PÓŁKA NOWOŚCI

WYDAWNICTWO UJ

Maciej Kazimierz Sarbiewski

Signa siderum – Gwiezdne znaki

Antologia stanowi zbiór przekładów 56 pieśni Macieja Kazimierza Sarbiewskiego (1595–1640). Mistrzostwo w imitacji stylu antycznych autorów, zwłaszcza Horacego, połączone z niezwykle żywą wyobraźnią poetycką i estetyką „niezgodnej zgodności” wzbudziło zainteresowanie lirykami Sarbiewskiego niemal w całej ówczesnej Europie. W krótkim czasie stały się one przedmiotem naśladowania. W poezji „sarmackiego Horacego” pojawiają się często rozważania o szczęściu, wartości milczenia, dobrej sławie, ulotności życia, marności świata, bogactwach ducha i pragnieniu nieśmiertelności. Sarbiewski wierzył, że poezja rozświetlona gwiezdnymi znakami może wstrzymywać przemijanie świata. Gwiazdy są bowiem figurami nieśmiertelności, wiekuistej sławy, niewysłowionego piękna, niebiańskiej ojczyzny, całonocnego czuwania. Nic więc dziwnego, że poeta często zwracał swe oczy w stronę gwiaździstych niebios, poszukując inspiracji rozpalającej wyobraźnię i ożywiającej inwencję językową. Gwiazdy mogą rozjaśniać złocistym blaskiem tekstowe niebo, tworzyć konstelacje świetlistych znaczeń, wydobywać z mroku i cienia bohaterów lirycznych, a także samego autora. I jeśli nawet ich migoczące wyraźnie światło dociera do nas rozproszone w przekładzie, nigdy całkiem nie znika.

Wojciech Ryczek

Umberto Eco

Prawie to samo. O doświadczeniu przekładu

Książka powstała jako owoc wykładów i seminariów o tematyce przekładowej, prowadzonych przez autora pod koniec lat 90. XX wieku w Toronto, Oksfordzie oraz na Uniwersytecie Bolońskim, i w dużej mierze zachowuje styl swobodnej konwersacji. Umberto Eco, podejmując w poszczególnych rozdziałach zagadnienia teoretyczne, zawsze wychodzi od konkretnych doświadczeń, które były jego udziałem jako redaktora cudzych przekładów, jako tłumacza i jako pisarza współpracującego z tłumaczami jego książek. Autor na wstępie stawia pytanie będące osią jego rozważań: co znaczy tłumaczyć?, na które od razu odpowiada: to znaczy powiedzieć prawie to samo. Wydaje się, że głównym problemem jest owo prawie, ale wątpliwości jest wiele, również co do natury rzeczy tłumaczonej oraz istoty tego samego. Co powinien odwzorować tłumacz z przekładanego tekstu? Powierzchniową tkankę leksykalno-syntaktyczną? To chyba zbyt łatwe, a może zbyt trudne? Zobaczymy... Magdalena Pycińska

Praktykowanie narodu. Palestyńska praktyka doświadczenia narodowego do czasu powstania Palestyńskiej Autonomii Narodowej

Chociaż napisano już wiele opracowań poświęconych tak zwanej kwestii palestyńskiej, Magdalena Pycińska znalazła przestrzeń do badań, które dotychczas były rzadko podejmowane, zwłaszcza w polskim piśmiennictwie naukowym. Niniejsza publikacja wykracza poza dominujący w analizach konfliktów bliskowschodnich paradygmat oparty na ujęciu politologicznym. Jest w istocie interdyscyplinarna w pozytywnym tego słowa znaczeniu, a podjęta próba zbadania procesów kształtowania nowoczesnej tożsamości narodowej wśród Palestyńczyków zasługuje na uznanie. Autorka wykorzystała wiele źródeł, które umożliwiły ukazanie procesu powstawania palestyńskiej tożsamości narodowej w konsekwencji przemian politycznych, społecznych, kulturowo-religijnych czy gospodarczych. Sięgnęła do wspomnień, pamiętników, literatury, dokumentów prawnych i politycznych, a także opracowań o charakterze analitycznym. To wszystko sprawia, że książka łączy w sobie badania z zakresu socjologii, nauk o kulturze, religioznawstwa oraz nauk o polityce. Pojawiają się również elementy psychologii (przemiany świadomości społecznej), nauk prawnych (choćby kwestia obywatelstwa w Mandacie Palestyny) czy ekonomicznych.

Wiesław Lizak

Michael Booth

Japonia, Chiny i Korea. O ludziach skłóconych na śmierć i życie

Japończycy, Koreańczycy i Chińczycy nie tylko ze sobą sąsiadują, ale też należą do jednej wielkiej konfucjańskiej rodziny. W sferze kulturowej łączy ich bardzo wiele, a przyjazne stosunki mogą im przynieść mnóstwo korzyści. Dlaczego więc pałają do siebie taką nienawiścią? Michael Booth, dziennikarz i autor wielu bestsellerów, rusza w podróż po Azji Wschodniej, by zbadać przyczyny wzajemnej wrogości trzech azjatyckich tygrysów. Okazuje się, że źródłem konfliktu może być wszystko: przynależność terytorialna wysp, wojenna historia, kontrowersyjne pomniki, eskalacja zbrojeń, a nawet... zła dekoracja deseru. Japonia, Chiny i Korea... to barwna, sugestywna i niezwykle zabawna książka, będąca połączeniem relacji z podróży z zarysem historii i polityki tamtego regionu. Dwa tygrysy nie mogą mieszkać na tej samej górze – mówi wschodnie przysłowie. I okazuje się, że jest w nim sporo prawdy.

Arkadiusz Sobczyk

Zakład pracy jako zakład administracyjny

Przedsiębiorca może prowadzić działalność gospodarczą sam. Jeśli obsługa przedsiębiorstwa wymaga jasno zdefiniowanej pomocy innych ludzi, to można pozyskać ich wsparcie na podstawie umów o świadczenie usług. Obsługa przedsiębiorstwa wymaga jednak często bieżącej i zmiennej w czasie koordynacji pracy ludzkiej, dlatego narzędzia prawa cywilnego nie wystarczają. Przedsiębiorstwo może być efektywnie obsłużone jedynie za pomocą organizacji hierarchicznej, czyli opartej na prawie wewnętrznym i aktach stosowania prawa. To oznacza, że przedsiębiorca potrzebuje pomocy państwa – i państwo taką usługę publiczną oferuje. Państwo wyposaża przedsiębiorcę w kompetencję do powołania struktury przynależnej do rozproszonej administracji publicznej, a konkretnie do tak zwanej administracji świadczącej. Taką strukturę prawo nazywa zakładem pracy. A zatem przedsiębiorstwa, w tym przedsiębiorstwa prywatne, obsługiwane są przez organizacje publiczne. Wszystko to wydaje się szokujące, lecz to tylko pozór. Autor stara się wykazać, że zakwalifikowanie zakładów pracy do struktur administracji rozproszonej w żaden sposób nie jest sprzeczne z wolnością gospodarczą. Co więcej, właśnie takie zakwalifikowanie zakładów pracy czyni wolność gospodarczą realną. Bez tak rozumianej pomocy państwa nie tylko rozwój firm, ale i rozwój gospodarczy społeczeństw musiałyby się zatrzymać na poziomie zakładów rzemieślniczych, i to raczej tych mniejszych.

Miloš Doležal

Krawiec, żandarm i spadochroniarz. Trzy opowieści o czeskich kolaborantach

Bohuslav Bušta – z zawodu krawiec, Oskar Felkl – żandarm, Karel Čurda – spadochroniarz. Z wyboru zdrajcy, konfidenci, kolaboranci. Prowadzili działalność wspierającą III Rzeszę na terenie Czech iMoraw. Donosili na sąsiadów, znajomych, uczestników ruchu oporu, również ludzi, od których otrzymali pomoc i wsparcie. W zamian za współpracę z okupantem dostali mieszkania, pieniądze, przedmioty skonfiskowane aresztowanym, czasami zapłatą była butelka alkoholu lub paczka papierosów. Zdradzeni rodacy trafiali do więzień, obozów, wielu z nich poniosło śmierć. Po wojnie Bušta, Felkl i Čurda próbowali uniknąć kary, a schwytani nie okazywali skruchy, nie przepraszali. Autor, wybitny czeski dziennikarz i pisarz, nie osądza ludzi ani historii, raczej próbuje zrozumieć motywy działania tych trzech osób. Jak reaguje człowiek w sytuacjach granicznych? Jakie skutki przynosi współpraca z wrogiem? Ślady głównych bohaterów książki Miloša Doležala do dziś są znaczące i krwawe, a na pytanie, czy możemy oceniać tych ludzi, musimy odpowiedzieć sobie sami. Polska Akademia Nauk Polska Akademia Umiejętności

Polski Słownik Biograficzny

zeszyt 216 (t. LIII, z. 1) obejmuje hasła: Taube Johann – Teodorowicz Feliks

W zeszycie kontynuowane są życiorysy rodziny Taubów, między innymi najwcześniejszego jej przedstawiciela, Johanna Taubego (ok. 1525–1583) – członka opryczniny, uciekiniera z Moskwy. Kilku przedstawicieli ma w zeszycie rodzina Teisseyre, między innymi Wawrzyńca Teisseyre (1860–1939) – geologa i paleontologa. Są tu obecni także: Tecelin (zm. ok. 1255) – pierwszy opat klasztoru cystersów w Ludźmierzu-Szczyrzycu, Costante Tencalla (ok. 1590 – po 1646) – budowniczy, współtwórca kolumny Zygmunta w Warszawie, Franciszek Tegazzo (1829–1879) – malarz irysownik, Ludwik Teichmann (1823–1895) – lekarz, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Józef Teksel (1841–1904) – aktor, Oskar Tauschinski (1914–1993) – pisarz i tłumacz polsko-austriacki, Karol Tausig (1841–1871) – pianista i kompozytor, Edward Taylor (1884––1964) – ekonomista, Stanisław Tazbir (1892–1978) – działacz społeczno-oświatowy, Aleksander Mniszek-Tchorznicki (1851–1916) – prawnik, który w roku 1902 przyczynił się do wygrania galicyjsko-węgierskiego sporu o Morskie Oko, Wanda Telakowska (1905–1985) – graficzka i projektantka, twórczyni warszawskiego Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, Jerzy Tchórzewski (1928–1999) – malarz, Zygmunt Tebinka (1892–1944) – lotnik obserwator, major WP, poseł na Sejm, Tadeusz Tempka (1885–1974) – lekarz internista, oraz jego brat Władysław Tempka (1889–1942) – działacz polityczny, rozstrzelany w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz, a także Mordechaj Tenenbaum (1916–1943) – dowódca powstania w getcie białostockim. Osobne miejsce zajmuje biogram Leonida Teligi (1917–1970) – pierwszego polskiego żeglarza, który w latach 1967–1969 w samotnym rejsie opłynął kulę ziemską.

Polski Słownik Biograficzny

zeszyt 217 (t. LIII, z. 2) obejmuje hasła: Teodorowicz Feliks – Tetmajer Adolf

Z postaci średniowiecznych zwraca tu uwagę Teodoryk (zm. 1246) – opat klasztoru cystersów w Jędrzejowie, oraz Jan Teszner (zm. 1496) – burmistrz Krakowa. Występują też postaci pierwszych biskupów unickich, w tym Cyryla Terleckiego (zm. 1607) – biskupa łucko-ostrogskiego, współtwórcy unii brzeskiej. Spośród hierarchów innych niż rzymski obrządków katolicyzmu wybija się też Józef Teodorowicz (1864–1938) – ostatni arcybiskup ormiańskokatolicki Lwowa. Historii XVII wieku dotyczą biografie Pawła Tetery (ok. 1620–1671) – hetmana wojska zaporoskiego, jednego z twórców unii hadziackiej, oraz elektorowej bawarskiej Teresy Kunegundy (1676–1730) – córki króla Jana III Sobieskiego, natomiast historii XVIII wieku – opis rodziny kupców i bankierów Tepperów, a w niej Piotra Teppera starszego (1702–1790) i Piotra Teppera Fergusona (1732–1794); synem tego ostatniego był Ludwik Tepper Ferguson (1768–1838) – prawnik i muzyk. Frapujący jest życiorys Hipolita Terleckiego (1808–1889) – duchownego rzymskokatolickiego, następnie greckokatolickiego, a w końcu prawosławnego. Występują też w zeszycie pisarze: Władysław Lech Terlecki (1933–1991) – twórca powieści historycznych, dramatów i słuchowisk radiowych, Olgierd Terlecki (1922–1986) – prozaik i eseista historyczny, Maria Terlikowska (1920–1990) – autorka książek dla dzieci, między innymi serii „Przygody gąski Balbinki”, oraz Józef Andrzej Teslar (1889–1961) – poeta legionowy i tłumacz, a także jego brat Tadeusz Teslar (1894–1969) – jeden z pierwszych polskich sowietologów. Odrębne miejsce zajmuje obszerny biogram Tymona Terleckiego (1905–2000) – historyka literatury, teatrologa, eseisty i polityka emigracyjnego. Historyków reprezentuje Jerzy Janusz Terej (1934–1979) – badacz dziejów obozu narodowego i Armii Krajowej. Warto zauważyć postacie Franciszka Tepy (1828–1889) – malarza, Tadeusza Tertila (1864–1925) – burmistrza Tarnowa, Ireny Tetelowskiej (1927–1969) – prasoznawczyni, Lecha Terpiłowskiego (1930–2000) – publicysty muzycznego, a także pieśniarek działających na emigracji: Zofii Terné (1904–1987) iAntoniny Terleckiej, pseudonim Tola Korian (1911–1983).

KLUB CZYTELNIKA „ALMA MATER”

Szanowni Państwo!

Ukazujące się od 1996 roku czasopismo uniwersyteckie „Alma Mater” służy do prezentacji życia wspólnoty akademickiej najstarszej polskiej uczelni. W ciągu dwudziestu pięciu lat – dzięki wspólnemu wysiłkowi autorów, współpracowników i redaktorów, dzięki życzliwości Czytelników i zaangażowaniu władz UJ – udało się stworzyć otwarte forum wymiany informacji i poglądów. Sukcesywnie zwiększała się częstotliwość ukazywania się pisma – kwartalnik stał się najpierw dwumiesięcznikiem, a następnie miesięcznikiem. Wszystkim osobom zainteresowanym regularnym otrzymywaniem najnowszych edycji uniwersyteckiego czasopisma proponujemy członkostwo w Klubie Czytelnika „Alma Mater”. Każdy, kto wpłaci na konto Uniwersytetu Jagiellońskiego dowolną kwotę, pozwalającą na opłacenie kosztów przesyłki pocztowej, staje się członkiem naszego Klubu. Każdy Klubowicz otrzymuje pocztą gratisowy egzemplarz kolejnych numerów miesięcznika „Alma Mater”. Fundusze zgromadzone dzięki hojności naszych Czytelników przeznaczamy na pokrycie kosztów druku i dystrybucji pisma.

Dokonując wpłaty na podane w stopce redakcyjnej konto, należy jednocześnie przesłać na adres redakcji wypełnioną deklarację:

Imię i nazwisko .............................................................................. Adres .....................................................................................

Telefon – faks – email .........................................................................

Absolwent UJ: tak nie Jeśli tak, proszę podać wydział, kierunek i rok ukończenia studiów:

Deklaruję wpłatę (darowiznę) w wysokości . . . . . . . . . . na konto Uniwersytetu Jagiellońskiego w 2020 roku. Proszę o zapisanie mnie do Klubu Czytelnika „Alma Mater” i regularne przesyłanie miesięcznika UJ. Wyrażam zgodę – nie wyrażam zgody (niewłaściwe skreślić) na opublikowanie mojego imienia, nazwiska i miejsca zamieszkania na liście członków Klubu w miesięczniku „Alma Mater”.

Podpis . . . . . . . . . . . . . . . . .