Alicja Bielecka-Pieczka – PREZYDENT MIĘDZYNARODOWEGO TRYBUNAŁU KARNEGO W HADZE

PREZYDENT MIĘDZYNARODOWEGO TRYBUNAŁU KARNEGO W HADZE

Profesor Piotr Hofmański z Katedry Postępowania Karnego Wydziału Prawa iAdministracji Uniwersytetu Jagiellońskiego został 11 marca 2021 nowym prezydentem Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK) w Hadze. Z uwagi na pandemię koronawirusa SARS-CoV-2 wybory, po raz pierwszy w historii, odbyły się w formule zdalnej, za pomocą narzędzi internetowych. Sędziowie MTK wybrali nowe władze Trybunału na kolejną, trzyletnią, kadencję (2021–2024). Pierwszym i drugim wiceprezydentem MTK zostali, odpowiednio, sędzia Luz del Carmen Ibáñez Carranza z Peru oraz sędzia Antoine Kesia-Mbe Mindua z Demokratycznej Republiki Konga. Kadencja nowo wybranych władz rozpoczęła się w chwili wyboru.

Jestem bardzo zaszczycony, mogąc pełnić funkcję nowego prezesa MTK wraz z dwoma wiceprzewodniczącymi. Szczególnie cieszę się, że robię to jako pierwszy prezes MTK pochodzący z grupy państw Europy Wschodniej. Trybunał stoi obecnie przed wieloma wyzwaniami, a najlepszym sposobem na sprostanie tym wyzwaniom jest ponowne skupienie się na robieniu wszystkiego, co w naszej mocy, aby wymierzyć sprawiedliwość. Zamierzam kontynuować wysiłki podejmowane przez wymiar sprawiedliwości w celu zwiększenia wydajności jego pracy i ujednolicenia praktyk. Sędziowie Trybunału, działając wspólnie, powinni wykorzystać okazję do wzmocnienia Trybunału w wykonywaniu jego ważnego mandatu na mocy Statutu Rzymskiego jako sądu prawnego – mówił po wyborze sędzia Hofmański. – Moim celem jest przewodzenie Trybunałowi jako instytucji czysto sądowej – zadeklarował, a sędzia Luz del Carmen Ibáñez Carranza, pierwsza wiceprezydent MTK,

Prof. Piotr Hofmański

www.law.uj.edu.pl

w powyborczym komentarzu dodała: Nie mam wątpliwości, że ta prezydencja zrobi wszystko, co w naszej mocy, by pomóc naprawić krzywdy ofiar i przyczynić się do zapobiegania przestępstwom w przyszłości. Antoine Kesia-Mbe Mindua oświadczył natomiast, że jest w pełni świadom powagi zadań oczekujących [Trybunał], jest jednak w pełni zdeterminowany, by im sprostać.

Sędzia Piotr Hofmański jest profesorem prawa. Ukończył Wydział Prawa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu (UMK). Stopień doktora nauk prawnych uzyskał na tymże uniwersytecie na podstawie dysertacji Orzekanie w procesie karnym o naprawieniu szkody wyrządzonej przez pracownika. Habilitował się w1990 roku na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Siedem lat później z rąk prezydenta RP otrzymał tytuł profesora nauk prawnych.

W latach 1991–2002 pełnił funkcję kierownika Zakładu Prawa Karnego na Uniwersytecie w Białymstoku, a w latach 1991–1996 prodziekana wydziału prawa tego uniwersytetu. Od 2003 roku jest wykładowcą Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie do roku 2015 kierował Katedrą Postępowania Karnego.

Równolegle do uniwersyteckiej prof. Hofmański rozwijał karierę sędziowską. W1994 roku został mianowany sędzią Sądu Apelacyjnego w Białymstoku. Od roku 1996 zajmował stanowisko sędziego Sądu Najwyższego w Izbie Karnej, dodatkowo (od 1999 roku) pełniąc funkcję rzecznika prasowego tego sądu. Urząd sędziego Sądu Najwyższego złożył podkoniec 2014 roku, gdyż wgrudniu tego roku został wybrany na stanowisko sędziego Międzynarodowego Trybunału Karnego z siedzibą w Hadze na kadencję 2015–2024, jako pierwszy Polak w historii tej instytucji.

Zainteresowania naukowe prof. Hofmańskiego koncentrują się na dwóch grupach zagadnień. Pierwsza wiąże się z prawem karnym, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień proceduralnych (dotyczących zwłaszcza sprawności postępowania karnego i ochrony praw jednostki w procesie karnym, atakże stosowania środków przymusu) i karnomiędzynarodowych. Druga dotyczy ochrony praw człowieka, w szczególności w płaszczyźnie prawnomiędzynarodowej. Zzakresu każdej ztych dziedzin prof. Hofmański opublikował liczne prace naukowe: monografie, podręczniki, komentarze, studia i artykuły, glosy i inne, w tym obszerny komentarz do kodeksu postępowania karnego. Jednocześnie uczestniczył inadal uczestniczy wroli eksperta wwielu gremiach, między innymi w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego: w latach 2009–2013 pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego, a w latach 2013–2015 przewodniczącego tej komisji.

Międzynarodowy Trybunał Karny z siedzibą w Hadze jest organem sądowniczym utworzonym w 1998 roku na mocy Traktatu Rzymskiego, przyjętego na Konferencji Dyplomatycznej Narodów Zjednoczonych w Rzymie. Wzięli w niej udział przedstawiciele 160 państw ze wszystkich regionów świata.

W MTK zasiada osiemnastu sędziów wybieranych w tajnym głosowaniu przez państwa, które poddały się jego jurysdykcji. Każde z państw może przedstawić dwie kandydatury sędziów – osób o wysokich walorach moralnych, posiadających najwyższe kwalifikacje sędziowskie, doświadczenie w sądzeniu spraw karnych oraz cieszących się uznaniem wdziedzinie prawa międzynarodowego. Prezydium MTK składa się z prezydenta (prezesa) i dwóch wiceprezydentów (wiceprezesów). Odgrywa kluczową rolę w zapewnianiu strategicznego przywództwa MTK jako całości. Koordynuje działania zinnymi organami idąży do zgody prokuratora wsprawach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania. Zgodnie ze Statutem Rzymskim, stanowiącym podstawę działania MTK, Prezydium odpowiada za właściwe administrowanie Trybunałem, z wyjątkiem Urzędu Prokuratora. Nadzoruje działalność Sekretariatu iwnosi wkład wpolityki administracyjne, które mają wpływ na ogólne funkcjonowanie Trybunału. Ponadto przeprowadza kontrolę sądową niektórych decyzji sekretarza izawiera umowy owspółpracy, obejmujące cały Trybunał z państwami i organizacjami międzynarodowymi.

Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze w powszechnym odbiorze kojarzy się ze ściganiem sprawców (osób fizycznych) czynów o drastycznym charakterze, popełnionych po 1 lipca 2002 w związku z wojnami, konfliktami zbrojnymi i zamieszkami w państwach – sygnatariuszach Traktatu Rzymskiego. Większość osób zapytanych o aktywność Trybunału wymieni działania związane ze ściganiem sprawców ludobójstwa, choćby wbyłej Jugosławii czy Rwandzie. Profesor Hofmański przyznaje, że takie skojarzenie jest prawidłowe. Trybunał ma obecnie wyłącznie kompetencje do orzekania w sprawach o zbrodnie ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrod- Domena publiczna nie wojenne i zbrodnię agresji. [...]

ICC-CPI (International Criminal Court)

Prezes Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze prof. Piotr Hofmański (w środku) oraz jego zastępcy: pochodząca z Peru Luz del Carmen Ibanez Carranza i Antoine Kesia-Mbe Mindua z Demokratycznej Republiki Konga

Na MTK spoczywają niewątpliwie ważne zadania w zakresie krzewienia przekonania, że okrucieństwa popełniane wobec ludzi nie pozostają bezkarne. [...] Działalność trybunału ma też nieść nadzieję tysiącom i milionom ludzi dotkniętych okrucieństwami.

Adam Bodnar, składając sędziemu Piotrowi Hofmańskiemu gratulacje po wyborze za pośrednictwem Twittera, nazwał tę nominację jednym z największych sukcesów w polskim świecie prawniczym. Podzielając tę opinię, serdecznie gratulujemy prof. Piotrowi Hofmańskiemu iżyczymy wielu orzeczniczych sukcesów.

Alicja Bielecka-Pieczka

Gmach Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze