Go!mobility 5-2013

JAARGANG 3 – DECEMBER 2013 – NR 5

!

O G 5 # Y T I L I B O M ereniging V I A R e in z Maga

THEMA: 120 JAAR RAI VERENIGING

PACKAGEDEAL 125 CC SCOOTER • RECYCLING FIETSACCU’S • JCG BUSINESS CLUB • TRENDS MOBILITEITSCAMPAGNES • ELECTRIC BATTLE

GO! 2

INhoud

RAI SOCIETY

------------------THEMA: 120 JAAR G IGIN RAI VEREN -------------------

RAI Vereniging ontving op 23 en 24 september een delegatie van Deense politici die zich lieten voorlichten over mobiliteit en fiscaliteit.

PAGINA 22

ECO-TRENDS De Nido Vélocity van Aebi Schmidt maakt 30 tot 40 kilometer fietspad binnen een uur sneeuw- en ijsvrij.

PAGINA 24

UITGESPROKEN Jan de Vries, directeur van NNTG (Noord Nederlandse Tweewieler

6

LEDEN MEENEMEN NAAR DE TOEKOMST Vergeleken met 120 jaar geleden, toen RAI Vereniging werd opgericht, is er veel

Groothandel), geeft zijn mobili-

veranderd, stelt directeur Olaf de Bruijn vast. “Leden rekenen ons af op onze

teitsvisie.

toegevoegde waarde voor hun bedrijfsvoering. En terecht. Iedere dag moeten

PAGINA 27

we het dus opnieuw verdienen. Dat doen wij door de leden mee te nemen naar

MARKTANALYSE

de toekomst, ontwikkelingen tijdig te signaleren en als collectief met onder-

De verkoop van e-cars in Europa

bouwde standpunten in Den Haag en Brussel zaken voor elkaar te krijgen.”

groeide in de eerste helft van dit jaar met 38 procent tot 14.976

10

eenheden.

PAGINA 28

GO!FACTOR

TRENDS IN MOBILITEITSCAMPAGNES Stille diplomatie, overtuigingskracht op basis van argumenten, samenwerking

Roel de Winter van Nederman

met de overheid en nationale en internationale (branche)organisaties, het aan-

Nederland met zijn 2CV Spécial

reiken van oplossingen en het ontwikkelen van een langjarige mobiliteitsvisie

Bleu Tropique.

zijn al jarenlang het handelsmerk van RAI Vereniging. Toch is dat ooit ook wel

PAGINA 31

eens anders geweest zo valt af te lezen uit een overzicht van de verschillende mobiliteitscampagnes uit het verleden. Het bekendste icoon is natuurlijk de actie ‘Blij dat ik Rij’, die symbool werd voor het protest van autorijdend Nederland tegen het overheidsbeleid om de auto als heilige koe uit te melken.

COLOFON GO!Mobility een uitgave van RAI Vereniging, postbus 74800, 1070 DM Amsterdam, telefoon (020) 504 49 49, www.raivereniging.nl.

Uitgever Amsterdam RAI

GO!Mobility verschijnt 5 keer per jaar en is o.a. bestemd voor politici, overheidsinstanties, de media en leden van RAI Vereniging.

Verspreiding vindt plaats op basis van controlled circulation.

Losse verkoopprijs: 9,95 euro.

GO!Mobility is ook als digitaal magazine te lezen op www.raivereniging.nl

Redactieraad Harald Bresser, Cees Boutens, Jeroen van de Braak, Martijn van Eikenhorst, Ilse Bartels, Mark van Dansik

Redactie Menno Timmer, hoofdredacteur

Redactieadres GO!Mobility Postbus 77777 1070 MS Amsterdam Bezoekadres: Europaplein 1078 GZ Amsterdam Tel. 020-549 12 12 E-mail: m.timmer@railangfords.nl

Dit magazine is gedrukt op duurzaam papier.

© 2013 Amsterdam RAI – alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere wijze, in elke vorm, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Medewerkers Sjoerd van der Linden, Bert van Wee Ontwerp: PWAD Amsterdam Vormgeving: Van Munster & Bos Fotografie: Ton van Til Illustraties: Onno Kortland Druk: W.C. den Ouden ISSN: 2212-8182

BERT VAN WEE

3

,

Transportbeleid door de jaren heen In de afgelopen 120 jaar is er bijzonder veel veranderd op

In die periode deed ook beleid gericht op lokale luchtveront-

het gebied van transportbeleid. Voor de tweede wereld-

reiniging zijn intrede, en wat later geluidhinderbeleid.

oorlog en de eerste decennia daarna kenmerkte beleid

Midden jaren tachtig kwam daar wel de problematiek van de

zich door aanpassing van de weginfrastructuur aan de

zure regen bij. Vooral schonere voertuigtechniek (waar-

opkomst van de auto. Beleid was dus vooral reactief.

onder de geregelde driewegkatalysator) speelde een grote

Er kwam in de meeste westerse landen een kentering in

rol. Pas recent krijgt de klimaatproblematiek serieuze

een betrekkelijk korte periode, van 1967 tot 1973. Toen

aandacht, wat tot uitdrukking komt in labelling van auto’s,

drong het besef door dat er in centrale stedelijke gebieden

fiscale prikkels, en EU-normen voor CO2-emissie.

simpelweg geen ruimte is voor de sterk toegenomen en

Wat is de rol van de autofabrikanten in het algemeen en

verwachte toekomstige stroom van auto’s. Het zoge-

RAI Vereniging hierbij? Uiteraard gaat het vooral om

noemde ‘predict-and-provide’ paradigma werd verlaten.

voertuigtechniek. Op het gebied van veiligheid was de sec-

Parkeermaatregelen (betaald parkeren, minder plekken)

tor leidend: voorzieningen als gordels, airbags kreukelzones

autovrije en autoluwe straten en stadsdelen, eenrich-

en ‘lane warning departure systems’, kwamen er eerst

tingsverkeer en andere maatregelen deden hun intrede.

omdat fabrikanten ze aanboden. Later stelde beleid ze vaak

Van de laatste ‘oude’ plannen als de Catharijnesingel

verplicht. Na aanvankelijke tegenwerkingen zijn regels voor

(Utrecht) hebben we spijt, met dure ‘terugbouw’ als

emissies van luchtverontreinigende stoffen breed door de

resultaat. In vrijwel iedere stad leverde dat veel weer-

sector geaccepteerd.

stand op, onder andere van de middenstand. Deels

Maar niet alles lukt RAI Vereniging. Zo zijn er op het gebied

begrijpelijk: sommige type winkels en bedrijven (o.a.

van geluidsreductie en - momenteel actueel - CO2 normen

meubels, garagebedrijven) verdwenen grotendeels uit de

en verbruikscijfers, nog werelden te winnen. De onderhan-

centra. Maar meestal vielen de negatieve effecten mee

delingen in Brussel vorderen niet of slechts heel langzaam.

omdat het aandeel van de auto van bezoekers meestal

Juist een partij als RAI Vereniging kan vanuit haar specifieke

lager is dan winkeliers denken, en omdat de stad voor

positie (geen eigen auto-industrie) hier een bemiddelende

winkelend publiek aantrekkelijker werd. Buiten de

rol spelen. Ook op andere Europese dossiers speelt

centrale stadsdelen is ‘predict-and-provide’ nog de norm.

Nederland die rol. Hier ligt, lijkt mij, een mooie uitdaging.

Tussen ruwweg 1965 en 1980 zijn de eerste zeer effec-

Hopelijk kunnen we RAI Vereniging over 10 jaar feliciteren

tieve veiligheidsmaatregelen ingevoerd (alcoholgebruik,

voor haar bijdrage dat de vooruitstrevende krachten hebben

draagplicht helm, veiliger wegen, gordels in auto’s).

gewonnen.

Ondanks de voortgaande groei in autogebruik hebben we nu nog slechts een vijfde van het aantal dodelijke slachtoffers van 1972.

Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid TU Delft

GO! 4

BRANCHE NIEUWS

Mercedes S-klasse op weg naar autonoom rijden Autonoom rijden toekomstmuziek? Met een S 500 INTELLIGENT DRIVE over een afstand van 100 kilometer van Mannheim naar Pforzheim, heeft Mercedes-Benz aangetoond dat autonoom rijden in het dagelijks verkeer mogelijk is. De trip voerde door steden en langs buitenwegen, waarbij de zelfstandig rijdende S-klasse te maken kreeg met complexe verkeerssituaties.

auto nog voor het einde van dit decennium realiteit is.”

De huidige E- en S-Klasse maken gedeeltelijk geautomatiseerd rijden (in files) al mogelijk door DISTRONIC PLUS met stuurassistent en Stop&GO Pilot. Dit systeem vormt de hoeksteen van het INTELLIGENT DRIVE systeem van Mercedes-Benz. Zo kunnen kopers van de nieuwe S-klasse kiezen uit 20 systemen die de bestuurder ondersteunen en het rijden veiliger en comfortabeler maken. Het bijzondere van deze systemen is dat ze voortdurend met elkaar in verbinding staan en met

De S 500 INTELLIGENT DRIVE was

elkaar samenwerken. Hiervoor is de

voor het afleggen van dit traject uitge-

wagen uitgerust met verschillende

rust met doorontwikkelde sensortech-

sensoren, een stereocamera en radar,

nieken die zijn gebaseerd op de

die het mogelijk maken objecten

techniek die nu al wordt gebruikt in

360 graden rondom de auto waar te

productie-uitvoeringen van de S-

nemen, te analyseren en indien

klasse. Samen met de geautomati-

nodig in kunnen grijpen. In een file

seerde ‘Route Pilot’ was het research

volgt de S-klasse bijvoorbeeld auto-

voertuig in staat om zich zelfstandig

matisch de voorganger en remt zelf

een weg te banen door het drukke verkeer in de stad en op de buitenwegen.

Nieuwe S-klasse houdt automatisch afstand tot zijn voorligger.

zodra de voorligger remt. Ook geeft de wagen bij een dreigende aan-

Volgens Thomas Weber, ontwikkelingschef van Mercedes-Benz, biedt

rijding een optische en akoestische waarschuwing om een noodstop te

moderne sensortechnologie ongekende mogelijkheden. “De huidige

maken. Wanneer de bestuurder de rem intrapt, wordt de remdruk

S-klasse is al in staat om zelfstandig in files te rijden. We ontwikkelen

automatisch aangepast aan de situatie en waar nodig verhoogd tot een

steeds meer autonome rijfuncties die in serieproductie zullen worden

noodstop. Er is zelfs sprake van voetgangerherkenning waarbij, als een

genomen. Het is onze verwachting dat een volledig autonoom rijdende

botsing dreigt en de bestuurder te laat reageert, de auto zelfstandig remt.

Nederland voorop met CO2-reductie personenauto’s De gemiddelde CO2-uitstoot van personenauto’s in ons land is sinds 1998 met 35 procent gedaald tot 118 gram per kilometer vorig jaar. De daling van het Europese gemiddelde bedroeg in die periode 27 procent tot 132 gram per kilometer nu. Daarmee presteert Nederland beduidend beter dan de rest van de EU.

Sinds 2007 bevindt de Nederlandse verkoop van compacte milieuvriendelijke auto’s zich in een stroomversnelling.

Een en ander valt af te lezen

sterke stijging van het aan-

82,1 procent van alle nieuw

uit de Duurzaamheidsmoni-

deel van auto’s met een lage

aangeschafte auto’s voorzien

tor Mobiliteit 2013 van RAI

uitstoot. Zo viel bijna de helft

van een energielabel A of B,

Vereniging en BOVAG.

(49,1%) van alle verkochte

een verdubbeling ten

Volgens deze uitgave is de

auto’s vorig jaar in het A of

opzichte van 2008. Ook de

relatieve daling van de

B-segment. In 2008 was dat

fiscale stimuleringsregeling

gemiddelde CO2-uitstoot

nog 39,3 procent. Het aandeel

voor schone en zuinige auto’s

van nieuwe auto’s met name

van verkochte met een

heeft er sinds 2007 toe bijge-

vanaf 2008 in een stroomver-

gunstig energielabel (A of B)

dragen dat Nederland binnen

snelling geraakt. Dit wordt

vertoonde een vergelijkbare

Europa op CO2-gebied een

vooral veroorzaakt door de

ontwikkeling. In 2012 was

koploperspositie inneemt.

5

Collectief opladen EV’s Terwijl het aantal volledig elektrische- en (plug in) hybride auto’s hand over hand toeneemt, is het bij grote evenementen of exposities lang niet altijd mogelijk om meerdere laadpalen te vinden. Mobile Green Energy rekent definitief af met dat probleem. Op Ecomobiel 2013 presenteerde deze onderneming een mobiele laadunit, waarmee het mogelijk is om 16 EV’s of plug in hybrides tegelijkertijd van energie te voorzien.

De unit is geschikt voor alle aan-

trale uitstoot. De mobiele laad-

sluitingen en wordt voorzien van

unit kan werken als ‘stand alone’

professionele ondersteuning door

unit of eventueel ondersteund

medewerkers van Mobile Green

door 220 volt of, indien aanwezig,

Energy. Voor het opwekken van

380 volt krachtstroom.

stroom gebruikt het systeem

Green Mobile Energy ziet voor

duurzame en biologische compo-

dit collectief oplaadsysteem

nenten. Dit zorgt volgens de

goede mogelijkheden voor ver-

satoren van beurzen en congres-

Jaarbeurs en aan bijvoorbeeld

organisatie voor een CO2-neu-

huur of verkoop aan grote organi-

sen, zoals Amsterdam RAI of de

grote autodealers.

Deze mobiele laadunit kan 16 elektrische auto’s tegelijkertijd van nieuwe energie voorzien.

Hytruck presenteert grootste E-truck van Europa Hytruck heeft op de afgelopen Ecomobiel vakbeurs in Ahoy de grootste elektrische vrachtwagen van Europa gepresenteerd. Deze 19-tons E-truck werd in samenwerking met Heineken, de gemeente Rotterdam en vervoersbedrijf G. van der Heijden Distributie ontwikkeld.

De truck beschikt over een actieradius van 200 kilometer en is dankzij een laadvermogen van 9 ton uitermate geschikt voor stedelijke distributie. De inzet van de elektrische Hytruck is een nieuwe stap in de duurzaamheidsstrategie van Heineken. In 2020 wil de bierbrouwer voor horecadistributie in Nederlandse steden volledig gebruik maken van nul-emissie transport. Heineken wil in de toekomst meer E-trucks van Hytruck in gebruik nemen in Rotterdam en Amsterdam.

Rotterdam juicht het initiatief toe.

“Heineken laat zien dat een goede bereikbare stad en een schone stad hand in hand gaan”, aldus Alexandra van Huffelen, wethouder Binnenstad, Buitenruimte en Duurzaamheid van de gemeente Rotterdam. “Dit is een mooi voorbeeld van hoe we samen met het bedrijfsleven werken aan een schone, gezonde en economisch sterke stad.”

Eric Beers van Hytruck (l) en de Rotterdamse wethouder Alexandra van Huffelen (r) onthullen samen met de verschillende partners hun Europese primeur.

GO! 6

Roelf H. de Boer en Olaf de Bruijn: ‘Het delen van kennis behoort, samen met de collectieve lobby richting Den Haag, tot onze belangrijkste speerpunten.’

7

RAI Vereniging biedt toegevoegde waarde voor vandaag, morgen én overmorgen

‘Wij nemen leden mee naar de toekomst’ Collectieve belangenbehartiging, dienstverlening aan de leden en niet in de laatste plaats het ontwikkelen van een visie op de toekomst vormen de kernactiviteiten van RAI Vereniging. Vergeleken met 120 jaar geleden, toen RAI Vereniging werd opgericht, is er veel veranderd, stelt directeur Olaf de Bruijn vast. “Leden rekenen ons af op onze toegevoegde waarde voor hun bedrijfsvoering.

En terecht. Iedere dag moeten we het dus opnieuw verdienen. Dat doen wij door In dit themanummer de leden mee te nemen naar de toe‘120 jaar RAI Vereniging’, blikt komst, ontwikkelingen tijdig te GO!Mobility kort terug, maar vooral vooruit. Welke toegevoegde waarde biedt RAI signaleren en als collectief met Vereniging haar leden? Welke veranderingen hebben onderbouwde standpunten in zich de laatste decennia voltrokken? Waar liggen nog kansen en uitdagingen? En hoe ziet de toekomst er uit?

Den Haag en Brussel zaken Verschillende leden vertellen over de ervaringen met voor elkaar te krijgen.” activiteiten die hun afdeling voor hen heeft ontwikkeld, zoals handelsmissies en ledenreizen, de rol van de JCG Business Club, de introductie van een packagedeal voor de 125 cc motorscooter door afdeling GemoDe eisen die leden tegenwoordig aan een toriseerde Tweewielers en de start van een brancheorganisatie stellen zijn volgens Roelf de recyclingsysteem voor accu’s van e-bikes, een initiatief van afdeling Fietsen.

Boer, algemeen voorzitter van RAI Vereniging, de

afgelopen decennia drastisch veranderd. “De tijd dat een bedrijf als een soort vanzelfsprekendheid lid was van RAI Vereniging ligt definitief achter ons. Leden rekenen ons af op wat wij voor hen hebben bereikt: een succesvolle lobby, het realiseren van

GO! 8 gunstige nationale of Europese wetgeving of eisen of het afzwakken van negatieve of voor de branche onrealistische normen en maatregelen.”

Maatschappelijke veranderingen RAI Vereniging laveert tegenwoordig scherper aan de wind. Niet in de laatste plaats door het sterk veranderde maatschappelijke speelveld.

Het belang van tentoonstellingen als samenbindende activiteit staat stevig onder druk door allerlei externe factoren en ontwikkelingen.

Daarnaast heeft de samenstelling van de leden door onder andere schaalvergroting, consolidatie en concentratie geleid tot minder, maar grotere aangesloten bedrijven, die op hun beurt meer disciplines in eigen huis hebben.

Iets dat automatisch een hogere kwaliteit van dienstverlening door het secretariaat vereist en ook een andere benadering van de leden. Ook de snelheid waarmee informatie beschikbaar komt vanuit een veelheid van bronnen zorgt voor grote veranderingen. In die zeer dynamische omgeving is één ding hetzelfde gebleven,

‘Bij lobbyen geldt: één belang is geen belang’ aldus De Bruijn. “Onze informatie over technische- en fiscale zaken is uniek en voegt voor de leden direct waarde toe.”

En dan is er nog het sterk versnipperde politieke landschap. Dat maakt de lobbyinspannin-

‘Als RAI Vereniging willen wij een voortrekkersrol vervullen, overtuigen en beïnvloeden.’

gen vele malen groter dan enkele decennia geleden, terwijl tegelijkertijd met de dominante invloed van Brussel de

maticatoepassingen in je eigen voordeel gebruiken? Maar ook: hoe kun

rol van RAI Vereniging binnen de Europese koepelorganisaties (ACEA,

je slimme coalities smeden met andere partijen om op die manier de

CLEPA, FIGIEFA, COLIBI, COLIPED) een factor van betekenis werd.

spreekwoordelijke koek voor onze leden groter te maken? Regelmatig is er ook nog behoefte aan branchebrede communicatie-initiatieven om

Resultaatgerichte dienstverlening

te laten zien dat er hard wordt gewerkt door onze leden aan het oplos-

“Het zijn allemaal zaken die hebben geleid tot een efficiëntere, slag-

sen van de problemen van vandaag en morgen. We laten zien hoe

vaardigere en nog meer op een resultaatgerichte dienstverlening aan de

mobiliteit er over pakweg 30 of 40 jaar uitziet? Hoe Nederland kan bij-

leden”, vervolgt Roelf de Boer. “We proberen als het ware vóór de

dragen aan een schonere en veiliger mobiliteit? Stuk voor stuk onder-

leden uit te denken. Hoe kun je geld verdienen, terwijl gebruik van

werpen waar RAI Vereniging over nadenkt, meedenkt, onderzoek naar

vervoermiddelen belangrijker wordt dan bezit? hoe kun je nieuwe tele-

verricht, adviseert, lobbyt en adviseert.”

9 Als concreet voorbeeld brengt De Bruijn de voortrekkersrol ter sprake

FNV etc.).Een goed voorbeeld vindt hij het niet doorgaan van de

die RAI Vereniging sinds 2008 vervult als het gaat om duurzame

forensentaks in 2012. “Die hadden wij niet kunnen pareren zonder het

mobiliteit. “Onze achterban was hier toen nog lang niet mee bezig.

vormen van een brede coalitie.”

Dus besloot RAI Vereniging hierin het voortouw te nemen en hen te begeleiden in dit proces.”

Cultureel erfgoed Terugblikkend zegt Olaf de Bruijn trots te zijn als gezaghebbende

Inhoudelijke campagnes

spreekbuis voor de branche een positie te hebben verworven waarbij

Hij benadrukt dat RAI Vereniging vooral goed beslagen ten ijs wil

RAI Vereniging in iedere discussie geldt als een serieuze gesprekspart-

komen en veel waarde hecht aan goede betrouwbare informatie en

ner. Voor een andere belangwekkende erfenis uit het verleden wijst hij

onderzoek. De feiten moeten altijd kloppen en argumenten onder-

op het prachtige beurs- en congrescomplex aan het Europaplein in

bouwd zijn. “Toen wij in 2007 op de AutoRAI besloten om de cam-

Amsterdam waarop de eerste die beginletters van RAI Vereniging prij-

pagne ‘Start Future Now!’ te lanceren is daarom eerst een

ken. “Zonder ons had dat er niet gestaan.” Niet zonder enthousiasme brengt De Bruijn in herinnering mede-eigenaar te zijn van een van de

‘Aan window dressing heb je niets’

beroemdste reclameslogans van de vorige eeuw ‘Blij dat ik Rij.’ “Die slogan behoort inmiddels tot het culturele erfgoed van vóór de millenniumwende. Bij de transitie naar massamotorisering in de jaren zeventig bood deze campagne automobilisten een steun in de rug. Nederland heeft tegenwoordig zelfs een premier die, je zou haast zeggen met een knipoog naar deze campagne, roept: ‘we moeten uit de crisis komen,

duurzaamheidsagenda opgesteld, om deze campagne inhoudelijk

koop een auto!’ Alleen jammer dat hij die vervolgens duurder maakt.”

handen en voeten te geven. Het gaat er ons om verdieping in discussies aan te brengen. We gaan niet zomaar iets voor de bühne roepen. Aan

Nieuwe mobiliteitsmarkten

window dressing heb je niets.”

Zowel De Boer als De Bruijn zeggen zich goed te realiseren dat de in

Actueel noemt De Boer het in kaart brengen van veranderingen in de

door RAI Vereniging opgestelde ‘Trends in Mobiliteit 2030’ gesigna-

mobiliteitswereld en hier adequaat op inspelen. Het samen met de leden

leerde ontwikkelingen gevolgen zullen hebben voor de toekomstige

opstellen van de Trends in Mobiliteit 2030 is daarvan een mooi voor-

belangenbehartiging. De Bruijn: “Mobiliteit zal straks op een andere

beeld. “Een uitgangspunt in het SER-energieakkoord is dat in 2050 alle

manier worden ingevuld. Jongeren zullen anders omgaan met mobili-

auto’s emissieloos zullen rijden. Met het handjevol elektrische auto’s dat

teit en er vindt een verschuiving plaats van bezit naar gebruik. Dat

nu nog rondrijdt betekent dit dat er nog een lange weg te gaan is. De

impliceert een andere vorm van dienstverlening naar de leden. Leveren

vraag is dan: wat moet er gebeuren om daar te komen en hoe slagen we

onze leden straks hun auto, fiets of scooter aan een organisatie die com-

er in om bedrijven in dat proces mee te nemen naar deze ook voor hun

plete vervoersoplossingen aanbiedt aan reizigers of zijn zij straks zelf

volstrekt nieuwe wereld? Daar ligt nog een enorme uitdaging.”

die aanbieder van complete vervoersoplossingen? De vraag die nu actueel is is de discussie rond het plaatsen van laadpalen in de publieke

Brede coalities

ruimte. Dat is op dit moment een hot issue dat ons handenvol vragen

Roelf de Boer beschouwt het delen van kennis als de kern van RAI

oplevert.”

Vereniging. Samen met de collectieve lobby richting Den Haag vormen

Een extra uitdaging, vervolgt De Bruijn, is dat bevoegdheden in Neder-

dit de belangrijkste speerpunten. Hij bevestigt dat er soms leden zijn

land tegenwoordig sterk zijn gedelegeerd naar gemeenten, provincies

die op individuele basis in Den Haag lobbyen, maar die komen al snel

en locale ambtenaren. “Het Rijk is dus vaak niet meer het centrale aan-

van een koude kermis thuis. “Eén belang is namelijk geen belang.

spreekpunt en dat maakt het allemaal niet eenvoudiger. We streven er

Hetzelfde geldt voor splintergroepen die single issue lobbydoelstellin-

daarom naar om met de overheid kaders af te spreken, waarbinnen

gen nastreven. Die zijn bij voorbaat kansloos, omdat zij domweg vol-

locale overheden dienen te blijven.”

doende draagvlak ontberen.” Bovendien is het

Samenvattend zegt Roelf de Boer te voorspellen dat de

dankzij de expertise die RAI Vereniging in huis

Trends in Mobiliteit 2030 een markt voor een breed

heeft veel eenvoudiger om slagvaardige coalities te smeden met andere brancheen maatschappelijke organisaties (VNO-NCW, ANWB, BOVAG,

scala aan nieuwe mobiliteitsdiensten zal openen.

“Het is onze taak om alle leden daar volop bij te betrekken en hen daarbij waar nodig te ondersteunen. Daar mogen zij ons op afrekenen: vandaag, morgen en overmorgen!”

GO! 10

Evolutie via ageren naar het aanreiken van oplossingen

Trends in mobiliteitscampagnes

Stille diplomatie, overtuigingskracht op basis van argumenten, samenwerking met de overheid en nationale en internationale (branche)organisaties, het aanreiken van oplossingen en het ontwikkelen van een langjarige mobiliteitsvisie zijn al jarenlang het handelsmerk van RAI Vereniging. Toch is dat ooit ook wel eens anders geweest zo valt af te lezen uit een overzicht van de verschillende mobiliteitscampagnes uit het verleden. Het bekendste icoon is natuurlijk de actie ‘Blij dat ik Rij’, die symbool werd voor het protest van autorijdend Nederland tegen het overheidsbeleid om de auto als heilige koe uit te melken.

De ‘hardere’ toon, die met name vanaf begin jaren zeventig werd aan-

groot succes. Evenals de

geslagen, vloeide vooral voort uit de overwegend negatieve houding

slagzin die eigenlijk tot

van de overheid ten opzichte van de auto. In die jaren maakte de auto

op de dag van vandaag

zijn opmars als massavervoermiddel. Minister-president Den Uyl vond

spraakmakend is geble-

toen zelfs dat de kleine man recht had op een auto voor de deur. Maar

ven. Vele vergelijkbare

het was ook de tijd van de oliecrises en de overheid maakte zich zorgen

campagnes volgden,

over de gevolgen van het groeiende autogebruik en de gevolgen ervan

zoals bijvoorbeeld ‘Niet

voor de milieubelasting en het brandstofverbruik. Tegelijkertijd was en

Blij in de Rij’, waarin de

is de auto onder andere via accijnzen, MRB en BPM een belangrijke

branche de toenmalige

bron om de staatskas op niveau te brengen en zo raakte de minister van

minister van V&W op

Financiën geleidelijk verslaafd aan de auto als melkkoe. Bovendien

een originele manier liet

werd de automobilist afgeschilderd als een soort asociaal element.

weten dat de files al aardig begonnen te wen-

Blij dat ik Rij

nen en de vraag stelde

En dus besluiten RAI Vereniging en BOVAG om als tegenwicht in 1976

of het niet eens tijd

de Stichting ‘Blij dat ik Rij’ op te richten. Het vriendelijke gele manne-

werd om geld uit te

tje met hoed en een big smile dat het gezicht werd van de actie werd een

trekken om de knelpunten op te lossen.

Tegelijkertijd werd de

In 2002 werd het eerste RAI Mobiliteitsdiner georganiseerd.

automobilist er ook

Met dit initiatief nam RAI Vereniging het voortouw om

toen al op gewezen

Nederland Berijdbaar en bereikbaar te houden.

vooral bewust gebruik te maken van zijn voertuig. In feite preludeerden RAI Vereniging en BOVAG met de campagnetekst ‘Als u een uur gaat tennissen, kan daar toch ook wel een kwartiertje fietsen bij? eind jaren zeventig op de Postbus 51 spot ‘De auto kan best een dagje zonder u’, die de overheid in 1995 voerde. De stichting Fiets van RAI Vereniging deed daar eind jaren negentig nog een schepje boven op door met de campagne ‘Trap eens wat vaker naar je baas’, het woon-werkverkeer per fiets te bevorderen.

Kwartje van Kok En dan is er natuurlijk nog het beruchte ‘Kwartje van Kok’ waartegen

Het bekende Blij dat ik Rij icoon uit de jaren zeventig met de toenmalige campagneleider

de branche massaal in het geweer kwam. De verhoging van de brand-

Erik Glasius.

stofaccijnzen met het kwartje in 1991 zou slechts tijdelijk zijn, maar uit-

Ludiekietse mobiliat gnes camp r de doo een jaren h

11

Protest.

Blij dat ik Rij vormde in 1979 een inspiratiebron voor een nieuwe slogan.

Zeg nee tegen de BVB. In 1981 ontdekte de overheid ook De ‘Blij dat ik Rij’ actie uit 1976 staat nog steeds menig automobilist

de motorfiets als bron van inkomsten met deze protestactie

in het geheugen gegrift en werd een doorslaand succes.

tot gevolg.

Vanaf 1993 wordt de toon milder en constructiever.

De auto werd in 1992 een rijdend billboard in de strijd

De extra 25 cent accijns op brandstof viel in 1991 bij de branche

van RAI Vereniging en BOVAG tegen het ‘uitmelken’

niet bepaald in goede aarde.

van de automobilist.

Campagnes van Stichting Fiets eind jaren negentig ter stimulering van het woon-werkverkeer per fiets met een ironische knipoog.

GO! 12

eindelijk bleek de maatregel (zoals het meestal gaat) structureel.

Het protest tegen het door de overheid gevoerde mobiliteitsbeleid culmineerde in 1992 in het besluit om op het Binnenhof actie te gaan voeren tegen de kabinetsplannen om 1,8 miljard extra autobelastingen te gaan heffen. Als melkkoe bestickerde auto’s trokken het land in om aandacht voor de actie te vragen. De branche hield op het Binnenhof een persconferentie en dreigde zelfs met een gang naar de rechter.

Vanaf dat moment was sprake van een omslagpunt. De toon werd milder, constructiever en coöperatiever. Met de slogan ‘Auto’s worden steeds knapper’’ werd in de jaren negentig het publiek gewezen op de technische vooruitgang die de auto heeft doorgemaakt. De boodschap luidde dat auto’s in de toekomst nog schoner, stiller, veiliger en zuiniger zullen zijn.

Bouwen aan de toekomst Ondertussen wordt RAI Vereniging steeds meer een serieuze gesprekspartner in het Poldermodel. Het gaat er niet meer om tegen de overheid te ageren, maar om samen met deze overheid tot redelijke en werkbare oplossingen te komen. En RAI Vereniging wil in toenemende mate onderscheidend zijn door het ontwikkelen van langjarige visies en op die manier de toon zetten en het voortouw nemen in het publieke debat. Zo was het RAI Vereniging die van begin af aan betrokken is geweest bij de plannen om te komen tot een systeem van Anders Betalen voor Mobiliteit. Al in 2002 gaf afdeling Auto’s aan McKinsey de opdracht om de effecten van de plannen van toenmalig minister Netelenbos om het autogebruik te gaan beprijzen door te rekenen en hiervoor alternatieve oplossingen aan te reiken. In datzelfde jaar besloot RAI Vereniging een geheel nieuw initiatief in het leven te roepen: Het RAI Mobiliteitsdiner. Met als doel met de top uit de mobiliteitswereld te brainstormen over actuele mobiliteitsonderwerpen. Twaalf geslaagde edities vormen inmiddels het bewijs dat met het diner een vruchtbare weg is ingeslagen om Nederland berijdbaar en bereikbaar te houden. Op die manier wil RAI Vereniging met anderen bouwen aan de toekomst. Een toekomst die is vervat in de onlangs gepresenteerde ‘Trends in Mobiliteit tot 2030’. Na 120 jaar is RAI Vereniging meer dan ooit een ondernemersvereniging met een missie: slagvaardig, effectief, dienstbaar en op zoek naar de beste oplossingen en resultaten voor de leden.

Mark van den Born: ‘handelsmissies openen deuren naar de toekomst’.

13

Grensverleggend ondernemen

Export als smeerolie voor trailer- en opbouwindustrie Sinds jaren tachtig organiseert afdeling Speciale Voertuigen van RAI Vereniging exportreizen, handelsmissies en collectieve beursdeelnames. Met als doel nieuwe markten te ontsluiten, exportkansen voor leden te creëren, informatie te verschaffen over cultuur, gewoontes en het zakendoen in de bezochte landen én het versterken van de onderlinge band tussen de deelnemende bedrijven.

Dit laatste levert vaak ook weer business op, omdat de

Marktleider glasauto’s

meeste SV-bedrijven geen directe concurrenten van

De directeur-eigenaar zegt zich de afgelopen jaren te heb-

elkaar zijn en elkaar juist prima kunnen aanvullen. “Als

ben gespecialiseerd in vier productgroepen: glasauto’s,

collectief bereiken we meer dan de som der delen en

open laadbakken en kippers, ombouwen en het inrichten

daarin ligt onze kracht”, stelt Mark van den Born, van

van bedrijfswagens en gesloten carrosserieën. Op het

Van den Born Carrosserie en deelnemer van het eerst uur.

gebied van glasauto’s, waarvoor in 1992 een unieke constructie voor het vervoer van glas werd ontwikkeld, is Van

Van den Born Carrosserie is zo mogelijk nog ouder dan

den Born marktleider in Nederland. Andere toonaange-

RAI Vereniging, want in 2007 vierde het op- en

vende producten zijn de Ergo veegvuilkappen (de enige

ombouwbedrijf van bedrijfswagens het 125 jarig bestaan.

kippers in ons land die zijn voorzien van een Ergo-certifi-

“In feite gaat de historie terug tot 1840”, vertelt Van den

caat en die daarmee aantoonbaar voldoen aan de ARBO-

Born. In dat jaar startte Frans van Spreeuwel, een oom

eisen) en zogeheten ‘specials’ ten behoeve van Rijkswaterstaat en de provincies. Het totale ombouwvo-

‘Een ondernemer moet over zijn eigen schaduw heen durven stappen’

lume bedraagt 1.000 tot 1.200 eenheden per jaar. Daarvan is volgens Van den Born ongeveer 5 procent bestemd voor export.

Eyeopener “Dat exportaandeel is”, erkent hij, “nog relatief beperkt”.

“Maar ik vind dat je als onderneming voortdurend moet openstaan voor ontwikkelingen om je heen. Het gegeven dat ik op dit moment geen belangwekkend afzetgebied

van mijn over-overgrootvader, een wagenmakerij in

buiten Europa heb, betekent niet dat ik geen kennis moet

Waalwijk. Inmiddels lijkt niets meer op de bedrijfsvoe-

nemen van wat er in Zuid-Oost Azië, Rusland of de V.S.

ring uit de pioniersfase. Van den Born heeft innovatie,

gebeurt. Een ondernemer moet over zijn eigen schaduw

dienstverlening en duurzaamheid hoog in het vaandel

heen durven stappen, zijn blikveld verruimen en zijn hori-

staan. “Ons motto is het mobiliseren van vooruitgang.

zon verbreden. Als je in je kantoor blijft zitten gebeurt er

We willen toekomstgericht en onderscheidend zijn,

zeker niets. Daarom is deelname aan de handels- en expor-

onder andere door te ‘ontzorgen’ en de klant pasklare

treizen van afdeling SV voor mij iedere keer weer een

oplossingen aan te reiken. Met inbegrip van onder meer

eyeopener. Hoe zien de productie- en logistieke processen

belettering, elektronica, het logistieke proces en het

er in China of India uit?, hoe efficiënt wordt er gewerkt?;

ontmantelen en hergebruiken van onderdelen van oude

wat is de distributiestructuur?; wat zijn de mogelijkheden

voertuigen.”

en behoeften van de verschillende markten?, etc.”

GO! 14

Lange adem Van den Born zegt inmiddels aan vier collectieve buitenlandse reizen te hebben deelgenomen. In 1997 bezochten de SV-leden de Verenigde staten, in 2000 China, in 2008 India en in 2013 stond Moskou op het programma. Hij herinnert zich nog goed het scherpe contrast tussen arm en rijk in China en India en de grote cultuurverschillen met Europa. Indrukwekkend en leerzaam noemt Van den Born het bezoek aan vliegtuigbouwer Boeing en de fabriek van Freightliner in de V.S. Hij benadrukt dat dit soort trips niet direct financieel resultaat opleveren. “Het is natuurlijk allemaal een kwestie van lange adem. De werkelijke effecten zijn pas op de lange termijn zichtbaar. Het is investeren in relaties, contacten leggen, visitekaartje uitwisselen met ambassadeurs, consuls en entrepreneurs, indrukken opdoen en ga zo maar door. Het echte werk begint pas na de reis.’

Gemiddeld nemen ongeveer dertig SV-leden deel aan de buitenlandse reizen. “Een mooi aantal”, vindt afdelingssecretaris Remco Tekstra.

Het mobiliseren van vooruitgang staat centraal bij Van den Born Carrosserie.

“Voldoende om een aantrekkelijke groepskorting te realiseren en een voor de deelnemers voordelig all-inclusive aanbod neer te leggen. De

Deuren naar de toekomst

afdeling bepaalt weliswaar de concrete invulling van het programma,

Volgens Van den Born is de kracht van het collectief vooral dat je veel

maar voor de benodigde expertise en de te leggen contacten, maken wij

meer in het buitenland kunt bereiken en veel makkelijker toegang krijgt

dankbaar gebruik van onze achterban. Zo waren wij bijvoorbeeld in 2008

tot bedrijven, instanties en relevante partijen dan als individuele onder-

tijdens de India reis te gast bij de Hyva fabriek van Jaap Vaandrager.”

neming. “Het is een prima manier om samen ideeën op te doen, ervaringen uit te wisselen én het opent deuren naar de toekomst die anders gesloten blijven. Bovendien leren leden elkaar tijdens dit soort reizen veel beter kennen en dit kan vervolgens weer tot onderlinge samenwerking en business leiden.”

Zo heeft Van den Born tot zijn eigen verbazing in 2008 tijdens de reis naar India Lejo Bekker, directeur van BekkerLaGram, leren kennen.

“Een collega die nota bene ook in Waalwijk is gevestigd. Wij onderhouden sindsdien zakelijk contact. Binnenkort heb ik weer een lunchafspraak met hem.”

En tijdens het bezoek aan China in 2000 kwam Van den Born in contact met een deelnemer die sinds 2007 regelmatig optreedt als adviseur van zijn bedrijf.

Zuid-Amerika Vanwege de toegevoegde waarde en de positieve reacties is afdeling SV van plan voortaan iedere twee jaar een exportreis voor de leden te gaan organiseren. Tekstra: “onze ambities voor 2014 gaan uit naar ZuidAmerika. Een serieuze markt en voor de meeste SV-leden een goeddeels onbekend continent.” Tekstra verwacht opnieuw een breed en gemêleerd deelnemersveld. De ervaring leert dat er belangstelling is vanuit alle secties: van reinigingsvoertuigen tot componenten en van trailerbouwers tot en met de opbouwindustrie.

Op één deelnemer kan hij in ieder geval al rekenen, want Mark van den Born zegt als deelnemer van het eerste uur ook dan beslist weer van de

Van den Born: ‘Als collectief krijg je veel meer in het buitenland voor elkaar’.

partij te willen zijn.

15

JCG Business Club

Dynamisch vliegwiel en bindmiddel tussen leden RAI Vereniging Om de band tussen de leden te versterken, relaties op te bouwen, (markt)informatie en kennis uit te wisselen én een optimaal platform te bieden om te kunnen netwerken, besloot afdeling Autovak in 1979 de Jongeren Contact Groep (JCG) op te richten. Nu, bijna 35 jaar later fungeert dit inmiddels tot JCG Business Club omgedoopte platform als een dynamisch vliegwiel binnen RAI Vereniging. De JCG vervult een brugfunctie tussen de verschillende leden en bloedgroepen van afdeling Autovak. Vergelijkbare initiatieven zijn inmiddels ook binnen de afdelingen Auto’s (JMA) en Speciale Voertuigen (JSV) van RAI Vereniging genomen.

De JCG Business Club heeft, volgens de huidige voorzitter Armand van Huut (Autovak), een lange en rijke historie. Van Huut, financieel directeur van Intertruck Benelux, importeur en distributeur van truck en traileronderdelen, vertelt dat in 1979 de toenmalige Autovak

Armand van Huut:

secretaris Joop Kerseboom en zijn voorzitter

‘De JCG draagt bij tot

Frans van Heck op het idee kwamen om iets

een kruisbestuiving tussen

voor jonge managers te doen nadat de VKG,

de verschillende secties.’

het Duitse equivalent van afdeling Autovak,

GO! 16 een vergelijkbaar initiatief had genomen. Van Huut: “In die jaren kende

dikke catalogi die bij consumenten op de mat vielen naar e-commerce.

onze afdeling nog veel familiebedrijven met de vader als oprichter-direc-

Tijdens een vakreis naar Spanje stond een uitgebreide rondleiding door

teur. En voor de beoogde opvolgers bestond nog geen platform om elkaar

de fabriek van Gates, fabrikant van distributieriemen en V-snaren voor

te ontmoeten, ook al door het ontbreken van e-mail of internet. De JCG

automotive en heavy duty op het programma. Ook de overslag van bulk-

ging in die behoefte voorzien. Het lidmaatschap maakte het bovendien

goederen bij de EMO-terminal aan de Rotterdamse Maasvlakte bleek

mogelijk jonge managers meer bij RAI Vereniging te betrekken en hen

voor veel JCG-leden een eye-opener en medio vorige maand vormde het

een kans te geven zich verder te ontwikkelen en leden bijvoorbeeld klaar

traditionele jaarfeest, dat dit keer plaats vond in de mergelgrotten in Berg

te stomen voor een bestuursfunctie binnen de afdeling. Verder draagt de

en Terblijt, een fraai afsluitend hoogtepunt van 2013. Voor het eerst

JCG bij tot een kruisbestuiving tussen de verschillende secties, zoals

stond dit jaarfeest eveneens open voor oud JCG-leden mits zij nog lid

garage-uitrusting, onderdelen, grossiers en importeurs, waar die wense-

waren van afdeling Autovak. Voor 2014 licht Van Huut al vast een tip van

lijke wisselwerking niet vanzelfsprekend aanwezig is.”

de sluier op. Dan pakt de JCG-Business Club groots uit met het 35-jarig jubileum feest.

Doelstellingen De doelstellingen van de JCG zijn, zegt Van Huut, in principe nog het-

Ambities

zelfde als in de beginjaren. Voorop staan het leggen van zakelijke con-

De JCG-voorzitter zegt zelf overigens zeer veel profijt te hebben gehad

tacten, netwerken en het delen van kennis. En, niet onbelangrijk,

van zijn lidmaatschap. “Ik ben van origine registeraccountant en

noemt hij het stimuleren van creativiteit die ontstaat door met elkaar

verruilde mijn baan bij Shell in 2005 voor een automotive functie bij

van gedachten te wisselen, te brainstormen en andere bedrijven te

Brezan. Uiteraard had ik nagenoeg geen kennis van deze sector. Dat

bezoeken. Wel is de JCG in de beleving van Van Huut door de jaren

veranderde echter snel nadat ik toetrad tot de JCG.”

heen verder geprofessionaliseerd.

De voorzitterstermijn van Van Huut

“Het is een zeer enthousiaste groep,

loopt eind 2014 af. Dan kan hij na drie

bestaande uit gedreven managers, die uiterst functioneel bezig is.”

Hij wijst er wel op dat lidmaatschap wel aan bepaalde eisen is verbonden en dus niet voor iedereen open staat. Een belangrijk criterium is de leeftijdsgrens die op maximaal 45 jaar is gesteld. Verder

‘Het gaat niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit van het netwerk’

dient een kandidaat-lid te worden voor-

jaar niet meer herkozen worden omdat hij dan, zoals hij zelf zegt, “45 jaar wordt en daarmee de pensioengerechtigde leeftijd voor de JCG heeft bereikt.”

Voor het zover is heeft hij nog wel een verlanglijstje met ambities. “De JCG bestaat op dit moment vooral uit leden met een commerciële achtergrond. Ik zou

gedragen door een bedrijf dat ingeschreven staat bij de Kamer van Koop-

een verbreding qua functieniveau willen bewerkstelligen, waardoor

handel of te worden aangemeld door twee JCG-leden van verschillende

bijvoorbeeld ook logistieke-, financiële- , ITC- of HR-managers in de

ondernemingen. De JCG Business Club van Autovak telt op dit moment

toekomst zouden kunnen toetreden.”

zo’n tachtig leden. “Een mooi aantal”, vindt Van Huut, “maar we zijn wel continue op zoek naar nieuwe leden.” Hoewel hij benadrukt dat het

Integratie

niet om de kwantiteit, maar om de kwaliteit van het netwerk gaat.

Verder vraagt hij zich af of een uniform JCG-platform een positieve bijdrage kan leveren aan de dynamiek van RAI Vereniging als geheel.

Activiteiten

”Er zijn nu drie JCG Business Clubs actief voor respectievelijk Autovak,

De JCG-Business Club organiseert vijf keer per jaar activiteiten en bij-

Auto’s en Speciale Voertuigen. Je kunt je dus afvragen of het wenselijk

eenkomsten. Die kunnen bestaan uit bedrijfsbezoeken, workshops of

is om die clubs te integreren en op welke manier? Dat zal in ieder geval

seminars met interessante gastsprekers of vakreizen naar het buitenland.

tijd vergen, aangezien iedere groep zijn eigen karakter, achtergrond,

Tijdens die events komt een breed scala aan onderwerpen aan de orde,

thema’s en drijfveren heeft. Maar als je binnen Autovak verschillende

uiteenlopend van managementtools, marktontwikkelingen, distributie-

secties met elkaar laat communiceren waarom zou je dan niet hetzelfde

en logistieke systemen, e-commerce, automatisering etc.

willen bereiken voor de verschillende afdelingen van RAI Vereniging?

Zo werd dit jaar een bezoek gebracht aan Wehkamp, waarbij de deel-

De JCG zou hierin ook een prima brugfunctie kunnen vervullen. En

nemers met eigen ogen konden aanschouwen hoe dit postorderbedrijf

vergeet niet dat de kracht van één grote groep groter is dan die van een

op het gebied van marketing en logistiek de transitie heeft gemaakt van

kleine groep. Wat mij betreft ligt hier nog een aardige uitdaging.”

17

Van Huut: ‘Een uniform JCG-platform kan wellicht een positieve bijdrage leveren aan de dynamiek van RAI Vereniging als geheel.’

GO! 18

Hergebruik accu’s moet e-bikes nieuwe energie geven

Afdeling Fietsen start recycling Met afdeling Fietsen is het binnen RAI Vereniging ooit in 1893 allemaal begonnen. Nu, 120 jaar later, is het product fiets nog steeds springlevend. Niet alleen groeide het fietsenpark in ons land door de jaren heen gestaag tot 23 miljoen stuks, ook qua fietsgebruik en verkoopvolume behoort Nederland tot de Europese koplopers. Van de jaarlijks ruim 1 miljoen verkochte fietsen behoort inmiddels bijna 20% tot de categorie e-bike. Ondertussen staan de ontwikkelingen niet stil. Om het recyclen van de in e-bikes toegepaste accu’s in goede banen te leiden, gaat op initiatief van afdeling Fietsen per 1 januari een centraal inzamelsysteem voor accu’s van e-bikes van start.

Met de groeiende populariteit van de e-bike wordt de fietsbranche geconfronteerd met een nieuwe afvalstroom.

Jaarlijks komen er namelijk zo’n 200.000 accu’s op de Nederlandse markt die worden gebruikt voor elektrische fietsen. Om al die accu’s aan het eind van hun levensduur op een verantwoorde wijze in te zamelen en te verwerken is binnen afdeling Fietsen van RAI Vereniging besloten de handen ineen te slaan en gezamenlijk de verantwoordelijkheid op dit gebied te nemen.

Centraal inzamelsysteem Als één van de betrokken partijen van dit RAI Vereniging initiatief, legt Erik van der Hout, die zich binnen de Accell Group bezig houdt met elektrische mobiliteit en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, uit waarom een centraal inzamelsysteem nodig is.

“Weliswaar ligt de verantwoordelijkheid voor inname van

Van der Hout: ‘Alle partijen hebben baat bij één centraal inzamelsysteem van accu’s.’

oude accu’s bij iedere individuele fabrikant, maar iedereen kan begrijpen dat door een veelvoud van individuele inza-

daadwerkelijk zijn oude accu inlevert.”

melsystemen, er voor de fietsdealer een onwerkbare situa-

Van der Hout wijst op de ongewenste situatie die kan ontstaan als de fietsfabrikan-

tie ontstaat. Uitgangspunt is dus het ontzorgen van de

ten elk zelf het spreekwoordelijke wiel gaan uitvinden door met verschillende inza-

detaillist met een systeem, waarbij de consument ook

meloplossingen te komen, waarbij consumenten bijvoorbeeld voor het inleveren

19

systeem voor fietsaccu’s gaan vanaf 1 januari op een verantwoorde en veilige manier zorg dragen voor de inzameling en recycling van fietsaccu’s.

Vrijblijvend advies Stibat zal samen met RAI Vereniging de algemene voorlichting aan consumenten verzorgen en specifieke instructies aan verkooppunten van e-bikes geven. Stibat neemt het volledige logistieke traject voor haar rekening, van het versterken van de juiste inzamelmiddelen tot het sorteren en het maken van afspraken met gecertificeerde recycling-

‘Het ontzorgen van de detaillist is ons uitgangspunt’ bedrijven. Daarmee helpt Stibat producenten en importeurs van accu’s voor e-bikes aan hun wettelijke verplichting – consumenten moeten oude fietsaccu’s bij ieder verkooppunt van e-bikes kunnen inleveren – te voldoen.

Van der Hout schat dat de kosten per te recyclen e-bike accu gemiddeld rond de 10 euro (excl. BTW) gaan bedragen. “Het is aan de fabrikanten zelf om te bepalen of en op welke manier zij die kosten verder in rekening brengen. In ieder geval is het, rekening houdend met de prijs van een e-bike en de relatief lange levensduur van een accu, een relatief klein bedrag.”

Hij benadrukt overigens nog wel dat de samenwerking met Stibat een vrijblijvend advies is. “Het is de verantwoordelijkheid van iedere individuele ondernemer om fietsaccu’s op een juiste wijze in te van verschillende accu’s bij hun fietsdealer te maken krijgen met steeds andere

zamelen en te verwerken. Maar ik ga

regels. “Dan bestaat de kans dat mensen accu’s niet inleveren en dat deze in het

er van uit dat uiteindelijk alle relevante

milieu verdwijnen. Die ongewenste situatie wordt dankzij onze samenwerking met

spelers in onze branche zullen aan-

de Stichting Batterijen (Stibat) voorkomen. Stibat heeft alle expertise in huis en zij

haken.”

GO! 20

Afdeling Gemotoriseerde Tweewielers

Consument ontzorgen met packagedeal voor 125 cc scooter De vervoersvoorkeur van de Nederlandse consument is de afgelopen jaren sterk veranderd. Deels ten gevolge van de economische malheur. Steeds vaker verkiezen consumenten daarom de scooter boven de auto voor korte en middellange afstanden. Via het project ‘van 4 naar 2 wielen in de stad’ tracht afdeling Gemotoriseerde Tweewielers van RAI Vereniging het gebruik van scooters, brom- en snorfietsen te bevorderen. Want, zo luidt het credo: ‘met minder wielen meer plezier.’ In dit kader past ook het nieuwe initiatief om consumenten een kant en klare rijopleidingpakket aan te bieden bij 125 cc motorscooters.

Yuan: ‘We willen met dit initiatief beperkende maatregelen ombuigen in kansen.’

De lichte 125 cc scooter viel met

klasse met zich mee brengt om te

de invoering van het A1 en A2 rij-

buigen in kansen.”

bewijssysteem per 19 januari 2013

Die zijn er in de ogen van Yuan

eigenlijk een beetje tussen de wal

namelijk wel degelijk. “Het gaat

en het schip, vertelt Mang Yuan,

dan om de doelgroep die momen-

algemeen bestuurslid van afdeling

teel een bromscooter bezit en die

Gemotoriseerde Tweewielers van

deze voor woon-werkverkeer

RAI Vereniging en in het dagelijks

gebruikt. Ten opzichte van de

leven sales & marketing manager

bromscooter biedt de 125 cc scoo-

bij Yamaha Motor Nederland.

ter een vlottere doorstroming in

“Omdat volgens de nieuwe wet-

het verkeer. Het is volstrekt dui-

geving iemand in Nederland pas

delijk waar ze mogen rijden: op

vanaf het 18e jaar het A1 rijbewijs

de rijbaan. De verzekeringspre-

mag halen, werd dit een nogal

mie is gunstig en de aanschafprijs

theoretische klasse. Want hoeveel

verschilt niet substantieel ver-

mensen gaan dit doen als ze op

geleken met de 50 cc versie. Het

hun 17e al een autorijbewijs

struikelblok is natuurlijk dat men

mogen halen? “

het rijbewijs A1 moet bezitten.”

Kansen

Totaalpakket

Hij legt uit dat vrijwel alle impor-

Maar, vervolgt hij, bijna niemand

teurs die 125 cc scooters leveren

weet dat het rijexamen met een

twijfels hadden over het

125 cc automaat scooter relatief

bestaansrecht van deze categorie.

eenvoudig is, omdat diverse bij-

“Want volgens het oude systeem

zondere verrichtingen bij de prak-

zou een consument meteen op

tijkproef niet behoeven te worden

een zwaardere machine mogen

uitgevoerd vanwege de automati-

beginnen en de 125 cc scooter

sche overbrenging. “De hoogste

meestal overslaan. En de invoe-

tijd dus om dit voor het voetlicht

ring van de nieuwe wetgeving

te brengen en de voordelen van

betekent dat mensen eerder voor

dit vervoermiddel bij consumen-

de auto kiezen of gewoon wach-

ten breed op het netvlies te

ten tot ze 20 zijn om dan te gaan

krijgen. Als collectief is daarom

lessen op een motorfiets met

besloten om het beginnende

meer power. Dus besloten we om

motorscooterrijders zo eenvou-

als collectief te bekijken in hoe-

dig mogelijk te maken door hen

verre het mogelijk was om de

bij de aankoop van een 125 cc

beperkende maatregelen die de A1

automaat bij hun dealer een kant

21

conclusie luidt dat kandidaten in circa 10 uur (maximaal 10 lessen) het examen kunnen halen.”

Collectieve aanpak Het is volgens Yuan de bedoeling dat importeurs vanaf 1 januari het pakket individueel of in combinatie met een rijschool gaan aanbieden. Daarbij is iedere importeur vrij om de inhoud er van zelfstandig of met medewerking van de partners (rijscholen, verzekeraars), te bepalen. Tot de doelgroep behoren met name 25 plussers met verkeerservaring.

“Wij hopen dat deze categorie, die anders wellicht niet bereikt zou worden, na hun ervaring met de 125 cc scooter doorgroeien naar een zwaardere machine.”

Yuan noemt dit initiatief een constructief voorbeeld van waartoe een collectieve aanpak onder regie van RAI Vereniging kan leiden.

“Het laat zien dat wij als branche goed in staat zijn met pragmatische en constructieve oplossingen te komen. En we hopen hiermee een signaal richting de overheid en de politiek af te geven. Het wordt hoog tijd dat die de sector

Yuan: ‘Importeurs gaan het totaalpakket vanaf 1 januari aanbieden.’

gemotoriseerde tweewielers einen klaar rijopleidingpakket aan te

dels een proef met 12 personen

meerderheid slaagde met goed

delijk eens wat meer als een seri-

bieden. Zo kan een dealer zelfs de

gehouden om onder meer inzicht

gevolg en daarmee is de testfase

euze gesprekspartner gaat

scooter bij de gekozen rijschool

te verkrijgen in de slagingskan-

succesvol afgesloten. De algehele

beschouwen.”

afleveren, zodat de koper direct

sen, de opleidingsduur en de

op zijn eigen scooter kan gaan

kosten. Deze, zowel mannelijke

lessen. Dit totaalpakket omvat

als vrouwelijke kandidaten van

eveneens de verzekering van de

uiteenlopende leeftijden, hebben

scooter. Op die manier willen we

zich in de periode van 1 mei tot

klanten ontzorgen.”

en met eind september onderworpen aan de verschillende

Testfase

onderdelen: algemene voertuig-

Om de levensvatbaarheid van het

beheersing, het theorie-examen

project vast te stellen is er inmid-

en het praktijkexamen. Yuan: “de

‘Kopers van een 125 cc automaat scooter kunnen in maximaal 10 lessen het examen halen’

GO! 22

RAI SOCIETY

Brommobielen in de spotlights De importeurs van brommobielen, verenigd binnen RAI Vereniging, presen-

Volgens Remco Tekstra, secretaris afdeling Speciale Voertuigen van RAI

teerden zich in de week van 17 tot en met 21 september prominent tijdens

Vereniging, bood de beurs die een record aantal van 101.256 Bezoekers

de 50PlusBeurs in de Utrechtse Jaarbeurs. Op initiatief van René Hooge-

trok, een prima platform om de brommobiel nog eens extra onder de aan-

veen (l), Frits Stennent (mid-

dacht van de wat oudere doel-

den) en Michel van Liempt (r),

groep te brengen.

die de merken Microcar, Ligier en

Tekstra: ‘voor velen is dit

Aixam vertegenwoordigen, werd

immers een goed alternatief na

hier een speciale stand met brom-

de auto. Voordelig in het

mobielen ingericht van waaruit het

gebruik, zeer comfortabel en

publiek kennis kon nemen van de

uitstekende manier om mobiel

voordelen die dit vervoermiddel

te blijven. Een brommobiel is

biedt. René Hoogeveen noemt het

bovendien met ieder rijbewijs

doel om de brommobiel naar de

te besturen en altijd uitgerust

potentiële klanten te promoten

met een automaat. Vandaar dat

geslaagd. ‘We kijken terug op zeer

wij parallel aan deze beurs heb-

veel positieve reacties. Er is duidelijk

ben besloten een nieuwe web-

sprake van een mentaliteitsveran-

site www.brommobiel-info.nl te

dering ten aanzien van de brom-

lanceren met alle informatie die

mobiel. Was het vroeger nog een voertuig waar mensen vaak niet in gezien

betrekking heeft op de historie, het rijbewijs en de verkeersdeelname over

wilden worden, tegenwoordig is het een serieus vervoersalternatief.’

de brommobiel.”

Deense politici raadplegen RAI Vereniging Een uitgebreide delegatie van Deense politici bezocht op 23 en 24 septem-

heer op en verzorgde een deel van het programma alsmede de lunch.

ber, vergezeld van een aantal vertegenwoordigers van Deense departemen-

Na de ontvangst van het gezelschap in het Louwman Museum in Den Haag,

ten en de Deense minister van Belastingen, ons land om zich op de hoogte

konden de Denen eerst kennismaken met het historische mobiele erfgoed

te stellen van een aantal ontwikkelingen op het gebied van mobiliteit en fis-

dat Nederland rijk is. Daarna hield Wijnand de Geus, secretaris afdeling

caliteit. RAI Vereniging trad op verzoek van de Deense ambassade als gast-

Auto’s van RAI Vereniging een presentatie waarop de bezoekers antwoord kregen op vragen: waarom verkopen hybride auto’s zo goed in ons land en hoe is het gesteld met het project Anders Betalen voor Mobiliteit?

De Geus wees op de fiscale stimuleringsregeling die het op de markt brengen van nieuwe, duurdere CO2-vriendelijke technieken in ons land bevordert en die bijdraagt aan het verduurzamen van het wagenpark.

Daarbij plaatste hij wel de kanttekening dat een gram CO2 meer of minder uitstoot, met name in de zakelijke markt, tot ongewenste marktverstoringen kan leiden.

Verder drong RAI Vereniging bij de Deense politici aan op harmonisatie van de CO2-grenswaarden. “Het is merkwaardig dat Europa wel een norm oplegt voor de gemiddelde CO2-uitstoot van voertuigen, maar dat iedere lidstaat vervolgens zijn eigen lokale CO2-grenswaarden kan bepalen”, aldus De Geus.

23

Gooi vanzelfsprekendheden overboord…

Dit advies gaf Mark de Vos

De Vos noemde drie groeian-

(foto) van Turnaround Power-

kers om uit de crisis te komen:

house Rotterdam, een denk-

consolidatie,

tank

progressieve

innovatie (niet alleen product-,

veranderingen, de leden van

maar vooral procesinnovatie).

afdeling Autovak mee, die op

Bedrijven moeten als het ware

31 oktober in groten getale

zichzelf opnieuw uitvinden en

naar de ledenvergadering in

alle vanzelfsprekendheden over-

hotel Newport in Huizen

boord gooien. De Vos: “Denk

waren gekomen. De Vos rea-

aan Spotify. Waarom zou je

geerde daarbij onder meer op

muziek zelf bezitten? Of aan

voor

specialisatie

en

de door Autovak secretaris Jeroen van de Braak tijdens de ledendag gepresenteerde prognose voor de automotive aftermarket in 2015. Volgens Van de Braak daalt het aantal onderhoudsmomenten in 2015 tot 13,7 miljoen, vergeleken met nog 14,3

drukwerkdeal,

miljoen in 2010.Tegelijkertijd krimpt de omzet in de aftermarket tot 5,15 mil-

succesvolle

jard euro in 2015.Volgens De Vos is dat geen reden tot somberheid, want, zo

drukwerkformule.”

stelt hij: ‘Succes is how you bounce when you hit the bottom’. Ofwel: succes

Ook de automotive

is af te meten aan de veerkracht van een organisatie wanneer de bodem is

branche moet volgens hem anders gaan denken. “Ga er van uit dat mensen

bereikt. Hij hield zijn gehoor voor dat bedrijven gemiddeld 16 maanden te

over tien jaar in auto’s rijden die ze niet meer zelf bezitten en niet zelf meer

laat ingrijpen wanneer de markt verandert. “54 procent gaat pas ingrijpen als

besturen.” Tenslotte gaf hij nog een drietal Turnaround succesfactoren mee.

er geen winst meer wordt gemaakt en slechts 29 procent komt wel in actie

“Grijp vroegtijdig in, probeer het onvoorspelbare voorspelbaar te maken en

bij de eerste signalen van verandering.”

besef dat maatregelen nooit te ingrijpend zijn.”

Afscheid van een branche-icoon Op 15 oktober heeft Gerard van Alewijn op feestelijke wijze afscheid genomen van al zijn relaties in de fietsbranche. De scheidend commercieeldirecteur was voordat hij bij fietsverzekeraar ENRA startte ongeveer vier jaar secretaris van afdeling Fietsen van RAI Vereniging. In die periode werkte hij onder andere nauw samen met Marianne Kremer (links op de foto) en later, vanuit zijn functie bij ENRA met de huidige secretaris Fietsen Sacha Boedijn (rechts op de foto). Daarna stapte hij over naar het CBR waar hij als ‘waakhond’ van de fietsenhandel boetes uitdeelde aan vakhandelaren die zich niet aan de regels hielden.

Bij ENRA werkte Van Alewijn, samen met oud ENRA-directeur Alfred Quanz, aan de verbreding van de activiteiten in Nederland. Onder andere door samenwerking met retailorganisaties, terwijl ook later activiteiten in Duitsland onder zijn leiding zijn gestart. Tijdens zijn vertrek ontvingen zowel Van Alewijn als Quanz uit handen van de voorzitter van de Stichting Tweewieler Branchebelang, Klaas Weerstand de Gouden Speld uitgereikt.

de online

GO! 24

eco-trends

CryoTech koelsysteem nog efficiënter CryoTech, het milieuvriende-

een nuttige toepassing vindt.

lijke koelsysteem van Thermo

Bovendien is koelen met CO2

King, is sinds kort uitgebreid

geruisloos omdat er geen diesel-

met de Smart Reefer 3 Control-

motor meer hoeft mee te

ler. Dankzij dit systeem, dat

draaien. In Nederland rijden

onlangs op de beurs EcoLogistiek

inmiddels ruim 150 voertuigen

werd gepresenteerd, krijgt een

rond die gebruik maken van dit

transportbedrijf, meestal op

stille en schone koelsysteem.

verzoek van de klant, nog eenvoudiger toegang tot relevante gegevens omtrent de koeling van de lading. Te denken valt aan bijvoorbeeld grote supermarkten die hier strenge eisen aan stellen. Het CryoTech systeem is hiervoor onder andere uitgerust met een USB-uitgang waardoor het mogelijk is om gegevens in meerdere talen te

Electric battle

verstrekken.

Niet minder belangrijk is dat trailers die zijn uit-

Annemarie Jorritsma test een Nimoto e-scooter.

gerust met de CryoTech Smart Reefer 3 nu ook

Onlangs vond in Almere de “Electric Battle” plaats, met in de hoofdrol de

optioneel van de Tracking

elektrische scooters van Nimoto. Bij deze unieke wedstrijd was het doel

& Tracing Services van

om zo snel, zuinig en schoon mogelijk in Amsterdam Zuid-Oost te finis-

Thermo King kunnen

hen. Burgermeester Annemarie Jorritsma van Almere gaf het startsein

profiteren. Klanten weten

aan de deelnemers die per e-bike, elektrische auto, e-scooter en de trein

zo exact waar hun lading

van Almere naar Amsterdam reisden. De route werd onder andere afge-

zich bevindt en dit maakt

legd over de “Electric Freeway”; een bestaand filevrij scooter/fietstraject

de gehele koudeketen

van 25 kilometer tussen beide steden dat uitermate geschikt is voor

voor verlader en ontvan-

woon-werkverkeer. De elektrische scooters, waaronder de Nimoto

ger inzichtelijk.

Trendy-R en Nimoto Pro 110L Delivery, bleken “slechts” 9 minuten later

Het CryoTech koelsys-

de eindstreep te halen dan de elektrische auto, die voor deze gelegenheid

teem maakt gebruik van

ongehinderd de filevrije snelwegen A6 en A1 kon benutten.

CO2 als koudemiddel. Dit

Ook op het gebied van energieverbruik, CO2-uitstoot en bijbehorende

betekent dat de als rest-

kosten scoorden de ingezette e-scooters bijzonder goed. en behaalden

product hergebruikte

met een totaal bedrag aan energiekosten van slechts € 0,20 per kilometer

kooldioxide niet in het

de tweede plaats.

milieu verdwijnt, maar

25

Afvalinzamelpers op zonne-energie Afval samenpersen met behulp van uitsluitend

van een (kracht-)stroom aansluiting werken.

stranden, beurzen, markten of winkelstraten.

zonlicht. Dat is wat deze SolarPress perscontai-

Daarmee is het een duurzame, kleinschalige en

De met LED verlichting gemarkeerde inworp-

ner van BekkerLaGram doet. Doordat de

volledig CO2-neutrale oplossing voor plaatsen

opening heeft bovendien een lage tildrempel

opgevangen zonne-energie in accu’s wordt

waar veel afval wordt geproduceerd, zoals fes-

en is dus ook voor rolstoelgebruikers makkelijk

opgeslagen kan de SolarPress onafhankelijk

tivals, jachthavens, parkeerplaatsen, campings,

benaderbaar.

Een ander belangrijk voordeel is dat de afvalinzamelaar met behulp van een draadloos systeem met de SolarPress kan communiceren en zo altijd op afstand na kan gaan of alles naar behoren werkt en waar de perscontainer staat.

Verder is het mogelijk om de SolarPress met elk container haakarm systeem te laden of te legen.

Omdat alle bewegende delen binnen de afgesloten container zijn geplaatst is het systeem volstrekt veilig. Kleur en beschildering zijn desgewenst volledig aan te passen aan de openbare ruimte waar de container komt te staan.

SolarPress perscontainer.

Sneeuwvrije fietspaden met Nido Velocity Het sneeuw- en ijsvrij maken

paden werd de techniek aange-

en geparkeerde auto’s!

werkbreedte 1,60 of 2,10 meter

van fietspaden laat in ons land

past en verfijnd. Zo volgt de

Met als resultaat dat de prestaties

bedraagt is het mogelijk om

nog wel eens te wensen over. De

Nido Velocity altijd het spoor

indrukwekkend zijn te noemen.

fietspaden met twee rijbanen in

innovatieve Nido Velocity van

van het trekkende voertuig door

De machine is in staat om 30 tot

één keer ijs- en sneeuwvrij te

Aebi Schmidt Nederland moet

een speciale stuurinrichting. Ook

40 kilometer fietspad per uur te

maken.

daar een einde aan maken. Dit

bij smalle doorgangen, rotondes

behandelen. En aangezien de

multifunctionele voertuig is in staat om ploegen, borstelen en sproeien in één werkgang te combineren. Met deze aanhangcombinatie wordt op die manier wordt een werksnelheid gerealiseerd die viermaal hoger is dan bij het inzetten van afzonderlijke voertuigen.

Aebi Schmidt past deze gecombineerde werkwijze voor gladheidbestrijding al jaren toe op starten landingsbanen bij luchthavens. Voor toepassing op fiets-

Velocity sneeuwruimer.

GO! 26

RAI vintage

Hoe het ooit begon...

In 1899 organiseerde RAI Vereniging

de eerste tentoonstelling waar officieel auto’s met drie of vier wielen werden getoond.

Dat gebeurde in een aparte ruimte naast de grote zaal in het Paleis voor Volksvlijt, waar als vanouds de producten van de Nederlandse rijwielindustrie te zien waren. Tijdens deze RI-rentoonstelling (de letter A van auto was toen nog niet in de naam van RAI Vereniging en dus ook niet in de expositie opgenomen) stond slechts een vijftiental auto’s in de schijnwerpers, maar de belangstelling was zo groot, dat volgens een verslag in de Kampioen, het publiek zich ‘schuifelend’ moest voortbewegen. De ANWB constateerde daarom dat de auto ‘het vervoermiddel van de toekomst’ moet zijn. ‘Zelfs dames toonden de nodige belangstelling’, stelde het blad met enige verbijstering vast.

Van min of meer Nederlandse makelij waren inzendingen van rijwielfabrikanten Eysink, Simplex, De Hinde en Brons, doorgaans gebaseerd op Duitse of Franse onderstellen en motoren. Geheel Nederlandse techniek was in die beginjaren afkomstig van de Groninger Motor-RijtuigenFabriek. Een bedrijf waar later helaas nooit meer iets van is vernomen. Ons land telt rond 1.900 nog slecht 123 gekentekende auto’s. Eén ervan is, zoals op de foto is te zien, Johan Leonard Lang in een Décauville. Eind 19e eeuw is Leonard Lang een ambitieuze rijwielhandelaar die als agent van het Britse merk Humber bovendien zadels, spatborden en lampen importeert. In 1896 wordt hij als waardige vertegenwoordiger van de branche gekozen tot voorzitter van het nieuwe bestuur van de Nederlandse Vereeniging ‘de Rijwiel-Industrie’, de voorloper van RAI Vereniging.

Hij wordt de langst aanblijvende voorzitter. Pas in 1946 treedt hij af om tot zijn dood in 1952 erevoorzitter te blijven.

uitgesproken

27

In deze rubriek laten we leden van RAI Vereniging aan het woord die hun visie geven op de mobiliteitswereld.

Dit keer Jan de Vries, directeur van NNTG (Noord Nederlandse Tweewieler Groothandel).

Zou u zelf bereid zijn tenminste 1 keer per week de auto voor het

Wat is uw favoriete vervoermiddel?

Met welke politicus zou u wel eens van gedachten willen wisselen?

Voor zakelijk en regulier privé-verkeer is de auto mijn favoriet. Voor

In dit kader zou ik wel eens het gesprek willen aangaan met Melanie

wat betreft het hobbymatig verplaatsen is mijn motorfiets de absolute

Schultz van Haegen als minister van Infrastructuur en Milieu. Zij heeft

favoriet.

een lang track record op dit gebied.

Wat vindt u van het mobiliteitsbeleid in Nederland?

Hoe ziet het Nederlandse verkeersbeeld er over tien jaar uit?

Het mobiliteitsbeleid is nog teveel gericht op fiscale sturing

Er zullen meer elektrisch aangedreven voertuigen op de weg zijn.

(bijtelling/MRB/BPM/MIA/Vamil etc.). Het beleid zou eveneens

We zijn dan in de innovatiecurve ‘de early adopter fase’ al lang voorbij.

gericht moeten zijn op het

De ‘ruimtedruk’ heeft ons dan zelf al wel gemotiveerd om slimmer met

stimuleren van bewuste keuzes in wijze van verplaatsing en de vraag of verplaatsing überhaupt altijd nodig is. De trek naar de stad is wereldwijd, als ook in ons

Jan de Vries

‘Ik pleit voor een trias mobilica’

land, een trend. Ruimtebesparing zou daarom naast verminderde uitstoot een belangrijke rol moeten spelen in het mobiliteitsbeleid. De huidige fiscale prikkels hebben dan wel een downsizing tot gevolg maar dat is niet voldoende.

Wat zou u als eerste veranderen als u het voor het zeggen had?

Ik zou het openbaar vervoer in kwaliteit en kwantiteit sterk willen verbeteren. Ik zou ruimtebesparende maatregelen willen nemen door bijvoorbeeld het gebruik van deelauto’s en (elektrisch aangedreven) tweewielers fiscaal te gaan stimuleren.

Vindt u dat het kabinet voldoende aandacht schenkt aan vervoersalternatieven, zoals de bus, de fiets of gemotoriseerde tweewielers?

Nee, het beleid is met name gericht op het terugdringen van CO2 uitstoot van het aankomend rijdend potentieel aan auto’s. Door meer aandacht aan alternatieven te schenken zal de CO2 doelstelling bovendien sneller worden bereikt. Er wordt onvoldoende gewerkt vanuit het duurzaamheidsdrieluik verminderen-veranderen-verbeteren (trias mobilica).

werk te laten staan?

Ja, dat doe ik al regelmatig door thuis (online) te gaan werken wanneer dat kan.

verplaatsing om te gaan. De tijd zal het leren!

GO! MARKTANALYsE

Elektrisch rijden krijgt nieuwe impuls De markt van elektrische auto’s in Europa is in de

ductie van de nieuwe Renault ZOE. De verkoop

eerste helft van dit jaar in een stroomversnelling

van volledig elektrisch aangedreven auto’s groeide

geraakt. Dit was vooral te danken aan de intro-

hierdoor in de periode tot en met juni met 38

Europese verkopen elektrische auto’s

procent tot 14.976 voertuigen. Frankrijk, dat de

2013

2012

jan-juni

jan-juni

14.976

10.855

4.779

2.271

vraag naar elektrische auto’s zag verdubbelen tot

Totaal

4.779 eenheden, is inmiddels verantwoordelijk

w.v.

voor bijna een derde van het totale Europese

Frankrijk

verkoopvolume. Ook Duitsland deed het met

Duitsland

2.612

2.004

een plus van 30 procent in de eerste zes maan-

Noorwegen

2.228

1.716

den van het jaar beduidend beter. Hetzelfde geldt

Ver. Koninkrijk

1.560

839

voor andere toonaangevende E-Car landen als

Nederland

1.196

1.876

Noorwegen (+ 30%) en het Verenigd Koninkrijk

Zweden

837

183

(+ 85,9%). Nederland is op de Europese ranglijst

Italië

398

286

Zwitserland

354

418

met bijna 1.200 verkochte elektrische auto’s goed voor een vijfde plaats,

wel met 36 procent teruglopen. Naar verwach-

maar zag de afzet

ting zal de komst van nieuwe elektrische modellen, zoals de dit najaar op de markt gebrachte BMW i3, e-mobility de komende maanden weer een extra impuls geven.

Ontwikkeling Chinese automarkt 2013

2012

jan-juni

jan-juni

6.954.060

5.919.990

1.438.250

1.220.100

Hyundai Groep

755.470

565.120

GM Group

728.050

637.900

Toyota

374.120

388.680

Nissan

357.220

399.190

Ford

286.680

172.490

Great Wall Group

275.270

182.550

Honda

273.370

288.120

PSA Group

252.950

198.500

Build Your Dreams

243.970

196.470

Geely Group

197.600

187.920

Changan

176.770

105.310

Chery

150.750

153.800

Suzuki

123.690

140.180

Totaal w.v.

Bron: Automotive Industry Data

VW Group

Chinese automarkt op weg naar volgend verkooprecord Hoewel de op een na grootste economie ter wereld tekenen van verzadiging begint te vertonen, blijft de Chinese automarkt zich buiten alle verwachtingen opmerkelijk goed ontwikkelen. Nadat in de eerste zes maanden opnieuw een verkoopplus van 17,5 procent werd genoteerd, zijn alle analisten er inmiddels van overtuigd dat 2013 voor China opnieuw een goed autojaar lijkt te gaan worden. Experts gaan voor dit jaar uit van een volume van ongeveer 15 miljoen personenauto,s (+ 11%), een nieuw verkooprecord.

Vooralsnog ziet het er naar uit dat de groeiende Chinese en statusbewuste middenklasse en nouveau-riche bereid blijft om flink in de buidel te tasten voor de aanschaf van premium merken als Audi, BMW, Mercedes en Porsche.

Europese merken genieten in China de hoogste populariteit. Bijna 70 procent van alle verkochte auto’s is afkomstig van Westerse autofabrikanten.

Bron: Automotive Industry Data

28

29

Zestig procent bedrijven faciliteert telewerken Sinds 2004 is het aandeel van bedrijven dat medewerkers in staat stelt om te telewerken meer dan verdubbeld tot ongeveer 60 procent. Met name ondernemingen in de financiĂŤle en ICT-sector ondersteunen telewerken op grote schaal. In branches waarbij een groot deel van het personeel fysiek aanwezig moet zijn, doen bedrijven veel minder aan telewaar slechts een kwart van de bedrijven over telewerkfaciliteiten beschikt. Europees gezien scoort Nederland nipt onder het EU-gemiddelde.

Finland (80%) telt verhoudingsgewijs de meeste bedrijven die aan telewerken

Aandeel telewerkers in Nederland (bij bedrijven met meer dan 10 medewerkers)

doen. Dit aandeel is in Frankrijk en Spanje het laagst.

Minder uitstoot broeikasgassen De totale emissie van broeikasgassen, waaronder CO2, is in 2012 op basis van voorlopige cijfers van het CBS, met 1 procent gedaald tot 193 miljard CO2-equivalenten. Daarmee lijkt Nederland te voldoen aan de doelstellingen van het Kyoto verdrag.Volgens dit verdrag zou ons land de uitstoot van broeikasgassen in de periode tussen 2008 en 2012 met 6 procent moeten verlagen ten opzichte van het in het basisjaar vastgestelde niveau van 213,2 miljard CO2-equivalenten.

Volgens deze voorlopige cijfers is sprake van een reductie van de uitstoot met 6,4 procent.

De teruggang in 2012 was onder meer te schrijven aan een lagere elektriciteitsproductie als gevolg van een toegenomen import

Bron: CBS

van goedkopere elektriciteit uit met

CO2-uitstoot in Nederland per sector (in mrd. kg CO2) 2012

2011

2010

name Duitsland. Ook het verbruik van motorbrandstoffen in het wegverkeer daalde met 1 miljard kilo CO2. Daarentegen zorgde de opleving van de chemische industrie voor

Industrie en raffinaderijen

41

41

50

een grotere uitstoot van broeikas-

Energiebedrijven

47

49

40

gassen. Die toename werd echter

Wegverkeer

32

33

27

volledig geneutraliseerd door een

Huishoudens en kantoren

29

27

28

lagere uitstoot in andere bedrijfs-

Overige

17

17

16

takken als gevolg van de krimpende economie.

2012

59%

2010

61%

2009

56%

2008

56%

2007

49%

2006

45%

2005

37%

2004

25%

2003

24%

Bron: CBS

werken, zoals in de bouw. Hekkensluiter is de horeca

GO! 30

DE Stelling Minister Schultz van Haegen ‘Ook de komende jaren werken we stevig

Het is mooi dat de doorstroming op de wegen is verbeterd.

door om Nederland in beweging te houden.

Dit is van wezenlijk belang voor de economie en de werkgelegenheid.’

Bron: Telegraaf

Martin Kroon. Instructeur Het Nieuwe Rijden ‘De suggestie in de tv-programma’s Radar en Kassa dat het verschil in verbruik komt door allerlei ongeoorloofde trucjes met testauto’s is klinkklare

Markus van Tol, ANWB

onzin. De overheid staat er bij iedere test met de neus bovenop. De echte

“Een minimumvereiste is twee

oorzaak van het meerverbruik is de automobilist zelf en zijn onzuinige rijstijl

sloten op de fiets. Want in onze

en inefficiënte gebruikspatronen.’

optiek is één gewoon fietsslot hetzelfde als geen slot.”

Bron: NRC Bron: Telegraaf

James Shen van People’s Industrial Design Office China “Chinese fietsers zijn erg creatief. Ik

Ondernemer Vaniek Colenbrander

heb al mensen zien loungen, werken en

‘Je kunt nog zo’n mooie elektrische scooter maken, maar als hij na 500

zelfs slapen op de fiets. Maar met de

kilometer niet meer wordt gebruikt, heb je een netto verlies in termen

fietscaravan gaat het allemaal net wat

van grondstoffen. Wij bouwen daarom de Be.e.ecoscooter en blijven er

comfortabeler. Het huisje zit op de fiets

eigenaar van.’

op een soort aanhanger. Het is net een omgekeerde bakfiets.”

Bron: Trouw

Bron: De Volkskrant

Michiel Gorzeman, spoedeisende hulp Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Henk van den Helder, Hertz Autoverhuur Benelux

“Spaakverwondingen zijn een

‘De boeteregen als gevolg van de verschillende maximumsnelheden op de

typisch Nederlands iets. Nergens

Nederlandse wegen heeft er toe geleid dat wij een gespecialiseerde bedrijf

ter wereld worden zoveel kinde-

in de arm moesten nemen om de administratieve verwerking van de bekeu-

ren op de fiets vervoerd.”

ringen op zich te nemen. Het leverde zo veel werk op dat mijn medewerkers niet meer aan hun eigenlijke werk toekwamen.’

Bron: Telegraaf

Bron: Het Parool

GO!factor

ROEL DE WINTER Lelijk eendje of paraplu op wielen. Het zijn niet de meest charmante bijnamen voor de in 1935 ontworpen 2CV. Maar het uiterlijk van dit voertuig was destijds dan ook van ondergeschikt belang. Het ging er om dat Franse boeren vooral hun mandjes met eieren ongeschonden over een stuk omgeploegd land konden vervoeren en als het even kon tenminste een vat met 50 liter wijn of 50 kilo aardappelen mee konden nemen. En dan moest de Eend ook nog eens zuinig, betrouwbaar, goedkoop en eenvoudig te bedienen zijn. Eisen waaraan deze icoon in de bijna vijftig jaar durende productieperiode, waarbij ruim 8,8 miljoen exemplaren van de band liepen, ruimschoots heeft voldaan.

Die technische en stilistische eenvoud waren precies de kenmerken van deze Franse voiture waarvoor Roel de Winter en zijn echtgenote Yvonne een aantal jaren geleden overstag gingen. De Winter, die bij Nederman Nederland, distributeur van het JOSAM en Car-O-Liner programma, verantwoordelijk is voor de technische begeleiding van deze producten, is vooral te spreken over de simpele goed doordachte constructie. “Hoe onderhoudsvriendelijk kan een auto zijn? Even de spatborden er af en je kunt overal bij.” Toch moet hij eerlijkheidshalve bekennen dat zijn vrouw de echte aanleiding was dat het 2CV virus op hem oversloeg. “Tijdens een vakantie in Frankrijk zag zij een Eend verloren langs de kant van de weg staan en besloot: zo’n auto wil ik thuis ook! We waren nog geen dag terug van vakantie en zij speurde Marktplaats af op zoek naar een geschikt exemplaar. Dat werd dus deze 2CV Spécial Bleu des Tropiques uit 1985. Het aardige is trouwens dat de eerste eigenaar de moeder was van een lid van RAI Vereniging, namelijk van Bas van der Wal, pr-manager van Jaguar en Landrover, zo bleek laatst tijdens de RAI Klassieker Rit 2013. Tja, rijden in een oldtimer verbroedert. Dat is precies het leuke van het rijden in zo’n wagen. Het schept een band en iedereen groet elkaar onderweg. Of men nu in een oude Rolls rijdt, in een bejaarde Mini of een simpele Eend.”

31

GO! 32

OLAF DE BRUIJN

Auto blijft statussymbool Uit de recent verschenen Mobiliteitsbalans 2013 van het Kennisinstituut voor Mobiliteit (KIM) valt opnieuw een aantal interessante ontwikkelingen af te lezen.

Zo nam het reistijdverlies door files en verkeersdrukte tussen 2008 en 2012 af met 32 procent en bevindt zich daarmee op het niveau van 2000. Ook werd er, mede dankzij de groeiende populariteit van de e-bike, meer gefietst. Het afgelopen decennium nam het aantal fietsritten met 6 procent toe en werden er 14 procent meer fietskilometers afgelegd. Én, ondanks het dalende autogebruik en het vermeende lagere belang dat de jeugd aan autobezit toekent, lijken jongeren de auto volgens het Kennisinstituut voor Mobiliteit nog altijd als een statussymbool te beschouwen.

Autoaanpassingen blijven fiscaal aftrekbaar Nadat de Auto Aanpassers Nederland de noodklok hadden geluid over de mogelijke afschaffing van de fiscale aftrekbaarheid van zelf gefinancierde voorzieningen, heeft staatssecretaris Weekers van Financiën besloten dat deze kosten in 2014 toch aftrekbaar blijven.

Over deze aftrekbaarheid was na het sluiten van het begrotingsakkoord twijfel ontstaan. Dit akkoord stelde namelijk dat aftrekbaarheid zou komen te vervallen, wanneer er in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) een voorziening is opgenomen die dient bij te dragen aan hetzelfde

Dat laatste is opmerkelijk omdat deze ontwikkeling tegen alle eerder gesignaleerde mobiliteitstrends indruist. Eigen voertuigbezit zou namelijk voor de generatie y (geboren tussen 1980 en 1995) minder vanzelfsprekend zijn. Deze online generatie zou veel meer waarde hechten aan het bezit van een smartphone, computer of draagbare muziekspeler en de auto vooral zien als één van de middelen om zich van A naar B te verplaatsen. Daarbij zou de emotionele voorkeur van jongeren vooral uit gaan naar autodelen, fietsen en het OV. Het KIM is daar niet van overtuigd en constateert in de Mobiliteitsbalans: “De status van het autobezit onder Nederlandse jongvolwassenen is vooralsnog echter onveranderd. Wij verwachten daarom niet dat de afname van de automobiliteit onder jongvolwassenen zich zal voortzetten.”

Ter onderbouwing wijst het KIM naar onderzoek in de V.S en Australië. Daaruit komt naar voren dat jongeren zich, vergeleken met oudere generaties, eerder meer dan minder bewust zijn van het imago dat zij met een eigen auto bereiken. Tweederde van de generatie Y vindt het imago van een automerk cruciaal bij de aanschaf van een voertuig en is het eens met de stelling dat een voertuig veel zegt over iemands persoonlijke status (zoals welvaren) in de samenleving. Ook in Europa lijkt de generatie Y volgens de Mobiliteitsbalans gecharmeerd te blijven van de auto. “Méér dan ouderen zien zij de auto als uitdrukking van status”, schrijft het KIM. “Met de stelling ‘auto’s zijn nog steeds een belangrijke maat voor succes’, is bijna een kwart van alle ondervraagden het eens. Bij de generatie Y ligt dit percentage echter hoger (32%).

Het KIM benadrukt in de Mobiliteitsbalans dat het gegeven dat jongeren nog altijd gevoelig zijn voor de status van de auto, ook voor Nederland lijkt op te gaan. “Zo is van de generatie Y (slechts) 64 procent het eens met de stelling ‘een auto is voor mij niets meer dan een vervoermiddel’, tegenover 85 procent van de generatie uit de jaren 1960 en 1970.” Er zijn dus vooralsnog geen duidelijke aanwijzingen dat de status van het autobezit onder (Nederlandse) jongeren is afgenomen. Het KIM gaat er dan ook niet van uit dat de eerder geconstateerde daling van de automobiliteit onder jongeren doorzet.

En dat is goed nieuws voor een brancheorganisatie die bij verschijning van deze editie precies 120 jaar de belangen van de mobiliteit in Nederland behartigt. Er mag dan, zoals op pagina 7 valt te lezen, in de achter ons liggende periode veel zijn veranderd, een ding is ongewijzigd gebleven: de auto heeft nog niets van zijn aantrekkingskracht verloren.

doel, namelijk: mobiliteit voor mensen met een beperking.

Olaf de Bruijn, directeur RAI Vereniging

lende BTW-tarieven, brengt ons in een lastig parket. Wij

Dit blijkt dus voor autoaanpassingen niet het geval.

Afdeling Speciale Voertuigen van RAI Vereniging, waar de

Dankzij succesvolle lobbyactie RAI Vereniging kunnen minder validen mobiel blijven.

Auto Aanpassers Nederland zijn aangesloten, reageert opgelucht. Eerder informeerde de afdeling de Tweede Kamer al over de moeilijke situatie waarin de auto aanpassers in Nederland zich bevinden en de mogelijke gevolgen hiervan voor de mate waarin mensen met een lichamelijke beperking in de toekomst bediend kunnen worden. De zorgen als gevolg van het begrotingsakkoord lijken vooralsnog dus weggenomen, in ieder geval voor 2014.

“Toch zijn we er nog lang niet”, stelt secretaris Speciale Voertuigen Remco Tekstra. “De auto aanpassers hebben het door alle budgetdruk erg moeilijk. Ook de oneigenlijke concurrentie met collectief vervoer, voortkomend uit verschilblijven hier aandacht voor vragen. Willen wij in de toekomst maatwerk kunnen blijven bieden, dan moeten er wel hindernissen worden weggenomen.”

Haagse wandelgangEN

Dit jaar bestaat RAI Vereniging 120 jaar. In die periode is veel veranderd, maar ook heel veel hetzelfde gebleven.

Bijvoorbeeld op het gebied van lobby. Cees Boutens, manager strategie en public affairs, is voor de gelegenheid de archieven van RAI Vereniging ingedoken. Een interessante constatering die hij doet, betreft de verandering op het gebied van toon van communicatie tussen bedrijfsleven en overheid.

33

“Wat dat betreft is er dus niet veel veranderd. De belasting op rijden blijft immers belangrijk voor de staatsfinanciën”, vult zijn collega Quirijn Teunissen aan. Waar volgens hem wel een verschil in zit, is dat belastingen nu heel sterk als sturingsmechanisme worden ingezet. Soms zelfs onbedoeld. “En dat gaat onze leden ook aan,” vervolgt hij. “Zo zijn er, ongetwijfeld onbedoeld, verschillen ontstaan in BTW-tarieven die gelden voor collectief vervoer en voor autoaanpassingen die mogelijk moeten maken dat mensen met een lichamelijke beperking zelfstandig auto kunnen blijven rijden of mee kunnen rijden in een aangepaste auto.

Hij verwijst hierbij naar een lobbybrief uit 1898. Daarin valt het volgende

Op het eerste gezicht is dit geen probleem. Wat heeft een taxi immers te

te lezen: “RAI Vereniging neemt de vrijheid enkele opmerkingen te maken

maken met autoaanpassers? Toch ligt hier wel een probleem. Organisaties

over de voorgestelde Rijwielbelasting.” Boutens glimlacht om deze zin.

als het UWV en gemeenten kiezen namelijk vervoersmogelijkheden op

“Als het om de inhoud gaat dan zijn de verschillen tussen toen en nu minder groot, want waar ging die brief destijds over? Over een belasting op basis van de gemiddelde waarde van rijwielen. Onze collega’s van destijds betogen: De gemiddelde verkoop-

basis van prijs. Door het hogere BTW-tarief zijn

‘Inhoudelijk zijn de verschillen tussen toen en nu minder groot’

waarde - daaruit volgt al dadelijk, dat er rijwielen

aangepaste auto’s dan opeens een stuk minder aantrekkelijk. Dan is sprake van een onbedoelde marktsturing. Wij pleiten er in Den Haag voor om deze sturing te beëindigen.” Mede daarom volgt RAI Vereniging ook vandaag de dag Den Haag kritisch en

zijn, die een mindere verkoopwaarde hebben - en op hen, die bezitters daar-

reikt de politiek scherp geformuleerde suggesties aan. Boutens: “Gezonde

van zijn, drukt de belasting dus betrekkelijk zwaarder dan op bezitters van

overheidsfinanciën zijn belangrijk. Robuuste antwoorden op mobiliteits-

duurdere rijwielen, zoodat de nieuwe grondslag op den uiterlijken staat in

vraagstukken eveneens. Wat echter niet mag worden vergeten, is dat een

verkeerden zin progressief zal werken.” Boutens glimlacht opnieuw.

toekomstbestendige rijwiel- en automobielindustrie van minstens even

“U begrijpt dat het advies van toen, 1898, niet anders is dan nu: beste

groot belang voor economie en werkgelegenheid is. Wij blijven ons daar-

regering, doe het niet.”

voor inzetten, tot in lengte van jaren .”

GO! 34

EYE CATCHER

Automotive branche introduceert werkhandboek hefbrugkeuring Om het werken met hefbruggen veiliger te maken en hier eenduidige eisen aan te stellen hebben de drie grootste keurmerken in Nederland, Autec-VLT Automotive Equipment, Stokvis Service en RAI Vereniging Keurmerk Hefbruggen, één uniform werkhandboek ontwikkeld waarmee per 1 november ruim 150 keurmeesters zijn gaan werken.

Het werkhandboek is het initiatief van de Interpretatiecommissie Keurmerk Hefbruggen, een platform waarin de drie afzonderlijke keurmerken hun krachten hebben gebundeld.

Met deze Interpretatiecommissie komt er een einde aan de verschillen in keuringsresultaten van hefbruggen en is een belangrijke stap

De intitiatiefnemers van de interpretatiecommissie ondertekenen het werkhandboek; v.l.n.r. Martijn

voorwaarts gemaakt in het verhogen van de veiligheid en duidelijkheid

van Eikenhorst (RAI Vereniging), Theo van Leeuwen (Autec VLT) en Ulbe Bijlsma (Stokvis Service).

in de markt.

De Interpretatiecommissie stelt zich ten doel om op basis van de

recente rapport ‘Toezicht op arbeidsmidddelen’ van de Arbeidsinspec-

Arbowetgeving en uitgaande van de bestaande Europese norm (NEN

tie, waaruit bleek dat er als het gaat om de veiligheid van hefbruggen

EN 1493 2010) de veiligheid en de kwaliteit op de werkplek te

nog wel een verbeterslag te maken is, is dat een belangrijk punt.”

verhogen, te komen tot uniformiteit onder keurmeesters, duidelijkheid

Overigens is geen van de deelnemers van de Interpretatiecommissie of

voor de markt te verschaffen en een kwaliteitsmerk neer te zetten.

deelnemers aan het RAI Vereniging Keurmerk Hefbruggen (31 bedrij-

Het werkhandboek is hiervan het eerste zichtbare resultaat.

ven) negatief beoordeeld door de Arbeidsinspectie. Door de indeling van dit werkhandboek, met directe verwijzingen naar de norm en de

Verbeterslag

daarbij gehanteerde controlelijsten, onderling in overeenstemming te

“Op deze manier geven de aanbieders van hefbrugkeurmerken aan dat

brengen is veel onduidelijkheid verdwenen.”

het veilig kunnen werken met hefbruggen een belangrijk aandachts-

De drie keurende instanties voeren dit jaar ruim 27.000 keuringen uit,

punt is”, aldus Martijn van Eikenhorst, voorzitter van de Interpretatie-

waarbij minder dan 566 keuringen tot een volledige afkeuring hebben

commissie en adjunct-secretaris van de afdeling Autovak. “Zeker na het

geleid.

Mobiliteitskalender 2014 Nieuwjaarsreceptie RAI Vereniging

FietsVak

Intertraffic

IAA Hannover

1 t/m 4 maart

25 t/m 28 maart

Trucks, bussen, trailers, carrosserieën

16 januari

Amsterdam RAI

Amsterdam RAI

en componenten

Café Amsterdam, Amsterdam RAI

25 september

RAI Klassieker Rit 24 mei

@raivereniging

35

Tweets RAI Vereniging

6 november

Overheid en markt bundelen krachten voor slimme mobiliteit, RAI Vereniging betrokken via SIMS:

1 oktober

Prognose: 400.000 nieuwe personenauto’s in 2014.

27 september

24 oktober

Details BPM-plannen 2015 bekend, nu is de Tweede Kamer aan zet 22 oktober

Stichting Scooterbelang van start 23 september

Zeer succesvolle handelsreis Speciale Voertuigen naar Moskou.

Niet de test maar rijstijl bepaalt brandstofverbruik 20 september 21 oktober

Nieuwe ledenvoordelen via Members’ Benefits 12 oktober

Kabinet belemmert herstel autobranche.

1 t/m 4 maart 2013, FietsVak

Overheden halen 20 miljard op bij weggebruikers.

GO!ROUND

bioy het 5-jarig ju in oktober in Ah e rd vie ng l ie gi ni ob re om Ve Ec t RAI is dit initiatief, da n re ja ze de at In pl . leum het grootste t, uitgegroeid tot itsmanagemede ondersteun iliteit en mobilite ob m e m za ur du form voor veel interessante ar waren er weer ja t di k Oo t. en m s de grootste eurs te zien, zoal im pr en s tie va inno Hytruck, de n in Europa van ge wa ht ac vr e ch elektris plug-in hybride 25, een fuel- cell Mercedes-Benz F1 radius van n emissievrije actie prototype met ee binnenkort uzz stadsbus die Qb de en km 0 1.00 ctie gaat rijden. in Utrecht op indu