Van prikklok tot thuiswerken

Een eeuwige strijd om de tijd

Invoering van de achturendag was sinds 1890 een eis van de sociaaldemocratische arbeidersbeweging. De arbeiders moesten tot na de Eerste Wereldoorlog wachten. Bij de Vrede van Versailles werd de International Labour Organisation (ILO) opgericht, en kwam er een internationale regeling van de achturige werkdag. In Nederland voorzag De Arbeidswet van 1919 in een achturendag (en een 45-urige werkweek).

De Arbeidswet is nadien aangepast. In de jaren zestig werd de 40-urige werkweek de norm, vanaf de jaren tachtig maakte de arbeidsduurverkorting een opmars, terwijl de variatie in arbeidstijden toenam. Zo deed zich een 'afbrokkeling van de standaardwerkweek en standaardwerktijden' voor, zoals adviseur Ton de Korte schrijft in Van prikklok tot thuiswerken.

De opkomst van het thuiswerken en allerlei vormen van exwerk deden de rest. Er is een tweedeling ontstaan, zegt De Korte. Met aan de ene kant werknemers met tijdgebonden functies en aan de andere kant werknemers bij wie de kwaliteit van de geleverde prestatie doorslaggevend is. Dit zijn vaak zzp’ers, die minder bescherming genieten door de Arbeidstijdenwet. Sowieso lopen onze arbeidswetgeving en sociale zekerheid, die volledig zijn gebaseerd op uren en minuten, hopeloos achter op 'de versplintering van dit eens zo hechte bouwwerk van tijd en geld'.

Hoe grondig dit boek verder ook mag zijn, dit is toch wel een omissie. Want natuurlijk bezwijken de meeste specialisten voor een aanbod om knowledge principal te worden, want wie wil er nu niet meer geld en meer aanzien? Zo wordt het Peter Principle nooit de kop in gedrukt.

Beide groepen leveren een eigen 'Strijd om de Tijd', zoals De Korte het noemt. ‘Bij de tijdgebonden functies gaat de strijd nog steeds om de uren, minuten en seconden en het prijskaartje dat hangt aan een uur werken.’ Bij zzp’ ers gaat het eerder om 'de balans tussen werk en privé, om het niet betaalde overwerk, om de bereikbaarheid buiten de – overigens zelden helder vastgelegde – tijdvensters'.

Sinds de coronacrisis lijkt het erop dat beide groepen in een derde gevecht verwikkeld raken. Want als zich elk jaar weer stijgende besmettingen in het najaar en allerlei beperkingen voordoen, gevolgd door versoepelingen in het voorjaar en vrijheid in de zomer, dan kan dat leiden tot nieuwe arbeidstijdpatronen. En tot 'een strijd over de verdeling van de werktijd over het jaar'.

Hoe die strijd zal uitpakken? Dat vermeldt De Korte niet. ‘Deze nieuwe vorm van onregelmatigheid zal ook z’n plek moeten krijgen in de arbeidswetgeving en sociale zekerheid. Een fraaie uitdaging voor de wetgever en voor sociale partners.’

Ton de Korte

Van Prikklok tot Thuiswerken. Arbeidstijden in Nederland

Mijnbestseller.nl