Lo diari 30 gratuit by Aldric IEO Mp

o diari

N°30

Març Abril de 2016

5 €

L a cul tura, en occitan

Lo retrait : Patric Roux pagina 20

Lo Dorsièr : Le Carnaval Gascon pagina 9

« À la Une » 3 questions a : Marilis Orionaa pagina 18

Lo Diari, La cultura, en occitan – Revista bimestriala de l’IEO Miègjorn-Pireneas Disponible au numéro et par abonnement ISSN : 2427 - 5735 – CPPAP :0117 G 92946

Edito

5 € l’unitat, 24 € eths 6 !

mesura daus numèros, la nosta equipa que contunha d’estructurar e de hèr progressar eth vòste magazine, dab la volentat de bastir un vertadèr mèdia dedicat a la cultura en occitan. Tot permèr, eths nostes esfòrç que’s portèn sus dus aspèctes qui’ns semblèn primordiaus. De un costat, que tribalhèm eth maquetatge entà obtier un aspècte actuau e adaptat a un magazine culturau. De un aute costat, que s’i hedom entà dar un « esqueleta » au noste bimestriau dab arrubricas regularas : las Navèras, las Edicions, eths Scopitònes, las Bèras Letras, eth Midi-Spòrt, Patrimòni, eth Portreit, las 3 questions a, a l’Universitat, Lenga, Television e tanben un gran agenda. Puish, dens un dusau temps que decidim d’amelhorar la difusion de Lo Diari. E aqueth còp que i èm. Aron la venta a l’abonament, eth numèro 30 dau Diari qu’arrepresenta eth permèr numèro venut a l’unitat. En esperar la generalizacion de la sua venta entre Télérama e Les Inrockuptibles – que calerà esperar bèth drin – que’u poderatz arretrobar enas vòstas boticas / libràrias occitanas d’Albi, Castras, Montauban, Pàmias, Rodés, Tolosa...

Lo Diari et lodiari.com, publications de l’IEO MidiPyrénées, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse ISSN : 2427–5735 – CPPAP : 0117 G 92946 Directeur de la publication : Pierre Loubère Rédacteur en chef : Sébastien Pugin Rédacteur & Maquettiste : Aldric Hagège Rédacteur : Pierre Molin Impression & Routage : P.R.D. Millau Photos Couverture : Marilis Orionaa © Gérard Cauquil Carnaval Gascon © Christian Sainty Remerciements à nos partenaires, relecteurs, contributeurs et collaborateurs.

Qu’enteni la vòsta question : a la venta tiò, tot aquò qu’ei plan beròi mès quant còsta ? 5 € ! Tiò tot aquò per 5 € ! E mes, en abonar-ve (1 an : 6 numèros) que’u podetz aver a 4 € per unitat. Alavetz, profitatz-ne tan que’n sobra ; pensatz que per 4 € òm n’a pas mes arren e que per un còp, òm ne pòt pas díder : que i a mes bon mès qu’ei mes car ! Sebastian Pugin

Novèlas - p.4 Edicions - p.6 Lo Dorsièr Carnaval Gascon - p.9 Iniciativa Formacion municipala - p.12 Tresaurs en lum Molière e l’occitan - p.14 Carta blanca (version paganta) Lo Scopitòne - p.15 Las Bèlas Letras - p.16 « Midi espòrt »- p.17 3 questions a Marilis Orionaa - p.18 Le Retrait Patric Roux - p.20 A la facultat Philippe Martel - p24 Lenga - p.25 TV - p.26 Agenda - p.27 Photo : Aldric Hagège

Novèlas La Topina : un estanquet a l’Ostal d’Occitanía !

Una brava serrada

L ’A s s o c i a cion Antonin Perbòsc aviá decidit, coma l’an passat, d ’o r g a n i z a r una serada a l’entorn de Nadal. Ongan, es la sala de las fèstas de Sant-Vincenç d’Autajac, vilatge pròche de Cauçada, que foguèt causida. Aquò nos permetiá de far venir una populacion rurala que ven pas sovent a nòstras manifestacions. Sabiam pas tròp, çaquelà, çò que s’anava passar. Aviam demandat al mond de portar de que manjar e beure, e a totis los que podián cantar o jogar de musica de venir. Es totjorn dificil de saber se las causas se faran coma previst. Es per aquò que foguèrem mai qu’estabosits de véser arribar, a partir de sèt oras, de mond de pertot, de Montalban, de Sant-Antonin, de Cauçada e dels alentorns, de Vaserac, etc. que portavan dins lors braces tot çò que podiá far besonh per passar una brava serada. Aviam previst seissanta personas… e ne venguèt cent trenta ; esperavem un quinzenat de cantaires e n’i aguèt un cinquantenat, venguts d’un pauc pertot ; nos demandavem se i auriá pro per manjar e beure… e n’i aguèt per noirir tot aquel mond. Los cantaires cantèran mai que mai de cants occitans, d’auèi o d’un còp èra, e plan segur, tota l’assemblada cantèt lo « Se canta ». I aguèt tanben qualquas istorietas en occitan, e la serada s’acabèt amb los dançaires. Era pas luènh de mièja-nuèch. Mas pensi que devem far mencion de las felicitacions que recebèrem dels ancians de l’Associacion del Tresen Atge de Sant-Vincenç, que foguèron encantats d’aver ausit pendent tota la serada aquel occitan que semblava fòrça lor patoès e qu’an pas sovent l’ocasion d’ausir. Paul Burgan

Òsca ! Òsca, òsca ! Volèm celebrar e felicitar plan coma cal les premiats e premiadas de totas las dictadas occitanas. Aquò dit, al Diari, avèm ça que la una pensada particulara per la premiada de la dicatada de Foish, dins la categoria « professionals » : Hélène Laffont, que coneissèm plan, pr’amor qu’es relectritz per vòstra revista ! L’ocasion doncas de la mercejar, tant coma totas la personas que trebalhan a la qualitat del Diari !

L’Ostal d’Occitanía, aquel hotel tolosan del sègle XIV es luòc associatiu que dempuèi 2006 regropa dins Convergéncia Occitana 80 associacions qu’òbran per la lenga e la cultura occitanas. Un vintenat d’associacions i son lotjadas e de manifestations i son organizadas tota l’annada : reunions, corses de lengas, corses de cant, conferéncias, concèrts, cantèras, exposicions, eca. Las òbras realizadas per la Comuna de Tolsa aqueste invèrn se van acabar e La Topina poirà drobír. Aquel cafè associatiu, serà un luòc de socializacion de la lenga occitana, a l’encòp cultural, festiu e convivial. La Topina prepausarà una causida larga de restauracion, de produits labelizats occitans, del comerci equitable, o de la filièra biò. Plan segur La Topina melhorarà la vida de l’Ostal e balharà de vam per organizar de manifestatcions a l’Ostal : cafè-cantèras, bals trads, aperitiu-concèrts, eca. L’associacion Fasèm de Bruch mena aquel projècte de restauration... e convivencia. Dempuèi 15 ans Fasèm de bruch fa la promocion de la lenga e de la cultura occitana e organiza de seradas musicalas un pauc pertot a l’entorn de Tolosa. Le Florent Salinié, aquel que pòrta le projèct per Fasèm de Bruch, es plan conescut dins le mitan occitan, e es aquí a son afar, estant qu’aguèt dos restaurants a Barcelona pendant 6 ans. Esitetz pas a i anar far un torn, e a i menar de monde, pel plaser e per sostener La Topina. Trantalhetz pas tanpauc per sostener aquel projècte participatiu, que siasquèt lançat en febrièr e que s’acabarà le 31 de març ! Podètz tanben partejar la pagina Facebook : www.facebook.com/latopinatolosa L’inauguracion es prevista al mes d’abril.

Pèiras occitanas dins Aude A son entrada, lo Conselh Departamental d’Aude ven d’installar en aquesta fin de 2015 una Carrièra de las Plantas que presenta los divèrses tipes de pèira que son explotats dins lo departament, las pèiras s’acompanhan de las plantacions de plantas grassas e de panèus d’explica que l’institucion n’a demandat la revirada en occitan a la seccion audenca de l’Institut d’Estudis Occitans. En vos passejant dins aqueste òrt, ne saupretz atal mai sus : las carrièras de marme de Caunas, mas tanben de Montjòi o La Pauma ; l’expleitacion del grés gris a Mossolens ; lo beton de la cimentariá Lafarge a La Novèla ; la dolomia negra de Las Tors ; la vena de qüars de Saissac ; los calvcaris blancs de Carlipan ; las minièras feldspaticas de Salvesinas ; la pèira de Lènhas de Fabresan per la fabricacion de lindals e d’enquadraments de doberturas, las chiminièras e las fonts, lo mobilièr urban… ; lo gneis dels Martins, en Montanha negra…

N°30 – Març Abril

… l’engrunat de Sant Paulet ; l’argela de Sant Pàpol ; l’arena silico-calcària de color clara de la sablièra de Bram ; los greses calcaris serviguèron per l’edificacion de Ciutat, de las catedralas Sant-Nasari e Sant-Miquèl, de Sant-Vincenç ; lo jaç de ròcas calcàrias de color jaunassa de la carrièra de Ròcatalhada s’expleita a cèl dobèrt… Es atal tota una activitat qu’es mesa al jorn jos los angles istorics, economics mas tanben ecologics e… linguistics.

Mosaïca 2.0

Ara fa mai de dotze ans que lo grop Mosaïca prepausa una musica d’un estil novèl, apelat « oc-chaäbi1 », emblematic d’un procediment de dobertura e de dialòg 1 « Chaäbi » es la musica populara d’Africa del Nòrd. Conten dins sa practica ela-meteissa l’esséncia de la musica dita tradicionala, aquela que se trasmet amb lo viscut e demòra encara la sorga d’inspiracion dins las creacions actualas.

entre las culturas : amb lor audàcia e lors recèrcas musicalas, los musicians borrolan los asuèlhs, e, dins « aqueste rescontre sus las cimas dels Pirenèus e de l’Atlàs », revindican una jonccion oblidada (ocultada ?) entre las contradas occitanas e l’espaci arabo-berbero-musulman d’Al Andalós (veire las conferéncias-concèrts d’Alem Surre Garcia). En 2015, lo fondator Dominique Barès a volgut passar la man, lo grop a completament renovelat lo « pupitre occitan » e a integrat 2 joves e tanlentuoses musicians : - Caroline Dufau, ven d’una familha de cantaires biarneses, impregnada de cultura gascona. « Naturalament cantaira de polifonias » (la coneissèm dins lo grop « Cocanha »), pren amb aquela invitacion una plaça de solista que manca auèi sus la scèna musicala occitana ; - Mickaël Vidal, el tanben, « es tombat dedins quand èra pichon » (es lo filh del celèbre musicaire, collector e pedagòg). Poli-instrumentista e cantaire, es ja famós malgrat son atge jove. Ensem, dins una atmosfèra de nòça incandescenta, los musicians « de las doas ribas » meton en comun la coneissença respectiva de lor sorga culturala per téisser una planca d’una borrèia al ritme gnawa, o una arabesca sus una basa de rondèu, coma s’aquò èra plan natural. E se realiza lo pantais sonòr d’una « novèla Andalosia ». Concèrt que ven : dissabte 9 d’abril, sala Marcel Carné de Roqueta (Garona-Nauta). www.orgetcom.net/artistes/mosaica/

Lo Diari : abonatz-vos !

Lo Diari pendent 1 an, siá 6 numeròs ; 32 paginas e 4 rubricas exclusivas ; un exemplar adreçat per corrièr en çò vòstre = 24 € (en plaça de 30 €)

Podètz utilizar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine.

Nom – Association – Structure : �� Prénom : �� Adresse : ��

Completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le, �� amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP » a :

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Code Postal : �� Ville : �� e-mail : �� N° de téléphone : ��

Edicions Lo Camin rascanhut de l’August

Deman serà un autre jorn

Aquel libre es escrit en doas lengas (occitan/francés, cap e cap). Lo títol francés « Auguste, ancien prisonnier de guerre » ditz plan çò que conta. August nasquèt dins una familha de bordièrs avaironeses. A l’atge de 12 ans, en 1914, quitèt l’escòla que quatre de sos fraires èran partits soldats. Obrièr agricòla, se maridèt, e foguèt mobilizat en 1939. Coma 1,8 milion de soldats, foguèt fach presonièr e passèt cinc ans dins un estalag. Trabalhèt dins una usina, puèi dins una bòria e finiguèt jos las bombas dels Aligats a Berlin completament aclapat. Liberat en 1945, demorèt un vencut de 40, e coma tantes ancians presonièrs, tota sa vida visquèt amb lo pes d’aquelas oras solombrosas. L’autor, Andrieu Bernat es lo filh de l’August.

Andrieu Lagarda vos convida a la descobèrta d’un tresaur : lo tresaur dels provèrbis e dires occitans recoltats al long de sa vida d’ensenhaire, de culheire de mots e d’escrivan cercant amb passion a la sorga de la paraula populara occitana. Aquel recuèlh recampa milierat de provèrbis e dires populars que son classats per tèmas, acompanhats de la traduccion francesa literala e d’un comentari que desvèla lor significacion e lor usatge quand aquò es necessari a lor compreneson. Prefaci de Josiane Bru.

Lo Camin rascanhut de l’August, Andrieu Bernat 15x21 cm, 273 paginas 12 €, La Tuta d’Òc, Tolosa o and.bernat@wanadoo.fr

Deman serà un autre jorn, Adrieu Lagarda, letras d’òc, Camins, 2016 ISBN : 978-2-916718-70-5 16 x 24 cm, 256 paginas, 24 €

La Princessa Valentina Florian Vernet tòrna prene la matèria del conte tradicional per ne far quicòm de nòu. Totes los motius del conte, totes los personatges, totes los modèls esprovats, Vernet los coneis, los combina, los tòrç, los reutiliza de son biais. Apond a sa creacion la poncha necessària de segond gras, d’umor, d’anacronisme esquèr per una capitada bèla. Dins aquestes contes « faches a la man », plens de vida e de vam, l’occitan es encara e totjorn la lenga que sas paraulas dobrisson la pòrta dels pantaisses d’enfants. La Princessa Valentina e autres contes, Florian Vernet, CRDP de Montpelhier, Libre 191p. + CD 64 min ISBN : 978-2-86626-274-7 14 €

Lo Tust de la lenga En aquel sègle vint e un començant, la question que l’òm pausa mai sovent a un Occitan, que parla la lenga, es : « Consí l’avètz coneguda aquesta lenga, e per de qué la parlatz ? ». Vertat que la transmission familhala se fa pas mai e que los natius los qu’an apresa la lenga al brèç - son pas gaire nombroses. L’interrogacion es plan legitima. Lo problèma es ample e cal plan dire que se tròba tant de responsas coma d’Occitans. Trobèri interessant d’apondre a la tièra del cases particulars, ma singulara contribucion. La revelacion se faguèt, per ieu, pel biais d’una analisi. Òc ben ! Sul divan, a contar sa vida a un psicanalista. Lo Tust de la lenga, Yanick Martin, MARPOC Documents

N°30 – Març Abril

Huit siècles de littérature

Flore occitane

Pelh promièr còp una antologia regionala porgís L un Lo botanista Jean Carpanoramà que cobrís l’ensem de la literatura escriuta bonel (1864-1942) nasdels tres departaments occitans de nòstra region delh quèt e visquèt dins lo temps de uèit sègles de creacion literària. nòrd-oèst del deparMai se, per manca de plaça, son mas que tròç d’aquelas tament d’Avairon ont òbras d’una rara riquesa elh mèi de la literatura occi- faguèt l’institutor. Es tana que vos prepausam, esperam que vos bailaràn ja l’autor de nombrosas un imatge mai clara d’aquelh patrimòni quasi desco- e importantas recèrneissut de las antologias de la literatura aoccitana que cas sus la flòra locala, salhiguèron çai avora. dont mai d’un prendn Aquelh libre fuguèt éditat dins la colleccion Réginale en compte los noms sotz la direccion de Jean-Baptiste Martin consel- vernaculars occitans. Commandez votre Flore occitane hièr scientific per las lengas regionalas auprèp delh Es notadament lo cas au CCOR - Place Foch - 12 000 Rodez (05-65-68-18-75) en joignant un chèque de 10 € (8 € + 2 € de port) Conselh Regional Ròse- de la Liste des noms paAups, qu’assegura aquelas tois de plantes usités dans les cantons d’Entraygues publicacions. Aqueste fu- et de Mur de Barrez, que faguèt paréisser en 1904 e Huit siècles de littérature occitane guèt realizar per Joan Ros 1905 dins lo Bulletin de l’Académie internationale en Auvergne et Velay a l’ocasion de l’aprocha- de géographie botanique. Morceaux choisis ment de las doas regions La grana valor dialectologica, mas tanben etnograAuvèrnhe mai Ròse-Aups. fica, d’aquel article nos a menat a ne donar una novèla edicion. Lo texte original es estat respectat, mas Régionales Huit siècle de littérature avèm prepausat transcripcions en grafía normalizada occitane en Auvergne per acompanhar e esclairar la grafía patesejanta que et Velay, Jean Roux, Carbonel utilizaba per notar los noms de las plantas. Avèm de mai completat las informacions de la Liste EMCC, des noms patois amb materials venguts d’autras obràs 10 € de Carbonel, dont la majora part coneguèron una difusion mai que mai limitada. Cançonièr totemic Enfin, avèm illustrat la Flore occitane du Massif central atal establida per dessenhs extraits de la Flore descripEn partissent de tive d’Hippolyte Coste. l’idèa de l’imAquel obratge deuriá, l’esperam, contentar los amators portància del gèst d’etnobotanica e mai largament totes los que s’interesdins l’aquisicion san a la lenga e a la cultura occitana del Roèrgue e del del saber e de las Massiu Central. coneissenças en çò de l’enfant, aquel Comanda al CCOR (Place Foch, 12000 Rodez, 05 65 tresen cançonièr totemic lengadocian prepausa de tornar metre en 68 18 75) per chèc, 10 € (8 € + 2 € de pòrt). lum, jos la forma de sons (CD de cants e musicas de rituals), d’imatges (DVD de danças e de rituals) e de Angloseta fichas pedagogicas, los gèsts fondators, transmeses d’un biais millenari, e d’interrogar los rituals ancesTeatre jovès. trals de nòstra region a travèrs las gestualas tradiSièis peças de téatre : cionalas, dempuèi lo balançament de la breçairòla, « Angloseta e Redondet, en passant pels rites pubèrs e l’aventura sexuala tot Lo Solelh e la Mar, Esen considerant lor impacte sul desvolopament gloclarmonda, Lo vira vira, bal del pichon èsser en devenir, e pus particularaLo viatge d’Esquirol, ment a l’agach de sa madurason neurologica. L’estrange estrangièr » e botaniste Jean Carbonel (1864-1942) est né et a vécu dans le nord-ouest du département de l’Aveyron où il a exercé la profession d’instituteur. Il est l’auteur de nombreuses et importantes recherches sur la flore locale, dont plusieurs prennent en compte les noms vernaculaires occitans. C’est notamment le cas de la Liste des noms patois de plantes usités dans les cantons d’Entraygues et de Mur de Barrez, qu’il a fait paraître en 1904 et 1905 dans le Bulletin de l’Académie internationale de géographie botanique. La grande valeur dialectologique, mais également ethnographique, de cet article nous a conduits à en donner une nouvelle édition. Le texte original a été respecté, mais nous avons proposé des transcriptions en graphie normalisée pour accompagner et éclairer la graphie patoisante que Carbonel a utilisée pour noter les noms de plantes. Nous avons en outre complété les informations de la Liste des noms patois par des matériaux issus d’autres travaux de Carbonel, dont la plupart n’ont connu qu’une diffusion limitée. Nous avons enfin illustré la Flore occitane du Massif central ainsi établie par des dessins extraits de la Flore descriptive d’Hippolyte Coste. Cet ouvrage devrait, nous l’espérons, satisfaire les amateurs d’ethnobotanique et plus largement tous ceux qui s’intéressent à la langue et à la culture occitanes du Rouergue et du Massif central.

Jean Roux

Huit siècles de littérature occitane en Auvergne et Velay

Jean Roux

Édition bilingue (occitan / français)

Cançonièr totemiC lengadoCian

CHanSonnier totÉmiQUe langUedoCien marie-José Fages-Lhubac Jean-michel Lhubac Josiane ubaud

ilustrations : Pierre François

+ dVd inclus

Cd inclus

Volume 3 : Transmission des gesTes riTuels languedociens

Cançonier totemic lengadocian, Vol.3, Marie-José Fages-Lhubac, Jean-Michel Lhubac, Josiane Ubaud ; ilustracions de Pierre François. Edicions Trabucaire, 42 €

N°30 – Març Abril

Angloseta, Esclarmonda, Esquirol e los autres... Anne Clément, Edicion IEO Lengadòc, Bilingüe Oc-Fr, 15 €

Adiu miladiu

Contes deus Monts

Un duò a l’energia exaltanta, embriagadoira, per un moment de complicitat musicala e scenica incomparabla. Lor estil unic es auèi reconegut de totes. Quand l’eficacitat, la finesa e la virtuositat de Cyrille, s’aliga a la votz unica de Guillaume, sas flabutas vagabondas, son autoderision, aquò dòna un coctèl detonant ! La musica es rodada, de còps sensuala e cargada d’emocions, de còps somesa a l’explosion, a la folia. Lo repertòri es mièg tradicional, mièg composicions, mas entierament ancorat dins un teritòri occitan obèrt a la modernitat, a la Mediterranèa, e mai sul monde entièr… Dempuèi catòrze ans, Cyrille Brotto e Guillaume Lopez escuman los parquets de las scènas localas, nacionalas e internacionalas. Creat en 2002, lo duò dona un visatge novèl al bal trad, los dançaires son transportats e ne vòlon mai !

Per Noste que hica a disposicion de tots 15 deus Contes deus monts e de las arribèras a la seccion deus documents audio suu son site Internet. Que son lejuts per Robèrt Darrigrand, Joan Loís Lavit, Gilbert Nariòo e Teresa Pambrun. Qu’ei un extrèit deu libe Conte deus monts e de las arribèras, un obratge de referéncia de Jacme Boisgontier e Robèrt Darrigrand editat per Per Noste.

Le Bal Brotto Lopez, Adiu Miladiu !, CAMOM, L’Autre distribution.

se legisson rapidament, coma una entrada dirècta dins las questions existencialas que preocupan l’autor e cadun de nosautres. Coma dinstinguir los pantaises de la realitat ? Coma acceptar sa finituda ? Coma trobar l’equilibri entre rason e passion ? Mas sustot, çò que nos interèssa, nosautres locutors occitans, es aquela question que travèrsa lo libre e que nos demanda coma pòt viure un òme, una cultura, una literatura a la marge ? Coma rendre tangible un quicòm que sembla de còps existir sonque en fantasme, que s’amaga (auriatz comprés que parli aquí de l’occitan) ? Coma comblar aquesta manca, aquela abséncia ? Segur que trobam pas aquí de responsas a las nòstras preocupacions linguisticas nevroticas, segur que sèm pas mai avançat qu’aquò a la fin del libre mas çò qu’es segur -e es aquò que compta- es que poiretz pas demorar insensibles fàcia als mondes oniriques que crèa Gardy per nos possar a nos pausar encara mai de questions ; un pauc a la manièra d’un conte filosofic, levat la morala. L’escritura es fluida, florida, negra o solelhada mas totjorn justa. Coma l’astronòm del darrièr raconte que dona son nom a aquel recuèlh, Gardy vos agacha dreit dins los uèlhs e vos demanda : « Mai la manca, coma la trobar, coma saber ont s’es nisada, puèi qu’es pas per definicion que negacion ? » (p.137). Pierre Molin

Ai legit : L’Astronòm inagotable Mai que mai conegut per son òbra poetica e son ample trabalh de recèrca sus la literatura occitana, Felip Gardy alarga un còp mai son camp d’accion amb la parucion d’una partida de sa pròsa. Las edicions Trabucaire recampan en efièit aquí un trentenat de racontes corts qu’una bona mitat es inedita e la rèsta èra esparpalhada en revista dempuèi 25 ans. Quand ai agut lo libre dins las mans ne sabiái pas tròp de que esperar : entre una cobèrta grisassa e una polissa dels temps passats (luènh, luènh…) m’auriá pas estonat de descobrir un tèxte void, sense singularitat, prèst a costejar de prèp lo panteon dels libres occitans que servisson sonque a faire que la lenga visca, que la lenga morisca pas. Mas bon, èra Felip Gardy ; mas bon, ja coneissiái sa poesia, ja coneissiái sa pensada tant esclairada sus la literatura occitana tras los sègles. Doncas coma disem « quand i cal anar, i cal anar » (sabes quand t’enganas encara amb la plaça d’aquel fotut « i » o « me » o « te » eca.). Aqueles racontes son -totjorn- a la primièra persona,

Contes deus Monts e de las arribèras : 15 navèths documents audio, Per Noste Edicions, 34ter plaça deu heralh, 64300 Ortès, www.pernoste.com, 05.59.67.07.11 L’Astronòm inagotable, Felip Gardy, Edicions Trabucaire 142 p., 14 €

N°30 – Març Abril

Lo Carnaval Gascon festeja sos 20 ansÂ !

Parlam amb Olivier Bérard –president de l’associacion- de l’istòria del carnaval Gascon qu’organiza un carnaval popular a L’Isla de Baish quand març tòrna e que prepausa d’activitats variadas per totes la rèsta de l’annada. Es l’escansença tanben de parlar del programa d’aquela edicion que s’anóncia ja plan capitada. A vòstre agenda ! Ongan l’associacion « Carnaval Gascon » (L’Isla de Baish ) festeja sos 20 ans. Nos ne podètz contar l’istòria ? Olivier Bérard : Le Carnaval Gascon es neishut vint ans i a. A aqueste moment èra una banda de quarantenaris que se volèvan amusar en tornar hèr le carnaval tradicionau dambe l’ase e les jutjaments deus joens maridats e deus novèls arribats. Òm pòt díser - sense mancar de respècte a aquera equipa - qu’èra una banda de bevets. Per contra, de suita, volón botar a l’entorn deu carnaval elements culturaus, tanben, i avoc tren la prumèra annada, intervencions escolaras dins las primàrias e las mairalas, tanben un bal tradicionau le dissabte ser. La tota prumèra annada estèc le grope « Los Trucaïres » que vengoc de Tarba ende hèr dançar les Lisleses. L’associacion s’estructurèc doçament e au cap de dus o tres ans, un cors de danças tradicionalas draviscoc. A aqueth moment, dins l’associacion, i avèva duas equipas : l’equipa deus bevets e l’equipa deus dançaires. Au cap de quate o cinc ans l’equipa deus bevets comencèc a fatigar e es l’equipa deus dançaires que prengoc la direccion de l’associacion. Aquí, un viratge estèc pres, un viratge de cap a la difusion de musicas tradicionalas en organizar concèrts, bals e estagis. Grans e petits noms de la musica tradicionala vengón : Spi et la Gaudriole, Montanha Negra, Duo Brotto-Lopez, Coriandre, Parpalhon, Mossur Artús, Alambic, Bogus, Brakakitch, KV express, Guillaume Lopez en Compagnie, Gasconha+, Rue Pascale, Duo Corbefin-Marsac, Les Piliers de Bal, Saps, Huec, Duo Abella-Vidal, Tèrces e un hum d’autes que desbrembi. Pendent a quaucòm pròche 10 ans, l’escèna deu Carnaval Gascon estèc una escèna plan coneguda e plan apreciada. Pendent aquera periòda, les dançaires se fatiguèren, tot doçament las mans vengón a mancar... pr’aquò le trabalh de l’associacion contunhava, un cors d’Occitan estèc dravit, mès au cap de quauquas annadas, aqueth cors barrèc. Dins las annadas 2009-2013, les benevòles comencèren a mancar e le derotlament materiau e tecnic deu Carnaval

Gascon devengoc fisicament plan penible. Aquò empachèc pas le cors d’Occitan de tornar dravir en partenariat dambe un auta associacion occitana de l’Isla de Baish : Escota e Minja. Aquò empachèc pas tanpauc d’autas accions regularas de se botar en plaça : visitas deu musèu campanari, jornalet en bilingue dambe las escòlas, eca. En 2014, dins una situacion de fatiga e de manca de benevòles, l’equipa de direccion cambièc. En 2016, serà le tresen Carnaval Gascon de la tota novèla equipa. Aquera equipa ensaja de tornar estructurar le Carnaval Gascon e de perenizar son accion en conservar las accions en plaça e en aumentar doçament le nombre de benevoles en desvolopar accions novèlas : serada de projeccions en occitan, maitiadas de contes, corses de boha, eca. Aquera estructuracion se hèr doçament mès segurament. Organizatz cada an lo « Carnaval Gascon », eveniment que dona son nom a l’associacion : qu’es aquò ? O.B. : L’eveniment Carnaval Gascon es l’actuala fòrma deu carnaval de l’Isla de Baish. Aqueth eveniment dura dus o tres jorns cada dimenjada deu tresen dimenche de mars. Le divendres i a le « Carnaval de las escòlas » qu’amassa 2000 personas : totes les escolans de las escòlas mairalas e primàrias (900 mainatges), parents que venguen acompanhar (400), liceans que

N°30 – Març Abril

vénguen hèr le Carnaval (500), vièlhs e mens vièlhs que se venguen passejar (200). Aquí, de 09h deu maitin dincas a 17h le ser, las escòlas traversan la vila dincas a la plaça de la comuna e aquí cantan e dançan pendent una ora. Es la companhia « Aristol’Auch » de J.F. Capou que hè l’animacion. Cada escòla arriba e se’n va a una ora precisa pr’amor que la plaça permèt pas d’accuélher tot aqueth monde en medish temps. Dumpèi dus ans, le divendres ser, organizam una serada de projeccion a l’entorn d’un filme dambe l’Ostau Comengés. Le dissabte es le « Carnaval de la vila ». Segon las annadas i a mès o mens d’accions le maitin. L’apèi-dinnada i a una accion de cap aus mainatges : jòcs en boès dins la sala polivalenta de l’Isla de Baish seguits de la cremacion de M. (o Mma) Carnaval. Le ser, i a le bal tradicionau. Le dissabte 19 de mars 2016 i aurà un programa remirable : Tèrces, Saps Duo e Votz en Bal dambe le plan conegut Guillaume Lopez. Aquera serada deu 19 mars 2016 se harà en partenariat dambe le CAMOM (Comité Artistique Musical Occitanie Méditerranée, ndr.) Après, segon las annadas, i a, le dissabte, estagis de cantas, danças e/o instruments de musica que se perlongan le dimenche. Còps hasèm un concèrt o una restitucion en fin d’estagi, aquò depend essencialament de las nòstas possibilitats en man d’òbra. Dumpèi dus ans, avèm pas pro benevòles ende s’ocupar de l’arcuelh deus estagis, tanben, dumpèi dus ans hasèm pas mès estagis. Quinas son las autras activitats que prepausatz al public tota l’annada ? O.B. : Pendent l’annada avèm accions regularas e irregularas. Avèm un cors d’Occitan e un cors de Boha cada setmana. En genièr e en heurèr, hasèm intervencions dins las escòlas : una ora dambe cada classa ende hèr véser e enténer instruments de musica (boha, pifre, tambor, accordeon, violon) tanben ende hèr aprénguer aus mainatges duas cantas tradicionalas deu Carnaval de l’Isla de Baish. Dins le resta de l’annada, avèm accions irregularas : - seradas de projeccions en partenariat dambe Broa de Sava - maitiadas de contes endeus pichons e endeus bèths - accions dambe associacions o estructuras

(CLSH, ALAE, EHPAD...) - partenariat dambe autas associacions segon las loras e las nòstas demandas Avèm le desir de botar en plaça ende 2016 una seria de conferéncias, èm en tren d’organizar aquò. Tanben volèm montar un cors de canta e un cors de dança, mès peu moment, la demanda es pas pro importanta. Quicòm d’especial previst per festejar los 20 ans de l’associacion ? O.B. : Endeus 20 ans de l’associacion avèm diferentas accions especialas... Avèm contactat le CAMOM ende hèr un bal le dissabte 19 de mars au ser dambe gropes coneguts e apreciats ; de pas mancar : Tèrces, Saps duo e Votz en Bal. Dambe l’ajuda de la comuna, anam tornar hèr les jutjaments tradicionaus, aquò serà le maitin deu dissabte 19 de mars, i aurà l’ase e l’anciana equipa deus bevets que, per l’ocasion, va tornar botar las mascas e les vestits. Dambe l’ajuda de la comuna, anam hèr una expausicion sus un sègle de Carnaval a l’Isla de Baish. Dambe l’ajuda de la comunautat de comunas de la Gasconha Tolosana anam prepausar a totas las escòlas de hèr plan bèths dessenhs ende decorar la sala polivalenta. Tanben, gràcia a la lora ajuda, avèm editat vèires en plastic « éco-cup des dix ans » qu’avèm balhat aus nostes aderents e que vam ensajar de véner ende ganhar quauques sòses. Anam organizar estagis de cantas e de danças en-dehòra de la datas deu Carnaval Gascon ende ensajar de crear una dinamica dins l’espèr de poder dravir novèls corses regulars l’an que veng o dins dus ans. Una frasa ende la fin : la nòsta associacion foncciona dambe tròces de ficèla e tròces d’amistat, tanben, s’avètz idea de vénguer nos ajudar que sia regular o pas, quitament s’es ende duas oras de temps, ètz plan venguts. E coma disèm dumpèi 20 ans : Au Carnaval Gascon de l’Isla de Baish, vos cau vénguer !

N°30 – Març Abril

Dorsièr : Pierre Molin Fotografias : Christian Sainty

Iniciativa

Lo Capitòli forma a l’occitan

consultacion, que serà lo Quin ei bajuda l’idea prestatari e dispensarà la d’ua formacion en occitan formacion. Serà acompanentau personau de la vila hat per d’intervenents inde Tolosa ? tèrns de la Vila, coma lo Jean-Michel Lattes : La Director dels Arquius mujornada de formacion que nicipals, que presentarà los se debanarà divendres 5 Jean-Michel Lattes, Primièr adjunt ligams istorics entre Tolosa e la de febrièr que ven a doas tòcas, al cònsol de Tolosa, en carga de la lenga d’òc, o lo responsable de la per la Vila : s’inscriure, primièr, Langa e cultura occitana. seccion « Musicas tradicionalas » dins l’accion de la Vila en favor del Conservatòri, que vendrà parde la transmission de la lenga e la cultura occitanas, que constituís una de las prio- lar de la musica occitana. ritats de la nòstra politica per l’occitan. S’agís tanAvem ja ua idea de la recepcion per eth perben de permetre als agents comunals – e de la Metropòli, que la formacion es prepausada als agents sonau (public estimat, demandas, en fonccions de las doas collectivitats - de melhor s’apropriar daus pòstes, etc.) ? J.-M. L. : Quasiment 70 agents se son marcats una tematica que descubrisson a còps dins lo cadre a aquesta jornada, çò que representa un brave sucde lors foncions. Una formacion a la lenga – amb de corses cès per una primièra edicion. La formacion foguèt setmanièrs tota l’annda – èra ja prepausada als volontàriament dubèrta d’un biais larg : es pas reagents que ne fasián la demanda. Aquesta ofèrta, servada a una categoria d’agents o a una Direccion prepausada dins lo cadre del Dreit Individual a la especifica. Aquí, sembla qu’avèm mond de totis los servicis de la Vila e la Metropòla (educacion, secreFormacion (DIF), es complementària. tariat d’elegits, cultura, pòls urbans...), amb d’inscrits que A l’ocasion d’aquera inivenon siá per interés personal, ciacion, quau e seran las tesiá per de que lor pòste integra maticas abordadas e qui seuna dimension « cultura occiran eths formators ? tana » novèla. J.-M. L. : Aquesta formacion d’una jornada vòl preQue podem constatar pausar una descubèrta de la qu’aquera formacion arrecultura e la lenga occitanas als presenta ua permèra ena agents : presentacion de la lennosta Region. Qu’arreprega, son istòria, sa geografia, la senta doncas ua arreconeidiversitat dialectala… mas shença entà l’occitan e la tanben las traças que cadun cultura locau. E i ua volentat pòt trobar de l’occitan pertot o projèctes de formacions fua son entorn, dins la toponituras ? mia, los patronims, lo biais de J.-M. L. : Lo projècte de la parlar a Tolosa, entre autres. Vila es de perseguir dins aquesAmb aquò, una introduccion ta dralha, en renovelant la fora la prononciacion e a la lectumacion per començar, e en esra, a de primièrs mots de votudiant cossí melhorar çò que cabulari es prevista. fasèm ja (accés als corses de lenEs lo CFPO MP, qu’obtenga, entre autres). Puèi, estudiaguèt lo mercat public aprèp

N°30 – Març Abril

debuta. Recebèm de projèctes, ai escrit als elegits per lor demandar de soscar a çò que podrián far dins lo cadre de lors delegacions. Anam metre en plaça un comitat tecnic e un comitat de pilotatge qu’auràn per mission de coordonar las accions que seràn retengudas. Lo projècte es d’irrigar Tolosa amb la cultura e la lenga occitanas tot lo long de l’an.

rem d’autras pistas de trabalh, probable, coma de conferéncias tematicas dubèrtas al personal, o de formacions especificas que s’adreiçarián a d’agents recampats per « mestièr ». Mas res es pas encara actat. Voldriam tanben poder trabalhar amb lo Centre Nacional de Formacion pels Agents de la Foncion Publica Territoriala (CNFPT), que prepausa ja de formacion pel breton o pel basc, mas pas encara per l’occitan. Que podem constatar ua vertadèra dinamica favorable a l’occitan a la capitala Regionau. En octobre 2015, Côté Toulouse anonciava sus eth sué site : « Tolosa prepara un gran eveniment culturau e istòric entà 2018 qui serà ligat, notament, a l’occitan. » Quauquas precisions sus aqueth rendetz-ve ? J.-M. L. : 2018 serà una annada tematica dedicada a l’occitan a Tolosa, en comemoracion de la « Comuna de Tolosa » que s’acabèt per la mòrt de Simon de Monfòrt, en 1218. Per ara, ne sèm encara a la tota

CONCERT

LUC AUSSIBAL

O C P R IM CI A 20 TANA 16

E entà acabar, en esperar 2017, quauques projèctes a vier ? J.-M. L. : D’aicí la fin de l’annada 2016, un novèl plan d’accions per l’occitan serà definit, que servirà de fuèlha de rota per la Vila dins aqueste domèni. Permetrà de definir las accions estrategicas per las annadas a venir. M’entretemps, cal notar la dubèrtura a la prima de 2016 d’un espaci de pichòta restauracion a l’Ostal d’Occitània, amb l’arribada de la còla de La Topina – un projècte esperat dempuèi un brieu e que sèm uroses d’aver acompanhat. A PR I M AN A T I C O C 16 20

CONCERT

e mai

Trio Savignoni e lo papet

Samedi 12 mars 20 h 30 ESTAING

Samedi 16 avril 20 h 30 LE NAYRAC

salle des fêtes

Renseignements : 05 65 68 18 75 ieo.aveyron@gmail.com

espace multiculturel Renseignements : 05 65 68 18 75 ieo.aveyron@gmail.com

Tresaurs en lum amb lo Cirdòc-Mediatèca occitana

Molière et l’occitan

bord apareis, mai que totas, coma la frucha del rescontre de l’autor amb lo teatre occitan d’aquel temps : lo del Teatre de Besièrs segur mas tanben L’òbra tota de Molière posa dins lo fons colo de l’escòla baròca tolosenca de Pèire Godolin mun francés e europèu e convida lo legeire e lo del teatre populari avinhonenc en partida eia un festenal de las lengas. De personatges retièr de l’òbra de Glaudi Brueys. nombroses s’i exprimisson dins lor lenga, que Monsieur de Poursiá estrangièra o ceaugnac met en regionala. Es lo scèna dos joves amocas de l’occitan roses, Julie e Éraste, qu’es emplegat que lors projèctes de dins Monsieur de maridatge son emPourceaugnac e pachats per lo paire qu’influéncia la de la jove filha. Aquepèça tant per sa la pèca sembla dirèclenga que per sa tament inspirada cultura. per una del teatre de Besièrs escricha per un cèrte Michaille Es a la tota debuta e jogada en 1650 : la de sa carrièra entre Pastorale del bergé 1646 e 1658 que MoSilvestre ambé la berlière se ven embugar geyro Esquibo. En de la cultura occitaefècte, la trama narana. Quita la capitala, tiva de las doas pèças percor las provínpresenta de semblancias del Reiaume de ças nombrosas. Mas França e escriu sas Monsieur de Pourceaugnac de Molière dins çò qu’afortís la particularitat primièras comèdias. Quora l’edicion de las Oeuvres complètes de Molière, de Monsieur de Pourceaugnac passa a Besièrs e Pesenàs, obNouvelle Edition, Tome sixième, Paris : Chez dins l’òbra de Molière, es plan ten un temps la proteccion del Gagneau, 1765. l’emplec de l’occitan que dos Prince de Conti que lo sollicita per avivar las fèstas donadas a l’escasença dels Es- personatges i son occitanofòns : Monsieur de Pourceaugnac que lo compren mas lo parla pas e la jove Lutats del Lengadòc que se debanan a Besièrs en 1656. cette que ela lo parla. Es a aquel periòde que Molière descobrís los genres La pèca ofrís a l’espectator una granda abondància de teatrals alara de mòda dins lo sud de la França : lengas : francés, italian, latin, occitan, flamand e bastís un teatre puslèu religiós d’origina medievala e lo un part de son comic dessús. Mas en plan l’influéncia teatre baròc, compausanta importanta de la re- occitana qu’es la mai importanta dins aquela pèça. naissença literària occitana qu’espelís Lo dialòg entre Molière e l’occitan es tre lo sègle XVI. uèi totjorn viu. La tropa de teatre La Se desvolopa alara a Besièrs una traRampe TIO s’es emparada d’aquedicion teatrala que nais del rescontre la pèça amb sa creacion Molière d’Oc d’aqueles dos genres : lo Teatre de Beque, sus un tèxte bilingue de Marcèu sièrs. Consistís en de cortas pèças popuEsquieu invèrsa la situacion. M. de làrias en occitan inspiradas del repertòri Pourceaugny, gentilòme parisenc daancian e tradicionalament jogadas per vala dins una vila meridionala per s’i las fèstas de l’Ascension. Sorga d’insmaridar amb Julie e finís per reçaupre piracion per la creacion locala d’aquel un acuèlh tot local. temps, lo Teatre de Besièrs sembla tanSus aquela trama que jòga sus los ponben aver jogat un ròtle dins l’escritura cius e las inversions, la tropa de la de las comèdias de Molière e tròban un Rampe mèna l’espectator sus un mesresson vertadièr en cò de Monsieur de cladís de tons, de lengas, de costumas Pourceaugnac. Aquela comèdia-balet de de cants e de dansas. Molière e Lully, creada en 1669 a Cham-

N°30 – Març Abril

www.lodiari.com/le-magazine noscontactar@lodiari.com

IEO MP â&#x20AC;&#x201C; Lo Diari 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

ABONA TZ-VO

o diari

SÂ !

Le bimestrial d'actualitat tot en occitan legit de pertot !

Paginas reservadas als abonats ! Lo diari, version Premium : • 1 an • 6 numeròs • 32 paginas e rubricas exclusivas • Un exemplar de la revista adreçat per corrièr directament en çò vòstre • 24 € per an

Vous abonner : 1 an 6 numéros 24 € (prix unique) Nom – Association – Structure : �� Prénom : �� Adresse : �� Code Postal : �� Ville : �� Pays (si autre que France) : �� Adresse e-mail : �� Numéro de téléphone : �� L’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari s’engage à ne pas diffuser ces informations. L’abonnement est valable pour six numéros à compter du numéro suivant la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours est reporté en conséquence. Abonnements hors France métropolitaine, nous contacter.

Podètz utilisar aquel bulletin, le copiar sus papièr liure o le telecargar sus lodiari.com/le-magazine, lo completar lo mai legiblement possible. Tornatz-le, amb le pagament per chèc a l’òrdre de « IEO MP» a :

IEO MP – Lo Diari Abonnements 11 rue Malcousinat 31000 TOULOUSE

Lo Retrait

Patric Roux : un novèl elegit per la region novèla. En genièr passat, aprenguèrem que Patric Roux seriá l’elegit novèl delegat a la lenga e cultura occitana de la region LR-MP. Talha generala dels budgèts, nom de la novèla region, ensenhament de l’occitan, sosten a la scèna culturala occitana : de grandas òbras espèran l’ex-director de l’Estivada. Mas el, de qué ne pensas de tot aquò ? Contatz-nos la vòstra entrada dins l’occitanisme. a Lucha Occitana. Escoti pas que Martí, Mans de Patric Roux : Ai dotze ans. Vacanças escola- Breish, Peiraguda, Rosina… Verdier, caldrà d’anras de 1975. Dialòg entre mos parents. Ma maire : nadas. Èra partit en çò de Philips. Podiái èsser « Aquel dissabte, poiriam sortir amb los dròlles. con. Un segond rencontre fòrça important : Jòrdi Se ditz qu’a Sent Pardos, i a una serada occitana. » Mon paire : « Una serada occitana, que quò’s Rames, regent a Carves en Dordonha. Un vesin de la familha. Un militant aquò ? ». Responsa : « Ba occitanista determinat. sabi pas io. Per o saupre, « Descobrissi qu’aquel daquòs, Me fa dintrar a VVAP cal anar veire ! ». E n’i Viure al País] anèrem a veire… Sus la que se parlava a l’entorn de ieu a [Volem en 1977. A l’epòca, èrem scèna, Annie Lavesque, politizat plan jove. Mas Joan-Francés Latornarealament un nom : l’occitan. » los copins avián quand rio, Francés Gervasi, mema degut votar per Patric Salinié e Jan-Lois Garrigue. Cresi que cantan en patoès. Descobrissi decidir de me donar la carta o non : aviái catòrze qu’aquel daquòs, que se parlava a l’entorn de ieu ans ! Aderissi doncas e participi activament a la a realament un nom : l’occitan. La serada s’acaba campanha de las legislativas de 1978 a l’entorn e tornam a l’ostal. Res serà pus coma abans : soi de la candidatura d’Eric Faves, secretari general vengut occitan ! Tot pren un sens. Lo Peirigòrd de VVAP, a Nontron. Son VVAP e la LCR [Ligue que se vend. Los vilatges que se voidan. Los bron- Communiste Révolutionnaire] que se cargan de sa candidatura. Veni za-cuols d’Euròpa. un excellent vendeire L’annada seguenta, del jornal « Viure al mon pròf principal, País ». Discutissèm a Sarlat, es Micheu larg : Taupiac, RaChapduelh. Mon pin, Castan… Mili« paire » occitan. ti tanben a l’entorn Vau al « club occides Cahiers Occitanie tan » qu’anima. Se Rouge e a la LCR amb ten entre miègjorn e Daniel Chavaroche doas oras e los qui i en Peirigòrd, Paul van devon sautar lo Alliès a Montpelrepais. Rai ! Micheu hièr… Aviam obtenm’apren tot. Me fa gut l’autorizacion de passar brocaduras, dobla apartenéncia. « Occitània, qu’es Militàvem de longas, aquò ? », libres, « La e quand militàvem révolution régionapas, es qu’èrem de liste » de Lafont. vacanças. Levat que Me politizi al las vacanças, èran al brutle. M’interèssi

N°30 – Març Abril

la difusion numerica ; coneis Larzac ! En aquel moment, dificultats de renovèlament : cal plan comprendre que las es que nos demandam qui e los que pensavan que l’Ocparlarà a la societat occitana citània deviá s’inventar abans après Nadau ? De segur, tot tota causa èran extrèmament aquò es susmontable s’i a una minoritaris. Pensàvem qu’èra fòrta volontat politica capadins un encastre general de bla de liberar mejans. Parli de transformacion sociala e somejans financièrs mas sustot cietala que l’Occitània trobade dispositius. La condicion riá sa plaça e qu’aquela seriá sine qua non per que la scèna d’entrada a gaucha. Nos sèm occitana venga una scèna maenganats. Se nos enemics jora es en darrièra instància totes èran de dreita, aviam pas determinada per son accès als sonque d’amics a gaucha. publics, el meteis determinat Arriban 81 e las annadas per sa socializacion mediatidificilas per l’occitanisme. ca. Siá serem capables d’insLo movement se voida e bon tituar quòtas de difusion, siá nombre de militants (d)intran perdrem ! Aquò poiriá èsser al Parti Socialiste. Annadas de una granda òbra aplicada al militància pel respèct de las nivèl de politicas interpromessas : fin del Larregionalas ? Ja ausiszac, manifs a FR3, cam« Al risc de trucar, crèsi pas que si la critica : impausar panha « Occitan, lenga scèna occitana amb nacionala »… Traverla scèna occitan se pòrta plan. » laquòtas de difusion vòl sada del desèrt. 1987 : dire la classar en scèna dissolucion de VVAP e constitucion del POC [Partit Occitan]. Aderissi e segonda zòna. Mas per parlar verai, ja se paspas. Pas pro a gaucha. Problèma del nom que ditz sa pas atal puèi qu’es resolgudament absenta de res de las causidas de societat. Sosteni çaquelà la la macroeconomia culturala ? La scèna francesa candidatura d’Alirol a la Presidenciala. Collècti ja aprofita pas de quòtas per subreviure fàcia a signaturas. Mas es una ruptura longa amb l’occi- la scèna anglosaxona ? Non, la sola question que tanisme politic. Mon occitanisme intime es roge valga es d’interrogar nòstra manca d’agressivitat e verd ! Aderissi al POC pas qu’en 2012 a l’entorn per aparar nòstra lenga e nòstra cultura. del debat sus la renovacion del partit. Vòli pas Sabèm que la comuna de Rodés a tornat pres veire passar lo trin. Ma posicion « d’observator critic » o de « companh » de rota me conven pas en man l’organizacion de l’Estivada : una idèa mai. Me prepausan en congrès d’entrar al Burèu de çò que ne faràn ? P.R. : Son a eles que cal pausar la question ! En deFederal. Accèpti. cembre passat ausiguèri lo Cònsol de Rodés dins lo Foguèretz director de l’Estivada e aital avètz JT FR3 Carcin-Roèrgue indicar que l’Estivada poicostejat pendent d’annadas la scèna culturala riá s’organizar amb d’autras vilas occitanas coma… Perpinhan ! Tot aquò me sembla plan confús. occitana. D’après vos coma se pòrta ara ? Çaquelà, se la Vila de Rodés s’avèra en capacitat P.R. : Al risc de trucar, cresi pas que la scèna occitan se pòrte plan. Es, solide, d’una granda qua- de desvolopar un festenal occitan « reivindicatiu », litat e d’una granda riquesa, mas dins un encastre pluridisciplinari, interregional, s’apiejant suls parde constrentas fòrtas. D’en primièr, constrentas tenaris del ret associatiu, assumissent sa part de d’òrdre general : atacas totes azimuts contra los portatge cultural, collaborant amb los operators eubudgèts de la cultura ; baissa de las dotacions a las roregionals : francament, tant melhor ! Dins lo cas comunas, primièras proveseiras en finançaments contrari, sabètz, la natura a lo voide en orror… culturals ; marchandizacion… Patís tanben de Ara, sètz l’elegit novèl delegat a la lenga e front de constrentas especificas : l’ostracisme contunha e es absenta dels grands mèdias que cultura occitana de la region LR-MP. Concrèta« fabrican lo mercat », çò que l’empacha d’alargar ment quin es vòstre ròtle ? P.R. : De tota manièra ma concepcion. Concrèsa « susfàcia publica » ; abòrda pas l’ensemble de las esteticas e dels estils ; es en retard sus l’accès a tament, representar l’institucion regionala al près

N°30 – Març Abril

dels actors lingüistics e culturals occitans ; representar los actors lingüistics e culturals occitans e lors interèsses al sen de l’institucion regionala. Soi pas neutre ! Ai portat als costats de Gérard Onesta un programa extrèmament ambiciós per l’occitan e lo catalan fins al 6 de decembre. Carole Delga a tornat assegurar l’importància d’aquel enjòc. Ma fuèlha de rota es clara e soi en situacion de poder agir a travèrs ma delegacion dirècta de la Presidéncia e de las diferentas comissions al sen de las qualas sietarai : cultura, ensenhament, Euròpa… sens oblidar evidentament lo CIRDÒC e l’OPLO. Soi un imperdonable intervencionista e mon metòde serà la co-construccion d’objectius.

aquela novèla region e de li donar un nom que convenga a totes. D’un autre costat, acompanharem los catalans dins la construccion d’un Ofici Public de la lenga Catalana per nos situar a egalitat. Enfin, Carole Delga deuriá designar una Delegacion a la lenga e a la cultura Catalana. Serà alara judiciós de trobar ensem las basas d’una paraula, d’una estrategia e d’una volontat comuna. E per acabar, una question que tot lo monde se pausa : de que ne serà dels finançaments de las accions menadas per las associacions occitanas ? Novèla region, novèla dona ? P.R. : Primièrament, caldrà armonizar los volumes financièrs engatjats entre las doas ancianas Regions. Deuràn pas èsser alinhats a la baissa mas leugièrament en aumentacion en debuta de mandat per èsser mai ambicioses fins a 2021. Mas i aurà pas de saupicatge, pas de finançaments de clucons. L’argent public deurà servir a estructurar, a equipar, a construire, en un mot deurà servir a a cambiar la dona.

D’après vos, de qué vos sembla important de far per sostenir las accions del mitan cultural occitan ? P.R. : Dins lo domeni cultural, aquò passa per la co-elaboracion d’una politica culturala en rompedura amb l’impensat de que n’avèm patit fins aquí, e per la mobilizacion de competéncias d’en« L’argent public genheria culturala sus la question dels proestructurar, a equipar, a construire, P.M. jèctes e de lors finançaments. Aquò imen un mot a cambiar la dona. » plicarà en retorn la consolidacion de las estructuras « qu’estructan », la Tres chiffras : mesa en plaça de convencions d’obLengadòcjectius comuns… Rousselhon : Vòli pas oblidar lo 2,81 M € camp de las pracper l’occitan siá ticas amatrises 1 € per abitant que participa largament a l’estrucMiègjornturacion, a la senPirinèus : sibilizacion e a la 1,63 M € socializacion. Dos per l’occitan siá objectius menaràn 0,54 € per abitant mon mandat : estructuracion e Budgèt global acortransversalitat (cultura, formacion, transpòrt, ecodat a l’occitan en 2015, relevat per France 3 Minomia). Mas vòli pas tanpauc daissar de costat lo di-Pyrénées, Lo blòg de Viure al País, 03/12/2015 domeni de l’ensenhament : renegociacion ambicio& 31/11/2015 sa de las convencions amb los rectorats, garantida de la continuitat dels ensenhaments, supòrt a las La novèla region : Calandretas sus la dificultat immobiliària. 5,6 M d’abitants La novèla region parla catalan tanben ; i aurà un projècte comun per la promocion e la salvagarda de las lengas de son territòri ? P.R. : Lo primièr projècte serà de bastir ensem

Estimacion INSEE, basada sus las populacions en genièr 2012.

N°30 – Març Abril

A la facultat L’Istòria necessària Mas, tot plan pensat, perqué far una istòria occitana, o mai exactament una istòria dels occitans ? « History is a gallery of pictures in which there are few originals and many copies. » (Istòria es una galariá de tablèus ont i a qualques originals e fòrça còpias) notava Alexis de Tocqueville. Cal doncas, per au dire d’un autre biais, saber d’ont venèm per saber ont anam e tanben per saber qual sèm. Aquí tot le problèma : « Les Occitans ont-ils une histoire ? Entendons, une histoire qui leur soit propre et qui, tout en les associant la plupart du temps (pour le meilleur ou pour le pire...) aux autres Français, révèle cependant des spécificités qui les en distinguent ? » (4ena de cobèrta). A l’ora ont le redecopatge administratiu de França engendra tant de debats serioses coma de bregas estèrlas ; a l’ora tanben ont l’identitat se concep de mai en mai coma l’oposicion a totis les autres, benlèu que l’Istòria es pas jamai estada tant d’actualitat.

s qu’avèm vertadièrament besonh de redigir parièr article ? « Études de langues et d’histoire occitanes permet al lector d’accedir en un libre a un condensat del caminament scientific e istoric de l’incontornable Philippe Martel, referéncia dins le subjècte se n’i a. » Saique nos poiriam arrestar sus aquò. Çaquelà, seriá pas rendre justícia a l’obratge. Assajam doncas de ne diser un pauc mai. Començarem per pas se daissar abusar per la modestia dels intitulats en forma de « un pauc » : sèm plan fàcia a una soma impressionanta d’articles en francés e en occitan, causits amb pertinéncia per compausar quatre cents paginas d’un interès màger. Los novicis benlèu trobaràn pensum d’un accès mai aisit ; aquò dit, Études a de son costat l’espandi dels subjèctes : permet de se constituir un sòcle de coneissenças respectable, mas subretot de trobar apuèi periòdes e tematicas çò mai propicis a l’interès. Les apassionats d’Istòria poiràn elis percórrer pas mens d’una quarantena d’annadas de recèrcas ; siá una carrièra entièra (non qu’imaginam una minuta que la retirada pòsca arrestar l’explorator infatigable), mas elis tanben, trobar de qué aprigondir tala o tala question.

Aqueste reviudament d’interès convòca dins son selhatge un cortègi de personatges mai o mens onèstes e ben intencionats ; dels que s’improvisan especialistas de la question als faussaris vertadièrs que reescrivon les faits sens autra finalitat que de legitimar lors idèas, sens doblidar les per les quals la frontièra entre passat e present es un concèpt, cossí dire... çò mai abstrait. Mond presentant al mens le meriti de nos rapelar la valor e l’importància d’òbras empruntadas de rigor scientifica, coma les que nos son aquí prepausadas. En mai d’una basa istorica solida e variada, preambul perfèit a lecturas mas detalhadas, Études constituís un contre-point afilat a las doxas istoricas tan francesas coma occitanas. Una edicion de granda qualitat doncas, per una òbra scientifica que merita sens dobte pas mens. Aldric Hagège Études de langue et d’histoire occitanes, tèxtes de Philippes Martel, amassats e presentats per Marie-Jeanne Verny e Yan Lespoux, Lambert Lucas, 155 x 240 mm, 400 p. 24 €

N°30 – Març Abril

Lenga

S’es passat ongan Legissi, lo 6 de genièr de 2016, dins un tèxte d’analisi politica que m’arriba per internèt : « L’annada 2015 nos faguèt dintrar dins un periòde perilhós ». L’estricte « sens gramatical » de « nos faguèt dintrar » es qu’aquela « dintrada se situa dins un “periòde perilhós” que i sèm pas pus dedins », es a dire « un periòde del passat qu’arriba pas fins al moment present ». Mas, la seguida del tèxte indica clarament que lo sens vertadièr es pas brica aquel : la realitat es que sèm encara en plen dins lo dessús dich “periòde perilhós” », començat l’an passat ambe los atemptats que sabèm. Aquò es donc un occitan « agramatical ». Dins un occitan banalament corrècte caliá dire : « L’annada 2015 nos a faches dintrar dins un periòde perilhós. » Aquò se ditz en francés : « L’année 2015 nous a fait entrer dans une période dangereuse. » Voler evitar lo mai possible lo mot per mot del francés es pas brica lo bon critèri per saber se cal dire nos faguèt dintrar o nos a faches dintrar. Lo critèri vertadièr es de saber se l’accion se situa dins un periòde que s’es arrestat abans lo moment present (dins aquel cas s’emplega lo preterit) o dins un periòde que i sèm encara dedins (dins aquel cas s’emplega lo passat compausat). Naturalament, aquela situacion dins lo debanar del temps, pòt èsser implicita, coma dins l’exemple dessús dich, o pòt èsser explicita : Las doás eleccions intermediàrias que se son debanadas ongan. — Per definicion, se disèm explicitament « ongan » es que nos trobam encara dins lo periòde en question. Aquesta setmana a plogut fòrça. — Se disèm « aquesta setmana » es que la setmana en question es pas acabada : i sèm encara dedins. Despuèi que soi nascut, i soi anat un sol còp. — Lo periòde ont se situa aquela accion d’« anar » es la miá vida, e soi encara en vida. Siquenon, parlariái pas ! Aital ai agut tota la vida un fum de contactes ambe un fum de mond serioses. — Es una frasa del Princilhon d’Antòni de Sant Exupèri. La locucion adverbiala tota la vida, es a dire « tota la miá vida », indica clarament que l’accion d’« aver de contactes ambe un fum de mond » se situa dins aquel periòde que i soi encara dedins e qu’es la miá vida, del moment que soi pas mòrt. Excusatz-me d’explicar tan detalhadament un tal truïsme ! L’advèrbi encara es plan util per saber dins quina mena de periòde se situa l’accion passada : se sèm encara dins aquel periòde (que pòt èsser la jornada, la setmana, la mesada, la vida de la persona, la pontannada istorica, l’actualitat) s’emplega lo passat compausat. Se parli de qualqu’un de viu dirai : Es nascut lo 12 de febrièr de 1939. Se parli de qualqu’un de mòrt dirai : Nasquèt lo 16 de març de 1923. Jacme Taupiac La Piboleta, dimarts 12 de genièr de 2016.

N°30 – Març Abril

Tè Vé Òc a creat son primièr emplec salariat ! Tot comença per un estagi... Bonjorn en totei, me dison Amy, ò Amada en occitan. Pendent un estagi en genièr de 2015, me retrobère dins la còla de Tè Vé Òc, a seguir leis eveniments culturaus, a n’aprene lei subtilitats de la captacion, de l’animacion (presentacion, entrevistas, comentaris...) e dau montatge. La bòna ausida, lei consèus benvolents, la libertat de creacion, e subretot la fisança que m’acordèron, tot aquò contribuiguèt au bòn debanament de l’estagi. I aprenguère fòrça, ambe fòrça plaser. E mai posquère concebre lo site web de l’associacion : http ://teveoc.e-monsite.com/. … e s’acaba amb un emplec vertadièr Quauquei mes après l’estagi, Tè Vé Òc me vouguèt emplegar. Tenguèt de m’engatjar maugrat l’espinós percors administratiu que l’esperava... Mercé an’ ela, despuèi lo 4 de genièr, ai un contracte a durada indeterminada (segur, sotmés ais ajudas acordadas a l’associacion per me pagar sus lo lòng tèrme). Mei fonccions son : jornalista reportaira d’imatges (JRI) e assistenta de comunicacion. E mai se me siáu ben mai experimentada dins la premsa escricha que dins l’audiovisuau, aquelei fonccions que me son atribuidas correspondon pron a meis especialitats aquesidas a l’Universitat : informacion-comunicacion e occitan. Las primièras missions coma professionala Despuèi la debuta de mon contracte, siáu cargarda d’actualizar lo site web. L’ai tant modificat qu’ara es mai ergonomic, mai polit, mai legible dins son en-

sems. Dins mon quotidian, lei mails e lo telefòne ritman mon trabalh, per fin d’organizar tot çò que tòca mai ò mens dirèctament Tè Vé Òc : anóncias, comunicats de premsa, presa de contactes per de rodatges, ecc. Tot va lèu lèu : ai fach mon promièr reportatge en autonomia, ambe tot lo materiau, per lei Trad ’Hivernales que se debanèron a la mitat de genièr. Ansin, ai escrich, rodat, entrevistat e montat soleta per una emission difusada en febrièr. Mai aquela immersion sariá pas possibla s’ère pas formada per Lisa Gròs e Miquèu Gravier, que se cargan de m’endralhar, conselhar, ensenhar lei règlas de l’imatge e lo fonccionament de Tè Vé Òc. Un trampolin per una profession d’accès dificil Es mercé lo sosten dei collectivitats coma Nimes, lo Consèu Generau, la region L-R, mai tanben Sénher lo Deputat Cavard e lo partenariat dau Cirdòc ; ambe una fisança granda e una ajuda financièra mai que benvenguda qu’aqueste pòst veguèt lo jorn. Mai aquel emplec es pas un passa temps, luènh d’aquò ! Que siáu encara estudianta e pigista per un jornau occitan. A Tè Vé Òc, se tracta d’un mièg-temps que me duèrb una pòrta vèrs lo jornalisme audiovisuau. Vaquí perqué ma collaboracion ambe Tè Vé Òc es un pron bòn trampolin, en aquelei temps dificiles per lei joines sus lo mercat dau trabalh. D’ara endavant, me tròbe darrièr un ecran d’ordenador per crear un filme, comunicar, collectar d’informacions. Me tròbe darrièr e dabans una camèra, per faire un reportatge, rescontrar de monde, entrevistar, enquistar. Es aquò, mon trabalh novèu...

N°30 – Març Abril

Amy Cròs

Agenda NB : a l’ora d’acabar la revista, totas las programacions son pas arrestadas, per las informacions que mancan, consultar la documentacion dedicada.

Març 3 de març Visita

Carcassona

Carrièra E. Branly 18h Visita de la brassariá Ciutat.

Ostal Sirventés ostal.sirventes@wanadoo.fr occitan-aude.over-blog.com Del 4 al 13 de Març Carnaval de Limós

- 4 de març : Las Estelas - Les Canaillous - 5 de març : Les Afogats Carnaval del Monde - 6 de març : de 10 h a 19h : Carnaval de totas las còlas - 7 de març : Les enfants de las escòlas - 8 de març : Les enfants de las escòlas - 11 de març : Les retirats - 12 de març : Les Joves - Les Limouxins - 13 de març : Les Aissables « Cremacion nuèit de la blanqueta » www.limoux.fr/file/imgprog1.jpg 4 de març Serada musica e destenda

Argens de Menerbés

Les Terrènes 20h30 Serada musica e destenda, amb Marc Loopuyt. Ostal Sirventés ostal.sirventes@wanadoo.fr occitan-aude.over-blog.com 4 de març Conferéncia

Carcassona

Ostal Sirventés 18h30 L’òbra del Dr Pebernard.

Ostal Sirventés ostal.sirventes@wanadoo.fr occitan-aude.over-blog.com Del 5 al 26 de març Òc en Fèsta

Canet d’Aude

Sala de las fèstas - dissabte 5 : Catinou e Jacouti (Jacouti pren la retirada) - dissabte 12 : Arnaud Cance, espectacle « Saique benlèu » - dissabte 19 : Balèti amb Fai Deli - dissabte 26 : Los caps negués (grop Gascon de Bazàs) Los espectacles se tenon a 21h, sala de las Fèstas de Canet 10 € l’espectacle o 32 € los 4 Entresenhas e reservacions : 06 11 35 37 39 www.ocenfesta.fr 5 de març Quina

Viladubèrt

Del 7 al 19 de març La quinzenada de Fasètz la Lenga en Cabardés

- diluns 7 :Puègnautièr : 18h30 : estrena amb Cossí que Siague ; 21 h : Francis Gaite canta Bigòt - dimècres 9 : Mossolens, 21h, Serada Contes amb Danièla Julien : Lo diable pòrta pèira (8 €) - divendres 11 : Puègnautièr (Na Loba), 21 h : Teatre Monument a las vidas (12 €) - dissabte 12 : Vilagalhenc, 21h : Serada Cabaret Occitan amb Aqueles (10 €) - dimenge 13 a Mossolens : 10h : talhièr-cosina (5 €) ; 13h45 : passejada - dimars 15 a Argon : 19h30 : taulejada e balèti amb Fresquèl (15 €) - dijòus 17 a Argon : 21h : a l’escota dels mots amb Isabèla François (8 €) - dissabte 19 a Ventenac de Cabardés, 21h : Concèrt « Lo Còr de la Plana » (12 €)

Fogal fasetz-la-lenga-en-cabardes. 21h over-blog.com Quina de la Calandreta La Rosèla. 5 de març Conferéncia

Carcassona

Librariá Mots&Cie 10h30 Joan-Enric Fabre, entomologista e felibre. Ostal Sirventés ostal.sirventes@wanadoo.fr occitan-aude.over-blog.com

Del 5 de març al 30 d’abrial Mòstra

Albi

9 de març Rencontres de la Tuta d’Òc

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30 Carta blanca a Joan-Claudi Fôret. 05.61.12.30.53 latutadoc@ieo31.com www.ieo31.com

Del 10 al 16 de març Mòstra

Exposicion (del CIRDOC) sus Gaston Febus. Cercle Occitan de Foish cercleoc.dany@orange.fr

Centre Occitan Rochegude « Pinturas » de Rogièr e Linda Harvey, vernissatge lo 12 de març 10 de març a 17h (pintres ingleses installats Conferéncia dins Roergue) Tolosa Centre Occitan Rochegude Ostal d’Occitània 18h30 05.63.46.21.43 centre-occitan-rochegude@orange.fr La situacion en Catalonha (del sud). Conferéncia (en francés) : Fabrice centre-occitan-rochegude.org

N°30 – Març Abril

Corrons e Michel Martínez, ccor.aveyron@gmail.com universitaris tolosencs. Rampèls istorics, situacion 12 de març actuala e avenidors possibles. Estagi de danças tradicionalas Organizat per les Cadres Catalans.

Castras

Ostal d’Occitània Art gotic occitan, art mudejar Conferéncia-diaporama de l’Alem Surre Garcia. (3/10) La civilizacion s’es pas acabada amb la Crosada contra les Albigeses. L’art gotic occitan nascut a Tolosa s’espandisquèt al sud dels Pirenèus ont rescontrèt l’art mudejar aragonés.

Centre de Lésers de Lambèrt 14h-17h Estagi de danças tradicionalas per descobrir o per aprigondir las Sant Alari borrèias, amb Genevièva Sandral Sala de las fèstas e Felip Mazenq, al Centre de ostaldoccitania.com/accueil 21h Serada de danças tradicionalas Lésers de Lambèrt (Camin du Saillenc - Castras). (empont dravit) 17 de març 5 € (escolaris, estudiants, caumaires, Cercle Occitan de Carbona Balèti sòcis IEO) e 8 € pels autres. 05.61.87.08.27 Castras Centre Occitan del País Castrés Bolegason 20h30 12 de març 05.63.72.40.61 Balèti dubèrt a totes, amb Prima Occitana azalais@wanadoo.fr Coriandre, grop del Lengadòc Concèrt « e mai » Luc Aussibal Rosselhon, al Bolegason (69 Estanh 12 de març carrièra d’Auque). Aquestes 5 Sala de las fèstas Ivernala de Trad’Estiu musicaires son adèptes del Balèti 20h30 Bal trad costumat Oc & folk. Aital, vos prepausaràn Luc Aussibal canta los mots de Foish musica Trad’actuala Jaumes Privat dins un va-e-veni Sala polivalenta – Centre cultural una Occitana, confida sur las ribas constant entre l’aicí e l’endacòm 21h de la Mediterranèa, per vos far mai, entre ièr e deman, entre las Bal animat per Remenilhe passejadas embruèissadas e le Entrada bal : 7 €, Asinat : 15 €, los viatjar las aurelhas e per metre de brasas jos los vòstres pès. bolh del rock. dos : 20 € 5 €, gratis pels mens de 16 ans Reservacion asinat 10 de març Centre Occitan del País Castrés 11 de març Rencontre musicians dançaires

IEO 12 : 05.65.68.18.75

Cercle Occitan de Foish 05.81.15.71.25 cercleoc.dany@orange.fr

12 de març Parladissas

Carbona

14 de març

Sala del Centre Associatiu (darrèr la Mediatèca) 12h Repais partejat en parlant occitan, mas totis sètz planvenguts.

Cantèra

Carbona 05.61.87.08.27

Cercle Occitan de Carbona 05.61.87.08.27

12 de març Repais dançant

Seminari

Carbona

Sala del Centre Associatiu (darrèr la Mediatèca) 18h Organizat pel Cercle Occitan de Talhièr de cants en occitan.

16 de març

Agen d’Avairon

Tolosa

Sala de las fèstas Ostal d’Occitània (sala Nelli) 19h30 18h30 Guillaume Fabre animarà lo Seminari « Lengas e poders » repais dançant. ostaldoccitania.com/accueil Reservacion obligatòria Centre Culturel Roergue 05-65-68-18-75

Occitan

del

17 de març Conferéncia

Tolosa

N°30 – Març Abril

05.63.72.40.61 azalais@wanadoo.fr

18 de març Omenatge a Maurici Andrieu

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h Serada d’omenatge a Maurici Andrieu e presentacion de son libre L’estar latina. Amb la participacion de la Comèdia Occitana Tolzana, Joëlle Ginestet (Mèstra de conferéncia a l’UT2J), Lou Dàvi… Entrada liura Organizat pel Grelh Roergàs e lo CCOR. 19 de març Espectacle

Tolosa

Ostal d’Occitània Après-dinnar Kika (Le chat somnambule),

espectacle per totis de marionetas, Albi de contes e de legendas d’autres Centre Occitan Rochegude còps apr’aicí, d’acordeon... 17h « On a parlé occitan en ostaldoccitania.com/accueil Allemagne » conferéncia d’Harve Rougier. 19 de març Conferéncia

Sent-Guironç

Mediatèca 16h Conferéncia sus eths catars per Patric Douillet. Cercle Occitan deth Coserans 06.75.40.93.64 claudine.rivere-souilla@orange.fr 19 de març Conferéncia

Castras

Sala Joana Cabrol de l’Ostal de las Associacions 14h30 Marisa Laborde vendrà nos presentar en francés la conferéncia « Troubadours en Occitanie, entre poésie et politique » a la sala Joana Cabrol de l’Ostal de las Associacions (plaça del 1èr de Mai - Castras). Se sonavan Marcabru, Bertran de Born, Raimon de Miraval, Uc de Sant-Circ, Bernat de Ventadorn…Pendent los sègles XII e XIII, an correjat per camins del Lemosin duscas a la Provença, d’Auvèrnha duscas en Aragon, Rosselhon o Catalonha, del Velai duscas en Itàlia. Entre literatura rafinada, clavada, destinada als elèits, entre eretgia, cortesiá, poesia e engatjament politic, an faiçonat de lors mots l’imaginari collectiu, e lors « tensos » dubrèm las pòrtas als dialògues e a las questions que son totjorn d’actualitat. Es en partenariat amb l’Universitat Per Totes. Dintrada liura e a gràtis. Centre Occitan del País Castrés 05.63.72.40.61 azalais@wanadoo.fr 19 de març Conferéncia

05.63.46.21.43 centre-occitan-rochegude@orange.fr www.centre-occitan-rochegude.org 21 de març A.G. & Bal « Los Barjacaires »

Rampons

Sala sociò-culturala L’OSTAL 17h (de confirmar) Amassada generala de l’associacion « Los Barjacaires » seguida d’un repais cap a 20h puèi d’un bal tradicional.

18h Xavier Vidal e l’Associacion dels Musicaires Tradicionals Estudiants de Tolosa (AMTET), prepausan un primièr CafèCantèra a l’Ostal. Les tèxtes son projectats sus l’ecran, que cadun pòsque cantar, e d’instrumentistas acompanhan le grop. Aquí un biais per aprene la lenga, pels cantaires confirmats tant coma per aquelis que jamai n’an pas cantat.

ostaldoccitania.com/accueil 24 de març Prima Occitana Conferéncia

Espalion

Sala del cinèma 18 h 30 Conferéncia « Qui a volé mon Cantèra patois ? » a l’escasença de la Carbona Sala del Centre Associatiu (darrèr publicacion d’un obratge. Dins son libre, l’epopèu la Mediatèca) escolara avaironesa d’una lenga 18h fòrabandida, Michel Lafon Talhièr de cants en occitan. tracta de l’usatge d’aquela lenga Cercle Occitan de Carbona occitana, lenga del pòble, de las 05.61.87.08.27 rasons de la regression de son utilizacion e bota en evidéncia les 22 de març combats volontaris, menats per Espectacle d’unes precursors amoroses de la Carcassona lenga nòstra per la far reconéisser Teatre municipal e dintrar a l’escòla. De vèspre Espectacle de la Calandreta de 2 € gratuit pels mens de 16 ans Ciutat. Entresenhas : 21 de març

IEO 12 : 05.65.68.18.75

22 de març Conferéncia

Albi

UPT d’Albi 17h « L’afar Ròcaguda », conferéncia a l’UPT d’Albi.

05.63.46.21.43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr www.centre-occitan-rochegude. org 24 de març Cafè-Cantèra

Tolosa

Ostal d’Occitània

N°30 – Març Abril

24 de març Festival La grande Lessive Animacions - Contes

Carcassona

10h-17h Animacion-contes amb l’IEOAude. 24 de març Conferéncia

Limós

L’Elisèu 18h30 Conferéncia de Rémy Pech : Jaurès le laïque (70 ans de la FAOL)

25 de març Talhièr de danças tradicionalas

Carbona

Sala Laveran (68 car de la glèisa) 20h30

Organizat pel Cercle Occitan de Carbona 05.61.87.08.27 27 de març (data jos resèrva) Repais

Castras

Ostalariá L’Occitan La serada occitana, reservada unicament pel grop de toristas, a l’ostalariá L’Occitan de Castras per lor far descobrir la lenga e la cultura occitanas : presentacion de l’occitan, istòria, presentacion e demostracion de danças amb los participants del nòstre talhièr de danças, musica e presentacion d’instruments tradicionals amb la participacion del grop Los d’Endacòm, taulièr de libres. Centre Occitan del País Castrés 05.63.72.40.61 azalais@wanadoo.fr 27 de març Concèrt

Ramonvila e Sent Anha

Sala de las fèstas 14h-19h « Bal par et pour tous ! » amb les Bombes 2 Bal. Entrada 8 euros (gratuit pels dròlles). 29 de març Cors d’occitan

Carbona

Sala de Centre Associatiu (darrèr la Mediatèca) 18h

25 ans d’aventura Oklahoma – Occitània Conferéncia-diaporama de JC Drouilhet Presentacion d’un libre sus la vida dels indians Osage a l’epòca de la Luisiana francesa e les perlongaments d’auèi, le rescontre ambe les indians modèrnes.

ostaldoccitania.com/accueil

Abril 2 d’abril Serada occitana

Narbona

Serada occitana amb lo grop Tripoux

8 d’abril Rencontre musicians dançaires

Sant Alari

Sala de las fèstas 21h Serada de danças tradicionaus (empont dravit)

Organizat pel Cercle Occitan de Carbona 05.61.87.08.27 8 d’abril Prima d’Òc 82 Concèrt

Montalban

5 d’abril

05.63.03.48.70 ieo82@orange.fr

Sala dels Agustins 21h Vilagalhenc Concèrt de Cossi Que Siague, Tot André Minvielle en concèrt. lo temps e Moderato. IEO Antonin Perbòsc 82 Teatre,

Pesenas

Illustre Teatre 14h30 e 19h Trobades, per la Rampa Tiò www.larampe-tio.org 5 d’abril Poesia e musica

Las Tors

Avèm decidit d’aver rason (Marie Coumes & Laurent Cavalié). 7 d’abril Concèrt

Tolosa

ostaldoccitania.com/acueil

31 de març Conferéncia

Ostal d’Occitània 18h30 « Del Missorí a Montalban »,

ostaldoccitania.com/accueil

2 d’abril

Concèrt

Ostal d’Occitània 18h30 Organizat pel Cercle Occitan de Concèrt amb « Fontanet », un grop occitan... de Montsegur. Carbona De cançons plan polidetas. 05.61.87.08.27

Tolosa

Estrena de la mòstra del CIRDOC : « Gaston Fèbus : prince occitan » Aquela mòstra se ten del 1ièr al 30 d’abril

7 d’abril

8 d’abril Concèrt e bal

Solòme

La Granja Espectacle musical amb los dròlles de l’escòla de Sabadèl-Lausés e Bastien Fontanille seguit d’un bal dels musicians de la Granja. Dintrada liura. www.associationlagranja.com 9 d’abril Prima d’Òc 82 Conferéncia

Montalban

Sala de l’Ancian Collègi 14h30 Conferéncia de Jordi Passerat « La littérature occitane en Tarn et Garonne » IEO Antonin Perbòsc 82 05.63.03.48.70 ieo82@orange.fr

Estrena

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30

N°30 – Març Abril

9-10 d’abril Rescontre dels autbòis domèni occitan

del

Burlats

Molin de las Sittelles Dissabte 9 : -Taula redonda de trabalh per iniciar un projècte de difusion de la practica actuala dels grailes occitans. -Conferéncia sus la practica anciana e actuala del graile, amb Danièl Loddo (director de CORDAE/La Talvera). -Concèrt/balèti amb l’ensem dels musicaires convidats e un grop d’autbòis a la sala de la Papeterie de Burlats. Dimenge 10 : -Un estagi de tecnica sus la respiracion abdominala amb Hervé Villeux (grailaire e quinesiterapeuta especializat pels musicaires). -Demostracions de fabricacion d’enches d’aboès amb Bruno Salenson e de fabricacion d’enches per la gralla catalane amb Pèire Jorda. Centre Occitan del País Castrés 05.63.72.40.61 az a l a i s@ wa n a d oo.f r az a l a i s@ wanadoo.fr 9 d’abril Prima Occitana Cant e musica tradicionala

Sebrasac

Sala de las fèstas 20h30 Cant e musica tradicionala amb Venta civada e Trad en 4D. Venta civada prepausa un recital de cançons tradicionalas revisitadas (arrengaments musicals e voses) posadas per la màger part dins le repertòri tradicional tiradas de collectatges. Le balèti que seguirà serà animat per Venta civada e trad en 4 D sus un repertòri de danças tradicionalas. PAF : 5 € gratuit pels mens de 16 ans IEO 12 : 05.65.68.18.75 9 d’Abril Visita

Herran

www.larampe-tio.org/

Organisat peth Cercle Occitan deth Coserans 06.75.40.93.64 claudine.rivere-souilla@orange.fr

Vaserac

14h Visita deth Talhièr de Pèir 15 d’abril Rog (Fabrica d’instruments de Prima d’Òc 82 musicas tradicionaus) Bal

9 d’abril Conferéncia Albi

Centre Occitan Rochegude 17h « De l’enfer au Paradis, la fin de l’òme » de Dante a Joan Calvel.

05.63.46.21.43 centre-occitan-rochegude@orange.fr www.centre-occitan-rochegude.org 13 d’abril Conferéncia

Tolosa

Ostal d’Occitània (sala Perbòsc) 18h30 Conferéncia de Kathy Bernard : Alienor d’Aquitània (dins l’encastre de la Setmana Occitana organizada per l’associacion Òsca dels estudiants en occitan de l’UT2J) ostaldoccitania.com/accueil 14 d’abril Conferéncia

Tolosa

Ostal d’Occitània 18h30 Entre Garona e Ròse, 27 sègles d’istòria comuna Conferéncia-diaporama de l’Alem Surre Garcia (4/10) Dels Ibèrs a la creacion de l’Euròregion PirenèusMediterranèa, son 27 sègles que religan la novèla region LengadòcRosselhon - Miègjorn-Pirenèus. ostaldoccitania.com/accueil

Sala de las fèstas 21h Bal amb Manuel Isopet.

IEO Antonin Perbòsc 82 05.63.03.48.70 15 d’abril Teatre

Limós

Sala de l’Elisi Quesaquò e Mascomprès, per La Rampa Tio www.larampe-tio.org

15 d’abril 39 au Hesteyada de Bigòrra Bal Gascon

Ibòs Centre Culturau Pèir Comet

21h

www.hesteyadedebigorre.fr 16 d’abril Prima Occitana Concèrt

Lo Nairac Complèx multicultural

20h30 Espectacle « Jazz manoch occitan » pel Trio Savignoni e lo papet. Jazz manoch popular, accessible a totes e çaquelà exigent, que far nàisser en cadun emocions e sensacions intensas. La guitarra solò, als accents poetics, tròba resson en çò de la contrabassa qu’altèrna acompanhament e solòs. PAF : 5 € gratuit pels mens de 16 ans Entresenhas : IEO 12 : 05.65.68.18.75

14 d’abril Teatre

Limós

Sala de l’Elisi Quesaquò e Mascomprès, per La Rampa Tiò.

N°30 – Març Abril

16 d’abril Prima d’Òc 82 Conferéncia

Montalban

Sala de l’Ancian Collègi

14h30

IEO Antonin Perbòsc 82 05.63.03.48.70 ieo82@orange.fr 16 d’abril 39 au Hesteyada de Bigòrra Serada deths Joens

Ibòs

14 òras 30 : Vesprada deths Mainats au prat d’Ibos (devath eth chapitèu), Cants e danças 19 òras : Serada deths gojats ena sala dera Bianave seguida d’ua grana cantèra. www.hesteyadedebigorre.fr

17 d’abril (data de confirmar) Prima d’Òc 82 Passejada toponomica

14h Amb Paul Burgan. Depart de la glèisa de Sant Antonin Noble Val. IEO Antonin Perbòsc 82 05.63.03.48.70 ieo82@orange.fr

17 d’abril 39 au Hesteyada de Bigòrra

21 al 23 d’abril Musicas verdas e instruments de fortuna

Amb lo Pargue Natural dels Causses de Carcin la Granja prepausa una tièra d’animacions altorn de las musicas fachas quora amb la natura, quora amb de material de recuperacion per celebrar la Prima. Seràn cinc estagis organizats sus tot lo ranvèrs del Pargue, dubèrt a totes : ne virarà de fabricar la musica dins la natura o amb lo recurum d’afars de cada jorn, de far una creacion musicala enregistrada per un professional. Cap de coneissença de la musica n’es requisida. Una taula redonda, concèrts e bal clavaràn aquel festenal decont vendràn prene part dels musicians d’Occitània e de Bretanha mai que mai : Alain « Kachtoun » Cadeillan, Henri Maquet, Michel Le Meur, Daniel Loddo, Erwann Lherminier, Arlette Bonnafos, Daniel Frouvelle, Jean-Pierre Laffite, Christian Perboyre, Jean-Yves Bardoul, Philippe Larnaudet seràn los convidats nombroses e qualitoses d’aquela fèsta.

10 òras : Missa en gascon ena Collegiau Sent Lauren d’Ibòs 11 òras 30 : Aubada e aperitiu devath era hala 14 òras 30 : Vesprada dera Hestejada au prat d’Ibos (devath eth chapitèu) la-granja@orange.fr 21 òras : Sopar de barralha au 05.65.22.97.32 (daissar Centre Culturau Pèir Comet messatge) www.hesteyadedebigorre.fr 20 d’abril Seminari

Tolosa

Ramonvila e Sent Anha

ostaldoccitania.com/accueil

Ostal d’Occitània (sala Nelli) 18h30 Seminari « Lengas e poders »

07.81.05.83.25 www.associationlagranja.com o al prèp del PNR des Causses du Quercy 05.65.24.20.50 www.parc-causses-du-quercy.fr

Sala de las fèstas 14h-19h « Bal par et pour tous ! » amb les Bombes 2 Bal. Entrada 8 € (gratuits pels dròlles). 30 d’abril Espectacle de contemporanèa

dança

Solòme

La granja « Saison de femmes 5.5 » e bal amb los duòs Bar-Bar e AbelaVidal. Lo cople Abela-Vidal donarà de presentacions del seu disc novèl, acompanhat de lors amics del duò Bar-Bar. Seràn precedits d’un espectacle de dança contemporanèa a partir de musicas tradicionalas : »Saison de femmes 5.5 » Organizat amb lo concors d’Arpalhands. Dintrada : 5 € - liura pels minors. la-granja@orange.fr 05.65.22.97.32 (daissar un messatge) 07.81.05.83.25 www.associationlagranja.com

Mai 15 de mai Prima d’Òc 82 Passejada toponomica

14h Amb Paul Burgan. Depart de la glèisa de Sant Antonin Noble Val. IEO Antonin Perbòsc 82 05.63.03.48.70 ieo82@orange.fr

24 d’abril Concèrt

N°30 – Març Abril