3. EGITURAK ETA MEKANISMOAK 1.-Indarrak 2.-Egiturak 3.-Esfortsuak 4.-Egitura artifizialak 5.-Egitura artifizial motak 6.-Mekanismoak 7.-Historia pixka bat
1. Indarrak GORPUTZA DEFORMATU EDO HIGITU EGITEN DUEN ORO DA.
Indar bat aplikatzen denean Mugimendua Deformazioa Mugimendua + deformazioa
Naturan indar ugari daude •Grabitatearen indarra •Haizearena •Indar mekanikoak ( makinak mugitzeko) •Gasen presioa •Beroak sortutako indarrak •Gure giharrena… EFEKTU ESTATIKOA
EFEKTU DINAMIKOA
2. Egiturak DEFINIZIOA:
GORPUTZ GUZTIEK DITUZTEN ATALAK • INDARRAK EUSTEKO • FORMA MANTENTZEKO Egitura motak
NATURALAK
ARTIFIZIALAK
Gorputz batean eragiten duten indarrei KARGA esaten zaie KARGA
IRAUNKORRA
ALDAKORRA
(Gorputzaren pisua,…)
batzuetan eragiten dute, eta beste batzuetan ez (haizearen indarra, eraikin batean dagoen jendearen pisua,…)
EGITUREN BALDINTZAK • • • •
EGONKORTASUNA ERRESISTENTZIA DEFORMAZIO KONTROLATUA ARINA IZATEA
Egonkortasuna mantentzeko • • • •
LURREAN SARTU TIRANTEAK JARRI OINARREAN PISUA HANDITU OINARRIAREN AZALERA HANDITU
GRABITATE ZENTROA GRABITATEAREN INDARRA APLIKATZEN DEN PUNTUA DA
3. Esfortzuak GORPUTZ BATEAN INDARREK ERAGINDAKO BARNE
TENTSIOA
ESFORTZUAK TRAKZIOA
KONPRESIOA
TORTSIOA
FLEXIOA
EBAKIDURA EDO ZIZAILADURA
ONDORIOA Gorputz bakoitzari esfortzu mota batzuek beste batzuek baino eragin handiagoa egiten diote, bere formaren eta materialaren arabera
EGITURA ARTIFIZIAL MOTAK • EGITURA MASIBOAK • GANGA FORMAKO EGITURAK • EGITURA BILBATUAK • TRIANGELU FORMAKO EGITURAK • EGITURA ESEKIAK
EGITURA MASIBOAK • Antzinean eraikitzeko erabilitako sistema da. • Eraikitzeko metodoa: materiala pilatzea, tarterik utzi gabe. • Harri edo buztinezko blokeak, batzuk besteen gainean jarri, edo harria hondeatzen (perforatzen) zuten. • Egurrezko edo harrizko ateburuak erabiltzen ziren ateak eta leihoak egiteko.
GANGA FORMAKO EGITURAK • Gero ARKUA eta GANGA asmatu zuten. Espazio handiagoak estaltzeko aukera. Egituran hutsune gehiago sortu.
Kanoi ganga: elkarren ondoko arkuak dira.
Gurutze ganga: kanoi gangak gurutzatuz sortzen da.
Horrela eraikin izugarriak egin zituzten
EGITURA BILBATUAK • Gaur egungo etxebizitzak egiteko erabiltzen dira. • Zurruntasunez lotutako hormigoizko edo altzairuzko barrek osatutako parrilla izaten dute.
Bilbadura: entramado. Soliba: habe nagusietan bermatzen den habe txikiagoa.
• •
•
• •
EGITURA BILBATUAK Hankazpian, lurzoruan, forja dago, barraz eta betegarriz osatua. Forja azpian habeak daude. Habeak prisma angeluzuzen formako elementu horizontalak dira. Flexio esfortzu bati eusti behar diote. Forjaren barrei soliba esaten zaie (habe txikiak dira). Habeak pilareetan eusten dira. Pilareak bertikalak dira eta pisua zimenduetara helarazten dute. Pilareak konpresio esfortzuei eutsi behar diete (habeen eta zimenduen artean zapalduta daude). Habe zirkularrei zutabeak esaten zaie Paretarekin bat egiten duten habeak pilastrak dira. Pilareak lurzoruan ez hondoratzeko zimentatzea erabiltzen da, eraikinaren oinetakoak dira. Zimentatzea egiteko, zapatak, lauzak eta piloteak erabiltzen dira.
Elementu horiek materiak ugariz egin daitezke, erabilienak altzairua eta hormigoi armatua erresistentzia handikoak baitira
PROFILAK •Egitura mota askotan erabiltzen dira, batez ere metalikoetan. •Barren zekzioa eutsi beharreko esfortzuen araberakoa da. •Profilak erabiliz material gutxiagorekin pisu handiei eusten dieten egitura arinagoak lortzen dira.
Profil hutsak konpresio esfortsuetara ondo egokitzen dira
TRIANGELU FORMAKO EGITURAK
•Barraz osatutako egiturak dira. •Gehinetan metalezkoak edo egurrezkoak. •Triangelu itxura dute, eta horri esker ezin da deformatu. •Egokiak dira argi handiko estalkietan (triangelu formako habeak eta zinbriak) •Egitura bertikaletan ere erabiltzen dira: dorreetan. Lauki edo alde gehiagoko poligono barraz osatutako egitura bat deformatu egiten da indar bar aplikatzean Triangelua da deformatzen ez den bakarra eta horregatik da erabiliena egiturak eraikitzeko
EGITURA ESEKIAK •Egituratik kableak zintzilik dute. •Kable horiei tiranteak esaten zaie. •Tiranteak luza edo uzkurtu egin badaitezke, tenkagailuak dira. •Tiranteak erresistenteak dira trakzio esfortzuekiko. •Bere forma egokitzeko gaitasuna dute une bakoitzean eutsi beharreko kargari.
Tiranteak hainbat egiturari eusteko erabiltzen dira: karpei, zubiei, antenei, dorreei