ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ #47 by ΑΠΕ-ΜΠΕ Α.Ε.

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ 47 | 29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 |

Η ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ, ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ, ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ, Η ∆ΙΚΑΙΩΣΗ

ΣΦΥΓΜΌΣ

ΈΝΑΣ ΚΌΣΜΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΧΩΡΆ ΤΑ ΠΑΙΔΙΆ ΜΑΣ ΠΟΛΛΈΣ ΦΟΡΈΣ δεν χρειάζεται να δεις μια επιστημονική έρευνα για να καταλάβεις το πρόβλημα. Απλώς κοιτάς έξω από το παράθυρο ή παρατηρείς την κίνηση στις πλατείες, μιλάς με γνωστούς, φίλους και συγγενείς και καταλαβαίνεις. Στην προκειμένη περίπτωση ότι η Ελλάδα έχει μεταβληθεί σε χώρα ηλικιωμένων. Είναι ένα πρόβλημα που μας έρχεται από τις παλαιότερες δεκαετίες, από τότε που ξεκίνησε μία ολόκληρη εκστρατεία για να μεταβληθεί η Ελλάδα από αγροτική χώρα σε έναν τόπο υπηρεσιών - πάσης φύσεως και πολλές φορές κοπανιστού αέρα. Το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο, που κάποιος μπορεί να ισχυριστεί πως ό,τι και να γίνει, όσο καλά να πάνε τα οικονομικά μεγέθη, το παιχνίδι είναι χαμένο από χέρι. Και αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά όλη την Ευρώπη. Μία ήπειρος γερασμένη, σχεδόν ξοφλημένη, λόγω του δημογραφικού της προβλήματος. Και όσο βάζει η ηγεσία της Ευρώπης πάνω από όλα τους αριθμούς και τα οικονομικά στατιστικά, τις πολιτικές προκειμένου να ανταγωνιστεί την Ασία ή άλλες αναπτυσσόμενες δυνάμεις τόσο θα πέφτει στα γόνατα και θα μπουσουλά ξελιγωμένη πίσω τους. ΚΑΙ ΜΠΟΡΕΊΤΕ ΝΑ ΠΕΊΤΕ ότι εγώ είμαι ο υπερβολικός, αλλά τώρα είναι και τα στοιχεία έρευνας της «διαΝΕΟσις» και σύμφωνα με τα στοιχεία, που έδωσε στη δημοσιότητα, η Ελλάδα το 2050 θα είναι μία χώρα γερόντων, καθώς οι 65άρηδες και πάνω θα είναι σχεδόν ένας στους τρεις και τα παιδιά μέχρι 14 χρόνων θα είναι το 12-14%. Για να συνειδητοποιήσουμε όμως το μέγεθος του προβλήματος, που αντιμετωπίζουμε ήδη, πρέπει να σημειώσετε τρεις αριθμούς: Πρώτον, ότι οι ηλικιωμένοι σήμερα στη χώρα μας φτάνουν ήδη το 21 τοις εκατό, αλλά το βασικότερο ότι τα παιδιά, σήμερα αγγίζουν το 15% μόνο, ενώ το 1951 έφταναν το 28% του πληθυσμού! Δεν νομίζω ότι χρειάζονται πολλά περισσότερα στοιχεία και αριθμοί για να καταλάβουμε πως το πρόβλημα της υπογεννητικότητας στη χώρα μας είναι πολύ μεγαλύτερο από το οικονομικό. Μόνο που το οικονομικό επηρεάζει αυτή τη φορά σε μεγάλο βαθμό το έλλειμμα σε νιάτα και στο σφρίγος τους, που είναι απαραίτητο για να πάει μπροστά η χώρα. Εντάξει, όλοι γνωρίζουμε ότι οι γεννήσεις άρχισαν να μειώνονται με την «ευημερία» και κυρίως τη μίμηση του δυτικού τρόπου ζωής. Αλλά τα στοιχεία από την οικονομική κρίση είναι αδυσώπητα: Όπως αναφέρεται και στην έρευνα της «διαΝΕΟσις» από την 1η Ιανουαρίου του 2015 ο πληθυσμός της Ελλάδας εμφανίζεται λιγότερος κατά 300.000, για πρώτη φορά μετά το 1951, δηλαδή όταν η χώρα έβγαινε από έναν Παγκόσμιο Πόλεμο και από έναν αιματηρό εμφύλιο. ΜΆΛΙΣΤΑ, Η ΚΡΊΣΗ ΥΠΟΓΕΝΝΗΤΙΚΌΤΗΤΑΣ ξεκίνησε από τους πρώτους μήνες της κρίσης, καθώς από το 2011 οι θάνατοι ήταν περισσότεροι από τις γεννήσεις. Παράλληλα, όπως επισημαίνεται στην έρευνα, ακόμη και το μεταναστευτικό ισοζύγιο, παρά την προσφυγική κρίση, είναι κι αυτό αρνητικό, καθώς πολλοί Έλληνες, κυρίως νέοι επιστήμονες, μεταναστεύουν σε αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος. Άρα, μη γελιόμαστε, ο μοναδικός τρόπος για να υπάρξει μία τουλάχιστον αναχαίτιση αυτής της ζοφερής κατάστασης είναι η αλλαγή των ευρωπαϊκών πολιτικών. Κυνηγώντας αριθμούς είναι σα να κυνηγάς τις γεννήσεις. Είναι ήδη αργά, αλλά έστω και τώρα πρέπει να δοθούν κίνητρα στους νέους και στις νέες, για να μείνουν στη χώρα τους, να δουν σημάδια ελπίδας, σταθερής εργασίας και προοπτικής, να κάνουν οικογένειες και πολλά παιδιά. Ακόμη και γιατί όχι να δουν ότι το περιβάλλον θα σταματήσει να πλήττεται και πως τα παιδιά τους θα μπορούν να ζήσουν σε έναν καλύτερο κόσμο. Άλλωστε ένας γονιός φέρνει στη ζωή ένα παιδί – εκτός από το ένστικτο της φύσης - για να κάνει λίγο καλύτερο τον κόσμο, ο οποίος αν μη τι άλλο θα χωράει και το παιδί του. * Στις επόμενες σελίδες πρωταγωνιστεί η Καισαριανή. Μία ιστορική γειτονιά της Αθήνας, που ξεκινά «πίσω απ’ το Χίλτον» και φτάνει στον Υμηττό. Αφορμή στάθηκε η παραχώρηση του Σκοπευτηρίου στον δήμο. Ο τόπος μαρτυρίου, που είχε δοθεί πριν τέσσερα χρόνια στο ΤΑΙΠΕΔ, προς «αξιοποίηση». Ναι, το Σκοπευτήριο, όπου εκτελέστηκαν 200 πατριώτες από τους ναζί, θα μπορούσε να γίνει χώρος διασκέδασης. Μπυραρίες, πισίνες και βίλες με θέα τον Υμηττό. Να σηκωθούν και οι νεκροί… Ευτυχώς, τα αρμόδια υπουργεία με τροπολογία τους τήρησαν μία από τις πρώτες δεσμεύσεις του πρωθυπουργού και διαφύλαξαν την ιστορία αλλά και το πάρκο ως δημόσιο χώρο. Δηλαδή, έπραξαν απλώς το καθήκον τους. Και με αρχή την Καισαριανή, το Πρακτορείο υπόσχεται ότι θα κάνει βόλτες και σε άλλες ιστορικές γειτονιές της Αθήνας.

Χάρης Αναγνωστάκης

Του Αλέξη Ηλιάδη

Ο δήμος Καισαριανής, που ακουμπά στο κέντρο της Αθήνας και στον Υμηττό, διατηρεί τις ιστορικές μνήμες, δίνει μάχες για το πράσινό της, το οποίο κυριαρχεί και αγωνιά για το παρόν και το μέλλον. Πάντως, δεν είναι λίγο ότι το Σκοπευτήριο, όπου εκτελέστηκαν το 1944 200 πατριώτες από τους ναζί, αποδόθηκε στους δημότες, μετά από κυβερνητική παρέμβαση

Η ΠΡΟΣΦΥΓΟΎΠΟΛΗ, ΟΙ ΑΓΏΝΕΣ ΚΑI ΤΟ ΣΚΟΠΕΥΤΉΡΙΟ 2 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Καισαριανή. Ένας δήμος με μεγάλη ιστορία. Ιστορία γεμάτη αγώνες, αγώνες προσφύγων για μια καλύτερη ζωή, αλλά και αγώνες ιδεολόγων που έδωσαν τη ζωή τους για τα ιδανικά τους, για την ελευθερία. Σήμερα οι αγώνες γίνονται, κυρίως, στα τηλεοπτικά παράθυρα και στο Διαδίκτυο, δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής την Πρωτομαγιά του 1944 εκτελέστηκαν από τους ναζί 200 κομμουνιστές που έπεσαν με το κεφάλι ψηλά και το σύνθημα «Ζήτω η Ελλάδα, ζήτω η λευτεριά». Πολλοί τους θυμούνται, άλλοι τους έχουν ξεχάσει. Άλλοι, δυστυχώς, δεν γνωρίζουν καν αυτή τη θηριωδία, ίσως γιατί η πρόσφατη ιστορία μας δεν διδάσκεται στα σχολεία. «Η ιστορία της Καισαριανής» μας επισημαίνει ο δήμαρχος Ηλίας Σταμέλος «συνδέεται με την εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Έτσι ιδρύθηκε η Καισαριανή. Η ιστορία της πόλης συνεχίζεται με τους αγώνες που έγιναν για να φύγει ο κόσμος από τις παράγκες, από τις σκηνές, στις οποίες εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες όταν ήρθαν, με κορυφαίους αγώνες στην περίοδο της γερμανικής Κατοχής, της Αντίστασης. Στην ουσία, στην Καισαριανή, οι Γερμανοί ποτέ δεν διανυκτέρευσαν, λόγω της αντίστασης των κατοίκων και ίσως ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 3

γι’ αυτό χρησιμοποίησαν την περιοχή της για να εκτελέσουν πάνω από 750 πατριώτες κομμουνιστές, με κορυφαία στιγμή τους 200 κομμουνιστές που εκτελέστηκαν την Πρωτομαγιά του ’44, τους οποίους είχαν παραδώσει οι φασίστες του Μεταξά στους Γερμανούς κατακτητές. Υπάρχουν συγκλονιστικές μαρτυρίες, για την Πρωτομαγιά του ΄44. Στη σημερινή οδό Σκοπευτηρίου όταν έφευγαν τα καμιόνια έτρεχε αίμα. Ποτίστηκε στην κυριολεξία ο δρόμος με αίμα και όταν έφυγαν οι Γερμανοί οι γυναίκες το έραιναν με λουλούδια». Φαίνεται αδιανόητο αλλά το ιστορικό Σκοπευτήριο (το οποίο μετατράπηκε σε χώρο μνήμης το 1984, επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη) είχε συμπεριληφθεί το 2013, όπως λέει ο δήμαρχος της πόλης, στα υπό πώληση «ακίνητα» του ΤΑΙΠΕΔ, η διαδικασία όμως δεν προχώρησε και ο ιστορικός χώρος παρέμεινε ιστορικός χώρος. Φέτος τον Αύγουστο ψηφίστηκε τροπολογία, των συναρμόδιων υπουργών Ν. Φίλη, Ε. Τσακαλώτου, Χρ. Σπίρτζη και Τρ. Αλεξιάδη, με την οποία ο χώρος του Σκοπευτηρίου παραχωρήθηκε στον Δήμο Καισαριανής για σαράντα χρόνια. Είναι μια μεγάλη νίκη για τους κατοίκους της πόλης. «Τον Μάη του 2013» λέει ο κ. Σταμέλος «το Σκοπευτήριο είχε ενταχθεί στη λίστα του ΤΑΙΠΕΔ, από την τότε κυβέρνηση που ετοίμαζε τα προς πώληση κομμάτια, φιλέτα. Υπήρξε κινητοποίηση, υπήρξε αντίδραση και βγήκε από αυτή τη λίστα τότε. Είναι θετική η τροπολογία που ψηφίστηκε στις 31 Αυγούστου. Πρέπει πάντως να επισημάνουμε ότι δεν λύνει οριστικά το ζήτημα. Γιατί η Σκοπευτική Εταιρεία έχει πάει στα δικαστήρια και τον δήμο και το κράτος υποστηρίζοντας ότι είναι ιδιοκτησία της ο χώρος του Σκοπευτηρίου. Αλλά, ο χώρος αυτός είχε παραχωρηθεί στη Σκοπευτική Εταιρεία για συγκεκριμένους σκοπούς, οι οποίοι μετά την ανάπτυξη της πόλης εξέλιπαν και γι’ αυτό το κράτος πήρε πίσω την παραχώρηση με τον νόμο του 1987. Στις 7 Οκτώβρη δικάζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας το ζήτημα της συνταγματικότητας του άρθρου 50 στο νόμο 1731/1987 με εισήγηση θετική από το Ε’ Τμήμα. Επειδή όμως έχουμε μια διαφορετική απόφαση από τον Άρειο Πάγο μάλλον τα πράγματα οδεύουν προς το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, εάν το Συμβούλιο της Επικρατείας δεχθεί την εισήγηση του Ε’ Τμήματος». Η Καισαριανή όμως δεν ζει μόνο με το παρελθόν, είναι μια σύγχρονη πόλη, βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της Αθήνας και, περιέργως για τα ελληνικά δεδομένα, έχει ακόμη πολύ πράσινο. Από τα 8.500 στρέμματα της συνολικής έκτασής της τα 7.500 είναι ορεινή περιοχή και πράσινο και τα 1.000 κατοικημένα και κοινόχρηστοι χώροι. Το Σκοπευτήριο είναι πλέον –εκτός από χώρος ιστορικής μνήμης- ένα πάρκο, ένα μικρό δάσος. Πώς εξηγείται η ύπαρξη τόσου πρασίνου δυο βήματα από την Αθήνα; «Πράγματι» λέει ο κ. Σταμέλος «η Καισαριανή έχει πολύ πράσινο. Από τη μία πλευρά είναι ο Υμηττός, είναι το Σκοπευτήριο που είναι συνέχεια του Υμηττού, αλλά βρίσκεται μέσα στην πόλη, Από την άλλη πλευρά είναι το πράσινο της πανεπιστημιούπολης. Ένα μέρος του πρασίνου συνδέεται με τους αγώνες που έκανε ο λαός της Καισαριανής για να αποδοθεί το Σκοπευτήριο στην πόλη. Πέρα από τον ιστορικό χώρο, το Σκοπευτήριο είναι ένα άλσος το οποίο χαίρονται οι κάτοικοι και του δήμου μας, αλλά και των γειτονικών δήμων. Είναι ένα άλσος, το οποίο έχει δημιουργηθεί από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές, δεν ήταν αρχικά έτσι όπως το βλέπουμε σήμερα. Μπήκαν μέσα οι κάτοικοι το 1983, έκαναν 17 ημέρες κατάληψη και έτσι απέκτησαν το δικαίωμα να το χρησιμοποιούν. Άρα και η διατήρηση του πρασίνου οφείλεται στους αγώνες του λαού της Καισαριανής. Όπως και στον Υμηττό, επειδή δυστυχώς εξακολουθούν να υπάρχουν ιδιοκτησίες στο δάσος, όπως είναι η ιδιοκτησία της Φιλοδασικής, όταν έγινε απόπειρα να χτισθεί, να παραχωρηθεί, πάλι οι αγώνες 4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

«Τον Μάη του 2013» όπως λέει ο δήμαρχος Καισαριανής κ. Σταμέλος «το Σκοπευτήριο είχε ενταχθεί στη λίστα του ΤΑΙΠΕΔ»

του λαού σταμάτησαν αυτή την προσπάθεια. Ταυτόχρονα όμως, η σημερινή οικονομική κατάσταση δημιουργεί προβλήματα σε αυτόν τον τομέα καθώς χρειάζονται αρκετά χρήματα για να συντηρήσεις τους χώρους πρασίνου και αυτή τη στιγμή έχουμε δυσκολίες, έχουμε έλλειψη προσωπικού, ενώ και η μείωση των κονδυλίων από τον κρατικό προϋπολογισμό δυσχεραίνει το έργο μας». Φυσικά, ο δήμος αντιμετωπίζει και άλλα σημαντικά προβλήματα. «Το κύριο πρόβλημα σήμερα» τονίζει ο δήμαρχος της Καισαριανής «είναι η κατάσταση στην οποία ζούνε τα λαϊκά στρώματα της πόλης, οι πιο φτωχοί άνθρωποι. Ο κόσμος δηλαδή που, λόγω των πολιτικών που εφαρμόστηκαν όλο το προηγούμενο διάστημα και από τις προηγούμενες κυβερνήσεις και από την τωρινή, έχει χάσει τα εισοδήματά του, έχει χάσει τις δουλειές του και έχει οδηγηθεί στη φτώχεια. Ένα μεγάλο μέρος του κόσμου είναι στις κοινωνικές μας υπηρεσίες, για να βοηθηθεί, όσο μπορεί να βοηθηθεί. Κάνουμε ό,τι μπορούμε με τα πενιχρά μας μέσα για να στηρίξουμε τους πιο αδύναμους. Ένα άλλο πρόβλημα είναι το συγκοινωνιακό. Η Καισαριανή είναι η κύρια απόληξη της Αττικής Οδού. Από την κεντρική λεωφόρο της πόλης περνούν, ιδιαίτερα στις ώρες αιχμής, πολλά αυτοκίνητα για να πάνε στο κέντρο της Αθήνας. Αυτό δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα για τους πολίτες. Εμείς το έχουμε αναδείξει και επιδιώκουμε τη λύση του. Είναι απαραίτητο να γίνουν έργα, τα οποία χρειάζονται κρατική χρηματοδότηση». Υπάρχουν όμως και σχέδια για την αξιοποίηση του κέντρου «Χάραμα» που βρίσκεται, εγκαταλελειμμένο, στον χώρο του Σκοπευτηρίου. Στο κέντρο αυτό εμφανιζόταν για 14 χρόνια, τα τελευταία της ζωής του, ο Βασίλης Τσιτσάνης. «Εμείς» δηλώνει ο κ. Σταμέλος «πριν ακόμη μας παραχωρηθεί το Σκοπευτήριο, είχαμε ζητήσει να γίνει εκεί ένα «ζωντανό» μουσείο Μουσικής, όπου επιπλέον θα μπορούσαν τα παιδιά να διδαχθούν τη λαϊκή μας μουσική. Τώρα είναι σε μας ο χώρος, έχουμε σχέδια και έχουμε συζητήσει και με την Περιφέρεια τη χρηματοδότηση για την αξιοποίησή του και την ανάδειξη της ιστορικότητάς του, γιατί εκεί τραγούδησαν, όχι μόνο ο Τσιτσάνης που είναι κορυφαία μορφή, αλλά και άλλοι σπουδαίοι Έλληνες λαϊκοί μουσικοί. Θέλουμε να αναδείξουμε αυτή την ιστορία και να δημιουργήσουμε έναν χώρο πολιτισμού». Η Καισαριανή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το Σκοπευτήριο που οι ναζί είχαν επιλέξει σαν τόπο εκτέλεσης αγωνιστών. Η παραχώρησή του στον δήμο από το κράτος (ήταν μια δέσμευση του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα) ικανοποιεί ένα χρόνιο αίτημα των κατοίκων της πόλης. Μένει να δούμε τι θα πεί η Δικαιοσύνη. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 5

Του Αλέξη Ηλιάδη

ΕΚΕΊ ΨΗΛΆ ΣΤΟΝ ΥΜΗΤΤΌ ΥΠΆΡΧΕΙ ΚΆΤΙ… ΘΕΪΚΌ

6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Είναι η μονή της Καισαριανής. Ένα βυζαντινό μνημείο που λίγοι Αθηναίοι γνωρίζουν

Άγνωστη σε πολλούς Αθηναίους, αν και βρίσκεται πολύ κοντά στο κέντρο της Αθήνας, η Μονή Καισαριανής είναι ένα από τα σημαντικότερα και ωραιότερα βυζαντινά μνημεία της Αττικής και όσοι ενδιαφέρονται για τη βυζαντινή τέχνη και τον πολιτισμό πρέπει οπωσδήποτε να την επισκεφθούν. Βρίσκεται στους πρόποδες του Υμηττού, σε ένα πανέμορφο φυσικό τοπίο, σε μια μαγευτική περιοχή, όπου ο επισκέπτης μπορεί να χαρεί τα έργα της φύσης και της έμπνευσης. Βγαλμένη από μια άλλη εποχή, η μονή είναι ένα από τα αξιοθέατα της Καισαριανής και η απόσταση που την χωρίζει από την κατοικημένη περιοχή είναι πολύ μικρή, περίπου 2-3 χιλιόμετρα. Ο κυρίως ναός (το καθολικό) της μονής ανάγεται στα τέλη του 11ου – αρχές 12ου αιώνα και είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου. Έχει τοιχογραφίες του 18ου αιώνα, αλλά η παλαιότερη σωζόμενη τοιχογραφία του με μορφή Θεοτόκου Δεομένης είναι του 14ου αιώνα και βρίσκεται στο εξωτερικό του. Από τα κτίρια της Μεσοβυζαντινής περιόδου σώζεται σήμερα – εκτός από το καθολικό- και ο λουτρώνας – ένα από τα ελάχιστα δείγματα μοναστηριακών λουτρώνων που σώζονται στον ελλαδικό χώρο. Τα υπόλοιπα κτίσματα (τράπεζα, εστία, κελιά) είναι μεταγενέστερα. Ο νάρθηκας, η στενόμακρη αίθουσα που χρησίμευε ως χώρος παραμονής των κατηχουμένων, αποτελεί προσθήκη του 17ου αι. και οι σύγχρονές του τοιχογραφίες είναι έργο του πελοποννήσιου ζωγράφου Ιωάννη Ύπατου. Το μοναστηριακό συγκρότημα περιβάλλεται από υψηλό περίβολο. Η μονή της Καισαριανής σταμάτησε να λειτουργεί το 1833, όταν διαλύθηκε με διάταγμα της αντιβασιλείας του Όθωνα και σήμερα είναι ουσιαστικά ένα μουσείο. Την επισκεφθήκαμε πρόσφατα. Δεν έχει ίσως τη λάμψη της Μονής Δαφνίου, αλλά η αρχιτεκτονική της και η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται μας μετέφεραν πολύ έξω από την Αθήνα. Είναι αναμφίβολα μία απόδραση για όσους μένουν στην πρωτεύουσα. Τελικά, η Αττική, παρά την κακοποίηση, παρά το μπάζωμα ποταμών, ρεμάτων και θαλασσών και το χτίσιμο των τελευταίων δεκαετιών, παρά τις πυρκαγιές, αντέχει ακόμη και έχει μυστικά που αξίζει να μαθευτούν. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7

Του Χάρη Αναγνωστάκη

Το θρυλικό μαγαζί, στο οποίο εμφανιζόταν ο Βασίλης Τσιτσάνης τα τελευταία 14 χρόνια της ζωής του και στο οποίο γράφτηκαν οι σημαντικότερες στιγμές της ύστερης ζωής του ρεμπέτικου τραγουδιού, ρημάζει. Μήπως ήρθε η ώρα να γίνει μουσείο λαϊκής μουσικής;

ΌΤΑΝ ΤΟ ΧΆΡΑΜΑ ΣΑΠΊΖΕΙ… 8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

«Το Χάραμα» στέκει ακόμη εκεί στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Εγκαταλελειμμένο, να σαπίζει. Εκεί που ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο μεγαλύτερος δημιουργός του ελληνικού λαϊκού τραγουδιού ανέβαινε στο πάλκο του ιστορικού μαγαζιού τα τελευταία 14 χρόνια της ζωής του, από το 1970, όταν τον φώναξε να δουλέψουν μαζί ο κουμπάρος, στενός φίλος και συνεργάτης του Γιάννης Παπαϊωάννου, μέχρι το 1984, όταν πρόωρα έφυγε από κοντά μας. Αν και είναι στο τέλος της καριέρας του, ο Βασίλης Τσιτσάνης, πάντα μεγαλοφυής και ακούραστος εργάτης - γιατί πιστέψτε με εκείνες τις εποχές η δουλειά όλων αυτών που ανέβαιναν στο πάλκο των μαγαζιών της νύχτας ήταν σκληρότερη και από τα εργοστάσια της Γερμανίας, για τα οποία έφευγαν κατά χιλιάδες οι Έλληνες και για τους οποίους έγραψε και ο Τσιτσάνης και οι άλλοι μεγάλοι του λαϊκού τραγουδιού – εκεί στο Χάραμα θα δώσει την ευκαιρία σε χιλιάδες λάτρεις του να ξεχάσουν τις διαφορές τους, να τον απολαύσουν από κοντά, να κλέψουν από τη μοναδική ανυπόκριτη ευγένειά του, να χορέψουν, να συναντήσουν ένα μύθο. Για τον Βασίλη Τσιτσάνη έχουν γραφτεί δεκάδες βιβλία - εγώ θα προτιμώ πάντα αυτά του φίλου Κώστα Χατζηδουλή, που γνωρίζω ότι έζησε από πολύ κοντά τον Τσιτσάνη και τους άλλους μεγάλους του ρεμπέτικου τραγουδιού και οι γνώσεις του είναι χρυσάφι για όλους τους νεότερους. Η ζωή του Τσιτσάνη σαν μυθιστόρημα, αλλά το ταλέντο του θεϊκό. Όμως όχι ανεξήγητο. Ήταν παιδί ταπεινής οικογένειας από τα Τρίκαλα, ο πατέρας του τσαρουχάς από την Ήπειρο έπαιζε μαντολίνο, το οποίο το μετέτρεψε σε μπουζούκι και το οποίο ο μικρός Βασίλης το έπιασε στα χέρια του μετά το θάνατο του πατέρα του. Μέχρι τότε μάθαινε βιολί και ο Ιταλός δάσκαλός του Γκιόσσα ήταν ξετρελαμένος μαζί του. Στην Αθήνα κατέβηκε το 1936 για να σπουδάσει δικηγόρος. Ήδη όμως είχε γράψει μερικά από τα καλύτερα τραγούδια του. Το 1938 ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη για το στρατιωτικό του και εκεί θα μείνει μέχρι την απελευθέρωση. Εκεί συνέχισε το σπουδαίο του έργο και ανάμεσα στα άλλα έγραψε και τη «Συννεφιασμένη Κυριακή». Στη Σαλονίκη, στην Κατοχή, άνοιξε το δικό του μαγαζί, το ιστορικό «Ουζερί Τσιτσάνης», ένα πολύ μικρό μαγαζάκι στο οποίο έγραφε τραγούδια, αλλά εμφανιζόταν λίγο, καθώς ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9

έπρεπε να ζήσει, οπότε έπαιζε σε μεγάλα μαγαζιά της πόλης, όπως στα Κούτσουρα του Δαλαμάγκα, αλλά ακόμη και στο μαγαζί του διαβόητου Κέρκυρα, γερμανοτσολιά τον οποίο κατακρεούργησαν κάποιοι στη Θεσσαλονίκη, μετά την αποχώρηση των Γερμανών. Άλλωστε, πολλά από τα μαγαζιά εκείνης της εποχής (προπολεμικά και μέχρι την πτώση της χούντας) τα είχαν άνθρωποι του καθεστώτος, παρακρατικοί ή ακόμη και μπράβοι πολιτικών. Οι εποχές ήταν μαύρες και άραχλες, γιατί δεν ήταν μόνο πολλοί απ’ τους μαγαζάτορες που έκαναν δύσκολη τη ζωή στους ρεμπέτες, ήταν και οι λογοκριτές, οι άνθρωποι που ήθελαν να επιβάλλουν το δυτικό τρόπο διασκέδασης στο λαό, αλλά και άλλα πολλά. Ιστορίες που σε συνεπαίρνουν, αλλά και μπορείς απ’ αυτές να κατανοήσεις γιατί η χώρα έπρεπε να παραμείνει Ψωροκώσταινα. Αλλά ας γυρίσουμε και πάλι στο Χάραμα. Ο Τσιτσάνης το καλοκαίρι του 1969 γυρίζει ξεθεωμένος από την Αμερική. Είναι η εποχή που η χούντα σπρώχνει τον κόσμο στα «λαμπερά» μαγαζιά της παραλίας, των ελαφρολαϊκών και της εγχώριας ποπ μουσικής. Ένα θλιβερό συνονθύλευμα αντάξιο της αισθητικής των πραξικοπηματιών που μπορούσε και να διασκεδάσει τη νέα κοινωνική ελίτ αλλά και το προσωπικό των βάσεων. Το μαγαζί, όμως είχε ήδη ιστορία. Το είχε ανοίξει το 1964 ο Κίμων Φαραντζής και το έκανε γνωστό ο μεγάλος «μπάρμπα Γιάννης», ο Παπαϊωάννου. Λάτρεις του λαϊκού και του ρεμπέτικου τραγουδιού συνωθούνται. Το ανακαλύπτει και η νεολαία και γίνεται στέκι. Ωστόσο, πριν το λίγο πριν το 70 το μαγαζί άρχισε να πέφτει και ο Φαραντζής ξαναενώνει το θρυλικό δίδυμο «Τσιτσάνης-Παπαϊωάννου», από το 1956 που συνυπήρξε στο Φαληρικό του Μαργωμένου. Αυτό ήταν. Ο κόσμος άρχισε να ανεβαίνει κάθε βράδυ στην Καισαριανή, η φήμη του μαγαζιού έφτασε σε όλη την Ελλάδα. Κυριαρχούσε η νεολαία, αλλά και παλαιότεροι που ήθελαν να θυμηθούν τα μεγαλεία του ’50. Από το 1973 γίνεται στέκι και των καλλιτεχνών – κυρίως ηθοποιών και μουσικών, των διανοούμενων, των ανθρώπων των γραμμάτων. Χαμός στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, όπου σύχναζαν και πολιτικοί. Σχεδόν όλοι. Δεξιοί, αριστεροί, κομμουνιστές, κεντρώοι, ακόμη και των άκρων. Μόνο ο Τσιτσάνης μπορούσε να τους ενώσει. Θαμώνας και ο Χαρίλαος Φλωράκης και υπουργοί της τότε κυβέρνησης και βεβαίως ο φίλος του ο Ανδρέας, με το υπέροχο ζεϊμπέκικό του. Μάλιστα, ο μύθος, που δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα, μπορώ να το γνωρίζω, λέει ότι όταν ο Ανδρέας ήταν στα κάτω του τον πηγαίνανε στον Τσιτσάνη. Αλλά δεν μπορούμε να ξεχάσουμε και τη συνάντησή του με τον Γιάννη Τσαρούχη, στο Χάραμα. Όταν τον καλεί ο συνθέτης να ανέβει να χορέψει το ζεϊμπέκικο «Θα κάνω ντου βρε πονηρή» και ο Τσαρούχης θα ζωγραφίσει με το μοναδικό του τρόπο πάνω στο πάλκο, ενώ έχει σηκωθεί όρθιο όλο το μαγαζί και τους αποθεώνει. Ο Τσαρούχης ουσιαστικά δεν χόρευε αλλά υποκλινόταν στο μεγαλείο του Τσιτσάνη. Κάτι που έκαναν και πολλοί άλλοι μεγάλοι της τέχνης. Ευτυχώς πολλά απ’ αυτά έχουν διατηρηθεί σε αρχεία και προσωπικές συλλογές. Όπως διατηρούμε πάντα στη μνήμη μας και τη δήλωση του Τσαρούχη ότι «ο Τσιτσάνης είναι η μοναδική ζωντανή απόδειξη ότι έχουμε πολιτισμό». Εντάξει και ο Μίκης και ο Μάνος και όλοι οι σημαντικοί της τέχνης τον ύμνησαν κι ευτυχώς ξέκλεψαν και από την τέχνη του. Σε αυτά όλα τα χρόνια στο Χάραμα δίπλα του κάθισαν και μεγάλες ερμηνεύτριες, με πρώτη τη Σωτηρία Μπέλλου. Αλλά και η Άννα Χρυσάφη και η Χαρούλα Λαμπράκη και η Αλεξάνδρα, που χάσαμε πέρυσι

Αυτή τη φορά, οι τρομοκράτες επέλεξαν έναν εύκολο στόχο, επιτέθηκαν σε ανθρώπους που γιόρταζαν αμέριμνοι σε κεντρικό, παραλιακό δρόμο

10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Ο Τσαρούχης ουσιαστικά δεν χόρευε αλλά υποκλινόταν στο μεγαλείο του Τσιτσάνη. Κάτι που έκαναν και πολλοί άλλοι μεγάλοι της τέχνης

ξαφνικά. Η Καισαριανή και το Χάραμα ήταν για τον Βασίλη Τσιτσάνη μία σημαντική περίοδος της ζωής του. Εκεί στο Χάραμα ηχογραφήθηκε ζωντανά ο διπλός δίσκος για την Ουνέσκο, εκεί συναντούσε τους ανερχόμενους τότε και μετά σημαντικούς του λαϊκού τραγουδιού. Στην κουζίνα και στα πιο ταπεινά σημεία των μαγαζιών, που σύχναζαν οι ρεμπέτες, για να ξεκουραστούν μια στάλα, να πιούν τον καφέ τους, να σκαρώσουν ένα τραγούδι. Εκεί κάνει ένα εξαίρετο ντουέτο με τον Γιώργο Νταλάρα. Εκεί όμως άρχισε να νιώθει και τον αποκλεισμό μιας εποχής που ήθελε σουξεδάκια της μιας σεζόν και όχι ωραία τραγούδια. Η Ελλάδα που ξέραμε αρχίζει να χάνεται. Στέκει όρθιος στο πάλκο ο Τσιτσάνης. Τα Χριστούγεννα του 1983 κλονίζεται η υγεία του και το πάλκο θα μείνει αδειανό. Στις 18 του Γενάρη του 1984 θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο Λονδίνο. Ο Βασίλης Τσιτσάνης είχε δηλώσει κάποια στιγμή: «Ό,τι αισθάνομαι το στιχουργώ, το μελοποιώ, του δίνω ζωή και φτερά, με το μπουζούκι και το μπαγλαμαδάκι μου. Οι στίχοι και οι νότες είναι εκφράσεις της ψυχής μου. Είναι η ίδια η ζωή μου, είναι η ζωή όλων των ανθρώπων με τις λύπες και τις χαρές της…» Τόσο απλά, όσο μια πνοή. Περίπου τα ίδια έλεγε για την τέχνη του και μπάρμπα Γιάννης, ο Παπαϊωάννου, αυτός που τον πήγε στο Χάραμα. Το μαγαζί που συμπυκνώνει την ύστερη ζωή του λαϊκού τραγουδιού. Και σήμερα ρημάζει και ο Τσιτσάνης σαν αερικό να τριγυρνά, για να μας θυμίζει ότι κάποτε η Ελλάδα έβγαζε γιγαντιαίες προσωπικότητες. 11 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Η ΕΝ∆ΟΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΠΑΤΗ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

27% 21%

ΓΥΝΑΙΚΕΣ

79%

AΝ∆ΡΕΣ

66%

45%

των ανδρών έιχαν συνεργό

των γυναικών έιχαν συνεργό

65%

ΧΡΟΝΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ

14%

µεταξύ 4 και 6 χρόνων πάνω από 6 χρόνια

µέλη της ανώτατης διοίκησης διευθυντικά στελέχη µε προϋπηρεσία στον οργανισµό άνω των 6 ετών αυτοχαρακτηρίστηκαν ως αξιοσέβαστα πρόσωπα στους οργανισµούς που εργάζονταν

34% 32% 38%

είχαν σηµαντικές δικαιοδοσίες µε δυνατότητα παραβίασης των συστηµάτων ελέγχου

12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΠΗΓΗ: Πρόγραµµα των Ηνωµένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP), ∆ηµοσιογραφική επιµέλεια: Γ. Γεωργίου, ρεπορτάζ: Μ. Τσιβγέλη

των περιπτώσεω στον κάθε οργα

44%

εργάζονταν στην εταιρεία

KINHTΡΑ

ων απάτης, είχαν κόστος ανισµό πάνω από

21%

1εκατ.€

Προσωπικό όφελος

60%

Απληστία

36%

Χαλαροί ελεγκτικοί µηχανισµοί

27%

ΛΟΓΩ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ ΕΛΕΓΚΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ

είχαν αποχωρήσει

Παγκοσµίως

61%

Στην Ευρώπη

72%

38%

ΜΕΘΟ∆ΟΣ κατάχρηση περιουσίας

47%

αλλοίωση των οικονοµικών στοιχείων

22%

χρήση της τεχνολογίας

24%

ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ Έπειτα από πληροφορίες τρίτων

44%

Έπειτα από διοικητικό έλεγχο

24%

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 13

Της Κάτιας Παπαδοπούλου

Το Πρακτορείο, μετά τον καταστροφικό σεισμό στην Ιταλία, συνάντησε τον καθηγητή Γεωφυσικής του ΑΠΘ Κώστα Παπαζάχο και μίλησε μαζί του για τον άσπονδο φίλο μας τον Εγκέλαδο. Ο καθηγητής συνιστά ψυχραιμία, δεδομένου ότι ο σεισμός ειδικά στην Ελλάδα «είναι ότι πιο φυσιολογικό», ενώ διαβεβαιώνει ότι τα ρίχτερ στη γείτονα δεν μπορούν να μας επηρεάσουν

ΣΕΙΣΜΟΎΣ ΘΑ ΈΧΟΥΜΕ. ΕΊΤΕ ΤΟ ΘΈΛΟΥΜΕ, ΕΊΤΕ ΌΧΙ 14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Κάθε μέρα οι Έλληνες …κουνιόμαστε. Τι ακριβώς εννοούμε; Περίπου 30-50 σεισμικές δονήσεις καταγράφονται στους σεισμολογικούς σταθμούς της χώρας και εντοπίζονται σε διάφορες περιοχές. Μόνο που ευτυχώς είναι μικρής έντασης, τις περισσότερες φορές ούτε τις αντιλαμβανόμαστε. Εξάλλου, «η σεισμικότητα στην Ελλάδα είναι σταθερά υψηλή εδώ και εκατομμύρια έτη. Αποτελεί επιστημονικό, αλλά και κοινωνικό παραλογισμό να νομίζουμε ότι αυτό θα αλλάξει τα επόμενα έτη» ξεκαθαρίζει ο καθηγητής Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κώστας Παπαζάχος. «Είναι ό,τι πιο φυσιολογικό συμβαίνει» προσθέτει με απόλυτη ψυχραιμία και ηρεμία. Μπορεί για όλους εμάς ένας σεισμός να προκαλεί φόβο, ανασφάλεια, να αισθανόμαστε απροστάτευτοι, ανυπεράσπιστοι και ευάλωτοι, ωστόσο οι ειδικοί επιστήμονες τον σεισμό τον ερμηνεύουν εντελώς διαφορετικά. Όπως μας εξηγεί ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ, «με τον όρο σεισμό περιγράφουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος τη σεισμική κίνηση, δηλαδή τη σεισμική δόνηση ή αλλιώς σεισμικό κραδασμό που νοιώθουν οι άνθρωποι, όταν τα σεισμικά κύματα φτάνουν εκεί που κατοικούν. Από τις αρχές του 20ου αιώνα που γνωρίζουμε ότι οι σεισμοί οφείλονται στην απότομη κίνηση της Γης σε ρήγματα, δηλαδή σε μεγάλες «ρωγμές» κυρίως στα πρώτα 40 χιλιόμετρα του φλοιού της Γης, ο όρος σεισμός καταχρηστικά χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη σεισμική εστία, δηλαδή το σημείο που γεννιούνται τα σεισμικά κύματα στο ρήγμα. Η πραγματική έννοια, όμως, της λέξης αφορά τη δόνηση και όχι την αιτία. Έτσι όταν το σπίτι μας δονείται λόγω π.χ. μίας τεχνητής έκρηξης (π.χ. από τεχνικά έργα) ή ακόμα και όταν περνάει κοντά ένα μεγάλο όχημα (π.χ. φορτηγό) και αυτό είναι σεισμός! Φυσικά οι πιο ισχυροί σεισμοί γεννιούνται μόνο στα φυσικά ρήγματα, που σε ακραίες περιπτώσεις φτάνουν (π.χ. σεισμός Σουμάτρας) και τα 1000 χιλιόμετρα μήκος». Ευτυχώς, ξεχνάμε! Το θέμα, όμως, είναι αν εμείς έχουμε συνηθίσει να ζούμε με τους σεισμούς ή τα τελευταία χρόνια το έχουμε κάπως ξεχάσει; «Μάλλον το έχουμε ξεχάσει σε μεγάλο βαθμό» μας απαντά αμέσως, ο κ. Παπαζάχος. Κι όπως μας εξηγεί «αυτό οφείλεται σε δύο παράγοντες, ένα μόνιμο και ένα προσωρινό. Ο μόνιμος παράγοντας είναι το γεγονός ότι οι καταστρεπτικοί σεισμοί στη χώρα μας είναι μία φυσική καταστροφή, η οποία συμβαίνει ανά σχετικά μεγάλα χρονικά διαστήματα σε κάθε περιοχή, της τάξης των δεκαετιών ή και περισσότερο. Η συχνότητα αυτή είναι μεγαλύτερη από άλλα φυσικά φαινόμενα που μας απειλούν ή επηρεάζουν τη ζωή μας(π.χ. πλημμύρες, πυρκαγιές, κλπ.) με αποτέλεσμα να ‘’ξεχνάμε’’ τον υπαρκτό και σοβαρό σεισμικό κίνδυνο. Ο προσωρινός λόγος οφείλεται στην παρούσα οικονομική κρίση, η οποία θέτει άλλα, πιο πιεστικά θέματα στην πολιτεία και την κοινωνία, με αποτέλεσμα τα μέτρα και δράσεις πρόληψης να ξεχνιούνται, μπροστά στα πιο επείγοντα και άμεσα οικονομικά προβλήματα». ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15

«Μεγάλους σεισμούς περιμένουμε πάντοτε στην Ελλάδα» Εμείς μπορεί να ξεχνάμε και ορθώς πράττουμε βέβαια, οι σεισμολόγοι όμως τι κάνουν; Πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι οι σεισμολόγοι παρατηρούν, κρίνουν, διαπιστώνουν και τέλος, ξέρουν. Γνωρίζουν το πότε, το πού, αλλά δεν μας το ανακοινώνουν, δεν μας το γνωστοποιούν. Κρύβεται κάτι πίσω από την καταγραφή ασθενών ή ισχυρών δονήσεων από τους σεισμογράφους; «Θα πρέπει να τονιστεί ότι σήμερα δεν υπάρχει η επιστημονική γνώση να ξέρουμε με την επιθυμητή ακρίβεια το πού και πότε θα γίνει σεισμός. Γνωρίζουμε όμως με αρκετή ακρίβεια τις αναμενόμενες βλάβες σε επίπεδο 50ετίας στον ελληνικό χώρο και η γνώση αυτή έχει ενσωματωθεί στους ισχύοντες αντισεισμικούς κανονισμούς. Άρα υπάρχει επαρκής προστασία από τους ισχυρούς σεισμούς, αρκεί να χτίζουμε σπίτια με τη σωστή αντισεισμική προστασία» διευκρινίζει ο κ. Παπαζάχος. Όσο για το τι θα συμβεί στην Ελλάδα και τι πρέπει να περιμένουμε ο καθηγητής Γεωφυσικής υπογραμμίζει ότι «στην Ελλάδα έχουμε κατά μέσο όρο ένα σεισμό με μέγεθος 6.3 ή μεγαλύτερο. Λέγοντας κατά μέσο όρο, εννοούμε ότι μπορεί ένα και δύο έτη να έχουμε μικρότερους μέγιστους σεισμούς και σε μία επόμενη χρονιά να έχουμε 2 ή και 3 ισχυρούς σεισμούς. Υπήρχαν περίοδοι στον ελληνικό χώρο με μειωμένη ή αυξημένη σεισμικότητα, π.χ. η δεκαετία 1950-1960 είχε μερικούς από τους καταστρεπτικότερους σεισμούς του 20ου αιώνα στην Ελλάδα, όπως π.χ. το μεγαλύτερο σεισμό της Ευρώπης τον 20ο αιώνα (Αμοργός, μεγέθους 7.5 Ρίχτερ). Όμως, στο επίπεδο της ανθρώπινης ζωής (75-80 έτη σήμερα στην Ελλάδα) η μέση σεισμικότητα είναι πρακτικά αμετάβλητη. Άρα, η προφανής απάντηση είναι ότι μεγάλους σεισμούς περιμένουμε πάντοτε στην Ελλάδα, και θα συμβούν είτε το θέλουμε είτε όχι». Όσο για το ποιες περιοχές βρίσκονται στο «κόκκινο» όσον αφορά μια μικρής ή μεγαλύτερης έντασης σεισμική δόνηση ο κ. Παπαχάζος δηλώνει ότι «η έρευνα πάνω στα θέματα της πρόγνωσης των σεισμών, κατά συνέπεια και των συνεπειών τους, έχει δείξει ότι παραμένει προς το παρόν εντελώς ανέφικτος ο στόχος της βραχυπρόθεσμης πρόγνωσης, δηλαδή δεν μπορούμε να ξέρουμε τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες το που, πότε και πόσο μεγάλος σεισμός θα συμβεί στην Ελλάδα ή οπουδήποτε αλλού. Η γνώση αυτή δεν υπάρχει, ούτε στην Ελλάδα, ούτε σε παγκόσμιο επίπεδο. Η μακροπρόθεσμη πρόγνωση (επίπεδο δεκαετιών) έχει επιτευχθεί εδώ και πολλά χρόνια και (αν και έχει ακόμα προβλήματα) έχει ενσωματωθεί στους αντισεισμικούς κανονισμούς». Όπως συμπληρώνει «τα τελευταία έτη γίνεται μία προσπάθεια για την μεσοπρόθεσμη πρόγνωση (πρόγνωση με αβεβαιότητα λίγων ετών), με στόχο να βοηθήσει την πολιτεία να οργανώσει καλύτερα τα μέτρα ετοιμότητας. Όμως αυτή η γνώση είναι ακόμα σε ερευνητικό και όχι επιχειρησιακό επίπεδο, έχει αβεβαιότητες και δεν μπορεί να αξιοποιηθεί από τους πολίτες για την προσωπική τους προστασία. Κατά συνέπεια η αναφορά από ορισμένους σε «κόκκινες περιοχές», «ώριμα ρήγματα» και άλλες παρόμοιες εκφράσεις όχι μόνο στερείται επιστημονικής βάσης (σε παγκόσμιο επίπεδο), αλλά και αποπροσανατολίζει την κοινωνία και την πολιτεία από το πραγματικό πρόβλημα, δηλαδή την ανάγκη αποτελεσματικής αντισεισμικής πρόληψης και προστασίας». Οι μεγαλύτεροι σεισμοί στην χώρα μας Μπορεί ο σεισμός της Αθήνας να μην ήταν ιδιαίτερα μεγάλος, καθώς ήταν έντασης 5,9 της κλίμακας Ρίχτερ, ωστόσο ήταν ο πιο καταστρεπτικός στην ιστορία του ελληνικού κράτους, αφού χτύπησε το μεγαλύτερο αστικό και οικονομικό συγκρότημα της χώρας μας, δηλαδή την 16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

πρωτεύουσα, εξηγεί ο κ.Παπαζάχος. Ως αποτέλεσμα, τόσο οι άμεσες ανθρώπινες (θύματα, τραυματίες) και οικονομικές (καταρρεύσεις, καταστροφές) συνέπειες, όσο και οι έμμεσες συνέπειες (διακοπή οικονομικής και παραγωγικής δραστηριότητας, κατάρρευση λειτουργίας εμπορικού ιστού, κλπ.) ήταν εξαιρετικά επώδυνες. «Το παραπάνω παράδειγμα δείχνει πόσο λίγη σημασία έχει (σε ορισμένες περιπτώσεις) το μέγεθος του σεισμού. Για παράδειγμα, κανείς δε θυμάται τον πολύ μεγαλύτερο (μέγεθος 6.8 της κλίμακας Ρίχτερ) μεταγενέστερο σεισμό του Βορείου Αιγαίου το 2014, αφού οι συνέπειές του ήταν πολύ μικρότερες. Αντίθετα πολύ μικροί σεισμοί της τάξης του μεγέθους 5.5-5.9 της κλίμακας Ρίχτερ όπως της Αθήνας το 1999 είχαν σημαντικές επιπτώσεις σε κοντινά αστικά κέντρα, π.χ. Πύργος 1993, Κόνιτσα 1996, κλπ.». Κτίρια χωρίς εγγύηση αντισεισμικής επάρκειας Η επόμενη ερώτησή μας εύλογα είναι αν από τότε μέχρι σήμερα έχει αλλάξει κάτι; Έχουν μείνει ελλιπή κάποια μέτρα προστασίας που είχαν εντοπιστεί τότε και τελικά έμειναν στο συρτάρι; Τι απαντά ο καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ; Ναι, μεν αλλά… «Σίγουρα κάποια πράγματα άλλαξαν μετά το σεισμό της Αθήνας. Για παράδειγμα επικαιροποιήθηκαν (ειδικότερα αυστηροποιήθηκαν) οι σεισμικές δράσεις για τις οποίες πρέπει να χτίζουμε τα σπίτια μας με μεταγενέστερη αναθεώρηση του αντισεισμικού κανονισμού. Η αναθεώρηση αυτή (Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός 2000) «προκλήθηκε» ουσιαστικά από το σεισμό της Αθήνας. Όμως, πολλά θέματα έχουν μείνει στα συρτάρια, ακόμα και όταν έχουν εξαιρετικά περιορισμένο οικονομικό κόστος. Έτσι, το πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου δημοσίων κτιρίων ουσιαστικά είναι τελματωμένο, οι προτάσεις για παροχή κινήτρων για ενίσχυση ιδιωτικών κτιρίων που αποδεδειγμένα έχουν προβλήματα αντισεισμικής επάρκειας (π.χ. παλαιά κτίρια με πυλωτές) δεν προχωράνε. Ειδικά στο θέμα των σεισμολογικών δικτύων υπάρχει ένα φαινόμενο κατάρρευσης, αφού ο ΟΑΣΠ έχει να χρηματοδοτήσει τη λειτουργία τους από το 2014, με αποτέλεσμα να έχει σταματήσει η λειτουργία περίπου του 40% των σεισμολογικών σταθμών της χώρας». Όσον αφορά το «καυτό» θέμα της προστασίας κτιρίων, ο κ. Παπαζάχος επισημαίνει ότι « αν και η Ελλάδα έχει κάνει μεγάλα βήματα στο θέμα της αντισεισμικής προστασίας των κατασκευών, κυρίως με την ανάπτυξη και επικαιροποίηση των Αντισεισμικών Κανονισμών που επηρεάζουν τις νέες κατασκευές, αλλά και ειδικών κανονισμών όπως ο Κανονισμός Επεμβάσεων (ένας από τους λίγους παγκοσμίως) που αφορούν τις κατασκευές που έχουν πληγεί από σεισμό, ελάχιστα πράγματα γίνονται για τον υφιστάμενο δομικό ιστό, δηλαδή τα παλαιά κτίρια. Τα κτίρια αυτά είναι χτισμένα με παλαιούς κανονισμούς ή και χωρίς κανένα κανονισμό ή επίβλεψη από μηχανικό(τα περισσότερα κτίρια της επαρχίας). Για τα κτίρια αυτά δεν υπάρχει καμία συστηματική μέριμνα». Μάλιστα, προσθέτει ότι «νομοθετικές παρεμβάσεις όπως η νομιμοποίηση αυθαιρέτων, χωρίς κανένα έλεγχο αντισεισμικής επάρκειας των κτιρίων που νομιμοποιούνται, οδηγεί στην επιδείνωση της κατάστασης». Επιπλέον, πρόσθεσε ότι, «όπως είπα και πριν, η πρόληψη είναι το μεγάλο θύμα της οικονομικής κρίσης και βρίσκεται σήμερα σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο». Τέλος, στο ερώτημα αν ο πρόσφατος καταστροφικός σεισμός στην Ιταλία μπορεί να προκαλέσει μια σεισμική δραστηριότητα και στην Ελλάδα, ο κ. Παπαζάχος δηλώνει κατηγορηματικά: «Η Ιταλία ανήκει σε μία εντελώς διαφορετική σεισμοτεκτονική ενότητα, με εντελώς ανεξάρτητη σεισμικότητα. Σεισμοί της τάξης μεγέθους 6.0 ως 6.5 της κλίμακας Ρίχτερ, όπως ο πρόσφατος σεισμός στην Ιταλία, δεν μπορούν να επηρεάσουν παρά μόνο την κοντινή περιοχή της κεντρικής ιταλικής χερσονήσου». ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17

18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ο Θανάσης Παπαγεωργίου για το “Τρίτο Στεφάνι” στο ΚΘΒΕ

Η Νίνα, η Εκάβη, ο Δημήτρης, η Ελένη, η Πολυξένη, ο Ντίνος, οι αντιφατικοί ήρωες-αρχέτυπα από το «Τρίτο Στεφάνι» του Κώστα Ταχτσή, θα “ζωντανέψουν” στη Σκηνή Σωκράτης Καραντινός της Μονής Λαζαριστών (από τις 7 Οκτωβρίου 2016 μέχρι και τις 9 Απριλίου 2017), σε σκηνοθεσία Θανάση Παπαγεωργίου, ο οποίος σκηνοθετεί για πρώτη φορά στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ). Το “Τρίτο Στεφάνι”, το κορυφαίο και μοναδικό μυθιστόρημα του Κώστα Ταχτσή που αποτέλεσε τομή στη σύγχρονη λογοτεχνία και αγαπήθηκε όσο λίγα, “παραμένει εξίσου επίκαιρο σήμερα”, δηλώνει ο σκηνοθέτης Θανάσης Παπαγεωργίου. Σημείο αναφοράς για την μεταπολεμική λογοτεχνία του τόπου, το «Τρίτο Στεφάνι» αποτυπώνει - μέσα στις σελίδες του - με τολμηρό τρόπο πολλά από τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας και, όπως σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου, ο θεατής θα “ανακαλύψει” κάποιες ομοιότητες του σήμερα με την εποχή που γράφτηκε το μυθιστόρημα. Ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτηρίζει το “Τρίτο Στεφάνι”, «μια σύγχρονη ελληνική (ιλαρο)τραγωδία»,

προσθέτοντας ότι «εκφράζει και θα εκφράζει για πολύ καιρό ακόμα τον ψυχισμό του Έλληνα». Δεν είχε άδικο. Μέσα από τις προσωπικές ιστορίες της Εκάβης και της Νίνας που η μοίρα ένωσε τους δρόμους τους χρωματίζεται ο καθρέφτης της νεοελληνικής κοινωνίας με όλες τις αντιφάσεις της, αλλά και αγάπη κι όλη η ομορφιά της ζωής όπως τη βίωσαν οι δυο αυτές γυναίκες, χρωματίζουν με χιούμορ και τρυφερότητα την Ελλάδα από την αρχή του αιώνα μέχρι την Κατοχή και τον Εμφύλιο. Στο ρόλο της Εκάβης η Ελισάβετ Κωνσταντινίδου στην πρώτη της συνεργασία με το ΚΘΒΕ. Διασκευή Φασουλής Σταμάτης - Νιάρχος Θανάσης. Σκηνοθεσία - δραματουργική επεξεργασία Παπαγεωργίου, Θανάσης. Σκηνικά Πάτσας Γιώργος, κοστούμια Κούση Λέα, μουσική Μαραμής Δημήτρης, φωτισμοί Παπαγεωργίου Θανάσης. Μουσική διδασκαλία Βουδούρης Νίκος, εικονικό περιβάλλον Μήτσιος Στάθης. Βοηθός σκηνοθέτη Τσόγκα Κοραλία -Στρατάκη Κική. Βοηθός σκηνογράφου Πανά Δανάη, βοηθός ενδυματολόγου Τσαγκαλίδου Ήρις. Οργάνωση παραγωγής Ελευθεριάδου Φιλοθέη.

ΗΘΟΠΟΙΟΊ: Αλέξη, Κατερίνα (Μαρία) | Βλάχου, Μομώ (Πολυξένη, Ταβλαρίδαινα) | Δισλής, Θανάσης (φίλος Ντίνου, γιατρό Ευαγγελισμού, Μπάμπης, Μπόρος) Δρόσου, Έφη (Ερασμία, Φρόσω Β’) | Ευαγόρου, Γιώργος (Αργύρης, Ιάσων) | Ζιάνα, Ελένη (Εκάβη νέα, φίλη Νίνας, κυρία απ’ τα παλιά, Λόλα) | Θυμιοπούλου, Ελένη (Μαριέτα, Φρόσω Α’) | Ιγνατιάδης, Θόδωρος (Παπαθανασίου, Νταβίκος, Θόδωρος) « Καραμφίλης, Γιάννης (Αραβαντινός, Πρασινομάτης, Κασσιανόπουλος, Πέτρος) Κολοβός, Δημήτρης (Αντώνης) | Κωνσταντινίδου, Ελισάβετ (Εκάβη) | Λέμπερος, Βασίλης (Γιατρός Φώτη, Μαργαρίτης, πρόεδρος δικαστηρίου, Σωτήρης) | Μαντά, Άννα (Ελένη, Μάρθα) | Μαραγκόπουλος, Νικόλας (Δημήτρης) | Νταρακτσής, Χρίστος (Μιχάλης, υπάλληλος τηλεγραφείου, ανθυπομοίραρχος, λιμενικός, Κασιμάτης) Παλάντζα, Λίλιαν (Θεία Μπέμπα, Ντόμνα, Αράπω, Ομπέρ) | Παπαδόπουλος, Βασίλης (Κάποιος με κόκκινο κοστούμι, Ντίνος) | Παπαδόπουλος, Χάρης (Φώτης, Καλαποθάκης, λουλουδάς) | Πουρέγκα, Μαριάννα (Νίνα Γ’, Νότα) | Σκαρλάτου, Θάλεια (Νίνα Α’) | Σκαρλάτου, Τζένη (Γαλάτεια, Κατίγκω) | Σκούρτας, Θεόδωρος (Γιάννης Λόγγος, εισαγγελέας, διαδηλωτής) | Τσικάρα, Μάρα (φίλη Γαλάτειας, μάνα Φώτη, Ναϊρεντίν, γνωστή Εκάβης) | Τσόγκα, Κοραλία (Ιουλία Κασιμάτη, Κλειώ) Χατζηϊωαννίδου, Μαρία (Νίνα Β’) | Χούρη, Άννη (Βιτώρια, νοσοκόμα, Ειρήνη) | Διαμαντούδης, Χρήστος | Καράμπαμπας, Γιάννης | Νεραντζής, Αχιλλέας (διπλή διανομή στο ρόλο του μικρού Άκη) | Στόκας, Δημήτρης (διπλή διανομή στο ρόλο του μικρού Άκη)

Του Φίλιππου Παράσχου

20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Ο αθλητισμός στον αστερισμό της ...Ντόλι

Μέσα στα επόμενα χρόνια ενδέχεται να υπάρξουν μεγάλες αλλαγές στον χώρο του αθλητισμού. Ίσως, στο κοντινό μέλλον να υπάρχουν πιο λίγα γυμναστήρια και περισσότερα εργαστήρια, που θα μπορούν να δημιουργήσουν μεγάλους πρωταθλητές, τους νέους πρωταγωνιστές, που θα κυριαρχούν στους αγώνες αλλά και στη βιομηχανία του αθλητισμού. Εργαστήρια που θα βγάζουν αθλητές με περισσότερη δύναμη και αντοχές, αλλά και με λιγότερους τραυματισμούς. Η γενετική θεραπεία, όπως έχει τονίσει χαρακτηριστικά ο Αμερικανός καθηγητής της γενετικής Γκρέγκορι Στοκ, δεν ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας και είναι εκείνη που θα αλλάξει τις τεχνικές προετοιμασίας των αθλητών.

τον γενετικό κώδικα θα μπορούμε να κατανοήσουμε με ακρίβεια τις γενετικές βάσεις του ανθρώπου και του αθλητή. Με άλλα λόγια, θα είμαστε σε θέση να μάθουμε αν ένα παιδί είναι για τον αθλητισμό ή για σπουδές. Ήδη από την περασμένη δεκαετία, στη Βοστόνη επεξεργάζονται τρόπους για να μειώσουν τον χρόνο αποθεραπείας στον τραυματισμό μέσω της γενετικής, ενώ πριν ακόμα από το 2010, στην Γαλλία χρησιμοποιούσαν θεραπείες γενετικής, αναπαράγοντας, για παράδειγμα, μέρος ενός κομμένου συνδέσμου.

Για παράδειγμα, παίρνοντας ένα γόνατο με κομμένο σύνδεσμο, μπορεί ένας γιατρός να καταλήξει με ευκολία σε χρήσιμα συμπεράσματα. Δεν θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσει έναν τένοντα που έχει λιγότερη ελαστικότητα, αλλά έναν νέο ξαναφτιαγμένο σύνδεσμο. Εξαιρετικό! Ένας τένοντας, που θα μπορεί να αντικατασταθεί σαν μία καμένη λάμπα, ενώ την ίδια στιγμή ο χρόνος αποθεραπείας και η επιστροφή του αθλητή στους αγωνιστικούς χώρους, θα είναι δυνατό να μειωθεί κατά τα δύο τρίτα.

Ορισμένοι Βρετανοί καθηγητές γενετικής, έχουν εκφράσει τη βεβαιότητα πως μέσα στα επόμενα δέκα με δέκα πέντε χρόνια θα έχουμε κλωνοποίηση ανθρώπου. Είναι άραγε μακριά η ημέρα που θα έχουμε έναν κλώνο του Μέσι, του Κριστιάνο Ρονάλντο, του Νειμάρ του Στέφεν Κάρι ή ακόμα του Γιουσείν Μπολτ. Όπως έχει γράψει ο Γκρέγκορι Στοκ, κάποια μέρα, όχι πολύ μακρινή, οι αθλητές θα συναντώνται σε αγώνες με τους δικούς τους κλώνους. Και τότε ίσως , γίνουμε θεατές μιας νέας σειράς αγώνων, των δικών τους αγώνων. Ο αθλητισμός φαίνεται ότι περνάει πια στον…αστερισμό του πιο διάσημου πρόβατου στον κόσμο, της περίφημης Ντόλι.

Σε κάποιους αυτό μπορεί να φανεί αναμενόμενο, γιατί ήδη παρατηρούν πως νέες τεχνικές στην ιατρική βοηθούν τους αθλητές. Όμως, η γενετική προχωράει ακόμα περισσότερο και η φαντασία οργιάζει. Έτσι, μέσα στα επόμενα κιόλας χρόνια, μελετώντας

Σίγουρα καμία εξέλιξη, από τα πρώτα κιόλας βήματα της διαδρομής της δεν κουβαλάει μονάχα θετικά στοιχεία, αλλά παρουσιάζει και αρνητικές συνέπειες. Πόσο προετοιμασμένος είναι ο άνθρωπος να τις γνωρίσει και κυρίως να τις αντιμετωπίσει;

Του Αντώνη Βαζογιάννη ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 21

Ένα γιγαντιαίο άγαλμα του Βούδα από χρυσό, όπως εκτίθεται σε Βουδιστικό ναό στο νησί Κο Γιο, στη νότια Ταϊλάνδη. Μεγάλα αγάλματα του Βούδα είναι μερικά από τα αξιοθέατα, για την τουριστική βιομηχανία της ασιατικής χώρας, η οποία αναμένεται να δεχθεί πάνω από 32 εκατομμύρια τουρίστες φέτος, που αποτελεί ρεκόρ αφίξεων. Παρά την πολιτική κατάσταση στην Ταϊλάνδη, με την πρόσφατη έξαρση των βομβιστικών επιθέσεων, οι τουρίστες δείχνουν να την προτιμούν. Ελπίζω για την πολιτιστική κληρονομιά της και τις φυσικές της ομορφιές. Γιατί τα καμπανάκια χτυπούν για το σεξοτουρισμό σε πολλές ασιατικές χώρες και ειδικά στην Ταϊλάνδη και μάλιστα στην απεχθέστερη μορφή του. «Ανάπτυξη» με όποιο κόστος;

22 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΚΟΣΜΟΣ ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 23

ΞΕΧΑΣΑ

ΝΑ ΡΩΤΗΣΩ

1 2 3

Μεγάλος θόρυβος για τα θρησκευτικά στα σχολεία και πάλι. Και από τι δυο πλευρές υπάρχουν επιχειρήματα, αλλά ήδη εμφανίζονται και εξαλλοσύνες. Μήπως στους δύσκολους καιρούς μας είναι πολυτέλεια ένας ακόμη μικρός «διχασμός»; Αν βλέπεις τα μηνύματα που προβάλλουν οι ιδιωτικοί σταθμοί, τώρα με τις άδειες, νομίζεις ότι τα κανάλια απευθύνονται σε λωτοφάγους. Μάλιστα, ένας σταθμός χαρακτηρίζει το δανεισμό του ως τον πιο υγιή. Ναι, ο δικός τους δανεισμός υγιής και των πολλών άρρωστος. Αδιόρθωτοι. Αλήθεια, πόσο αποτιμούν τα σήριαλ της συμφοράς; Χαμός στα κανάλια και στο διαδίκτυο με το διαζύγιο Μπραντ Πιτ-Ατζελίνα Τζολί. Το τι λέγεται και το τι γράφεται δεν περιγράφεται. Κανονική σαπουνόπερα. Τι θέση παίρνουν στην υπόθεση Χίλαρι και Ντόναλντ; Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος, Υπεύθυνος Έκδοσης: Χάρης Αναγνωστάκης, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana-mpa.gr, τηλ. 210-6405604, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560, e-mail: mag@ana-mpa.gr f Το Πρακτορείο magazine, Παραγωγήεκτύπωση: ATHENS PRINT, Διανομή: VES company, Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock

Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

www.ana.gr ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα βιβλιοπωλεία Ιανός, Ελευθερουδάκης, PUBLIC (Συντάγματος), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Books n’ Toys, Πράσινο Σύννεφο και σε επιλεγμένα καταστήματα.

24 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

INFO GRA PHICS

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Το ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ δηµιούργησε µία νέα υπηρεσία, τα γραφήµατα. Οπτικοποιηµένη, µε γραφιστικά µέσα, παρουσίαση των πληροφοριών, δεδοµένων και στατιστικών στοιχείων που περιέχονται σε ρεπορτάζ, έρευνες και ειδικά θέµατα του Πρακτορείου.