Offshore windenergiecluster NZKG Clusterassessment
Bas van Bree Senior Adviseur
IJmuiden, 15 maart 2013
Buck Consultants International Postbus 1456 6501 BL Nijmegen Telnr : 024 379 02 22 Mobiel : 06 29605565 Fax : 024 379 01 20 E-mail : bas.bree@bciglobal.com
Inhoudsopgave 1
Doel van het onderzoek
2
Clusteranalyse
3
Benchmark resultaten
4
Discussie need-to-have / nice-to-have
5
Aanbevelingen / actielijnen
ď›™ Buck Consultants International, 2012
1
1 Doel onderzoek Studie bedoeld om bestaande cluster in kaart te brengen Studie is onderdeel van bredere aanpak van AYOP, KvK en andere stakeholders Cluster in kaart brengen, witte vlekken identificeren en handreiking voor propositie Deze presentatie: • • • •
Overzicht cluster offshore wind sector NZKG Scherp krijgen van de clusterassessment Benchmark offshore havens/regio’s Discussie over noodzaak en mogelijkheden aantrekken bedrijvigheid
Doorkijk naar propositie voor het NZKG offshore windenergiecluster
Buck Consultants International, 2012
2
2 Clusteranalyse De volgende bereikbaarheidsfactoren zijn in deze fase meegenomen KvK
AYOP leden
AgentschapNL
Wegstrepen irrelevante bedrijven
Beurs lijsten
Stap 1
Masterfile opgesteld op basis van AYOP, AgentschapNL en beurzen Vraag uitgezet onder selectie uit KvK Handelsregister Verificatie activiteiten op basis van telefonische interviews
Basisbestand Offshore Wind
Toevoegen ontbrekende bedrijven
Stap 2
Check op selectie van bedrijven
Bestand Offshore Wind Cluster NZKG
Buck Consultants International, 2012
3
Eerste resultaten clusteranalyse Project ontwikkeling
Productie
Assemblage
Installatie
Operations & maintenance
Ontmanteling
34
17
Kennis en innovatie
27
17
16
34 15
66 bedrijven nu actief, vaak meerdere activiteiten binnen waardeketen. Ook bedrijven geïdentificeerd met activiteiten die nu nog niet worden toegepast op offshore wind Dit is de kern van het cluster, verder aanvullen met bedrijven uit enquête Logistiek zit verweven in de verschillende onderdelen Buck Consultants International, 2012
4
Ontwikkelingsfase Geophysisch (GPT2) 1x
Geotechnisch (GTT2) 1x
Windmeten (WT2) 0x
Advies (AOT2) 19x
Ontwikkelingsfase
Ingenieurs (INT2) 14x
LTT3.1 4x
Logistiek (LTT2) 1x
Meten van Golfgegevens (MGT2) 0x Milieu (MIT2) 2x
LTT3.4
LTT3.2 0x
LTT3.3 0x
LTT4.3.1 0x
LTT4.3.2 0x
0x
LTT4.3.3 0x
Binnen deze fase zijn bedrijven breed actief Buck Consultants International, 2012
5
Productie - Toren NT3.13 0x
NT3.14 0x
NT3.15 0x
NT3.16 0x
NT3.17 0x
NT3.12 0x
NT3.18 0x
NT3.11 0x
NT3.19 0x
NT3.10 0x
NT3.20 0x
BT3.1 0x
NT3.21 0x
Bladen
NT3.22 0x
(BT2)
Nacelle
NT3.9 0x
(NT2) 1x
NT3.8 0x
NT3.23 0x
NT3.7 0x
BT3.2 0x
BT3.3 0x
NT3.6 0x NT3.5 0x
MT3.1 0x
NT3.4 1x NT3.3 0x
MT3.2 2x
MT3.12 0x NT3.2 0x
NT3.1 0x
MT3.4 1x Mast
MT3.11 0x
(MT2) MT3.10 0x NT4.1.1
NT4.1.2
MT3.3 0x
MT3.5 0x MT3.6 0x
NT4.1.3 MT3.9 0x
MT3.8 1x
MT3.7 0x
Beperkte activiteiten, wel soms global offices van producenten (bijvoorbeeld LM Windpower) Buck Consultants International, 2012
6
Productie – Balance of Plant & logistiek FT3.1 1x
LWT3.1 8x
Logistiek WTG
LWT3.2 3x
(LWT2) LWT3.3 1x
LWT4.3.1 11x
FT3.3 0x Fundaties
FT3.4 0x
(FT2)
LWT3.4 2x
LWT4.3.2
FT3.2 0x
FT3.5 0x
LWT4.1.3 ST3.1 0x
ST3.2 0x
ST3.3 1x
ET3.1 0x ET3.2 0x
ST3.4 1x
Exportkabels
Substation
ST3.5 0x
(ET2) 1x
(ST2 1x)
ST3.6 0x
ET3.3 1x ST3.10 0x LBT3.1 3x
Logistiek BOP
LBT3.2 3x
(LBT2)
ST3.8 0x
ST3.7 0x
ST4.7.1 0x IT3.1 0x Infieldkabels
LBT3.3 1x
ST3.9 0x
LBT3.4 2x
(IT2) 1x
IT3.2 1x
ST4.7,2 0x
IT3.3 0x LBT4.3.1 11x
LBT4.3.2 0x
LBT4.3.3 0x
IT3.4 0x
Ook hier beperkt productie, maar wel sterk in logistieke activiteiten Sterke basis in de maakindustrie, maar nog niet concreet genoeg betrokken in offshore wind sector Buck Consultants International, 2012
7
Operations & maintenance AT3.1 0x
AT3.2 0x
Advies (AT2) 0x
IT4.3.1 0x IT3.1
0x
IT3.3
O&M
IT3.2 IT4.2.1 4x
LOT3.1 8x
Logistiek O&M (LOT2)
LOT3.2 7x
LOT3.3
LOT4.3.1 10x
LOT3.4
0x
IT3.4
0x
IT3.5
1x
IT3.6
2x
IT3.7
0x
IT4.2.2 1x
2x KennisInstituut (KT2) 0x
1x
LOT4.3.2 0x
0x
Inspectie (IT2) 2x
TT3.1 0x Toezicht (TT2) 0x
IT4.3.2 0x
LOT4.3.3 0x
KT3.4 0x
KT3.1 0x KT3.2 0x KT3.3 0x
Inspectie en logistiek voor O&M sterk aanwezig Buck Consultants International, 2012
8
Witte vlekken op hoofdlijnen
Ketenonderdelen
Algemeen oordeel (schaal ● tot ●●●)
Projectontwikkeling
●●
• •
Projectontwikkelaars Meetinstituten
●
•
Productie (onderdelen van) bladen, turbines en mast Sommige onderdelen van fundaties en substation
Productie
Witte vlekken (vestiging)
• ●
• •
Assemblage van turbines Assemblage van substations
●●● ●●●
• •
Op onderdelen toegang tot schepen Op onderdelen advies en inspectie diensten
Ontmanteling
●●
•
(afhankelijk van concepten die nog ontwikkeld worden)
Kennis en innovatie
●●
•
Kennisinstituten
Assemblage Installatie Operations & maintenance
Buck Consultants International, 2012
9
3 Benchmark offshorehavens Bereikbaarheid over de weg Positionering van NZKG cluster in de offshore wind sector Benchmark uitgevoerd op basis van selectie Nederlandse havens (Groningen Seaports, Den Helder, Rotterdam, Zeeland Seaports) en Great Yarmouth •
Gebaseerd op meest concurrerende havens met betrekking tot activiteiten offshore windturbineparken Zuidelijke Noordzee
Gebaseerd op eerdere studies van BCI naar havenregio’s, specifiek gemaakt voor offshore windenergiecluster in het Noordzeekanaalgebied Havenregio’s zijn beoordeeld op een aantal hoofdfactoren: • • • • •
Maritieme toegang havengebied Fysieke kenmerken havengebied Beschikbare ruimte Afstand tot windparken Clustervorming offshore
Hoofdfactoren verdeeld in subfactoren, vervolgens gemiddelde score bepaald.
Buck Consultants International, 2012
10
Scope van de benchmark
ď Ź Benchmark is vanuit de positie van de regio opgesteld
Buck Consultants International, 2012
11
Resultaten benchmark NZKG
5
A
4
Benchmark is specifiek gemaakt naar offshore wind sector behoeften Regio’s / havens kunnen goed scoren op de factoren, maar wil niet zeggen dat ze het ook benutten (Rotterdam)
3
A. B. C. D. E.
Maritieme toegang Fysieke kenmerken Beschikbare ruimte Afstand windturbineparken Clustervorming
2
E
B
1 0
D
Den Helder
5
Zeeland seaports
A
4
E
C
5 4
3
3
2
2
B
1
E
Groningen seaports
A
A
4 3 B
1
2
E
B
1
0
0
5
0
Rotterdam D
Rotterdam
D
C
5
A
Great Yarmouth
4
E
5 3
2
2
B
E
A
Humber River ports
B
Buck Consultants International, 2012
D
5
A
4 2
E
B
1 0
0
C
C
3
1
0
D
4
3 1
D
C
C
D
C
12
4 Need-to-have / nice-to-have Wat is nodig om het cluster te versterken? Bij het beantwoorden van de vraag gelet op: • •
‘Witte vlekken’ in de waardeketen op basis van inventarisatie bedrijven Betrekken van latente bedrijven
Zorgen voor goede propositie • • •
Wat zijn de unique selling points? Wat zijn de ambities Rekening houden met minder sterke punten uit benchmark
Buck Consultants International, 2012
13
Waardeketen vullen Waardeketen voor offshore windenergie, op basis van aanleg van windturbineparken is als uitgangspunt genomen in deze studie. Project ontwikkeling
Productie
Assemblage
Installatie
Operations & maintenance
Ontmanteling
Kennis en innovatie
Een sterke positie in de keten is voor de regio van belang om te concurreren met andere havens en regio’s aan de Noordzee. Voorlopige conclusies: • •
Productie, assemblage en kennis&innovatie achterblijven in het cluster = witte vlekken? Focus van bedrijven in NZKG op operations & maintenance, installatie en projectontwikkeling
Rekening houden met afnemende investeringen in de keten op korte termijn, te veel onzekerheden voor initiatiefnemers
Juni, 2012 Buck Consultants International, 2012
14
Betrekken latente bedrijven In de inventarisatie onder bedrijven in de regio Noordzeekanaalgebied wordt geprobeerd latente bedrijven te identificeren. Deze bedrijven kunnen mogelijk het cluster versterken • • •
Opvullen van ‘witte vlekken’ in de waardeketen Versterken van bestaande activiteiten Bijdragen aan samenwerking binnen het cluster, maar ook daarbuiten.
Project ontwikkeling
Productie
Assemblage
Installatie
Operations & maintenance
Ontmanteling
Kennis en innovatie
Buck Consultants International, 2012
15
Need-to-have / Nice-to-have Ketenonderdelen
Need-to-have
Projectontwikkeling
• •
Productie
• •
Nice-to-have
Sterke relatie/contacten met • energiemaatschappijen Expertise op onderdelen binnen projectontwikkeling Productiebedrijven die een rol spelen in • toekomstige parken. Aantrekken en behouden van toetredende productiebedrijven (voorbeeld is EPMC) Aanwezigheid kade en terminals • geschikt voor assemblage
Grote projectontwikkelaars / energiemaatschappijen
Uitvalsbasis voor nieuwste generatie installatieschepen (footloose).
Assemblage
•
Installatie
• •
Toegang tot vloot van installatieschepen • Vloot van werkschepen
Operations & maintenance • •
Vloot van werkschepen Onderhoudsdiensten van turbineproducenten en/of energiemaatschappijen Luchthaven / helihaven Toegang tot vloot van installatieschepen • Vloot van werkschepen
Ontmanteling
• • •
Kennis en innovatie
• •
Buck Consultants International, 2012
Positie in het netwerk van kennisinstellingen, goede relaties Zicht op ontwikkelingen en innovaties binnen het cluster (USP)
•
Grote producent (OEM) van windturbines, masten, bladen of fundaties
Grote producent van windturbines, masten, bladen of fundaties
Toegang tot duurzame afvalverwerking Kennisinstellingen gevestigd is de regio
16
Unique Selling Points
Productie van onderdelen voor windturbineparken op zee vindt plaats in de regio. Ruime ervaring met installatie en assemblage van windturbines op zee. De operations & maintenance activiteiten zijn in de regio goed vertegenwoordigd Vanuit Noordzeekanaalgebied zijn bestaande windparken op zee voor de Nederlandse kust aangelegd. Voor belangrijk deel nieuw aan te leggen windturbineparken is het Noordzeekanaalgebied de meest gunstige uitvalsbasis. Vanwege vaartijd tot UK parken (East Anglia) is Noordzeekanaalgebied ook uitstekende uitvalsbasis Voldoende ruimte (> 100 Ha) in het gebied beschikbaar voor ontwikkelingen van (grootschalige) offshore wind activiteiten. Grote mate van flexibiliteit in logistieke concepten voor ontwikkelaars van windturbineparken. Er wordt met logistieke concepten in de regio ingespeeld op verschillende supply chains.
Buck Consultants International, 2012
17
Ambities clustervorming Clusters ontwikkelen zich aan de hand van een aantal fasen Offshore windenergiecluster in de beginfase van ontwikkeling (verschilt per type activiteit) Ontwikkeling is mede afhankelijk van externe factoren (overstijgen het cluster) • •
Bijvoorbeeld ontwikkeling windturbineparken op zee Standpunt en betrouwbaarheid overheden bij ontwikkeling turbineparken
Ontwikkeling is ook afhankelijk van factoren die binnen de regio aandacht vragen Omvang cluster
Doorstart
5 Neergang
4
1
2
3
Consolidatiefase
Buck Consultants International, 2012
Groeifase
Ontwikkelfase
Startfase
Kiemfase
Fase
18
Richting geven aan ontwikkeling Ontwikkeling van een cluster op belangrijke aspecten binnen de regio oppakken of samenwerking zoeken • Zelf doen waar het moet, samenwerken waar het kan
1
2
3
4
5
Kiemfase
Startfase
Ontwikkelfase
Groeifase
Consolidatie
Talent pool / opleidingen
+
+
Kennis en technologie
0/+
+
Ondernemerschap
+
Bedrijvennetwerken
+/++
+++
+++
++
+++
++++
++
+++
++++
+++
0/+
+
++
+++
+++
Kapitaal
0
+
++
++
++
Fysieke faciliteiten
0/+
0/+
++
+++
++++
Marketing
0
+
++
+++
+++
Karakteristieken per fase 0 / ++++ Focus van inspanning in de regio (prioritair) Buck Consultants International, 2011
Binnen cluster oppakken
Samenwerking zoeken 19
5 Aanbevelingen / actielijnen Wat is nodig om het cluster te versterken? Intern versterken van het cluster • • • •
Bedrijven blijven betrekken in het cluster, latente bedrijven betrekken. Platform bieden voor ondernemers in de regio om kennis uit te wisselen. Positioneren van het cluster nationaal en internationaal Potentie en kennis vanuit de maakindustrie benutten.
Aansluiten bij kennisinstituten en kennisprogramma’s Opleidingen aan laten sluiten bij de behoeften
Buck Consultants International, 2012
20
Actielijnen Programma
Actie
Versterken bedrijfsnetwerk
1.
Investeer in geĂŻdentificeerde bedrijven in het cluster om de detailanalyse van activiteiten aan te scherpen en behoeften vast te stellen. Wissel kennis uit met NNOW over de clusterindeling, zodat een nationaal eenduidig beeld kan ontstaan.
Hoog
2.
Knoop gesprekken aan met latente bedrijven en betrek ze bij het cluster, bepaal ook hier wat de behoeften zijn en wat er mogelijk anders moet in het cluster.
Hoog
3.
Identificeer en betrek bedrijven en instellingen buiten de regio bij het cluster om witte vlekken op te vullen.
ď›™ Buck Consultants International, 2012
Prioriteit
Midden
21
Actielijnen Programma Stimuleren innovatie en kennis
Actie 4. Leg relaties met de belangrijkste innovatieprogramma’s in dit speelveld, denk daarbij aan TKI en KIA. Zorg ervoor dat aangehaakt wordt bij ontwikkeling van het offshore wind demonstratie park dat binnen bestaande uitgegeven concessies gegund gaat worden.
Prioriteit Hoog
5.
Positioneer het cluster binnen het speelveld van kennisinstellingen. Met name nationale maar ook internationale kennisinstellingen. Denk hierbij o.a. aan MCN, ECN, ATO, MARIN en TU Delft. Met welke instellingen zijn er al goede contacten? Met welke instellingen moeten banden worden aangehaald?
Hoog
6.
Bereid het cluster voor op groei van de sector en zorg daarbij voor bijpassende ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Stem opleidingen af op de behoefte vanuit de sector. Vakopleidingen in de regio zijn voorwaarden voor realiseren arbeidskrachten.
Hoog
7.
Leg contact met andere clusters over nationale aangelegenheden zoals lobby voor de Nederlandse offshore wind sector, concessies windparken op zee, arbeidsmarkt en innovatie, etc. Mogelijk is op den duur structureel overleg gewenst.
Midden
8.
Monitoren van kennisontwikkeling bij bedrijven in het cluster en deze kennis promoten en uitdragen.
Midden
ď›™ Buck Consultants International, 2012
22
Actielijnen Programma Fysieke en milieuruimte faciliteren
Actie 9. Breng in kaart welke (milieu-)ruimte beschikbaar is voor de offshore windsector (reeds gedaan). Hierachter moeten ‘eigenaren’ commitment tonen dit beschikbaar te stellen. 10. Ruimte aanbieden aan geïnteresseerde partijen gekoppeld aan flexibele logistieke concepten zoals vastgelegd in het dienblad model
Marketing
11. Leg de propositie voor aan bepalende spelers (projectontwikkelaars en fabrikanten van bladen en turbines) in de supply chain. Doel is zichtbaar maken van het cluster bij deze spelers en ook toetsen/bijstellen van propositie. 12. Blijvend positioneren van de regio bij leidende beurzen/congressen op het gebied van offshore wind.
Buck Consultants International, 2012
Prioriteit Hoog
Midden (afhankelijk van concrete vraag) Hoog
Midden
23