Lo diari n°25 by Aldric IEO Mp

L a cul tura, en occitan

o diari de l’IEO MP

ARTICLE SCIENTIFIC : Lenga d’òc : darrèrs bohets ? – p.16 LE DORSIÈR : Total Festum – p.10 Numèro 25 - Prima de 2015

La lenga, tiò mès la quina ? Eth meilòc culturau que’s caracteriza per la sua capacitat a her gessir eth « debat a la mòda ». A còps, « la question a la mòda », qu’arrepresenta la question essenciau. A bèths còps qu’ei de un interès hòrt limitat, o nul. Sovent, aquerò que serveish a daubuns entà autolegitimà’s. En efèit, eth quite hèit d’aver quauquarren a díder sus LA question e de he’s arrecéber entà parlà’n que permet d’accedir au titòu d’especialista. Aquesta qualitat, d’especialista arreconegut, que balha eth dret d’expausar eth sué avís sus tot : de l’arrisque de deflacion entiò l’arrescauhaument climatic ; dau prèmi Nobel de literatura entiò eths problèmas de securitat nacionau. Arribat ad aqueste nivèu, ua persona que pren eth titòu d’intellectuau (especialitat francesa). Au segur, l’occitanisme n’ei pas arrepresentatiu de la societat. Mès, quauque sia eth sué anar, que fonciona coma eth meilòc culturau generau, dab contravèrsas a la mòda e « especialistas ». Totun, se consideram la defensa e l’emplec de la lenca com l’objectiu de l’occitanisme, la question a la mòda ei vertadèrament la question essenciau : quina lenca ? Quina qualitat de lenca ? E doncas per extencion, quina lenca e cau passar, assajar d’apréner e préner per referençia ? Que podem constatar que duas visions existeishen. Eths qui consideran l’occitanisme com eth moviment qui balha la lenca, e, eths que vegen l’occitanisme com eth mejan de passar e difusar la lenca. La question, doncas, qu’ei de saber çò qu’ei la lenca e qui la pòrta. Dab la permèra vision, l’occitanista (quasi tostemps neolocutor) ei eth qui sap e qui balharà la lenca deths occitanistas aus futur occitanistas, o qui la herà enténer au monde mes. A còps que crotzan un « vertadèr » locutor (que n’i a encòra primò-locutors !), e, eth bon especialista qu’ei en capacitat d’explicà’u quin e cau díder, prononciar, e aver eth bon accent. Permor nosauts, que’s l’ac avem leguit, e a còps dab atestacions dau sègle XVIau entà díder quin la nosta sciénçia ei grana. La dusau vision que consisteish a partir de la lenca, la dau tarrenh, d’eths qui l’an (« naturaument »), entà compréner-la, apréner-la e her-la víver. Tiò que cau adméter que son eths locutors naturaus qui an La lenca : la prosodia, eth fonetisme, eth biaish de díder… Dit de ua auta faiçon, entà apréner l’anglés, que vau més d’anar-i o de uerdar la BBC que no pas de parlar dab la vesia qui arriba tot juste de seguir ua formacion dau ser. Que volem tostemps politicas lengüisticas, mès non cau pas desbrembar que la basa e l’objèct permèr de la politica lingüistica qu’ei eth locutor. Aürosament, l’arrefús de véger eth locutor com portaire de la lenca n’ei pas encòra generalisat. Plan de tribalhs entà arrecaptar e conéisher la lenca que son hèts drin de pertot. Au n°24 dau Diari que parlèm dau tribalh de l’IEO d’Arièja e de Nosauts de Bigòrra ; aqueste còp que presentam un libe-DVD arresultat de un tribalh de collèctatge de l’IEO d’Òlt e un navèth filme de la colleccion Oralitat de Gasconha. Aquestes supòrts que difusan la lenca. L’occitanisme non pòt víver en arrefusar eth sué patrimòni. Aquerò n’a pas nat sens. Senon que poderam « estar chipicós e soscar pregondament dins l’encastre d’ua refleccion bèra sus la renavida o la creacion de la lenca gràcias aus actors culturaus ». Totun, ad açò un occitanofòn « naturau » n’i entenerà pas jàmes arren.

Sebastian Pugin

Novèlas Aigaberdenc, Marpoc - p.4 Edicions Libres, CD, DVD - p.6 Lo Retrait Paul Burgan - p.8 Le dorsièr Total Festum - p.10 Ne parlam Salon del libre occitan - p.14 La Prima d’Òc - p.15 Article scientific Lenga d’òc : darrèrs bohets ? estudi de F. Bernissan - p. 16 Lenga Avançar - p.24 Agenda p.26 Lo Diari et LoDiari.com Une publication de l’Institut d’Études Occitanes de Midi-pyrénées 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse Rédacteur en chef & Directeur de publication : Sébastien Pugin Journaliste, Photographe & Maquettiste : Aldric Hagège Stagiaire: Pierre Molin Impression : CDS, 5 pl du Parlement, Toulouse Remerciements à tous nos contributeurs, partenaires et relecteurs

Cronica Se volem lutar contra eth amarumi ambient … e qui sap ? lhèu de ua faiçon diferenta, entad acabar eris setmèstre….ua auta postura :

Professor : Qué devi hèr entà despartir 11 mandòrras entre 7 personas ? Professor : Joaquim, digatz-me lo preEslhève : Ua purèa de mandòrras, Mossur ! sent de l’indicatiu deu vèrbe anar’n. Eslhève : Que’n vòi, que’n vas, que’n va… ( que i a logica !) Professor : Més viste ! Eslhève : Que correm, que corretz, que corren ! Professor : « Que plavèva », quau temps ei ? Eslhève : Qu’ei maishant temps, Mossur.

(E qu’ei vertat, nani ?)

(Shense cap de dobte !) Professor : « Quantes cors, avem ? » Eslhève : Dus, Mossur. Professor : Dus ! ? Dus escolans qu’ arriban en arretard a l’es- Eslhève : Tiò, lo vòste e lo mié ! còla. Que s’an a explicar. (la logica qu’at explica… corrèct !) Lo permèr eslhève que ditz : – Que’m sòi desvelhat en arretard, Mossur. Que saunejavi de qu’èri anat en Polinesia e lo viatge qu’a dura hèra longtemps. Lo segond eslhève que ditz : Professor : E podetz díser’m lo nom de 5 – E jo, que’u sòi anat còlher a l’aeropòrt. causas aón e i a lèit ? (Beròi argumentat …nani ?) Eslhève : Si Mossur. Un hromatge e…e… quate vacas…. Un estudiant de dreit, quan l’ interrògan a l’orau : – Ua frauda, qu’ei ? Arresponsa de l’eslhève : – Qu’ei çò de qui hètz en l’òra, Mossur ! Lo professor, inquietat : – Ah… ? alavetz, explicatz-ve…. – Be, ditz l’eslhève, en seguir lo Còde Penau, aqueth de qui aprofieita de l’ignorància de l’aute entà portar’u prejudici que comet tua frauda.

(Digatz-me aón e s’ei enganat)

Arregenta : Tòni, digatz-me, en sinceritat, que pregatz avants cada arrepaish ? Tony : Nani, madama, no n’èi cap a besonh… mamà qu’ei ua hèra bona cosinèra. (shense comentaris)

(E alavetz… ena logica... faus o pas ?)

Arregenta : Brunò, quau nom e dam a ua persona de qui persegueish a parlar quan los autes e no s’interesseràn pas ath subjèct ? Arregenta : Artur, la tua arredaccion « lo Brunò : … Un professor ? ? ? mié can » qu’ei tot pariera d’aquera deu tué hrair. Que l’as copiat ? (la més bona de totas, ça’m par) Artur : Nani Madama, lo can qu’ei lo madeish. (Se trobatz més logic… que crèbas ! ! ! ! ! !)

Pèir Lobère

Novèlas Una sorça novèla Es pas un article d’idrologia. Non. Mès anam plan parlar d’aiga. D’Aigaberdenc : la novèla associacion que s’es creada sus la comunautat de comunas dera vath d’Argelès-Gasòst. Lo Diari : Per començar, qué vòl díser « Aigaberdenc » ? Perqué causir aqueste nom per l’associacion ? Aigaberdenc : « Aigaberdenc » qu’ei lo nom d’un arriu. Qu’avè ua foncion de marcaire de l’espaci en Lavedan, mes tanben deu temps : que serviva mès particularament d’arrelòtge a la cort d’Arràs a l’epòca medievau. Los elements d’explicacion que son dats suu blog de l’associacion : http ://aigaberdenc. over-blog.com/

Quin es l’objectiu de l’associacion, perqué foguèt creada ? A. : L’associacion qu’ei estada creada entà perméter l’organizacion d’eveniments en occitan en Lavedan. Que i a ja un cors setmanèr d’occitan. Que’s vòu tanben clarament inscríver dens las amiras de l’Institut d’Estudis Occitans. Quines son les projècts, las accions previstas ? A. : Que servirà de supòrt a manifestacions organizadas dens lo quadre de la « Maison de la paraula », lòc d’animacion culturau sostengut per la comunautat de comunas de la vath d’Argelèrs-Gasòst : cantèras que son previstas dab ua premèra organizada dab los cantaires pirenencs de la corala « Arielès », estagis de cant entaus mainats, mòstras...

COCeVO va son camin Les talhièrs de danças, le quatren divendres de cada mes, plan presats de totes e sustot dels enfants que ne mancan pas un. Les encontres musicians-dançaires le dusau divendres son seradas dins las salas a l’entorn de Carbona, La Caunha recebèc per le prumèr còp le Cercle Occitan de Carbona e deu Volvèstre (COCeVO) le 9 de janvièr, una serada hestiva, la data es ja presa per l’an que veng. Sent Ilari èra au mes de heurèr, e per le mes de març es le Fossat. Las cantèras cada quinze jorns le diluns, an vist l’equipa grossir de quatre novèls membres, e les cants evoluisson a tres voses. La dictada se hasquèt enguan a Carbona organizada per le COCeVO ; estèc a l’onor ambe Joan Boussaguet que recebèc le tresau prèst, e Michelle Guiraud le dusau. Las parladissas que son cada tres meses, son un moment hestiu, una aubèrga Occitana, a l’entorn de la quina cadun parla, conta, canta, en integrant le mès possible las quauquas personas que parlan pas, e pauc a pauc se botan a parlar ambe totes. Un moment màger es le catòrze de març de 2015, que a l’ora ont escrivi es pas passat : la jornada en amistat a Andriu Lagarda. Mes vos donerèi las informacions le prochain còp. Una jornada omenatge per l’òme que a trabalhat les tres quarts de la sièu vida per la lenga e la cultura Occitana. Estèc le prumèr, ame nòste amic Joan Guilhem, a difusir las prumèras emissions d’Escotatz a Radio Galaxie a la debuta en 1981. Auèi se ditz irós que l’aventura siguisca son camin, ame l’equipa de benevòls deu COCeVO. L’equipa de Michel Pezé, President deu COCeVO ambe l’aduja de la comuna de Carbona an programat le concèrt deu grop Nadau le 17 d’octobre 2015 a 21h. Las plaças son numerotada, e limitadas se cau adreiçar a l’ofici de Carbona.

Joan-Loís e Genevièva se preparan a l’enregistrament d’Escotatz, a Radio Galaxie

L’Estancabra : per un cafè occitan L’Estancabra es una associacion portada per un trentenat de personas, qu’a per objectiu la dobertura, a Tolosa, d’un cafè cultural associatiu. En efièit, dempuèi la barradura en decembre passat de l’Estanquet, existís pas mai de cafè occitan a Tolosa. Aqueste luòc aurà per tòca de valorizar la creacion culturala d’expression occitana, de refortir los ligams entre las generacions e entre los abitants del barri ont serà e sustot de permetre qu’existisca un endreit ont se pòt parlar, escotar e descobrir la lenga occitana. L’associacion s’inscriu dins un procediment responsable en favorizant l’economia locala, sociala e solidària. L’Estancabra organiza de seradas de sosten en esperant de trobar un local. Informacions sus www. facebook.com/estancabra

N°25 – Prima 2015

39ena Universitat occitana d’estiu de Nimes : « L’occitan dins totes sos estats » Passadista l’occitan ? Lo mite del bon vièlh temps ? Que te sabi, ieu… Se rendre a l’Universitat Occitana d’Estiu (U.O.E.) a la debuta de julhet venent serà saique l’escasença de prene la mesura d’una tota autra realitat. La tòca de la M.A.R.P.OC (Maison d’Animacion e de Recèrca Populara OCcitanas) que prepausa cada an aquela manifestacion unenca dins Occitània tota serà de portar testimoniatge d’una vitalitat culturala, apuejada sus una istòria rica mas plenament dobèrta sus la modernitat del monde de l’ora d’ara. L’occitan, tant coma las autras lengas regionalas o nacionalas, a sa pèira de portar dins la bastison d’un avenidor frairal, que ditz de non a l’uniformizacion culturala. Present dins las tecnologias actualas, dins los mèdias, fòrt d’una literatura rica e de qualitat, l’occitan, malgrat to-

tas las atacas qu’a patit long dels sègles, a trapat los mejans de resistir, d’existir e los nombroses intervenents que se succediràn al fial de las cinc jornadas de l’universitat ne portaràn la pròva absoluda. Libertat d’expression, paraula tragicament tornada a la mòda d’aquela passa, vaquí la batèsta qu’avèm causit de menar dempuèi tant de temps, l’existéncia e la perennizacion de manifestacions coma aquela U.O.E. es aquí per afortir nòstra volontat d’aparar aquel drech fondamental. Lo programa detalhat es en cors d’elaboracion mas serà coma cada annada ric e variat amb conferéncias, talhièrs de lenga e de civilizacion, espectacles, presentacion de libres novèls, cadun, segon son gost, i traparà de qué s’entresenhar, de qué se divertir, de qué soscar dins un ambient calorós e dobèrt. Jòrdi Peladan, president Marpoc

39ena Universitat Occitana d’Estiu de Nimes, Centre Agora, impassa Jean Macé, del 4 al 8 de julhet de 2015

Entresenhas, programa e inscripcions ; albergament : M.A.R.P.OC, 4 car. Fernand Pelloutier 30900 Nîmes (del dimars al divendres : 9h-12h e 14h-17h) 04 66 76 19 09 – marpoc2@wanadoo.fr o ieo30.org

La bibliotèca Joseph Vaylet a Espaliu Quand defuntèt en 1982, lo poèta-felibre Joseph Vaylet laissèt una òbra de las bèlas : un vintenat d’obrages en francés e en occitan, un grop folcloric, un musèu de las arts e tradicions popularas e sa bibliotèca. Per testament, doas associacions (Amics del musèu e Amics de J.V.) siguèron cargadas de conservar la bibliotèca e de contunhar l’òbra d’edicion. Los libres son estats repertoriats e conservats dins de bonas condicions dins las ancianas presons d’Espaliu. Mai de 6 000 obratges en francés, un milierat de libres en occitan e un molon de revistas e de jornals occitans de totes los caires d’Occitania. Fa dos ans l’associacion dels amics

Photo : EstL. VdP

de J. Vaylet qu’aviá fòrça vielhit tornèt demarrar a l’iniciativa de membres del cèrcle IEO de RoergueNaut. Dins un primièr temps avèm remosat dins una sala tot lo fons occitan, avèm inventoriadas las revistas e los jornals. Mas coma sèm pas d’especialistas avèm demandada l’ajuda del CIRDOC per realizar lo catalogatge, metre en linha aquel catalòg e numerizar çò qu’o èra pas. A flor e a mesura que fasiam l’inventari nos sèm trachats que i aviá tanben un fons etnologic, folcloric, linguistic important que pòt interessar un fum de cercaires. J. Vaylet a tanben laissats sos dossièrs de trabalh en occitan que nos cal classar e per un bon nombre publicar : tèxtes en vèrses per marcar los 11 de novembre pendent prèp de 50 ans – contes – cançons – sornetas o istorietas de tota mena – las òbras jamai publicadas del poèta Villiers de Sant-Genièis… Es un long trabalh que nos espèra, mas i a talament de pepitas a far lusir ! E amb l’ajuda d’especialistas capitarem ben a far quicòm pel monde occitan. Nos agradariá de poder recebre de cercaires. Aquò se farà dins qualquas annadas dins la mediatèca en projècte ont un espaci important serà consacrat a la bibliotèca J. Vaylet.

N°25 – Prima 2015

Edicions Jan Lafon, l’abat collector A la prima de 2015 sortirà una causida de contes collectats e adobats per l’abat Jan Lafon de Ròcamador. Nascut en 1922 a Ròcamador dins una familha de païsans, presarà tota sa vida sa lenga occitana. Aurà tengut d’atraçar contes e cançons, legendas e cresenças, çò prumièr per escrich, après amb un magnetofòn. Es tant òme de glèisa coma occitanista e aital sèg la rega entemenada pels nombroses curats carcinòls que s’afusquèron per publicar lor lenga dins las pus polidas òbras : Gustin Gari, Juli Cubainas, Antonin Eretièr, Amadiu Lemòzi, Silvan Tolza...etc. Es l’etnològa Martina Bèrgas del Conselh General d’Òlt qu’a prepausat a l’abat que tot lo seune fons siès pausat als archius departamentals e que se’n publiquès una part, aquela dedicada als contes e racontes. L’abat z’a ben volgut e l’IEO d’Òlt a collaborat amb el amai Martina Bèrgas per l’edicion d’aqueles tèxtes. L’associacion La Granja a collaborat de son pam a l’edicion d’unas bendas enregistradas per l’abat. Lo trabalh acabat presentarà un libre en edicion bilingua occitan-francés de 226 pajas acompanhat d’un disc que recampa onze contes e racontes enregistrats per

l’abat. Se poirà crompar al prètz de 19,90 €. La publicacion d’aquel libre-disc es una pèira de mai ajustada a l’entrepresa de publicacion menada per l’IEO d’Òlt qu’es content de tant e mai que los finançaires d’aquel libre son mai que d’occitanistas : l’i comptam en mai de l’IEO d’Òlt lo Conselh General d’Òlt, la Comuna de Ròcamador e l’associacion dels Amics de Ròcamador. G.B.

Le Rochegude novèl Le Centre Cultural Occitan d’Albigés prepausa una novèla edicion dels Tèxtes pebrats de Rochegude. A la siá mòrt, les libres jutjats tròp licencioses foguèron cremats. Les manuscrits preservats, long de sa vida (1741-1834) Henri Pascal de Rochegude a copiat aqueles tèxtes pebrats en francés, en occitan, en espanhòl… En prensentant una seleccion dels tèxtes, le libre ne presenta tanben un autre biais de veire aquel marin, òme politic, romanista, filològ, bibliofil e erudit albigés. Rochegude, Textes osés / Tèxtes pebrats, Presentacion de Raymond Ginouillac, Febrièr 2015 7 € En venda al CCOA 28 carrièra Rochegude 81000 ALBI 05.63.46.21.43 centre-occitan-rochegude@orange.fr centre-occitan-rochegude.org

Retrait de Rochegude, Luce Rodière (detalh de la tempa)

N°25 – Prima 2015

A l’ombra d’un manguièr Amb A l’ombra d’un manguièr, la colleccion Vendémias de l’Institut d’Estudis Occitans-Aude publica las 23 cronicas que l’Aurelian de Chaire consacrèt als sièis meses passats en 2014 al Senegal cò dels païsans de Casamança per un projècte de solidaritat e de cooperacion agricòla. Abòrda en lenga nòstra mai d’un tèma : l’agricultura locala, lo pes de la mondializacion, la cooperacion internacionala, la colonizacion, l’educacion, las lengas, los rites, los jòcs e espòrts, las fèstas, la cosina, etc. : « Aquel viatge foguèt la descobèrta d’una cultura diferenta e dels travèrses de la globalizacion qu’en çò nòstre coma endacòm mai capitan de desvalorar los pòbles païsans. A l’ombra d’un manguièr senegalés, posquèri apreciar un biais de viure respectuós de la natura e fòrça uman. » A aquestas cronicas, s’ajustan unes documents : lo raconte d’una vida de païsan ; la recèpta del Yassà-Polet ; una part linguistica originala : lexic occitan-pul, provèrbis e poèmas... A l’ombra d’un manguièr, Aurelian de Chaire, IEO Aude, Colleccion Vendémias, 56 paginas, 21x29,7 cm ; Un quasèrn central de fotografias en color 10 €

« Dins aquesta partida de las edicions, vos prepausi de vejaires, d’impressions sus la produccion occitana del moment. » Aldric Hagège

Ai vist, ai legit

Souscription du DVD / Soscripcion t

a frontièra es teuna entre le trebalh del documentarista e un folclorisme als escaufits de formòl e naftalina... O pus mal encara : d’aquela condescendéncia pel representant d’una cultura minorizada, sovent rurala, le novèl « bon salvatge » d’una camèra tròp sovent parisenca o, al mens, « parisianista ». Aquò dit, qué fa un bon documentarista ? Pensi qu’es sustot una question d’importància presa per la persona qu’es darrièr l’objectiu. De cantas e de tèrra es – evidentament – del bon costat d’aquela frontièra. Es un film de Sylvain Carrère mès, a l’invèrs d’autres, i vesèm pas e ausissèm a pena l’òme. La paraula es daissada als entrevists. Questionats sus la practica del cant polifonic, d’òmes e de las femnas dels vals d’Azun, Estaing e Ouzom, s’expriman liurament. Pensi pas que le resultat siá vertadièrament un documentari... Pas vertadièrament un film tanpauc... Es mai un retrait : una fresca entre las generacions e las personas, representacion d’un luòc a l’entorn de la practica del cant. Tot aquò sus fons de païsatges pirenencs somptuoses. Un retrait de viure e escotar.

Ce film est une photographie de la pratique du chant polyphonique dans Estaing et Ouzoum, par le biais d'une galerie de portraits de femmes et d' De cantas e de tèrra, De chants et de terre, un film de Sylvain Carrère, 28 min, 15 €. Film de 28 minutes en langue occitane-gasconne, sous titré en français.

Solament per soscripcion, bulletin disponible sus http ://www.lodiari.com/2015/03/09/de-cantas-e-de-tèrra/

N°25 – Prima 2015

Fiche de pré-vente

à retourner accompagnée de votre règlement par chèque bancaire, à l’ordre de Numé

Chèque à envoyer chez Sylvain Carrère- 48 chemin Pey – 64460 Lama

Lo Retrait

Paul Burgan Autor d’obratges coneguts e reconeguts sul subjèct (cf. pagina venenta), animator de las passejadas toponimicas de Montalban pendent la Prima d’Òc (cf. p.15), Paul Burgan es çò que cal apelar una figura màger de la toponimia. L’avèm rescontrat e interrogat sus aquela disciplina de la lenga. Lo Diari : Vos podètz presentar en qualques mòts, per començar ? Paul Burgan : Soi Paul Burgan, professor retirat de Letras Classicas e sòci de l’I.E.O. dempuèi mai de quaranta ans. Demòri a Montalban e soi president de l’Associacion Antonin Perbòsc. Ai participat dins las annadas setanta e uèitanta a l’Escòla Occitana d’Estiu ; Foguèri cap-redactor d’un jornal occitan pendent vint ans. Ensenhi l’occitan sens interrupcion dempuèi 1966. Me soi especializat dins las recèrcas en toponimia : ai escrivut la Toponymie du Tarn-et-Garonne ambe Andrieu Lafon, articles dins de revistas e rubricas dins la tièra « Al Canton », ect.

Avètz publicat, entre autres, Toponymie de Montauban e Toponymie du Tarn-et-Garonne. Abans tota autra causa, qu’es aquò : la toponimia ? Per vos, qu’es son objècte, sa finalitat ? Coma passa le trebalh d’un toponimista, quinas son las aisinas, le metòde ? P.B. : La toponimia es l’estudi dels noms de lòcs e es ligada a l’antroponimia (estudi dels noms de personas) per donar l’onomastica. La toponimia fa partida de l’ensemble que se sona la Linguistica. Consistís a cercar e trobar (s’es possible) tot çò que se pòt dire sus aqueles noms « pròpris ». Plan segur, lo metòde emplegat es lo dels cercaires : recampar las atestacions del nom, de sa creacion a sa fòrma actuala, indicar son evolucion, son origina, sa significacion, ect. Cal aver una coneissença precisa dels libres fondators (de Longnon a Negre, en passant per Vincent e Dauzat-Rostaing) e dels metòdes de recèrca qu’utilizèron. Lo latin, lo galés e lo germanic son plan segur necessaris per poder tot explicar, mas, mai que mai, dins nòstre país, l’occitan, qu’es la lenga de creacion de quasiment totes los toponims. Cal tanben conéisser la paleografia per poder des-

N°25 – Prima 2015

chifrar los documents ancians (çò qu’es pas lo mai aisit). E cal prendre son temps ! Per ben far, caldriá collectar las tradicions oralas que, de còps que i a, nos aprenon de causas. Mas cal dire qu’aquel collectatge ven de mai en mai dificil : los locutors « naturals » son escampilhats dins los païses de plana e son de mens en mens nombroses. Se cal pressar per recuperar tot çò qu’es possible, mas cal anar viste ! Quin ròtle per la toponimia e los seus scientifics dins la defensa e la promocion de la lenga (e la cultura) occitana ? P.B. : La toponimia es una disciplina essenciala per l’istòria de nòstra lenga. Mas, mai que mai, los toponims son los sols mots occitans que son emplegats per tot lo monde (sens que se’n apercépian). Pauc de monde sabon que quand dison Castanet o Ginestous o Basso Cambo, parlan occitan. Me sembla qu’es important de ba far saber. Fau sovent de conferéncias e de passejadas toponimicas, e los auditors son totjorn estonats de véser que çò que pensavan èsser de noms « français », son en reali-

Toponimie du Tarn-et-Garonne : dictionnaire étymologique : les noms de communes, des anciennes paroisses et des lieux-dits importants. Paul Burgan et André Lafon, Associacion Antonin Perbòsc, Montalban, 2009, 387 p. (agotat a la venta, disponible en bibliòteca)

tat de noms occitans amagats. Pensi doncas que los estudis toponimics locals o regionals son una de las melhoras mediatizacions que la lenga occitana pòsque aver. Malurosament, la dificultat de la recèrca fa qu’aquela disciplina manca de « braces » ! La Nouvelle Revue d’Onomastique, dins los rendut-comptes de lectura del numerò 49-50 de 2008, e mai precisament Pierre-Henry Billy dins l’article consacrat a vòstre Toponymie du Tarnet-Garonne, conclutz « souhaitons (...) que ses auteurs veuillent bien lui donner une suite en étudiant le département voisin du Lot-et-Garonne ». Avètz de projècts dins aqueste sens ? P.B. : Far una monografia sus un departament demanda de far de recèrcas dins aquel departament e aquò es tròp pesuc d’anar e venir pendent de meses de Montalban a Agen, per exemple. Pel moment, me contenti de far d’articles per de revistas e de preparar conferéncias e passejadas toponimicas ; mas, avèm començat doas monografias per doas comunas del departament, sens saber se poiràn èsser editadas (per de rasons financièras, plan segur).

Toponymie de Montauban, Les noms de lieux-dits de la commune. Paul Burgan e André Lafon, Associacion Antonin Perbòsc, Montalban, 2014, 573 p., 30 €

N°25 – Prima 2015

Lo Dorsièr

Total Festum

N°25 – Prima 2015

Fèsta de la catalanitat et de l’occitanitat : Total Festum Quand se parla del Total Festum, se parla d’un festenal d’importància. Per donar una idèa, podèm regardar l’edicion 2014 : 48 partenaris, 68 comunas, mai de 110 concèrts e balètis e mai de 192 500 € engatjats per la Region Lengadòc-Rosselhon. Anam parlar del Total Festum : per començar, nos podètz presentar un pauc aqueste eveniment ? M. Marcel Mateu, Conselhièr Regional de Lengadòc-Rosselhon, delegat a las culturas occitana e catalana ; President del Cirdòc : Moment de convivialitat transgeneracionala e acampada festiva, la fèsta de la Sant-Joan fa partida de nòstras tradicions regionalas. L’acamp a l’entorn del fuòc se viu als quatre cantons del territòri, del vilatge mai pichon a l’aglomeracion mai granda. Es aquel moment qu’a causit la Region Lengadòc-Rosselhon per crear en 2006 la manifestacion Total Festum amb per tòca de promòure lo catalan e l’occitan, las lengas e culturas istoricas d’aquel territòri. Amb aquel eveniment, la Region a volgut prepausar al grand public l’accès gratuit a de produccions culturalas, festivas e participativas, representativas de la diversitat e de la riquesa de las lengas e culturas regionalas. Le Total Festum mòstra ligams entre las culturas occitana e catalana. Qué motiva aqueste apròchament ? M. M. : La region Lengadòc-Rosselhon es rica de sas doas lengas istoricas, que son tanben doas lengas « sòrres », intercomprensiblas : l’occitan e lo catalan. Al delai de la promocion de las lengas regionalas, Total Festum a per ambicion de faire conéisser al prèp de totes los publics la riquesa que representa lo plurilinguisme e lo dialòg intercultural, dins una region que de tot temps es estada virada cap a la Mediterranèa. La Region Lengadòc-Rosselhon mena le projècte, mès es pas sola. Quines son les autres participants ? Cossí s’organiza un festenal tan grand, dins tota una region, amb le Conselh Regional, e las associacions ? M. M. : Emai la Region Lengadòc-Rosselhon siá

a l’iniciativa de Total Festum e ne pòrte l’organizacion, s’apieja dempuèi la debuta sus d’actors del territòri que respondon a un apèl a projècte. L’idèia es de crear una vertadièra emulacion sus l’ensemble de la region per prepausar d’eveniments occitans e catalans. Las associacions qu’òbran tota l’annada per la promocion de las culturas occitanas e catalanas an aital pogut installar dins la durada d’eveniments novèls e lor donar un ample mai grand mercés a l’ajuda de la Region. Caliá crear de rescontres entre los artistas e los programators locals. Nos podèm rendre compte aprèp dètz ans d’existéncia que Total Festum es plan implantat dins lo païsatge de las manifestacions culturalas del territòri. Per pròva, lo nombre de participants aumenta cada annada ; Total Festum desvolopa l’audiéncia de la cultura occitana sus l’ensemble del territòri regional. Cossí se presenta l’edicion 2015 ? Quines seràn les grands rendètz-vos de pas mancar ? M. M. : Coma 2015 es la 10ena edicion de Total Festum, l’eveniment serà ongan particulièr amb un programa fòrça ric mas que s’inscriu dins la continuitat de las annadas precedentas. Es impossible de detalhar l’ensemble de la programacion en qualques mots, podèm ça que la reténer qualques moment fòrts : • l’abans-primièra, d’abòrd, que se debanarà a Montpelhièr al teatre de la Vista lo 12 de mai en serada ont una cinquantena de liceans presentaràn una pèça inedicha de Max Roqueta : l’adaptacion en occitan de L’infèrn de Dante. • los escrivans seràn a l’onor amb un collòqui excepcional a Narbona que reünirà especialament los escrivans de la Mediterranèa (italians, catalans, marroquins, occitans, etc.) qu’a travèrs lors escriches, òbran per la patz. • la joinessa serà fòrça presenta tornamai ongan amb per exemple gaireben 400 enfants venguts

N°25 – Prima 2015

de Cerdanha tota e que s’acamparàn a l’entorn de la flama que davalarà del Canigó amb cants, danças tradicionalas e fabricacion de ramelets que poiràn tornar menar a l’ostal per festejar la Sant-Martin. • los trobadors seràn evocats a Maruèjols, vila de Bernat Sicart amb una programacion qu’anarà de l’Edat-Mejana als fòrça actuals « Doctors de Trobar ». • lo grand recampament dels violons de Sauva a la debuta del mes de junh festejarà el tanben sos dètz ans d’existéncia e de partenariat amb Total Festum. • lo final a Grussan a l’escasença del festenal dels espòrts tradicionals amassarà dins una granda fèsta los animals totemics, los gigants de Catalonha, las bodegas de la Montanha Negra, los autbòis lengadocians, los pifres, los tamborinaires, los castellers, las sardanas, los violons, los coblas e la musica catalana electronica. Fòrça eveniments doncas, que poiretz descubrir dins lo programa que sortirà tre la debuta del mes d’abril. Participarà le CIRDÒC de Besièrs al Total Festum ? La Mediatèca ocupa un ròtle particular dins l’organizacion del festenal ? M. M. : La Region Lengadòc-Rosselhon a sus son territòri la granda bibliotèca de la lenga e de la cultura occitanas, es tanben una chança per l’ensemble de las politicas de desvolopament de la lenga e de la cultura. Lo CIRDÒC acompanha de projèctes nombroses locals e permeton per exemple a de manifestacions mai freulas, coma las a l’entorn de la literatura o de la difusion de las coneissenças, de poder èsser presentas dins las festivitats prepausadas. Monta tanben d’exposicions, de rescontres,

e acompanha qualques grands eveniments qu’an besonh d’un temps de preparacion e de creacion. Ongan, es lo poèta Leon Còrdas que serà a l’onor pendent tres jorns sus lo site extraordinari de Menèrba. L’òbra d’aquel grand escrivan occitan serà mesa en musica per mai de quaranta musicians actuals acampats a l’entorn del collectiu Còpsèc. Un album deuriá tanben sortir a la seguida d’aquela creacion que mescla patrimòni literari e musica actuala. Quin public pel festenal ? Es un eveniment màger de la vida culturala de la region ? M. M. : Coma lo nombre d’eveniments, lo public fa pas que créisser cada annada. En 2014 èra quasi 70 000 espectators qu’an participats a l’ensemble de las manifestacions. Aquel public es fòrça divèrs mas subretot transgeneracional. Essent donat lo nombre e la diversitat de las manifestacions prepausadas, n’i a per tot lo monde ! Es coma aquò qu’èra estat imaginat a l’origina aquel festenal, e es ganhat ! Pendent un mes, l’occitan e lo catalan son incontornables dins la region tota, autant per los residents que per los toristas de passatge ! Ne sabèm mai sus l’edicion 2015, mès après ? Ja de projèctes per 2016 e per l’avenidor en general ? M. M. : Total Festum es una formidabla capitada que demanda pas que d’èsser desvolopada. Aquel eveniment professionaliza los programators culturals locals, desvolopa l’audiéncia de la creacion occitana e catalana sota totas sas formas - musica, teatre, literatura -, e fa conéisser la vitalitat de las lengas e de las culturas regionalas a un public de mai en mai nombrós. Per ieu, aquela manifestacion se deu generalizar a l’escala de la granda region que va nàisser en 2016 de l’union del Lengadòc-Rosselhon e de Miègjorn-Pirenèus. L’edicion 2015 de Total Festum metrà per exemple un pè dins Tarn. Voldriái qu’a l’imatge d’aquel festenal, qu’es la partida mai visibla de l’accion que mèna la Region Lengadòc-Rosselhon per desvolopar e promòure l’occitan e lo catalan, las politicas regionalas menadas per las doas regions per lo desvolopament de las lengas e de las culturas regionalas sortiscan afortidas d’aquela union.

N°25 – Prima 2015

Las dètz datas importantas de l’anada dels dètz ans • 12 de mai a Montpellier (34) : abans-primièra del Total Festum a La Vista amb una pèça inedita de Max Rouqueta : L’Enfer (adaptacion occitana del tèxte de Dante), interpretada per una cinquantenada de liceans ; • 30 de mai a Aigues Mortes (30) : Serrada « Résistance » près de la Torre de Constance, conférencia de P. Martel e spectacle de la Chorale Nadalenca) ; • 4 e 5 de junh a Marvejols (48) : tématica a l’entorn dels troubadors d’ièr e d’uèi, amb Manu Théron e Doctors de trobar ; • 5, 6 e 7 de junh a Sauve (30) : Fèsta dels violons, que festa tanben sos dètz ans d’existancia) ; • 13 e 14 de junh a Saint Hilaire (11) : un dels pus petits vilatges del Total Festum 2015 accueilh La Talvera ; • 20 de junh a Lamontélarié (81) : Total Festum en Miegjorn-Pirenèus amb la gastronomia e un concèrt de Joanda ; • 22, 23 e 24 de junh a Argelès (66) : grandas fèstas de la Sant Joan ; • del 25 al 28 de junh a Narbonne (11) : Grand colloquí dels autors de la Méditeranea (Israël, Maroc, Italie, Espagne…) sul tèma « Escriure per la patz » ; • 28 junh a M inerve (34) : un colectiu d’artiste rend omenatje a Leon Cordes, amb Lo Barrut, Aqueles, Graioli... • le 4 de julhet sus la plaça del molin a Gruissan (11) : 8ena edicion del festenal dels espòrts tradicionals e grand acampament de las culturas vivantas e del patrimoni immaterial del Lengadòc-Rousselhon : - Tota la jornada, mostras e realisacion d’emisions de radio en direct - 14h30 : demonstracion d’espòrts tradicionals (tambourin, quilha de 8, coursa camarguenca, ajustas, ramas tradicionalas, velas latinas …). Le public pòira ensajar tòt aquò ! - 16h00 : granda passejada d’animals totemics de Lengadòc e de gigants de Catalonha al son de las bandas e instruments tradicionals ; - 17h00 : degustacion de plats locals ; - 18h00 : darnièra bouvine e castelhes de catalonha ; - 19h00 : aperitiu Sud de la França, balèti catalan e occitan ; - 20h00 : grand banquèt dels partenaris ; - 21h30 : « Lo grand recampament » espectacle passejant al son des instruments traditionals del Lenguadòc-Rosselhon ; - 22h30 : Raph Dumas, musica catalana e mediterraneana électro.

Fotòs paginas e cobertura, amb l’aimabla autorisacion del CIRDÒC.

N°25 – Prima 2015

Ne parlam

Salon deu libre d’Òc I a de personas que presentam pas pus. Geors Nosella ne fa partida. Totjorn plan ocupat, le president de l’IEO del Gèrs a trobat le temps de respondre a las questions de Lo Diari sus l’eveniment organizat per l’associacion a la fin d’abril : le salon del libre d’òc. Es important de metre en avant la literatura occitana ? G.N. : Coma ac muisham dambe l’expausicion sus la Poesia en Gasconha, qu’ei la qualitat de las produccions intellectuaus occitanas, arreconegudas tanplan per la gent de poder, que hascoc lo jaç de la resisténcia culturau occitana. Ara qu’avem a l’encòp ua edicion diversa e ua escòla endeus mainatges, lo hèit de botar en davant la nòsta literatura qu’ei, mei que mei, ua accion normau tà non pas díser banala. Que s’escriu dens lo calendàri de las activitats, coma un rendetz-vos de la vita vitanta, demandat ça que la per la Comuna.

Qu’es aquò, la « Hèsta de l’arròsa e deu libre d’Òc en Gasconha » ? Geors Nosella : Prumèra causa… Lo Salon deu Libe d’Oc d’Aush en Gasconha que seguish un eveniment deus hòrts organizat per l’associacion Hier et Aujourd’hui en Gascogne, breç de l’IEO en Gèrs, que parlam deu “Salon des bouquinistes”. La Hèsta de l’arroòsa e deu libe d’Oc en Gasconha” que damora dens la dralha de l’associacion de cap a la Comuna d’Aush : balhar l’enveja de descobrir l’edicion occitana en tot animar la vila. En pr’amor d’aquò qu’avem pensat a la parelhada deu salon dambe la hèsta de Sent Jordi, tanben coneguda coma “Hèsta de l’arròsa e deu libe” en Catalunya. L’idèia qu’ei de ganhar los estatjants a la costuma deu present escambiat, deu libe endeus òmes, de l’arròsa ende las hemnas. Lo Salon que’s debana los 23 d’abriu a partir de 15 oras e lo 24 de 9 oras tà 18 oras. E lo salon del libre dins aquò ? G.N. : Lo Salon deu libe demora coma a la debuta un encontre deus editors d’òc dambe lo public. Que hasem animacions de cap aus professionaus, librarias o bibliotècas, tà promòver las publicacions navèras o ancianas. Qu’ei tanben l’escadença de comunicar dambe la premsa e de hèr coneisher la diversitat deu libe d’Oc, dumpuish la BD, los conéisher, dinc au libe scientific, en tot passar peus romans, la literatura endeus mainatges, los libes pedagogics.

Quina plaça pel libre en occitan dins le monde d’uèi ? Al temps del tot numeric, i a encara de plaça, de temps pel libre papèl ? Quitament s’es en occitan ? G.N. : Que i a astant plaça endeu numeric qu’endeu libe papèr. Lo libe qu’ei un objete polit, de tenguer en mans, de balhar en present ; atau de la hèsta deu libe e de l’arròsa, que la gent se pòt escambiar la flor coma los mòts, dambe lo plàser de balhar cap a cap e dens la medeisha mirada. Lo libe que se pòt miar en tot lòc, n’a pas besonh d’electricitat tà nos divertir o nos assabentar… Tà diser l’interès deu libe, pensam que se poiré escriver un pielot de libes. Cal es dins l’ensemble, le public del Salon ? Son lectors, locutors o simplament curiós ? G.N. : N’avem pas tant de curioses qu’aquò… O lavetz podem díser que curiós n’ei prumèr lo que vòu tornar encontrar la lenga mairau. Lo public qu’ei en recèrca de crompas, ende legir. Es que i a ja de projèctes per las edicions que venon ? G.N. : Ende hèr simple qu’em a nos virar de cap a la re-edicion de textes drin desbrembats, a doncas l’avénguer deu salon que poiré estar a l’entorn de l’escritura, de l’ajuda aus autors e a la publicacion, ua mena de collòqui. En 2015 dambe l’expausicion, que’s pòt véser uèi au Printemps deus poètas de l’Isla-de-Baish, haràm ua conferença sus « la poèsia en Gasconha, l’arreconeishença d’un poder intellectuau capvath los sègles ».

N°25 – Prima 2015

La Prima d’Òc del Tarn-e-Garona Es la sason : las primas d’òc florisson un pauc pertot. L’IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc es pas daissada de costat e organisa cinc jorns de festa, tot a long del mes d’abril.

a prima, Se la pòt pas crompar, se la pòt pas gardar. Es per tot le monde. La Prima d’Òc, es un pauc la meteissa causa : ne i a per cadun. La programacion se declina en cinc datas, repartidas sul mes d’abril, cada fin de setmana. Pas de melhor biais de celebrar le retourn de la polida sason ! Dissabte 4 d’abril – 15h : Montalban, Sala de conferéncia de l’ostal de la Cultura ; Conferéncia : « Omenatge a Yves Rouquette » animada per Joëlle Ginestet, Mèstre de conferéncia, directritz de la seccion de Lingüistica, Estilistica e Occitan a l’Universitat Tolosa II – Joan Jaurès, gratuit. Dissabte 11 d’abril – 21h : Verlhac de Tescon, sala de las fèstas ; Bal traditional amb Sèm D’Aicí, 8 €

Divendres 17 d’abril – 21h : Montalban, Temple de Sant-Martial, Concèrt : Sondòc, recital de cants polifònics occitans ; primièra partida pel talhièr de cant de l’IEO 82, 5 € Dimenge 19 d’abril – 14h30 : Montalban, plaça nacionala, Passejada toponimica a Montalban, animada per Paul Burgan, gratuit. Dissabte 25 d’abril – 21h : Lavilledieu, sala de las fèstas, Teatre amb la companhiá « Expression 176 » amb la pèça Lou fiançat dé la Hermine ; primièra partida : conte d’òc per Laëtitia Maux, 7 € Contact e informacion : IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc 307 av. de Montech, 82000 Montalban ieo82@orange.fr 05.63.03.48.70

N°25 – Prima 2015

L’article scientific

Lenga d’òc : darrèrs bohets ?

L’occitan-gascon dens las Pireneas centralas : situacion sociolinguistica, nombre de locutors, e representacions dens las Hautas-Pireneas. Resumit deus resultats.

1. Contèxte

3. Questionari sociolin- 4. Exemples de tracataQu’avem miat aqueths trabalhs guistic ments de las enquèstas sociolinguistics peu compte deu Ministèri de la Cultura e de la Comunicacion entre seteme 2013 e noveme 2014. La Délégation à la langa française et aux langues de France qu’enten conéisher la situacion vertadèra de las lengas, ací l’occitan-gascon parlat dens las Pireneas centralas, avant d’entinoar ua reflexion suus mejans a botar en òbra tà tornar avitar las lengas deu sué territòri. Qu’apareish de qui hè nacèra descríver l’estat reau de la lenga de qui òm vòu sauvaguardar tà adaptar las causidas a la realitat sociolinguistica de la lenga aquesta.

2. Testimònis

La confeccion de l’escantilh (cf. Fig.1) de las nostas 80 enquèstas s’empara sus tres eish : un eish quantitatiu, un eish qualitatiu (ací categoriau) e un eish geografic dab ua representacion deu Gers (12 entretengs), Pireneas Atlanticas (5), Hauta-Garona (3), Landas (2), Gironda (1) e Hautas Pireneas (57 entretengs). Fig.1 : L’escantilh Collectaire

Natius

F.Bernissan

L.Abrate

R.Lassalle

S.Carrère 21

3. Las perspectivas [futur envisatjat] : mediàs, ensenhament, vita publica, quin avénguer tà la lenga, pertinença de mes de reconeishença publica de la lenga (10 questions). Que nos avisèm en camin de qui aqueth questionari non sufiva a la presa en compte de l’ensemble de l’escantilh e deus camps possibles deus discors. Que hornim donc un volet especific tàus ensenhaires (10 questions), aprenents (6 questions) e pairs d’eslhèves (5 questions).

CDe – 80 ans – Canton de Lourdes-Est – Retractat obrier agricòla mossur - que’n sòi hèra fier jo de parlar patoès – que’n sòi hèra fier – eth de qui’s fot de jo de parlar patoès e be rappelle-toi je le fous à plat eh – ah ça c’est sûr que pòt estar enà vila de Lorda au milieu de tout le monde eh – o en ua hèsta n’impòrta on e

Eslhèves de 4au e 3au d’occitan bilingue – 14/15 ans - Collètge d’Arreau L1 : totara qu’avetz parlat deu grans-parents – los Neò-loc. Neò-natiu1 Aprenent Non-loc. gran-parents que parlan - los grans-parents – los vòstes 10 grops esgrans-parents que n’an bescolarisats 1 10 4 tiar ? 1 cors per L2 : tiò ! L1 : tots ? L2 : tiò - adultes L3 : non L1 : pas tu ? - L3 : non 4 5 4

Y.Rumeau Total = 80

Lo noste questionari sociolin4.1. Faiçon d’èster, ruraliguistic que compòrta finalament tat, fiertat e insomission sheissanta questions. Dm – 65 ans – Canton de Montaner (64) – Agricultor 1. Las practicas linguisticas [los usa- entà jo la – la lenga qu’ei utile – tges] : tipe d’aprentissage, frequença deguens la - deguens la mesura de presa de paraula, contèxte, inter- on pòrta valors – valors diferentas de çò qu’òm nos vòu har – har locutors (16 questions). adméter - - entà jo qu’ei utile sus 2. Las representacions [la conscien- aquò – autament non - - - pòt pas ça] : nom de la lenga, territoriali- estar utile que coma entà sauvetat, estatut, diglossia, consciença gardar valors qué – valors e comd’ua familha de lengas romanas, portament – entà jo qu’ei utile utilitat de la lenga (13 questions). entàd aquò -

1. La categoria deu néo-locutors que compren ua sos-categoria : los neò-natius. Que son los de qui an benefi-ciat d’un enviroament linguistic dens la lenga avant de l’aprénguer tà de bon.

4.2. Un estatut desvalorisat : de l’eretatge de la Revolucion aus cambiaments de la societat Mml - 30 ans – Canton de Vic-Bigòrra – Professora d’occitan d’abòrd las matematicas – lo francés – l’anglés – l’espanhòu – e puish après tu que t’arretròbas au hons – voilà – e òc : reflexions de collègas – o collègas qui van passar dens las classas après tu en díser « mès non – l’occitan n’ei pas un choès judiciós – que vòu miélher préner latin – o auta causa » – qu’ei quauqu’arren qui ei ua realitat – e qui’s passa sovent – hèra sovent Fe – 64 ans – Canton de LourdesEst – Agricultriça L1 : en quin endret e parlatz eth pat – eth lengatge ? L2 : e be tot eth temps - - tot eth temps L1 : metem enà maison ? L2 : enà maison - dehòra L1 : en’autò ? L2 : n’impòrta – pertot L1 : en vila ? L2 : en vila – non pas tròp – mès de còps parelh - s’èm tots dus – que parli patoès – parli aqueth lengatge puishque parlatz deth lengatge – pas deth patoès L1 : metem se l’André vos invita a la cafetaria o au restaurant – qué parlatz ? L2 : patoès - - que parlam patoès L1 : d’acòrd L2 : o alavetz se i avè monde qui’nse guerda tròp alavetz que parleram lhèu francés – [arríder] Dm – 65 ans – Canton de Montaner (64) – Agricultor lo grop familha tot aquò qu’ei en trin de – qu’ei en trin de disparéisher alavetz sai pas se’n cau parlar mès de tot aquò – òm que individualisa lo monde e aquò tanpòc ei pas pensi deguens la nosta cultura – la nosta cultura qu’ei d’estar libre - e solidari – donc - libre d’iniciativas – e solidari - socialament – mès pensi qu’adara tot

que’s vira de cap ad un indivi- alavetz n’èra pas escrivut coma dualisme qui hè que las familhas parlàvam sai pas qu’esclatan – los hilhs que’s foten pas mau deus pairs – e tot atau – Eslhèva de 3au d’occitan bilingue – 15 ans - Collètge d’Arreau 4.3. Ua reconquista arti- euh – tiò que pensi atau - pr’amor que – qu’ès important de transficiau 4.3.1. Divòrci entre praticas deus méter eth su – eth sué saber locutors e deus neò-locutors Escòla primària Calandreta – Pe – 30 ans – Professora d’occitan L2 : jo que l’apèri « occitan » – L1 : 8/11 ans - Canton de Lalobèra L1 : on la trobatz presenta deguens senon ? L2 : senon – la mia granla vita - de tot dia ? L2 : a l’escòla mair que l’apèra « patoès » – L1 : perqué ? L2 : pr’amor qu’ei atau Dm – 65 ans – Canton de Monta- qu’apèra la lenga qui parlava quan èra petita – tot simplament ner (64) – Agricultor dab qui la parli abituaument ? - L1 : quan e dab qui l’as apresa dab digun – adara – dab digun aquera - - ? quasi - – i a pas arres qui parla L2 : que l’èi apresa a l’escòla – en mes – qu’ei tot a fèit improvisat collètgi – que comencèi en quatau quan parli la lenga – bon que i a - - en opcion - - mès qu’ei la lenga monde au vilatge dab qui assa- de la familha – mès ne l’aprengoi ji de parlar la lenga quan seràn pas dab la gran-mair ni dab la mes joens que jo – mès pas long- mair – sonque a l’escòla temps - - tenguen pas longtemps la conversacion – que va entà par- Mm – 40 ans – Professor d’occitan lar deu temps o per’quiu – de cau- L1 : qu’as pro de temps – qu’as pro sas – pas interessentas – mès après de – que tròbas que l’ensenhava pas mes luenh - - - qu’ei ua len- ment de qui as – de qui pòdes desga qui’s va apraubir d’era mèma velopar que permet la reconquista se continua atau puishque - òm de la lenga ? L2 : Reconquista qu’ei sent plan que lo monde n’an pas un mot un pòc hòrt tròp hami de la har víver –- atau L1 : en quate ans n’avem pas lo - puish que pensan qu’ei rempla- temps en quate ans d’après tu – l’obçada per ua auta lenga – de qui ei jectiu – n’ei pas possible d’arribar mes rica – que’us at an dit atau – e a – conquesir de bons locutors ? de fèit que va arribar puishque se L2 : en quate ans lhèu dab eslhèves lo monde l’utilisan pas entà par- bilingues – qui continuan eth bilar de causas pregondas – que’s va lingue aquí - - que’u vegem dab Cleapraubir-se – e après que serà çò mentina que parla plan - - - après qui n’an volut har - lo monde deu eths autes sus quate annadas quitanòrd – que serà un lengatge coma ment de bilingue n’ei pas tostemps an desparescut hèra de lengatges aisit d’aver un bon bon nivèu - - e en França – quauqu’arren qui que manca totun – era etapa deth liexista pas mes qué – sonque suus cèu tàths bilingues – n’i a pas mes – libes o enregistrats tanben lhèu – eth tipe qui arriba ath licèu – que van a Lanamezan – ne van pas aver se tié deguens lo temps d’ensenhament bilingue – donc que Ly - 80 ans – Retractada – Can- se van tornar trobar dab eslhèves qui començan - - a còps – donc n’i ton de Lourdes-Ouest sai pas perqué – non – sai pas a pas aqueste vam – qui pòt contitròp leguir - - en jornal que i avè nuar – que mancaré aquò que penavut articles en patoès - - qu’avèi si – de continuar eth bilingue deth dificultats entà leguir-us – tà primari – collètgi - e licèu - - que compréner de plan eths mots – o manca que pensi

4.3.2. Pistas de solucions ? Eslhèves de 4au e 3au collètge de Vic-Bigòrra – 14/15 ans [sortits de l’escòla bilinga de Rabastens de Bigòrra] L1 : qué caleré hicar en plaça d’après vos entà favorizar aquera lenga ? La hèr desvelopar ? L2 : L’obliger L1 : l’obligar ? Coma la podem obligar ? L2 : e be que podem passar a la telé – e après oblijar L3 : obligatoire a l’escola L1 : Obligatòria a l’escòla ? E a la telé tanben ? L2 : non – fasem passar a la telé

qu’ei obligatoire occitan – et après comme ça tout le monde le parle L1 : d’acòrd – donc ua campanha de comunicacion - -L2 : hum hum – L1 - qué encòra ? D’autas ideas atau ? L4 : a l’escòla L1 : a l’escòla ? - L4 : ua òra – per setmana – L2 : mais non – tout le temps Djm – 40 ans – Agricultor – maire – Canton de Lourdes-Est a bèths còps eths pouvoirs publics - quan eths joens se’n van atau - entà començar era vita – se n’i a qui parlavan patoès drin mes plan – lhèu que’us poderín aidar mèma

drin mes financierament – entà encoratjar eths dròlles deth licèu tàths bilingues – n’i a pas mes – eth tipe qui arriba ath licèu – que van a Lanamezan – ne van pas aver d’ensenhament bilingue – donc que se van tornar trobar dab eslhèves qui començan - - a còps – donc n’i a pas aqueste vam – qui pòt continuar – que mancaré aquò que pensi – de continuar eth bilingue deth primari – collètgi - e licèu - - que manca que pensi

5. Quauques resultats.

5.1. Interlocutors e frequença de presa de paraula

Categoria

Usatge

Interlocutors

Natius

Tiò / o non si tròp isolat

Dab d’autes natius

Neò-locutor

Tiò, pòc frequent

Dab neò exclusivament

Neò-natius

Tiò, pro frequent

Dab un natiu e un o dus neò

Aprenents

Non

Jàmes o quauques mots dab l’ensenhaire

Frequença de presa de paraula en occitan-gascon. Categoria

Frequença 40 % deus natius non l’emplega pas jàmes. Lo terç l’utilisa au mensh un còp per setmana au marcat, en tot hèr las crompas, a la visita Natius au cementèri. Un quart la parla tot dia. Los salariats de la lenga l’utilisan tot dia en situacion d’ensenhament. Los autes l’emplegan coma un còp per setmana au parat d’encontras dab d’autes néo-loNeò cutors. Qu’utilisan l’occitan-gascon tot dia : sia deguens la loa profession, sia dab los loés dròlles, Neò-natius dab natius o neò-locutors. Aprenents

2 o 3 frasas per setmana dab l’ensenhaire.

Categoria

Transmission familhau

Òmes

Hemnas

Natius

Non

Non (o hòra la maison)

Non

Neò-locutors

Tiò, a còps

Rarament

Neò-natius

Tiò

A còps

N°25 – Prima 2015

Occitan-gascon e populacion de las Hautas-Pireneas (228 000 abitants)

Frequencia de presa de paraulas deus natius (ca 2850 personas dens lo dept. de las Hautas-Pireneas) Au mensh un còp/setmana 35%

Tot dia 25%

76%

Jàmes 40%

23% 1% Non-loc. prenhats

0% Locutors natius

Non-loc.

Neò-loc.

La categoria la mes representada qu’ei la deus locutors shens interlocutors.

5.2. Ua transmission marginau Los de qui transmeten la lenga occitana que son los locutors néo-natius e los néo-locutors salariats de l’occitan. Autan díder de qui lo fenomèn tòca un nombre redusit de familhas, quauqu’arren coma vint larèrs dens lo departament1. Que constatam de qui los òmes que transmeten mes que las hemnas. 5.3. Rapòrt a la lenga de la populacion deu departament La copadura de la transmission familhau Causas avançadas tà explicar la ruptura de la transmission familhau Politica Centralisme, Jacobinisme Parisianisme Economica Consumerisme Maquinisme, globalisacion Istorica Guèrras Caça aus « patois » Mediatica Radiò, jornaus Television, cinemà Mobilitat Exòde rurau (Im)migracions externas Cambiaments sociaus Esclatament de la familha Individualisme Estigmatisacion Éscòla, escarnis Espaci public Imatge de la lenga Amendrida Mada alfabetisacion en lenga Argumentari sintetic de l’utilitat de la lenga Utilitat de l’occitan-gascon Hons : Fòrma Essença-origina Proximitat natura Respect enviroament Proximitat monde Respect de l’òme Proximitat ajòus Eretatge, linhatge, arradics Istòria Curiositat Cultura Cants, musica Trabalh Valença Identitat Apartenença dobla

Viradura d’esperit : Efeits Amor de la tèrra PartatgeConvivialitat Simplicitat

Benefici personau : Interioritat Concret, reau Gaujor, amor, obertura Armonia

Sens critic Ironia, trufanderia Organisacion Alteritat ; Tolerença

Pacifisme Bonur Equilibre Umanisme

1. Aquera chiffra que va en créisher.

N°25 – Prima 2015

Suggestions e perpausicions d’accions envisatjadas peus testimònis. Ensenhament Accions Motivacions deus aprenents Tornar socialisar la lenga Beutat de la lenga Tornar crear lòcs de paraula Los arradics Utilisar la lenga dens l’espòrt L’istòria Comunicar sus la lenga Los racontes Escríver la lenga, panèus, l’aficar La « sinhatura de la région » Sostiénerr lo trabalh de las associacions Diversitat de pensar Organisar animacions Preservar la diversitat culturau Esvitar lo formatatge Lo legs deus ancians Per la sua literatura Coma ensenhar ? Formar los ensenhaires Balhar l’amor de la lenga

6. Conclusion de l’estudi

6. 1. Ressentit deus testimònis Los testimònis qu’an arcuelhut aquesta enquèsta de faiçon hèra positiva e qu’an hornit un materiau riche. Qu’avem trobat ençò deus locutors de l’occitan-gascon ua vertadèra reflexion sus l’estat de la lenga e lo sué devénguer. Aquera reflexion ei sovent pregona, argumentada e emprunta d’umanitat. Au demei deus nostes testimònis daubuas de las nostas coneishenças an dit causas de qui n’avèvan jàmei exprimadas de faiçon autan liura e obèrta. Que vegem duas explicacions en aquò : qu’ei probablament devut d’ua part au noste questionari obert e, d’auta part, a un besonh vitau de’s racontar, de s’exprimar : díder las cranhenças, las mets, los espers. Tots que soetan un avénguer a l’occitan-gascon. Ne parlan pas

Mediàs Los critèris Seriosèr De bon occitan-gascon Amuishar monde interessents Sos-titres en francés Los contenguts

Informacions localas ou regionalas Encoratjar los creators, las collec- Documentaris suu país, de beròis tas deus natius imatges, las montanhas, la flòra, la fauna De navèras accions Portrèits de natius Dialogar dab lo Val d’Aran, las L’espòrt : le rugbí, la pelota, la pevaladas italianas tanca Crear borsas tà encoratjar los Talk show neò-locutors Pairinar los aprenents Aprentissatge de la lenga Que los natius recebien aprenents Films, dessenhs animats doblats en occitan-gascon Que los natius perfeccionen los Films jogats en occitan-gascon ensenhaires [dens un segond temps]

jàmes d’un quau que sia separatisme. Çò qui s’a a hicar en plaça tà assegurar lo desvelopament e la transmission de la lenga que s’a a hèr dens lo respèct de las valors de la Republica au demei d’ua Euròpa obèrta sus la diversitat. A còps los nostes testimònis que son hòra d’eths. Lo tròp qu’ei tròp. Tota ua vita shens véger nada avançada sinhificativa sus la question linguistica… Los locutors que’s renden compte de la mort programada de la lenga si arren n’ei hèit rapidament. Un fonccionari que compara los locutors natius a bibliotècas vivas e que s’interròga : « quant de temps encòra e vam deishar s’evaporar aqueths richèrs ? ». Un retrèitat explica que los militants an crejut en daubuns, los miaires, qui n’an pas produsit los fruts escomptats. Aqueths espers decebuts, aqueras vitas a de-

N°25 – Prima 2015

morar ua amelioracion de la situacion deishan perplèxe. A maugrat los interdits, l’estigmatisacion, la sua absença desesperada dens la vita publica los locutors que s’obstinan a créger en un avénguer possible e que plaçan los loés espers dens la transmission de la loa lenga : per l’escòla, peus mediàs, per la presa en compte deus politics. Mès los testimònis constatan tostemps uei ua volontat politica e tecnocratica de freinar lo desvelopament e l’ensenhament de la lenga. Que s’interrògan : perqué ? Quins son uei los plans de l’Estat ? 6.2. Ua lenga shens còs Après un detorn terminologic tà l’explicitacion deu mot « locutor » qu’avem vist de qui 1 % sonque de la populacion deu departament que sap parlar l’occitan-gascon. Lo noste denombrament deus

locutors aboteish a 2850 locutors natius e 150 neò-locutors tàu departament de las Hautas-Pireneas. Qu’avem dit que l’ensemble deu domani occitan en França que totalisa 90 000 locutors e que l’erosion annuau deu nombre de locutors s’estableish a 8 %. Aquesta chifra que va en créisher. L’occitan que’s perd cada annada 6 400 locutors natius. Pendent la madeisha periòda qu’apareishen haut au baish cent navèths locutors. Aqueths neò-locutors qu’acaban lo loé cursus d’ensenhament dab un nivèu de lenga correct. Que son sovent los dròlles deus salariats de la lenga (un vintenat per an). Daubuns neò-locutors quitan la un deus dus colètges calandreta (un aute vintenat d’eslhèves en fin de classa de tresau) o la un deus rares colètges perpausant un ensenhament dens la lenga. D’autes segueishen un ensenhament a la facultat o dens cors per adultes, daubuns que son autodidactes, e enfin quauques unitat benefician d’ua transmission familhau (meslèu) distenduda. Qu’arribam a un deficit de 6 300 locutors per an. Aqueth ritme que s’accelera dab la desaparicion deus darrèrs natius. Lo nombre deus locutors que’s poderé estabilisar, dens l’estat actuau de las causas, autorn de 100 locutors navèths per an multiplicat per 80 annadas [classas d’atge] sia 8 000 locutors de l’occitan a l’orizon 2050. 6.3. Andicaps a pièlas Los andicaps que son nombrós : los locutors que son rares, minoritaris e isolats. Qu’emplegan pòc la loa lenga e n’an pas nada consciença linguistica pan-occitana. Qu’avem vist de qui lo terme ‘occitan’ ei hòrabandit. Los locutors dessenhan los contorns de la loa aira linguistica e culturau d’apartenença : la Gasconha. Que convengueré enfin d’adaptar las politicas linguisticas ad aqueth

sentiment larjament partatjat. Òm qu’assista a un rapide estorna-pic de tendença. La lenga qu’èra parlada dens las bòrdas e interdita a l’escòla au sègle 20au, au 21au sègle la lenga ei parlada (quasi) exclusivament a l’escòla. Las autoritats que mian quauques accionetas de desvelopament de la lenga. Totun la un deus grans flaquèrs d’aqueras accions timidòtas que consista en l’absença d’avaloracions de las politicas aqueras. Nat audit extèrne n’ei miat. Òm que non coneish ni l’impact, ni los efeits d’aqueras accions. Òm ne pòt pas melhorar las causas, corritjar-las dens la mesura que ne’s sap pas arren de las realitats sociaus de uei lo dia. La societat ei deishada a despart deu camp aqueth. Deu còp las orientacions que demoran letra morta, la lenga que continua a petit drin la sua agonia. 6.4. De quauques situacions umanas e socialas de locutors a prénguer en compte Òm qu’a vist de qui los (rares) lòcs d’on la lenga s’ei mantenguda que son las comunas d’eslhevatge tradicionau. D’alhurs los neò-locutors son quasiment tots gessits deu monde rurau. 80 % deus salariats de la lenga dens lo departement (mes de 60 personas) an originas ruralas. Qu’avem establit que la relacion aus animaus a favorisat la conservacion de la lenga. Ad aqueth estadi duas ipotèsis que son a prénguer en consideracion. La ua ei que vacadas e aoelhadas ne son pas sortidas de raças naturalas mès son estadas façonadas e an de tostemps viscut dab l’òme. L’occitan-gascon, lo sué lexic e las suas intonacions, son estats utilisats pendent sègles dens la comunicacion entre lo mèste e lo sué mairam. Qu’ei tanben la lenga de trabalh d’aqueths locutors de qui s’i hèn amassas sovent per l’entraida. La segonda ipotèsi ei d’òr-

di psicanalitic mes. Que vegem dens las responsas deus nostes locutors un rapòrt simbolic hòrt entre la lenga e la lèit. Qu’òm a ahèr a la maternitat, la puretat, la blancor. Òm nos a parlat de lenga de « popa », « lenga mairala ». Los animaus de la bòrda que produseishen aquera lèit transformada en boder, hromatge, còcas, pastèth. Qu’ei la lèit neuricèra. Aqueth aute element qu’aurà a èster mes plan analisat e prés en compte dens l’amenatjament d’ua politica linguistica. En per’mor que nos avisam de qui l’analisa de las motivacions de las populacions e deus aprenents ei condusida de manièra tròp rapida o de faiçon incompleta. 6.5. Mites occitaniens 6.5.1. La construccion d’un mite Los testimònis que parlan sovent de « LA lenga ». Aquesta aligança de mots que despassa l’accepcion comuna : en desbrembar de precisar l’adjectiu occitana, gascona, etc., òm confera au sintagme / article + nom/ ua valor navèra / nom + nom/. Aqueth transfert que transcenda lo référent-objècte (ací lo sistème langagier) de qui pren un sens navèth : òm desinha alavetz tot au còp ua consciença, ua amna, ua vita secreta, ua intimitat, ua istòria de la lenga, ua civilisacion, un país, etc. Los de qui coneishen l’occitan que son aqueths de qui son admetuts dens la familha aquesta, « larja » e « obèrta ». Que sufirà aus excludits, los de qui non partatjan lo còde, d’aprénguer a parlar (shens complement d’objècte) tà entrar dens lo cèrcle (infinit e serem tentat d’escríver). Que pensam de qui cau véger dens la construccion d’aqueth mite navèth un efeit de la desaparicion massiva deus locutors. Que hè nacèra, probable, aus darrèrs detentors de la lenga de’s sentir sostenguts, eths de qui pòrtan de totas las loas fòrças aquera lenga

millenària en dangèr de desaparicion totau. Non s’arrantjan pas de l’idea de qui aquera lenga, sinonima de vita (la de la linhada parentau o la linahada de las ideas e de la creacion tàus qui’s reclaman de la literatura per exemple), qu’aquera linha de vita donc sia copada, e en-sus de tot davant eths. La creacion recenta d’aqueth mite, qu’òm vej aparéisher dens la literatura de las diferentas renavidas occitanas, a per objècte d’ahortir los promotors deus moviments reneishentistes. Qu’èm ací acarats a ua estrategia mentala d’apressament necessari, estrategia mesa en oposicion au sentiment d’isolament induit per la pèrta deus locutors. En darrèra lectura qu’òm se pòt rénder compte de la sofrença (ligada a l’isolament, lo sentiment de servir ua causa legitima, justa mès, perduda d’avança) de qui pòden ressentir los promotors de la lenga. Perquéi endurar atau ? S’ei un fenomèn culturau ? Aqueth pòple ei acostumat a prénguer pena. Qu’ei un pòple de la tèrra, abituat a l’acceptacion de las condicions las mes duras : lo climat, los rendaments a còps magres, ua tèrra pas tostemps generosa.

ua « casta » de salariats de la lenga dont arrés n’ei anat « dens la mone que s’ei amendrida l’accion as- tanha ». En tot cas n’ei pas jàmes sociativa. Lo mes sovent aqueths d’on se tròba lo testimòni. salariats comunican entre eths en 9. Un navèth mite : la lenga lenga francesa. decomplexada. D’après daubuns 3. Mite de l’universalitat. Òm (joens) neò-locutors la lenga seré a volut aubrir l’ensenhament a parlada dens las vilas. Qu’avem tots los publics alavetz que los de vist de qui los darrèrs retrencaqui vòlen aprénguer la lenga que ments de la lenga que’s situan sont principalament los joens ru- dens las comunas d’on se pratica raus de qui an un contact dab l’oc- encòra l’eslhevatge tradicionau. Qu’ei a díder lonh deus centres citan-gascon. urbans. De mes los escolarisats 4. Mite de la pre-eminença de adolescents qu’an un maishant l’escriut. L’ensenhament s’orienta imatge de la lenga. Lo complèxe de cap un estandard de lenga au qu’a la pèth dura. pretèxte qu’aqueth estandard per10. Aute mite recent : la transmeterà aus aprenents un accès a la literatura. Òm sap au contrari mission escolària. Òm que deique los grans escrivans an soetat sha créger despuish un trentenat illustrar la lenga dens la sua varie- d’annadas que l’escòla va préntat originau e an donc escriut dens guer lo relai de la transmission fòrmas dialectalas pròpras e terri- familhau. Qu’avem vist de que torialisadas. D’auta part los locu- l’occitan perd 6 400 locutors per tors (e los aprenents) plebiscitan an e que l’escòla fòrma un centel’oralitat shens qu’aqueth deser e nat de navèths locutors pendent la madeisha periòda. sia pres en compte. 5. Mite de la grana Occitania. L’ensenhament estandardisa la lenga alavetz que los de qui la vòlen aprénguer soetan comunicar dab lo loé entoratge.

6. Mite de la comunication. Òm nos dit de qui la lenga seré 6.5.2. Lista de quauques mites presenta dens los jornaus. Nat rencontrats pendent los entretengs non conteng articles dens la lenga 1. Mite felibrenc de la ‘lenga dempuish banlèu dètz ans. Qu’èm mairau’. Plan de neò-locutors au dens las representacions. nombre deusquaus los salariats o 7. Mite deu nom e de las origidaubuns militants revendican ua lenga de popa. Aqueras assercions nas. Lo vielh mot « occitan » vajut non passan pas lo prumer examen a l’Edat-mejan puish desprovassejat après 1950 ei desconsiderat. deu passatge a l’orau. Que constitueish un espavent tà 2. Mite de l’accion professio- l’ensemble deus locutors. A maunau. Que pensèn a tòrt peu torn grat d’aquò los servicis de l’Estat de las annadas 2000 que la pro- que s’obstinan a lo voler impausar. fessionnalisacion de l’accion mi8. Mite de l’Arc de Noé. litanta anava perméter un desvelopament de la lenga. Aqueths Qu’existeré un endret on la lenga navèths personaus que’s son co- seré conservada mes plan qu’alpats deus locutors. Que s’ei creada hurs. Qu’ei a tot còp un endret

N°25 – Prima 2015

11. Le Mite deu gran nombre. Lo « catequisme occitan » que balha dus millions de locutors de l’occitan. Que son 90 000 dont la mieitat n’utilisan jàmes (o quasiment jàmes) la lenga. 6.6. Tirar tà l’endavant après la reflexion de qui hè nacèra Qu’avem hèit la lista d’ua seria d’accions de qui poderén èster hicadas en plaça entà tornar dinamisar la lenga : lo sué aficatge (sustot dens los centres urbans), valorar lo sué imatge, lo sué emplec, la sua transmission, la sua oficialitat (§ 5.7). Aqueras accions que deverén aidar los locutors e los non-locutors a’s des·hèr deu complèxe d’inferioritat qui ne los an jàmes quitats. La redinamisation de la lenga e deu sué usatge que passa per la connexion aus locutors natius

deus neò-locutors, deus aprenents e deu sector associatiu. N’empach que constatam un esbrigalhament hòrt de las fòrças vivas. Aquesta situacion ei maishament prejudiciabla au desvelopament de la lenga. Ua politica eficaça que passerà per un recensament deus locutors e un apressament deus diferents actors. Los aprenents e los joens eslhèves que demandan ua vertadèra auhèrta culturau en rapòrt dab los loés gosts e lo loé atge. Que disen a quin punt que ressenteishen lo besonh d’ua normalitat culturau. Qu’an ua vision negativa deu paisatge mediatic actuau. Los mediàs que deuràn èster massivament sollicitats. Los de qui perceben aidas publicas que deuràn proratisar lo loé temps de difusion entà prénguer larjament en compte las lengas de França. Que calerà tanben crear ua television TNT especifica dab programes en occitan-gascon. L’ensenhament ne produseish pas (o hèra pòc) de navèths locutors. Que deurà èster sancerament tornat pensar. Los contenguts e los metòds que s’auràn a adaptar a las motivacions deus aprenents. Qu’ei au moment quan la joenessa hè las suas prumèras causidas vertadèras, causidas de qui detemineràn per partida çò qui serà la loa existença e los loés mòdes de vita futurs, que los adolescents francés que son desviats de l’aprentissatge de la lenga e de la cultura istoricas deu loé territòri. Lo jòc de las opcions, de las filieras, de las especialitats deus establissiments, que son autant de meandres de qui negan praticament a tot còp l’occitan. Òm

que se rend compte que sovent l’ensenhament dens los licèus ei sonque perpausat a ua minoritat d’eslhèves. L’occitan qu’ocupa la plaça deu còche. Lo sué ensenhament, quan ei perpausat aus futurs eslhèves, n’ei pas presentat de faiçon atractiva. Los joens aprenents preconisan la generalisacion de l’ensenhament de la lenga e dens la lenga a tots los eslhèves. Ni mes ni mensh. Los professors d’occitan que semblan desabusats. Que desplòran lo pòc de plaça hèit au loé ensenhament, las lutas tròp frequentas dab l’administracion e lo personau de direccion. Qu’an lo sentiment de qui son dependents deu bon voler deu cap d’establissiment. Aquesta situacion n’ei pas acceptadèra dens un país modèrne. Daubuns, d’autes còps los mes motivats, que’s disen fatigats, usats. Los resultats esperats n’arriban pas. Los eslhèves los mélhors causeishen filieras plan esluenhadas deus cors d’occitan. Lo nhac deus joens colegians (e mes rarament deus liceans) que deisha plaça a un abandon viscut de faiçon amara. Los locutors plaçan los loés espers dens l’ensenhament. Que’s disen chepicós e vigilants cap a la qualitat de la lenga transmesa. Los ensenhaires que deurén mestrejar la lenga de qui ensenhan e transméter ua lenga territorialisada sinon la population que’s poderé desvirar deus loés ensenhaments e de la loa fonccion. Que’n va de la responsabilitat de l’Institution e deus sués agents. Los neò-locutors ne detenguen pas l’exclusivitat de l’amor de cap la lenga. Que nos rendem

N°25 – Prima 2015

compte de l’estacament e de la fiertat de qui an los locutors natius per rapòrt a l’occitan-gascon. Aqueths locutors que son inhorats de las politicas linguisticas mesas en òbra alavetz que ne demandan pas qu’a èster sollicitats tà tornar dinamisar la transmission. Per çò qui ei deus autes abitants deu territòri, qu’ei a díser lo mes gran nombre deus Hauts-Pirenencs, que semblaré a la lectura de las enquèstas d’opinions miadas autorn de 2010 per las institucions regionaus que sian favorables au desvelopament de la lenga shens per autant prénguer part directament ad aqueras accions de desvelopament. Que constatam suu terrenh qu’aquera populacion que’s partatja entre (I) los « planvelhants » qui segueishen dab interèst las manifestacions culturalas perpausadas, o inscriven los loés dròlles dens las filieras d’ensenhament e, (II) los « indiferents » qui deishan hèr shens crear nada oposicion. Los nostes testimònis que demoran shens i créger la mesa en plaça d’ua vertadèra politica linguistica. Que saben que la lenga que’s pòt aprénguer en quauques mes a pena. Tàd aquò que cau suscitar l’enveja e un enviroament linguistic autorn deus futurs aprenents. Las pistas de trabalh ne mancan pas. Alavetz, lenga d’òc : darrèrs bohets ?

Fabrice Bernissan Nosauts de Bigòrra – IEO 65 Université Paris-Sorbonne

Lenga

Auançar

e partissèm del principi occitanista coma qué « reconeissèm l’unitat de la lenga occitana e respectam sa diversitat » aquò implica qu’emplegam lo pus sovent possible una grafia englobanta, es a dire una grafia ont escrivèm d’una manièira unica de mots qu’an una prononciacion diferenta segon los parlars. Dins lo parlar de Tolosa « la taula » se ditz [la tawlò] e dins lo parlar de Montpelhièr lo meteis mot se ditz [la tawla]. Per representar aquel mot dins aquelas doas fòrmas localas d’occitan escrivèm la taula. E es convengut que la clau de correspondéncia entre la a pòst-tonica e la prononciacion es [ò] a Tolosa e [a] a Montpelhièr. (Coma la prononciacion [ò] es immensament pus espandida, la prononciacion de Tolosa es tanben la de l’occitan estandard.) Aquela nocion de clau de correspondéncia, plan clarament determinada, es d’una importància capitala per emplegar pas de grafias englobantas a vista de nas. Dins l’exemple dessús dich, son totes los mots de l’occitan de Montpelhièr ont la letra -a pòst-tonica se realiza [a]. I a pas cap d’excepcion. Doncas, la grafia englobanta s’impausa. Mas, d’una fòrma locala d’occitan a una autra, i pòt aver de punts de fonologia diferents. Per exemple, la letra intervocalica v de l’occitan estandard, que representa, coma b lo fonèma /b/, correspond a dos fonèmas diferents dins l’occitan lomanhòl (qu’es de gascon) : quora /b/, quora /w/. Dins los mots alavetz, l’avesque, la cavala, civilizar, devath,

evitar, l’evolucion, le nòvi, se revirar, la revolucion, la severitat la v (es a dire « la ve bassa ») representa lo fonèma /b/ coma en occitan estandard. Mas dins los auançar, l’auantatge, la baua, la caua, dauant, disèua, las hauas, se lauar, se leuar, parlaua, la temptacion es granda d’escriure totes aqueles mots ambe la letra v (avançar, l’avantatge, las havas, se levar) per tal de los avesinar visualament lo mai possible (las havas) o totalament (avançar) de l’occitan estandard. Es qu’es possible ? A primièira vista aquela meravilhosa grafia englobanta s’impausa a tota persona que reconeis l’unitat de la lenga nòstra. En realitat, la sola letra v representariá quora lo fonèma /b/, quora lo fonèma /w/. E es pas la fòrma escricha del mot que nos indicariá se lo mot escrich alavetz se pronóncia [alabets] o *[alawets]. La lista dels mots ont i auriá una tala incertitud e que caldriá memorizar seriá plan tròp longa per evitar que v se prononcièsse pas [w] a la plaça de [ß] o lo contrari, çò que seriá una farlabica sabentassa insuportabla. Nos cal gardar coma de la pèsta de fargar una mena de volapuc occitan ! Apròvi los araneses qu’escrivon alavetz per [alabets] e auançar per [awansa]. En occitan lomanhòl, avèm las meteissas rasons d’escriure aital.

N°25 – Prima 2015

Jacme Taupiac La Piboleta, diluns 29 de setembre de 2014

Participatz a la granda collècta per constituir lo partimòni occitan de deman ! I a 40 ans, Ives Roqueta fondava lo Centre internacional de documentacion occitana « Je n’avais jamais rien recueilli - sauf les chats perdus, mais ils finissaient toujours par se faire la malle. Je n’avais jamais rien collectionné, même pas les timbres postes. Je ne conservais rien : ni brouillons, ni correspondance, ni même les livres ou les articles que j’avais publiés. Rien n’était plus étranger à mes préoccupations que patrimoine ou matrimoine, inventaire ou collection. (...) Et moi qui, à trente ans, tempêtais contre tout ce qui peut rappeler musées, folklore, collections, viandes froides, voici que je suis devenu le principal conservateur du Patrimoine Occitan. En 1975 j’ai créé, avec le Centre International de Documentation Occitane, la machine à ramasser, sauver, conserver, classer, étiqueter, ranger et mettre à la disposition de tous l’essentiel de l’écrit occitan. » Yves Rouquette, 1981.

« Un peuple n’est rien sans mémoire. Celle du peuple occitan se met à fonctionner. Il faut la compléter, la dérouiller, l’utiliser à fond… » Yves Rouquette, 1981.

L’annada 2015 a tristament començada amb la desaparicion d’Ives Roqueta que, amb Maria Roanet, an talament fach per lo CIRDÒC-Mediatèca occitana e a qui volèm rendre omenatge per lor generositat e lor tenacitat. A l’ora ont lo CIRDÒC celèbra los quaranta ans de sa fondacion, es tanben l’escasença de mercejar las centenas de donators e de contributors qu’an permés la constitucion d’un patrimòni public extraodinari, que testimònia de la riquesa e de la valor universala de la creacion e de la pensada occitanas dempuèi mai de mila ans. Sens la contribucion dels escrivans, dels editors, dels artistas, dels scientifics, dels collectaires, de las associacions, dels militants, de pams entièrs serián uèi desconeguts, o quitament desapareguts. Es perqué, lo CIRDÒC tòrna lançar en 2015 una granda collècta d’informacion e de documentacion per tal d’enriquesir lo patrimòni occitan del sègle XXI.

Participatz a la constitucion del patrimòni occitan

40 ans après lo primièr rampèl dels fondators del CIDO qu’a permés de constituïr la granda colleccion enciclopedica de las òbras e dels sabers occitans, lo CIRDÒC lança en 2015 una granda collècta “Cooperativa” per l’enriquesiment del saber e del patrimòni occitan comun.

Cossí contribuïr ?

Sètz una associacion o un particulièr e detenètz d’afichas, tractes, fotografias, enregistraments sonòrs, archius filmats, manuscrits, correspondéncias, etc. ? Basta de prene contacte amb los bibliotecaris, documentalistas e archivistas del CIRDÒC qu’escambiaràn amb vos sus las diferentas modalitats de contribucion : reproduccion numerica, don, depaus o lèg...

La Cooperativa : una fabrica collectiva del patrimòni occitan de deman, de seguir en dirècte sus internet :

Un site internet es estat mes en plaça per seguir en dirècte las novèlas descobèrtas, los donators… Pendent tota l’annada, poiretz seguir l’avançament del chantièr de collècta sus la Cooperativa, lo blòg d’aquela granda entrepresa collaborativa. I poiretz descubrir d’òbras ineditas, los diferents contributors mas tanben i apondre vòstra participacion a la construccion de nòstre patrimòni comun. Rejonhètz-nos sus www.cooperativa.occitanica.eu Per nos contactar : 04.67.11.85.10 info@cirdoc.fr.

L’Agenda

Març Del 14 al 28 març Prima d’òc de Legavin

– dijaus 26, 20h30 : serada contes entaus adultes damb Bernat Contaire. – divendres 27, 20h30 conferéncia sus « le Pastel ». Entrada liura. – dissabte 28, 14h a 17h : jòcs ancians damb Companhia Aristol’Auch. Entrada liura ; 21h concèrt damb le grope Òc, 12 €. Ostau de la Sava al Toch, 05 61 86 70 20 www.ostau31.jimdo.com

Les 27 e 28 març Passa-Pòrts de Montrejeau

Montrejeau

Sala de las festas Festenal occitan – divendres 27, 20h30 : conferéncia sus la toponimia comingesa per Jacques Teisseire. – dissabte 28, 18h : Bal amb La Sonsoni (Cat.) ; 21h : Bal amb Saps (Bearn) e Barbar Quarter (Tol.) Bal : 10 €, redusit :5 €, gratuit mens de 12 ans Eth Ostau comengés & Arpalhands, 05 61 95 12 46 www.ostaucomenges.com ostaucomenges@orange.fr

Abril Fins al 25 d’abril Mòstra

Albi

dos artistas tarneses, Ives Carrier e Alan Triou. Dintrada liura pendent las oras de dubertura del local.

05 63 72 40 61 – azalais@wanadoo.fr

Centre Occitan Rochegude Del 1èr al 30 d’abril « Pinturas e poësia » de Jaumes Trioc 58 Privat. Albi Centre Occitan Rochegude Lo Grifol (3 car. Perroty) Mòstra de pinturas de Christiane 05 63 46 21 43 c e n t r e - o c c i t a n - r o c h e g u d e @ ASSIE. Estrena lo 3 d’abril – 18h30 orange.fr Tasta de produches del terrador occitan, dintrada liura. Del 1èr al 27 d’abril Mòstra

Castras

Centre Occitan del País Castrés Mòstra de pinturas (aqüarèlas) de

ADOC Tarn 05 63 53 30 41 adoc-tourisme-oc@orange.fr

N°25 – Prima 2015

1èr abril Repais animat

Albi

Restaurant Lo Parc « Peis d’abril e autras messorgas » Entresenhas : 05 63 46 21 43 2 abril Teatre

Sent Guironç

18h « Les galejaires » de l’IEO Arièja dins « La gata de la barona », Lieu de definir. 3 abril Espectacle

Claravals

Sala de fèstas

20h30 « Saique benlèu ».

18h30 Programacion de venir, gratuit.

IEO d’Avairon 05 65 68 18 75 contact@ccor.com

La Tuta d’Òc – IEO 31 05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

17 abril Prima d’Òc : Concèrt

Montalban

Temple de Sant-Martial 21h Concèrt de « SONDÒC », recital de cants polifònics occitans, primièra partida pel talhièr de cant de l’IEO 82, 5 €.

4 abril Talhièr

11 abril Cinemà

Caf’causse 10h « Sensibilizacion a la lenga e a la cultura occitana » amb Serge Hirondelle.

Centre Occitan de Rochegude IEO 82 – Associacion Antonin 17h Perbòsc, ieo82@orange.fr « Troubadours, un voyage occitan » 05.63.03.48.70 documentari de Sarah Benillouche.

Assièr

Organizat REISSA

per

l’associacion

4 abril Prima d’Òc : Conferéncia

Montalban

Sala de conferéncia de l’ostau de la Cultura 15h « Omenatge a Yves Rouquette » animada per Joëlle Ginestet, Mèstre de conferéncia, directritz de la seccion de Lingüistica, Estilistica e Occitan a l’Universitat Tolosa II – Joan Jaurès, a gratis. IEO 82 – Antonin Perbòsc ieo82@orange.fr 05.63.03.48.70

Albi

Centre Occitan Rochegude 05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr 11 abril Prima d’Òc : Bal tradicional

Verlhac de Tescou

IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc, ieo82@orange.fr 05.63.03.48.70 13 abril Balèti

La Vercantièra

Sala de fèsta 18h Talhièr de danças tradicionalas seguit d’un repais partejat.e d’un Castras Auditòri del Centre Nacional e balèti animat pels musicians de Musèu Joan Jaurès (plaça Pélisson) l’associacion « Los Barjacaires ». 14h30 Los Barjacaires Pèire Thouy vendrà presentar en maxime.souriat@orange.fr francés la conferéncia « Les oiseaux rapaces del País Castrés ». 17 abril En partenariat amb l’Universitat Conferéncia Per Totes, dintrada liura. Albi Centre Occitan del País Castrés 18h « L’albigeois des Celtes aux Ca05 63 72 40 61 thares – troisième volet : Le azalais@wanadoo.fr Moyen-Âge (508 à 1282) amb Yann Roques. 8 abril Tolosa

Ostal d’occitania,

Pozac (65)

Sala de las festas 15h Presentacion deu DVD : Edmond Duplan canta Gascon. La projeccion deu DVD que será seguida de un concert francés.

Sala de las fèstas 21h Nosauts de Bigòrra, Bal tradicional amb lo grop « Sèm ieo65@ieo-oc.org d’Aicí », 8 €

5 abril Conferéncia

Rescontre Tuta d’Òc

17 abril Prentacion d’un DVD

ADOC Tarn 05 63 53 30 41 adoc-tourisme-oc@orange.fr

N°25 – Prima 2015

19 abril Prima d’Òc : Passejada toponomica

Montalban

Plaça nacionala 14h30 Passejada animada per Paul Burgan, a gratis. IEO 82 – Associacion Antonin Perbòsc, ieo82@orange.fr 05.63.03.48.70 22 abril

Deganhac

10h – 17h Segonda edicion de la Fèsta dels uòus. Los Barjacaires maxime.souriat@orange.fr 22 abril Rescontre Tuta d’Òc

Tolosa

Ostal d’occitania, 18h30

Programacion de venir, gratuit. La Tuta d’Òc – IEO 31 05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

L’Agenda 25 abril Prima d’Òc : Teatre/Conte d’òc

29 abril Velhada poësia e cançon

Del 30 d’abril al 29 de mai Trioc 59

Sala de las fèstas 21h La companhiá « Expression 176 » presenta la pèça Lou fiançat dé la Hermine, Conte d’óc en primièra partida amb Laëticia Maux, 7 €

Centre Occitan de Rochegude 20h30 « Per prima trobar »

Lo Grifol (3 car. Perroty) Mòstra de tapissariá de Françoise Balon. Estrena lo 5 de mai – 18h30 Tasta de produches del terrador occitan, dintrada liura.

Lavilledieu

IEO 82 – Antonin Perbòsc, ieo82@orange.fr 05.63.03.48.70

Mai 5 mai Mòstra

Albi

Centre Occitan Rochegude Estrena de la mòstra de pinturas de Luça Rodièra, mai e junh. Centre Occitan Rochegude 05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr 6 mai Rescontre Tuta d’Òc

Tolosa

Ostal d’occitania, 18h30 Programacion de venir, gratuit. La Tuta d’Òc – IEO 31 05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

Albi

Centre Occitan Rochegude 05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr

Sortita a MESA, amb lo talhièr de cant, a l’escasença dels rescontres de la cançon occitana (brasucada de muscles de l’estanh de Tau) Centre Occitan Rochegude 05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr 16 mai Teatre

Belestar

Albi

ADOC Tarn 05 63 53 30 41 adoc-tourisme-oc@orange.fr

30 mai Estagi de dança tradicionala

Castras

Centre de Lésers de Lambèrt (Camin du Saillenc) 14h-17h Estagi amb Francesa Vieussenc que vos permetrà de descobrir los sauts bearneses. Tarifa : 5 € (escolaris, estudiants, caumaires, sòcis IEO) 8 €. Centre Occitan del País Castrés

Sala de fèsta 05 63 72 40 61 17h azalais@wanadoo.fr « Les galejaires » de l’IEO Arièja dins « La gata de la barona ». Del 1èr al 30 de junh Trioc 60

20 mai Rescontre Tuta d’Òc

Tolosa

Ostal d’occitania, 18h30 Programacion de venir, gratuit.

Albi

Lo Grifol (3 car. Perroty) Mòstra de pinturas de Joël FORTIER. Estrena lo 5 de junh –18h30 Tasta de produches del terrador occitan, dintrada liura.

10 mai Passejadas del dimenge

La Tuta d’Òc – IEO 31 05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

Junh

« Les galejaires » de l’IEO Arièja Programacion de venir, gratuit. dins « La gata de la barona ». La Tuta d’Òc – IEO 31

6 junh Teatre

10 junh Rescontre Tuta d’Òc

Fogal 20h30

Ostal d’occitania,

Albi

Varilhas

Tolosa 18h30

N°25 – Prima 2015

ADOC Tarn 05 63 53 30 41 adoc-tourisme-oc@orange.fr

05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

12 junh Serada de l’associacion Alavetz

Cahuzac (32)

Cantas polifónicas, aperitiu cantèra, sopar, bal gason Alavetz, IEO val d’Ador asso.alavetz@gmail.com 13 junh Teatre

Uelhons (65)

carrièra de l’Hôtel de Ville en direccion de la plaça Santa Ceselha ; • 22h30 : embrasament del fuòc ; • 23h : lo grop Los Parpalhos animarà la partida balèti duscas a 1h del matin.

Albi

• A partir de 17h : le grop Sonaires d’OC farà un « passa carrièra » carrièra Mariés, carrièra Timbal, plaça del Vigan, carrièra de l’Hôtel de Ville, plaça Santa Ceselha e lo Vièlh Albi ; • 21h : concèrt amb lo grop Los Parpalhols ; • 22h20 : le cortègi dels enfants amb las tòrchas precedent los consuls seguits del grop dels Sonaires d’Oc, de la Comuna,

23 junh Joanada

Centre Occitan Rochegude

Castras

24 junh Rescontre Tuta d’Òc

Centre Occitan del País Castrés 05 63 72 40 61 azalais@wanadoo.fr

Plaça Solt 20h30 Fèsta bèla a l’escasença de SantJoan que consistirà en un passa-carrièra, seguit del fuòc e un 19 e 20 de junh balèti a gratis. Convivialitat e Fèsta de la musica bona umor asseguradas ! La Vercantièra Programa de la serada : 18h Animacions, coralas, danças tra- 20h30 : Despart del passa-cardicionalas, repaises e serada dan- rièra, plaça Solt, amb Los Sonaires d’Òc çarèla. Organizat per l’associacion « Los 22h00 : Fuòc de Sant-Joan 22h45 : Balèti occitan a gratis amb Barjacaires ». Los Sonaires d’Òc.

20h30 05 63 46 21 43 « Les galejaires » de l’IEO Arièja c e n t r e - o c c i t a n - r o c h e g u d e @ dins « La gata de la barona ». orange.fr 13 junh Joanada

Programacion de venir, gratuit.

La Tuta d’Òc – IEO 31 05 61 12 30 53 latutadoc@ieo31.com

Tolosa

Ostal d’occitania, 18h30

Julhet 4 Juilhet

Gruissan (11)

8ena edicion del festenal dels espòrts tradicionals,

e grand acampament de las culturas vivantas e del patrimoni immaterial del Lengadòc-Rousselhon : • Tota la jornada, mostras e realisacion d’emisions de radio en direct • 14h30 : demonstracion d’espòrts tradicionals (tambourin, quilha de 8, coursa camarguenca, ajustas, ramas tradicionalas, velas latinas …). Le public pòira ensajar tòt aquò ! • 16h00 : granda passejada d’animals totemics de Lengadòc e de gigants de Catalonha amb las bandas e instruments tradicionals ; • 17h00 : degustacion de plats locals ;

• 18h00 : darnièra bouvine e castelhes de catalonha ; • 19h00 : aperitiu Sud de la França, balèti catalan e occitan ; • 20h00 : grand banquèt dels partenaris ; • 21h30 : « Lo grand recampament » espectacle passejant al son des instruments traditionals del Lenguadòc-Rosselhon ; • 22h30 : Raph Dumas, musica catalana e mediterraneana électro. Del 28 al 30 julhet Estivala Occitana

Deganhac – la vercantièra (46)

Estagis, thalièrs, corses, concèrts, etc. Per la 19ena edicion, « Lo Carcin convida lo Québec » Los Barjacaires maxime.souriat@orange.fr

N°25 – Prima 2015

Infos practicas

Contactes de las seccions de l’IEO MP ARIÈJA

Seccion departamentala & Cercle Occitan de Pàmias Prospèr Estieu Espaci occitan 11 carr. Henri Fabre 09100 Pàmias

05 61 69 60 96 ieo09@ieo-oc.org http ://ieo-arieja09.blog4ever.org

Cercle local de Foish Foyer Léo Lagrange, 16 rue Noël-Pierre Vidal, 09000 Foix

cercleoccitanfoish@gmail.com

Cercle occitan deth Coserans Bibliotèca municipala, Castèl dels viscomtes del Coserans 09 200 Sent-Guironç claudine.rivere-souilla@orange.fr biblio.jeune@ville-st.girons.fr

AVAIRON

Seccion departamentala e Centre Cultural Occitan de Roèrgue Ostal del patrimòni Place Foch 12000 Rodez

Cercle local de Legavin Ostau de la Sava al Toish  : 96 avenue de Gascogne, 31490 Leguevin

05 63 79 06 67 ieo81@ieo-oc.org

Bolègatoish (Tournefeuille)

05 63 46 21 43 centre-occitan-rochegude@ orange.fr

05 61 86 70 20 ostausavatoch@orange.fr

jm.leclercq3@wanadoo.fr

GÈRS

Seccion departamentala

09 54 10 11 41 ieodugers@gmail.com

Associacion Alavetz (Preishac d’Ador)

06 18 34 36 52 asso.alavetz@gmail.com

Carnaval Gascon (L’Isla de Baish)

carnavalgascon@orange.fr

La Hoa d’Astarac Los Moreus, 32140 Sant Blancat

06 21 75 33 81 lahoadastarac@gmail.com

ÒLT

05 65 68 18 75 contact@ccor.eu

Seccion departamentala

Cercle local d’Espalion

Los barjacaires

gerard.ferrand4@wanadoo.fr

Cercle occitan del vilafrancat jaconet.oc@wanadoo.fr

GARONA-NAUTA

Seccion departamentala Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat, 31000 Toulouse 05 61 11 24 87 ieo31@ieo31.com

Cercle occitan de Carbona Hôtel de Ville, Placa Jules Ferry,

05 61 87 08 27 michel.pezeo456@orange.fr

ieo46@ieo-oc.org

maxime.souriat@orange.fr

PIRENÈUS-NAUTS

Nosauts de Bigòrra Mairie, 65350 Bouilh-Péreuilh 05 62 93 04 65 ieo65@ieo-oc.org

Aigaberdenc 1 car. Sant-Orens 65400 Argelers-Gasòts

aigaberdenc.over-blog.com/

TARN

Seccion departamentala 3 rue de la Torque, 81120 Réalmont

N°25 – Prima 2015

Centre Cultural Occitan d’Albigés 28, carrièra Rochegude, 81000 Albi

Centre Occitan del País Castrés Azalais, 6 rue du Consulat, 81100 Castres 05 63 72 40 61 azalais@wanadoo.fr

ADOC Tarn « Lo Grifol » 3, Carrièra Perròtin 81 000 ALBI

05 63 53 30 41 chaucos2@orange.fr http ://adoctarn.free.fr/

Cercle Occitan de Carmauç Maison de la citoyenneté 26 avenue Bouloc Torcatis, 81400 Carmaux cocsegala@gmail.com

TARN E GARONA

Seccion departamentala 307 avenguda de Montech, 82000 Montauban 05 63 03 48 70 ieo82@ieo-oc.org

IEO FEDERAU

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

05 34 44 97 11 direccion@ieo-oc.org

IEO MIEIDIA PIRENEAS

Ostal d’Occitània, 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse

09 62 56 09 91 06 82 23 44 55 ieom-pireneus@ieo-oc.org

Sites internet LoDiari : www.lodiari.com noscontactar@lodiari.com IEO d’Òlt www.ieo-olt.org

Tramontana www.re-tramontana.org

IEO 09 ieo-arieja09.blog4ever.org

IEO 81 www.ieo-tarn.org

IEO 12 www.ieo12.org

Oralitat de Gasconha www.oralitatdegasconha.net

IEO 31 www.ieo31.com

Centre Cultural Occitan d’Albigés www.centre-occitan-rochegude. org

IEO 32 institut-estudis-occitan32.jimdo. com Aigaberdenc aigaberdenc.over-blog.com

Centre Cultural Occitan del Roèrgue www.ccor.eu

Alavetz, IEO Val d’Ador radiogasconha.fr/arcueilh_alavetz. htm Aprenem l’occitan www.aprenemloccitan.free.fr Lo servici de l’emplec www.emplec.com Labèl òc per l’occitan www.occitan-oc.org Las Paginas Occitanas www.paginas-occitanas.com

Emissions de ràdio IEO Arièja

sus « Radio Transparence Foix », « De còr e d’òc », cronicas quotidianas cortas, difusadas tres còps per dia  : 8h20, 18h50, lo dissabte a 14h e lo dimenge a 11h.

Centre Cultural Occitan de Centre Cultural Roergue d’Albigés

Occitan

Participacion a las emissions occita- Participacion a las emissions seguennas de Radio Totem  : tas de« Ràdio Albigés »  : D’aicí d’ailà, cada dimenge a 8h. - « Setman’òc » www.radio-totem.net a 8h30 e lo repic a 15h30 ; - « Bal Occitan »  : www.radio-transparence.org Cercle occitan deu vilafrancat dimars a 10h30, e represa a 17h, diLas passejadas occitanas de CFM, cada jòus 19h30, dissabte 20h, Cercle occitan deth Coserans dijaus e dimenge (lhevat a l’estiu). - « Tròç de Lenga »  : Radio Couserans, diluns, dimècres, divendres a 9h, Cercle local de Carbona le dimars de 18 a 19 oras  : e dimars, dijòus, dissabte a 14h oras, sus « Radio Galaxie », Erà votz dera montanha, dimenge a 9 oras, 12h30, e 16 h30 ; www.radiocouserans.com tota l’actualitat institucionala e tota - « Un còp parlèron »  : l’actualitat culturala cada dissabte a Los dimècres 10h30 e divendres IEO Avairon 10h00, e redifusion cada dimècres. 19h30 ; RTR (Ràdio Temps Rodés), www.radiogalaxie31.com - « Dans l’air du Temps »  : 107 FM cada dimars a 11h15 ; Los dimars 11h, divendres 14h, e diIEO Tarn e Garona, Associa- menge 7h30. 15h15 ; 17h15 e 20h15 www.radioalbiges@wanadoo.fr Lo dimars a 9h15 : « La sabor de la len- cion Antonin Perbòsc ga » : presentacion d’òbras e d’autors. CFM Radio, 90.7 www.radiotemps.com - Toponymie, P. Buraga, sus, lo di- Associacion Alavetz Ràdio Gasconha, luns a 17h Cercle local de Legavin - Un bocin mai, E. Isopet, divendres L’associacion Alavetz qu’assegura lo sus « radio de la Save », Occitània, a 13h e dissabte a 17h, 30min foncionament de la web-ràdio. www. radiogasconha.fr emission mesadièra, 4 còps per mes. http ://cfmradio.fr

N°25 – Prima 2015