Veel pro’s en weinig contra’s rond WHOA

Een onderneming in zwaar weer kan dankzij de nieuwe WHOA-wetgeving haar schuldeisers een dwangakkoord aanbieden. Met de dreigende hausse aan coronafaillissementen een nieuw en belangrijk wapen?

TEKST CHARLES SANDERS

Ruim zes jaar lang is er naar toe gewerkt, in het laatste kwartaal van 2020 gaat de Wet Homologatie Onderhands Akkoord dan eindelijk in werking. Dankzij die WHOA kunnen bedrijven die failliet dreigen te gaan een dwangakkoord opleggen aan schuldeisers en aandeelhouders.

CMS-advocaten Marlous de Groot en Marcel Groenewegen, gespecialiseerd in faillissementsrecht, denken dat de WHOA een belangrijke aanvulling op de bestaande wetgeving is. “Als kaderwet laat de WHOA veel ruimte aan de praktijk, voor verdere invulling”, zegt Groenewegen. “Doel is het vermijden van faillissementen en het behoud van

“De WHOA legt tegenwerkende aandeelhouders aan banden, zij worden gedwongen de herstructurering niet te frustreren.”

waarde én dus werkgelegenheid via een geheel nieuw herstructureringsinstrument.”

TEGENWERKENDE AANDEELHOUDERS Verwacht wordt dat na een akkoord van de Eerste Kamer de wet in oktober/november in werking treedt. De wet is bedoeld voor ondernemingen, niet voor particulieren. Banken en verzekeraars zijn ook uitgesloten van de nieuwe kaderwet. Wat zijn eigenlijk de pro’s van die WHOA?

Marlous de Groot: “Belangrijkste voordeel is dat nu ook buiten faillissement en surseance een schuldsanering kan plaatsvinden, terwijl niet alle schuldeisers of aandeelhouders het daarmee eens hoeven te zijn. Een met de juiste meerderheden aangenomen en gehomologeerd akkoord geldt als dwangakkoord en bindt dus ook tegenstemmers. En zo’n akkoord kan ook opgaan voor schuldeisers met voorrang, denk aan de fi scus en de pand- en hypotheekhouder.”

Haar collega Marcel Groenewegen: “De WHOA legt tegenwerkende aandeelhouders aan banden, zij worden gedwongen de herstructurering niet te frustreren. Het recente HEMA-scenario is daar een mooi voorbeeld van, ook al viel dat nog onder Engelse wetgeving. Daarnaast kan onder de WHOA buiten faillissement en surseance

Marcel Groenewegen

een afkoelingsperiode van maximaal acht maanden worden afgekondigd. Waardoor schuldeisers pas op de plaats moeten maken en bijvoorbeeld geen goederen kunnen opeisen.”

JURIDISCHE SCHIL Beide CMS-advocaten zijn enthousiast over de fl exibiliteit van de nieuwe kaderwet. Als voorbeeld daarvan noemt Marlous de Groot de nieuwe mogelijkheden van schuldenaars. “Anders dan bij een faillissement heeft die schuldenaar in grote mate zélf de regie over het akkoord traject en kan de bemoeienis van de rechter zeer beperkt zijn. Een WHOA-akkoord hoeft niet per se voor alle schuldeisers te gelden, maar kan ook beperkt zijn tot een groep, bijvoorbeeld banken. Een pro is ook dat het traject zonder publiciteit kan verlopen omdat het geen openbare procedure hoeft te zijn; imagoschade wordt dan beperkt.”

Nadelen van de WHOA zijn er volgens Marlous de Groot en Marcel Groenewegen amper. “Wel is het zo dat aan een volledig WHOA-traject kosten van juridische begeleiding zijn verbonden en dus is het niet voor elke onderneming een geschikt instrument. Toch heeft de wetgever de WHOA zeker niet alleen voor de HEMA’s en Imtech’s van deze wereld bedoeld, maar zeker ook voor

Eén van de grote bonussen van de kaderwet is dat bedrijven met zware schuldenlasten niet per defi nitie van het toneel verdwijnen. Marcel Groenewegen: “Het gaat dan niet om een doorstart vanuit faillissement, waar de activa aan een nieuwe entiteit worden verkocht, maar om het ‘gewoon’ verder draaien van de onderneming in de bestaande juridische schil.”

FAILLISSEMENTSGOLF Of de wet vanaf Q4 veel gebruikt zal gaan worden, ook in het licht van de faillissementsgolf die vanwege COVID-19 wordt verwacht? “Nog niet kristalhelder”, meent Marlous de Groot. “Wij denken dat een aantal grote ondernemingen dat wil herstructureren zeker een beroep op de WHOA gaat inzetten in de onderhandelingen met schuldeisers. En mogelijk zal alleen al het dreigen daarmee die schuldeisers over de streep trekken om toch maar een schuldsanering te accepteren. Waardoor dat formele WHOA-traject dus niet eens hoeft te worden opgestart!”

Als toch zo’n traject volgt, worden schuldeisers in klashet MKB.”

sen ingedeeld. Voor homologatie moet er tenminste één klasse zijn die met het akkoord instemt. En dat moet een klasse zijn die bij een faillissement ook enige uitkering zou hebben ontvangen. Daarnaast moet in elke stemmende klasse tweederde van het in die klasse vertegenwoordigde bedrag vóór stemmen. Het aantal schuldeisers of aandeelhouders is daarbij irrelevant.

Overigens is die rol van tegenwerkende schuldeisers en aandeelhouders door de WHOA niet defi nitief uitgespeeld, zo leggen Groenewegen en De Groot helder uit. “Als zij het oneens zijn met dat WHOA-traject zijn er

Marlous de Groot personeelsbestand noodzakelijk is om het bedrijf weer ‘gezond’ te maken en een reorganisatie van het personeel kan niet via de WHOA.” Voor CMS betekent de WHOA meer én gevarieerder werk. “Naast ons werk als door de rechtbank benoemde bewindvoerders en curatoren, adviseren wij nu al ondernemingen over mogelijke WHOA-trajecten”, legt Marcel Groenewegen uit. “Met onze jarenlange ervaring in grote en complexe faillissementen zijn wij, in alle bescheidenheid, zeer geschikt om als observator of herstructureringsdeskundige op te treden. Wij zijn al in contact met fi nanciële experts om samen WHOA-trajec-

“Anders dan bij een faillissement heeft die schuldenaar in grote mate zélf de regie over het akkoord traject en kan de bemoeienis van de rechter zeer beperkt zijn.”

diverse mogelijkheden om de rechtbank om een oordeel te vragen. En daarbij gaat het niet alleen om de gevraagde homologatie van een aangenomen akkoord, immers het slotstuk van het traject, maar ook om voorafgaande zaken als die door de schuldenaar voorgestelde klasse-indeling. Bij een afkoelingsperiode kan een daardoor getroffen schuldeiser de rechter vragen een observator aan te stellen die zijn of haar belang in Nederland een aantrekkelijk land om te herstructure-

het traject bewaakt.”

VERANDERING HERSTRUCTURERINGSLANDSCHAP De CMS-advocaten verwachten dat met de introductie van de WHOA het Nederlandse herstructureringslandschap defi nitief verandert. Marlous de Groot: “Er zal meer buiten faillissement worden geherstructureerd. sementen zijn, bijvoorbeeld omdat sanering van het

ten te begeleiden, dan wel te bewaken.”

‘NETHERLANDS FIRST!’ Onder de streep heerst vooral positiviteit over die op komst zijnde WHOA. “Dwarsliggende aandeelhouders kunnen niet alles meer tegenhouden, omdat ze immers toch niets te verliezen hebben”, zegt Marlous de Groot.

Marcel Groenewegen: “Dankzij deze kaderwet wordt Tegelijkertijd zullen er ook altijd nog grote faillis-

ren, zoals dat eerder al met Engeland en de Verenigde Staten het geval was. De WHOA voldoet aan de op 20 juni vorig jaar aangenomen Europese richtlijn voor herstructurering en insolventie. Wij zijn één van de eerste EU-lidstaten die deze richtlijn straks in nationale wetgeving implementeert.”

“Netherlands fi rst!”, lacht Marlous de Groot. n

DE LEERMEESTER VAN KPMG

Veertig jaar bij KPMG; Ewald van Hamersveld geldt als founding father van Transaction Services bij de internationale accountants- en adviesorganisatie. Het icoon in M&Aland en ‘de man van 150 miljoen euro’ over toen, nu en straks.

TEKST CHARLES SANDERS BEELD ANKO STOFFELS

Net achttien jaar was Ewald van Hamersveld, toen hij – het VWO-diploma vers op zak – bij Klynveld Kraayenhof & Co (KKC), een van de rechtsvoorgangers van KPMG, binnenstapte. Om er nooit meer weg te gaan. “Destijds, in 1980, kon je direct na het VWO starten en de NIvRA-opleiding volgen”, kijkt hij terug. “Met economie 1 en 2 in je vakkenpakket had je een kickstart. In de praktijk betekende dat vier dagen in de week bij en voor klanten werken, ’s avonds en op vrijdag studeren. En om de twee á vier weken naar een andere klant, in een andere omgeving. Die combinatie van training on the job en van dynamiek trok mij meer dan de misschien logischer gang richting universiteit. Je leert immers in de praktijk. Van de bijzondere momenten, van de successen. En ja, van de fouten die je dan natuurlijk ook maakt.”

Veertig jaar KPMG betekent voor Van Hamersveld vijftien jaar Audit en 25 jaar Transaction Services. Van die laatste tak was hij in 1995 één van de vier oprichters. En de enige die anno 2020 nog steeds in dienst is bij KPMG. Twintig jaar werknemer, nog eens twintig jaar Equity Partner. Een icoon binnen de organisatie, maar zeker ook in het wereldje van Mergers & Acquisitions.

KANSEN IN OVERVLOED “Toen ik bij Audit zat, ontmoette ik daar Sonja, wij zijn nu 25 jaar samen en hebben twee zoons”, vertelt Ewald van Hamersveld. “KKC had veel klanten in portefeuille, ook kleinere, voor wie de accountantscontrole werd gedaan. Relatief eenvoudig werk, maar door dat controleren – steekproefsgewijs – van bijvoorbeeld inkopen en verkopen én de diversiteit van de klanten, zeker ook de kleinere, leerde je veel en leerde je snel. Bij KKC en later ook KPMG was het zoals in het leger. Alleen als je goed functioneerde én je had die NIvRA-studie afgerond, kon je promoveren. Kansen waren er altijd en in overvloed. Meer dan in het bedrijfsleven.”

De jonge Van Hamersveld excelleerde in die werkstudie combinatie. Op LinkedIn zegt hij over zijn loopbaan van precies vier decennia: “Ik heb vele (delen van) beursgenoteerde ondernemingen mogen controleren of due diligence onderzoeken uitgevoerd aan de buy of sell side. Bij vrijwel alle bedrijven uit de oude AEX ben ik betrokken geweest en ook voor de Raad van Bestuur van KPMG heb ik een groot aantal opdrachten uitgevoerd. De laatste jaren heb ik een focus op Private Equity en haar portfolio ondernemingen.”

We spreken Ewald van Hamersveld op het KPMGhoofdkantoor langs de A9 in Amstelveen. En ook hier, we kunnen er dit jaar niet omheen, heerst tijdens het interview de strenge Covid 19-doctrine. Weinig mensen, veel ruimte. “Bij KPMG ben je met de andere partners niet alleen collega’s, maar ook halve vrienden die op hetzelfde niveau opereren”, aldus Van Hamersveld over de bijzondere sfeer bij het kantoor. “We kennen elkaar vaak al dertig jaar. Want werd je hier eenmaal partner, dan was de kans vrij groot dat je bleef. Nu is de mobiliteit veel groter, jonge collega’s verkassen eerder.”

NIET AAN HET AFTELLEN Dat laatste, verkassen, zal Head Private Equity binnen Transaction Services van KPMG niet snel doen. Bij de

PERSOONLIJK

Leeftijd: 58 jaar Woonplaats: Naarden Gezin: Sonja, twee studerende zoons Favoriete muziek: The Rolling Stones Hobby: Wielrennen Laatste boek: “Ik lees voornamelijk autobiografieën.” De ideale vakantie: “Met het gezin naar Azië.” TV, bioscoop, Netflix: Spaanstalige series Auto: Tesla Model S

accountants- en adviesorganisatie is het gebruik dat partners op hun 62e met pensioen gaan. Nog vier jaar te gaan dus, voor Van Hamersveld. Maar van aftellen is bij de 58-jarige zeker geen sprake.

“Ik doe mijn werk nog elke dag met heel veel plezier”, zegt hij. “Toen KPMG in 1995 als eerste van de Big Four die eerste stap deed naar due diligence, wist ik meteen dat ik daarvoor moest gaan. Als accountant deed je eerder ook al M&A-werk, en dat had altijd al mijn bijzondere aandacht. Een klein groepje binnen KPMG specialiseerde zich in Transaction Services. Vergelijk het met een algemeen ziekenhuis arts die evolueert tot hartchirurg.”

Landmark deals waren er in de veertig jaar van zijn loopbaan in overvloed. Bij hoeveel transacties Van Hamersveld betrokken was? De founding father van KPMG Transaction Services kijkt door de ramen van het statige Amstelveense hoofdkantoor naar buiten en zegt: “Tot op de dag van vandaag zo’n 1100, een slordige veertig deals per jaar. Natuurlijk ‘krijg’ je ze niet altijd, maar 750 due diligence onderzoeken heb ik in totaal wel gedaan.” Om lachend te vervolgen: “Ik schat dat ik daarmee ongeveer 150 miljoen euro in de KPMG-kas heb laten stromen!”

Drie keer won Van Hamersveld een M&A Award voor Best Transaction Support Advisor; er ging vrijwel geen jaar voorbij of de KPMG-coryfee was wel genomineerd voor één van die prestigieuze prijzen.

MOOISTE MEISJE VAN DE KLAS Zo zei hij in december 2017, vlak voor de Awards werden uitgereikt: “In het vak richt ik me naast Private Equity ook op Corporates.” Waarbij hij als transacties voor dat jaar de verkoop van CIF Holding inclusief Caiway aan EQT Infrastructure noemde. En de verkoop van Vanderlande aan Toyota. En de acquisitie door Shanks Plc. van Van Gansewinkel. Bovendien waren daar nog opdrachten voor onder andere H2, Mentha, NPM, Waterland en adviseurswerk bij transacties voor Rabobank en enkele vastgoedfondsen. Zo maar een ‘gemiddeld jaar’ in het leven van Ewald van Hamersveld. Over het rapporteren ter voorbereiding van een heel bijzondere deal: “Voor KLM deden wij onderzoek naar mogelijke partners. Bij AlItalia ging het om een deel van de activiteiten, dat zou geen echte fusie zijn geworden. Dat was wel zo in het geval van British Airways. Maar BA bleek heel anders georganiseerd dan KLM. Daar waar bij KLM veel meer mensen intern door groeiden, bestond het management van BA vaak uit externen. Waardoor de deal uiteindelijk afketste. En omdat Lufthansa als partner niet aan de orde was, werd het uiteindelijk dus Air France. Er bleven gewoon weinig kandidaten over. Tja, soms trouw je niet met het mooiste meisje van de klas...”

Nog zo’n grote deal waarvoor Transaction Services van KPMG het onderzoeksrapport over de in te lijven kandidaat schreef: de overname door de Duitse energiereus RWE van het Nederlandse Essent, terwijl ook Nuon als mogelijke acquisitie-kandidaat naar voren kwam. Dat was in de winter van 2009, midden in de kredietcrisis. “Die Duitsers wilden de deal in het weekend afronden, zodat ze de overname op maandagochtend - voor beurs - bekend konden maken”, herinnert Van Hamersveld zich nog goed. “Ik werd zo ongeveer om de 20 minuten gebeld, de ene conference call volgde de andere in sneltreinvaart op. Om de drie calls werden de inlogcodes gewijzigd. Tja, voorzichtig he, die Duitsers…”

DOOR HET IJS GEZAKT En een beetje argwanend ook. Want als Ewald van Hamersveld die zondagmiddag met vrienden op de Loosdrechtse Plassen aan het schaatsen is en de vertegenwoordigers van RWE bellen wéér, vinden de Duitsers die achtergrondgeluiden van de over het ijs glijdende schaatsen maar vreemd. Van Hamersveld: “Dus ik zoek een zijtak van de plassen op en zak prompt dwars door het ijs en verlies heel even mijn BlackBerry. Als ik klets-

“Bij KKC en later ook KPMG was het zoals in het leger. Alleen als je goed functioneerde én je had die NIvRA-studie afgerond, kon je promoveren.”

DILEMMA’S

Snel besluiten of beslissingen door iedereen gedragen? “Snel besluiten!”

Digitale jongeren of ‘onmisbare’ seniors? “De combinatie van beiden.”

Agile of altijd eerst die regelgeving? “Wendbaar en agile.”

Medewerkers dwingen in nieuwe situaties? “Nee, nooit dwang.”

Bedrijfscultuur veranderen of sleutelfiguren behouden? “Opnieuw, de combinatie van beide.”

Ondernemerschap stimuleren? “Ja, altijd!”

Compliance belangrijk of belemmerend? “Compliance is te ver doorgevoerd en dus belemmerend.”

Risico’s nemen of uitglijders voorkomen? “Ik verval in herhaling, maar opnieuw die combinatie!”

nat de oever weet te bereiken, roepen die Duitsers door de telefoon: ‘Waar was je nou toch, die laatste vijf minuten…?’ Ze bleken mee te hebben geluisterd tijdens mijn hele ijs-avontuur. Later, toen de deal rond was, hebben we er smakelijk om moeten lachen.”

RWE verkoos uiteindelijk Essent boven Nuon, mede omdat die eerste provider sterk vertegenwoordigd was in de Nederlandse grensgebieden met Duitsland. “Ik maakte beide rapporten”, aldus Ewald van Hamersveld. “De fi t met Essent was beter, de footprints pasten beter, ook geografi sch. Ik meen dat RWE uiteindelijk 9 miljard euro voor Essent heeft betaald.”

Over een recente deal waarvoor hij namens KPMG de rapportage deed: “De overname van verzekeraar Vivat door Athora, dat 2,5 miljard euro betaalde en vervolgens de schade tak voor 416 miljoen euro doorverkocht aan NN Group. Een bijzondere, gecompliceerde en mooie deal, omdat Vivat eigendom was van het Chinese Anbang en er dus sprake was van verschillende landen, van verschillende belangen, van verschillende culturen en regelgeving.”

TECHNO EN SOFTWARE GAAN GOED Die overname werd afgelopen april afgerond, enkele weken nadat de corona crisis de wereldeconomie verlamde. “De gevolgen voor fusies en overnames? Na die eerste schrikreactie is er veel onhold gezet. Er was immers geen of amper fi nanciering beschikbaar. Het dealvolume is sindsdien minder, veel transacties worden uitgesteld. Maar of die neergang 50 procent dan wel meer betreft, durf ik niet te zeggen. Soms worden waarden van overnames niet bekend gemaakt en aantallen alleen tonen niet het complete plaatje. Tegelijkertijd doen techno en software het juist heel goed.“

Het totale team Transaction Services van KPMG telt ongeveer 150 mensen en bestaat uit Financial, Strategic en Commercial due diligence. Later werden daar nog Separation and Integration en IT en Pensioen aan toegevoegd. Over dat team: “Dertig procent van de mensen is afkomstig uit landen als de Verenigde Staten, Canada, Turkije, Engeland, Finland, India, Iran en Oost-Europa. 70 procent is Nederlands. En de verdeling vrouw-man gaat gelijk op; dertig procent vrouwen dus.” Zijn manier van leidinggeven als Head Private Equity bij KPMG omschrijft Van Hamersveld als ‘docerend’. “Per type opdracht pas ik mijn stijl aan, en die stijl is ook weer afhankelijk van de teamsamenstelling. Als medewerkers goed zijn, geef ik veel vrijheid. En anders… minder. Het gaat immers om het garanderen van de kwaliteit van het werk. Ik denk dat mensen in mijn team mij als de leermeester zien.” n