دیگری

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫" ﻣﻦ در ﺗﻮ ادراك ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي آن ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﻣﻮﺿﻮع ادراك ﺧﻮد ﺑﺎﺷﻢ"‬ ‫اﺑﻦ ﻋﺮﺑﻲ‪ -‬ﻓﺼﻮص اﻟﺤﻜﻢ‬

‫آن ﭼﻪ »ﻣﻦ« را ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آورد ﭼﻴﺰي ﺑﺮون »ﻣﻦ« اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻴﺰي وراي »ﻣﻦ«‪» ،‬دﻳﮕﺮي« اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺠﺮد ﻳﺎ ﻣﻠﻤﻮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن »دﻳﮕﺮي«‬ ‫‪ ،‬ﻣﺮزﻫﺎي »ﻣﻦ« آرام آرام ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻛﻨﻮن اﻳﻦ »ﻣﻦ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ »دﻳﮕﺮي« ﻧﻘﺸﻲ ﻗﺪﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺧﻮدي ﺑﺒﺨﺸﺪ‪.‬‬ ‫»ﻣﻦ« در ﻣﻘﺎم ﺧﺎﻟﻖ ﺧﻮد‪» ،‬دﻳﮕﺮي« را زﻣﻴﻨﻪ اي ﺑﺮاي ﭘﺮدازش ﺧﻮد ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬او را ﻣﻲ ﺳﺘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻋﺸﻖ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬او را ﻋﺎﻣﻞ ﺗﺒﺎﻫﻲ‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﺷﻤﺎرد و ﻳﺎ ﺑﺎ او ﻫﻤﺪردي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺎه آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﻣﻌﻨﺎي ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ »ﻣﻦ ﻧﺎﭘﺎك« و »ﻣﻦ ﭘﺎك« ﻋﺎرف ﺳﺮاغ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﻣﺤﺒﻮب ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﻣﻲ ﺗﺎﺑﺎﻧﺪ ﺗﺎ از ﺧﻮد ﺗﺎرﻳﻚ اش‬ ‫ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺑﭙﻴﻮﻧﺪد‪ .‬راﺑﻄﻪ ي ﻣﻴﺎن »ﻣﻦ« و »دﻳﮕﺮي« از اﻳﻦ دﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻼﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺴﺘﻦ آﻏﺎز آن ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎل اﮔﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮاﻧﻲ را در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎﻋﻞ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬دﻳﮕﺮي ﻛﺠﺎ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؟ ﮔﺴﺘﺮه ي »ﻣﻦ« ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺮ ﻛﺪام ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه؟ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻈﻪ ي‬ ‫ﺟﻤﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ي زﻳﺴﺘﻪ ي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺑﺴﻴﺎري ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ ﻛﺪام ﭘﺎره از آن ﭼﻪ را او اﻣﺮوز »ﻣﻦ« ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﺑﺮﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ؟ آﻳﺎ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﭘﺎره ﻫﺎ در اﺛﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮي او اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ اوﻟﻴﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﭘﺮﺳﺸﻲ ﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭼﻪ از ﺧﻮد ﺑﮕﺮﻳﺰد و ﭼﻪ ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻧﺎدﻳﺪﻧﻲ‬ ‫ﺧﻮد را آﻏﺎز ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪ اﻳﺴﺘﺎدن در ﺑﺮاﺑﺮ »دﻳﮕﺮي« اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ در ﻫﺮ ﺣﺎل در ﺣﺎل ﺗﺮاﺷﻴﺪن ﺗﻨﺪﻳﺴﻲ از »دﻳﮕﺮي« اﺳﺖ؛ ﭼﻪ اﮔﺮ ﻣﻌﻜﻮس آن را ﺑﻨﺎ ﻛﻨﺪ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮاﻟﮕﻮي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﭘﺎ ﺑﺮﺟﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-‬ﻋﻠﻲ اﺗﺤﺎد‪ -‬‬