ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ #82

ΤΕΥΧΟΣ 82 | 4 IANOYA ΡIOY 2018 | ∆ΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ

2 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΕDITORIAL Με την αυγή του νέου χρόνου επιχειρούμε στο Πρακτορείο ένα ταξίδι, που μας φέρνει από την «αυγή του πολιτισμού» στο σήμερα, αλλά και στις προκλήσεις του αύριο. Ο καθηγητής Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης μας «παίρνει από το χέρι» για να μας γνωρίσει τον «άρχοντα της Ασίνης», ο οποίος έσπειρε τα ερωτήματα που οδήγησαν μία πολυμελή επιστημονική ομάδα στην ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδος, που παρουσιάστηκε στο Μουσείο Ακροπόλεως, το 2010. Οκτώ χρόνια μετά, στις 19 Ιανουαρίου 2018, παρουσιάζεται στο ίδιο μουσείο η ανάπλαση ενός άλλου προσώπου: της Αυγής. Μίας γυναίκας που έζησε το 7.000 π.Χ, στο σπήλαιο της Θεόπετρας. Είναι η εποχή που χαρακτηρίζεται ως «αυγή του πολιτισμού», καθώς ο άνθρωπος από τροφοσυλλέκτης γίνεται τροφοκαλλιεργητής. Μετά την γνωριμία με την Αυγή, πηγαίνουμε βόρεια, για να γνωρίσουμε τους Μωμόγερους και τα Ραγκουτσάρια, τα μοναδικά αυτά έθιμα του Δωδεκαημέρου, που ανάγονται στην αρχαιότητα. Κι από εκεί, κάνουμε ένα άλμα στο σήμερα για να διαπιστώσουμε πως ο άνθρωπος πληγώνει τον πλανήτη που τον φιλοξενεί. Επιμένουμε στο τι σημαίνει η χρήση του πλαστικού και η αλόγιστη δόμηση, γιατί πιστεύουμε ότι η γνώση υπαγορεύει και λύσεις. Ξεκινούμε τη χρονιά με αισιοδοξία. Γι αυτό και πιστεύουμε πως έχει νόημα η ευχή «Καλή Χρονιά»!.

Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος Διευθυντής Έκδοσης: Χρίστος Καλουντζόγλου Αρχισυντάκτης: Κώστας Καλέτσιος, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Αρχισυντάκτης Β. Ελλάδας: Μπάμπης Γιαννακίδης Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana.gr, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560 e-mail: mag@ana.gr Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock, Διανομή: VES company, Εκτύπωση: Pressious- Aρβανιτίδης Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ. ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα καταστήματα Προμηθευτική (ΚΟΡΑΗ 3 και ΑΘΗΝΑΣ 14 ΑΘΗΝΑ), στα βιβλιοπωλεία Ιανός, PUBLIC καφέ (Συντάγματος και Πειραιά), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στο Μουσείο Παιχνιδιών Μουσείου Μπενάκη κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Βασιλικό Θέατρο, Θέατρο Μονής Λαζαριστών, Πράσινο Σύννεφο, One Salonica Outlet Mall, PUBLIC και σε επιλεγμένα καταστήματα.

www.ana.gr

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 3

Του Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη (επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών)

ΑΠΌ ΤΗ ΜΎΡΤΙΔΑ ΣΤΗΝ ΑΥΓΉ 4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Π 1. Ο άρχοντας της Ασίνης 2. Το αντίγραφο του κρανίου στο οποίο στηρίχθηκε η ανάπλαση του προσώπου της Αυγής 3. Ο καθηγητής Μ.Ι. Παπαγρηγοράκης

Πρόκειται για ένα θαυμάσιο ταξίδι που ξεκίνησε σχεδόν σαράντα χρόνια πριν και συνεχίζεται. Γύρω στα 1980, στο ενετικό λιθόκτιστο κτήριο του 1713, το Μουσείο Ναυπλίου, «συναντώ» τον άρχοντα της Ασίνης , ένα μικρό Μυκηναϊκό ειδώλιο του 12ου αιώνα π.Χ. από τερακότα, με έντονο σκελετικό πρόβλημα στο στοματογναθικό σύστημα. Αναρωτιέμαι τότε τι επιδιώκει ο καλλιτέχνης: να παρουσιάσει την εικόνα του μοντέλου του ή να εκφράσει κάποια συναισθήματα με τον συγκεκριμένο τρόπο; Εκείνη την εποχή γνωρίζω στη Θράκη τον αείμνηστο αρχαιολόγο Βαγγέλη Πεντάζο, υπεύθυνο για τον αρχαιολογικό χώρο της Μαρώνειας, ο οποίος με «μυεί» στη σκελετική αρχαιολογία, ενώ η φοίτησή μου στο Πανεπιστήμιο του Bergen Νορβηγίας στις αρχές του 1990, μου δίνει την ευκαιρία να μελετήσω τη μορφολογία της κατατομής του προσώπου των Νεοελλήνων και να τη συγκρίνω με αυτή των Αρχαιοελλήνων, χρησιμοποιώντας αρχαιολογικό σκελετικό υλικό από τη Μεσοελλαδική εποχή, 1900 π.Χ., μέχρι τους κλασικούς χρόνους. Η μελέτη του αρχαιολογικού υλικού γέννησε την επιθυμία της ανάπλασης του προσώπου των Αρχαιοελλήνων. Μελετώντας ακτινογραφίες από σκελετικό υλικό, στη διάρκεια του ειδικού ερευνητικού προγράμματος που δημιουργήθηκε στο Πανεπιστήμιο Bergen, υπήρξε μεταξύ άλλων ένα παιδικό κρανίο με εξαιρετικά σπάνια στοιχεία: «ατόφιο», δηλαδή με όλα τα οστά του εγκεφαλικού κρανίου και την κάτω γνάθο καθώς επίσης και πλήρες προσωπικό κρανίο πλην του ρινικού οστού. Υπήρχαν και τα 28 δόντια στη γνάθο, αλλά το στοιχείο που το έκανε μοναδικό ήταν ότι διατηρούσε και μερικά νεογιλά δόντια. Το έναυσμα για την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδας ήρθε μετά τη δημοσίευση και παρουσίαση της επιστημονικής μας εργασίας για τον αιτιολογικό παράγοντα του Λοιμού των Αθηνών στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Μάιο του 2006, και στη 71η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2006 . Από τότε και μέχρι τον Απρίλιο του 2010, που η Μύρτις παρουσιάστηκε στο Μουσείο Ακροπόλεως, η προσπάθειά μας είχε εστιαστεί στην ανάπλαση του προσώπου του παιδικού κρανίου καθώς και στη δημιουργία μιας περιοδικής έκθεσης με όλη τη διαδρομή, από την εύρεση του κρανίου, τη μελέτη και την ανάπλαση του προσώπου της Μύρτιδας. Η ιδέα, ο σχεδιασμός και η επιμέλεια της έκθεσης της ήταν από τον εξαίρετο και ταλαντούχο αρχιτέκτονα και μουσειολόγο Χάρη Χάιτα, η υλοποίηση της δε πραγματοποιήθηκε από ειδικούς και εξειδικευμένους επιστήμονες : Στέλιος Αγγελόπουλος, Πόπη Γεωργοπούλου, Μαρία Γιαννίκου, Νεκταρία Θεοδωροπούλου, Αναστασία Κάλου, Γεθσημανή Καραγιάννη, Ελευθερία Κέντρου, Ελένη Κλημογιάννη, Ελευθερία Κουστάκη, Σπύρος Κωτσάκης, Κατερίνα Μαργέτη, Εμμανουήλ Λιγνός, Εύα Μπρε, Χριστιάνα Πετουσά-

κη, Αθηνά Ρηγάτου, Ακυλίνη Σταματελάτου και Κωνσταντίνος Τσούρμας. Η μουσική επένδυση της έκθεσης ήταν από τον Κωνσταντίνο Βήτα, ο δε σχεδιασμός του ιματίου της Μύρτιδας από τη Σοφία Κοκοσαλάκη. Η επιστημονική ομάδα που στήριξε και στηρίζει τα επιστημονικά μου προγράμματα αποτελείται από τους Χρήστο Γιαπιτζάκη, Μιχάλη Δουλγερίδη, Μιχάλη Μάστορη, Μανόλη Μαραβελάκη, Έφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, Όσκαρ Νίλσον, Γιώργο Παναγιάρη, Φίλιππο Συνοδινό, Παναγιώτη Τούλα, Μανόλη Τσιλιβάκο και Αργυρώ Φώτη. Από την ημέρα της παρουσίασης της Μύρτιδας στο Μουσείο Ακροπόλεως, στις 9 Απριλίου 2010, ο κόσμος την αγκάλιασε με ενθουσιασμό. Κατά δήλωση των αρμοδίων ξεπερνούσαν τα 1.200 άτομα όσοι είχαν προσέλθει να την παρακολουθήσουν στο αμφιθέατρο του Μουσείου, το οποίο έχει χωρητικότητα περίπου 300 ατόμων! Χρειάστηκε να ανοίξει η διπλανή αίθουσα του αμφιθεάτρου, που συνδεόταν με αυτό μέσω τηλεοράσεως, για να μπορέσει να υποδεχτεί τον κόσμο. Η χαρά μου ήταν μεγάλη για αυτή την εντυπωσιακή προσέλευση, ωστόσο ήταν στενάχωρο ότι η ασφάλεια του Μουσείου αναγκάστηκε να κλείσει την κεντρική είσοδο 10 λεπτά πριν την έναρξη, αφού είχε ξεπεραστεί το όριο ασφαλείας επισκεπτών στο Μουσείο, με αποτέλεσμα να μείνουν έξω περίπου 300 άτομα… Η δημοσιότητά της ήταν εντυπωσιακή, με εκτενή παρουσίαση σε όλες τις Ελληνικές εφημερίδες και τον ξένο Τύπο, καθώς και από τα μεγάλα δημοσιογραφικά πρακτορεία, το BBC, το EuroNews κ.ά., όπου υπήρξαν αναφορές στη Μύρτιδα, στην επιστημονική μας εργασία και στην έκθεση Μετά την παρουσίαση της Μύρτιδας και την πρώτη έκθεσή της στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή, η αρχαιολόγος κυρία Νίνα Κυπαρίσση-Αποστολίκα, μου ζήτησε να αναλάβω την ανάπλαση του προσώπου της μεσολιθικής γυναίκας που είχε βρεθεί στο σπήλαιο της Θεόπετρας, στα Τρίκαλα . Από τότε ξεκινά η προσπάθεια της υλοποίησης της νέας επιστημονικής πρότασης. Σε μία συνάντηση της επιστημονικής ομάδας «βαφτίσαμε» τη γυναίκα σε «Αυγή». Η σκέψη του «νονού» της, αρχαιολόγου Ορέστη Αποστολίκα, ήταν πως την εποχή εκείνη ο άνθρωπος από τροφοσυλλέκτης γίνεται τροφοκαλλιεργητής, άρα βρισκόμαστε στην «αυγή του πολιτισμού»! Σε αυτή την επιστημονική ομάδα συμμετέχουν οι Ορέστης Αποστολίκας, Μιχάλης Δουλγερίδης, Αντώνης Κουσούλης, Νίνα ΚυπαρίσσηΑποστολίκα, Μιχάλης Μάστορης, Μανόλης Μαραβελάκης, Όσκαρ Νίλσον, Ελένη Σταβροπόδη, Κωσταντίνος Πόταγας, Θεόδωρος Παπαπολυχρονίου, Φίλιππος Συνοδινός, Παναγιώτης Τούλας, Πένυ Τσακανίκου, Μανόλης Τσιλιβάκος και Γεώργιος Χρούσος. Την Αυγή έντυσε ο Γιάννης Μετζικώφ και το κόσμημά της σχεδίασε η Αλεξία Πενθερουδάκη. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 5

Του Χρίστου Καλουντζόγλου

ΕΤΟΙΜΑΣΤΕΊΤΕ ΝΑ ΥΠΟΔΕΧΤΕΊΤΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΙΚΡΟΎΛΑ ΦΕΡΈΑ ΗΔΎΛΗ 6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Ε

Έχω απέναντί μου έναν άνθρωπο ευγενή, ταπεινό και συγκροτημένο, που αποπνέει εφηβικό ενθουσιασμό. Είναι ο «μπαμπάς» της Μύρτιδος, ο ορθοδοντικός, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Μανώλης Ι. Παπαγρηγοράκης. Γεμάτος χαρά που λέει πως …. οσονούπω θα αποκτήσει κι άλλη κόρη: την Αυγή. Πρόκειται για ένα κορίτσι του 7.000 π.Χ, του οποίου το πρόσωπο θα αποκαλυφθεί σε εκδήλωση στο Μουσείο Ακρόπολης, στις 19 Ιανουαρίου.

Πως ξεκινά λοιπόν αυτή η «περιπέτεια», για την ανάπλαση προσώπων; «Η ειδικότητά μου του ορθοδοντικού με οδηγεί στο να παρατηρώ το πρόσωπο είτε των ανθρώπων είτε των γλυπτών. Παρατηρώντας λοιπόν τον «Άρχοντα της Ασίνης», διαπίστωσα την έντονη σκελετική ανωμαλία που παρουσιάζει στο μέσο πρόσωπο. Όπως είπα, ήταν το πρώτο ερέθισμα που με έκανε να αναρωτηθώ για το κατά πόσον πρόκειται για απόδοση της πραγματικότητας ή αποτελεί αισθητική αντίληψη του καλλιτέχνη. Ποιο είναι το εύρος ελευθερίας που έχει ο καλλιτέχνης στην απόδοση της έκφρασης στο έργο του; Εκείνη η εικόνα ήταν η αφετηρία της ανάπλασης των προσώπων. Άλλωστε οι στόχοι της επιστημονικής σκέψης οικοδομούνται αενάως. Έτσι ο Άρχων της Ασίνης, η μελέτη του αρχαιολογικού σκελετικού υλικού από τη Μαρώνεια, και η μελέτη υλικού από τη Μεσοελλαδική εποχή, 1900 π.Χ. από τη Φωκίδα, μέχρι τους κλασικούς χρόνους μου έδωσαν πολλά ερεθίσματα, οικοδομώντας ένα μεγάλο ερευνητικό πλαίσιο. Σε αυτό το πλαίσιο, ειδικά για την Αυγή, τη γυναίκα του 7000 π.Χ., συνέδραμαν πολλές ιατρικές ειδικότητες, όπως ενδοκρινολόγου, ορθοπεδικού, νευρολόγου, νευροακτινολόγου, ακτινολόγου, παθολόγου, οδοντιάτρου-ανθρωπολόγου και ορθοδοντικού. Η επόμενη ερώτηση – για τις δυσκολίες που έχει συναντήσει η επιστημονική ομάδα – απαντάται με τον ενθουσιασμό του έφηβου: «Προτιμώ να σας απαντήσω με έναν άλλο τρόπο, για τη μαγεία της ατμόσφαιρας που ζω και ζούμε σαν ομάδα, όταν βλέπουμε εκατοντάδες χιλιάδες μάτια να κοιτούν την Μύρτιδα και μετά να πλησιάζουν για να ρωτήσουν για αυτό το «ταξίδι». Θέλω ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7

επίσης να μνημονεύσω την άμεση και ιδιαίτερη αντίδραση του Δημήτρη Φατούρου, ο οποίος εργάζεται στον ΟΗΕ στις Βρυξέλες, που μόλις είδε τη Μύρτιδα στην παρουσίαση στο Μουσείο Ακροπόλεως, μου έστειλε γράμμα γνωρίζοντάς μου ότι ο ΟΗΕ την ανακήρυττε «Φίλη της Χιλιετίας», κάτι που μέχρι τότε είχε κάνει μόνο για ζώσες προσωπικότητες… Είμαι γεμάτος από τέτοιες σπάνιες στιγμές …που δεν αφήνουν χώρο για τα δύσκολα!» Από τη Μύρτιδα, στην Αυγή και …. μετά; «Όπως σας είπα, το οικοδόμημα έχει γίνει μεγάλο και αυτό που μπορώ να σας πω τώρα είναι μερικά από τα επιστημονικά προγράμματα που ήδη τρέχουν. Επίκειται η ανάπλαση της τρίτης κόρης, της μικρής Φερέας Ηδύλης, κοριτσάκι περίπου πεντέμισι χρόνων, που βρέθηκε στις Φερές της Μαγνησίας, σε ασύλητο κιβωτιόσχημο μαρμάρινο τάφο του 5ου αιώνα π.Χ. Επίσης οργανώνεται θερινό σχολείο, «Summer School», για να μεταλαμπαδευτεί η εμπειρία και η γνώση της ομάδας μας στις αναπλάσεις προσώπων, που όπως ίσως ξέρετε, μέχρι τώρα γίνονται στο εξωτερικό – εμείς συνεργαζόμαστε με τον Σουηδό γλύπτη Όσκαρ Νίλσον. Επιπλέον, μετά την ανακοίνωσή μας το 2006 για τον αιτιολογικό παράγοντα του μεγάλου λοιμού των Αθηνών κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου, η προσπάθειά μας έχει εστιαστεί στο να φτιάξουμε τον «μικροβιακό χάρτη» της εποχής εκείνης». Ποια συναισθήματα γεννά η επιτυχής έκβαση 8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

μίας τόσο απαιτητικής προσπάθειας; «Για να σας απαντήσω στην ερώτηση αυτή θα πρέπει να μου πείτε πόσες ώρες θα διαρκέσει η συνέντευξή μας! Είμαι τόσο γεμάτος από μοναδικές στιγμές και συναισθήματα που θα μου έπαιρνε πολύ χρόνο να μιλήσω για αυτά. Θα πρέπει να σας μιλήσω για τους μαθητές και τους γονείς τους, για τους επισκέπτες των μουσείων στην έκθεση τη Μύρτιδας, για τους εξαίρετους δασκάλους και καθηγητές των, για τις δημοσιεύσεις στα ΜΜΕ, για την αντίδραση της επιστημονικής Ελληνικής και ξένης κοινότητας, για την αντίδραση φορέων της Ελληνικής πολιτείας και του εξωτερικού, για χίλια πράγματα. Θα αναφερθώ μόνο σε ένα γεγονός που με έχει συγκλονίσει και γοητεύσει. Στις αρχές του 2012 έλαβα ένα e-mail από το Υπουργείο Παιδείας της Αυστραλίας, όπου μου ζητούσαν την άδεια να συμπεριλάβουν στη νέα έκδοση των βιβλίων της Ιστορίας, για τους μαθητές της πρώτης γυμνασίου της Αυστραλίας, την Μύρτιδα και τα ευρήματα για τον αιτιολογικό παράγοντα του Λοιμού των Αθηνών! Η έκπληξή μου ήταν τεράστια, δεν πίστευα στα μάτια μου με αυτό που διάβαζα! Βεβαίως απάντησα θετικά, μου έστειλαν τα δοκίμια για να διορθώσω πιθανά λάθη και μου ανήγγειλαν ότι την 1η Αυγούστου 2012 θα μου στείλουν το βιβλίο της Ιστορίας. Στις 31 Ιουλίου 2012 παρέλαβα το βιβλίο από τις εκδόσεις Πανεπιστημίου Cambridge, ένα μοντέρνο βιβλίο με εξαιρετικό στήσιμο, και με τη διάθεση και προτροπή ο μαθητής να αναζητήσει διαδραστικά τη

γνώση και την πληροφορία. Υπάρχουν περίπου τρεις σελίδες για τη Μύρτιδα και τον Λοιμό, και καταλήγει το κείμενο με αναφορά στο όνομά μου, για να μπορεί ο μαθητής να αναζητήσει αν επιθυμεί και άλλες πληροφορίες. Μπορείτε να φανταστείτε πόσο τιμητικό ήταν αυτό για την επιστημονική μου ομάδα, για το Πανεπιστήμιο Αθηνών, τη χώρα μου κι εμένα προσωπικά, να βρίσκεται η εργασία μας σε βιβλίο της Ιστορίας μαθητών της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας». Άρα, συμπεραίνουμε, η ελληνική επιστημονική κοινότητα μπορεί να αισθάνεται υπερήφανη… «Όταν το 1998 η κυρία Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη με ρώτησε αν μπορούσα να βρω τον αιτιολογικό παράγοντα του λοιμού των Αθηνών, από τη μελέτη του αρχαιολογικού υλικού που μου είχε παραχωρήσει –για την έρευνα που είχα ξεκινήσει στο Πανεπιστήμιο του Bergen σχετικά με την κατατομή των Αρχαιοελλήνων– είχα νιώσει πως κολυμπούσα σε βαθιά νερά, αφού εκείνη την εποχή δεν υπήρχε μελέτη αρχαίου DNA. Επρόκειτο για προσπάθεια τεράστια και πρωτοποριακή για τα παγκόσμια δεδομένα και ειδικότερα για την Ελληνική πραγματικότητα. Το πρώτο που έπρεπε να κάνω, ήταν η δημιουργία μιας ειδικής ερευνητικής ομάδας, με πρωταγωνιστή έναν βιολόγο-γενετιστή. Ήταν εύκολο για μένα να αναζητήσω έναν Νορβηγό, αφού ήμουν στο Bergen για 3,5 χρόνια περίπου και γνώριζα το επιστημονικό επίπεδο τους. Επειδή

πίστευα, πιστεύω και θα πιστεύω στις ικανότητες των Ελλήνων επιστημόνων, η αναζήτηση του ειδικού επιστήμονα έγινε στην Ελλάδα, τον βρήκα δε στο πρόσωπο του οδοντιάτρου-βιολόγου-γενετιστή Χρήστου Γιαπιτζάκη και έτσι άρχισε η συνεργασία μας. Και για εκείνον ήταν άγνωστο πεδίο η ανάλυση αρχαίου DNA, όμως για καλή μας τύχη το 2005 δημοσιεύτηκε η εργασία «Evidence for louse-transmitted diseases in soldiers of Napoleon’s Grand Army in Vilnius», των Raoult D., Drancourt M. κ.ά. Επρόκειτο πραγματικά για επιστημονικό δώρο για εμάς, αφού οι Γάλλοι καθηγητές Λοιμοξιολογίας της Ιατρικής Σχολής της Μασσαλίας, στην εργασία τους για τον προσδιορισμό του αιτιολογικού παράγοντα που αποδεκάτισε την στρατιά του Ναπολέοντα όταν επέστρεφε από τη Μόσχα στο Παρίσι, χρησιμοποίησαν ως υλικό προς ανάλυση τον πολφό των δοντιών των νεκρών στρατιωτών που βρήκαν στη Λιθουανία. Όντας και οι δύο οδοντίατροι, ο Χρήστος Γιαπιτζάκης και εγώ, βρισκόμαστε στον πυρήνα της μεθοδολογίας της έρευνας.! Το πρόβλημά μας ως προς το ερευνητικό πρωτόκολλο που θα χρησιμοποιούσαμε ήδη είχε λυθεί. Ωστόσο, υπήρχε μια μεγάλη διαφορά με τη γαλλική ερευνητική ομάδα, που ήταν η ηλικία του υλικού μελέτης των Γάλλων: εκείνο ήταν περίπου 200 χρόνων και το δικό μας 2500 χρόνων! Ένα χρόνο αργότερα, το 2006, είχαμε τη μεγάλη

χαρά να διαπιστώσουμε με επιτυχία ποιος ήταν ο αιτιολογικός παράγοντας του λοιμού των Αθηνών, και αυτός ήταν ο τυφοειδής πυρετός. Ολόκληρη η επιστημονική έρευνα έγινε στην Ελλάδα, από Έλληνες επιστήμονες, σε ελληνικά εργαστήρια, και μάλιστα χωρίς καμιά οικονομική υποστήριξη στα τεράστια έξοδα του ερευνητικού αυτού έργου. Κανένας συνεργάτης δεν ζήτησε ένα Ευρώ για τις επιστημονικές τους υπηρεσίες, οι πάντες προσέφεραν τις γνώσεις και υπηρεσίες τους αφιλοκερδώς, και ο μόνο που πληρώθηκε ήταν ο Σουηδός γλύπτης που πραγματοποίησε την ανάπλαση. Επίσης αφιλοκερδής ήταν η προσφορά των Ελλήνων συνεργατών και για τη δημιουργία του προσώπου της Αυγής. Αποδείχτηκε για μια ακόμη φορά πως ο Έλληνας μπορεί να μεγαλουργήσει, όπως μεγαλουργεί στο εξωτερικό, αν έχει ηθική υποστήριξη. Μπορούμε να μην καμαρώνουμε που είμαστε Έλληνες;» Στα προσεχή σχέδια της ομάδας του Μανώλη Ι. Παπαγρηγοράκη είναι υλοποίηση μουσειολογικών προτάσεων που θα αφορούν και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, κάτι για το οποίο έχει ήδη υποβληθεί πρόταση χρηματοδότησης στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) και επίσης η σύνταξη του «μικροβιακού χάρτη» της εποχής του Πελοποννησιακού πολέμου. Στα σχέδια των επιστημόνων είναι και η ανάπλαση ενός ανδρός και μίας γυναίκας που έζησαν την ίδια εποχή με την Μύρτιδα.

Είχα αρκετές ερωτήσεις να υποβάλω, αλλά προτίμησα να ζητήσω από τον καθηγητή Μ.Ι. Παπαγρηγοράκη να κλείσει τη συνέντευξη όπως εκείνος ήθελε. Και ιδού η επιλογή του: το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη «Λίγο ακόμα» Λίγο ακόμα θα ιδούμε τις αμυγδαλιές ν’ ανθίζουν τα μάρμαρα να λάμπουν στον ήλιο τη θάλασσα να κυματίζει λίγο ακόμα, να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9

O ΚΑΡΝΑΒΆΛΙΑ ΕΝ ΜΈΣΩ ΧΡΙΣΤΟΥΓΈΝΝΩΝ, ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΆΣ ΚΑΙ ΘΕΟΦΑΝΊΩΝ

10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Του Μπάμπη Γιαννακίδη

O

Στα τέλη του 2016, μετά από πρόταση του Υπουργείου Πολιτισμού, το εθιμικό δρώμενο των “Μωμόγερων” όπως τελείται στα χωριά της Κοζάνης, συμπεριλήφθηκε στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της ‘Αυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (UNESCO).

Όσο παράξενο ή αντιφατικό κι αν φαίνεται στους πολλούς, για τους κατοίκους αρκετών περιοχών της Βόρειας Ελλάδας θεωρείται κάτι οικείο και φυσιολογικό... Κι αυτό χάρη στη δύναμη της παράδοσης που θέλει ένα έθιμο, αυτό των Μωμόγερων ή παραλλαγές αυτού όπως είναι τα Ραγκουτσάρια με αρχαία διονυσιακή καταγωγή να «κουμπώνει» με το πνεύμα και το εορταστικό κλίμα του 12ημέρου των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων. Το έθιμο των Μωμόγερων, γνωστό και ως Μωμόεροι και Μωμοέρια ή Μπομπόγερα, αποτελεί ένα ποντιακό λαϊκό θεατρικό δρώμενο με ρίζες στους προχριστιανικούς χρόνους. Σήμερα το έθιμο αναβιώνει σε διάφορες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας έχοντας την τιμητική του σε οχτώ χωριά της Κοζάνης: Άγιο Δημήτριο, Αλωνάκια, Πρωτοχώρι, Σκήτη, Τετράλοφο, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι και Κομνηνά. Για το περιεχόμενο και την ερμηνεία του εθίμου μας ενημερώνουν μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Δημητρίου, οι οποίοι και παρουσί-

ασαν το έθιμο σε μαθητικό συνέδριο που οργανώθηκε τον περασμένο Μάιο στην πόλη της Κοζάνης. Οι ίδιοι, σε σχετικό άρθρο που έγραψαν στην σχολική τους εφημερίδα “Μαθητική Πυξίδα”, αναφέρουν: “Το δρώμενο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνια και έχει ευετηριακό χαρακτήρα. Οι ρίζες του εθίμου βρίσκονται στους προ-χριστιανικούς χρόνους αλλά οι Πόντιοι του έδωσαν χριστιανικό χαρακτήρα. Η ονομασία του προέρχεται από τις λέξεις μίμος και γέρος που συνδέονται με τις μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών-γερόντων. Παρουσιάζεται η αναγέννηση της φύσης με την αλλαγή του νέου έτους και έχει σκοπό τη σάτιρα. Γίνεται αναπαράσταση της ιστορίας του Κιτί Γοτσά. Παραδοσιακά οι συμμετέχοντες, μασκαρεμένοι, τριγυρνούν στις αυλές των σπιτιών. Οι κύριοι πρωταγωνιστές είναι τρεις: ο γέρος Κιτί Γοτσά, η νύφη και ο αράπης. Το κεντρικό θέμα εστιάζει στην αρπαγή της νύφης από τον Κιτί Γοτσά και την επιστροφή της. Γύρω από αυτούς, σε κυκλική παράταξη, χορεύουν οι Μωμόγεροι

ντυμένοι με παραδοσιακές στολές (φουστανέλα και περικεφαλαία).”

οντας και ανταλλάσσοντας ευχές και πειράγματα με τους οικοδεσπότες. Ο ρογκατσιάρης έχει μαύρο πρόσωπο από το φούμο, καμπούρα και είναι ζωσμένος στην μέση και την πλάτη του με κυπροκούδουνα από τα γιδοπρόβατα. Στα χέρια του κρατά ένα ρόπαλο, σαν όπλο και μ’ αυτό υπερασπίζεται την «μπούλα», την οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της βραδιάς έως και την άλλη μέρα το πρωί, κάποιοι προσπαθούν να κλέψουν. Ο ρογκατσιάρης μαζί με την υπόλοιπη ομάδα ζωσμένοι με τα κυπροκούδουνα κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο θόρυβο, για να εξαφανιστούν όπως λένε οι καλικάντζαροι. Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς και αφού έχουν περάσει απ’ όλα τα σπίτια, μαζεύονται στην κεντρική πλατεία και συνοδεία με χάλκινα, νταούλια και ζουρνάδες στήνουν τρικούβερτο γλέντι. Σε πολλά χωριά των Γρεβενών και του Βοΐου Κοζάνης μπορεί να συναντήσει κανείς την παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς εικόνες και στιγμιότυπα του εθίμου που έλκει τις ρίζες του από τα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια.

τρίτη ημέρα οι εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη παρέλαση των αρμάτων και των μεταμφιεσμένων που είναι οργανωμένοι σε μπουλούκια. Τους καρναβαλιστές συνοδεύουν παρέες μουσικών με πνευστά και χάλκινα προερχόμενες από τις γύρω περιοχές της Μακεδονίας, αλλά και διάσημες μπάντες από τη Σερβία, τη Βουλγαρία και τα Σκόπια.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τα Ραγκουτσάρια που αναβιώνουν σε διάφορες περιοχές της βόρειας Ελλάδας (ραγκούτσια στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης, ρουγκάτσια στην Ημαθία κ.α.). Τα πλέον γνωστά οργανώνονται στο Δήμο Καστοριάς, όπου τις τελευταίες ημέρες του εορταστικού δωδεκαημέρου, η πόλη ζει στους ρυθμούς ενός διονυσιακού τριήμερου γλεντιού και ξεφαντώματος. Τα τελευταία χρόνια τα Καστοριανά Ραγκουτσάρια προσελκύουν πολλούς επισκέπτες, όχι μόνο από την ευρύτερη περιοχή, αλλά και από άλλους νομούς της χώρας. Οι συμμετέχοντες, φορώντας προσωπεία και στολές, συνοδεία χάλκινων μουσικών οργάνων (τρομπέτες, κορνέτα και κλαρίνα) σεργιανούν σε δρόμους και σπίτια, περιπαίζουν τον κόσμο και μαζεύουν δώρα ή “ρόγες” όπως συνήθιζαν να λένε τα δώρα προς τους καρναβαλιστές. Η λέξη προέρχεται από το λατινικό roges, συνώνυμο της λέξης rogacaria,

Οι Μωμόγεροι Του Σπύρου Κουταβά

Τ

ο δρώμενο των Μωμόγερων ξεκινά την επόμενη των Χριστουγέννων και διαρκεί έως και λίγο μετά την εορτή των Φώτων. Οι χορευτικοί θίασοι των Μωμόγερων αποτελούνται από ομάδα νεαρών που είναι οι χορευτές ντυμένοι με παραδοσιακές στολές, οι οποίοι πειθαρχούν στις εντολές και εκτελούν παραγγέλματα του αρχηγού της ομάδας. Επίσης τη νύφη και τον διάβολο ή κάποιον ντυμένο ως γέρο, που κατά τη διάρκεια του δρώμενου προσπαθεί να κλέψει την νύφη. Το κλέψιμο της νύφης είναι κοινό, το συναντά κανείς σε όλους τους θιάσους και τις παραλλαγές του εθίμου και συμβολίζει την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Το περιεχόμενο των παραστάσεων του θιάσου είναι κατά κανόνα κωμικό και ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λάβει και κοινωνικές διαστάσεις. Συνοδεία της ποντιακής λύρας οι Μωμόγεροι γυρίζουν όλες τις γειτονιές του χωριού, χορεύουν και τραγουδούν σε κάθε σπίτι με ευχές για τη νέα χρονιά. Το έθιμο μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τρεις ημέρες και ολοκληρώνεται αφού τα Μωμογέρια περάσουν από όλα τα σπίτια. Τα Ρουγκατσιάρια στην Κοζάνη και τα Γρεβενά Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς λίγο πριν από την αλλαγή του χρόνου στα περισσότερα ορεινά χωριά του Βοΐου Κοζάνης και των Γρεβενών αναβιώνουν τα Ρουγκατσιάρια. Οι νέοι του χωριού, ντυμένοι με παραδοσιακές στολές, ή μεταμφιεσμένοι φορώντας προβιές και κεφάλια ζώων, άλλοι με αυτοσχέδιες μάσκες αλλά με κεντρικό πρόσωπο την «μπούλα», που είναι άντρας μεταμφιεσμένος σε νύφη και τον «ρογκατσιάρη» δηλαδή τον αράπη, περνούν από όλα τα σπίτια πίνοντας, χορεύ-

Τα Ραγκουτσάρια Καστοριάς Μετά τη ρίψη του σταυρού και τον αγιασμό των υδάτων ξεκινούν τα πρώτα μπουλούκια, οι παρέες να εμφανίζονται στους κεντρικούς δρόμους και την πλατεία Ομόνοιας της Καστοριάς. Ανήμερα του Αη Γιαννιού, οι παρέες πηγαίνουν στα σπίτια για «να διώξουν τα κακά πνεύματα» και να παροτρύνουν την οικογένεια να συμμετέχει στο γλέντι. Το βράδυ όλες οι παρέες κατακλύζουν την οδό Μητροπόλεως, με χάλκινα και πνευστά συμμετέχουν σ’ ένα ξέφρενο γλέντι που κρατά μέχρι το πρωί. Για πολλούς αυτή η βραδιά θεωρείται μια από τις πιο χαρακτηριστικές των Καστοριανών Ραγκουτσαριών. Την

Η Πατερίτσα Το πρώτο καρναβάλι της χρονιάς είναι στο Άργος Ορεστικό Καστοριάς και διαρκεί δύο ημέρες. Το κυρίαρχο στοιχείο στην παρέλαση είναι η πολιτική και κοινωνική σάτιρα, διακωμωδείται κάθε κοινωνική έκφανση, ενώ ξεχωριστή θέση στη σάτιρα έχει το έργο και η παρουσία των τοπικών πολιτικών της περιοχής. Ακόμη δεν ξεφεύγουν από την ανατρεπτική σάτιρα των «μπουλουκιών» οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των κατοίκων αυτής της μικρής κωμόπολης. Η σάτιρα είναι αστείρευτη και πολλά θέματα της αντλούνται από την επικαιρότητα, με αποτέλεσμα η παρέλαση να παίρνει κάποιες στιγμές και μορφή πολιτικής επιθεώρησης. Όταν τελειώσει η παρέλαση δεκάδες ορχήστρες με χάλκινα και πνευστά δίνουν το … σύνθημα για να αρχίσει το γλέντι στους δρόμους της πόλης. Στα περισσότερα έθιμα του εορταστικού δωδεκαημέρου οι πρωταγωνιστές είναι μόνο άνδρες και όπως επιτάσσει η παράδοση σε κάποιες περιπτώσεις μεταμφιέζονται σε γυναίκες. Όμως, στο Άργος Ορεστικό σκέφτηκαν ότι πρέπει να υπάρχει και μια μέρα για τις γυναίκες. Έτσι την επόμενη της παρέλασης της Πρωτοχρονιάς όλες οι γυναίκες της πόλης ανεξαρτήτως ηλικίας μεταμφιέζονται και παρελαύνουν στους κεντρικούς δρόμους. Κρατούν στο χέρι τους μια μαγκούρα, «πατερίτσα» για να γλυτώνουν από τα πειράγματα των ανδρών που προσπαθούν να τις αναγνωρίζουν. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 11

Του Αλέξη Ηλιάδη

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ANDREA BONETTI / WWF HELLAS

H φύση μπορεί να ανακάμψει, αν την προστατεύσουμε αποτελεσματικά

ΤΟ ΔΊΚΤΥΟ NATURA 2000 ΕΠΕΚΤΕΊΝΕΤΑΙ 12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

T

Το Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα δίκτυ προστασίας της φύσης της Ευρώπης. Βασίζεται στη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη φύση. Δύο είναι οι κεντρικές Οδηγίες, οι νομοθετικές πράξεις της ΕΕ για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος: η Οδηγία για τους οικοτόπους και η Οδηγία για τα άγρια πουλιά. Αυτές καθορίζουν ποιες περιοχές είναι ιδιαιτέρως σημαντικές και πρέπει να προστατευθούν. Οι περιοχές αυτές ονομάζονται Natura 2000 και χωρίζονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την Οδηγία από την οποία προέρχονται: Τόποι Κοινοτικής Σημασίας και Ειδικές Ζώνες Διατήρησης λέγονται όσες προέρχονται από την Οδηγία για τους οικοτόπους, Ζώνες Ειδικής Προστασίας όσες προέρχονται από την Οδηγία για τα πτηνά. Οι περιοχές Natura 2000 καλύπτουν περίπου το 18% της χερσαίας επικράτειας και περίπου το 6% των θαλασσών της Ευρώπης. Η Ελλάδα πρόσφατα επέκτεινε το Δίκτυο Natura 2000, κυρίως το θαλάσσιο τμήμα του. Όπως λέει στο «Πρακτορείο» η κ. Ιόλη Χριστοπούλου, υπεύθυνη πολιτικής για το φυσικό περιβάλλον της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF Ελλάς, «στην Ελλάδα το χερσαίο κομμάτι του Δικτύου είναι σχετικά πλήρες. Φθάνει –και με τις πρόσφατες επεκτάσεις- στο 28% της χώρας. Η μεγάλη επέκταση που έγινε ήταν στον θαλάσσιο χώρο κι αυτό ήταν σημαντικό γιατί υπήρχαν κενά, που είχαν εντοπιστεί και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τώρα από το 6% των υδάτων της που είχε χαρακτηρίσει η Ελλάδα ως περιοχές Natura, φθάνουμε με τις προτάσεις που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο 22%. Δηλαδή έχουμε μια πολύ μεγάλη επέκταση του Δικτύου. Μεταξύ άλλων εντάχθηκε ο Κορινθιακός Κόλπος, κομμάτια γύρω από την Κρήτη αλλά και το Θρακικό Πέλαγος». Τίθεται όμως συχνά το ερώτημα: οι περιοχές Natura προστατεύονται πραγματικά ή η προστασία τους μένει πολλές φορές στα χαρτιά; «Σίγουρα το πρώτο βήμα είναι ο χαρακτηρισμός» τονίζει η κ. Χριστοπούλου και προσθέτει: «Για την Ελλάδα αυτό ήταν μια εκκρεμότητα. Δεν είχε χαρακτηρίσει αρκετές περιοχές για προστατευόμενα είδη ή για οικοτόπους π.χ. για τα λιβάδια Ποσειδωνίας, δηλαδή για φυτά των θαλασσών μας, που μοιάζουν με φύκια, αλλά που έχουν πολύ μεγάλη αξία και είναι ενδημικά της Μεσογείου, δηλαδή δεν τα βρίσκουμε αλλού στον πλανήτη. Αυτά τώρα εντάχθηκαν. Είναι το πρώτο βήμα ο χαρακτηρισμός. Για να έχουμε πραγματική προστασία αυτό που χρειάζεται είναι διαχείριση, δηλαδή ρύθμιση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων μέσα στις περιοχές. Κι αυτή πρέπει να γίνεται αποτελεσματικά, που σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε ένα σύστημα διοίκησης των προστατευόμενων περιοχών. Επίσης, πρέπει να έχουμε επαρκείς πόρους, όπως και αρκετό προσωπικό και φύλαξη ώστε να ελέγχεται η εφαρμογή των ρυθμίσεων που γίνονται σε αυτές τις περιοχές. Η οργάνωση του συστήματος προστατευόμενων περιοχών είναι πλέον επιτακτική ανάγκη για να διασφαλιστούν τόσο οι παλαιές όσο και οι νέες περιοχές Natura. Ακόμη είναι απαραίτητος ο διάλογος με τους ανθρώπους που ζουν σε αυτές τις περιοχές ή εξαρτώνται από αυτές τις περιοχές, όπως και η συμμετοχή τους στην διαχείριση των περιοχών Natura. Δεν πρέπει να φανταζόμαστε τις περιοχές Natura ως ζώνες αποκλεισμού ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Απλώς αυτές ρυθμίζονται». Υπάρχουν βέβαια και κάτοικοι των περιοχών αυτών που θεωρούν ότι το Δίκτυο Natura 2000 είναι εμπόδιο για την ανάπτυξη. «Σίγουρα δεν είναι» υπογραμμίζει η κ. Χριστοπούλου τονίζοντας ότι «ακόμη και οι Οδηγίες, η βασική νομοθεσία δεν λέει πουθενά πως κάτι απαγορεύεται. Αυτό που ορίζει είναι ότι μπορούν να υπάρχουν δραστηριότητες αρκεί κανείς να μπορεί να δείξει, να εκτιμήσει ότι οι επιπτώσεις τους δεν θίγουν την ακεραιότητα του τόπου. Και αυτό σημαίνει ρύθμιση των δραστηριοτήτων. Οι περιοχές Natura έχουν κάποια χαρακτηριστικά που τις κάνουν να διαφέρουν από τις άλλες. Αυτά πρέπει να τα σεβαστούμε. Να τα προστατεύσουμε. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να τα αξιοποιήσουμε. Όχι βέβαια σε βαθμό που να τα απειλούμε με εξαφάνιση ή καταστροφή. Είναι μια δύσκολη ισορροπία που όμως μπορεί να υπάρξει. Έχουμε χωριά και τουριστικούς προορισμούς μέσα σε περιοχές Natura. Βέβαια δεν επιτρέπεται να γίνουν εκεί τεράστιες βιομηχανικές μονάδες. Αυτές πρέπει να πάνε στον χώρο που έχει οριστεί για βιομηχανικές μονάδες. Το ίδιο οι τεράστιες τουριστικές μονάδες. Μπορούμε όμως να έχουμε, παραδείγματος χάριν, έναν μικρό ξενώνα με μία ταβέρνα, ένα κέντρο ενημέρωσης σε μια προστατευόμενη περιοχή. Μπορούμε να κάνουμε εκδρομές, ξεναγήσεις και να απολαύσουμε προϊόντα της τοπικής παραγωγής της περιοχής που επισκεπτόμαστε». Σίγουρα η φύση καταστρέφεται από τους ανθρώπους με ταχύτατους ρυθμούς, όμως ακόμη αντέχει και αν της δώσουμε την ευκαιρία και τον χρόνο να δράσει θα ανακάμψει. Στον Κορινθιακό Κόλπο, που τα τελευταία χρόνια έχει υποβαθμιστεί πολύ, συνυπάρχουν ακόμη και σήμερα τρία είδη δελφινιών που δεν υπάρχουν πουθενά άλλου στην Ελλάδα μαζί στο ίδιο σημείο. Εξάλλου, με τα μέτρα προστασίας που έχουν ληφθεί, η χελώνα Καρέτα-Καρέτα είναι πλέον λιγότερο απειλούμενη σε σχέση με το παρελθόν, ενώ ανακάμπτουν και κάποιοι πληθυσμοί πτηνών. Και αυτά είναι μόνο μερικά από τα πολλά σημάδια που δείχνουν ότι η φύση μπορεί να ανακάμψει, αν την προστατεύσουμε αποτελεσματικά. Το Δίκτυο Natura 2000 επιτρέπει την αισιοδοξία. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 13

Του Αντώνη Πολυχρονάκη

Πώς τα μικροπλαστικά καταλήγουν στη θάλασσα και τελικά στα κύτταρα

ΜΙΚΡΟΠΛΑΣΤΙΚΌ

ΈΝΑΣ ΑΌΡΑΤΟΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΌΣ ΚΊΝΔΥΝΟΣ 14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Π

Πάνω από οκτώ δισεκατομμύρια τόνοι πλαστικού έχουν παραχθεί παγκοσμίως από την δεκαετία του ΄50, ενώ υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 θα υπάρχουν στις θάλασσες δώδεκα, δηλαδή περισσότεροι από ό, τι τα ψάρια τους! Μόνο το 2015 παρήχθησαν 380 εκατομμύρια τόνοι, δηλαδή εφτά φορές περισσότεροι από την δεκαετία του ΄70. Στην θάλασσα κατέληξαν περίπου τα 13, αφού μόνο ένα μικρό μόνο κλάσμα ανακυκλώνεται, ένα άλλο καίγεται και τα 3/4 καταλήγουν στις λίμνες, τα ποτάμια, τις θάλασσες και τους ωκεανούς, σχηματίζοντας «δίνες» ή τεράστια «πλαστικά χαλιά». Και επειδή το πλαστικό δεν διαλύεται θεωρείται εξίσου μεγάλος κίνδυνος με το διοξείδιο του άνθρακα ... Θα περίμενε κανείς ότι η χρήση της πλαστικής συσκευασίας έχει μειωθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα τελευταία χρόνια, συμβαίνει όμως το αντίθετο. Μεταξύ 2005 και 2015 αυξήθηκε κατά 12%. Συγκεκριμένα αναλογούν 198 πλαστικές σακούλες σε κάθε Ευρωπαίο, εκ των οποίων οι 175 είναι μιας χρήσεως. Οι Έλληνες βρίσκονται στην πρώτη τετράδα (προηγούνται Βούλγαροι, Τσέχοι και Ρουμάνοι), αφού τους αναλογούν 269 και 242 πλαστικές σακούλες αντίστοιχα. Πρωτοπόρες είναι η Δανία και η Φινλανδία με 4 σακούλες μιας χρήσεως ετησίως, και έπονται Ιρλανδία και Λουξεμβούργο με 18 και η Αυστρία με 45. Ακόμα και στην -οικολογικά ευαίσθητη- Γερμανία αναλογούν 70, εκ των οποίων οι 64 μιας χρήσεως, δηλαδή συνολικά καταναλώνονται σχεδόν 6 δισεκατομμύρια ετησίως. «Λίγες» αν σκεφτεί κανείς ότι παγκοσμίως φτάνουν το ένα τρισεκατομμύριο! Βέβαια, η Γερμανία ανακυκλώνει περίπου μια στις δύο και σχεδόν το υπόλοιπο αξιοποιείται ενεργειακά. Αντίθετα, σε Ελλάδα, Πολωνία και Λετονία, καταλήγουν στις χωματερές σε ποσοστό 60%, ενώ όσες δεν ανακυκλώνονται σκορπίζονται στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Eπειδή χρειάζονται έως 500 χρόνια για να διαλυθούν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή / Κομισιόν έχει εκδώσει οδηγία για την μείωση της χρήσης τους σε 40 ετησίως ανά Ευρωπαίο έως το 2025. Η Ελλάδα κατήργησε από την 1η Ιανουαρίου την δωρεάν διάθεση πλαστικής σακούλας, συμβάλλοντας στην προσπάθεια αυτή, των καταναλωτών βέβαια βοηθούντων. Μήπως όμως πρόκειται για μια ακόμα υπερβολή της «κακής» Ε.Ε. η οποία θέλει να ελέγχει τα πάντα, επιβεβαιώνοντας αυτήν την διάχυτη εντύπωση; Φίλη μεν η Κομισιόν, φιλτάτη όμως η αλήθεια. Αλλά ποιά είναι η αλήθεια; Η Γερμανική Ομοσπονδία Περιβάλλοντος (BUND) έχει καταγράψει περισσότερα από 330 θαλάσσια είδη τα οποία τρέφονται με πλαστικά, όπως οι θαλάσσιες χελώνες της Μεσογείου, οι οποίες εκλαμβάνουν τις σακούλες ως μέδουσες, και τα θαλασσοπούλια. Όλων μπλοκάρεται το πεπτικό σύστημα προκαλώντας ειλεό με αποτέλεσμα το θάνατό τους, όπως επίσης και άλλων που τρέφονται με αυτά. Πολλά αυτοστραγγαλίζονται με πλαστικά σκοινιά, πνίγονται από πλαστικά δακτυλίδια για εξάδες μπύρας ή από πλαστικά δίχτυα.... Βέβαια, πρόσφατα ανακοινώθηκε από το Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ ότι τα αμφίποδα «Orchestia gammarellus» (αρθρόποδα μαλακόστρακα) τα οποία αφθονούν στο υγρό στοιχείο, -10.000 ανά τ.μ.-, τρώνε έως και οκτώ πλαστικές σακούλες την ημέρα. Στη συνέχεια όμως, τα γαριδόμορφα αυτά θαλάσσια όντα τις αποβάλλουν διαλυμένες υπό την μορφή μικροπλαστικών. Έτσι, διασκορπίζονται 1,75 εκ. μικροσκοπικές ίνες ή σωματίδια μεγέθους 0,3-5 χιλιοστών σε όλες τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Εάν μάλιστα η πλαστική σακούλα καλύπτεται από βιομεμβράνη (στρώμα από μικροοργανισμούς και ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15

Foto: ZHdK , Gavin Parson, Lindsey Hoshaw , NOAA/PIFSC , Chris Jordan, NOAA

Το φωτεινό νανοσωματίδιο στο κέντρο (φωτ. 1) είναι μικροπλαστικό σε κύτταρο του εντέρου ενός ισόποδου (αρθρόποδο οστρακοειδές μαλακόστρακο).

16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

φύκια), η διάλυση γίνεται τέσσερις φορές ταχύτερα. Οι επιστήμονες του Πλίμουθ είναι πεπεισμένοι ότι υπάρχουν και πολλοί άλλοι τέτοιοι θαλάσσιοι οργανισμοί. Άρα δεν λύνεται το πρόβλημα; Δεν παύει να συντρέχει κάθε λόγος ανησυχίας; Όχι, διότι η φαινομενικά καλή αυτή είδηση είναι τελικά κακή, αφού «τα μικροπλαστικά απειλούν τα οικοσυστήματά μας, διότι έχουν μετατραπεί πλέον σε τροφή θαλάσσιων οργανισμών και μικροοργανισμών. Όσο μικρότερα, τόσο πιθανότερο είναι να τα εκλάβουν ως τροφή. Επίσης, «μαγνητίζουν» χίλιες φορές περισσότερο από το νερό τοξικές ουσίες και χημικά. Συνέπειες όλων αυτών είναι οι διαταραχές της φυσιολογίας τους, η δημιουργία καρκινογενών όγκων και η εξαφάνιση ειδών», κατά την Νάντια Τσίμπαρτ, εμπειρογνώμονα θαλασσών της «BUND». Δεδομένου ότι περισσότερα από πέντε τρισεκατομμύρια κομμάτια πλαστικού και μικροπλαστικού έχουν συσσωρευτεί σε ορισμένες θαλάσσιες περιοχές, ποσότητες έξι φορές μεγαλύτερες του πλαγκτόν, τα συμπεράσματα του Πανεπιστημίου της Ουψάλας μάλλον εντείνουν την ανησυχία. Κατά την Ούνα Λένστεντ, επικεφαλής της έρευνας, η πρόσληψη μικροπλαστικού «αυξάνει την θνησιμότητά των ψαριών, επιβραδύνει την ανάπτυξή τους, τα φονεύει νωρίτερα από την ηλικία αναπαραγωγής τους, αφού ορισμένα το προτιμούν αντί του πλαγκτόν και περιορίζει κατά τέσσερεις φορές την ικανότητα εντοπισμού αρπακτικών». Επίσης«ψάρια που διατράφηκαν με μικροπλαστικά βρέθηκαν νεκρά εντός 48 ωρών. Εάν επηρεάζονται και άλλα είδη με τον ίδιο τρόπο, τότε οι επιπτώσεις στα υδάτινα οικοσυστήματα θα είναι τεράστιες», προειδοποιεί η Σουηδέζα επιστήμονας. Yπάρχει όμως και μια ακόμα πιο ανησυχητική συνέπεια. Μελέτη του καθηγητή Οργανικής Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιου Βαλαβανίδη και της Δρ. Χημείας Περιβάλλοντος & Οικοτοξικολογίας του ΕΚΠΑ Θωμαΐδας Βλαχογιάννη επισημαίνει αφενός μεν ότι «η Μεσόγειος δέχεται παγκοσμίως τη μεγα-

λύτερη ρύπανση από πλαστικά, σε σύγκριση με άλλες θάλασσες», ιδίως όμως ότι «αναλύσεις σε ψάρια και θαλάσσιους οργανισμούς έδειξαν ότι περιέχουν μικροπλαστικές ίνες στο στομάχι τους και στους βιολογικούς ιστούς τους, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι τα μικροπλαστικά σωματίδια εισέρχονται στη διατροφική αλυσίδα και τα οικοσυστήματα». Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξε και το Ινστιτούτο θαλάσσιων ερευνών Αλφρεντ Βέγκνενερ της γερμανικής πόλης Μπρέμερχάφεν. Ο Λαρς Γκούτοφ και Ανγκελα Κέλερ έτρεφαν με μικροπλαστικά μύδια και ισόποδα (αρθρόποδα οστρακοειδή μαλακόστρακα) και παρατήρησαν ότι ενώ «στα πρώτα προκάλεσαν έντονες φλεγμονές, τα ισόποδα τα μετέτρεψαν σε νανοσωματίδια (μετρώνται σε εκατομμυριοστά του χιλιοστού), τα οποία μπορούν πλέον να διαπεράσουν ακόμα και την κυτταρική μεμβράνη και να διεισδύσoυν στα κύτταρα.». Τι θα συμβεί όμως εάν εκατομμύρια τόνων πλαστικού διαλυθούν σε αόρατα νανοσωματίδια και εισχωρήσουν στα κύτταρα θαλάσσιων οργανισμών; Ποιά θα είναι η επίδρασή τους στην υγεία των ανθρώπων; Το «τι προκαλούν τα μικροπλαστικά στο κύτταρο δεν έχει ακόμα ερευνηθεί», διευκρινίζουν οι Γερμανοί επιστήμονες . Θέλοντας να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες, φοιτητές του «Μουσείου βιομηχανικού σχεδιασμού και ψηφιακής επικοινωνίας» της Ζυρίχης σχεδίασαν -για την περιοδεύουσα ανά τον κόσμο έκθεση «Τελικός προορισμός η θάλασσα;»- πλαστικά αντικείμενα του σήμερα όπως θα τα ανακάλυπταν οι αρχαιολόγοι του απώτατου μέλλοντος, σαν ευρήματα της λίθινης εποχής. Κάπως έτσι θα μας βλέπουν ίσως οι απόγονοί μας εξ αιτίας του τρόπου με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στη φύση. Υποτιμητικά. Η Ε.Ε. ίσως τελικά συμβάλλει με τις πρωτοβουλίες της στον οικολογικό εκπολιτισμό μας, αφού είναι και όρος επιβίωσης του ανθρώπου. Μια επίσκεψη στον διαδικτυακό τόπο www. plasticgarbageproject.org, ο οποίος συνοδεύει την έκθεση, με τις εικόνες οικολογικής Αποκάλυψης είναι ίσως πολύ διδακτική.

20 φορές

ΑΥΞΗΘΗΚΕ η χρήση πλαστικών τα τελευταία 50 χρόνια

ΕΛΛΑ∆Α Κάθε χρόνο χρησιµοποιούνται:

4,3 2 300

Η ΓΗ ∆ΕΝ ΑΝΤΕΧΕΙ ΑΛΛΑ ΠΛΑΣΤΙΚΑ Από 1/1/2018 παύει η δωρεάν διάθεση πλαστικών σακουλών από super markets και εµπορικά καταστήµατα

ΩΚΕΑΝΟΙ

150 2025

1 3

ΤΟΝΟΣ

πλαστικών αποβλήτων

+8

ΕΚΑΤ. ΤΟΝΟΙ

πλαστικών αποβλήτων

ΤΟΝΟΙ

ψαριών

πλαστικές

∆ΙΣ. σακούλες πλαστικά

∆ΙΣ. µπουκάλια πλαστικά ΕΚΑΤ. ποτήρια του καφέ

ΕΥΡΩΠΗ 2010

98,6

πλαστικές

∆ΙΣ. σακούλες

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΕ ΕΚΑΤ. ΤΟΝΟΥΣ

400

1120 2050

2015

2

1950

ΕΚΑΤ. ΤΟΝΟΙ

πλαστικών κάθε χρόνο

2050 (σε βάρος)

ΠΛΑΣΤΙΚΟ

>

ΨΑΡΙΑ

12

∆ΙΣ. ΤΟΝΟΙ ΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ έως το 2050

Η ποσότητα αντιστοιχεί σε

35.000

φορές το Empire State Building

| ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2018

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βασίλης Κοριμέντζας

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17

Του Βασίλη Κοριμέντζα

Η ΓΗ ΔΕΝ ΑΝΤΈΧΕΙ ΆΛΛΑ ΠΛΑΣΤΙΚΆ 18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Η

Η πλαστική σακούλα, όπως και όλα τα άλλα πλαστικά (μπουκάλια, ποτήρια, υλικά συσκευασίας) αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης ζωής για περισσότερα από 50 χρόνια, καθώς συνδυάζουν σημαντικές λειτουργικές ιδιότητες με χαμηλό κόστος. Η χρήση τους αυξήθηκε 20 φορές τον τελευταίο μισόν αιώνα και αναμένεται να διπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια, αν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα. Οικολογικές οργανώσεις και περιβαλλοντικοί οργανισμοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, θέτοντας «ζήτημα επιβίωσης» σχετικά με την αλόγιστη χρήση και εξάπλωση της πλαστικής σακούλας, που απειλεί «να βάλει «βόμβα» στα θεμέλια του οικοσυστήματος και της ζωής μας, μετατρέποντας μια σημαντική ανακάλυψη σε εφιάλτη». Με αφορμή την εναρμόνιση της Ελλάδας με την οδηγία της ΕΕ που επιφέρει από 1/1/2018 την παύση της δωρεάν διάθεσης λεπτών πλαστικών σακουλών από σούπερ μάρκετ και εμπορικά καταστήματα, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης τονίζει ότι «οι πλαστικές σακούλες δημιουργούν ανεπανόρθωτες βλάβες και μπορούν να σκοτώσουν ψάρια, θαλάσσιους οργανισμούς και πουλιά, μπορούν να αποδομηθούν και να μολύνουν το πόσιμο νερό και εν τέλει να βλάψουν όλους εμάς. Η καταστροφική τους δύναμη είναι μακράς διάρκειας και κρατά για δεκάδες ή και εκατοντάδες χρόνια!». Μόνο το 2015 στην Ελλάδα, η ετήσια κατανάλωση πλαστικών σακουλών ήταν μεταξύ 242 και 363 τεμαχίων ανά άτομο, ενώ το 2010 σ’ ολόκληρη την Ευρώπη χρησιμοποιήθηκαν 98,6 δισ. πλαστικές σακούλες. Σύμφωνα, εξάλλου, με την Greenpeace, στην Ελλάδα κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται 4,3 δισ. πλαστικές σακούλες, 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια για νερό και αναψυκτικά και 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια του καφέ. Επίσης παράγονται ετησίως έως 300.000 τόνοι πλαστικών συσκευασιών, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτή την ποσότητα ανακυκλώνεται. Έως το 2050 το βάρος των πλαστικών αποβλήτων στους ωκεανούς θα ξεπεράσει το βάρος των ψαριών Ποια είναι όμως η κατάσταση που επικρατεί διεθνώς και πόσο έχει επηρεαστεί ο πλανήτης από τα πλαστικά; Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικών αυξήθηκε από 2 εκατομμύρια τόνους το 1950 σε πάνω από 400 εκατομμύρια τόνους το 2015 και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις θα φθάσει σε 1,12 δισ. τόνους το 2050. Σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων αμερικανικών πανεπιστημίων με επικεφαλής το πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, μέχρι το 2015 οι άνθρωποι είχαν δημιουργήσει –σωρευτικά- 8,3 δισ. τόνους πλαστικών, από 2 εκατ. τόνους το 1950, ενώ η εκτίμηση για το 2050 είναι 34 δισ. τόνοι. Από τους 8,3 δισ. τόνους του 2015, 6,3 δισ. τόνοι έγιναν απόβλητα. Από το σύνολο των αποβλήτων, διαχρονικά, μόνο το 9% ανακυκλώθηκε, 12% αποτεφρώθηκε και 79% συσσωρεύτηκε σε χώρους υγειονομικής ταφής ή στο φυσικό περι-

βάλλον. Εάν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις, σημειώνουν οι επιστήμονες, περίπου 12 δισ. τόνοι πλαστικών αποβλήτων θα βρίσκονται σε χώρους υγειονομικής ταφής ή στο φυσικό περιβάλλον έως το 2050, βάρος που αντιστοιχεί με περίπου 35.000 φορές το Empire State Building. Κάθε χρόνο, τουλάχιστον 8 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών διαρρέουν στον ωκεανό - κάτι που ισοδυναμεί με την απόρριψη του περιεχομένου ενός απορριμματοφόρου στον ωκεανό, κάθε λεπτό, επισημαίνεται σε έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Αν δεν ληφθούν μέτρα, τονίζεται, η ποσότητα αναμένεται να αυξηθεί σε δύο απορριμματοφόρα ανά λεπτό έως το 2030 και τέσσερα ανά λεπτό έως το 2050. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι η πλαστική συσκευασία αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μερίδιο αυτής της διαρροής προς το περιβάλλον. Η πιο πρόσφατη έρευνα εκτιμά ότι σήμερα υπάρχουν πάνω από 150 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων στον ωκεανό. Ο ωκεανός αναμένεται να περιέχει 1 τόνο πλαστικού για κάθε 3 τόνους ψαριών έως το 2025 και έως το 2050 περισσότερο πλαστικό από τα ψάρια (σε βάρος). Απαραίτητη μια νέα οικονομία για τα πλαστικά Η σημερινή «πλαστική» οικονομία έχει μειονεκτήματα που γίνονται όλο και πιο εμφανή, επισημαίνει το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Έπειτα από έναν σύντομο κύκλο πρώτης χρήσης, το 95% της αξίας πλαστικών υλικών συσκευασίας, ή 80- 120 δισ. δολάρια ετησίως, χάνεται από την οικονομία. Σημαντικό μέρος (32%) των πλαστικών συσκευασιών διαφεύγει από τα συστήματα συλλογής, προκαλώντας σημαντικό οικονομικό κόστος, μειώνοντας την παραγωγικότητα ζωτικών φυσικών συστημάτων όπως ο ωκεανός και η αστική υποδομή. Το κόστος τέτοιων εξωτερικών επιδράσεων μετά τη χρήση των πλαστικών συσκευασιών, συν το κόστος που συνδέεται με τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παραγωγή τους, εκτιμάται συντηρητικά στα 40 δισ. δολάρια ετησίως, ποσό που όπως αναφέρει η έκθεση, υπερβαίνει το κέρδος της βιομηχανίας πλαστικών συσκευασιών. Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ τονίζει ότι το γραμμικό πρότυπο κατανάλωσης του τομέα των καταναλωτικών αγαθών αποστέλλει ετησίως αγαθά αξίας άνω των 2,6 τρισ. δολαρίων στις παγκόσμιες εγκαταστάσεις υγειονομικής ταφής και αποτέφρωσης. Με την έκθεσή του υποστηρίζει ότι η μετάβαση σε ένα κυκλικό οικονομικό μοντέλο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια οικονομική ευκαιρία 706 δισ. δολαρίων, εκ των οποίων ένα σημαντικό μερίδιο μπορεί να αποδοθεί στα πλαστικά. Η κυκλική οικονομία βασίζεται σε τρεις κύριες αρχές: τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου, τη βελτιστοποίηση των αποδόσεων των πόρων και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του συστήματος. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 19

Νήσος Γαύδος

(Επαρχία Σελίνου, Νομός Χανίων, Κρήτη)

Γεωγραφικό μήκος

24o 05’ 03.89” E Γεωγραφικό πλάτος

34o 50a’ 48.09” N Υψόμετρο :

345 μέτρα Έκταση :

29,6 τετραγωνικά χιλιόμετρα

Κάτοικοι:

152

(απογραφή 2011)

Ταυτίζεται με την ομηρική Ωγυγία, όπου ο Οδυσσέας εγκλωβίστηκε από την Καλυψώ

ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ ΦΤΑΝΟΥΝ ΣΕ ΚΑΘΕ ΓΩΝΙΑ 20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Το νοτιότερο άκρο της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης

ΤΗΣ ΓΗΣ ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 21

Της Εύης Παπαδοσηφάκη

ΝΈΑ ΖΩΉ ΣΕ ΕΡΕΙΠΩΜΈΝΑ ΚΤΊΡΙΑ 22 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

E

Ένα «πείραμα» που θα δώσει ζωή στα ερειπωμένα κτίρια του κέντρου της Αθήνας μέσα από την αξιοποίησή τους για εμπορική χρήση από μικρομεσαίες λιανεμπορικές επιχειρήσεις έχει ξεκινήσει με πρωτοβουλία του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών (ΕΣΑ) σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής και το Δήμο Αθηναίων. Τα στοιχεία δείχνουν ότι έχει δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος για το κτιριακό απόθεμα του κέντρου της Αθήνας, με απαξιωμένα κτίρια που αυξάνονται ακόμη και σε δρόμους που μέχρι πρότινος θεωρούνταν εμπορικοί, και αυτό υποβαθμίζει το αστικό περιβάλλον και λόγω της υποβάθμισης πολλαπλασιάζονται οι ιδιοκτησίες που εγκαταλείπονται. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ο Εμπορικός Σύλλογος Αθήνας βλέπει ότι υπάρχουν ευκαιρίες για νέες μορφές εμπορικής δραστηριότητας και υποστηρίζει ότι άδεια και ερειπωμένα κτίρια στο κέντρο της πόλης μπορούν να δημιουργήσουν νέες εμπορικές γειτονιές αν μετατραπούν σε πυρήνες δραστηριότητας για μικρομεσαίες λιανεμπορικές επιχειρήσεις. «Κάθε βιτρίνα που φωτίζεται διώχνει την παραβατικότητα και δημιουργεί θέσεις εργασίας», όπως υπογραμμίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθήνας Σταύρος Καφούνης, ο οποίος βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή επικοινωνίας το τελευταίο διάστημα με την Περιφέρεια Αττικής και το Δήμο Αθηναίων προκειμένου να πετύχει την υλοποίηση ενός σχεδίου που προβλέπει ότι θα μπορούν να ενοικιάζουν μεγάλους χώρους μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις με προνομιακούς όρους. Όπως ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο πρόεδρος του εμπορικού συλλόγου της πρωτεύουσας συναντήθηκε ήδη με την περιφερειάρχη Αττικής Ρένα Δούρου, της εξέθεσε την ιδέα του και συμφώνησαν να εξετάσουν τη δυνατότητα να υπάρξει χρηματοδότηση για να χρησιμοποιηθούν ερειπωμένα κτίρια του κέντρου της πόλης για εμπορικούς σκοπούς από μικρού και μεσαίου μεγέθους εμπορικές επιχειρήσεις. Η αύξηση του τουριστικού ρεύματος στην Αθήνα δημιουργεί νέες προοπτικές για το εμπόριο αλλά και γενικότερα για την επισκεψιμότητα του κέντρου, οπότε η μετατροπή άδειων κτιρίων σε «mall» για λιανεμπορικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα δώσει μία νέα ώθηση στην επιχειρηματική δραστηριότητα. Όπως αναφέρει ο κ. Καφούνης, η σκέψη είναι να διαμορφωθεί κατάλληλα ένας μεγάλος χώρος προκειμένου να δραστηριοποιηθούν για περίπου μία διετία, με προνομιακούς όρους, μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ βαθμιαία στόχος είναι αυτοί οι χώροι να μπορούν να λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Μέχρι τώρα δεν έχει επιλεγεί το κτίριο που θα λειτουργήσει πειραματικά αυτή η ιδέα, αλλά η περιοχή που διερευνάται είναι η οδός Σταδίου. Οι συζητήσεις μέχρι τώρα δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει κάποιους είδους χρηματοδότηση για να ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος, Σημειώνεται ότι ο Δήμος Αθηναίων έχει εκπονήσει μελέτη για τα εγκαταλελειμμένα κτίρια ήδη από το 2012, και από το 2013 περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστι-

κής Παρέμβασης που έχουν συνυπογράψει 17 υπουργεία, ενώ παράλληλα έχει καταρτιστεί νομοθετική πρόταση ώστε να γίνει ευκολότερη η παρέμβαση στα 1.800 εγκαταλειμμένα κτίρια του κέντρου της πρωτεύουσας, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και πολλά διατηρητέα -κάποια δημόσια, κάποια ιδιωτικά, γνωστού ή άγνωστου ιδιοκτήτη-, ώστε να διευκολυνθεί είτε η μεταβίβασή τους, είτε η αξιοποίησή, είτε ακόμα η κατεδάφισή τους αν είναι επισφαλή.

50 εκατ. ευρώ για ανακαίνιση 200 παλαιών δημοτικών κτιρίων Ήδη με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και επιδότηση από 35% έως 100%, «τρέχει» το πρόγραμμα του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης που δίνει τη δυνατότητα, στους δήμους να ανακαινίσουν παλιά εγκαταλειμμένα κτίρια. Σύμφωνα με την πρόσκληση του προγράμματος, ο συνολικός προϋπολογισμός είναι 50 εκατ. ευρώ και μέγιστη χρηματοδότηση είναι 2.500.000 ευρώ ανά πρόταση. Στόχος είναι να αξιοποιηθούν και να επανενταχθούν στον ιστό της πόλης για τουριστικούς, πολιτιστικούς σκοπούς αλλά και για επιχειρηματικές δραστηριότητες τα παλιά δημοτικά καταστήματα, όπως βιομηχανικά κτίρια, αποθήκες και σφαγεία, στεγασμένες στοές και αγορές, δικαστικά μέγαρα, δημοτικά λουτρά, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ακόμη και εγκαταλειμμένα «Ξενία» και νοσοκομεία και άλλα κτίρια ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας. Επιλέξιμες είναι οι παρεμβάσεις σε ανενεργά κτίρια ή κτίρια που ένα μικρό ποσοστό της επιφάνειας τους (έως 20%) έχει υφιστάμενη χρήση και με την παρέμβαση θα αποκτήσει χρήση το σύνολο της επιφάνειάς του. Κάθε δήμος δύναται να υποβάλει μια και μοναδική πρόταση χρηματοδότησης για την ανακατασκευή, αναστήλωση αποκατάσταση και επανάχρηση του κτιρίου. Όπως είχε δηλώσει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Αλέξης Χαρίτσης: «Με το πρόγραμμα αυτό, χρηματοδοτούμε την αξιοποίηση του κτιριακού αποθέματος των δήμων. Κτίρια που παρέμεναν αδρανή και επιβάρυναν οικονομικά τους δημότες θα μετατραπούν σε σημαντικές εστίες πολιτιστικής, τουριστικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας αλλά και σε νέες πηγές εσόδων για τους δήμους. Πρόκειται για δράση που συνδυάζει αρμονικά τη διατήρηση και ανάδειξη των τοπικών εμβληματικών κτιρίων με την οικονομική ανάπτυξη, προσαρμοσμένη στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής. Στη νέα προγραμματική περίοδο επικεντρώνουμε σε μικρά και μεσαία έργα στους δήμους όλης της χώρας που αναβαθμίζουν τις υποδομές τους και ενισχύουν τις αναπτυξιακές δυνατότητες των τοπικών οικονομιών. Για τη χρηματοδότηση αυτών των παρεμβάσεων κινητοποιούμε τόσο τους πόρους του ΕΣΠΑ όσο και εκείνους του εθνικού σκέλους του Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων, αναπτύξαμε στοχευμένα χρηματοδοτικά εργαλεία όπως το νέο Ταμείο Υποδομών, ενώ εξασφαλίσαμε και πρόσθετα κονδύλια από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων». ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 23

Του Παύλου Δρακόπουλου

Χτίζουμε «άλλο ένα Παρίσι» στον πλανήτη κάθε πέντε μέρες

K

Κάθε πέντε μέρες στην επιφάνεια του πλανήτη μας προστίθενται τόσα κτήρια που αντιστοιχούν την έκταση του Παρισιού. Έως το 2060 θα κατασκευασθούν νέα κτίρια συνολικής επιφάνειας 230 δισεκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων, με ένα ετήσιο ρυθμό περίπου όσο η δομημένη έκταση της Ιαπωνίας. Αυτό αναφέρει η νέα διεθνής έκθεση για το 2017 (Global Status Report 2017) της Παγκόσμιας Συμμαχίας για τα Κτίρια και τις Κατασκευές (Global alliance for Buildings and Constructions), η οποία προειδοποιεί ότι, καθώς συνεχώς νέα κτίρια και άλλα έργα κατασκευάζονται αδιάκοπα στη Γη, είναι επείγουσα ανάγκη να βελτιωθεί η εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή. Η μελέτη εκτιμά ότι η ενεργειακή ένταση (κατανάλωση ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο δόμησης) πρέπει να βελτιωθεί κατά 30% έως το 2030, αν ο κατασκευαστικός τομέας θέλει να συμβαδίσει με τους στόχους της διεθνούς συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα. Για το σκοπό αυτό, προτείνεται η αυξανόμενη χρήση «έξυπνων» ελέγχων και συσκευών σε ολοένα πιο «έξυπνα» σπίτια, τα οποία θα είναι διαδικτυακά συνδεδεμένα, κάτι που μπορεί να μειώσει κατά 10% την παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας. Η έκθεση αναφέρει ότι η συνολική δομημένη επιφάνεια διεθνώς έφθασε περίπου τα 235 δισεκατομμύρια τετραγωνικά

24 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

μέτρα το 2016 και αναμένεται σχεδόν να διπλασιασθεί έως το 2060 με την προσθήκη κτιρίων άλλων 230 δισ. τ.μ. Οι κάθε είδους κατασκευές εκτιμάται ότι ευθύνονται περίπου για το 39% των συνολικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα διεθνώς. Μεταξύ 2010-2016 η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, της δομημένης έκτασης ανά άτομο και της ζήτησης για ενέργεια συνέβαλαν από κοινού, ώστε να αυξηθεί η κατανάλωση ενέργειας από τα κτίρια διεθνώς τόσο όσο ήταν η συνολική ενεργειακή κατανάλωση της Γερμανίας κατά την ίδια περίοδο. Μεταξύ 2010-2016 οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τα κτίρια και τις άλλες κατασκευές παγκοσμίως αυξήθηκαν κατά σχεδόν 1%, απελευθερώνοντας συνολικά 76 γιγατόνους διοξειδίου. Η έκθεση - σε συνεργασία με τη Διεθνή Επιτροπή Ενέργειας - τονίζει ότι τα κτίρια με σχεδόν μηδενική ενεργειακή κατανάλωση και με μηδενικές εκπομπές «αερίων του θερμοκηπίου» πρέπει να γίνουν το κατασκευαστικό «στάνταρντ» μέσα στην επόμενη δεκαετία. Ως παράδειγμα προς μίμηση αναφέρει το κτίριο μηδενικής ενέργειας Edge στο ‘Αμστερνταμ, που μεγιστοποιεί την πρόσληψη φυσικού φωτός και την παραγωγή ηλιακής ενέργειας, ενώ παράλληλα χρησιμοποιεί «έξυπνες» τεχνολογίες για την κυκλοφορία του αέρα στο εσωτερικό του.

∆ΟΜΗΜΕΝΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ∆ΙΕΘΝΩΣ

ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ

προστίθενται κτίρια όσο η δοµηµένη έκταση της Ιαπωνίας

(συνολικά)

ΚΑΘΕ 5 ΗΜΕΡΕΣ

προστίθενται κτίρια όση η έκταση του Παρισιού

235 δισ. m2

έφθασε το 2016

230 δισ. m2

µε κτίρια αναµένεται να προστεθούν έως το 2060

ΜΕΤΑΞΥ 2010-2016

ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΠΝΙΓΟΥΝ ΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

76

γιγατόνοι CO2

από κτίρια και κατασκευές απελευθερώθηκαν

39% Για το

των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα διεθνώς

εκτιµάται ότι ευθύνονται οι κάθε είδους κατασκευές «Τα κτίρια µε σχεδόν µηδενική ενεργειακή κατανάλωση και µε µηδενικές εκποµπές "αερίων του θερµοκηπίου" πρέπει να γίνουν το κατασκευαστικό "στάνταρντ" µέσα στην επόµενη δεκαετία»

τονίζεται στην έκθεση της Global Αlliance for Buildings and Constructions

Η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας ήταν όση και η συνολική κατανάλωση ενέργειας της Γερµανίας

30% Κατά

έως το 2030

πρέπει να βελτιωθεί η κατανάλωση ενέργειας ανά m2 δόµησης

| ΠΗΓΗ: Έκθεση Global Status Report 2017 | ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Βασίλης Κοριμέντζας

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 25

“Greek taste beyond borders”

Το πρώτο διεθνές συνέδριο για την ελληνική γαστρονομία Tου Χρίστου Καλουντζόγλου

Τα μυστικά της ελληνικής γαστρονομίας αποκαλύπτονται στις 5 Μαρτίου το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όπου φιλοξενείται το πρώτο διεθνές συνέδριο με θέμα τον πλούτο και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μαγειρικής τέχνης στην Ελλάδα.

Π

ρόκειται για ένα συνέδριο με σύνθημα το «Greektastebeyondborders», που φιλοδοξεί να ανοίξει νέους δρόμους για την ελληνική γεύση. Το Πρακτορείο συναντά τον κ. Φίλιππο Κούτρα, που διοργανώνει το συνέδριο, με την πεποίθηση –όπως λέει- ότι «έφτασε η ώρα η ελληνική γαστρονομία και τα προϊόντα μας να κατακτήσουν τη θέση που τους αξίζει στο διεθνές στερέωμα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία θα κερδίσουν όλοι: η χώρα, οι επιχειρήσεις, οι εμπλεκόμενοι φορείς, το ελληνικό brand». Τι είναι λοιπόν, το «Greektastebeyondborders», τον ρωτούμε. «Με επικοινωνιακό moto το “Greek taste beyond borders” το 1st International Hellenic GastronomyConference 2018 έχει ως όραμα να δημιουργήσει ένα ισχυρό network ποιοτικών επιχειρήσεων B2B,με σκοπό την παγκόσμια προβολή τους και κατ’ επέκταση την προβολή του τουριστικού ελληνικού προϊόντος. Το 1st International Hellenic Gastronomy Conference 2018 ενώνει για πρώτη φορά την ελληνική επιχειρηματικότητα στον χώρο της γαστρονομίας και του τουρισμού, μέσω ενός σύγχρονου forum με διεθνή χαρακτήρα», μας απαντά ο κ. Κούτρας. Το συνέδριο διοργανώνεται υπό την αιγίδα των υπουργείων Τουρισμού και Οικονομίας

και Ανάπτυξης, αλλά και της ΠΟΕΣΕ-Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών & Συναφών Επαγγελμάτων, με τη συμμετοχή κορυφαίων προσωπικοτήτων από τον χώρο της γαστρονομίας και του τουρισμού, με στόχο «να τοποθετήσει την ελληνική επιχείρηση και την ελληνική γαστρονομία με μεγάλες αξιώσεις στον παγκόσμιο χάρτη», όπως αναφέρει ο διοργανωτής. «Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό, είναι ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς, προσωπικότητες και εταιρίες, έχουμε ένα κοινό όραμα: να χτίσουμε ένα θεσμό ο οποίος θα μπορέσει να δημιουργήσει δομές εξωστρέφειας και προβολής της Ελλάδας και του τουριστικού και πολιτιστικού προϊόντος της – η γαστρονομία είναι τέτοιο – σε όλες τις Ηπείρους», δηλώνει στο Πρακτορείο ο Φ. Κούτρας, προσθέτοντας ότι «τα οφέλη για τους συνέδρους θα είναι μεγάλα από τη στιγμή που η συμμετοχή θα είναι από 50 χώρες του κόσμου και θα παραστούν σαν ομιλητές πολύ σημαντικές προσωπικότητες της παγκόσμιας γαστρονομίας, όπως και ο Ρώσος Leonid Gelibterman “Memberof the Advisory Board of the United Nations World Tourism Organizations (UNWTO) Gastronomy Network” , μια ισχυρή αναγνωρισμένη προσωπικότητα ειδικού συμβούλου του παγκόσμιου networkτης τουριστικής γα-

στρονομίας, ο οποίος θα κάνει και την εναρκτήρια ομιλία». Για την θεματολογία του συνεδρίου, ο διοργανωτής μας λέει ότι «οι κύριες ενότητες είναι: Ελληνική Γαστρονομία, Παράδοση και Πολιτισμός, Η Σημασία της τοπικής Ελληνικής Κουζίνας στη διεθνή Γαστρονομία, Διατροφολογική αξία της Ελληνικής Γαστρονομίας – Ο πλούτος της Ελληνικής Γης, Η επίδραση της Ελληνικής Γαστρονομίας Στον Τουρισμό, Το σύγχρονο εστιατορικό marketing &management, Τάσεις Marketing και Branding της Ελληνικής Γαστρονομίας, Πώς να δημιουργήσετε ένα ισχυρό Brand Name, Πώς να δημιουργήσετε επιτυχημένες στρατηγικές Μάρκετινγκ, Παραγωγοί και Παγκόσμια Αγορά, Τα μυστικά της επιτυχημένης επιχείρησης από αληθινές περιπτώσεις. Παράλληλα θα γίνουν συζητήσεις για τις νέες τεχνικές και ορίζοντες της ελληνικής γαστρονομίας, για το πώς Έλληνες παραγωγοί δικτυώνονται με εστιατόρια κύρους, τις νέες τεχνικές management εστιατορίων, τους παραγωγούς και την παγκόσμια αγορά, τον οίνος, τονσυνδυασμός της ελληνικής κουζίνας με τη διεθνή, την συμβολή του έλληνα εστιάτορα του εξωτερικού στην ελληνική γαστρονομία, το Consulting εστιατορίων, τις στρατηγικές δικτύωσης και τις ευκαιρίες για Franchise». Η εκκίνηση γίνεται στις 22 Ιανουαρίου στο Ekali Club με συνέντευξη Τύπου, όπου θα συμμετέχουν όλοι οι φορείς και οι προσωπικότητες που υποστηρίζουν την πρωτοβουλία. Για περισσότερες πληροφορίες www. greektastebeyondborders.com

Οι συντελεστές της προσπάθειας: Διεθνείς Chef : Ηλίας Μαμαλάκης , Νταϊάνα Κόχυλα , Κώστας Σπηλιάδης , Βαγγέλης Δρίσκας , Άρης Τσανακλίδης , Γιάννης Μπαξεβάνης , Ντίνα Νικολάου, Μάνος Μακρυγιαννάκης , Γιάννης Στανίτσας , Σταμάτης Τσίλιας , Γιάννης Σολάκης , Ζαν Λουί Καψαλάς , Διονύσης Παπανικολάου , Χρήστος Τζιέρας , Αξιώτης Παράσχος , Γκίκας Ξενάκης , Δημήτρης Κονταράτος , Στέλιος Ιωαννίδης , Ευριπίδης Γκόγκος , Τάσος Ντούμας , Βαγγέλης Μπελτζενίτης . Σύμβουλοι Τουρισμού - Τομέας τουριστικής γαστρονομίας: Γιάννης Γεωργακάκης, Πολυχρόνης Γριβέας , Θεόφιλος Κυρατσούλης , Χριστίνα Πουτέτση , Απόστολος Ελευθερόπουλος.

26 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Η Μποτσουάνα είναι η χώρα με την πιο ξεχωριστή μουσική παγκοσμίως Tου Παύλου Δρακόπουλου

Κάθε χώρα έχει ασφαλώς τη δική της ξεχωριστή μουσική παράδοση. Αλλά ποια χώρα έχει την πιο διακριτή μουσική, και ποιας χώρας οι μουσικές ηχογραφήσεις ξεχωρίζουν περισσότερο από τις άλλες;

Η

Μποτσουάνα, είναι η απάντηση μιας νέας επιστημονικής μελέτης, από μία Ελληνοκύπρια ηλεκτρολόγο μηχανικό και έναν Έλληνα επιστήμονα της πληροφορικής, που χρησιμοποίησαν σύγχρονα τεχνολογικά «εργαλεία» για να συγκρίνουν τις μουσικές παραδόσεις όλου του κόσμου. Οι ερευνητές Μαρία Παντελή και Εμμανουήλ Μπενέτος του Κέντρου Ψηφιακής Μουσικής της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Επιστήμης των Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου, οι οποίοι

έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «PLoS One», ανέλυσαν μουσικές ομοιότητες και διαφορές σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα 8.200 ηχογραφήσεων από παραδοσιακές και λαϊκές μουσικές που προέρχονταν από 137 χώρες. Είναι η πρώτη απόπειρα να πραγματοποιηθεί μια τέτοιου μεγάλου εύρους συγκριτική υπολογιστική ανάλυση στις μουσικές του κόσμου. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές επεξεργασίας σήματος, εξόρυξης και ανάλυσης δεδομένων, καθώς και χωρικής στατιστικής. Διαπιστώθηκε ότι η χώρα που ξεχωρίζει

περισσότερο στη μουσική της, είναι η Μποτσουάνα, καθώς σχεδόν δύο στις τρεις ηχογραφήσεις της (61%) έχουν σαφώς διακριτά μουσικά χαρακτηριστικά. Ακολουθούν σε πρωτότυπο μουσικό «προφίλ» τρεις άλλες αφρικανικές χώρες: η Ακτή Ελεφαντοστού (60%), το Τσαντ (55%) και το Μπενίν (54%). Όσον αφορά τα επιμέρους μουσικά χαρακτηριστικά, το Μπενίν είναι η χώρα με τις πιο ξεχωριστές ηχογραφήσεις από άποψη ρυθμού και αρμονίας, η Γαλλική Γουιάνα από άποψη ηχοχρώματος (τόνου) και η Ζιμπάμπουε από άποψη μελωδίας. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 27

Του Βασίλη Τσεκούρα

«Ιαπωνικό Φιλοδώρημα» Το ότι στην Άπω Ανατολή δεν χρησιμοποιούν μαχαιροπίρουνα, αλλά τσόπτσικ, το ξέρουμε. Δεν φανταζόμασταν, όμως, ποτέ ότι θα πηγαίναμε σε γκαλερί να δούμε έκθεση γλυπτών από τις χάρτινες θήκες τσόπστικ! Και τα έργα ήταν χάρμα οφθαλμών! Ο Γιούκι Τατσούμι (Yuki Tatsoumi), πήγαινε σχολείο και δούλευε σερβιτόρος σε εστιατόριο για να μαζέψει χαρτζιλίκι. Βαρετό ήταν να καθαρίζει τα τραπέζια που άφηναν μαντάρα μετά το γεύμα τους οι πελάτες, αλλά μια μέρα το μάτι του καρφώθηκε σε κάτι περίεργο: μια περίτεχνα διπλωμένη χάρτινη θήκη τσόπστικ που είχε αφήσει στο τραπέζι ένας πελάτης, φεύγοντας. «Τι ενδιαφέρον σχήμα!» σκέφτηκε ο Γιούκι, και το πήρε μαζί του. Μιας και στην Ιαπωνία δεν συνηθίζουν να αφήνουν φιλοδώρημα, ο Γιούκι νόμισε ότι αυτό ήταν ένας τρόπος να πει «ευχαριστώ» ο πελάτης. Μετά, άρχισε να προσέχει περισσότερο, και παρατήρησε ότι κι άλλοι πελάτες συνήθιζαν να κάνουν το ίδιο. Βάλθηκε να τα μαζεύει όλα, κι έτσι ξεκίνησε το πρότζεκτ του. Το οποίο βάφτισε «Ιαπωνικό Φιλοδώρημα».

28 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Του Χρίστου Καλουντζόγλου

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΌ ΠΆΡΚΟ ΖΕΖΙΆΝΓΚ

Mια νέα πύλη εισόδου στην κινεζική αγορά

Διέξοδο στην εξωστρέφεια των ελληνικών μικρο-μεσαίων επιχειρήσεων δίνει η Κίνα ανοίγοντας ακόμη μία πύλη για τους επιχειρηματίες που ενδιαφέρονται να μπουν στην κινεζική αγορά.

Π

ρόκειται για το βιομηχανικό πάρκο της επαρχίας Ζεζιάνγκ, που δημιουργήθηκε για να διευκολύνει εταιρίες από την κεντρική και ανατολική Ευρώπη και λειτουργεί στο πλαίσιο τουCEEC China, της πρωτοβουλίας που ενώνει 16 ευρωπαϊκές χώρες με 500 κινεζικά επιμελητήρια και επαγγελματικές-εμπορικές ενώσεις. Τα εγκαίνια του αχανούς πάρκου, που βρίσκεται στην πόλη Χουντζού, έγιναν παρουσία αντιπροσωπειών από τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και παράλληλα διοργανώθηκε το Σινο-Ευρωπαϊκό επενδυτικό και εμπορικό συνέδριο. Στο συνέδριο συμμετείχε ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Σαγκάη, Βασίλης Ξηρός, ο οποίος επισήμανε ότι ο τουρισμός είναι η βαριά βιομηχανία της Ελλάδας και προσκάλεσε τους Κινέζους να εκμεταλλευθούν τις επενδυτικές ευκαιρίες στη χώρα μας, σε μία περίοδο όπου υπάρχουν πλέον σαφείς ενδείξεις ανάκαμψης της οικονομίας. Μιλώντας στο Πρακτορείο για τις δυνατότητες περαιτέρω σύσφιξης των διμερών σχέσεων, ο Βασίλης Ξηρός απάντησε ότι «οι ελληνικές εξαγωγές στην Κίνα έχουν τη δυνατότητα να αυξηθούν. Οι οικονομικές σχέσεις βρίσκονται σε καλό επίπεδο και έχουν αυξητική τάση και υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο για ανάπτυξη, ιδιαίτερα των εμπορικών εξαγωγών της Ελλάδας στην Κίνα ». Επισήμανε ωστόσο ότι «η Κίνα είναι μια χώρα με πολλές ιδιαιτερότητες, καθώς εμφανίζει πολλές ευκαιρίες, αλλά και πολλούς κινδύνους». Γι αυτό, πρόσθεσε, «χρειάζεται στρατηγική από την πλευρά των ελληνικών εταιριών», διευκρινίζοντας ότι «πρέπει να υπάρχει διαχρονική παρουσία στην Κίνα, επιμονή και φυσικά οι ελληνικές αρχές βρίσκονται εδώ για να βοηθήσουν σε αυτό το εγχείρημα». Ο γενικός πρόξενος της Ελλάδας στη Σα-

γκάη πρόσθεσε ότι «είμαστε χαρούμενοι που έχουμε αρκετές ελληνικές εταιρίες, νέες, δυναμικές εταιρίες από διάφορους χώρους σε αυτή την ελληνική αποστολή στο Χουντζού. Πολλές εταιρίες έρχονται για πρώτη φορά, αλλά ξέρω ότι η εμπειρία που θα αποκομίσουν θα είναι χρήσιμη για το μέλλον. Και όπως είπα πρέπει αυτή η προσπάθεια να έχει συνέχεια». Στο βιομηχανικό πάρκο της επαρχίας Ζεζιάνγκ η Ελληνο-κινεζική Ένωση για την οικονομική, εμπορική και πολιτιστική επικοινωνία διαθέτει πλέον γραφείο υπό τη διαχείριση της εταιρίαςKaperoni BFG, όπου οι ελληνικές εξαγωγικές εταιρίες μπορούν να έρχονται σε επαφή με την κινεζική αγορά και να δειγματίζουν τα προϊόντα τους. Η ελληνική αντιπροσωπεία αποτελείτο από εκπροσώπους εταιριών από τους κλάδους του real estate, της τεχνολογίας και των τροφίμων. Μεταξύ αυτών η Βιομηχανία Εμφιαλώσεων Βίκος, o Ενιαίος Οινοποιητικός Αγροτικός Συνεταιρισμός Σάμου, η εταιρία βιομηχανικών μισθώσεωνMeditarean S.A., η μονάδα παραγωγής φωτιστικών led Sirecled S.A., οι εταιρίες εμπορίας ελαιολάδου Aiolea και Noema, η εταιρία τυποποίησης μελιού Melissence, οι εταιρίες παραγωγής καλλυντικών Fillianna Health-Beauty Care και Bioger, η Business Financial Group Kaperoni, η εταιρία εξαγωγής αγροτικών προϊόντων Nea Star Fruit LTD και η εταιρία διοργάνωσης εκδηλώσεων στην Κεφαλλονιά Cephalonian Wedding Planet. Η Νικολέτα Καπερώνη, επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας δήλωσε ότι για να μπορέσει μία ελληνική εταιρία να ανοίξει την κινεζική αγορά πρέπει να δαπανήσει κεφάλαια για να συντηρεί γραφεία και να απασχολεί υπαλλήλους και δικηγόρο, κάτι που πλέον δεν είναι απαραίτητο, αφού τις υπηρεσίες αυτές εξασφαλίζει η Ελληνο-κινεζική Ένωση, που έχει συνάψει τις απαραίτητες συμ-

φωνίες με τις κινεζικές αρχές. Απευθυνόμενη στους Κινέζους συνέδρους η κυρία Καπερώνη επισήμανε την στρατηγική σημασία της Ελλάδας για τις κινεζικές εταιρίες και τις σημαντικές επενδύσεις που έχουν ήδη κάνει στη χώρα μας εταιρίες - κολοσσοί από την Κίνα, κάτι που αποδεικνύει ότι η Ελλάδα είναι ένας αξιόπιστος εταίρος. Το πάρκο στην επαρχία Ζεζιάνγκ βρίσκεται σε στρατηγικής σημασίας περιοχή, σε ακτίνα περίπου 200 χιλιομέτρων από τη Σαγκάη και το δέλτα του ποταμού Γιανγκτσέ, που είναι η «Μέκκα» του εμπορίου στην ανατολική Ασία. Με την επένδυση στην αποκαλούμενη κοιλάδα επιμελητειακής υποστήριξης η Κίνα αποσκοπεί στην παροχή εγκαταστάσεων και υπηρεσιών στις ευρωπαϊκές εταιρίες με εξαγωγικό προφίλ, που αναζητούν μία ασφαλή πύλη εισόδου στην κινεζική αγορά. Παράλληλα με τη Διάσκεψη των προέδρων Διεθνών Επιμελητηρίων και Ενώσεων που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία Belt and Road, διεξήχθη το Επιστημονικό και Τεχνολογικό Φόρουμ για τη διεθνή συνεργασία και εγκαινιάστηκε το Πάρκο Επιστημών και Καινοτομίας, με στόχο την ενίσχυση της Σινο-ευρωπαϊκής συνεργασίας στους τομείς της καινοτομίας και της πράσινης τεχνολογίας. Στη διάρκεια του φόρουμ πήρε το λόγο ο Γεώργιος Τζόβολος, της εταιρίας Georama, που ασχολείται με τη διαχείριση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, τονίζοντας τις δυνατότητες συνεργασίας της Κίνας με ευρωπαϊκούς οργανισμούς, ιδιαιτέρως στους τομείς της υψηλής τεχνολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η πρωτοβουλία Belt and Road περιγράφεται από τους Κινέζους σαν «ένα τρένο που ξεκινά γεμάτο από την Κίνα και φθάνει στο Λονδίνο, σαν το κεντρικό όχημα της κινεζικής εξωτερικής πολιτικής για τα επόμενα χρόνια».

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 29

Του Αντώνη Βαζογιάννη

40 ΧΡΟΝΙΑ RALLY DAKAR

Η ΜΕΓΑΛΎΤΕΡΗ ΔΟΚΙΜΑΣΊΑ ΑΝΘΡΏΠΩΝ ΚΑΙ ΟΧΗΜΆΤΩΝ 30 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Σ

Συναντώντας τον Ειρηνικό Ωκεανό, τους απαιτητικούς αμμόλοφους του Περού και για πέντε ημέρες την Λα Παζ, σε υψόμετρο μεγαλύτερο των 3.500μ. έως και 4.500 μέτρα, ξεκινάει το προσεχές Σάββατο η διαδρομή του 40ο Rally Dakar. Δίχως άλλο ένας από τους δυσκολότερους αγώνες με μηχανοκίνητα οχήματα, αφού από τα 9.000 χιλιόμετρα της διαδρομής, τα 5.000 είναι ειδικές. Μία δοκιμασία ανοικτή σε ερασιτεχνικές και επαγγελματικές συμμετοχές, με τους ερασιτέχνες συνήθως να αποτελούν σχεδόν το 80% των συμμετεχόντων, που σε κάθε στάδιο του αγώνα, θα πρέπει να καλύπτουν από μικρές αποστάσεις μέχρι 800-900 χιλιόμετρα την κάθε ημέρα. Η εκκίνηση του μεγάλου αγώνα, που φιλοξενείται για δέκατη διαδοχική χρονιά στη Νότια Αμερική, είναι στη Λίμα και, αφού τα μηχανοκίνητα οχήματα, περάσουν από τρεις χώρες, Περού, Βολιβία και Αργεντινή, για πρώτη φορά, ο τερματισμός είναι προγραμματισμένος στην Κόρδοβα μετά από 14 ημέρες. Η πόλη αυτή θα αντικαταστήσει το Μπουένος Άιρες, που ήταν συνήθως η τελευταία στάση του Dakar από το 2009. Θα είναι η πέμπτη φορά σε 10 χρόνια που η διαδρομή δεν τερματίζεται στην πρωτεύουσα της Αργεντινής. Ο επίπονος αγώνας, αποφασίστηκε να ξεκινήσει λίγες ημέρες μετά το νέο έτος, προκειμένου οι Ευρωπαίοι που θα συμμετάσχουν να μπορέσουν να περάσουν, τις γιορτές με τις οικογένειές τους.

Tο Rally Dakar, που διοργανώνεται από τον Amaury Sport Organization, ονομαζόταν «Rally Paris-Dakar», «Paris- Dakar» ενώ σήμερα φέρει απλώς την ονομασία «Rally Dakar». Πριν από 40 χρόνια, τον Δεκέμβριο του 1978, ξεκίνησε ο διάσημος αγώνας, ένα χρόνο μετά την απώλεια, στην έρημο Ténéré, του Γάλλου μοτοσικλετιστή, Τιερί Σαμπίνε, οραματιστή και ιδρυτή της διοργάνωσης, που επέμενε ότι η έρημος είναι το σωστό μέρος για τακτικό Rally. Στην έναρξη στο Παρίσι, συμμετείχαν 182 οχήματα , για ένα ταξίδι 10.000 χιλιομέτρων, έως την στην πρωτεύουσα της Σενεγάλης, Ντακάρ . Ο Γάλλος Σιρίλ Νεβέ, ήταν ο πρώτος νικητής του αγώνα, οδηγώντας μια μοτοσικλέτα Yamaha . Η διοργάνωση αυξήθηκε ραγδαία, με 216 αυτοκίνητα να ξεκινούν το 1980 και 291 το 1981. Μέχρι και το 2007, ο αγώνας εξελισσόταν κυρίως στην Αφρική. Όμως λίγες μόλις ώρες πριν την εκκίνηση του αγώνα, την Παρασκευή 4.1.2008, οι διοργανωτές του Dakar 2008, ανακοίνωσαν επίσημα την ματαίωση του αγώνα, για λόγους ασφαλείας μετά από τρομοκρατικές απειλές. Οκτώ από τις φάσεις του Rally θα διεξάγονταν στη Μαυριτανία, όπου όμως δολοφονήθηκαν τέσσερις Γάλλοι τουρίστες. Το Φεβρουάριο του 2008 αποφασίστηκε ότι η διοργάνωση του 2009 θα διεξαχθεί στην Αργεντινή και στη Χιλή, με εκκίνηση και τερματισμό το Μπουένος Άιρες. Στην διάρκεια της διοργάνωσης του 2011, που ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου και ολοκληρώθηκε στις 16 του ίδιου μήνα, σκοτώθηκαν 4 άνθρωποι, φτάνοντας τον συνολικό αριθμό των θυμάτων του Rally σε 63. Οι τέσσερις μεγάλες ανταγωνιστικές ομάδες στο Ντακάρ είναι οι μοτοσικλέτες, τα τετρακίνητα, η κατηγορία των αυτοκινήτων (που κυμαίνονται από τα buggies μέχρι τα μικρά SUV) και η κατηγορία των φορτηγών . Το έδαφος που διασχίζουν οι αγωνιζόμενοι είναι πολύ πιο δύσκολο από αυτό στα συμβατικά Rally και τα οχήματα που χρησιμοποιούνται είναι πραγματικά οχήματα εκτός δρόμου και όχι τροποποιημένα οχήματα παντός εδάφους. Πολλοί είναι οι κατασκευαστές οχημάτων, χρησιμοποιούν τον αγώνα ως δοκιμαστικό για να αποδείξουν την ανθεκτικότητα των οχημάτων τους. Στο Rally Dakar 2018 , είναι 525 εγγεγραμμένοι συμμετέχοντες, 54 διαφορετικών εθνικοτήτων, από τους οποίους οι 78 θα κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση, ενώ μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι θα αγωνιστούν 111 γυναίκες. Θα υπάρχουν 337 οχήματα στον αγώνα, από τα οποία 190 είναι μοτοσυκλέτες. Στην κατηγορία των αυτοκινήτων υπάρχουν 105 οχήματα και 42 φορτηγά. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 31

Της Τάνιας Μαντουβάλου

Γυρίστε τη ζυγαριά στο 2017…

Πως θα κάψω γρήγορα το λίπος των κουραμπιέδων;

Ποδήλατο τρέξιμο ή HIIT; Το ερώτημα ταλανίζει πολλούς εγκεφάλους μετά τις γιορτές, καθότι η γρήγορη καύση λίπους, καθίσταται τώρα πιο αναγκαία, παρά ποτέ. Οι τρεις μορφές άσκησης είναι οι πιο δημοφιλείς για χάσιμο βάρους και κάψιμο λίπους, καθώς και για βελτίωση της καρδιοαναπνευστικής ικανότητας, αλλά και της φυσικής κατάστασης.

Τρέξιμο Τώρα που οι γιορτές έφτασαν στο τέλος τους και επανερχόμαστε σιγάσιγά στους ρυθμούς της καθημερινότητας, πιθανόν να διαπιστώσουμε ότι η ξενοιασιά των προηγούμενων ημερών μας «δώρισε» 1-2 παραπανίσια κιλά. Μια διαπίστωση που πολλούς μπορεί να τους αγχώσει, ωστόσο στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν χρειάζεται πανικός. Η Κωσταλένια Καλλιανιώτη MSc κλινικός διαιτολόγος-διατροφολόγος μας προτείνει ορισμένες διορθωτικές κινήσεις που μπορούν να μας βοηθήσουν να επανέλθουμε στο προεόρτιο βάρος μας: - Μην κάνετε σπασμωδικές κινήσεις: Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και μην καταφύγετε σε δίαιτες «αστραπή» ή περίεργες αποτοξινώσεις. Το ιδανικότερο για να βοηθήσετε το σώμα σας να ανακάμψει είναι ένα μεσογειακό στυλ διατροφής, με έμφαση στα τρόφιμα ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, το ψάρι και τα light γαλακτοκομικά.

- Ακολουθήστε μικρά και συχνά γεύματα: Για να μην επιβαρύνετε άλλο το πεπτικό σας σύστημα αλλά και για να βοηθήσετε το βάρος σας να επανέλθει, θα πρέπει να μειώσετε τις μερίδες και να δομήσουμε σωστά τα γεύματά σας μέσα στην ημέρα, τρώγοντας μικρές ποσότητες ανά 3 περίπου ώρες.

- Περιορίστε τα κορεσμένα λιπαρά: δεδομένου ότι τις προηγούμενες ημέρες υπήρξε κατανάλωση κόκκινου κρέατος, τυριών αλλά και βουτύρου λόγω των γλυκών, θα πρέπει να εμπλουτίσετε το διαιτολόγιό σας με άπαχη πρωτεΐνη (πχ, ψάρι) καθώς και μονο- και πολυακόρεστα λιπαρά (ξηροί καρποί, ελαιόλαδο).

- Ενυδατωθείτε: το αλκοόλ που κατά κανόνα είχε την τιμητική του το προηγούμενο διάστημα θα πρέπει να περιοριστεί και να δοθεί έμφαση στην επαρκή πρόσληψη υγρών, κυρίως μέσω του νερού αλλά και μέσω άλλων μη αλκοολούχων ροφημάτων (χυμοί, αφεψήματα).

- Απομακρύνετε τα υπολείμματα των γλυκών: μελομακάρονα, κουραμπιέδες και δίπλες καλό είναι να μην βρίσκονται στο οπτικό σας πεδίο γιατί σίγουρα θα σας ωθήσουν σε παρεκτροπές. Μπορείτε να τα χαρίσετε σε συγγενείς ή φίλους ή ακόμη και να τα χρησιμοποιήσετε για να ετοιμάσετε συνταγές για τα παιδιά σας (πχ, τσιζκέικ με τυρί κρέμα light και βάση από μελομακάρονα). Ας μην ξεχνάμε, ότι η σωματική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική με τη σωστή διατροφή. Φροντίστε λοιπόν –στο πλαίσιο της νέας χρονιάς- να υιοθετήσετε κάποιο είδος συστηματικής άσκησης.

32 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Μια μέση τιμή για το τρέξιμο είναι 500 θερμίδες σε 40 λεπτά για άντρα ο οποίος ζυγίζει 70kg, ενώ ο ίδιος άνθρωπος στον ίδιο χρόνο με το ποδήλατο θα έκαιγε 400. Άρα το τρέξιμο, καίει περισσότερες θερμίδες, αφού σύμφωνα με τους ειδικούς ενεργοποιούνται περισσότερες μυϊκές ομάδες.

Ποδήλατο

Το ποδήλατο από την άλλη είναι καλύτερο για αρχάριους και κυρίως υπέρβαρους, γιατί, αφενός δεν επιβαρύνει της αρθρώσεις, αφετέρου διευκολύνει τον ασκούμενο να περάσει γρηγορότερα σε προγράμματα υψηλότερης έντασης και συνεπώς να κάψει περισσότερες θερμίδες. Το ποδήλατο, σε σχέση με το τρέξιμο ενδυναμώνει λίγο περισσότερο τον τετρακέφαλο και ειδικότερα τον έσω πλατύ μυ και βελτιώνει την κινητικότητα της άρθρωσης του ισχίου.

Hit Το HIIT (High Intensity Interval Training) είναι ένα είδος γυμναστικής που σύμφωνα με τους πιο προχώ γυμναστές έχει εκπληκτικά αποτελέσματα στην καύση λίπους. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει κοιλιακούς, push ups, επικύψεις, καθίσματα και άλλες ασκήσεις που εκτελούνται η μία μετά την άλλη με πολύ μικρά ενδιάμεσα διαλείμματα. Καθημερινή άσκηση 20-30 λεπτών φτάνουν για θεαματικά αποτελέσματα σε λίγες μόλις εβδομάδες. ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΙΠΣ -Αν αποφεύγετε τα βάρη γιατί νομίζετε ότι δεν σας βοηθούν να χάσετε κιλά και κάνετε εξαντλητική δίαιτα συνδυάζοντας τη μόνο με αερόβια άσκηση, το μόνο που θα καταφέρετε είναι να οδηγήσετε τον οργανισμό σας

σε σημαντική απώλεια μυϊκού ιστού και να μειώσετε το μεταβολισμό σας. Ως εκ τούτου αερόβια προπόνηση και βάρη πάνε «πακέτο» στο αδυνάτισμα.

-Μην κάνετε υπερβολές στην προπόνηση. Οι υψηλές εντάσεις κουράζουν εύκολα τον οργανισμό και καταπονούν το σώμα μυοσκελετικά. Το σωστό αδυνάτισμα για καύση λίπους απαιτεί εκγύμνανση σε μέτριες εντάσεις και για αρκετό χρονικό διάστημα, δηλαδή πάνω από 20 λεπτά.

-Οι άπειροι κοιλιακοί δεν «ρίχνουν» το σωσίβιο. Για να κάψετε το λίπος που συσσωρεύεται στην κοιλιακή χώρα, θα πρέπει να ακολουθήσετε ένα αερόβιο πρόγραμμα άσκησης σε συνδυασμό με την κατάλληλη διατροφή.

ΚΑΝ’ ΤΟ ΝΑ ΣΥΜΒΕΙ ΦΕΤΟΣ Μια νέα χρονιά ξεκινά και η ψυχοθεραπεύτρια Δρ Φαίδρα Λογοθέτη σάς προτείνει να φορέσετε τη χαρά και να πραγματοποιήσετε τα όνειρά σας! Σε αυτό το ημερολόγιο θα βρείτε αισιόδοξα μηνύματα που θα σας αφυπνίσουν και φράσεις που μπορεί να βελτιώσουν τη δική σας ζωή. Η ευτυχία μας εξαρτάται κατά ένα μεγάλο μέρος από τους συνταξιδιώτες που έχουμε στο ταξίδι της ζωής και αυτό το ημερολόγιο είναι ο δικός σας ελπιδοφόρος συνταξιδιώτης για το 2018!

Από τον πρόλογο της συγγραφέως Σε εποχές που οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται σε αυτοαμφισβήτηση, ανησυχία, θυμό και ένα αίσθημα αναζήτησης σκοπού στη ζωή, οι μικρές καθημερινές φράσεις έμπνευσης είναι απαραίτητες για να σας υπενθυμίσουν ότι υπάρχουν πάντα καλύτεροι τρόποι να ατενίζει κανείς τη ζωή. Ό,τι είναι γραμμένο σε αυτό το ημερολόγιο θέλει να σας περάσει το μήνυμα ότι, παρά τις δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίσατε έως τώρα, το 2018 αξίζει να φορέσετε τη χαρά και την ευτυχία!

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 33

EPA/ DIVYAKANT SOLANKI

φωτορεπορτάζ

Ο Κλόουν Μπιζού Ναϊρ, πίσω από την κουίντα, παρακολουθεί τους συναδέλφους του στο τσίρκο Rambo, στη Μουμπάι της Ινδίας. Ο Μπιζού Ναϊρ είναι 47 χρόνων, γεννήθηκε στην Κεράλα και έχει περάσει όλη τη ζωή του στο τσίρκο. Όταν ήταν μικρό παιδί εγκατέλειψε την οικογένειά του στο χωριό Τριβεντραμπουράμ της Κεράλα και πήγε στην Μουμπάι, κυνηγώντας τα όνειρά του. Καθώς περιφερόταν στην ινδική μεγαλούπολη βρέθηκε σε ένα τσίρκο, όπου ζήτησε να του δώσουν δουλειά. Έτσι βρέθηκε να κόβει εισιτήρια στην είσοδο του τσίρκου. Θαύμαζε τους κλόουν και ήθελε να κάποια στιγμή να βρεθεί στη σκηνή, βαμμένος κι ο ίδιος ως κλόουν. Σε ηλικία 18 ετών του δόθηκε η ευκαιρία να κάνει την πρώτη παράστασή του ως κλόουν κι έκτοτε δεν έχει βρεθεί ούτε μία μέρα μακριά από το τσίρκο. Λέει πως προσπαθεί κάθε μέρα να βελτιώνει την τεχνική του, παρακολουθώντας από βίντεο τις παραστάσεις των κλόουν που θαυμάζει. Ο Μπιζού Ναϊρ, δεν μετανιώνει παρά μόνο για ένα πράγμα στη ζωή του: που δεν πήγε στο σχολείο. Γι αυτό και όταν έγινε πατέρας, επέμεινε πως τα παιδιά του πρέπει να μορφωθούν. Η οικογένειά του ζει στην Κεράλα, όπου τα δύο παιδιά του πηγαίνουν στο σχολείο, ενώ ο ίδιος ταξιδεύει συχνά, ακολουθώντας το τσίρκο.

34 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Δ

ιαβασμένος από χιλιάδες αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, αγαπημένος των τοκ σόου και της Όπρα Γουίνφρεϊ, τιμημένος με διάσημα λογοτεχνικά βραβεία, όπως και με κριτικές που σπεύδουν να αποθεώσουν κάθε καινούργιο του έργο: αυτός είναι ο πολύς Τζόναθαν Φράνζεν, που έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό Time τον Αύγουστο του 2010 με τον άκρως κολακευτικό χαρακτηρισμό «Ο μεγάλος αμερικανός μυθιστοριογράφος», και εξακολουθεί μέχρι τις ημέρες μας να συγκινεί τις πιο διαφορετικές κα τ η γ ο ρ ί ε ς α να γ νω σ τ ώ ν. Το μυθιστόρημα το οποίο εκτίναξε τον Φράνζεν στις προτιμήσεις του αναγνωστικού κοινού και των κριτικών είναι Οι διορθώσεις, που κυκλοφόρησαν πρόσφατα σε μετάφραση Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη από τις εκδόσεις Ψυχογιός (το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτη φορά στα ελληνικά το 2002 σε μετάφραση Αλέξη Εμμανουήλ από τις εκδόσεις Ωκεανίδα). Η ιστορία την οποία ξετυλίγει ο Φράνζεν στις Διορθώσεις είναι η ιστορία μιας οικογένειας από τις Μεσοδυτικές Πολιτείες της Αμερικής. Ξεκινώντας από τον τόπο όπου γεννήθηκαν τα τρία παιδιά του ζεύγους Λάμπερτ (ο Γκάρι, ο Τσιπ και η Ντενίζ) και φτάνοντας μέχρι τις ανατολικές ακτές και τη Λιθουανία, ο συγγραφέας μιλάει για έναν κόσμο που πεθαίνει και ταυτοχρόνως γεννιέται εξαρχής από την τέφρα του. Ο παλιός κόσμος είναι ο κόσμος των γονιών: ο αυταρχικός πατέρας, ο οποίος θα ταλανίσει με τη δύστροπη προσωπικότητά του τη γυναίκα, την κόρη και τους δυο γιους του μέχρι και την ημέρα που θα πεθάνει, αποτελεί θύμα της μεταβιομηχανικής εποχής. Παλιός σιδηροδρομικός, δεν θα προσαρμοστεί ποτέ στα νέα δεδομένα και θα βουλιάξει σε μια κατάσταση προοδευτικής παραίτησης και παράλυσης. Και οι οικογενειακοί γόνοι, όμως, που αναζητούν άλλες λύσεις για τη ζωή τους, δεν τα καταφέρνουν εντέλει καλύτερα. Ο Γκάρι είναι επιτυχημένος χρηματομεσίτης, αλλά αγωνίζεται να πείσει τη γυναίκα του πως δεν πάσχει από κατάθλιψη. Ο Τσιπ χάνει τη θέση του στο πανεπιστήμιο ύστερα από μια καταγγελία για σεξουαλική παρενόχληση και ξανοίγεται σε ύποπτες επιχειρήσεις στην πρώην κομμουνιστική Ευρώπη.

ΒΙΒΛΙΟ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΕΣΟΔΥΤΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗ ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ Τoυ Βαγγέλη Χατζηβασιλείου Και η Ντενίζ εγκαταλείπει την πολλά υποσχόμενη καριέρα της ως σεφ, για να παραδοθεί στις αδιέξοδες αμφισεξουαλικές της περιπέτειες. Κι όταν η οικογένεια κατορθώνει μετά από άπειρες προσπάθειες να ξαναβρεθεί στο πατρικό σπίτι για τη γιορτή των Χριστουγέννων, το αποτέλεσμα αποδεικνύεται απολύτως καταστροφικό. Κανείς δεν συνεννοείται με κανέναν και όλοι καταρρέουν υπό την πίεση των προσωπικών τους ανεκπλήρωτων.

Ο Φράνζεν κάνει λόγο από τη μια πλευρά για μιαν Αμερική η οποία δεν μπορεί να ξεπεράσει τις εσωτερικές της αντιφάσεις και από την άλλη για μιαν Ευρώπη η οποία αντικαθιστά το κομμουνιστικό της παρελθόν με έναν αδηφάγο καπιταλιστικό εφιάλτη. Όσο για τους χαρακτήρες του, είναι δουλεμένοι με μαεστρία και σε μεγάλο βάθος: από τα παιδικά τους χρόνια μέχρι τις δυσκολίες του ενήλικου βίου τους, ο οποίος έχει παρόλα αυτά, έστω και την τελευταία στιγμή, τη δυνατότητα να διορθωθεί και να αλλάξει. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 35

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Ο Γλάρος του Τσέχοφ στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά «Ο Γλάρος» του Τσέχοφ παρουσιάζεται στην Κεντρική Σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά, σε απόδοση σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, με τους Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και Νίκο Κουρή στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ημέρες και Ώρες παραστάσεων: Τετ – Πεμ - Παρ: 20.30 Σαβ: 17.30 & 21.00 Κυρ: 19.00 Εισιτήρια από 15 έως 30 ευρώ.

«Τέχνη στο χαρτί _ χαρτί στην τέχνη» Εικαστική έκθεση στο Ιστορικό Αρχείο ΠΙΟΠ Στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) εγκαινιάστηκε η εικαστική έκθεση «Τέχνη στο χαρτί_χαρτί στην τέχνη», στο Ιστορικό Αρχείο του, στον Ταύρο. Το χαρτί, το συνηθέστερο υπόβαθρο των αρχείων, χρησιμοποιείται από τους εικαστικούς καλλιτέχνες ως μέσο έκφρασης και ως βασικό υλικό των έργων τους. Οι καλλιτέχνες αξιοποιούν τη χάρτινη ύλη διπλώνοντάς την, πλάθοντας σχήματα, δημιουργώντας όγκους, ενώνοντας διαφορετικές ποιότητες χαρτιού και συνδυάζοντας υφές, καταδεικνύοντας έτσι την πολλαπλότητα της φύσης και των χρήσεων του χαρτιού. Τα χάρτινα έργα τέχνης, περίοπτα, ανάγλυφα, επιπεδοανάγλυφα, διάτρητα ή ζωγραφισμένα, παρουσιάζονται ως εντυπωσιακοί όγκοι με περισσή πλαστικότητα και διαμορφώνουν έργα γλυπτικής, μικρογλυπτικής ή εφαρμοσμένης τέχνης. Οι εικαστικές επεμβάσεις μεταμορφώνουν τη χάρτινη επιφάνεια και της δίνουν διαφορετική υλικότητα και μορφή, μεταβάλλοντάς την

36 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

σε μοναδικό έργο τέχνης. Συμμετέχουν οι εικαστικοί καλλιτέχνες Γεωργία Γκρεμούτη, Μαρία Γρηγορίου, Μαρία Μάστορη, Ζωή Κεραμέα, Εύη Καζάκου, Μαριγώ Κάσση, Γιάννης Παπαδόπουλος και η καλλιτεχνική ομάδα της Αριάδνης Περράκη. Επιμέλεια έκθεσης: Λουiζα Καραπιδάκη, ιστορικός τέχνης. Διάρκεια έκθεσης: έως 21 Φεβρουαρίου 2018. Ώρες λειτουργίας: Δευτ.-Παρ.

9:00-17:00. Είσοδος ελεύθερη. Ιστορικό Αρχείο ΠΙΟΠ Δωρίδος 2 & Λεωφόρος Ειρήνης 14, Ταύρος Τ.: 210 3418051 www.piop.gr

Δύο Έλληνες στο Παρίσι του 19ου αιώνα Μέγαρο Μουσικής – 11 Ιανουαρίου 20.30 Camille Marie Stamaty (18111 8 7 0 ) κα ι M a r io Fo s ca r i n a Damaschinó (1840 -1889): ένας διάσημος στον καιρό του πιανίστας και παιδαγωγός (δάσκαλος του Saint-Saëns, μεταξύ πολλών άλλων) και μια ταλαντούχα και άδικα παραγνωρισμένη γυναίκα συνθέτρια, ελληνικής καταγωγής και οι δύο, έζησαν και σταδιοδρόμησαν στο κέντρο της ευρωπαϊκής μουσι-

κής σκηνής που ήταν το Παρίσι του 19ου αιώνα. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στις συνθέσεις τους και συμπληρώνεται με έργα των Gabriel Fauré, Emmanuel Chabrier, Robert Schumann, Camille Saint-Saëns, με τους οποίους συναναστράφηκαν στη διάρκεια της ζωής τους. Εισαγωγική ομιλία από τον Γιώργο Β. Μονεμβασίτη Ντιάνα Βρανούση πιάνο.Εισιτήρια από 7 έως 15 ευρώ.

«Οι παραθεριστές» του Γκόρκι στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Οι παραθεριστές του Μαξίμ Γκόρκι παρουσιάζονται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, σε σκηνοθεσία Μαρίας Μαγκανάρη. Ερμηνεύουν: Κλήμης Εμπέογλου, Ιωσήφ Ιωσηφίδης, Γιώργος Κατσής, Βίκυ Κατσίκα, Μαρία Παρασύρη, Ανδριάνα Χαλκίδη. Παραστάσεις για το κοινό: Σάββατο & Κυριακή | 19:00. Παραστάσεις για σχολεία: Πέμπτη & Παρασκευή | 11:00. Εισιτήρια από 5 έως 12 ευρώ.

Ο «Μάρτυρας» στον Πολυχώρο Vault Η εποχή των παγετώνων στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού Οι επισκέπτες της νέας διαδραστικής έκθεσης, «ICE AGE. ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΓΕΤΩΝΩΝ» που πραγματοποιείται στον «Ελληνικό Κόσμο» του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, θα ζήσουν μια μοναδική εμπειρία, καθώς θα βρεθούν αντιμέτωποι με τον φανταστικό κόσμο των μοναδικών πλασμάτων που κατοικούσαν στον πλανήτη μας πριν από 12.000 χρόνια, σε ένα ρεαλιστικό σκηνικό, ιδανικό για μικρά, αλλά και μεγάλα παιδιά. Η έκθεση αυτή αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία εξερεύνησης του φανταστικού κόσμου αυτών των προϊστορικών πλασμάτων, συνοδευόμενη από τις πιο πρόσφατες επιστημονικές ανακαλύψεις που

έχουν γίνει για αυτά. Παράλληλα, η έκθεση εμπλουτίζεται με απολιθώματα σπονδυλοζώων και άλλων παλαιοντολογικών ευρημάτων από τη χώρα μας και το εξωτερικό, ευγενική παραχώρηση του Μουσείου Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ακόμη, οι επισκέπτες θα μπορούν να παρακολουθήσουν την ταινία της «ΘΟΛΟΥ» Εικονικής Πραγματικότητας «Τιτάνες στην Εποχή των Παγετώνων». Προπώληση εισιτηρίων: Στο μουσείο, Πειραιώς 254, Ταύρος, στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.viva. gr, τηλεφωνικά στο 212 254 0000.

Ο “Μάρτυρας”, του Marius von Mayenburg, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, στον Πολυχώρο Vault από την ομάδα ProvaT.O., σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη. Το έργο έκανε πρεμιέρα στο Βερολίνο το 2012, στη σκήνη της Schaubühne, σε σκηνοθεσία του ίδιου του συγγραφέα. Tο 2016 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ρώσο σκηνοθέτη Kirill Serebrenikov, με τον τίτλο “Ο πιστός” και πήρε μέρος σε μια σειρά από φεστιβάλ, ανάμεσα τους το Φεστιβάλ των Καννών, θέτοντας υποψηφιότητα για το βραβείο “Ένα κάποιο βλέμμα”, αποσπώντας τελικά το ειδικό βραβείο Καννών “Francois Chalais 2016”. Τελευταίες παραστάσεις 8 και 9 Ιανουαρίου στις 21:15. Εισιτήρια από 5 έως 12 ευρώ.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 37

AΓΟΡΑ Τα Public στηρίζουν το έργο της «ΜΕΡΙΜΝΑΣ» Τα Public για 3η συνεχόμενη χρονιά στηρίζουν το έργο της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας για τη Φροντίδα Παιδιών και Οικογενειών στην Αρρώστια και το Θάνατο, «ΜΕΡΙΜΝΑ» που φροντίζει τα παιδιά, τους εφήβους ή τους γονιούς που έρχονται αντιμέτωποι με απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Τα Public, πιστεύοντας ότι ακόμα και η πιο απλή κίνηση μπορεί να κάνει τη διαφορά, στηρίζουν το έργο της «ΜΕΡΙΜΝΑΣ», αναλαμβάνοντας την παραγωγή 50.000 μολυβιών, με στόχο όλοι μαζί να «ζωγραφίσουμε» μία καλύτερη ζωή για τα παιδιά . Αγοράζοντας το «Μολυβάκι της Μέριμνας», διαθέσιμο στο δίκτυο των καταστημάτων Public και το public.gr, δίνουμε σε κάθε μολύβι τη δύναμη να γράψει «ανεξίτηλα» στις ζωές παιδιών, εφήβων και οικογενειών. Τα έσοδα από την ενέργεια θα στηρίξουν τη λειτουργία της ανακουφιστικής παιδιατρικής φροντίδας.

Άνοιξε η έβδομη κλινική του ομίλου CDM Medical Group Από τα μέσα Νοεμβρίου, η Cosmetic Derma Medicine & η Advanced Hair Clinics, άνοιξαν τις πόρτες της πολυαναμενόμενης κλινικής στη Γλυφάδα. Σε έναν υπερσύγχρονο χώρο υψηλής αισθητικής, 450 τ.μ., με ιατρικό εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, που βρίσκεται στην Δημ. Αγγέλου Μεταξά 39, στον 2ο όροφο του Εμπορικού Κέντρου ‘Plaza’ (απέναντι από τη στάση τραμ «Εσπερίδων»), οι κάτοικοι των Νοτίων προαστίων έχουν τη δυνατότητα να απολαύσουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες Κλινικής & Αισθητικής Δερματολογίας, Πλαστικής Χειρουργικής και Μεταμόσχευσης Μαλλιών.

«Κιτρινόμαυρα» δώρα στα παιδιά της Ευρωκλινικής Μια ευχάριστη έκπληξη επεφύλασσε ο Όμιλος Ευρωκλινικής στα παιδιά που νοσηλεύονται αυτές τις μέρες στην Ευρωκλινική Παίδων. Οι παίκτες της ομάδας μπάσκετ της AEK Ξανθόπουλος Βασίλης, Μωραΐτης Δημήτρης και Ελόνου Τσινεμέλου επισκέφθηκαν τις εγκαταστάσεις της Ευρωκλινικής Παίδων στο κέντρο της Αθήνας και προσέφεραν απλόχερα δώρα και χαρά στους μικρούς ασθενείς που βρίσκονται στο νοσοκομείο τις ημέρες των Χριστουγέννων. Οι παίκτες της «Βασίλισσας» μοίρασαν δώρα, συνομίλησαν και έπαιξαν με τα παιδιά, υπέγραψαν αυτόγραφα, φωτογραφήθηκαν με τους πιο «τολμηρούς» και προσέφεραν ζεστά χαμόγελα και αισιοδοξία σε παιδιά και γονείς συνοδούς

WHEN FASHION MEETS BEAUTY H L’Oréal Paris & ο οίκος Balmain, ενώνουν τις δυνάμεις τους για να δημιουργήσουν μια capsule collection των εμβληματικών κραγιόν της σειράς Color Riche. Υψηλή ραπτική & προσιτή ομορφιά συνδυάζονται σε μια καμπάνια που εμπνέει τις γυναίκες να εκφράσουν την πραγματική τους ταυτότητα με το μήνυμα “UNITED WE ARE INVINCIBLE”.

38 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 39

40 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ