Возрождение Архимандричего корпуса by Alga!

Возрождение...

Возрождение Архимандричего корпуса Архимандрит корпусының яңарышы Revival of Archimandrite's Building Свияжск

Настоятельский корпус Свияжского Успенского монастыря обрел свой первозданный вид

Зөя Успен монастыренең төп корпусы үзенең борынгы кыяфәтенә ия булды

Residence of Father Superior of Assumption Monastery of Sviyazhsk resumed its original appearance

русский татар english

Возрождение...

Остров духовных сокровищ

Рухи хәзинәләр утравы

Island of Sacred Treasures Исторический экскурс

Тарихи күзәтү

Historical Background

а старых гравюрах Свияжск напоминает имениНный торт, унизанный свечами церковных колоколен. Его происхождение не менее фантастично, как и дальнейшая судьба. Возвращаясь в Москву после очередного неудачного похода «Казань воевать», царь Иван Грозный выбрал это место при впадении реки Свияги в Волгу под бивуак для уставшего войска. И оно ему так приглянулось, что он решил: «Отсель грозить мы будем хану!» Его дерзкая инженерно-стратегическая задумка по тем временам не имела аналогов не только в русской, но и в мировой практике — в тайне от неприятеля заложить у него под боком опорную военную базу для последнего, победного броска на непокорную столицу ханства. «В Углецком уезде, в Ушатых вотчине» плотники срубили крепость, которая в разобранном виде была сплавлена в устье Свияги. Топорами и секирами ратники расчистили от леса вершину Круглой горы и на этом месте за 24 майских дня 1551 года заново собрали бревенчатые стены, башни и даже Троицкую церковку (она до сих пор цела). Расположившаяся на 64 десятинах земли цитадель была безукоризненна в фортификационном плане, а размерами превосходила даже Московский

орынгы гравюраларда Зөя шәһәрчеге чиркәү кыңгырауларының шәмнәре белән бизәлгән бәйрәм тортын хәтерләтә. Аның барлыкка килүе алдагы язмышы кебек үк гаҗәеп серле. Явыз Иван чираттагы «Казанны алу» явын уңышсыз төгәлләп, Мәскәүгә кайтып барганда, Зөя елгасының Иделгә койган урынын үзенең арган сугышчыларына ял итү урыны итеп сайлый. Бу урын аның күңеленә шул кадәр хуш килә ки, хәтта ул: «Моннан соң без ханның үзенә яный башлаячакбыз!» — ди. Аның инженерлык стратегик уйланмасына ул чорда руста гына түгел, хәтта дөнья күләмендә тиңнәр табылмый. Ул дошманыннан яшереп кенә аның янында ук диярлек ханлыкның буйсынмас башкаласына соңгы һөҗүм — үзенә җиңү алып киләчәк соңгы яуда терәк булырдай хәрби ныгытма төзергә ниятли. «Углецк өязендә, Ушатыйлар вотчинасында»

балта осталары ныгытма төзиләр һәм аны, таркатып, Зөя тамагына агызалар. Сугышчы егетләр Түгәрәк тау түбәсен балталар белән урманнан чистарталар һәм шул урында 1551 елның маенда 24 көн эчендә су юлы белән килгән бүрәнә диварларны, манараларны, хәтта Троицк чиркәвен дә (ул әле бүген дә тора) яңадан җыялар. 64 дисәтинә җирдә урнашкан ныгытма

n ancient engravings Sviyazhsk looks like a birthday cake studded with candle-like tower bells. Its origin is as incredible as its further fate. Tsar Ivan the Terrible chose the place, which was close to the confluence of Sviyaga River into Volga, for a bivouac for his overweary troops on his way to Moscow after another unsuccessful «conquer-Kazan» campaign. And he was so pleased with it that he decided: «From here shall we strike terror in the Khanate!» His audacious engineering and strategical idea had no analogues not only in Russia, but all over the world. He decided to establish a supporting military base secretly in order to make the final, victorious short bound to the disobedient capital of Khanate. In Ugletsky Uyezd — the ancestral lands of princes Ushaty — the carpenters cut down the forest, which was floated to the mouth of Sviyaga in parts. Using hatchets and axes the warriors cleared the top of the Round Mountain from forest, and they had re-assembled log walls, towers and even little Trinity Church (which is still there) for 24 days in May of the year of 1551. Being situated on 64 dessiatinas of land (measure of land = 2.7 acres) the citadel was flawless in terms of fortification. It had

Кремль! Поначалу крепость получила название Ивангород, но вскоре была переименована в Свияжск. После покорения Казани значение Свияжска как военного форпоста пошло на убыль, зато значительно возрос его статус влиятельного торгового, административного и духовного центра Среднего Поволжья. Свияжск стал первым и единственным христианским городом, название которого учитывалось в титуловании архиепископов и митрополитов Казанской епархии, именовавшихся Казанскими и Свияжскими. Самым трагическим для уездного городка стал ХХ век. В 1918-м сюда прибыл «демон революции» наркомвоенмор Троцкий формировать красноармейские части для нового похода на Казань, чтобы помешать белочехам вывезти в Сибирь золотой запас Российской империи. С этим он, правда, опоздал, зато успел установить близ церкви Рождества первый в советской России памятник Иуде Искариоту. И хотя гипсовый идол простоял недолго, но с той поры атеистический злой рок неотступно преследовал некогда славный провинциальный городок. Приход к власти большевиков обернулся повальным разорением и поруганием свияжских святынь, закрытием монастырей, уничтожением уникальных православных церквей. Были взорваны и разобраны на кирпичи 6 из 12 здешних храмов — ценнейших памятников русского зодчества ХVIII века! Тогда же монастырский комплекс был «перепрофилирован» НКВД в филиал ГУЛАГа: сначала здесь располагалась тюрьма для политзаключенных, потом — колония для малолетних преступников, в дальнейшем — психоневрологическая лечебница. А после заполнения Куйбышевско-

фортификация ягыннан караганда соклангыч була, ә күләме белән хәтта Мәскәү Кремлен дә узып китә! Баштарак әлеге ныгытмага Ивангород исеме бирелә, әмма соңрак Зөя дип үзгәртелә. Казанны яулап алганнан соң, Зөя хәрби ныгытма буларак үзенең данын югалта башлый, аның каравы Урта Идел буендагы алдынгы сәүдә, административ һәм рухи үзәк буларак аның дәрәҗәсе арта. Зөя беренче һәм бердәнбер христиан шәһәренә әверелә, исеме хәтта Казан епархиясендәге Казанлы, Свияжскилы дип атала торган архиепископлар һәм метрополитларның титулларында да телгә алына башлый. Өяз шәһәрчеге өчен иң фаҗигале чор булып ХХ гасыр санала. 1918 елда бирегә Россия империясенең алтын запасын Себергә алып чыга торган ак чехларга комачаулык итү максаты белән Казанга яңа яу белән барыр өчен кызыл армия гаскәрләрен оештыручы, «инкыйлаб шайтаны» наркомвоенмор Троицкий килә. Дөрес, ул бу ниятен тормышка ашырырга соңга кала, аның каравы Рождество чиркәве янында, совет Россиясендә беренчеләрдән булып, Иуда Искариот һәйкәлен урнаштырырга өлгерә. Гипстан эшләнгән сын озак тормый, әмма шул чорлардан башлап атеистик явыз рух кайчандыр атаклы булган өяз шәһәрчеген туктаусыз эзәрлекли башлый. Хакимияткә большевикларның килүе Зөя изгеләрен мыскыллау, монастырьларны ябу, бердәнбер булып саналган православие чиркәүләрен юкка чыгаруга китерә. Биредәге 12 гыйбадәтханәнең алтысы — XVIII гасыр рус архитектурасының кыйммәтле ядкарьләре сүтеп ташлана! Шул чорда монастырь комплексы ГУЛАГ филиалына НКВД итеп үзгәртелә: баштарак монда хәрби тоткыннар өчен төрмә, соңрак кече яшьтәге җинаятьчеләр өчен колония, аннары психоневрология хастаханәсе

even exceeded the size of the Moscow Kremlin! Initially, the fortress was named Ivangorod, but soon it was renamed into Sviyazhsk. After the conquest of Kazan the value of Sviyazhsk as a military outpost began to wane, but its status of an influential trading, administrative and religious centre of the Middle Volga Region significantly increased. Sviyazhsk became the first and the only Christian city, which name had been taken into consideration in naming of archbishops and metropolitans of Kazan Diocese — they were bearing the names of Kazan and Sviazhsk. The twentieth century was the most tragic period for the town. In 1918 Trotsky, the «demon of revolution» and a national commissioner of naval forces, came here with the object of forming Red Army troops in order to undertake a new campaign to Kazan for preventing the White Army Czechs to remove the gold reserve of the Russian Empire to Siberia. However, he was too late. But what he managed to do was the establishing of the monument to Judas Iscariot — the first monument of this type in Soviet Russia — near the Nativity Church. The plaster idol was there for a while — but since then atheistic doom was haunting lapsed glorious country town. Bolshevick’s rise to power brought mass devastation and desecration of shrines of Sviazhsk, closing monasteries, destruction of unique Orthodox churches. 6 of 12 local churches were blown up and demolished for the bricks. These were the monuments of great worth of Russian architecture of the eighteenth century! In the meantime NKVD (People’s Commissariat for Internal Affairs) «redeveloped» the monastery complex into a branch of the GULAG: first, there was a prison for political prisoners, later on — a colony for juvenile delinquents, and then

Возрождение...

го водохранилища Свияжск едва не разделил участь града Китежа, поглощенного водами Светлоярского озера. Начало ХХI века обещает стать для Свияжска подлинной эпохой Возрождения. Дамба с автомобильной магистралью, связавшая его с «Большой землей», практически превратила остров-град в полуостров. С включением Свияжска в предварительный список Всемирного культурного и природного наследия ЮНЕСКО и реализацией масштабного республиканского проекта «Культурное наследие» бывшие островитяне ко всему прочему получают хорошие перспективы на вполне цивилизованную жизнь.

урнаштырыла. Ә Куйбышев сусаклагычы тулганнан соң, Зөя чак кына Светлоярск күле астында калган Китеж шәһәре язмышына дучар ителми кала.

— the psychoneurological hospital. After filling the Kuibyshev Reservoir Sviyazhsk was close to share the fate of the city of Kitezh, which lays under water of Svetloyarsk Lake.

XXI гасыр Зөя өчен чын мәгънәсендә Яңарыш чоры булырга вәгъдә итә. « Зур җирләр » белән тоташтыра торган автомобиль магистральле дамба утрау-шәһәрне ярымутрауга әйләндерде диярлек. Зөянең ЮНЕСКО Бөтендөнья күләмендәге мәдәни һәм табигый мирасларның алдан эшләнгән исемлегенә кертелүе һәм « Мәдәни мирас » республика проектының тормышка ашырылуы нәтиҗәсендә утрау халкы да цивилизацияле тормышка йөзе белән борылды.

The beginning of the twenty-first century offers prospects of becoming the Renaissance of Sviyazhsk. Dam with a motor trunk road, linking the city with «Big Land», practically transformed the city-island into peninsula. On top of that, in view of adding Sviyazhsk to UNESKO preliminary list of World Cultural and Natural Heritage and realization of ambitious republican project «Cultural Heritage», the ex-islanders will obtain outlooks with fair promise of having quite civilized way of life.

Расположившаяся на 64 десятинах земли цитадель была безукоризненна в фортификацион ном плане, а размерами превосходила даже Московский Кремль!

Возрождение...

Тихая обитель в грозной крепости

Дәһшәтле ныгытмада тыныч кына яшәү урыны Peaceful Mansion in Formidable Fortress Иконописный ракурс Икона ясау тарихы Icon Painting Perspective

лавная «изюминка» сегодняшнего Свияжска — Успенский мужской монастырь, уникальный историкоархитектурный комплекс второй половины ХVI века, основанный первым архиепископом Казанским Гурием с целью христианизации народов Среднего Поволжья. Расположенные здесь собор Успения Богородицы и Никольская трапезная церковь построены артелью псковских каменщиков под руководством известных мастеров Постника Яковлева и Ивана Ширяя в 1555 – 60 годах. Внутренняя стенопись Успенского собора, частично сохранившаяся и восстановленная усилиями современных художников-реставраторов, и его иконостас — главная непреходящая ценность неоднократно обновляемого храма. «А в церкви и в алтаре по стенам писано стенным письмом, вверху главы от создания миру Бытия и праздника Пречистыя Богородицы». Фрески уникальны по многообразию библейских сюжетов, оригинальности и совершенству исполнения. Их историко-художественное значение трудно переоценить: ансамбль фресковой живописи — единственный среди немногочисленных аналогов дошедший до нас цикл стенной росписи русских изографов времен Ивана Грозного.

үгенге Свияжскның төп үзенчәлекләреннән берсе — Урта Идел буе халыкларын христианлаштыру максаты белән беренче архиепископ Казанлы Гурий тарафыннан нигез салынган, XVI гасырның кабатланмас тарихи-архитектура комплексы булып санала торган Успен ирләр монастыре. Биредә урнашкан Мәрьям ана вафаты соборы һәм Никольск чиркәве 1555 – 60 елларда атаклы Постник Яковлев һәм Иван Ширай кебек осталар җитәкчелегендәге Псков ташчылары тарафыннан төзелгән. Успен соборының диварларында өлешчә сакланып калган һәм күпмедер дәрәҗәдә бүгенге рәссам-реставраторлары тарафыннан да яңартылган язулар һәм аның иконалары — кат-кат төзекләндерелгән храмның үзгәрешсез кала торган төп хәзинәсе. «Ә чиркәү һәм алтарь диварлары стенага төшерелгән язулар белән бизәлгән, иң өстә Дөньяның барлыкка килүе турындагы бүлектән алып Изге Мәрьям ана бәйрәме хакындагы язулар». Фрескалар, ягъни диварларга төшерелгән бизәкләр үзләренең күп төрле Библия сюжетларыннан торулары, кабатланмас булулары һәм камил эшләнешләре белән гаять үзенчәлекле булып торалар. Аларның тарихи-сәнгати әһәмияте әйтеп бетергесез зур: фреска сәнгате ансамбле — Явыз Иван чорында яшәгән рус изографлары тарафыннан эшләнгән дивар язмалары циклының

he main «ginger» of today`s Sviyazhsk is Uspensky Monastery, the unique historical and architectural complex of the second half of the sixteenth century, founded by Gurias, the first Archbishop of Kazan, for the purpose of Christianization of peoples of Middle Volga Region. Assumption of the Theotocos Church (Sobor Uspeniya Bogoroditsy) and Nickolskaya Refectory Church (Nickolskaya Trapeznaya Tserkov) situated here were built in the period of 1555 – 1560 by the crew of stonemasons of the city of Pskov under the guidance of famous craftsmen — Postnik Yakovlev and Ivan Shiriay. Inner fresco painting of Assumption Church, partially survived and reconstructed by the efforts of modern fine art restorers, and its iconostasis are the main eternal treasures of multiply renewable temple. «And on the walls of church and at the altar the fresco paintings are being limned, and on the top of them — creation of the world from Genesis and the Assumption». The fresco paintings are idiosyncratic due to diversity of iconographic scenes, their singularity and perfection of their performance. It is hard to overestimate their historical and artistic value: among few other survived analoques the ensemble of fresco paintings is the only cycle of

Как и прочие культовые архитектурные памятники, монастырь в годы советской власти подвергся жесточайшему идеологическому поруганию. В 30-е годы на его территории располагалась тюрьма, монашеские кельи были превращены в камеры и изоляторы для политзаключенных. Впоследствии в них размещались больничные палаты для душевнобольных. В 1997 году Успенский монастырь был передан Казанской православной епархии, и прибывшие из Раифского монастыря монахи деятельно взялись за восстановление униженной и оскверненной обители.

безнең көннәргәчә сакланып калган аз санлы истәлекләреннән бердәнбер.

mural decoration of Russian isographs of Ivan the Terrible’s reign period.

Башка архитектура һәйкәлләре кебек үк, монастырь да советлар хакимияте елларында рәхимсез идеологик мыскыллауларга дучар ителә. 30 нчы елларда аның биләмәсендә төрмә урнаштырыла, монах хөҗрәләре сәяси тоткыннарның камералары һәм изоляторлары итеп үзгәртелә. Соңрак анда акылы зәгыйфь авырулар өчен хастаханә палаталары урнаштырыла. 1997 елда Успен монастыре Казан православие епархиясенә тапшырыла һәм Раиф монастыреннән килгән монахлар кара ягылган, пычратылган изге урынны бердәм рәвештә яңарту эшенә керешәләр.

In the years of Soviet government the monastery, along with other hieratic architectural monuments, was the subject of the cruelest ideological abuse. In the 30’s there was a prison, and monastic cells were used as wards and isolation rooms for political prisoners. Afterwards there were situated observation wards for insane people. In the year of 1997 Assumption Monastery was handed over Kazan Orthodox Eparchy, and monks, arrived from the Raifa Monastery, actively began to restore the insulted and desecrated mansion.

Ñèòóàöèîííûé план Успенского монастыря в Свияжске 1 — Архимандричий корпус, XVIII век 2 — Монастырское училище, XVIII век 3 — Никольская церковь, XVI век 4 — Успенский собор, XVI век 5 — Братский корпус, XVII век 6 — Святые (южные) ворота. Бывший храм Вознесения Господня, XVIII век 7 — Хозяйственная постройка Зөя Успен монастыренең ситуацион планы 1 — Архимандрит корпусы, XVIII гасыр 2 — Монастырь карамагындагы училище, XVIII гасыр 3 — Никольск чиркәве, XVI гасыр 4 — Успен соборы, XVI гасыр 5 — Дин кардәшләре корпусы, XVII гасыр 6 — Изгеләр (көньяк) капкасы. Элекке Ходайны мактау гыйбадәтханәсе, XVIII гасыр 7 — Хуҗалык корылмалары

General Plan of Assumption Monastery in Sviyazhsk 1 — Archimandrite's Building, XVIII century 2 — Monasterial School, XVIII century 3 — Nickolskaya Church, XVI century 4 — Assumption Church, XVI century 5 — Fratery Building, XVII century 6 — Holy (South) Gates. Former Church of Christ's Ascension (Khram Vozneseniya Gospodnya), XVIII century 7 — Household Outbuildings

Возрождение...

Объект культурного наследия

Мәдәни мирас объекты

Object of Cultural Heritage Ретроспекция

Тарихи күзәтү Retrospection

юго-западной части территории монастыря слева от ворот к монастырской стене примыкает 2-этажное кирпичное здание с крытым шатровым крыльцом на приземистых круглых каменных столбах, с широкой деревянной лестницей. Высокая тесовая крыша венчает здание, старинные каменные наличники обрамляют оконные проемы. Это Архимандричий корпус, построенный в русском теремном стиле и сохранившийся без каких-либо существенных изменений. Сегодня ему присвоен статус объекта культурного наследия федерального значения. В 1829 – 1858 годах здесь размещалось Свияжское духовное училище с классами, залом, библиотекой, спальнями учеников. В середине 30-х годов прошлого века помещение использовалось для нужд тюремной администрации, позднее — под больничные палаты «психушки». Но черные дни миновали — теперь здание будет вновь использоваться по своему прямому культовому предназначению. Здесь будут жить братия и сам игумен, будут проводиться все монашеские отправления.

онастырь территориясенең көньяк-көнбатыш өлешендә сул якта капкадан монастырь диварына ике катлы кирпеч бина килеп тоташа. Аның җиргә тиеп торган түгәрәк таш баганаларга утыртып эшләнгән, дүрт кыеклы түбә белән ябылган һәм киң агач баскычы булган болдыры да бар. Биек такта түбә бинаны уңышлы төгәлләп куйса, иске таш йөзлекләр тәрәзәләрне үзенчәлекле кысалар белән уратып алган. Бу — рус терем стилендә (биналарны башня рәвешендә төзү) эшләнгән һәм бүгенге көнгә кадәр зур үзгәрешләрсез сакланып калган Архимандричий корпус. Бүгенге көндә аңа федераль әһәмияткә ия булган мәдәни ядкәрь объекты статусы бирелгән. 1829 – 1858 елларда биредә үзенең сыйныф бүлмәләре, залы, китапханәсе, йокы бүлмәләре белән бергә Зөя дини училищесы урнашкан була. Узган гасырның 30 нчы елларында әлеге бина төрмә администрациясе тарафыннан, ә соңрак психик авырулар хастаханәсе палаталары буларак файдаланыла. Әмма кара көннәр артта калды — хәзер бу бина кабаттан үзенең төп вазыйфасын үти башлаячак. Биредә монастырь монахлары һәм игумен үзе яшәячәк, монахларның барлык эшчәнлекләре башкарылачак.

n the south-west part of the monasterial territory, to the left of the gates one can see two-storeyed all-brick building with hip-roofed porch on stumpy round stone pillars and loosefitting wooden stairway, adjacent to the wall of the monastery. High plank roof crowns the building, ancient stone platbands frame the apertures of windows. This is the Archimandrite’s Building, which was designed in the manner of ancient-Russian palace and came down to us without any significant changes. Nowadays it has the status of the object of cultural heritage of federal significance. In the period of 1829 – 1858 there was Sviyazhsk religious school with classrooms, hall, library, students bedrooms. In the middle of the 30’s of the last century the building was used for needs of prison administration, and afterwards — for observation wards of «looneybin». But rainy days have passed, and the building will be used for its intended hieratic purpose again. Friary and Hegumen himself will be living here, and all monastic devotion will be carried out here.

Cюда «не зарастет народная тропа»

Бирегә юл һәрчак такыр булыр

«The pathway to its site, though trodden by the people, the weeds will never hide» Свято место пусто не бывает Изге урын буш тормый The holy place is never empty На открытии речного вокзала и казарм инженерного корпуса. Свияжск-град, 22 июля 2011 г. (справа налево: Президент РТ Рустам Минниханов, Государственный Советник РТ Минтимер Шаймиев, помощник Президента РТ по социальным вопросам, исполнительный директор Республиканского Фонда возрождения памятников истории и культуры Республики Татарстан Татьяна Ларионова). Елга вокзалы һәм инженерлык корпусы ачылганда. Зөя шәһәрчеге, 2011 елның 22 июле (уңнан сулга таба: Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миннеханов, ТР Дәүләт Киңәшчесе Минтимер Шәймиев, ТР Президентының иҗтимагый мәсьәләләр буенча ярдәмчесе, Татарстанның мәдәни һәм тарихи һәйкәлләрен торгызу буенча Республика Фондының башкаручы директоры Татьяна Ларионова)

At the opening of riverside station and quarters of Engineers buildings. Sviyazhsk-town, July 22, 2011. (from the right to the left: President of the Republic of Tatarstan Rustam Minnikhanov, State Counselor of the Republic of Tatarstan Mintimer Shaymiev, Adviser of the Presidential of the Republic of Tatarstan for Social Affairs, Executive Director of Republican Fund for Revival of Historical and Cultural Monuments of Tatarstan Tatyana Larionova).

10 ~

Возрождение...

Паломничество, творчество, туризм...

Хаҗ кылу, иҗат итү, сәяхәткә бару... Pilgrimage, art, tourism... Цитата

Өземтә

Quotation

онд «Возрождение» создан по указу первого Президента Республики Татарстан Минтимера Шаймиева 17 февраля 2010 года, который и возглавил его Попечительский Совет. Основные цели Фонда: содействие в сохранении, воссоздании, реставрации Болгарского историко-архитектурного музея-заповедника и возрождение государственного историко-архитектурного и художественного музея «Остров-град Свияжск», в целях широкого использования их как центров паломничества, творчества и туризма.

«М

ногие ищут информационный повод, чтоб привлечь туристов. У нас все есть, нам искать не надо… Туризм — огромный сектор бизнеса. В России, к сожалению, он развит недостаточно. Мы уезжаем за тридевять земель, чтобы что-то посмотреть, хотя, когда оцениваешь, чем обладаем сами, понимаешь: подобных мест с такой уникальной историей на Земле не так уж много. Сколько десятилетий остров Свияжск был в диком состоянии, а теперь становится одной из самых привлекательных туристических точек республики». Президент Республики Татарстан Рустам МИННИХАНОВ

«Я

ңарыш» фонды Татарстан Республикасының беренче Президенты Минтимер Шәймиев тарафыннан 2010 елның 17 февралендә чыгарылган указ нигезендә оештырыла һәм ул үзе үк Попечительләр советын да җитәкли. Фондның төп максатлары: Болгар тарихи-архитектура музей-тыюлыгын төзекләндерү, яңарту һәм саклауда булышлык күрсәтү; «Зөя утрау-шәһәре» тарихи-архитектура һәм сәнгать музеен яңарту; аларны хаҗ кылу, иҗат итү, туризм максатыннан файдалану.

«К

үпләр туристларны җәлеп итү өчен мәгълүмати сылтау эзли. Бездә барысы да бар, безгә эзләргә дә кирәкми... Туризм — бизнесның зур бер өлеше. Кызганыч ки, Россиядә ул тиешле дәрәҗәдә үсеш алмаган. Без нәрсәдер күрер өчен җир читенә кадәр барабыз. Әмма үзебездә булган байлыкны бәяләгәннән соң, шуны аңлыйсың: мондый кабатланмас тарихка ия булган урыннар җир йөзендә алай күп түгел. Зөя утравы дистә еллар дәвамында кыргый хәлдә иде, ә хәзер республикада туристларны җәлеп итә торган гаҗәеп урыннарның берсенә әверелде». Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миннеханов

«R

evival» Fund was established on February 17, 2010 upon decree of the first President of Tatarstan Mintimer Shaymiev who also became Head of its Board of Guardians. Main objectives of the Fund are as follows: assistance in preservation, reconstruction, restoration of Historical and Architectural Reserve Museum of Bulgar and revival of State Historical-Architectural and Arts Museum of «Island-town of Sviyazhsk», with the aim of their wide use as centers of pilgrimage, art and tourism.

«M

any people search for newsbreak in order to attract tourists. But we have it all, we don’t have to search for anything… Tourism is a vast business sector. Unfortunately it is underdeveloped in Russia. We go to the other end of the world in order to see something, though when we come to appreciate our own assets we understand that there are few such places in the world with such unique history. For many decades the island of Sviyazhsk was in state of ferity and now it is to become one of the most attractive touristic places of the Republic». President of the Republic of Tatarstan Rustam MINNIKHANOV

~ 11

«От души и для души»

«Ихластан һәм күңел хакына»

«From one’s heart and for the good of one’s soul» Из служебной переписки

Эш белән бәйле язмалар

Extract from official correspondence «Уважаемый Вадим Сергеевич! В Татарстане началась реализация масштабного проекта «Культурное наследие: древний город Болгар и остров-град Свияжск», цель которого сохранить, возродить и передать будущим поколениям ценнейшие памятники истории, зодчества и духовности. Успех любого социального проекта, безусловно, во многом зависит от поддержки граждан, представителей бизнеса, крупных корпораций. Отрадно, что главы многих муниципальных районов, руководители министерств и ведомств уже активно участвуют в нем, направив, в том числе, и личные средства. Надеюсь и на Вашу поддержку. Прошу организовать работу по привлечению сотрудников Аппарата, подведомственных предприятий и учреждений, их коллективов к участию в этом социально значимом для республики проекте, который должен воплощаться в жизнь не формально, а от души и для души.

«Хөрмәтле Вадим Сергеевич! Татарстанда «Мәдәни мирас: борынгы Болгар шәһәре һәм Зөя утрау-шәһәре» дигән киң

Председатель Попечительского Совета Республиканского Фонда возрождения памятников истории и культуры РТ М.Ш.ШАЙМИЕВ, 19.05.2010

ТР мәдәни һәм тарихи һәйкәлләрне яңарту республика Фонды Попечительлек Советы рәисе М.Ш. ШӘЙМИЕВ, 19.05.2010

«Уважаемый Вадим Сергеевич! В соответствии с пунктом 1 протокола

12 ~

күләмле проект тормышка ашырыла башлады. Аның максаты — тарихи, архитектура, рухи мәдәниятнең кыйммәтле һәйкәлләрен саклап калу, яңарту һәм киләчәк буыннарга тапшыру. Теләсә кайсы иҗтимагый проектның уңышы, күпчелек очракта, гражданнарның, бизнес, эре корпорация вәкилләренең ярдәменә бәйле. Куанычлы ки, муниципаль районнарның башлыклары, министрлык, һәм идарәчелек җитәкчеләре актив катнаша, хәтта шәхси ярдәмнәрен дә күрсәтәләр. Сезнең ярдәмгә дә өмет итеп калам. Аппарат, идарәчелек карамагындагы оешмалар һәм учреждениеләрнең хезмәткәрләрен, аларның коллективларын республика өчен иҗтимагый әһәмияткә ия булган һәм исем өчен генә түгел, ә ихластан, күңел хакына тормышка ашырылырга тиешле әлеге проектка җәлеп итү эшен оештыруны сорыйм.

«Хөрмәтле Вадим Сергеевич!

Һәйкәлләрне саклауның баш идарәсе ТР Яшел Үзән районы Зөя утравындагы

«Dear Vadim Sergeyevich! «Cultural heritage: ancient city of Bulgar and the island-town of Sviyazhsk» large-scale project aimed at preservation, revival and transfer of the most valuable monuments of history and architecture, and religious monuments to future generations, was launched in Tatarstan. Certainly success of any social project depends considerably on support of citizens, business representatives, large corporations. It is encouraging that Heads of many municipal districts, Heads of Ministries and authorities already take active part in it and donate their own money as well. I also hope for your support. Please make arrangementa to involve Executive personnel, personnel of subordinate enterprises and establishments, their teams to participate in this project which is socially important for the Republic and should be implemented not in a formal way, but from one’s heart and for the good of one’s soul. Chairman of Board of Guardians of the Republican Fund for Revival of Historical and Cultural Monuments of the Republic of Tatarstan M.SH. SHAYMIEV, May 19, 2010

«Dear Vadim Sergeyevich! In accordance with item 1 of minutes of technical meeting dated August 17, 2010 in the

Возрождение...

технического совещания от 17.08.2010 г. в возглавляемом Вами Управлении Главное управление охраны памятников сообщает следующие нормативные дополнения к порядку проведения работ по сохранению объекта культурного наследия — Архимандричего корпуса Успенского мужского монастыря о. Свияжск Зеленодольского района РТ. В процессе ремонтно-реставрационных и восстановительных работ по мере вскрытия конструкций в рамках авторского надзора Вами могут вноситься изменения и корректировки проектной документации». Задание на разработку научно-проектной документации по сохранению объекта культурного наследия выдано Министерством культуры Республики Татарстан ОАО «ТСНРУ» в 2009 г. Документация согласована в установленном порядке с Министерством культуры РТ от 16.06.2010 г. №3374-05. ООО ПРК «Константа» выдано разрешение на проведение работ по сохранению объекта культурного наследия. — Заказчик-инвестор — Управление государственной вневедомственной экспертизы РТ по строительству и архитектуре; — Технический заказчик — ГБУ «Главное инвестиционно-строительное управление» (ГИСУ); — Генеральный проектировщик — ГУП «Татинвестгражданпроект»; — Проектная организация — ОАО «ТатСНРУ»; — Подрядная организация — ООО ПРК «Константа»; — Авторский надзор — архитектор-реставратор, автор проекта реставрации Р.Р. Раимова. Начальник Главного управления государственного контроля охраны и использования памятников истории и культуры РТ И.М. НЕСТЕРЕНКО, 20.08.2010

Успен ирләр монастыренең Архимандрит корпусын саклап калу буенча башкарыла торган эшләр тәртибенә, 2010 елның 17 августында Сезнең идарәдә үткәрелгән техник утырыш беркетмәсенең беренче пункты нигезендә, норматив өстәмәләрнең кертелүе турында хәбәр итә. Төзекләндерүторгызу, яңарту эшләре вакытында конструкцияләрне ачу барышында авторлык күзәтүе кысаларында Сезнең тарафтан проект документациясенә үзгәрешләр һәм төзәтмәләр кертелә ала » . Мәдәни мирасны саклау буенча фәнни-проектлык документациясен эшкәртү бурычы 2009 елда Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы тарафыннан « ТСНРУ » ачык акционерлык җәмгыятенә тапшырыла. Документация ТР Мәдәният министрлыгы тарафыннан куелган шартлар нигезендә 2010 елның 16 июнендә 3374-05 номеры белән хәл ителә. « Константа » җаваплылыгы чикләнгән җәмгыятькә мәдәни мирасны саклап калу эшләрен башкарырга рөхсәте ителә. Заказ бирүче инвестор — ТР төзелеш һәм архитектура буенча дәүләт ведомстводан тыш экспертиза идарәсе; Техник заказ бирүче — «Баш инвестициятөзелеш идарәсе» ДБИ; Генераль проектлаучы — «Татинвестграждан проект» ДУП; Проектлау оешмасы — «ТатСНРУ» ААҖ; Эшне башкаручы оешма — «Константа» ТРК ААҖ; Авторлык күзәтүе — архитектор-реставратор, төзекләндерү проекты авторы Р.Р. Рәхимова.

ТР Мәдәни һәм тарихи һәйкәлләрне файдалану һәм саклап калу буенча дәүләт контроле баш идарәсенең җитәкчесе И.М. Нестеренко, 20.08.2010.

Administration headed by you, Chief Directorate of Monument Protection reports on the following normative additions to the order of performance of works on preservation of cultural heritage site — Archimandrite’s building of Assumption Monastery on Sviyazhsk island, Zelenodolsk district of the Republic of Tatarstan. In the process of repair-restoration and reclamation works during breakup of structures within field supervision you can amend and adjust the design documentation». Assignment for development of scientific design documentation on preservation of the cultural heritage site was issued by the Ministry of Culture of the Republic of Tatarstan to Tatar Special Scientific and Restoration Department OAO (Open Joint-Stock Company) in 2009. Documentation was approved by the Ministry of Culture of the Republic of Tatarstan in established order on June 16, 2010 under No. 3374-05. Konstanta Design and Restoration Company ООО (Limited Liability Company) obtained permission for performance of works on preservation of cultural heritage site. — Investor-customer — Administration of State Independent Expertise for Construction and Architecture of the Republic of Tatarstan; — Technical customer — State Budget Establishment Chief Administration of Investment and Construction (CAIC); — General designer— State Unitary Enterprise Tatinvestgrazhdanproekt; — Design organization — Tatar Special Scientific and Restoration Department OAO; — Contractor organization — Konstanta Design and Restoration Company ООО; — Field supervision — restorer-architect, restoration project designer R.R. Raimova. Head of Chief Directorate of State Control over Protection and Use of Monuments of History and Culture of the Republic of Tatarstan I.M. NESTERENKO, August 20, 2010

~ 13

Проект воплотился в реальность

Проект тормышка ашырылды The project came into life Единомышленники

Фикердәшләр

Like-minded people

Интервью с начальником Управления Государственной вневедомственной экспертизы РТ по строительству и архитектуре Вадимом Маркеловым.

14 ~

- Вадим Сергеевич, как Вы стали участником, казалось бы, «непрофильного» для вашей организации проекта? - Почему же «непрофильного»? Согласно российскому законодательству предметом государственной экспертизы проектной документации является, в том числе, и ее соответствие стандартам охраны объектов культурного наследия. В начале 2010 года меня пригласил Президент Минтимер Шарипович Шаймиев и спросил, согласен ли я войти в состав межведомственной рабочей группы по реализации инвестиционного проекта по сохранению объекта культурного наследия, а именно Архимандричего корпуса Свияжского Успенского монастыря? Сами понимаете, от такого рода предложений не отказываются.

- Вадим Сергеевич, Сезнең оешманың эшчәнлегенә «туры килми торган бу проектта ничек катнашырга булдыгыз? - Нигә әле «туры килми торган»? Россия кануннамәсе буенча, проектлау документациясенең дәүләт экспертизасы предметы булып аның мәдәни мирас объектларын саклап калу стандартларына туры килү-килмәве дә саналырга мөмкин. 2010 елның башында мине Президент Минтимер Шәрипович Шәймиев чакырып алды һәм мәдәни мирас объектын, ягъни нәкъ менә Зөя Успен монастыренең Архимандрит корпусын саклап калу өчен инвестиция проектын тормышка ашыру буенча ведомствоара эшчеләр төркеменә керергә риза булу-булмавым белән кызыксынды. Үзегез дә яхшы аңлыйсыз, гадәттә мондый тәкъдимнәрдән баш тартмыйлар.

- Но ведь, по пословице, в чужой монастырь со своим уставом не ходят? - А наш профессиональный устав ни в чем не противоречит монастырскому, тем более что и монастырь-то оказался для нас вовсе не чужим. Когда я ознакомился с научнопроектной документацией по реставрации и восстановлению Архимандричего корпуса, понял, что наши затраты могут составить несколько десятков миллионов рублей. Так

- Әмма мәкальдә әйтелгәнчә, чит монастырьга үз тәртипләрең белән керә алмыйсың бит... - Ә безнең профессиональ тәртипләр һич кенә дә монастырьнекенә каршы килми, җитмәсә монастырь да безнең өчен чит-ят түгел. Архимандричий корпусын торгызу һәм төзекләндерүнең фәнни-проектлау документациясе белән танышканнан соң, безнең чыгымнарның берничә дистә миллион сум тәшкил итәргә мөмкин

- Vadim Sergeyevich, how did you come to participate in this project which seems to be «non-core» for you organization? - Why is it «non-core»? According to Russian legislation subject of state expertise of design documentation is also its compliance with standards of protection of cultural heritage sites. In early 2010 the President Mintimer Sharipovich Shaymiev invited me and asked if I agree to join the interagency task force on implementation of the investment project on preservation of cultural heritage site, particularly of Archimandrite’s building of Assumption Monastery of Sviyazhsk? You see, one cannot decline such an offer. - But your usual works are not connected with monastery restoration, are they? - Our professional competence covers this kind of works, and they turned to be close to us. When I examined scientific design documentation on restoration and reclamation of archimandrite’s building I understood that our expenses can reach tens of millions of rubles. And it came true. Expired costs are out net profit, money was gained due to work of personnel and was voluntarily donated for restoration of the monastery site.

Возрождение...

и вышло. Затраченные средства — это наша чистая прибыль, деньги заработаны трудом сотрудников и добровольно пожертвованы на реанимацию монастырского объекта. - Кроме финансовых, каковы Ваши практические вложения в реставрацию архимандритского дома? - Сам по себе объект небольшой, но очень трудоемкий, с чрезвычайно сложной схемой работ. Ведь основной задачей реставрации здания было приспособить его под монастырские кельи со всеми бытовыми удобствами. Пришлось проводить кардинальную «зачистку» внутренних коммуникаций, заменять старую отопительную и сантехническую «начинку» новой, обеззараживать, обрабатывать специальным составом помещения, заново цементировать. Полностью заменили крышу, пригласив на кровельные работы добросовестных, проверенных мастеров по дереву. Могу сказать, что мы нашли общий язык с игуменом, работаем с ним в тесном контакте…

булуы аңлашылды. Шулай булып чыкты да. Әлеге чыгымнар — безнең чиста табышыбыз, хезмәткәрләр тарафыннан эшләп табылган һәм монастырь объектын төзекләндерүгә үз теләгебез белән тотылган акчалар. - Акчалата ярдәмнән тыш, архимандрит йортын төзекләндерүдә тагын ниләр эшләнде? - Объект үзе зур түгел, әмма бик күп көч куюны, катлаулы схема буенча эшләүне таләп итә торган бина. Объектны төзекләндерүдә безнең төп буручыбыз булып монах бүлмәләрен барлык көнкүреш уңайлыклары белән тәэмин итү иде. Нәтиҗәдә, эчке коммуникацияләрне тулысынча «чистартырга», элекке җылыту һәм сантехника җайланмаларын яңасы белән алмаштырырга, дизенфекция ясарга, бинаның эчен махсус сыеклык белән эшкәртергә һәм яңадан цементларга туры килде. Намус белән эшли торган, сыналган агач осталарын чакыртып, түбәсен дә алмаштырдык. Хәтта игумен белән дә уртак тел таптык дип әйтә алам, аның белән тыгыз элемтәдә торып эшлибез...

- What are your actual donations to restoration of archimandrite’s building besides financial ones? - The site itself is not big, but it is time-consuming and has highly complex scheme of operations. The main task of building restoration was to adapt it for monastery cells with all household utilities. We had to make fundamental “removal” of internal utilities, to change old heating and sanitary equipment for a new one, to disinfect, to process premises with special mixture, to cement them again. We had the roof changed completely by careful and qualified wood craftsmen. I would say that we found a common language with the Hegumen, and work with him in close contact…

~ 15

И эксперты. И благотворители

Һәм экспертлар. Һәм иганәчеләр The experts. And philanthropists Резюме

Резюме

Summary

правление Государственной вневедомственной экспертизы Республики Татарстан по строительству и архитектуре создано в ноябре 1988 года. Его полномочия — организация и проведение государственной экспертизы проектной документации и результатов инженерных изысканий.

16 ~

атарстан Республикасы Архитектура һәм төзелеш буенча дәүләт ведомостводан тыш экспертиза идарәсе 1988 елның ноябрендә оеша. Аның вәкаләтләре — проектлау документациясе һәм инженерлык эзләнүләнүләренең нәтиҗәләренә дәүләт экспертизасы үткәрү.

tate Independent Expertise and Examination Department for Construction and Architecture of the Republic of Tatarstan was established in November, 1988. Management and carrying out of expert examination of project documentation and engineering survey fall within the competence of the Department.

В УГВЭ трудится профессиональная команда из 60 высококвалифицированных экспертов с «проектировочным» стажем 25 и более лет, 45 — аттестованы на статус Государственного эксперта. Головной отдел находится в Казани, зональные филиалы — в Набережных Челнах, Бугульме, Зеленодольске.

Татарстан Республикасы Архитектура һәм төзелеш буенча дәүләт ведомостводан тыш экспертиза идарәсендә «проектлау» стажы 25 һәм аннан да күбрәк елларга сузылган югары квалификацияле 60 эксперт эшли. Шуларның 45-е Дәүләт эксперты статусына аттестацияләнгән. Төп бүлек Казанда, ә зона филиаллары Яр Чаллы, Бөгелмә, Яшел Үзән шәһәрләрендә урнашкан.

Задача государственной экспертизы проектносметной документации — оценить, соответствует ли она техническим регламентам, включая санитарно-эпидемиологические и экологические, а также требованиям промышленной, пожарной и прочей безопасности.

Проектлау-смета документациясенә дәүләт экспертизасы үткәрүнең бурычы булып — аны техник регламентларга, шул исәптән санитарэпидемиологик һәм экологик, шулай ук сәнәгать, янгын һәм башка куркынычсызлык таләпләренә туры килү-килмәве ягыннан бәяләү тора.

The task of state expertise of design and estimate documentation is to consider whether the documentation meets technical regulations, including sanitary-and-epidemiological and ecological regulations, as well as requirements of industrial, fire and other safety.

Приоритетные направления работы: участие в реализации республиканских строительных программ — в том числе, государственная экспертиза наиболее значимых построенных

Эшчәнлекнең өстенлекле яклары: республика төзелеш программаларында катнашу, шул исәптән Казанның меңеллыгына төзелгән һәм төзекләндерелгән объектларга, Универсиада

Top-priority guidelines: participation in implementation of republican construction programs which includes state expert review (free of charge) of the most significant ready-built and

The Department has employed a professional team consisting of 60 highly skilled experts with work experience in the field of design planning for 25 years and even more, 45 employees are qualified for status of the State Expert. The central office is located in Kazan, regional branches — in Naberezhnye Chelny, Bugulma, Zelenodolsk.

Возрождение...

и реконструированных объектов к 1000летию Казани, спортивных сооружений Универсиады-2013 (безвозмездная). По итогам прошлого года экспертами Управления выдано более 2500 заключений. Экономия бюджетных средств составила 119073,27 миллионов рублей. На спонсорские цели коллектив тратит в год 8 – 10 миллионов.

кысаларында төзелгән спорт корылмаларына дәүләт экспертизасы үткәрү. Узган елгы саннарга караганда, былтыр Идарә экспертлары тарафыннан 2500 нәтиҗә чыгарылган. Бюджетка ясалган экономия 119073, 27 миллион сум тәшкил итә. Хәйриячелек юлында да коллектив алдынгылардан санала: елына 8 – 10 миллион сум акчасын тота.

reconstructed objects by the millennium of the city of Kazan, as well as sports structures of the Universiade-2013. Summarizing the results of the last year, there have been nearly 2500 reports given by the experts of the Department. Budget savings have amounted to119073.27 million roubles. The staff spends 8 – 10 millions roubles annually for sponsorship.

~ 17

Возвращение к истокам

Ерак тарихка кайту Back to basics Секреты старины глубокой

Борынгылыкның тирән серләре Secrets of hoary antiquity

-К

огда непосредственно сталкиваешься с реставрацией старинных зданий, прежде всего поражает не только их архитектурное отличие от современных строений, изумительный налет «патины» времен, ощущение нетленности, но и производит неизгладимое впечатление искусство строительной техники зодчих, которые, располагая лишь местными материалами, создавали прекрасные здания на века. Архимандричий корпус в этом отношении не исключение. Перед нами ставилась задача в полной мере восстановить заключенную в его стиле архитектурную эстетику прошлых веков. В частности, кирпичные своды, используемые в качестве перекрытий и обеспечивавшие надежную противопожарную безопасность здания — они сохранились почти все, в XX веке была утрачена лишь очень небольшая часть сводов, которую мы воспроизвели полностью.

Тамара САЛЬНИКОВА, заместитель начальника Управления

18 ~

К сожалению, сегодня мы не можем в силу многих причин воспроизвести старые технологии получения строительных материалов. Взять, хотя бы, известковый раствор, приготовление которого в прежние

-W

орынгы биналарны төзекләндергәндә, аларның архитектура ягыннан заманча корылмалардан күпкә аерылып торуы, алардагы гасыр тузаннары, мәңгелекне тою хисе генә түгел, ә шул чор архитекторларының төзелеш сәнгате, җирле материалларны гына файдаланып, үз чорларының кабатланмас биналарын төзи алулары таң калдыра. Бу күзлектән караганда да, Архимандричий корпусы искәрмә түгел.

hile dealing with restoration of old buildings, the most striking is their architecture which differs to a large extent from modern buildings, as well as gorgeous patina of time, sense of imperishability; at the same time art of construction of architects who had created beautiful buildings for a full due using only near-by-materials also makes indelible impression. The Archimandrite’s Building is no exception.

Безнең алга узган гасырларның архитектура стилен тулысынча торгызу бурычы куелды. Аерым алганда, түшәм сыйфатында файдаланылган һәм янгынга каршы чараларның берсе булган кирпеч гөмбәзләрнең барысы да диярлек сакланып калган. ХХ гасырда аларның бик аз өлеше генә юкка чыгарылган һәм алар безнең тарафтан тулысынча диярлек торгызылды.

We were entrusted with the task to restore in full architectural aesthetics of past ages implied in its style. In particular, brick vaults which were used as overlaps and provided fire safety of the building — nearly all of them have been preserved, in the XX century only minor part of those vaults had been forfeited and we have fully reproduced them.

Кызганыч ки, төзелеш материалларны ясауның элеккеге технологияләрен без, мәгълүм сәбәпләр аркасында, кабаттан яңарта алмыйбыз. Мәсәлән, известь эремәсен генә алыйк. Борынгы чорда ул еллар дәвамында, каймак куелыгы дәрәҗәсенә җиткереп әзерләнә торган булган. Яисә икенче бер мисал: штукатур астын-

Unfortunately, today by virtue of different reasons we cannot reproduce old technologies used for production of building materials. For instance lime white, in former times it took years to produce and to bring it to stiff consistency. Or another example: Under the plaster layers there have been discovered the layers of old ochre which had been used as

Возрождение...

времена занимало годы и доводилось до консистенции сметаны. Или другой пример: под наслоениями штукатурки обнаружились слои старинной охры, которая являлась долговечным окрасочным составом, рецептура которого сегодня уже безвозвратно утрачена.

да охра катламнары барлыгы ачыкланды. Борынгы чорда буяу буларак файдаланылган әлеге эремәне ясау серләре күптән инде онытылып беткән.

durable paint whose formula is considered irretrievably lost.

~ 19

«Сюрпризы» Красного крыльца

Кызыл болдыр «сюрпризлары» «Surprises» of the Red Porch Мнение специалиста

Белгеч фикеры

Expert comment

-П

режде чем приступить к практическим работам на АрхимандриЧЕм корпусе, нами была тщательно изучена по епархиальным ведомостям и различным описаниям его богатая на всякого рода перестройки «биография». Исследования показали, что первоначально здание было одноэтажным и отстояло от монастырской стены. Позднее его нарастили еще на этаж, который «посадили» прямо на стену. Вызывала некоторые опасения проходившая по всему зданию трещина. В конце концов, определили, что реальной угрозы для него она не представляет, и закачали в нее инъекционный раствор. Возникли проблемы с вертикальной планировкой: Красное крыльцо как бы «повисало» — пришлось выравнивать его за счет изменения уровня рельефа, наращивания лестницы. А также восстанавливать его шатровую крышу такой, какой она выглядела в начале XIX века.

Рания РАИМОВА, главный архитектор ОАО «Татарское специальное научно-реставрационное управление»

20 ~

Целиком заменили и кровлю корпуса — до 1856 года она была тесовой. Восстанавливали ее строго по аналогам архитектуры XVII – XVIII веков — карнизы, наличники, печные трубы, дымники…

-А

рхимандрит корпусындагы төзекләндерү эшләренә керешкәнче, без епархиаль идарәчелекләр һәм башка чыганаклар буенча аның үзгәртеп коруларга бай булган “биографиясе” белән таныштык. Тикшеренүләрдән күренгәнчә, әлеге бина башта монастырь дивары буенда бер катлы итеп эшләнгән. Соңрак аны тагын бер катка үстерәләр, әмма ул катны дивар өстенә генә өстәп өяләр. Диварлар буйлап сузылган чатнау, ягъни ярык баштарак бездә курку уятты. Соңрак аның бина өчен куркыныч тудырмавы ачыкланды һәм без аны инъекция эремәсе белән тутырдык. Бары тик вертикаль планлаштыру белән генә кайбер проблемалар килеп чыкты: кызыл болдыр гүя ки эленеп тора. Биредә рельефка үзгәрешләр кертү, баскыч төзү ярдәм итте. Шулай ук болдырның дүрт яклы итеп эшләнгән түбәсе дә Х1Х гасырдагы кебек итеп яңартылды. Корпусның түбәсен дә тулысынча яңарттык: 1856 елга кадәр ул тактадан эшләнгән була. Аны катгый рәвештә XVII – XVIII гасыр архитектурасына туры китереп эшләргә тырыштык: кәрнизләр, мич морҗалары, тәрәзә йөзлекләре...

-B

efore proceeding to works at the Archimandrite’s Building we have thoroughly studied eparchial records and different descriptions to find out its «life history» rich in all sorts of rebuildings. Based on results of researches, the building was initially singlestorey and stood apart from the monastery wall. Later on one more storey was built up and «set» directly on the wall. The crack passing through the whole building has caused certain concerns. Finally we decided that the crack constitutes no real threat to the building and injected mortar into it. Then we came up against a problem of levelling: The Red porch was as if «deflecting» — we had to level it through alteration of relief level, stairs buildup. We also had to restore its pyramidal roof the way it looked in the beginning of the XIX century. Roofing was also fully replaced — up to the year 1856 it was planked. Roofing was restored strictly under analogues of architecture of the XVII — XVIII centuries — cornices, platbands, chimneys, smoke bonnets...

Возрождение...

Перекличка веков

Гасырлар авазы

Resonance of ages Воспоминание о будущем

Киләчәк турындагы хатирәләр Recollections on future

отохроника поэтапной реставрации архимандричего корпуса, разработанная ОАО «Татарское специализированное научно-реставрационное управление».

рхимандрит корпусын төзекләндерүнең «Татар махсус фәнни-реставрация идарәсе» ачык акционерлык җәмгяте тарафыннан эшләнгән этаплы фотохроникасы.

hoto review of stage-by-stage restoration of the Archimandrite’s Building developed by Tatar Special Scientific and Restoration Department OAO.

~ 21

Укрепление фундаментов здания

Бинаның нигезен ныгыту Shoring of the building foundation

22 ~

Возрождение...

Укрепление кладки стен и сводов (восстановление целостности кладки, оконных проемов в их подлинных размерах, заделка проемов, образовавшихся в более позднее время)

Диварларны һәм гөмбәзләрне ныгыту (кирпеч стеналарның, тәрәзә уемнарының төзеклеген тәэмин итү, яңарту) Reinforcement of blockwork and vaults (restoration of integrity of blockwork, apertures of windows with account to their original size, closing of apertures that have appeared later on)

~ 23

Восстановление карнизов, замена прежней кровли высокой тесовой

Кәрнизләрне яңарту, элекке түбәне яңа такта түбә белән алмаштыру Restoration of cornices, re placement of the former roof ing with hight planked one

24 ~

Возрождение...

Реставрация Красного крыльца, восстановление деревянной лестницы на 2-й этаж и пристроя

Кызыл болдырны төзекләндерү, икенче катка алып менә торган агач баскычны торгызу Restoration of the Red Porch, restoration of the wooden stairs up to the 2nd floor and the outbuilding

~ 25

Восстановление и докомпановка кирпичных фасадов, карнизных и оконных поясов, обмазка поверхности кладки известковым раствором и окончательная (финишная) покраска

Бинаның кирпечтән эшләнгән алгы ягын, кәрнизләрен төзекләндерү, стеналарны известьле эремә белән сылап чыгу һәм соңгы кат буяу Restoration and rearrangement of brick-build facades, string cornices and window courses, coating of the blockwork surface with lime-stone mortar and final (top-coat) colouring

26 ~

Возрождение...

Работы, связанные с приспособлением здания для комфортного проживания насельников: отоплением, освещением, канализацией, водоснабжением

Бинаны биредә яшәүчеләргә уңайлы итү белән бәйле эшләр: җылылык, яктылык, канализация, су белән тәэмин итү Works connected with reequipment of the building for comfortable dwelling of the monks: heating, lighting, sewerage, water supply

~ 27

Восстановление изначальных интерьеров здания: полов, карнизных тяг, печей, внутреннего убранства

Бинаның эчке эшләнешенең — идәннәр, кәрнизләр, мичләрнең борынгы йөзен кайтару Restoration of original interior of the building: floors, string cornices, stoves, interior design

28 ~

Возрождение...

Гарантии от «Константы» «Константа» дан гарантия «Constanta» guarantees Пресс-релиз

Пресс-релиз

Press release

«К

роектнАЯ реставрационная компания «Константа» предоставляет свои услуги на строительном рынке с 2007 года.

оснтанта» проектлаутезекләндерү компаниясе төзелеш базарында 2007 елдан бирле үз хезмәтен күрсәтә.

Надиль Миниханов, генеральный директор ООО ПРК «Константа»: - Особенность Архимандричего корпуса в том, что здесь нам пришлось работать исключительно «под старину». Применялся особый раствор, не цементный, как обычно, а известковый, моющиеся краски, специальные кирпичи для восстановления старинной кладки, обработка потолков и стен антисептиком, убивающим вредные грибки. Трудность заключалась еще и в том, что здание не было приспособлено под центральное отопление. Много хлопот доставило размещение автономной газовой котельной внутри корпуса. Кстати, это была первая пущенная на острове котельная!

«Константа» җаваплылыгы чикләнгән

җәмгыятенең генераль директоры Надиль Миниханов: - Архимандрит корпусының төп үзенчәлеге шунда ки, биредә безгә тулысынча борынгылыкны саклап эш итәргә туры килде. Гадәттәгечә цемент эремәсе түгел, ә известьнеке файдаланылды, юыла торган буяулар, махсус кирпечләр кулланылды, түбә һәм диварлар зарарлы гөмбәчекләрне үтерә торган антисептик белән эшкәртелде. Иң авыры шунда булды: бина үзәктән җылыту системасына көйләнмәгән иде. Корпус эчендә автоном эшли торган газ котельнясын урнаштыру күп кенә мәшәкатьләр тудырды. Һәм ул — утрауда иң беренчеләрдән булып эшли башлаган котельня.

esign and restoration company «Constanta» renders its services at the construction market since 2007.

Nadil Minikhanov, Director General of Design and restoration company Constant OOO: - With the Archimandrite’s Building we had to work entirely «semi-antique». We have used special lime mortar, not usual cement one, washing paints, special bricks for restoration of the long-standing brickwork, fungicidal treatment of floors and walls. The difficulty was that the building had not been fit to central heating. We have also faced some troubles with arrangement of gas boiler inside the building. By the way it was the first boiler running at the island!

~ 29

От игумена Силуана

Игумен Силуаннан

By Siluan, the Hegumen Объект сдан — объект принят!

Объект тапшырылды һәм кабул итеп алынды

The project is commissioned — the project is taken over!

-В

споминая высшую государственную оценку недавних сравнительно времен, лично я, конечно же, оцениваю возрожденный усилиями Управления вневедомственной экспертизы РТ Архимандричий корпус со «Знаком качества»! Проведена огромная как восстановительная, так и реставрационная работа, непосильная для средств и усилий одного лишь монастыря. Представьте только объем сложнейших комплексных работ, начиная с древнего фундамента и кончая кровлей, на общей площади более 700 квадратных метров! Столь масштабному кардинальному обновлению здание не подвергалось за всю свою почти четырехвековую историю. Причем в его нынешней реконструкции использовались исключительно натуральные, высококачественные материалы.

Игумен Силуан

30 ~

Замечу, что Архимандричий корпус, при всем кажущемся внешнем аскетизме, вовсе не так прост. Его особенность — в разновременности. В свое время он был дополнен вторым этажом, пристроем. Чтобы при такой зодческой эклектике сохранить единый стилизованный ансамбль, потребовались не только талант и профессиональное чутье

-Ә

-R

ле күптән түгел генә дәүләт тарафыннан югары бәягә лаек дип табылуын искә алып, әлбәттә мин дә ТР ведомстводан тыш экспертиза идарәсе тырышлыгы белән яңартылган Архимандрит корпусын « югары сыйфатка ия » дип бәялим. Бик зур торгызу һәм төзекләндерү эшләре башкарылды, монастырь аларны һич кенә дә үз чыгымнары белән, үзе генә эшләп чыга алмас иде. Катлаулы комплекслы хезмәтнең күләмен генә күз алдына китерегез: борынгы нигездән башлап түбәгә кадәр гомуми күләме 700 квадрат метр! Бу дәрәҗәдә төптән яңартуга бина үзенең дүрт гасырлык тарихында бер тапкыр да дучар ителмәгән. Җитмәсә, бүгенге төзекләндерү эшләрендә бары тик югары сыйфатлы материаллар гына кулланылды.

ecalling the highest public assessment of recent ages, I estimate the Archimandrite’s Building restored by efforts of State Independent Expertise and Examination Department of the Republic of Tatarstan as high-quality work! Major efforts have been taken, both repairing and restoration, which is beyond strength and efforts of the monastery alone. Just imagine the scope of the most difficult complex works starting from the ancient foundation and ending with the roofing, on area nearly 700 square meters! The building has never been subject to such large-scale cardinal restoration over its nearly quartercentennial history. Besides, during its current reconstruction only natural high-quality materials have been used.

Шунысын да искәртим, Архимандрит корпусы үзенең тышкы аскетизмына карамастан, алай ук гади түгел. Аның төп үзенчәлеге — төрле чорларда эшләнгән булуында. Үз вакытында ул икенче кат, өстәмә корылмалар белән тулыландырылган. Шушы архитектура эклектикасында бердәм ансамбльне саклап калып эш итү архитекторлардан талант һәм һөнәри осталык кына түгел, ә инвесторлардан шактый зур чыгымнар да таләп итә. Түбәсен

Please note that the Archimandrite’s Building is not as simple notwithstanding its apparent austerity. Its peculiarities lies in its diversity. In due time it was built out with the second floor, the outbuilding. To preserve uniform styled ensemble along with the mentioned architectural eclectic, it took not only talent and professional intuition of the architects, but also significant investments. Take roofing as an instance: one might leave the roofing

Возрождение...

архитекторов, но и значительные материальные вложения инвесторов. Взять хотя бы кровлю: можно было, конечно, оставить прежнюю — она еще была довольно крепкой, хотя и не соответствовала духу самого здания, не гармонировала с общим монастырским ансамблем. Хочу сказать спасибо коллективу Управления государственной экспертизы, лично управляющему Вадиму Сергеевичу Маркелову, которые прониклись этой эстетической идеей, пойдя на немалые расходы для ее реального воплощения. Так же как вняли они моему пожеланию придать корпусу белый цвет — единый колер всех сооружений Успенского монастыря.

генә карагыз. Дөрес, элеккесен дә калдырырга була иде, ул әле чагыштырмача нык иде. Шуңа да карамастан, ул инде бинаның рухына туры килми, монастырь ансамбле белән ярашмый. Дәүләт экспертизасы идарәсе коллективына, аларның җитәкчесе Вадим Сергеевич Маркеловка шушы эстетик идеяне күтәреп алулары, аны тормышка ашыруда күп чыгымнар түгүләре өчен үземнең зур рәхмәтемне җиткерәсем килә. Шулай ук алар минем теләгемне дә искә алдылар — корпусны акка буядылар, шул рәвешчә Успен монастыренең барлык корылмаларына да бердәм төс бирделәр.

unchanged - it was strong enough though it was in contrast with the spirit of the building, disagreed with the whole monastery ensemble. I want to thank the team of the State Expertise Department and personally the director Markelov Vadim Sergeyevich who have endorsed the aesthetic idea and have incurred considerable expenses for its implementation. As well as their attention to my wish to make the building white which is the uniform colour for all buildings of the Uspensky Monastery.

~ 31

Свияжск

Управление Государственной вневедомственной экспертизы Республики Татарстан по строительству и архитектуре

Татарстан Республикасы төзелеш һәм архитектура буенча ведомстводан тыш дәүләт экспертиза идарәсе The Department of state independent expertise of the construction and architecture in the Republic of Tatarstan