Rodés 05 65 68 18 75 contact@ccor.eu

un estagi entà contar

Dessenh Tresià Pambrun

Aigaberdenc

Badic Badòc, un estagi entà contar en occitan e/o en bilingue occitan-francés. L’associacion Aigaberdenc que prepausa un estagi de formacion de contaires en occitan e o bilingue occitan-francés de cap a contaires començants. Aqueth estagi que’s desbanarà en 3 jornadas diferentas (eth 7 de noveme de 2015, debut d’abriu e fin de mai de 2016) en Arràs, en Lavedan, ena Abbadiala, de 9 òras tòc a 17 òras. Lo nombre d’inscripcions qu’ei limitat a 8. Animatora : T. Pambrun, der’associacion Pescalua. Prètz d’inscripcion : 35 € per diada, arrepàs : prés sus plaça « ath tistalh de cadun ». Estagi nivèu 1 : - tribalh dera votz e diccion - posturas de contaire : espiar, gestuau - apropriar-se un conte : tribalhar sus era trama deth conte - d’un tèxte a un conte : apropriar-se un tèxte tà estar en capablor de’u contar - coneishença de las ressorças bibliograficas - dralhas d’analisi de la simbolica deu conte Aigaberdenc – arear lavedanés deth Institut d’Estudis Occitans aigaberdenc.over-blog.com

N°28 – Ivèrn 2015

Le Carnaval Gascon prepausa la difusion de sa basa musicala Le Carnaval Gascon de l’Isla de Baish dumpèi, lèu, 20 ans trabalha a sa mesura a l’entorn de la cultura occitana, tanben se junhèc a l’I.E.O. i a un pauc mès de 5 ans. Aquera associacion a pas esperat de dintrar au dihens de l’I.E.O. ende començar un trabalh deus bèths : crompar o se hèr prestar C.D. de musica occitana (tradicionala o pas), escotar aqueres C.D., hèr una seleccion deus tròçes les mès agradius e hèr l’extraccion de las pistas musicalas de cap au fichièrs en .waw que pòdan après èster compressats en mp3 de la qualitat voluda. Aqueth son, un còp en .waw pòt servir a un hum de causas, per exemple, pòt perméter la difusion d’una grana varietat de musicas occitanas dins la radiòs localas que se planhan sovent de pas aver pro d’artistas occitans de qualitat... aquò es benefic endeus nòstes artistas pr’amor receben drets d’autors o d’interprètes sus la musicas difusidas dins las radiòs. Le benevòle encargat d’aquera mission estèc Olivèr Berard, titulari d’un D.E. de musica tradicionala. L’Olivèr, pendent 8 ans, a rason d’un vintenat de C.D. cada annada, a bastit una bibliotèca musicala de las bèras : 1117 tròces de musica ende una capacitat totala de 40,5 Go classats en categorias : trad, pop, hard, nadaus.

Aquera bibliotèca compreng un hum d’artistas diferents : Alide Sans, Bombe 2 bal, Coriandre, D’en haut, Djoc, Du Bartàs, DBDB, Duo Brotto-Lopez, Dupain, DBDB, Eric Fraj, Fabulous Trobadors, Faburden, Familha Artùs, Goulamas’k, La Mal Coiffée, Lhi Jarri, Lo Còr de la Plana, Lou Dalfin, Lou Seriol... e n’i a dincas a la lettra X ! Coma tot projècte, se cau plan arrestar un jorn, tanben, coma enguan son les 20 ans deu Carnaval Gascon de l’Isla de Baish, l’associacion decidiscoc de barrar la lista deus tròces de musica e de difusir tot aquera musica occitana. Vos convengueré d’aver aqueres 40,5 Go de musica occitana ? Arren de mès simple ! Crompatz duas envolòpas e un supòrt numeric que pòt recéber 40,5 Go. (un DVD o una clau USB) Adreçatz una envolòpa a la vòsta adreça sufisament afranquida e le supòrt numeric tà : « Carnaval Gascon, chez M. Olivier Bérard, 8 rue Frédéric Mistral, 32600 l’Isle Jourdain ». Atau l’Olivèr, cargarà le vòste supòrt numeric dambe la musica e le vos tornarà mandar mercés a l’envolòpa dambe la vòsta adreça. Le Carnaval Gascon espèra atau participar a difusir la musica occitana actuala, a hèr conèisher gropes còps pas tròp coneguts e a hèr ganhar a aqueres gropes quauques sòuses.

Lo Diari : abonatz-vos ! Lo Diari pendent 1 an, siá 6 numeròs ; 32 paginas e 4 rubricas exclusivas ; un exemplar adreçat per corrièr en çò vòstre = 24 € Podètz utilizar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine.

Nom – Association – Structure : �� Prénom : �� Adresse : ��

Completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le, �� amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP » a :

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Code Postal : �� Ville : �� e-mail : �� N° de téléphone : ��

Edicions

Le Felibre de Massat Jan Maria Servat, Le Felibre de Massat Poesias, cants, istoèras risolièras, comedias. Poésies, chants, histoires drôles, comédies. Edicion bilingua preparada per Claudine Rivère-Souilla. Neishut en 1867 a Massat dins Arièja, le felibre Jan Maria Servat -farmacièn del sèu mestièr- qu’escriguèc plan tèxtes en lenga d’Òc (poèmas, condes, istoèras risolièras., comedias...) mès que’s tròben totis esparricadis en un flòc d’almanacs, jornals, revistas... Le brave trebalh de Claudina Ribèra-Solhà endà cercar-ac e recampar tot que mos permet uèi de publicar l’òbra d’aquel òme. Jan Maria Servat, Claudine Rivère-Souilla, IEO Arièja, 20 €

Escriches de femnas tarnesas Femnas de letras encara, amb le recuèlh de Ramon Ginolhac. Aquesta antologia presenta de tèxtes de 48 femnas que demòran o qu’an viscut dins lo departament del Tarn : racontes, contes, poèmas, testimoniatges, cridas, reivindicacions… « Diversitat dins los subjèctes, dins los biaisses e dins la vision del monde. Un monde pastat d’una granda atencion als autres, femnas, òmes e bèstias. Un monde amb totas sas colors. Aquela diversitat empacha pas que las autoras son ligadas per un comun amor de la lenga. Las davancièras la parlavan naturalament, aquelas dels nòstres tempses l’an reconquistada. Totas l’an utilizada per nòstre mai grand plaser. Nos dison que se pòt tot dire en occitan : lo temps passat coma lo de deman, la fantasiá coma lo dòl, l’amor coma l’amarum. » Sèrgi Labatut Escriches de Femnas Tarnesas, Ramon Ginolhac, IEO Tarn ; 15 x 21cm ; 224 paginas ; 18 €.

N°28 – Ivèrn 2015

Cambriolage chez M. de Rochegude Nuèit del 13 al 14 de març de 1826, ostal de familha del contre-amiral Rochegude. Cambriolaires rauban loïs d’aur. Doblidat uèi, l’eveniment marquèt son temps e demorèt dins documents e archius, fondacion d’aquel libre. Al moment que la cort d’assisas del Tarn jutja les brigands, Henri de Rochegude decidís de legar una granda partida de son ben a la vila d’Albi... Coïncidéncia ? Cambriolage chez M. de Rochegude, Lucette Galvan e Gilbert Roumec, Centre Occitan Rochegude, 12 € ; ISBN : 978-2-9542-481-3-4

Letras de Mirastelas Eth noste amic Renat Capdevielle que vié d’editar, ençò de Nosauts de Bigòrra, seccion bigordana de l’Institut d’Estudis Occitans, un recuèlh de condes, poesias e textòts, en occitan e francés. Qu’airam eth parat de hèr-ne era presentacion dissabte 16 d’octobre ena hèira « Tèrra de montanha » d’Arrens, en taulèr d’Aigaberdenc. Letras de Mirastelas, Contes, peguessas, poesias, Renat Capdevielle, Nosauts de Bigòrra.

Se canta que cante Lo recuèlh de cants occitans Se canta que cante de CORDAE/ La Talvera fa sang de nòu ! Aquesta novèla version permet l’integracion de 30 cançons ineditas e un partiment interactiu mercé a l’accès als enregistraments originals pel biais d’Internet e d’un QR còdi. Pel qu’aima cantar, solet o en grop, per son plaser personal o dins una tòca pedagogica, aqueste libre recampa 154 cançons tradicionalas occitanas, reculhidas per l’associacion CORDAE/ La Talvera dins los departaments de Tarn, Avairon, Tarn e Garona, Òlt, Garona- Nauta, Auda, Erau, e Cantal. Se canta que cante recueil de chants occitans, CORDAE/ La Talvera, 15 x 15cm, 245 paginas, 12 €

N°28 – Ivèrn 2015

Ai legit, ne parli – Aldric Hagège

Daus vistons dins la nuech Comença per aquela tampa de Muriel Selleron, un agach jaune e un títol enigmatic. Per çò qu’es del contengut, me sembla que pòdi pas començar d’un autre biais que de dire qu’avèm pas sovent l’escasença de legir libres de tala qualitat. Per la lenga pensi, encara que me vòli pas tròp avançar sus la question ; per la pluma, aquò ne som segur. Es la marca d’un autor vertadièr que la capacitat de bastir, dins cada novèla (le libre ne compta una dotzena) un monde petit e viu, una atmosfèra pro fòrta per emportar le lector. I a quicòm de gotic e de victorian dins l’ambient dels tèxtes, e d’un autre biais, èm vertadièrament aicí, en Lemosin. Un viatge entre dos tempses, entre le monde dels òmes, lo de las bèstias e lo dels esperits... Daus vistons dins la nuech, Joan-Peire Lacomba, letras d’òc ; 15 x 21cm, 184 paginas, 20 € ISBN : 978-2-916718-66-8

Dictionnaire des langues régionales Una aisina vertadièra per far la conversacion dins totas las lengas regionalas de França ? Onèstament, ne som totjorn pas convencut. Convencut, le som al contrari pel projècte. « 200 frasas clau tradusidas dins 55 lengas, dialèctes, patés de metropòli, transfrontalièr, dels Otramars » : una proposicion ambiciosa, l’escasença pensi, d’un moment de curiositat e de dobertura. Es un libre que cal prene amb se en viatge : per escambiar, interrogar sus la lenga, sus la varietat dels parlars... Mai qu’una aisina per parlar, pensi que lo diccionari d’Henri Goursau es un pont magnific entre las lengas, un biais de nos remembrar una leiçon fondamentala : podèm pas, devèm pas limitar la defensa de las lengas regionalas al quinzenat de variantas presentadas de l’occitan. La diversitat linguistica es (deurà èsser) un biais de viure dins le monde. Dictionnaire des langues régionales, Henri Gourseau, Éditions Henri Goursau 11,5 x 17,5cm, 455 pages, 12 €

Una lenga qui s’esvaneish ? Poirem probablament interrogar la qualitat literària de l’òbra, criticar le caractèr un pauc leugièr de l’argumentacion... Mas, aquelas remarcas legitimas devon pas ocultar l’atot primièr –e fondamental– de l’ensag. En mai de seissanta paginas (le libre es bilingue), Jean Eygun prepausa una lista quasi exaustiva de las questions que cal pausar per assegurar l’avenidor de l’occitan. Sens prension capita a balhar una basa de trebalh pro complèta. Òc, pensi qu’es aquò l’usatge vertadièr que ne cal far : le calriá legir, anotar, se reünir e trebalhar. I a urgéncia, mas libres atal son la pròva qu’avèm les mejans de desvolopar la reflexion que cal per avançar. Of ! Una lenga qui s’esvaneish, Une langue qui disparaît, Jean Eygun, Camins, 15 x 21 cm, 136 paginas, 12 €

N°28 – Ivèrn 2015

Dorsièr

Fin de 2015 a Albi : encara de nadalets !

ngan a Albi, la Scèna Nacionala a pres l’iniciativa de programar l’espectacle « Cantem Nadal » qu’associa los cantaires Equidad Barrès e Renat Jurié a de musicians de musica tradicionala populara e de musica barròca (Orquèstra de las Passions de Montalban)1. De son costat, lo talhièr de cant del Centre Occitan Ròcaguda va tornar metre sul talh sa restitucion dels nadalets de Joan Calvèl, curat de Busca, natiu d’Albi2. Aquesta restitucion, qu’aviá clavat l’Annada Ròcaguda » en 2013, foguèt cantada unicament a la glèisa de Busca (un vilatge pròche de Graulhet) ; serà l’escasença de la metre mai a portada del public albigés.

Pendent un parelh de sègles, rectors, mèstres de capèla, escrivans se son atissats a escriure cada an un nadalet novèl. Aquesta costuma a generat una acumulacion de cants sus tot l’espaci lingüistic ; se’n son escriches de centenats : segur ; de milierats : probable. La costuma de cantar de nadalets es fòrt anciana mas tot lo monde s’acòrda per religar aquesta granda mòda a la tenguda del Concili de Trenta, dins las annadas 1545-1563, concili màger per la glèisa catolica que consacrèt lo movement dich « de la Contra Reforma ». I se decidiguèt de melhorar l’ensenhament de la glèisa de cap als rectors e a las populacions, a travèrs la difusion de catequismes, breviaris, missals e autras pregàrias o cantics, que seràn meses sovent a la portada de la populacion dins sa lenga. Es aital que se pòdon trapar d’aqueles obratges en occitan. La prumièira tièira coneguda de nadalets de l’annada, dicha « de Nòstra Dama dels Doms »3, va de 1580 a 1610. Se’n tròban dejà dins la prumièira floreta del Ramelet Mondi de Pèire Godolin4 en 1617. Las iniciativas se multiplican un pauc pertot dins lo sègle XVII (Provença, Auvèrnha, Lengadòc). L’acumulacion es lançada ! Lo rector Joan Calvel, nascut a Albi al torn de 1678, mòrt en 1758, va contribuir a l’òbra comuna amb un dotzenat de nadalets, urosament copiats per l’Amiral de Ròcaguda dins son manuscrit de cançons, si que non n’auriam pas servat traça ; per contra, nos a daissat un manuscrit de sa man en occitan sus « las quatre fins de l’òme » ont nos balha son vejaire sus la question del salut, al centre de las preocupacions religiosas del temps. Aquela associacion nadalets - barròc, n’ai relevat dos exemples nascuts un pauc al meteis moment (i a 1 – Grand Teatre d’Albi, 18 de decembre. 2 – Auditorium, carrièira Lavazièra, 9 de decembre. 3 – Catedrala d’Avinhon. 4 – Poèta màger tolosan.

ara qualques annadas) : lo de Cantem Nadal (disque jos titolat « Noël baroque occitan ») e un autre, « Noël baroque en Pays d’Oc » que ramosa de cants de Micolau Sabòli, d’Avinhon e de Natalís Cordat, d’Auvèrnha, dos nadalistas del sègle XVII. Aquestes son cantats per Bruno Bonhoure acompanhat de « La Camera Delle Lacrime ». L’utilizacion del mot de barròc es tardièira : utilizat pejorativament dins lo sègle XVIII, traparà son sens actual a comptar de la segonda mitat del sègle XIX. La naissença del barròc se religa tanben al concili de Trenta e a la Contra Reforma ; va tocar totas las formas artisticas : arquitectura, escalpradura, pintura, musica, literatura, de domenis que pòdon aparéisser plan luènh de las preocupacions culturalas popularas. La marca del barròc es dins l’abondància descabestrada, l’ostentacion, l’emocion, l’irracional, l’imaginari, la contradiccion, una reaccion fàcia a las destabilizacions del temps : guèrras de religion, vision de l’univèrs en mutacion (la tèrra, donc l’òme, es pas mai lo centre), questionaments scientifics. Es tanben volontat, de la part de la glèisa catolica, de represa en man ; afirmar la vertat fàcia a l’eresia, aquò empacharà pas la mòda barròca de sautar dins lo camp d’en fàcia (Alemanha, Païses Basses, Anglatèrra...) Es que tot aquò a una correspondéncia dins los nadalets ? Me sembla que òc : los nadalistas an sabut faire amb pauc de causas al despart : l’anonciacion d’una naissença e un viatge iniciatic a Betelèm, una profusion d’imatges, de scènas de vida, de descripcions de totas menas, de scènas d’emocions popularas fàcia al subrenatural. I a tanben aquela volontat de convéncer de causir lo bon camin, de se garantir de la temptacion del mal, lo tot dins un ensenhament religiós rigorós e dogmatic, una utilizacion dins la pus granda profusion de totes los simbòls de nadal : l’estèla, los pastres, l’encaminament de cap a Betelèm, la grépia, e , en contra-punt, l’infèrn, la sèrp diabolica, las cadenas... Un nadalet, me sembla que correspond plan a l’idèia d’una pèrla tòrta5, bastarda e mal fotuda, e que lusís tanplan coma una autra. Es una esteleta, per metre en valor l’estèla centre del monde ; òc, los nadalets son una profusion d’esteletas, caduna per marcar lo camin de cadun. Los qu’aiman los nadalets se pòdon sovenir de Bodon : « lo cèl tot s’engruna del ser al matin, ne perdrem pas una, cercam lo camin ». Un punt dins lo mirgalhadís del cèl, punt d’exclamacion, punt final. Miquèl Taiac 5 – Barroco : en portugués, pèrla amb d’irregularitats.

N°28 – Ivèrn 2015

Era Pastorala de Nadau en Comenge En 2015, eth Comenge que tornè descobrir ua de las suas ancianas tradicions popularas : La Pastorala de Nadau. Aqueste eveniment qu’estè marcat per ua adesion dau teishut associatiu e, sustot, dau public locau. Eth temps de quauquas arrepresentacions, las gleidas que’s pleèn entà profitar d’un eveniment tradicionau en occitan, dab musicas, cantas, istoèras e pelhas tradicionaus. L’an passat Joan de Nadau, un daus participants, que’ns definí la pastorala de nadau coma : « eth parat, en aqueth moment de gràcia, de s’arretrobar ua arma de mainatge, en tot pensar a toti’ths qu’an viscut sus aqueth petit tròç de povàs d’estela, e que cantavan, en lengua nòsta, era esperança d’un navèth món... » Enguan, aquera pastorala, que se’n torna dab sheis arrepresentacions en Comenge e en Coserans. Qu’avem entrevistat a Joan de Nadau entà’n saber mes sus aquera famosa pastorala.

Quin ei vajut eth projècte de la pastorala comengesa ? Jan de Nadau : Ja que i avè avut pastoralas, notadament en Biarn. Que soi tostemps estat estrambordat per aqueras Pastoralas, per tot aqueth monde qu’entran atau dens las glèisas en tot cantar. Que soi d’origina comengesa e ara que m’estau en Comenge a Luishon. Avant, que i avè Pastoralas en Comenge. Alavetz l’idea qu’arribè atau. Totun no’s hè pas tot sol. Que cau federar tot lo monde a l’entorn deu projècte.

Les Chanteurs de Comminges, Les Chanteurs du Mont Royal, Le coeur du Conservatoire de Saint-Gaudens, Eths Corbilhoèrs Cantaires de Lès, e plan de cantaires venguts solets. Que i avè tanben plan de musicaires : Pierre Rouch, Wilfrid Abo,Mathieu Barés, Mathieu Emporte, Pierre Apiou, Sylvain Valette, Geoffrey Darmani, Cédric Privé, Françoise Maffrand, Michel Maffrand, Nicolas Sabathé, Yann Espouy, Jean Perez, Baptiste Perez, Jean-Claude Mur, Sandrine Curt, Christian Tescher, Sophie Armagnac.

Quin se prepara un tau eveniment ? J. N. : Qu’èm partit de tota la fòrça musicau comengesa, de las coralas (mes que las occitanas) e deus grops de musicas tradicionaus. Qu’avem arcuelhut tot lo monde, e monde de tot atge ! Qu’avem volut muishar qu’a tots, que podem hèr granas causas. Lo monde qu’ac an comprés. A cada còp que i avè entre 100 e 130 participants en 2015. Eric Fourcadet e Marcel Canal qu’an escrivut la musica e l’armonisacion. Wilfrid Abo e Eric fourcadet qu’an dirigit los cantaires. Plan de grops qu’èran presents : Les fils de Luchon,

Au nivèu dau repertòri, quin e’s son hèitas las causidas ? J. N. : Quauquas cançons qu’èran dejà coneishudas en Comenge (on avè avut Pastoralas). Après no’ns pausam pas nada limita. Que prenem cançons de Nadau, que las tradusim o adaptam au Gascon de Comenge. Qu’avem notadament adaptat « Doça Neit” e quauquas cantas de pastoralas de Biarn. Aqueras adaptacions de tèxtes qu’estè l’òbra de Bernard Arrós, lo noste mèste de gascon. Tanben que cantem cants a la Verge.

N°28 – Ivèrn 2015

CARILLONS EN PAYS D’O

Association Régionale des Carillon L’an passat que du sentim ua vertadèra adesion Sud de la France

dau public. E vos, quin l’avetz arressentit aqueth arcuelh ? N° SIRET 492 441 431 00011 J. N. : Lo publiccontact@carillonsenpaysdoc.fr que responó plan. Las glèisas qu’èran tostemps pleas. Lo public qu’èra sovent esmavut. Qu’èran mes que cants de glèisas. Aquestes cants que segotín lo public. Lo monde que s’i son arreconeishuts. Que toquèm aus arrasics deu public. Entà la futura edicion de 2015, e i a evolucions previstas ? J. N. : Tot permèr que i aurà tròçs navèths. Enguan qu’èi escrivut duas navèras creacions qui seràn cantadas ad aqueras pastoralas de Nadau. Tanben que i aurà lòcs navèths, notadament a Sent Gaudens on haram duas arrepresentacions au parc de las exposicions de Vilanava.

NADALET

et AUBETAS

Sebastian Pugin.

« Una

Eth Programe : • Eth 5 de Deceme a Sent Guironç • Eth 6 de Deceme a Carbona • Eth 12 de Deceme en Val d’Aran plan polida tradicion d’en çò • Eth 13 de Deceme a Luishon • Eths 12 e 13 de Deceme a Sent Gaudens (au Parque de las exposicions)

nòstre

(une bien belle tradition de che

Trelhons en país d’òc : nadalets e aubetas Dins las tradicions de Nadal, i a totjorn una campana, una esquila, un cascavèl endacòm. O al mens, i avià... E òc : quiti a tombar dins le lòc comun, la mecanizacion dels cloquièrs foguèt terribla per la tradicion de las campanejadas de Nadal. Urosament, l’associacion Carillons en Pays d’Òc ne torna far la promocion ! Es a Castra, sembla, que la tradicion se mantenèt sens interrupcion, dempuèi 1847 e l’installacion del trelhon de la vila. Uèi, mercés a l’accion de l’associacion, le Nadalet torna e vira dusca a la Belgica ! Rendètz-vos sul site de Lo Diari e de l’associacion per trobar informacions sus la vilas e vilatges concernits. Carillons en Pays d’Òc, Association Régionale des Carillons du Sud de la France, www.carillonsenpaysdoc.fr contact@carillonsenpaysdoc.fr

www.carillonsenpaysdoc.fr

N°28 – Ivèrn 2015

Le Retrait

Jacme Privat : inclassificable Es malaisit de presentar Jaumes Privat qu’es un « tocassièr » : poèta, plastician, compositor de cançons ; a una apròcha artistica transdisciplinària ont pintura e poesia se mesclan. L’avèm encontrat dos còps per parlar de son rapòrt al monde, a l’art o encara a la lenga occitana. Aquí un extrait de çò que nos diguèt. – Pierre Molin Ja çò que podèm faire es que vos presentetz ! Soi sortit d’Espaliu e d’ara demòri sul Segalar. Faguèri d’estudis de letras e d’occitan a Montpelhièr dins lo temps. Aprèp faguèri un pauc lo fotograf, un pauc l’artista, un pauc lo poèta, un pauc de tot. Coma fotograf fasiái de maridatges, puèi trabalhèri pel « Centre de creacion industriala del centre Pompidou ». Fasiái de reportatges aquí ; sul monde, suls enfants autistas sustot e aprèp faguèri portur. Èra plan, dins la campanha. Aquò te permet de dintrar dins los ostals, de parlar amb lo monde, de practicar la lenga per de qué aquí, a la campanha, i a encara qualques vièlhs que la parlan. Sinon a costat fasiái totjorn de pintura e de poesia. Dempuèi totjorn ? Comencèri quand èri jove –a 15 o 16 ans– a escriure de causas en francés e a far de dessenhs. Ai totjorn fait de dessenhs a costat de l’escritura. Puèi aprèp passèri a l’occitan per de qué rescontrèri Rotland Pecot. Fasiá un cors d’occitan e bon me caliá ganhar de punts per de qué en mats èri completament nul donc faguèri occitan [rire]. Bon, es una question d’azard. Donc avètz aprés l’occitan amb Rotland Pecot ? Non, l’occitan lo coneissiái mas sabiái pas que lo coneissiái. Lo parlavi amb la miá grand pendent las vacanças, lo dimenge, mas pensavi que tot aquò èra de patoès. Descobriguèri a l’escòla qu’aquò èra una lenga e qu’i aviá de literatura en occitan. Coma me preniái un pauc per Rimbaud a l’epòca e qu’èra un pauc dificil de far melhor [rire], sustot en francés, passèri un pauc per desfís a l’occitan. Per far quicòm de nòu en occitan. E cossí vos ven l’enveja de pintar quicòm, d’escriure quicòm ? Cossí se passa ? Aquí sabi pas. Ai passat de temps sens far res perque n’aviái pas ni l’enveja ni lo besonh d’o far. E puèi i a un moment ont aquò deven un besonh ; un besonh de vida mai o mens. Es un biais de subreviure. Perque es pas totjorn aisit de viure, de passar lo temps, de se suportar tanben tal coma siás. Segur que i a d’autras rasons que coneissi pas mas pensi que la mai pregonda es aquesta : de poder dire lo monde, dire cossí lo vesi e d’i trobar una plaça

dedins. Per la creacion, a la debuta fasiái un poèma puèi fasiái un dessenh e un jorn un amic venguèt a l’ostal en me disent : « Mas per de qué metes pas los mots dins la pintura ? ». O la pintura dins los mots. Aprèp sosquèri un pauc e finalament soi arribat a far aquò, es a dire una pintura qu’es a mitat escricha, una escritura qu’es a mitat pintada. Comenci d’escriure un mot o de far un traç puèi aprèp tot ven a flor e a mesura, l’un dins l’autre e un amb l’autre. Avètz tanben fòrça viatjat, aquò vos a influenciat ? M’es arribat de far de viatges longs, d’anar passar qualques meses en Etiopia per exemple, qualques annadas en Grècia tanben. E es vertat qu’i a quicòm que m’es dintrat dedins e que fa qu’ai cambiat dempuèi. A un moment aviái un pauc de mal a me sentir plan ont èri donc de trobar d’autres asuèlhs, èra plan. Aquò ajuda a trobar d’autres biais de crear, de dire d’autras causas. Ieu me’n mainèri pas tant qu’aquò mas ai dos o tres amics que coneisson plan çò que fau que me dison « Dempuèi que siás anat en Grècia a cambiat ». Ieu o vesi dins la forma ; per exemple es mai long, amb de frasas que son mai completas, mai escrichas. Lo darrièr còp, disiái que per escriure caliá èstre triste. Donc ai soscat a aquò e après me soi dit « non mas en fait es pas forçadament vertat aquò »… « Triste » sabi pas. Non perque i a de poesias que son pas tristas. M’arriba tanben de far de causas risolièras. En francés dison le mal de vivre. Benlèu i a quicòm d’aquò. Per de qué i a una rason mai pregonda que lo fach de far partatjar una istòria. S’aquò es pas de tristessa, aquò es de rapòrt al monde, de rapòrt a la lenga, de rapòrt a cossí te situas fàcia a las personas, fàcia a l’amor… Benlèu qu’es una question d’intensitat… Benlèu òc. Cal que i aja quicòm de pesuc per escriure. Aqueste pes pòt èstre quicòm de comic tanben. Mas cal qu’i aja quicòm que te pesa dessús per te forçar a passar sul papièr, a ne far quicòm, perque siquenon es pas la pena. Es una responsa, n’i a d’autras. Aprèp, soi un pauc atipic quand mèma dins lo monde occitan per de qué soi pas afogat per la defensa de la lenga se vòls, soi pas mai militant qu’aquò. L’èri mas bon amb lo temps me soi mainat

N°28 – Ivèrn 2015

que lo mai important èra de far de creacion. Après, la lenga, pensi qu’es arribada a un tal punt que se i a quicòm de salvat, serà quicòm mai que ne sortirà ; passarem a una autra lenga. Ieu soi entre dos mondes aquí. E donc, rapòrt a la lenga, trobatz que la situacion de l’occitan èra melhora abans ? I a de tot finalament. D’un costat quand aviái 25 ans, i aviá mai de monde que la parlava naturalament. Mas çò que i a de melhor ara es qu’es mai viventa per de qué i a tot un fum de grops de musica qu’existisson, de joves que van a l’escòla, que van a l’universitat per l’aprendre. Quand ieu èri a l’universitat per far occitan, i aviá pas grand monde. Aquò a cambiat. I a mai de causas que se fan segur, es mai integrat dins la vida normala. Quand m’arriba de far d’exposicions i a plan mens de questions sus la lenga e sul fach qu’escriga de causas en occitan qu’abans. Mas cresi qu’es en trin de venir quicòm mai. Mas es normal, las lengas son fachas per morir donc i a una evolucion que se fa, una evolucion normala e soi pas forçadament afogat a defendre la lenga de ma grand e tot aquò. Ieu pausi una pèira sus la miá dralha. E per las exposicions –lo darrièr còp aviatz parlat de la Mòstra del Larzac… La Mòstra aquò èra dins las annadas quatrevints a nonanta dos, quicòm atal. Èra menada per

Feliz Castan qu’aviá de teorias interessantas e an aquel moment èra lo sol a donar la possibilitat a de creators occitans pas coneguts d’expausar. Aviá creat lo luòc per las arts plasticas occitanas, aquí amb una reflexion de critica. Es pas pro conegut al nivèl nacional mas per ieu es qualqu’un que faguèt un trabalh d’una importància egala a de monde coma Pierre Restany per exemple. Èra lo sol a aver una reflexion generala sus la creacion dins lo sud de França e a ne far una articulacion internacionala. Castan explicava que i aviá de causas que se retrobavan pas que dins l’art del sud de França, de caracteristicas comunas. Es que quand escrivètz volètz passar un messatge, quin que siá, que siá politic, sentimental… ? Un messatge ? Segur, siquenon escriuriái pas. Mas dins lo biais qu’ai de far, lo biais qu’ai d’escriure, lo messatge es pas formulat clarament, es pas clar, es pas plan clar tanpauc per ieu…. Ensagi de me dire, de me dire ieu, es totjorn quicòm de complicat. Escrivi pas de poesia dirèctament amb de messatges dedins per de qué s’aquò’s tròp dirèct, te daissa pas de pòrta de sortida finalament. Ieu espèri que dins çò qu’escrivi i a mai d’una lectura possibla. Cadun i pòt trobar çò que vòl e es pas una escritura politica o alara es politica mas al sens dels grecs ancians es a dire una escritura de la ciutat, del monde. Ensagi de dire un pauc cossí vesi lo monde, cossí lo monde m’arriba dessús, dins aquel sens es una escritura engatjada... S’aviái pas escrich en occitan, l’auriái fach en una qualqu’autra lenga, benlèu pas coneguda. Per de qué tròbi que las « grandas lengas » me permetrián pas de dire las causas coma las disi. La lenga es tanben coma una pasta. I pòdes anar dedins e pastar, coma una pintura, la pòdes remesclar, la virar d’un costat o de l’autre. Es un utís. E l’occitan me sembla mai dubèrt –a causa de la siá situacion– per la creacion. Es per aquò finalament que causiguèri l’occitan per de qué i aviá quicòm de dubèrt. Mai qu’en francés. Los tèxtes de Jaumes Privat son publicats en revista (Oc notadament) e mai que mai dins de libres d’artistas que fa el meteis dins son obrador de La Talhada e que se dison Los faissets de la talhada. Jaumes Privat, Talhs, Jorn, 1996. Blòg de Jaumes Privat : totaquo.blog.free.fr

Illustracions pel libre de Matthieu Poitavin, Esperit de sau (edicions de L’aucèu libre), 2015.

N°28 – Ivèrn 2015

Ne parlam

Lo « Cafè Occitan » : un utís al servici de la socializacion de la lenga !

l’ora de la fusion de las regions Miègjorn-Pirenèus e Lengadòc-Rosselhon e de la batalha que se mena a l’entorn del nom d’aquela novèla region, a l’ora de l’anóncia oficiala de la creacion de l’Ofici Public per la Lenga Occitana, nos podèm demandar de quina faiçon contunhar de faire viure la nòstra lenga e cossí donar mai enveja al monde de l’aprene e de la parlar. L’ofèrta culturala occitana es mai que mai fòrta auèi e permet una difusion mai granda de la lenga dins d’esfèras diferentas de la societat. La musica, lo teatre, lo cinèma, la literatura occitana pòdon donar enveja al monde que descubrisson aquelas formas artisticas de se lançar dins l’aprendissatge de l’occitan, de lo parlar e donc de lo faire viure.

Una autra causa importanta per que l’occitan sòrta justament de las salas d’espectacles o dels corses, es la creacion de moments e de luòcs ont se pòdon retrobar los que vòlon parlar la lenga, tot en tastant un bon vin de Bordèu o del Lengadòc acompanhat, segur, de bonas vitalhas. Lo trabalh d’Emanuelle Adell, estudianta en occitan a l’Universitat de Montpelhièr que faguèt un estagi amb Philippe Vialard (Encargat de mission Lengas e Culturas Regionalas a la Region LR) nos apren qu’existisson pas mens de 9 estanquets dins aquela region. An una forma associativa e se tenon un còp per mes dins de luòcs diferents per parlar amb d’intervenents divèrses a l’entorn d’un tèma per acabar en manjant e charrant occitan dins un ambient festiu e convivial.

Un exemple de Cafè Occitan (o Estanquet) André Denat, president de l’associacion Fasètz la lenga en Cabardés nos parla dels estanquets mensuals qu’organizan a Aragon dins Aude : Nos podètz presentar l’associacion Fasètz la lenga en Cabardés ? André Denat : Dempuèi un vintenat d’annadas, l’associacion lei 1901 « Fasètz la Lenga en Cabardés es presenta dins 5 vilatges del Cabardés : Aragon, Mossolens, Puègnautier, Ventenac e Vilagalhenc. Unicament gerida per de benevòls mas ajudada sus plaça per las associacions culturalas localas, l’associacion perseguís son engatjament per una politica locala, departementala, regionala e nacionala per una reconeissença de l’occitan coma lenga de cultura e lenga viva. En demai de las ajudas del Conselh Regional e del Conselh Departamental, lo supòrt logistic e financièr es fornit per las 5 comunas que los cònsols an signat una Carta Culturala que los engatjan a sosténer las accions de Fasètz la Lenga en Cabardés (qualques centims d’èuros per estajant per la part

financièra). Aqueste acte politic « fòrt » fosquèt recondusit a cada eleccion. Fasètz de seradas « Estanquet », qu’es aquò ? A.D. : Dempuèi un desenat d’annadas los Estanquets, un per mes a l’Ostal del Cabardés d’Aragon, son l’escasença de faire viure la lenga occitana. Una tematica es prepausada e de 20 a 30 participants pòdon discutir en òc (o en francés si dificultat) una orada, escambiar de punts de vista, s’entresenhar sus de « causas culturalas », e clavar per un pichon repais convivial. Avètz un o mantuns exemples d’estanquets marcants ? A.D. : Per exemple en abril passat faguèrem un estanquet a l’entorn de la cançon occitana. De segur que de cançons sortiguèron de las memòrias, mas avèm parlat de la cançon de circonstància (fèstas, trabalh, religion…), reivindicativa (maridatge marrit, poder pesuc) e subretot, avèm agut l’astre d’aver lo cantaire Mans de Breish per escambiar sus la nòva cançon occitana dempuèi 1968.

N°28 – Ivèrn 2015

La socializacion dins las tassas ? – Photo d’illustracion © Rae Allen.

Pel centenari de la guèrra de 14, faguèrem tanben un estanquet a l’entorn dels escriches del caporal Bartàs. Los libronets del caporal Bartàs èran coneguts (sus la guèrra de 14-18), mas es son pichon filh que nos venguèt parlar de son pepin (notadament cossí Marcel Amont faguèt la cançon) e aquò balhèt a l’encòp una vision emocionala e istorica qu’agradèt fòrça. Las principalas activitats de FLLC son : - la « QUINZENADA OCCITANA » (març) - los Estanquets (1 per mes) - los talhièrs de lenga (1 cada 15 jorns) - la corala occitana « Cossí Que Siague » - un viatge cultural per an per veire la cultura occitana ont se trapa - una fin de setmana Cinèma occitan - qualques activitats pontualas (conferéncias, seradas de sosten…) Trobaretz mai d’informacions sus fasetz-la-lenga-en-cabardes.over-blog.com/

Ont trobar aqueles cafès occitans ? Aude - Aragon amb l’associacion Fasètz La Lenga en Cabardés ; - Narbona amb l’associacion Convergéncia Narbonesa ;

Un ret de « cafès occitans » de venir ? A.D. : Coma l’aliança dona sovent mai de fòrça, e que florisson d’estanquets un pauc pertot sul territòri lengadocian, una jornada de fèsta foguèt consacrada als cafès occitans pendent lo Total Festum passat (lo 3 de junh). Èra una invitacion del cafè de Pompinhan (Gard) lançada a totes los que fan d’estanquets en Lengadòc-Rosselhon a fin de téisser un ret regional dels cafès occitans e aquò, de segur, dins un ambient convivial e festiu. Aquela fèsta foguèt una vertadièra capitada que venguèron mai de 300 personas per partejar muscles e vins locals acabant la serada amb un balèti menat pel grop Garric. Aquela capitada mòstra l’enveja que lo monde an de s’amassar per far viure d’un biais agradiu la lenga occitana. Nos podèm demandar cossí aquel ret se va desvolopar amb la fusion de las nòstras doas regions e esperar que d’iniciativas d’aquela mena se multiplicaràn tanben en Miègjorn-Pirenèus ! P.M.

- Sent Laurenç de Gosa amb l’associacion Cercle Langue d’Oc du canton d’Aigues-Mortes - Someire amb l’associacion Coriandre

Erau - Clapièrs amb l’associacion O’C - Ginhac amb l’associacion Cercle occitan Max Roqueta Gard - Lo Cailar amb l’associacion Larzac Village - Pompinhan - Sent Privat dels Vièlhs amb l’associacion Lenga d’Europe e Cacalas

N°28 – Ivèrn 2015

Paginas reservadas als abonats ! Lo diari, version Premium : • 1 an • 6 numeròs • 32 paginas e rubricas exclusivas • Un exemplar de la revista adreçat per corrièr directament en çò vòstre • 24 € per an

Vous abonner : 1 an 6 numéros 24 € (prix unique) Nom – Association – Structure : �� Prénom : �� Adresse : �� Code Postal : �� Ville : �� Pays (si autre que France) : �� Adresse e-mail : �� Numéro de téléphone : �� L’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari s’engage à ne pas diffuser ces informations. L’abonnement est valable pour six numéros à compter du numéro suivant la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours est reporté en conséquence. Abonnements hors France métropolitaine, nous contacter.

Podètz utilisar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine, lo completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le, amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP» a :

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Ne parlam

Chronos : temps espectacular Vos agrada la musica ? Vos agrada lo cinèma ? Vos agrada la poesia ? Vos agradarà, de segur, aquel projècte de cine-concèrt dit Chronos que nos mena a travèrs lo Lengadòc de las annadas 1950-60 portant un agach e una reflexion modèrna sul temps que passa, sus la vida en comunitat e l’emulacion que nais dels moments de fèsta. Ne voliam saber mai sus la creacion d’aquel espectacle. Questions a Aimat Brees (cant e clarineta) del grop Asuelh. Asuelh fa partit de collectius d’artistas (Cie du Griffe e Collectiu Còp Sec) que partatjan lo meteis desir de crear en occitan. Es un biais original de far que nos presenta Aimat Brees. La Cie du Griffe trabalha sus de projèctes en ligam amb la lenga d’òc. I son presents lo triò vocal Aqueles e Hum ; còla de musica actuala que bota en musica d’unes poètas contemporanèus occitans coma Joan Ives Roier, Rotland Pecot o Leon Còrdas. I son tanben Lo bal du griffe, un balèti amb bodegas e autbòis, e Asuelh que vos ai ja presentat. Tot plen de ligams de musica e de vidèos son en linha per descubrir tot aquò ! ! Lo Collectiu Cop Sec s’es montat amb la Cie du griffe e doas autras associacions activas dins lo domeni de la creacion musicala d’òc, Ox’event e Jet d’Ail. Representan las còlas Graioli, Doctor de Trobar, Fai deli, los Barruts e Urban Balèti. Lo collectiu s’es montat primièr per partatjar las competéncias professionalas en direccion de la difusion dels espectacles dels artistas. Assegurar lo bon foncionament de nòstras estructuras amb escambis de servici e de saber, desenvelopar d’aisinas novèlas per ajudar a la creacion. Aquò passa tanben per una reconeissença de las institucions, region, departament... Lo collectiu es, d’una autra man, un luòc de rescontre e de reflexion sus nòstre acte creatiu en lenga occitana. Perqué, per qual, consí... ? La creacion en lenga occitana fa remontar de questionament plan divèrses, sul plan sociologic, lingüistic, estetic. Un acte creatiu en lenga d’òc al sègle 21 es pas jamai anecdotic, serà totjorn cargat d’una istòria particulara. Ligams : www.compagniedugriffe.com collectiu-copsec.com www.occitanica.eu/omeka/items/how/266

La musica del cine-concèrt es faita pel grop Asuelh que ne fasètz partit, coma se presenta aquel grop de musica ? Asuelh es un mini orquèstra, sièis musicians, que se son rescontrats alentorn de las musicas improvisadas. Nòstra còla s’es a cada còp recampada per sonar dins l’encastre de moments musicals particulars. Sonar per d’unes levar del jorn, per d’exposicions d’art contemporanèu, dins de glèisas, de sièstas musicalas, per de passejadas pel campèstre... Las improvisacions son noiridas de las nòstras musetas musicalas e artisticas respectivas : musica minimalista, etnica, jazz, classica, poesia contemporanèa d’òc cantada e dicha. Lo concèrt es lo rebat del moment que passa amb un public dins un luòc : una aubada en Losera aurà un gost diferent d’una improvisacion al ras de la mar al solelh colc o dins la fenial d’una bòria. Nos podètz parlar del concèpte de cine-concèrt e presentar lo trabalh de Michel Cans ? L’espectacle Chronos es nascut de l’enveja de crear un projècte mixte, musica e imatge, amb una direccion artistica mai precisa. Aprèp un quinzenat d’improvisacions avèm volgut pausar las linhas màgers de nòstra musica : una escritura que podriá fixar las intencions, los moviments d’unes gèstes musicals qu’avèm desvelopats ensems dins l’improvisacion. Lo rescontre amb lo fons d’archius de filmes de Michel Cans èra l’escasença daurada de daissar rajar la musica poeticò-narrativa d’Asuelh. Una tierassa de filmes virats dins ròdol pichon dins la plana besierenca que convidan lo visitor d’aqueles imatges a un viatge temporal extraordinari. « On y voit des gents morts depuis longtemps, d’autres qui ont vieilli. Tout cela bouge, vie, rie, se promène. C’est beau et émouvant. D’une simplicité parfaite… On voit des centaines de visages, des choses qu’on ne pourra plus voir, filmé par un professionnel mais sous forme de document brut, non monté, muet, d’une beauté sans fard. » (« Yves Rouquette 60 villages des années cinquante en vedettes » Languedoc magazine, septembre 1990) Lo cine-concèrt Chronos s’es montat tot

N°28 – Ivèrn 2015

naturalament a partir d’aquel fons d’imatges d’un poder evocator potent. Es una vertadièra cabussada dins un temps pas tant alunhat per lo temps que per lo biais de viure. Imatges muts d’una comunautat umana en mutacion, lo cuol entre dos mondes. Faire veire aquestes imatges es pas tant faire un safari en lenga d’òc dins las annadas 50 que se pausar en espectator d’un mond qu’a fòrça cambiat. Cadun s’agacha aqueles imatges amb sa realitat d’uèi, nosautres menam la barca contra suberna ? amb nòstra interpretacion poeticònarrativa, o torni dire. La poesia sembla aver una plaça importanta dins lo projècte Chronos, quines poètas convocatz dins la mesa en scèna e perqué aqueles ? Ai cercat los poèmas amb doas constrenchas, caliá respectar lo tèma dels tempses e la proximitat geografica. Leon Còrdas, de Menerbés aviá sa plaça amb lo poèma « Mas mans ». Ai tanben descubèrt dins las laissas de poesias del Cirdoc las publicacions de Clardeluna, ela nascuda a Casedarna, en plen dins lo país filmat per Michel Cans. Dins son recuèlh Lo Miralh del tèms, sèm en plen dedins, ai descubèrt lo poèma « Anniversaris » ont fa un mescladís de lausenja e de planh a la vida amb la memòria qu’a de sos anniversaris de la pichona

a la mameta qu’es venguda. Es lo temps en doble narracion dins lo temps dels filmes de Cans. E aquò se ditz amb un « material » artistic a posita dins un ròdol plan pichon alentorn de Besièrs dins la primièra gròssa mitat del sègle vint. Un poèma sens títol de Felix Marcel Castan dubrís Los primièrs vèrses m’an Aquí mas mans, mas mans color de tèrra l’espectacle. convençut « languissi de veire se levar l’ora de la fin de la nuèch… languissi berçadas del mal temps e del trabalh, de viure e d’estar ».

mas mans dobèrtas coma un libre, quicòm de dur òrre, simple e sencèr coma ma vida e son rambalh.

P.M.

« Mas Mans », Léon Cordas (extrait) N°28 – Ivèrn 2015

A la Facultat

L’occitan en guèrra letras a Pierre Azéma

uand le sergent Louis Bonfils se’n va a la guèrra le 14 d’agost de 1914, es un felibre que pòrta la contribucion dels Midi al combat de la Granda França.

Las letras enviadas a son complice Pierre Azéma son un escambi entre dos escrivans. Son tanben letras militantas. En primièr perqué, fait unenc dins le genre de la correspondéncia de peluts coneguda, son escrichas en occitan e tanben perqué testimònian del combat acarnassit de l’òme per defendre la reputacion dels meridionals, atacada per civils e militars del nòrd de França. Una edicion excepcionala començada en 1918, renduda possibla sonque uèi, un sègle aprèp. Letras recopiadas e retocadas per Azéma, nos cal far mòstra de prudéncia dins çò que seriá una interpretacion istorica d’un tèxt fondamentalament incomplèt. Aquò dit, les istorians de profession o d’interès i trobaràn una matèria encara plan viva e percutenta. La question del Meridional d’alara es uèi pausada dins le centralisme cultural e politic. Autres mòts, autre temps, meteissa interrogacion ? A.H.

« Sabèn ounte e couma se fan aqueles journals [jornals de soldats, ndlr]. En arriès, dins las ambulanças ou dins lous estat-majors. Soustènoun à toutes e à noutas vouès que soun sus lou front e que fan partida de l’arriès. Ebé, nautres, sèn pas sus lou front : sèn sus la ligna ; sèn as endrechs ounte on a pas lou tems nimai l’idèa de faire de journals e de lous estampà mèmes à la poulicoupia ; e pèr faire una letre de 4 pages, nous i metèn à 10 represas diferentas, car avèn counsciença de noste traval e aquel traval lou fasèn de noste milhou. » (7 junh 1915)

L’occitan en guerre, Lettres à Pierre Azéma (août 1914 - décembre 1916), Louis Bonfils, Edicion e traduccion per Guy Barral, Presses universitaires de la Méditerranée ; 16 x 24 cm, 184 paginas, ISBN : 978-2-36781-141-3, 17 €

N°28 – Ivèrn 2015

Tresaurs en lum amb lo Cirdòc-Mediatèca occitana

Gaston Fèbus : prince occitan

aston Fèbus, comte de Fois-Bearn (1331-1391) es demorat dins la tradicion coma l’autor presumit de l’imne Se canta, conegut tanben jos lo nom Aquelas Montanhas. Se aquela atribucion demòra pel moment inverificabla, –cap de sorsa istorica permet pas d’identificar l’autor del cant famós–, es possible bastida sus una part de vertat. Sabèm per exemple, mercés al « Cançoner Gil » conservat a la Bibliotèca de Catalonha de Barcelona, qu’una « Canso », que poiriá èstre de la man de Gaston Fèbus, foguèt presentada e premiada al concors dels Jòcs florals de Tolosa. De la composicion d’aquela cançon, sul modèl del genre trobadoresc, Gaston Fèbus pren plaça coma depositari de l’eiretatge treslusent dels trobadors occitans dels sègles XII e XIII. Emai fervent promotor de las modernitats musicalas per l’Ars Nova, Fèbus s’apropria en plen aquel eiretatge artistic e li vòl assegurar un espandiment novèl. Pendent tota sa carrièra politica, Fèbus sembla aver servat una plaça tota particulara per l’occitan, lenga de sa cort. La màger part dels actes administratius e juridics produches per l’administracion bearnesa pendent son regne son en occitan gascon. Fèbus s’apropria tanben los fòrs (recuèlhs de drech e privilègis acordats a un luòc especific, ex. : Los Fòrs d’Oloron) redigits dempuèi 1080. Lo vescomte los completa e consèrva lor especificitat linguistica : l’occitan, lenga de las comunautats que regisson. Erudit e actor de l’espandiment de las arts e letras dins Euròpa tota mercés al fast de sa cort, Gaston Fèbus se constituís una bibliotèca que cobrís totas las parts de l’escrich al sègle XIV. S’interèssa mai que mai als grands tractats scientifics alara de mòda que los fa revirar en occitan. Aquò permet a l’occitan de s’enriquir d’un vocabulari novèl, amb de mots qu’èran fins

a aquel moment presents dins lo sol latin. Retrobatz mai de ressorsas sus Gaston Fèbus e la cultura de son temps sus www.occitanica.eu. Podètz tanben manlevar la mòstra « Gaston Fèbus, prince occitan » realizada pel CIRDÒC-Mediatèca occitana (mai d’entresenhas sus www.locirdoc.fr).

La cirurgia d’Albucasis

Dins la segonda mitat del sègle XIV, Gaston Fèbus comanda la revirada en occitan de La Cirurgia d’Albucasis, tractat de medecina redigit vèrs 980 per Khalaf ibn Abbas Al-Zahrawi. Manuscrit important per l’istòria de l’occitan, aquel tractat constituís un testimoniatge preciós de l’emplec d’aquela lenga per un periòde que la documentacion occitana i es pauc abondosa. Lo lexic desvolopat es medical, e mai que mai lo de la cirurgia, e manlèva a la lenga aràbia las terminologias que li mancan. Aquel tèxte es demorat un dels obratges fondamentals per l’estudi e l’ensenhament de la medecina fins al sègle XVI e coneisserà mantunas edicions.

L’Elucidari

L’« Elucidari de las proprietatz do totas res naturals » es una revirada occitana del « De proprietatibus rerum » de Bertomiu l’Anglés, un tèxte fondamental del sègle XIII. Testimoniatge de l’apetís de sabers que coneisson l’ensem de las corts d’Euròpa als sègles XIII e XIV, l’« Elucidari » es una compilacion del caractèr enciclopedic de totas las coneissenças jutjadas essencialas a aquel periòde. Creat dins una tòca didactica, lo recuèlh ensaja de definir la natura de totas las res (elements de la Creacion) existentas, dempuèi Dieu e los àngels fins als animals e las colors sens oblidar solide los òmes. Coma totas las grandas corts europèas, la de Fois-Bearn s’interèssa als grands tractats scientifics e ne comanda de còpias en occitan, lenga oficiala ! Çai dessús : Miniatura que representa Gaston Fèbus que pica a la pòrta del palai de Sapiéncia. Extrach de l’Elucidari, exemplar de la Bibliotèca Sainte-Geneviève de París, quòta ms. 1029, fulhet 000H Çai contra : Extrach de la Cirurgia d’Albucasis que presenta qualques elements cirurgicals. Exemplar de la Facultat de medecina de Montpelhièr, quòta H 95, fulhets 26v e 27r

N°28 – Ivèrn 2015

Lenga

Sièis

os que sàbon l’espanhòl sàbon que « la fèsta » (del latin festam, ambe un e tonic brèu) se ditz la fiesta e que « la pòrta » Photo illustracion – © Steve Snodgrass (del latin portam, ambe un o tonic brèu) se ditz la puerta. Se vei doncas qu’en occitan, sus aquel punt d’evolucion fonetica, sèm pus prèp del latin que non pas lo castelhan. Lo catalan e lo portugués son coma l’occitan. Lo fach que tot e brèu tonic latin passa a ie e que tot o brèu passa a ue dins la lenga de Cervantes s’apèla tradicionalament la diftongason espontanèa. Es un fenomèn que nosautres avèm tanben dins certanas fòrmas localas d’occitan, per la vocala ò. Dins l’occitan de Rodés e d’Orlhac, se ditz lò poòrta, lo poòrc, es plò foòrt. Mas, coma es gaireben sistematica aquela realizacion [wò] de la vocala tonica que dins la màger part dels parlars se pronóncia [ò], es convengut qu’escrivèm ò quina que siá la prononciacion : la pòrta, lo pòrc, es plan fòrt. Es çò que s’apèla la grafia englobanta de mai d’una realizacion locala : escrivèm parièr çò que se pronóncia diferentament. E, per legir fidèlament, s’avètz enveja de conéisser l’autentica prononciacion del parlar en question, vos cal conéisser la clau de correspondéncia entre escriptura e prononciacion. Es diferenta dins cada parlar. Mas, i a mai que la diftongason espontanèa qu’es inconeguda en occitan estandard. I a tanben la diftongason condicionada qu’es un fenomèn d’evolucion fonetica plan conegut dins l’ensemble dels parlars occitans. Quand dins l’occitan medieval lo è es al contacte de la consonanta vocoïda [j], aquel vesinatge « condiciona » l’evolucion de è en iè. Prendrai l’exemple del numeral qu’aviá dins l’occitan medieval la fòrma sèis. (Se sap que ven del latin sex, ambe un e brèu.). Aquela venerabla fòrma arcaïca s’es mantenguda dins qualques parlars modèrnes : al nòrd del Cantal, al sud del Naut Léger (en francés « La Haute-Loire »), al nòrd de l’Ardecha, al nòrd dels Nauts Alps e dins doás « valadas » italianas de la província de Turin. (A.L.F., mapa 1235.) Mas, aquò es plan minoritari. Sèis es passat a sièis majoritàriament. Aquela fòrma se tròba de Fijac (Òlt) a Florac (Lausera) e de Laguiòla (Avairon) a Axat (extrème sud-èst de l’Arièja). Se consideram que sièi, ambe l’èssa finala amudida, es una simpla varianta de sièis (e, de segur, en grafia occitana, se deu escriure sièis) vesèm qu’aquela fòrma es atestada dins un fum de departaments que van de l’ Òlt als Alps Maritimes. Las fòrmas gasconas shèis e sheis son de variantas de sièis. Sèis, sièis, sheis son de fòrmas tan bonas una coma l’autra. De segur, sièis es la fòrma de l’occitan estandard. Jacme Taupiac La Piboleta, divendres 6 de junh de 2014.

N°28 – Ivèrn 2015

TV Tè Vé Òc : Resson de l’actualitat culturala occitana tratges venguts d’Occitània tota. L’associacion Tè Vé Òc ten sovent un taulièr de presentacion de sei produccions pendent aquelei rescontres, escasença d’escambis fruchoses.

Ròtle d’un mèdia dins la defensa de la lenga d’Òc Dempuèi 2012, Tè Vé Òc, la nimesenca, òbra sens relambi per èstre lo resson deis accions culturalas occitanas dau ròdol e de mai luènh. Anonciar, testimoniar per de reportatges, reçaupre d’actors culturaus es sa tòca. La transmission de la lenga passa per l’ecran. Se lo Provençau rodanenc es lo dialècte de la part màger de la còla de Tè Vé Òc, son totei lei dialèctes occitans qu’an sa plaça dins leis entrevistas deis emissions. Aquò favoriza l’intercompreneson amb una diversitat culturala rica. Eveniments regulars Tè Vé Òc cubrís de festenaus importants : Total Festum en Lengadòc Rosselhon : jornada a Montaren (30), Trad’ivernalas de Somèires (30), Convivéncia en Arles (13), Estivada de Rodès (12) amb son punt multi mèdias. En febrièr, cada an, lo Festenau vidèo amator de Sant Gervasi (30), que Tè Vé Òc n’es lo partenari màger, recampa de films corts me-

Eveniments ponctuaus e recurrents Tè Vé Òc jòga un ròtle de presentacion d’eveniments ponctuaus dei creacions actualas, siá artisticas, literàrias, socialas o pedagogicas. Manifestacion Anem Òc, Dictada occitana, Sant Jòrdi 2015 au CIRDOC, parucion de libres o de CD ne fan partida. L’associacion es una passaira de lenga e de cultura d’Òc dins un temps que l’occitan a ben besonh d’èstre ausit. Crida per mandadís de films corts metratges ! Lo festenau de Sant Gervasi (organizat per Rayons d’Òc) se debanarà lo 6 de febrièr de 2016. Lei films devon faire 15 mn au maximum e lo tèma se deu passar en Occitània. La lenga i pòt èstre l’occitan o lo francés. Lo genre : reportatge, clip, ficcion, animacion. De mandar lèu a Michel Gravier 2 rue Pasteur Saint Gervasy 30320 o michelgravier30@orange.fr Tè Vé Òc es sus TV Sud, sus Facebook e sus teveoc.e-monsite.com

ÒCtele : que de nòu ? Dintrada sus Òctele Òctele a pas encara dos ans mas vos prepausa per aquela novèla sason mai d’una noveltat. Òctele contunha doncas sas doas missions de difusion de programas audiòvisuals en occitan e de desvolopament de la cadena de produccion audiòvisuala en occitan. Produccions : « D’ÒC Show », « Cara e Cara », « Lo JT de Manaset »… Un talkshow itinerant e en public presentat per Silvan Carrère, un magazina politic o d’actualitat en cap e cap amb Clement Pech, un fals jornal d’informacion per l’equipa de Manaset, tres programas que trobarètz tota l’annada sus ÒCtele, tres programas produsits per OC PROD, que percorron l’Occitània. Aquesta annada, un programa novèl « Libre », magazina literari setmanal, deuriá espelir e permetrà d’atestar de la granda diversitat d’autors, d’escrits, d’editors occitans.

Difusion Dessenhs animats setmanals doblats per Cont’am son presents sus ÒCtele. Aprèp « Ma tèrra tant aimada », « Cornilh e Bernat » e « Trotet », poiretz descobrir una novèla seria a la debuta de 2016. Es actualament en doblatge. Le trebalh amb Cont’am es pas limitat als filmes cortets e longs, d’animacion o de ficcion son dobladas tota l’annada. « Le petit Gruffalò » ; « Ernèst e Celestina » arriban sus ÒCtele e lèu un long metratge de ficcion. e-Anem Es la noveltat de la dintrada : un partenariat fòrt amb le Cirdòc permet a OCtele de difusar la colleccion Anem. Amb e-Anem, partètz a la caça a la lèbre sul Pont del Gard, descobrètz le secret d’Albucassis, prenètz la rota de Compostèla… Tota la riquesa del patrimòni occitan del Lengadòc Rosselhon se tròba dins aquela seria animada enfin difusada sus ÒCtele. De trobar tanben sus e-Anem e Occitanica, la mediatèca numerica collectiva occitana. Foguèt realizada per Kaleo Design.

N°28 – Ivèrn 2015

ÒCtele, 1èra tele 100% en occitan. www.octele.com & contact@octele.com

L’Agenda NB : a l’ora d’acabar la revista, Dimenjada Joinessa totas las programacions son pas ADOC Tarn arrestadas, per las informacions 05 63 53 30 41 que mancan, consultar la documentacion dedicada. 7 de novembre

Novembre

Presentacion

Albi

Lo Grifol 17h Presentacion dels libres Del 3 al 28 de novembre « Textes osés, tèxtes pebrats” Exposicion e « Cambriolage chez M. Pàmias Festenal Occitan, Bibliotèca de Rochegude” Sant Joan del Falgar Centre Cultural Occitan d’Albigés Miquèl Averós, pintor de Sant 05 63 46 21 43 Joan del Falgar : « Variacions 20h : Contes cabilencs per Djafer sus la mapa d’Occitània ». Le ADOC Tarn : 05 63 53 30 41 divendres 13 de novembre, a 18h, presentacion de l’exposicion. 8 de novembre Festenal Occitan de Pàmias 05 61 69 60 96 ostaloc09@club-internet.fr 3 de novembre Musica

Tolosa

Festenal Occitània, St Pèire de las Cosinas 20h Concèrt del Conservatoire à Rayonnement Régional IEO 31 – festivaloccitania.com

Sala del Centre Associatiu 18h

Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27

Cercle Occitan de Carmauç cocsegala@gmail.com

Albi

Lo Grifol

Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27 14 de novembre Conferéncia

Castras

05 63 72 40 61 - azalais@wanadoo.fr Concèrt,

9 de novembre Canteras

Carbona

Sala del Centre Associatiu 18h

Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27 del 11 de novembre al 6 de decembre Exposicion

Tolosa

Ostal d’Occitània Exposicion de fotòs del Guillaume Soularue « Mômes du Monde » 5 de novembre Pendent quinze ans, aquel Conferéncia jornalista Guillaume Soularue Tolosa fasquèt de reportatges per de Ostal d’Occitània revistas illustradas puèi fotografièt 18h30 Conferéncia d’Alem Surre- pels camins del mond de vilassas Garcia : « Le Midi, antichambre bolegairas tan coma de sitis preservats. des Orients » Divendres 13 a 18h30 : Convergéncia Occitana Inauguracion de l’exposicion www.ostaldoccitania.net del 6 al 8 de novembre Dimenjada

Sala de las fèstas 21h Serada de danças tradicionalas amb scèna dubèrta

Ostal de las Associacions, Sala Jeanne Cabrol 14h30 « Joan Bodon (1920/1975) una vida, una òbra » Lo quaranten anniversari de la mòrt del grand escrivan occitan (lengadocian) es l’escasença de tornar descobrir una òbra rica e Danças complèxa. Carmauç, Imagine Carmaux, demostracion Dintrada liura e a gràtis. de danças tradicionalas Centre Occitan del País Castrés

Iniciacion a la lenga occitana

Carbona

Senta Crotz

Convergéncia Occitana www.ostaldoccitania.net

13 de novembre Rescontre musicians dançaires

N°28 – Ivèrn 2015

Caors

Sala de las fèstas de Begós Concèrt sul tèma de la cançon occitana de las annadas 70 et 80 pel grop « cançons d’Oc » puèi bal occitan Participacion liura Cercle occitan de Begós Caors joel.bley@neuf.fr 15 de novembre Salon de la BD

Canhac

Salon de la Benda Dessenhada de Canhac de las Minas ADOC Tarn 05 63 53 30 41 & Cercle Occitan de Carmauç cocsegala@gmail.com del 17 al 28 de novembre Exposicion

Pàmias,

Festenal occitan, Mediatèca Exposicion de las òbras del concors-fòto sul tèma de « Torres e campanals d’Occitània ». Festenal Occitan de Pàmias, 05 61 69 60 96 ostaloc09@club-internet.fr

19 de novembre Light painting

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30 Light painting : s’agís de pintrar amb le lum, e en musica. Dos artistas son aquí. Un amb le videoprojector, es aquel que pintra amb son rai de lum ; l’autre que l’acompanha en musica amb sos instruments e sos enregistraments.

cançons, d’amistat amb lo Florent 22 de novembre Mercadièr Projeccion, conte Entresenhas e reservacions 06 27 33 06 01

Pàmias

Ofici de Torisme de Castras 05 63 62 63 62.

23 de novembre Cantèras

Autonada

Sala del Centre Associatiu 18h

Festenal Occitan de Pàmias, Jòc del Malh 14h30 : projeccion del filme de Visita comentada Philippe Carrèze « Malatèrra » Castras gratuit 15h Dins l’encastre de « Histoires de 17h : Jean-Jacques Delpoux, l’histoire », l’Ofici de Torisme de Contes en occitan, 8 € (redusit : Castras, en partenariat amb lo 5 €, -12 ans : gratuit) Centre Occitan del País Castrés, Festenal Occitan de Pàmias programa una visita comentada 05 61 69 60 96 Ariana / regards persans en francés, a pè, a la descobèrta ostaloc09@club-internet.fr de Castras, a l’entorn de la nòstra 20 de novembre cultura e del nòstre patrimòni, lo Taulièrs de libres Teatre dissabte 21 de novembre de 15h Castras Pàmias fins a 17h. Animacions amb los Taulièrs de libres Festenal Occitan, Jòc del Malh dançaires del Centre Occitan del Taulièr de libres per la Fèsta del 21h Teatre en òc : « La gata de País Castrés e los escolans en musica libre a Sorese. la barona » per la tropa Les tradicionala del Conservatòri de Centre Occitan del País Castrés Musica e de Dança de Castras. Galejaires. 05 63 72 40 61 - azalais@wanadoo.fr Participacion liura Entre-senhas e inscripcions : Festenal Occitan de Pàmias, 05 61 69 60 96 ostaloc09@clubinternet.fr 21 e 22 de novembre Dimenjada

Carbona

Albi

Sala de las fèstas Autonada (Bal trad) Castanha e Vinovèl

ADOC Tarn 05 63 53 30 41

Jornada

Filme

Jornadas de L’Arraset

Festenal Occitan, Mediatèca e Jòc del Malh 10h : petit-dejunar literari : « D’escrivans occitans ariegeses e la granda guèrra (1914 - 1918) », gratuit. 14h30 - 17h : jòcs en òc, gratuit 17h : remesa dels prèmis del concors-fòto Jòc del Malh 18h30 : inauguracion del Festenal. 19h30 : repais del país 20 € 21h30 : concèrt-bal occitan animat pel grop « La Nilha ». Repais + bal 20 € (aderents 15 €, -12ans 5 €) ; bal sol 8 € (aderents 5 €, -12ans gratuit)

Sala Arcé 20h30 Rochegude, mémoire d’une ville de B. Granier, Acia 81

Lo Grifol Dimenjada sul tèma de « La gara »

L’Arraset

Ostal de la cultura Jornadas de L’Arraset « Las identitats comunalas o cossí vilatges e vilas del monde se reinventon », conferéncias, forum, filme, concèrt amb Mossu T e lei Jovents. Dintrada liura e gratuita al forum - Repais : 15 € (reservar) Cal reservar pel concèrt 20 € (15 € abonats del Trait d’Union) Ostal de la Cultura 06 82 49 12 04 (jornada) 05 63 20 72 34 (serada) adaziron@wanadoo.fr

21 de novembre Cabaret

Serada cabaret a l’entorn d’un repais de contes, d’istòrias, de

Pàmias

Festenal Occitan de Pàmias 05 61 69 60 96 ostaloc09@club-internet.fr

N°28 – Ivèrn 2015

Cercle Occitan de Carbona

amb 05 61 87 08 27

26 de novembre

Albi

Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43 Conferéncia

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30 Conferéncias Slow Food - Mirelha Braç : presentarà son libre « Afogassets e trufariás ». - Manjar suau : sus la diversitat de la cosina occitana, çò que nos an menat les autres pòbles, la dubèrtura a las autras culturas. Talhièr degustacion Slow Food e Convergéncia Occitana www.ostaldoccitania.net

27 de novembre Talhièr de danças

Carbona

Sala Laveran 20h30 mainatges 21h15 adultes

Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27. 28 e 29 de novembre Rescontres Italo/Occitans

Revèl & Puèg Laurenç

L’occitan es una lenga romanica coma l’espanhòl, l’italian, lo portugués o lo francés. Fòrça familhas italianas an immigrat dins lo Tarn, e son particularament implantadas dins lo País de Cocanha e dins lo Lauragués. Emai, lo Centre Occitan del País Castrés faguèt ja una animacion amb l’associacion castresa Colori d’Italia, e tanben una de la nòstra sòci tesquèt de ligams amb un grop calabrés. Aital, es vengut l’idèa al Centre Occitan del País Castrés de far de Rescontres Italo/ Occitans. Lo dissabte 28 de novembre : A Revèl : • 10h/12h : passa-carrièra en musica dins lo centre de la ciutat e animacions del mercat, amb lo grop Totarella. Aperitiu ofèrt per la comuna. A Puèglaurenç : • 16h/18h : Estagis de danças (tarentèla), de cants e d’acordeon, amb Totarella. • 18h30 : Albada dabans los cafès (passa-carrièra de la sala de las fèstas fins a la halle aux grains). Aperitiu dinnadís ofèrt per la comuna e lo Comitat d’afrairament Amitiés Mulazzo. • 21h : Balèti occitano-calabrés amb los gropes Los d’Endacòm e Totarella. Lo dimenge 29 de novembre a Puèglaurenç : • 15h/17h : Conferéncia-diaporama « L’immigration italienne en Occitanie », amb François Cipollone, istorian e president de

l’associacion Colori d’Italia. • 17h : Concèrt de la Cantoria de Colori d’Italia, qu’interpretarà de cants ligats a l’immigracion. • 18h : Aperitiu ofèrt per la comuna.

Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 - azalais@wanadoo.fr 28 de novembre

Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 - azalais@wanadoo.fr Parladissas

Carbona

Centre associatiu 12h Repais partejat en parlant occitan) Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27.

Concèrt

Carcassona

Le Viguier Concèrt Les Ramoneurs Menhir e Goulamas’K

estudiants, caumaires, sòcis IEO)

http ://www.11bouge.com

DECEMBRE 1èr de decembre Serada

del 7 de decembre 2015 al 10 de genièr de 2016 Exposicion

Tolosa,

Ostal d’Occitània Exposicion d’Abizanda, pintre Carcassonés Dissabte 12/12/2015 entà 14h : inauguracion de l’exposicion Abizanda Convergéncia Occitana www.ostaldoccitania.net

Restaurant le St James 20h30 9 de decembre Serada amb ARPO « Marcela Concèrt Delpastre » Albi CCOA, Auditorium Le talhièr cant presenta « Los 3 de decembre nadalets de Joan Clavèl » Concèrt Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30 Concèrt de Xavièr Vidal – Publicacion de La Granja (Òlt) – Pichona conferéncia sus la musica tradicionala illustrada per de presentacions musicalas – Diaporama de 15mn sus las musicas d’ Òlt. AMTET (Associacions dels Musicians Tradicionals Estudiants de Tolosa) www.ostaldoccitania.net 5 de decembre Estagi de danças

Castras

Centre de Lésers de Lambèrt 14h - 17h Estagi de danças, amb Jeannette Contié, que vos permetrà de descobrir las danças del Berrí Tarifa : 8 € e 5 € (escolars,

N°28 – Ivèrn 2015

Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43 Nadalet

Avinhon

Catedrala Nadalet dich « de Nòstra Dama dels Doms » 10 de decembre Filme

Tolosa

Ostal d’Occitània 16h Filme « Piroulet » (5 €)

País de Catinou e Jacouti www.ostaldoccitania.net 11 de decembre Concèrt

Morlhon

Glèisa 20h30 A la glèisa de Morlhon al pè de

Vilafranca : 4 Coralas Occitanas. La corala del Cercle Occitan de Carmauç, lo Talhièr de cants de Renat Juriè,la Korala Paisana (LKP) ,e, sèm dins l’espèra mas segurament una corala que vendrà de Marcilhac : lo Còr de la vinha. L’entrada serà a gratis IEO Vilafrancat

Rescontre musicians dançaires

Latrapa

practica ! Ambe tanben qualques amics de Marcel Amont, e d’autres artistas : Claudi Marti e Felip Abizanda, Jean Lassalle (que deu confirmar), Les Mâles au Chœur, Riga-Raga (Claude Sicre, Xavier Vidal... e tota la banda), Test e Christian Almerge... e d’autres encara, e en mai d’aquò qualques vertadièras suspresas... Convergéncia Occitana www.ostaldoccitania.net

Glèisa de Rosièiras. 20h30 Le talhièr de cants presenta Nadalets Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43 18 de decembre Concèrt

Albi

Grand teatre 20h30 Cantem Nadal www.sn-albi.fr/spectacle.php ?id_ spectacle=317

Sala de las fèstas 21h 14 de décembre Serada de danças tradicionalas Cantèra Centre Cultural Occitan d’Albigés amb scèna dubèrta Carbona 05 63 46 21 43, Còla Tarnesa, Cercle Occitan de Carbona Centre Associatiu Scèna Nacionala Albi, 18h 05 61 87 08 27 Entresenhas e locacions Cantèras, talhièr de cants en 05 63 38 55 56 occitan Nadalets accueil@sn-albi.fr Vilafranca de Roergue

Concèrt de Nadalets

Cercle Occitan de Carmauç cocsegala@gmail.com

Cercle Occitan de Carbona 05 61 87 08 27 15 de decembre Velhada de Nadal

31 de decembre Repais-dançarèl

Castras

El Pargue A l’escasença de Sant-Silvèstre tre 19h30, a la sala del restaurant del Sala dels « Loustics » Velhada de Nadal dins l’encastre Pargue de las mòstras (avenguda de las animacions de Nadal : del Sidòbre a Castras). Castras Auditòri del Centre Nacional e cants(talhièr cant), lecturas e Centre Occitan del País Castrés 05 contes (talhièr lenga e cultura) e 63 72 40 61 - azalais@wanadoo.fr Musèu Joan Jaurès, per acabar los tretze dessèrts. 14h (jos resèrva) Amb la preséncia de Velhada dubèrta a totes. qualques escrivanas, vendràn nos Cercle Occitan I.E.O de Roerguepresentar aqueste obratge e nos Naut faràn de lecturas d’extraches. Dintrada liura e a gràtis. Solenca Contacte : Centre Occitan del 19h30 Tota la còla Lo Diari País Castrés al 05 63 72 40 61 - Solenca (repais de Nadal) bòria de Pratgraussals azalais@wanadoo.fr 12 de decembre Presentacion del libre « Escriches de Femnas Tarnesas »

Participacion als Nadalets de Canhac de las Minas Cercle Occitan de Carmauç cocsegala@gmail.com e ADOC Tarn 05 63 53 30 41 Aniversari de l’Ostal d’Occitània,

Tolosa,

Espaliu

Centre Cultural Occitan d’Albigés 05 63 46 21 43

vos desira

de bonas fèstas !

17 de decembre Concèrt

Albi

Ronel 14h30 Ronel Le talhièr de cants presenta Nadalets

Ostal d’Occitània a partir de 14h Centre Cultural Occitan d’Albigés Invitat d’onor : Marcel Amont 05 63 46 21 43 Aquí un bearnés, filh de pastres, qu’es totjorn en forma, que coneis Concèrt la cançon (gascona) emai que la Albi

N°28 – Ivèrn 2015

Rendètz-vos en 2016 per totjorn mai d’actualitat e de cultura, en occitan !

Infos practicas

Contactes de las seccions de l’IEO MP ARIÈJA

Seccion departamentala & Cercle Occitan de Pàmias Prospèr Estieu Espaci occitan 11 carr. Henri Fabre 09100 Pàmias

05 61 69 60 96 ieo09@ieo-oc.org ieo-arieja09.blog4ever.org

Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange, 16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 Foix

cercleoc.dany@orange.fr

Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Coserans 09 200 Sent-Guironç claudine.rivere-souilla@orange.fr biblio.jeune@ville-st.girons.fr

AVAIRON

Seccion departamentala e Centre Cultural Occitan de Roèrgue Ostal del patrimòni Place Foch 12000 Rodés

Cercle local de Legavin Ostau de la Sava al Toish  : 96 avenue de Gascogne, 31490 Leguevin

05 63 79 06 67 ieo81@ieo-oc.org

Bolègatoish Tournefeuille

05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr

05 61 86 70 20 ostausavatoch@orange.fr

jm.leclercq3@wanadoo.fr

GÈRS

Seccion departamentala

09 54 10 11 41 ieodugers@gmail.com

Associacion Alavetz Preishac d’Ador

06 18 34 36 52 asso.alavetz@gmail.com

Carnaval Gascon L’Isla de Baish

carnavalgascon@orange.fr

La Hoa d’Astarac Los Moreus, 32140 Sant Blancat

06 21 75 33 81 lahoadastarac@gmail.com

ÒLT

05 65 68 18 75 contact@ccor.eu

Seccion departamentala

Cercle local d’Espalion

Los barjacaires

gerard.ferrand4@wanadoo.fr

Cercle occitan del vilafrancat jaconet.oc@wanadoo.fr

GARONA-NAUTA

Seccion departamentala Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse 05 61 11 24 87 ieo31@ieo31.com

Cercle occitan de Carbona Hôtel de Ville, Placa Jules Ferry,

05 61 87 08 27 michel.pezeo456@orange.fr

ieo46@ieo-oc.org

maxime.souriat@orange.fr

PIRENÈUS-NAUTS

Nosauts de Bigòrra Mairie, 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 ieo65@ieo-oc.org

Aigaberdenc 1 car. Sant-Orens 65400 Argelers-Gasòts

aigaberdenc.over-blog.com/

TARN

Seccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Réalmont

N°28 – Ivèrn 2015

Centre Cultural Occitan d’Albigés 28, carrièra Rochegude, 81000 Albi

Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat, 81100 Castres 05 63 72 40 61 azalais@wanadoo.fr

ADOC Tarn « Lo Grifol » 3, Carrièra Perròtin 81 000 ALBI

05 63 53 30 41 chaucos2@orange.fr http : //adoctarn.free.fr/

Cercle Occitan de Carmauç Maison de la citoyenneté 26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 Carmaux cocsegala@gmail.com

TARN E GARONA

Seccion departamentala 307 avenguda de Montech, 82000 Montauban 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org www.ieo-oc.org

IEO MIEIDIA PIRENEAS

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

09 62 56 09 91 ieom-pireneus@ieo-oc.org

Sites internet LoDiari : www.lodiari.com – noscontactar@lodiari.com IEO 09 ieo-arieja09.blog4ever.org

IEO d’Òlt www.ieo-olt.org

IEO 12 www.ieo12.org

Aigaberdenc aigaberdenc.over-blog.com

IEO 31 www.ieo31.com

Tramontana www.re-tramontana.org

Ostal d’Occitània www.ostaldoccitania.net

Oralitat de Gasconha www.oralitatdegasconha.net

Centre Cultural Occitan de Roergue www.ccor.eu

IEO 81 www.ieo-tarn.org

IEO 32 institut-estudis-occitan32.jimdo.com

Ràdio Ràdio País

« Lo Diari » sus Ràdio País, diluns a 11h00 e lo dimars a 17h00, lo dimècres 10h15 e lo dissabte 16h00. www.radiopais.fr

IEO Arièja

sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia  : 8h20, 18h50, lo dissabte a 14h e lo dimenge a 11h. www.radio-transparence.org

Cercle occitan deth Coserans Radio Couserans, le dimars de 18 a 19 oras  : Erà votz dera montanha,

www.radiocouserans.com

IEO Avairon

Centre Cultural Occitan d’Albigés www.centre-occitan-rochegude.org

Centre Cultural Occitan del Roèrgue www.ccor.eu IEO Lengadòc www.ieo-legadoc.org Aprenem l’occitan www.aprenemloccitan.free.fr Lo servici de l’emplec www.emplec.com Labèl òc per l’occitan www.occitan-oc.org Las Paginas Occitanas www.paginas-occitanas.com

sus « radio de la Save », Occitània, - « Setman’òc » emission mesadièra, 4 còps per mes. a 8h30 e lo repic a 15h30 ; - « Bal Occitan »  : Centre Cultural Occitan de dimars a 10h30, e represa a 17h, diRoergue jòus 19h30, dissabte 20h, Participacion a las emissions occita- - « Tròç de Lenga »  : nas de Radio Totem  : diluns, dimècres, divendres a 9h, D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h. e dimars, dijòus, dissabte a 14h oras, www.radio-totem.net dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 h30 ; - « Un còp parlèron »  : Cercle occitan deu vilafrancat Los dimècres 10h30 e divendres Las passejadas occitanas de CFM, cada 19h30 ; dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). - « Dans l’air du Temps »  : Los dimars 11h, divendres 14h, e diCercle local de Carbona menge 7h30. sus « Radio Galaxie », www.radioalbiges@wanadoo.fr tota l’actualitat institucionala e tota l’actualitat culturala cada dissabte a IEO Tarn e Garona, Asso. Antonin Perbòsc 10h00, e redifusion cada dimècres. www.radiogalaxie31.com CFM Radio, 90.7 - Toponymie, P. Burgan, lo diluns a 17h Nosauts de Bigòrra - Un bocin mai, E. Isopet, divendres a « Un bigordan e un biarnés » sus Rà- 13h e dissabte a 17h, 30min dio País Lo dissabte e lo dimenge a cfmradio.fr 10h30.

RTR (Ràdio Temps Rodés), www.radiopais.fr 107 FM cada dimars a 11h15 ; 15h15 ; 17h15 e 20h15 Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la len- Centre Cultural Occitan ga » : presentacion d’òbras e d’autors. d’Albigés www.radiotemps.com Participacion a las emissions seguenCercle local de Legavin tas de« Ràdio Albigés »  :

N°28 – Ivèrn 2015

Associacion Alavetz

Ràdio Gasconha, l’associacion assegura lo foncionament de la web-ràdio. wwwradiogasconha.fr