Column AKD

HET VOLGENDE SLACHTOFFER VAN COVID-19: BUITENLANDSE DIRECTE INVESTERINGEN

Covid-19 heeft onmiskenbaar geleid tot een hernieuwde impuls voor het aansturen op een toenemende protectionistische houding wereldwijd. Markteconomieën werpen muren op tegen buitenlandse investeringen, aangespoord door de economische onrust als gevolg van de pandemie, en door de toenemende assertiviteit van China. Landen over de hele wereld scherpen de regels voor buitenlandse investeringen in bedrijven en kernsectoren steeds verder aan.

Eerder dit jaar breidde de regering-Trump de bevoegdheden van Cfi us uit, waardoor deze commissie voor buitenlandse investeringen in de VS buitenlandse aankopen van minderheidsbelangen kan blokkeren en haar jurisdictie kan uitbreiden naar meer sectoren, waaronder de onroerend goed-sector. De Europese Commissie gaf in maart richtsnoeren uit aan de EU-lidstaten, die hen verplicht bestaande wetten te gebruiken om kapitaalstromen uit niet-EU-landen te voorkomen die de 'veiligheid of openbare orde van Europa' zouden kunnen ondermijnen.

Duitsland, Frankrijk en Spanje hebben de afgelopen maanden de regels voor buitenlandse investeringen aangescherpt. Italië heeft aangegeven dat het iedere buitenlandse entiteit zal beletten strategische bedrijven over te nemen, inclusief investeerders uit andere EU-lidstaten. Zelfs het Verenigd Koninkrijk – van oudsher een van de bolwerken van de vrije markt en lang een van 's werelds meest open landen voor buitenlandse investeerders – heeft vergelijkbare maatregelen geïmplementeerd. Zo ook Australië en Japan. In oktober treedt Verordening (EU) 2019/452, de screeningsverordening buitenlandse directe investeringen (foreign direct investments, FDI), in werking. Nederland versnelde de voorbereiding van de Wet toetsing economie en nationale veiligheid, die een investeringsscreeningmechanisme introduceert. Het wetsvoorstel ligt momenteel ter consultatie. Dit, na de invoering van een investeringsscreeningsmechanisme specifi ek voor de Nederlandse telecomsector afgelopen mei.

De trend richting een toenemende protectionistische houding dateert van vóór de Covid-19-crisis. Deze trend is echter beslist door de pandemie versneld, aangezien de wereldwijde gezondheidscrisis de kwetsbaarheden van een geglobaliseerde economie en de just-in-time supply chain heeft blootgelegd. Het is duidelijk geworden dat er een beperkte hoeveelheid essentiële voorraden is - vaccins, medicijnen, persoonlijke beschermingsmiddelen - en dat het van essentieel belang kan zijn om te kunnen bepalen hoe deze middelen worden ingezet of toegewezen. Covid-19 heeft regeringen er ook toe aangezet om verder te kijken dan de traditionele kritieke sectoren, aangezien de vrees toeneemt dat bedrijven in zwaar getroffen sectoren een gemakkelijke prooi kunnen worden voor buitenlandse kopers.

Deze angsten moeten echter worden afgezet tegen de noodzaak om de marktwerking zijn werk te laten doen en door inkomende investeringen en fi nanciering de economie te ondersteunen en zelfs nieuw leven in te blazen. De pandemie heeft al een zware slag toegebracht aan het vrije verkeer van personen. Ook het vrije verkeer van goederen en diensten is niet ongeschonden gebleven. Nu lijkt het erop dat alles in gereedheid wordt

gebracht voor een aanval op een andere pijler die de vrije markten altijd stevig verankerde: het vrije verkeer van kapitaal.

Een kritisch onderzoek naar buitenlandse investeringen kan in de wereld van vandaag goed gerechtvaardigd zijn, en ongewenste investeringen in kritieke sectoren moeten wellicht worden voorkomen. Maar de wens om zich te concentreren op het nationale belang kan ook gedeeltelijk voortkomen uit populisme en een algemeen verzet tegen globalisering. Een mogelijke heropleving van economisch nationalisme ligt op de loer.

Een bijkomend probleem dat moet worden opgemerkt, is dat de pandemie overheden de mogelijkheid heeft gegeven om in te grijpen en de strategie van bedrijven te dicteren. Overheidsprogramma's om bedrijven door de crisis heen te helpen - zoals het verstrekken van steun en subsidies - zijn genereus uitgerold. Overheden eisen echter vaak een prijs voor dergelijke steun. Bedrijven die worden gered, kunnen bijvoorbeeld worden gevraagd om sneller hun CO2-uitstoot te verminderen. Overheden hebben nu een katalysator om meer interventie mogelijk te maken. Dit kan bijdragen aan een onvoorspelbaar klimaat voor investeerders.

Nederland heeft altijd een open investeringsklimaat gehad. Het heeft een terechte reputatie als liberaal land ten opzichte van buitenlandse investeerders en staat open voor internationale handel en inkomende investeringen. Het kan met recht trots zijn op een gunstig investeringsklimaat, mede mogelijk gemaakt door een uitstekende fysieke en digitale infrastructuur, hoogopgeleide arbeidskrachten, een hoge arbeidsmarkteffi ciëntie en initiatieven op het gebied van innovatie en cuttingedge technologieën. Maar om Warren Buffett te citeren: “Het duurt twintig jaar om een reputatie op te bouwen en vijf minuten om die te ruïneren.”

Buitenlandse investeringen zijn altijd essentieel geweest en zullen de komende jaren cruciaal blijven voor de Nederlandse economie en het herstel ervan. Het is van het grootste belang dat FDI-screening de inkomende investeringen niet belemmert. Toezicht is wellicht gerechtvaardigd, maar het zal met terughoudendheid moeten worden toegepast, en slechts in uitzonderlijke gevallen, op een integere, consistente en goed uitgevoerde manier, en nooit politiek gemotiveerd. Politieke inmenging – werkelijk of vermeend – en rechtsonzekerheid rondom het screeningproces zullen een negatief effect hebben op het investeringsklimaat.

De markt zal waarschijnlijk meer gepolitiseerd worden en nieuwe uitdagingen op het gebied van regelgeving zullen het hoofd moeten worden geboden. Al met al zullen recente ontwikkelingen waarschijnlijk een blijvend effect hebben op buitenlandse investeringen en daarmee ook op grensoverschrijdende transacties. Deze ontwikkelingen zullen echter ongetwijfeld ook tot nieuwe kansen leiden. De investeerders die het beste op de hoogte blijven van deze nieuwe kansen, zullen de concurrentie voor kunnen blijven.

CARLOS PITA CAO HEADS AKD’S CORPORATE M&A PRACTICE.

With two decades of experience, Carlos advises on complex cross-border transactions, on - both domestic and international – strategic and private equity acquisitions, participations, divestments and exits, buyouts, joint ventures, and corporate restructurings, as well as on corporate law issues and critical contracting matters.

GEÏNTEGREERDE EQUITY STORY IS AANJAGER VOOR GROEI

Tot enkele jaren geleden was aangescherpte wet- en regelgeving de belangrijkste aanjager voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. De tijden zijn echter veranderd...

TEKST JAN BLETZ BEELD MARK VAN DEN BRINK

Eén ding staat vast: verantwoord ondernemen leeft. Meer dan ooit zelfs, stellen analist Henk Slotboom, Managing Partner van the IDEA! en Charlotte de Voogd, Director Communications & Sustainability van Hill & Knowlton Strategies. Want volgens hen zijn door de coronacrisis Environmental, Social, Governance (ESG)-aspecten nog belangrijker geworden; niet in de laatste plaats door aandringen vanuit met name institutionele beleggers. Door middel van een heldere equity story, waarvan naast de gebruikelijke fi nanciële targets ook verifi eerbare ESG doelstellingen integraal deel zouden moeten uitmaken, kunnen ondernemingen hun Cost of Capital verlagen als middel ter versterking van de groei, zowel autonoom als door middel van M&A.

Veel ondernemingen zijn inmiddels volop bezig om invulling te geven aan hun duurzaamheids-beleid. Zij realiseren zich dat ze een ‘licence to operate’ hebben van de omgeving. Het wordt hen steeds duidelijker dat ze gevaar lopen die ‘vergunning’ kwijt te raken als ze niet zorgvuldig de belangen van alle stakeholders waarborgen, in plaats van slechts te focussen op hun aandeelhouders. Concreet betekent dit naast duurzame fi nanciële bedrijfsvoering ook: goed zijn voor medewerkers, verantwoord omgaan met het milieu, ethische gedragscodes, et cetera. Het nastreven van ‘People, Planet, Profi t’ laat ondernemerschap zien en daarnaast blijk van ‘corporate social responsibility’ met inachtneming van alle stakeholders.

CORONACRISIS De coronacrisis kan dit streven naar verduurzaming een extra impuls geven, verwachten analist Henk Slotboom, Managing Partner van the IDEA! en Charlotte de Voogd, Director Communications & Sustainability van Hill & Knowlton Strategies. Zij baseren zich hierbij onder meer op de uitkomsten van een onderzoek van het Investor Relations-platform Meaning2Numbers (een joint venture van Hill & Knowlton Strategies en The IDEA!). Hieruit blijkt dat institutionele beleggers in Nederland maatschappelijk verantwoord gedrag binnen het bedrijfsleven nog belangrijker vinden ten tijde van crisis. Bij de gehanteerde criteria van het selecteren van de meest geschikte beleggingen neemt het ESG thema dan ook een prominente positie in. De resultaten laten ook zien dat de helft van de beleggers die ESG-criteria nog niet hadden geïntegreerd in hun investeringsbeleid, hierin snel verandering aan het brengen zijn tijdens de coronacrisis. "Dit toont aan dat de crisis het maatschappelijke gedrag van bedrijven nog meer voor het voetlicht heeft gebracht", aldus het onderzoek. Als belangrijkste speerpunt geven beleggers aan dat ondernemers nieuwe investeringen moeten doen om de gezondheid van werknemers te waarborgen en dat steun van de overheid uitsluitend wordt aangewend waarvoor het bedoeld is. Bij onethisch of maatschappelijk onaanvaardbaar gedrag nemen beleggers in de meeste gevallen uiteindelijk afscheid van de investering.

LAGERE COST OF CAPITAL Deze ingezette verschuiving in het investeringsbeleid van de institutionele beleggers wordt ook weerspiegeld in de beursprestaties van aandelen van ondernemingen die werk hebben gemaakt van hun ESG beleid. De aandelen die zijn opgenomen in de Dow Jones Sustainability Index (DJSI World) hebben die van de S&P Global Broad Market Index met respectievelijk 1.08% en 1.78% verslagen in de

laatste 3 respectievelijk 5 jaar. Wanneer wordt gekeken op basis van 1 jaar, was de outperformance zelfs 4.48%. Dit illustreert dat een goed ESG beleid kan helpen om hun risicoprofi el te verlagen en daarmee hun Cost of Capital. Hiermee krijgen ze een belangrijk middel in handen om hun toekomstige strategische groei doelstellingen te realiseren, zowel op autonome wijze als door middel van acquisities.

Het omarmen van ESG-ambities alleen is niet voldoende. Het werkt alleen als het ESG-beleid integraal onderdeel uitmaakt van de equity story. “Hoe past het in de strategie? Welke doelstellingen worden er gesteld, zowel fi nancieel als op ESG-gebied? En welke maatregelen vloeien hieruit voort? En wat als het ernaar uitziet als die doelstellingen niet worden behaald? Eigenlijk zou een bedrijf dan een ESG-waarschuwing moeten geven, zoals het ook een winstwaarschuwing geeft als het denkt dat het de beloofde fi nanciële doelstellingen buiten bereik liggen”, aldus De Voogd en Slotboom. “Daar zouden, juist omdat het niet meer los van elkaar te zien is dezelfde consequenties aan moeten worden verbonden.”

Omdat niet alle ondernemingen hetzelfde zijn kan er nooit sprake kan zijn van een ‘one-size-fi ts-all’ benadering. Daarnaast geldt dat voor een aantal zaken op ESG gebied de exacte details nog moeten worden uitgewerkt. Dit maakt het allesbehalve een eenvoudige opgave.

ESG INTEGRAAL ONDERDEEL VAN DE EQUITY STORY Belangrijk is en blijft het bepalen van de bekende ‘stip op de horizon’. Waar wil je met de onderneming staan over drie of vijf jaar en hoe kom je daar? Hierbinnen zal ESG een steeds belangrijker element vormen en juist daarom moet dit een integraal onderdeel van de equity story worden in de dialoog met beleggers en andere stakeholders. Daarnaast moet duiding worden gegeven voor de gemaakte keuzes en verantwoording genomen worden voor de realisatie ervan.

Voor een aantal bedrijven zal de integratie van ESG betekenen dat de onderneming een transformatie behoeft. De Voogd en Slotboom: “Een pakketbezorger als PostNL heeft al fl ink ingezet op het vervangen van de dieselbusjes in elektrische fi etsen en scooters op de last mile. Unilever maakte recent bekend alle fossiele grondstoffen in wasmiddelen te vervangen door meer milieuvriendelijke varianten. In andere gevallen is er echter meer nodig, zoals in de automobielindustrie of andere sectoren die te maken hebben met de energietransitie. Of dat nu op autonome wijze wordt gerealiseerd of door middel van gerichte acquisities, dan zal een lagere Cost of Capital ervoor zorgen dat de investeringen sneller rendement opleveren. Zo kan een geïntegreerde equity story bijdragen aan de toekomstige groei van de onderneming, waarvan alle stakeholders zullen kunnen profi teren.” n

Meaning2Numbers Beursgenoteerde ondernemingen worstelen met de groeiende druk van beleggers om het ESG-beleid aan te scherpen. Vaak zijn ambities en doelen wel opgenomen in de bedrijfsvoering, maar speelt ESG nog onvoldoende een prominente rol binnen de onderneming. Meaning2Numbers, opgericht om de ontstane informatiekloof tussen beleggers en bedrijf te verkleinen, adviseert ondernemingen mede over de integratie van ESG in de gehele bedrijfsstrategie en daarmee in de equity story. Het doel is om de dialoog tussen belegger en bedrijf ook op het gebied van ESG vorm te geven en te versterken.

PostNL: 'Belang ESG gaat niet meer worden teruggedraaid' Jochem van de Laarschot, Directeur Communicatie & Investor Relations bij PostNL, bevestigt het toenemende belang van ESG in de dialoog met de financiële markten. “Het komt van twee kanten: wij als bedrijf voelen een grotere verantwoordelijkheid om niet alleen maatschappelijke waarde te creëren, maar om die ook zichtbaar te maken. En beleggers vragen ook steeds meer om informatie en inzicht over werk- en opdrachtgeverschap, goed georganiseerde governance en de inspanningen op het gebied van duurzaamheid. En vervolgens ga je daarover in gesprek.”

Van de Laarschot ziet wel dat er nog flinke stappen moeten worden gezet om de dialoog nog zinvoller en relevanter te maken. “Zo eenduidig als de financiële metrics zijn is het natuurlijk allemaal nog niet. Maar met de heldere langetermijndoelstellingen, KPI's en transparante verslaglegging die veel bedrijven hebben ontwikkeld is iets in gang gezet dat niet meer teruggedraaid gaat worden.”

PostNL heeft in samenspraak met stakeholders een ambitieuze klimaatdoelstelling gekozen: volledig emissievrije last-mile bezorging in 2030. Van de Laarschot: “Hoewel we traditioneel al heel veel bezorging te voet en per fiets doen, is de klimaatimpact van onze transportvloot nu nog tamelijk groot. Zeker nu e-commerce hard verder groeit is daar grote winst te behalen. We kunnen dus een relatief grote bijdrage leveren, en op die manier naast financiële ook maatschappelijke waarde creëren. De green bond van ¤ 300 miljoen die PostNL in 2019 succesvol heeft geplaatst bewijst dat de markt hier in gelooft. Dat biedt ons ook de financiële slagkracht om echt het verschil te kunnen maken.”