ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ #46

ΕΒ∆ΟΜΑ∆ΙΑΙΑ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ

ΤΕΥΧΟΣ 46 | 22 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2016 |

ΤΑΞΙ∆Ι ΣΤΗ ΧΙΟ ΚΑΙ ΤΗ ΜΥΤΙΛΗΝΗ

ΣΦΥΓΜΌΣ

ΣΆΛΤΣΑ ΜΈΝΤΑΣ ΜΠΉΚΑΜΕ ΔΥΝΑΜΙΚΆ στο φθινόπωρο και εκτός από τις φωτιές έχουμε και τις πλημμύρες. Από κοντά και οι λογαριασμοί και τα έξοδα που συσσωρεύτηκαν από το καλοκαίρι. Έχουμε και τα σχολεία, που άνοιξαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, όπως όλα δείχνουν, αυτή τη φορά, με τους μαθητές και τις μαθήτριες, αλλά και τους γονείς, να ακούν για ένα «νέο σχολείο» από το αρμόδιο υπουργείο, με λιγότερη βαθμοθηρία και περισσότερες γνώσεις γενικής παιδείας. Αμήν. Αλλά έχουμε μάλλον πολύ δρόμο ακόμη για να αποκτήσουμε μία εκπαίδευση που τουλάχιστον να μην ευνουχίζει τη φαντασία, το ταλέντο ενός παιδιού. ΑΠ’ ΤΗΝ ΆΛΛΗ μας ήρθαν και πάλι οι τεχνοκράτες έχοντας στις αποσκευές τους τις γνωστές συνταγές, που εδώ στην Ελλάδα απεχθανόμαστε οι περισσότεροι. Κάτι σαν το βραστό χοιρινό με σάλτσα μέντας και γαρνιτούρα από μπιζέλια. Την ίδια ώρα πού ακόμη και ο πλούσιος βορράς δείχνει να δυσανασχετεί, με πρώτο τον καγκελάριο της Αυστρίας Κρίστιαν Κερν, ο οποίος σε άρθρο του καταδικάζει τις κυρίαρχες πολιτικές και σημειώνει με νόημα ότι «πολλοί στην Ευρώπη έχουν υποφέρει από την πολιτική της λιτότητας, όπως έχει υποφέρει και η πίστη τους στις υποσχέσεις της ευρωπαϊκής ηγεσίας για ευημερία», κάποιοι επιμένουν να ζητούν νέα μέτρα σε μία ρημαγμένη οικονομία. Μπορεί ο Κερν να είναι αυστριακός, αλλά μιλά μάλλον εξ ονόματος και των νοτίων και σχεδόν όλων των Ευρωπαίων. Γιατί απ’ ό,τι φαίνεται στην ΕΕ υπάρχουν χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα και χώρες που παίρνουν τα ίδια μέτρα για να μην μπουν σε πρόγραμμα. Κοινό χαρακτηριστικό τους; Η απειλή του χρέους και τα συμπαρομαρτούντα. Ξέρετε τα ελλείματα, η ανταγωνιστικότητα, η εξάλειψη του κοινωνικού κράτους κλπ. Επτά χρόνια τώρα μας έχουν πάρει μισθούς, συντάξεις, δικαιώματα – αυτά που κάποιοι βάφτισαν εντέχνως ως «προνόμια», στο πλαίσιο της προπαγάνδας και του κοινωνικού αυτοματισμού. Σήμερα, επτά χρόνια μετά συνεχίζουμε να υπάρχουμε και ελπίζουμε ότι κάποια στιγμή θα βαρεθούν και οι μετρούχοι. Γιατί για να καταλάβουν το βλέπω κομμάτι δύσκολο. Πάντως να είναι βέβαιοι ότι ούτε χώρα χαρούμενων ηλιθίων, ούτε «καρφωτήδων», ούτε εγγόνια του Σκρουτζ θα γίνουμε. Βεβαίως και θα υπάρχουν πάντα οι θιασώτες όλων αυτών των απάνθρωπων πολιτικών, ακόμη και στη χώρα μας. Είναι αυτοί που ανακάλυψαν πόσο άδικη είναι μία απόλυση εργαζομένου μόλις πριν λίγους μήνες ή ότι η κοινωνία αγκομαχά και πάει λέγοντας. Είναι αυτοί οι ίδιοι που πριν λίγα χρόνια, όταν απολύονταν εκατοντάδες χιλιάδες, κόβονταν μισθοί και συντάξεις, δικαιώματα και κοινωνικές δομές υποστήριζαν ότι «πρέπει να ξεβολευτούν επιτέλους οι βολεμένοι», πως είναι δικό τους πρόβλημα, πως «το πάρτι τέλειωσε». Είναι αυτοί που πολλαπλασίαζαν τα στερεότυπα του τύπου «οι διεφθαρμένοι και τεμπέληδες Έλληνες», του «μαζί τα φάγαμε» ή και τις περιπτώσεις παράτυπων επιδομάτων και συντάξεων. Ο λαός όμως τους έχει πλέον καταλάβει. Τους έχει απομονώσει και ας μονοπωλούν τις οθόνες, χωρίς να δώσουν ούτε λεπτό στον αντίλογο. Εντάξει, τους έχει συνεπάρει η αγωνιστική διάθεση. Αλλά ως εδώ. Σέβομαι αυτούς που πήραν στο λαιμό τους, στα διπλανά γραφεία. Προτιμώ να ρίξω ένα βότσαλο από τη Γαϊδουρόμαντρα Λαυρίου μέχρι απέναντι στη Μακρόνησο. Άντε μαζί με την ωμοπλάτη να μου φύγει και το άχτι… * Στις επόμενες σελίδες θα βρείτε άρθρα για Χίο, Μυτιλήνη και Θάσο. Τρία νησιά του Αιγαίου που φέτος πέρασαν ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι. Η Χίος με τα μαστιχόδενδρά της, κάηκε δυο φορές, ενώ η Μυτιλήνη, που βρέθηκε στο κέντρο της προσφυγικής καταιγίδας, μετά τα ζήτω και τα μπράβο, δείχνει να είναι έξω από το χάρτη των καλοκαιρινών προορισμών. Ο συνάδελφος Στρατής Μπαλάσκας με δυο «διαφορετικά» κείμενά του μας γνωρίζει τον πλούτο των δυο νησιών, τη βαριά πολιτιστική ιστορία τους και μας κάνει να καταλάβουμε γιατί κάποιος που θα τα επισκεφτεί μπορεί να τα λατρέψει. Για τη Θάσο, που επλήγη από μία τεράστια πυρκαγιά, πριν λίγες ημέρες, αλλά δεν έχασε ούτε τη γοητεία της, ούτε την ψυχή της, μας γράφει ο Βασίλης Λωλίδης.

Χάρης Αναγνωστάκης

Του Στρατή Μπαλάσκα

2 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Εκεί στο Αιγαίο, απέναντι από τα παράλια της Ασίας, το νησί της μαστίχας και των μεσαιωνικών χωριών, με την ιστορία να το χτυπά σαν κύμα που έστειλε ο γιος του Ποσειδώνα, στέκεται αγέρωχο και σε περιμένει

ΣΤΗ ΜΥΡΟΒΌΛΟ ΧΊΟ ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 3

Α

Απ’ το Μικρασιάτικο Τσεσμέ μια γριά, πρόσφυγας στη μυροβόλο Χίο, ένα χάραμα που η νύχτα σε είχε πάρει μαζί της να σε κάνει να νιώσεις τ’ ασπραπόβροντο των αισθήσεων στο νησί του Ομήρου. Με το μυαλό γιομάτο χρώματα, μυρωδιές, εικόνες, αισθήματα χώθηκες στη γειτονιά του κάστρου. Να μην ακούσεις, να μη δεις, να μη σε χαλάσει τίποτα το σύγχρονο. Εκεί είναι που είδες τη γριά... Με ένα σπασμένο κεραμίδι όπου πάνω του είχε στημένα δυο αναμένα καρβουνάκια και θύμιαζε με μαστίχι χιώτικο και ροδολίβανο, Μαγιάτικα τριαντάφυλλα ζυμωμένα με χίλια μύρια άλλα υλικά, ξεραμένα όλα μαζί στον ήλιο. Θύμιαζε κατά τον Τσεσμέ «εκεί όπου ‘ναι γιε μου οι γονιοί μου», κατά το νοτιά «να μυρίσουν τα μαστίχια», κατά τα ουράνια «ίντα να κάμωμεν γιέ μου, που είμαστε πλασμένοι από την χάρην Των...». Δεν το κατάλαβες πώς έγινε, σήκωσες το ζερβί σου χέρι και σταυροκοπήθηκες, τα πρώτα βέλη του Απόλλωνα διαπερνούσαν νικητήρια τα Γενουάτικα τείχη του Χιώτικου κάστρου, φωτίστηκε η μορφή της γριάς από τον Τσεσμέ, θαρρείς κι είδες την ίδια εκείνη μορφή όπου ο πόνος ταυτίζεται με την λευτεριά. Η μορφή των σφαγμένων της Χίου στη ζωγραφιά του Ντελακρουά. Σύμφωνα με το μύθο το νησί πήρε το όνομά του από τον Χίο, το γιο του Ποσειδώνα και της νύμφης Χιόνη. Άλλος πάλι μύθος λέει πως το νησί ονοματίστηκε από τη Χιόνα, την κόρη του πρώτου οικιστή και βασιλιά, του Οινοπίωνα εγγονού του Κρητικού βασιλιά Μίνωα, που δίδαξε στους κατοίκους ανάμεσα στα άλλα και τα μυστικά της αμπελουργίας. Φθινόπωρο στη Χίο που είναι εκεί και σε περιμένει…. σε όλο το Αιγαίο, θαρρείς κι ανασταίνεται εκείνη η ψυχή που τα καλοκαίρια σφάζεται, κουρμπάνι στον Κερδώο τουριστικό Ερμή. Σαν σε χορό αρχαίου δράματος «βράζουν» τη σούμα, ένα αλλιώτικο ντόπιο τσίπουρο από σύκα. Στα βορειόχωρα σε τρατάρουν ένα κρασί μοναδικό, τον Αριούσιο οίνο, «μοναχά στους εδικούς μας το κερνούμε ετούτο» σου λένε, και τα βράδια στη Χιώτικια παραλία, στου «Θεοδοσίου» και στο «Χότζα» χίλια μύρια ντόπια ούζα και μεζέδες πνιγμένους στην κάπαρη και στο κάρδαμο.Κολλημένος θαρρείς στην πόλη είναι ένας αλλιώτικος μαχαλάς. Οι Χιώτες μιλούν για δαύτονα με περηφάνεια αν και για να λέμε και του στραβού το δίκιο κάποιοι τον αντιμετωπίζουν και σαν βάρος. «Ξέρεις τι θα ήταν μωρέ η Χιός χωρίς τον Κάμπο;» άκουσες να λένε κάποιοι. Ετούτοι μιλούν για μεγάλα κτίρια και έργα κι άλλα πολλά που τα βαφτίζουν ανάπτυξη που δεν έρχεται καθότι ο Κάμπος εμποδίζει την προς νότο πορεία της μπουλτόζας. Στο ερώτημα τουλάχιστον δεν έχουν άδικο. Πραγματικά. «Ξέρεις τι θα ήταν μωρέ η Χιός χωρίς τον Κάμπο;» Η Αθήνα χωρίς την Ακρόπολη. Η Σαλονίκη χωρίς το Λευκό της Πύργο. Το Αιγαίο χωρίς τη θάλασσα της. Ο Κάμπος είναι γεμάτος μπαξέδες με λεμονιές και πορτοκαλιές. Μεγάλα ντουβάρια περικλείνουν τις ιδιοκτησίες, αψηλά να μην αφήνουν ανθρώπου μάτι να βασκάνει την προκοπή των

4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Σύμφωνα με το μύθο το νησί πήρε το όνομά του από τον Χίο, τον γιο του Ποσειδώνα και της νύμφης Χιόνη

αφεντάδων. Μέσα σε ετούτα τα περβόλια είναι χτισμένα τα αρχοντόσπιτα. Μεγάλα, δίπατα και τρίπατα με μπαλκόνια και πέργολες και μάρμαρα και πέτρα μπόλικη από τα λατομεία των γειτονικών Θυμιανών. Με νερά στα χρώματα της Χιώτικιας γης. Κοντά σε ετούτα τα σπίτια και οι μεγάλες γούρνες που εδώ στη Χιό τις λένε μάγκανα, στέρνες μεγάλες με ένα ξύλινο ροδάνι που γυρίζει και ποτίζει τα περβόλια... Ετούτο το θαυμαστό κόσμο που σαν έχεις την τύχη να σε συντροφέψουν στην περιήγηση σου εραστές του, τον γνωρίζεις σε όλο του το μεγαλείο τον έχουν βάλει στο μάτι συμφέροντα και η νεόπλουτοι. Αλλά στ’ αλήθεια αντέχει... Σε έργα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και ποιητών η Χίος αναφέρεται και ως Μάκρις, λόγω του μακρού σχήματός της, Πιτυούσα από τα πεύκα που ήταν καπότες καταφυτεμένη, Οφιούσα λόγω των μπόλικων φιδιών της, Αιθαλία για τα μαύρα ηφαιστειογενή πετρώματά της. Στο Εμπορειό και στο Άγιο Γάλας οι αρχαιολόγοι έδειξαν πως το νησί ήταν κομμάτι ετούτου του άγνωστου, πολυσυζητημένου και πολυπαρεξηγημένου πολιτισμού του βόρειου Αιγαίου που καπότες συγκρούστηκε με ανατολή και δύση. Στο πολύ όμορφο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης μπορεί κανείς να συναντήσει ετούτα τα απομεινάρια ζωής του μακρινού πολιτισμού. Χειροποίητα αγγεία με χαραχτή διακόσμηση που τονίζεται από το άσπρο χρώμα. Στον ίδιο χώρο συναντάς το πέρασμα των Μυκηναίων κι ύστερα την εγκατάσταση των Ιώνων πριν περίπου 3000 χρόνια. Δαύτους για μπόλικα μπορείς να τους κατηγορήσεις. Εξόν από το ότι δεν έκαναν ότι περνούσε από το χέρι τους για τον πολιτισμό. Ο Στράβωνας λέει πως οι πρώτοι κάτοικοι της Χίου ήταν οι Πελασγοί. Ετούτοι φέραν λέει τη λατρεία του Πεληναίου Δία στο νησί. Στο νησί κατοίκησαν και Κάρες και λέλεγες από τη Μικρασία. Μα και Άβαντες από την Εύβοια. Παλιού καιρού χαλάσματα... Πόλη μέλος της Ιωνικής Δωδεκάπολης η Χίος διεκδικεί την πρώτη Δημοκρατία στον κόσμο. To 600 λέει πριν το Χριστό εδώ θεσπίστηκε η «Μεγάλη Ρήτρα». Λένε πως κι ο Σόλων επισκέφτηκε τη Χίο και πήρε πολλές αρχές από το πολίτευμα της για τους θεσμούς, που δημιούργησε αργότερα στην Αθήνα. Η Χίος όμως διεκδικεί και τη γέννηση του Ομήρου. Αλήθεια ή ψέματα; Τι σε νοιάζει κιόλας; Στην άκρη της ναυτομάνας πόλης του Βροντάδου που ακουμπά στην πόλη της Χίου, στη ρίζα του Βροντάδου, κάτω από το τεράστιο για τα νησιώτικα μέτρα βουνό το Αίπος, η Δασκαλόπετρα, η πέτρα όπου καθόταν λέει ο θρύλος, ο Όμηρος. Σ’ αρέσει η ιστορία ετούτη. Είναι σαν την ποίηση. Δεν είναι ανάγκη να την καταλαβαίνεις. Να την ακούς και να ευφραίνει την ψυχή σου φτάνει... Ο Όμηρος λένε γεννήθηκε κι έζησε στη Χιό κατά τον 8ο αιώνα. Μεγάλο, τεράστιο όνομα... Σαν τον πόλεμο που περιέγραψε. Πόλεμος. Η Χιός δεν καταλήφθηκε ποτέ της από τους Πέρσες χάρη στον ισχυρό της στόλο. Μα σαν ήρθε η ώρα να συμμαχήσει με τις αδελφές πόλεις ενάντια στον Πέρση το έκανε με χαρά. Ετούτη ήταν κι η αιτία για την καταστροφή της από τους Πέρσες μετά τη ναυμαχία της Λάδης. Στα 479 πριν το Χριστό είναι πια λεύτερη. Έχουν αρχίσει οι κλασικοί χρόνοι πότε και το νησί γνώρισε μεγάλη εμπορική ακμή και αναδείχθηκε σε ισχυρή ναυτική δύναμη. Τα πλοία της έφταναν στις άκρες της Ευρώπης, περιέπλεαν στα παράλια της Ευρώπης, έφταναν στον Πόντο μα και στην Αίγυπτο. Μέλος της Αθηναϊκής συμμαχίας πολεμά στη Μυκάλη και στις Πλαταιές ενάντια στους Πέρσες, παίρνει μέρος στις εκστρατείες ενάντια στη Σάμο και στη Σικελία. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο τα μπέρδεψε και ετούτη με ποιόν θα πάει και ποιον θα αφήσει. Μια με το Σπαρτιάτη μια με την Αθήνα. ΠερίερΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 5

γο αλλά συνέχεια μια με τον έναν και μια με τον άλλον ήταν. Πολέμησε και το Φίλιππο, το Μεγαλέξανδρο και τους Μακεδόνες. Τζάμπα πόλεμος... Το νησί έγινε μέλος του κράτους των Μακεδόνων κι αργότερα ακολούθησε τη μοίρα της γειτονιάς καταλυμένο από τους Ρωμαίους. Ετούτοι πάντως την κήρυξαν αυτόνομη χάρη στη σημαντική της βοήθεια στον πόλεμο ενάντια του βασιλιά της Συρίας Αντιόχου Γ΄. Μπερδεμένα και τότε τα πράγματα. Με τους Ρωμαίους ήταν, εξόριστοι στην Κολχίδα βρέθηκαν οι κακόμοιροι οι Χιώτες. Τελικά τους φέραν πίσω κι η Ρώμη κυριάρχησε για αιώνες. Σε συνεπήραν οι πολέμοι. Μωρέ στη Χιό γεννήθηκε και δούλεψε ο Μέλας. Κι ο γιός του Μικιάδης. Ετούτου ο γιός ο Άρχεμπος μαζί με ους γιους του το Βούπαλο και τον Άθηνι μεγαλούργησαν με γλυπτά ως και στη Δήλο. Εδώ στη Χίο γεννήθηκε κι ο Γλαύκος που θεωρείται ότι ανακάλυψε τη συγκόλληση των μετάλλων. Στη Χιό, στη σκιά του Ομήρου έζησε τον 5ο αιώνα ο τραγικός ποιητής Ίων, τον 4ο αιώνα ο ιστορικός Θεόπομπος. Το άγριο και απότομο Αίπος κόβει τη Χίο στα δυο. Απ’ τη μια μεριά το βόρειο νησί όπου θαρρείς ο Θεός πετούσε βράχια μοναχά κι από την άλλη ο νότος ήρεμος, ίσιος και εύφορος. Το κέντρο του νησιού δυτικά δηλαδή του Αίπους περίεργο, αλλιώτικο, παντρεύει το επουράνιο με το γήινο. Το μεγαλείο μιας Νέας Μονής με το ταπεινό του Ανάβατου. Ένας δρόμος ανάμεσα σε όρθια κουφάρια καμένων δέντρων σε βγάζει στη Νέα Μονή. Αν η Κωνσταντινούπολη έχει την Αγιά Σοφιά της, η Χίος μόνο αυτή έχει τη Νέα Μονή. Χτισμένη κοντά στο 1000 μετά το Χριστό λάμπει χάρη στα μοναδικά της χρυσαφένια ψηφιδωτά. Λάμπει σημάδι πως σε ετούτον τον τόπο ότι είναι μοναδικό του μέλλει και να πεθάνει ξεχασμένο. Καταρρέει το μεγάλο μοναστήρι και τα ποικιλώνυμα πακέτα των ευρωπαϊκών χρημάτων δεν καταφέρνουν να το ξαναστήσουν στα πόδια του. Δεν είναι που λείπουν τα λεφτά μον’ είναι που λες πως θέλουν να το δουν το μοναστήρι σωρό ερειπίων. Σαν τη σωρό με τα νεκροκέφαλα, ότι απόμεινε απ’ της γης τους ταπεινούς που πίστεψαν πως το επουράνιο μπορεί να τους σώσει. Κυνηγημένοι από τους Τούρκους το 1822 πήγαν και κρύφτηκαν στη Νέα Μονή. Μπήκαν οι Τούρκοι με τα ξεγυμνωμένα σπαθιά τους σφάξαν όλους και έκανε χάζι θαρρείς απ’ τα χρυσαφένια ντουβάρια το επουράνιο υπέρτατο ον ετούτο το χαμό. Απέμειναν τα νεκροκέφαλα που λέγαμε, στοιβαγμένα σωρός στο μοναστήρι με μια τρύπα, άλλα στο κούτελο, άλλα στην κορφή, άλλα στο φρύδι. Λίγα χιλιόμετρα παραπέρα συναντάς τα Αυγώνυμα. Μικρά σπίτια, πέτρα στην πέτρα σφιχτά το ένα δίπλα στο άλλο περιτρυγιρίζουν τη μεγάλη πλατεία. Εδώ μπορείς να γευθείς μοναδικές κρεατολιχουδιές, να ακουμπήσεις το μυαλό σου στην άγρια φύση, να ανασάνει η ψυχή σου. Δρόμο παίρνεις, δρόμο αφήνεις. Ισια μπροστά σου το κάστρο του Ανάβατου. Ένας θεόρατος βράχος σαν την μπούκα ενός καραβιού που βουλιάζει στην κορυφή του πάνω από το θεόρατο γκρεμό ξεπροβάλλουν τα σπίτια του Ανάβατου. Τα ανθρώπινα νεκροκέφαλα απ’ εδώ τα μάζεψαν και τα χώσαν μάνι μάνι σε ένα τσιμεντένιο κουτί με έναν τσιμεντένιο άσπρο άγγελο κολλημένο επάνω του να τα φυλάει. Απέμειναν τα σπίτια νεκροκέφαλα και τούτα. Τέσσερα ντουβάρια αδειανά από μέσα με τους αρχαιολόγους να κολλάνε μια μια τις πέτρες τους. Και πολλούς άλλους, να στέκουν όρνια έτοιμα να κατασπαράξουν ετούτο τον Αιγαιοπελαγίτικο Μυστρά. Να κάνουν τα σπίτια των μαρτύρων rent rooms, γάδαρο με σέλα και δορυφορική κεραία από πάνω. Ω του θαύματος ως κι η πολιτεία αντέχει! Το χριστιανισμό στο νησί τον φέραν απ’ την καρσινή ακτή της Ερυθραίας. Ρίζωσε γρήγορα στο νησί κι έδεσε η λατρεία του Χριστού με τη λατρεία της μαστίχας. Το δέντρο που πληγώναμε για να γιομίσουμε με τα δάκρυά του 6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Δεν είναι λίγο πράμα και ο Ντελακρουά και ο Ουγκώ να σπεύδουν ο ένας με τον χρωστήρα και ο άλλος με το καλάμι να μιλήσουν για την καταστροφή της Χίου οι τσέπες των Χιωτών. Τράνεψε στα χρόνια του Βυζάντιου το νησί και για τούτο το λόγο το βάλαν στο μάτι οι Φράγκοι. Ο ένας μετά τον άλλο οι δυτικοί το καταλάμβαναν για λογαριασμό τους μέχρις ότου ρίζωσαν για τα καλά οι Γενουάτες. Ξεζουμίζαν το νησί και τους ανθρώπους του με τη Μαόνα τους. Κάτι τις σαν τις σημερινές πολυεθνικές. Στα 1566 φτάσανε οι Τούρκοι. Μαστίχας ένεκα το νησί βαφτίστηκε κήπος της Βαλιζαντέ χανούμ. Της μάνας του σουλτάνου δηλαδή που μοσχομύριζε τα χνώτα της με χιώτικο μαστίχι. Το ’21 οι Χιώτες ξεσηκώθηκαν με το Σαμιώτη Λυκούργο Λογοθέτη και το Χιώτη Χατζή Μπουρνιά. Στις 30 του Μάρτη το 1822, ο Καρά Αλής αποβιβάζεται στο νησί. Κάπου 40.000 ψυχές έσφαξε. Άλλες τόσες αιχμαλώτισε και τις πούλησε στο Αλγέρι. Λίγοι πολύ λίγοι σωθήκαν. Ίσα για να σωθεί η μνήμη της ράτσας. Κι η μνήμη της μαστίχας. Τα Μαστιχοχώρια, χωριά στο νότο. Καλλιμασιά, Νένητα, Καλαμωτή, Πυργί, Μεστά τα χωριά της μαστίχης μα και μοναδικά, μοναδικά σ’ όλο τον κόσμο μεσαιωνικά χωριά. Το Πυργί με τα ξυστά ντουβάρια, οι Ολύμποι, τα Μεστά. Ανύπαρκτοι οι ελεύθεροι χώροι το ένα σπίτι δίπλα στο άλλο να στήνουν αμυντικό τείχος περιμετρικά στα υπόλοιπα σπίτια που και τούτα με τη σειρά τους αγκωνάρια άμυνας και πολεμίστρες ως το κέντρο του χωριού όπου στέκει ο αμυντικός πύργος ύστατη άμυνα. Στο Πυργί οι Άγιοι Απόστολοι στέκουν ολόρθοι πείσμα στο πείσμα των καιρών και των ανθρώπων. Στα Μεστά και στους Ολύμπους θολωτά σοκκάκια πλακοστρωμένα, με τα ξεραμένα τοματάκια στα ντουβάρια και τις γριές στα πεζούλια. Ετούτη δω την ομορφιά αιώνες τώρα δεν την πείραξε κανένας, μήδε οι σεισμοί. Η φωτιά την απέιλησε το περασμένο καλοκαίρι αλλά το φθινόπωρο ξαναγεννά τη φύση και τις ελπίδες…. Η σφαγή της Χίου μαλάκωσε την καρδιά της χριστιανικής Ευρώπης. Κοντά 80.000 σφαγμένες και κουρσεμένες ψυχές δεν είναι δα και λίγο πράμα. Δεν είναι λίγο πράμα και ο Ντελακρουά και ο Ουγκώ να σπεύδουν ο ένας με τον χρωστήρα και ο άλλος με το καλάμι να μιλήσουν για την καταστροφή. Έσπευσε και ο Κανάρης κοντά ένα μήνα μετά τη σφαγή όξω απ’ το λιμάνι της Χιός τίναξε στον αέρα τη ναυαρχίδα του Καρά Αλί. Πάει καλιά του ο σφάχτης ... Κατά το 1828 προσπάθησε να απελευθερώσει ξανά το νησί ο Φαβιέρος. Μάταια. Ως τις 11 του Νοέμβρη του 1912 που το λευτέρωσε ο Παύλος Κουντουριώτης με το μπάρμπα Γιώργο, τον «Αβέρωφ». Οι Χιώτες έπρεπε να περιμένουν και να υπομένουν. Ισα πάνω στο βορά στέκει η Βολισσός. Ομορφοχώρι στεφανωμένο με ένα κάστρο που λεν πως έχτισε ο Βελισσάριος. Και τα Καρδάμυλα ναυτοχώρι χωριό περήφανο και τα μικροχώρια γύρω τριγύρω στο Πελινναίο μικρές πατρίδες λιγοστών ψυχών μνημεία του ότι αντέχει η χιώτικια ψυχή στο χρόνο. Παίρνεις το δρόμο για την επιστροφή. Στη χιώτικη προκυμαία, λες στους δικούς σου φίλους στο νησί το τι είδες.

- «Κακομοίρη μου σου λενε, τίποτα δεν είδες». ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7

Του Στρατή Μπαλάσκα

Τα αρχοντόσπιτα της πρωτεύουσας του νησιού δίνουν μια άλλη διάσταση σε έναν τόπο που κάποτε άκμασε και τώρα προσπαθεί να συνέλθει από τα στραβά του πλανήτη και τα ανάποδα των περασμένων χρόνων. Όμως, η καρδιά της Λέσβου παραμένει μεγάλη και σε καλεί να την ακούσεις…

ΜΥΤΙΛΉΝΗ, Η ΑΡΧΌΝΤΙΣΣΑ 8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

O

Oυρλιάζει η φιλόλογος στο αρχοντικό των Παραδέλληδων εκεί που η οδός Καβέτσου μετονομάζεται σε οδό Γ. Βοστάνη για να καταλήξει τιμής ένεκεν στην τοκογλυφία που μετατράπηκε σε φιλανθρωπία για να ξεχαστεί ως τέτοια σε οδό Ε. Βοστάνη… Η πρώτη επαφή με τα αρχοντόσπιτα της Μυτιλήνης, τα μοναδικά αξιοθέατα ετούτης της αρχόντισσας πόλης, το πρώτο αρχοντόσπιτο στο οποίο έμπαινες στη ζωή σου, παράρτημα Α΄ Γυμνασίου Αρρένων Μυτιλήνης ξέπεσε η πλούσια φαμίλια, ξέπεσε και το αρχοντόσπιτο σε Γυμνάσιο! «Τώρα που μας παραχώσαν…» ουρλιάζει η φιλόλογος ως άλλη Εκάβη στις «Τρωάδες» κι εσύ από το παράθυρο κοιτάς έξω, τον κήπο και τη βαριά σιδερένια πόρτα που ανοίγει στο στρωμένο με βότσαλα θαλασσινά σοκάκι… Εκεί στην πόρτα την πρωτοείδες τη μορφή, πιτσιρικάς σχεδόν αμούστακος. Τη πρωτοείδες από το παράθυρο του αρχοντικού που ξέπεσε σε σχολείο. Η Αθηνά, η Θεά Αθηνά στο ρόπτρο… Ένα πρωί το βαφτίσαν το αρχοντόσπιτο επικινδύνως ετοιμόρροπο, αδειάσαν οι κάμαρες του γκρεμίστηκε… Έτρεξες να την γλιτώσεις. Τη Θεά Αθηνά, μορφή στο ρόπτρο. Δεν την πρόλαβες. Και τόμαθες καλά από εκείνη τη μέρα πως οι Θεές πεθαίνουν, πάνε και δε γυρίζουν… Οι Θεές πεθαίνουν με τα αρχοντόσπιτα που τις στεγάσαν… Ένα ποδήλατο καβάλησες εκείνες τις μέρες κι έτρεχες – ακόμα τρέχεις – κόντρα στο ρεύμα της εποχής, της ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9

πόλης σου. Πίσω πέφταν ένα ένα τα αρχοντόσπιτα, οι κοκκινόπετρες γινόταν κομμάτια, τα σαχνισίνια τσακίζονταν, τα μπαγδατιά και τα ζωγραφισμένα ταβάνια το ένα μετά το άλλο. Η ψυχή της πόλης κοβόταν κομμάτια και θάβονταν κάτω από στοίβες σύγχρονους παράδες, τσιμεντένια σπιρτόκουτα που στεγάσαν την αμορφωσιά και τη Δημοκρατία της ισοπέδωσης προς τα κάτω. Έκρυψες το ποδήλατο κάτω εκεί στο Τούρκικο κάστρο πίσω από μια βάρκα κι έτρεξες να κρυφτείς πιτσιρικάς αμούστακος κάτω από τους δόμους των αρχαίων ναών όπου θεμελίωσαν το κάστρο τους οι Γατελούζοι. Εκεί απίθωσες στεφάνι στο μνημείο της ψυχής των Αιολέων την εικόνα του ρόπτρου της Θεάς Αθηνάς. Εκεί συνάντησες και τη γριά Μυτιληνιά.

- «Τι κάν’ς θιά;» - «Μαζεύου ξύλα;» - «Για του χ’μώνα;» - Όχ(ι) γιε μ’ για τν κάσα μ’» Σου χαμογέλασε, για δες η μορφή της ίδια με εκείνη της Θεάς Αθηνάς. Η Μυτιληνιά ξιπασιά. «Ι κόλους μας δεν έχ’ να βαν’ βρακί τσι γι μουρ’ μας γυρεύγ’ φουντάν’»!!! Αυτή είναι η Μυτιλήνη. Ωραία ως πόρνη που όμως δίνεται μοναχά σε όσους αυτή θέλει. Μοναδική με ανθρώπους μοναδικούς είρωνες και κουτσομπόληδες και ξιπασμένους όσο κανείς στον άλλο κόσμο. Και σκληρούς σαν αριστοκράτες ξεπεσμένους που δε θένε να παραδεχτούν τον ξεπεσμό τους. Στα μέσα του 19ου αιώνα οι γαιοκτήμονες της Μυτιλήνης, φίλοι καρδιακοί με τους Τούρκους κατ’ όνομα μονάχα αφέντες από τα χρόνια ακόμα που πρόδωσαν τους λιγοστούς φιλικούς μετεξελίσσονται σε εμπόρους, τυπικούς κι άτυπους τραπεζίτες, σε βιομήχανους. Από απλοί ιδιοκτήτες κτημάτων με ελιές γίνονται ελαιοτριβείς, έμποροι λαδιού και του παράγωγού του σαπουνιού. Ανοίγουν αλισβερίσια με τη νότια Ρωσία, την Κωνσταντινούπολη, τη Σμύρνη και την Αίγυπτο. Στα σεντούκια των Μυτιληνιών αφεντάδων μαζεύονται χρυσά αμέτρητα . Το νησί μετράει πάνω από εκατό ατμοκίνητα ελαιοτριβεία, πενήντα σαπωνοποιεία, κάπου δέκα πυρηνελαιουργεία και τριάντα βυρσοδεψεία. Όλα σπαρμένα στο νησί ανάλογα με τα έντεκα εκατομμύρια ελαιόδενδρά του! Ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι πια γεγονός στο νησί. Καλύπτει τον πρωτογενή και το δευτερογενή τομέα της παραγωγής αλλά και τις μεταφορές ελέγχοντας όλη την ανατολική Μεσόγειο και τους δρόμους ως τη Μασσαλία, το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο με την «Τράπεζα Μυτιλήνης» ακόμα και τον Τύπο! Και κάπου κει οι παράδες του χριστιανικού στοιχείου του νησιού που εντωμεταξύ αποκτά και εθνική ταυτότητα αρχίζουν να πρέπει να φανούν. Δημόσια κτίρια που δεσπόζουν με τον όγκο τους που κλασσικίζει ή αγγίζει τα όρια του νεοαναγεννησιακού ρυθμού που εντυπωσιάζει με την μπαροκική υπερβολή. Το ελληνικό στοιχείο υπερέχει και το δείχνει. Τα λεγόμενα νεοκλασικά αρχοντικά κοσμούν ως τις μέρες μας, όσα γλύτωσαν από τη λαίλαπα της δεκαετίας του 1970, το Κιόσκι, την Κουλμπάρα, τη νότια πλευρά της Μυτιλήνης, τα νότια προάστειά της. Στηθήκαν απόδειξη της διαφοράς του ελληνικού από το οθωμανικό-νεοτουρκικό στοιχείο για να εκφράσουν μέσα στον προκλητικό αρχιτεκτονικό εκλεκτικισμό τους την οικονομική δύναμη και το κοινωνικό κύρος των κεφαλαιούχων της Λέσβου που πλέον διαχειρίζεται τα πάντα στο νησί. Ταυτόχρονα ερμηνεύουν τη διάδοση – την όποια διάδοση ενός κοσμοπολιτισμού και τις επιδράσεις της παγκόσμιας επικοινωνίας. Στέ-

Αυτή τη φορά, οι τρομοκράτες επέλεξαν έναν εύκολο στόχο, επιτέθηκαν σε ανθρώπους που γιόρταζαν αμέριμνοι σε κεντρικό, παραλιακό δρόμο

10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Έκρυψες το ποδήλατο κάτω εκεί στο Τούρκικο κάστρο πίσω από μια βάρκα κι έτρεξες να κρυφτείς πιτσιρικάς αμούστακος κάτω από τους δόμους των αρχαίων ναών όπου θεμελίωσαν το κάστρο τους οι Γατελούζοι

κουν όσα στέκουν σαν μια διαδήλωση υπέρ της ρήξης που πρέπει να υπάρχει στις παραδοσιακές κοινωνικές ακόμα και στις αρχιτεκτονικές συνέχειες. Τρέχεις, ακόμα τρέχεις να γλιτώσεις και να απαντήσεις στο ερώτημα: Ποιος είχε δίκιο στη σύγκρουση εκείνων των Αρχαϊκών Αιολικών χρόνων που κρατά ως τις μέρες μας; Οι Δημοκρατικοί ή οι Αριστοκρατικοί; Η Σαπφώ ή ο Αλκαίος. Να σκάσετε από τη ζήλια σας αλλόφυλοι. Σε τούτον εδώ τον τόπο οι συγκρούσεις σηματοδοτούνται από ποιητές. Και τα σπίτια, φτωχά ή πλούσια είναι ποιήματα. Ανάποδα ποιήματα, Σκοτσέζικα προκάτ με τούβλα, νεοκλασικίζοντα τουρκομπαρόκ και εκλεκτικιστικά και μπαουχάουζ εδώ τα έχουμε όλα. Τα αρχοντόσπιτα είναι τα κομμάτια της ψυχής των Αιολέων που δε θάφτηκε στο κολομπετόν που κουβάλησε στο νησί τους μίζερους Ελλαδίτες «μαζί με το χωροφύλακα τον οικονομικό έφορο και το στρατολόγο». Τα αρχοντόσπιτα της Μυτιλήνης πνιγμένα στις νεοελληνικές μπούρδες -μεζονέτες και στα «τσερόκι» τα σαραβαλιασμένα αφραγκίας πλέον ένεκα, είναι τα κύτταρα που ανασαίνουν κόντρα στις υγρασίες τους και στα ντουβάρια που φουσκώνουν βαμμένα ταραμαδιά. Είναι η ξιπασιά μας. Εκείνου που σήμερα κατηφορίζει στο ουζάδικο με το συκώτι σάπιο για να πιει ρακί με χταπόδι θηλυκό καλοψημένο. Του που επιμένει στο διαφορετικό. Η άρνηση του ότι είμαστε όλοι ίδιοι. Δεν είμαστε. Εμείς εδώ στεγάσαμε την ξιπασιά μας σε μοναδικά παλάτια. Κλεμμένα τα σχέδια αλλά δικά μας τα παλάτια. Σαν τη μορφή της Αθηνάς. Στο ρόπτρο. Που σου χαμογελά στον ύπνο σου και σε συνοδεύει σαν σκύβεις το κεφάλι και βουλώνεις τα αυτιά στις αναπτυξιολογούσες ύαινες. Σαν χώνεσαι στους δρόμους και αναζητάς μοναδικά ντουβάρια να ακουμπήσεις το αυτί και να αφουγκραστείς τους χτύπους της καρδιάς τους. Γιατί ετούτα τα ντουβάρια σε ετούτα τα αρχοντικά έχουν καρδιά. Που χτυπά… Η καρδιά της Μυτιλήνης που σου λέει να ρθεις να την ακούσεις…

11 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Ο «πόλεµος των ταλέντων»: η προσέλκυση και διατήρηση των ταλαντούχων στελεχών εντείνεται την τελευταία τριετία

12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΠΗΓΗ: Πρόγραµµα των Ηνωµένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP), ∆ηµοσιογραφική επιµέλεια: Γ. Γεωργίου, ρεπορτάζ: Μ. Τσιβγέλη

ΠΡΟΦΙΛ

ΑΥΞΗΣΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ

14.000.000

ΑΥΞΗΣΗ ΕΣΟ∆ΩΝ (2015)

60.000.000

ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΑΝΑΠΤΥΞΗ (2017)

Μεγάλες επιχειρήσεις

74%

54%

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Μεσαίες επιχειρήσεις

Μικρές επιχειρήσεις

83%

ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

57%

47%

ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝ∆ΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥΣ

73% 52%

47%

σε νέες τεχνολογίες

σε νέες προσλήψεις και εκπαίδευση

∆ΙΟΙΚΗΣΗ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

88%

διαθέτουν επίσηµους µηχανισµούς διοίκησης

ΑΤΖΕΝΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

49%

εµπλέκουν µέλη της επόµενης γενιάς στη διοίκηση της επιχείρησης

Ανάπτυξη Αυξανόµενες πωλήσεις, Είσοδος σε νέες αγορές,

79%

απασχολούν στελέχη εκτός της οικογένειας του ιδιοκτήτη

ΕΠΕΝ∆ΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ Ανθρώπινο δυναµικό

Προετοιµασία για τη µεταβίβαση της διοίκησης

Καινοτοµία

Εισαγωγή περισσότερων στοιχείων επαγγελµατισµού

Νέες τεχνολογίες Εκπαίδευση

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 13

Του Βασίλη Λωλίδη

Η Θάσος διατηρεί τη γοητεία της, παρά τη μεγάλη πυρκαγιά, που έπληξε κυρίως την αγροτική της παραγωγή

Η ΦΩΤΙΑ ΔΕΝ ΕΣΒΗΣΕ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ 14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15

Μπορεί η πυρκαγιά να πλήγωσε το νησί, ωστόσο, το γεγονός ότι έκαιγε στα ορεινά και όχι σε κατοικημένες περιοχές δεν επηρέασε το τουριστικό ρεύμα 16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

A

Αγώνα δρόμου, μέσα από τα αποκαΐδια, δίνουν οι κάτοικοι της Θάσου, όπου μετά την πρώτη καταγραφή των μεγάλων καταστροφών που άφησε πίσω της η πυρκαγιά ελπίζουν ότι θα διατηρηθούν οι καλές καιρικές συνθήκες για να επιμηκυνθεί η τουριστική περίοδος και να παραμείνουν οι τουρίστες στο νησί. “Το νησί έχει πολύ κόσμο ακόμη κι αυτή τη στιγμή. Είναι τουρίστες, οι οποίοι δεν αποχώρησαν. Υπάρχουν Σέρβοι, Ιταλοί, Ρουμάνοι και Τούρκοι”, λέει στο “Πρακτορείο” ο πρόεδρος του σωματείου καφεζυθοπωλών Ν. Καβάλας, Παναγιώτης Βασιλούδης. Κύριο μέλημα της Πολιτείας, όπως λέει, θα πρέπει να είναι η άμεση αποκατάσταση των ζημιών στα δίκτυα ύδρευσης και υδροδότησης και η υλοποίηση αντιπλημμυρικών έργων στις πληγείσες περιοχές, πριν αρχίσουν οι φθινοπωρινές βροχές. Όπως αναφέρει, τη μεγαλύτερη καταστροφή από τη φωτιά που έκαιγε σχεδόν τέσσερα εικοσιτετράωρα, έχουν υποστεί οι οικισμοί Θεολόγου κι η Αλυκή, στο κέντρο και νοτιονατολικά του νησιού. Και μπορεί η πυρκαγιά να “λάβωσε” το νησί, ωστόσο, το γεγονός ότι έκαιγε στα ορεινά και όχι σε κατοικημένες περιοχές δεν επηρέασε το τουριστικό ρεύμα. Η καταστροφή, ωστόσο, στις περιοχές, απ’ όπου πέρασαν οι αδηφάγες φλόγες είναι μεγάλη και η εικόνα αποκαρδιωτική. “Αν δει κάποιος τις περιοχές θα βάλει τα κλάματα. Η φωτιά έκαψε ακόμη και τις πέτρες. Κάηκαν πολλά ζώα, ίσως και 2.000 αιγοπρόβατα, χωρίς να έχει τελειώσει η καταγραφή, πολλά μελίσσια, αγροικίες αλλά και σπίτια” λέει ο Παναγιώτης Βασιλούδης. Δύσκολη θα είναι η επόμενη μέρα και για τους μελισσοκόμους τους νησιού, όπως υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Μελισσοκομικού Συνεταιρισμού Θάσου, Κώστας Παναγιωτόπουλος, υπενθυμίζοντας ότι η Θάσος παράγει περίπου 3.000.000 τόνους μελιού το χρόνο, εξαιρετικής ποιότητας. “Έχουμε να κάνουμε με μια πυρκαγιά, μεγαλύτερη από αυτές του ‘85 και του ‘89”, σημειώνει και επισημαίνει ότι, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσει, έχει καταστραφεί γύρω στο 70% των κυψελών. Πάντως εμφανίζεται αισιόδοξος ότι οι μελισσοκόμοι του νησιού θα τα καταφέρουν για άλλη μία φορά να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες. “Δυστυχώς, τα περάσαμε στο παρελθόν και τα περνάμε τώρα ξανά. Θα το αντιμετωπίσουμε κι αυτό, χρειαζόμαστε τη βοήθεια της πολιτείας και θα πατήσουμε ξανά στα πόδια μας”, τονίζει. Ο κατάφυτος παραδοσιακός οικισμός Μεγάλο και Μικρό Καζαβήτι, κοντά στα Λιμενάρια, έχει υποστεί ίσως τις μεγαλύτερες καταστροφές από την πυρκαγιά και, όπως περιγράφει στο “Πρακτορείο” ο κάτοικος του οικισμού, Αργύρης Τυρολόγος, η φωτιά αποτέφρωσε σπίτια και αιωνόβια δένδρα. “Όλη η ρεματιά από τις Καλύβες μέχρι το Καζαβίτι έχει πλέον ένα χρώμα σταχτί και γκρίζο. Ένα απογυμνωμένο, σεληνιακό τοπίο. Και μόνο κάποιες νησίδες πρασίνου θυμίζουν την πρότερη εικόνα της κατάφυτης ρεματιάς που ήταν γεμάτη από πεύκα και πλατάνια” σημειώνει και αναφέρει ότι μπορεί η πρόσφατη πυρκαγιά να ήταν μικρότερης έκτασης από αυτήν του 1989, αλλά το καταστροφικό της έργο ήταν τεράστιο. “Κάηκαν περισσότερα από 30 σπίτια στις παρυφές του οικισμού. Καταστράφηκαν αιωνόβιοι πλάτανοι, πευκόδεντρα και θάμνοι που τα θυμάμαι από μικρό παιδί. Η φωτιά σε ορισμένες περιπτώσεις έφτανε ακόμα και τα πενήντα μέτρα ανάλογα με το ξύλο που έκαιγε”, σημειώνει. Για τον νεαρό επιχειρηματία, Νίκο Βουλτζούμη, ιδιοκτήτη επιχείρησης με ενοικιαζόμενα δωμάτια στην παραλία της Θυμωνιάς, η καταστροφή από τη φωτιά ήταν σχεδόν ολοκληρωτική: “Η δική μου επιχείρηση ήταν στην καρδιά του πύρινου μετώπου. Δυστυχώς, από τη μανία της φωτιάς σώθηκαν μόνο δύο σπίτια, τα οποία σώσαμε με τους κουβάδες από τη θάλασσα. Άλλα τρία σπιτάκια, μια καντίνα και δύο τροχόσπιτα έγιναν στάχτη”, αναφέρει με ψυχραιμία, ενώ αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η πυρκαγιά να οφείλεται σε εμπρησμό και όχι να προκλήθηκε από πτώση κεραυνών στο νησί. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17

18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Οι Νύχτες Πρεμιέρας κλείνουν τα 22 τους χρόνια

M

Με νέο καλλιτεχνικό διευθυντή και ένα χορταστικό πρόγραμμα, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας “Νύχτες Πρεμιέρας” επιστρέφει ανανεωμένο από τις 21 Σεπτεμβρίου έως τις 2 Οκτωβρίου, παρουσιάζοντας συνολικά 180 ταινίες απ’ όλο τον κόσμο. Το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει τρία διαγωνιστικά τμήματα, ειδικά αφιερώματα, ντοκιμαντέρ και πάνω από 60 ελληνικές ταινίες μικρού μήκους που θα προβληθούν στις αίθουσες Δαναός 1&2, Odeon Opera 1&2, Ιντεάλ, Ταινιοθήκη της Ελλάδος και Παλλάς. Το φεστιβάλ σήκωσε αυλαία στις 21 Σεπτεμβρίου με τη «Julieta» του Πέδρο Αλμοδόβαρ - επίσημη υποβολή της Ισπανίας για το ξενόγλωσσο Όσκαρ, και κλείνει το με το αριστοτεχνικό «Elle» του Πολ Βερχόφεν που ενθουσίασε στο 69ο Φεστιβάλ Καννών. Στο φετινό Διαγωνιστικό Τμήμα συμμετέχουν εννιά πρώτες ή δεύτερες ταινίες ταλαντούχων δημιουργών απ’ όλον τον κόσμο. Ανάμεσα τους το πολυαναμενόμενο «Evolution» της Λουσίλ Χατζιχαλίλοβιτς, το βραβευμένο στο Βερολίνο «Hedi» του Μοχάμεντ Μπεν Ατία, το βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ «Indignation» του Τζέιμς Σάμους, η βραβευμένη στις Κάννες «Κόκκινη Χελώνα» του Μίκαελ Ντουντόκ ντε Βιτ, το «Closet Monster» του Στίβεν Νταν, και το «Remainder» του Ισραηλινού εικαστικού Ομέρ Φαστ. Και φέτος, οι Νύχτες Πρεμιέρας έχουν αφιερώσει ένα μεγάλο κομμάτι του προγράμματός τους στην εγχώρια παραγωγή. Πιο συγκεκριμένα, στην 22η διοργάνωση θα κάνουν την πανελλήνια πρώτη προβολή τους, μεταξύ άλλων, η «Τελευταία Παραλία» των Θάνου Αναστόπουλου και Ντάβιντε Ντελ Ντέγκαν που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο 69ο Φεστιβάλ

των Καννών, το «Ιντερλούδιο, Η Πόλη Μιας Νεκρής Γυναίκας» της Αντζελα Ισμαήλος και το «Nocturne» του Κωνσταντίνου Φραγκόπουλου. Τα αφιερώματα έχουν την τιμητική τους στο φετινό πρόγραμμα, με τη 22η διοργάνωση να φιλοξενεί δημιουργίες του 36χρονου Πολωνού κινηματογραφιστή Τόμας Βασιλέφσκι, και τη Γερμανίδας Μάρεν Άντε, που αν και εντυπωσίασε με την ταινία της «Τόνι Έρντμαν» στις Κάννες, έμεινε χωρίς βραβείο. Παράλληλα, το φεστιβάλ τιμά τη μνήμη του πρόωρα χαμένου Νίκου Τριανταφυλλίδη μέσα από μια πλήρη ρετροσπεκτίβα των ταινιών μικρού και μεγάλου μήκους που σκηνοθέτησε.Ακόμα οι φετινές Νύχτες πρεμιέρας θα φιλοξενήσουν ένα μεγάλο αφιέρωμα σε μία από τις πιο χαρακτηριστικές και χαμηλότονες φωνές του γαλλικού σινεμά, τον Λουί Μαλ προβάλλοντας οκτώ ταινίες του Γάλλου σκηνοθέτη, καθώς και ένα αφιέρωμα στην πρόσφατη κινηματογραφική παραγωγή της Ιταλίας με έξι ταινίες που ξεχωρίζουν όχι μόνο για τα ονόματα των δημιουργών και πρωταγωνιστών τους, αλλά και για τις θεματικές τους που εκτείνονται από την οικονομική κρίση μέχρι την ιταλική μαφία. Στο τμήμα «Μουσική και Φιλμ» θα προβληθούν, μεταξύ άλλων, το θρυλικό «Strike a Pose» των Εστερ Γκουλντ και Ρέιγιερ Ζβάαν με τις εξομολογήσεις των χορευτών που βρέθηκαν στο «κρεβάτι με τη Μαντόνα» στην Blond Ambition Tour του 1990, το «The Rolling Stones - Havana Moon» του Πολ Ντάγκντεϊλ για τη μεγαλειώδη συναυλία του συγκροτήματος στην Αβάνα, το «The Beatles: Eight Days a Week» του Ρον Χάουαρντ και το «Sid and Nancy» του Αλεξ Κοξ σε αποκατεστημένη κόπια.

Της Νάντιας Μπακοπούλου

20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Απόσταση δισεκατομμυρίων από την Ελλάδα

Σ

Σε πολλούς, οι εικόνες αρκούν, για να καταγράψουν την απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στο δικό μας πρωτάθλημα και σε εκείνα της ποδοσφαιρικής Ευρώπης που κυριαρχεί. Κάποιοι προσθέτουν επιπλέον, ιστορία, ονόματα, τίτλους και φυσικά εκατομμύρια ευρώ, δίνοντας πραγματική διάσταση, σε αυτή την απόσταση. Έστω κι αν στο ποδόσφαιρο οι αριθμοί δεν λένε πάντα την αλήθεια, σίγουρα αυτοί, μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμοι, προκειμένου να διαπιστώσει κάποιος την αξία ενός παίκτη, μίας ομάδας, ενός πρωταθλήματος, στο ποδοσφαιρικό χρηματιστήριο. Νούμερα που κρύβουν από πίσω τους ονόματα, όπως εκείνα των Μέσι (κοστολογείται 120 εκατ ευρώ), Λουίς Σοάρες (110 εκατ) και Νευμάρ (100εκατ). Δηλαδή, την επιθετική τριάδα της Μπαρτσελόνα. Αλλά και συμφωνίες, σαν και αυτή των τηλεοπτικών δικαιωμάτων στην Αγγλία (7 δισ. για τριετία 2016-2019 εντός Νησιού και 4,08 δισ. σε χώρες του εξωτερικού) για την επιβεβαίωση κυριαρχίας της Premier League. Επίσης, νούμερα όπως τα εισιτήρια που κόβουν οι ομάδες. Στη Γερμανία τα γήπεδα γεμίζουν ασφυκτικά, με την Ντόρτμουντ να κρατά το ρεκόρ στην Ευρώπη, παρουσιάζοντας το μεγαλύτερο μέσο όρο, με 81.178 το 2005. Είναι αλήθεια ότι στο ποδόσφαιρο, κανείς και τίποτα δεν είναι αρκετό από μόνο του, για να οδηγήσει στην επιτυχία. Απαιτεί συνδυασμό πολλών παραγόντων, που μπορεί να στοιχιστούν πίσω από τους αριθμούς. Κάπως έτσι, η αξία του ελληνικού πρωταθλήματος, της Super League, βρίσκεται στα 304,20 εκατ ευρώ, σύμφωνα με την γερμανική ιστοσελίδα transfermarkt. de (στοιχεία την 1η Σεπτεμβρίου 2016), που ειδικεύεται σε σχετικές αναλύσεις. Είναι στην ενδέκατη θέση της κατάταξης, με τον Ολυμπιακό να είναι με

76,58 εκατ ευρώ η πιο ακριβή ομάδα στην Ελλάδα και ο Κώστας Φορτούνης με 10 εκατ ευρώ, ο παίκτης που κοστολογείται περισσότερο από κάθε στην Super League. Ένα πρωτάθλημα, με τις 16 ομάδες να έχουν συνολική αξία μικρότερη από την περίφημη τρίαινα MSN (Μέσι-Σουάρες-Νειμάρ)της Μπαρτσελόνα, που φτάνει τα 310 εκατ ευρώ (120+90+100). Τριών μόλις παικτών, των κορυφαίων βέβαια στον κόσμο και όχι μιας ομάδας, αφού η συνολική αξία των Καταλανών φτάνει τα 756,50 εκατ ευρώ. Μάλιστα κατά 12,80 εκατ. ευρώ μικρότερη από εκείνη της Ρεάλ Μαδρίτης (769,30), πιο ακριβής ομάδας στην Ευρώπη, αλλά και τον κόσμο. Όμως η τρίτη της ισπανικής παρέας, Ατλέτικο Μαδρίτης, αφήνει αρκετά πίσω την Super League, φτάνοντας τα 493 εκατ. ευρώ. Όσο για το σύνολο της La Liga, φτάνει τα 3,52 δις.! Χωρίς μάλιστα να είναι το ακριβότερο πρωτάθλημα, αφού την ξεπερνά η Premier League με 4,82 δις. ευρώ και την ακολουθούν, Serie A (2,67 δις.), Bundesliga (2,51) και Ligue 1 (1,50). Φυσικά δεν υπάρχουν μονάχα στην Ισπανία ομάδες που από μόνες ξεπερνούν ολόκληρο το ελληνικό πρωτάθλημα. Από την Serie Α, έρχονται η Γιουβέντους (428 εκατ.) με την Ιντερ (331,58), την Bundesliga η Μπάγερν (582,23) με η Ντόρτμουντ (339,50) και την Ligue 1, η Παρί Σ.Ζ (412,65). Κι αν τα τέσσερα αυτά κορυφαία πρωταθλήματα της Ευρώπης, προσφέρουν οκτώ ομάδες ακριβότερες από όλη τηνSuper League, η Premier League δίνει από μόνη της έξι: Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ (534,25 εκατ), Μάνστεστερ Σίτι (518 εκατ), Τσέλσι (507,80 εκατ), Αρσεναλ (468,50 εκατ), Λίβερπουλ (387,20 εκατ) και Τόττεναμ (370,50 εκατ).

* Στο ελληνικό πρωτάθλημα παίζουν 462 ποδοσφαιριστές, απ’ αυτούς οι 197 είναι «λεγεωνάριοι». Οι πέντε μεγαλύτερης αξίας ομάδες στη χώρα μας είναι: Ολυμπιακός, με 76,58 εκατ. Ευρώ, Παναθηναϊκός, με 43,80 εκατ., ΠΑΟΚ, με 43,05 εκατ., ΑΕΚ, με 24,48, Αστέρας Τρίπολης, με 16,15.

Του Αντώνη Βαζογιάννη ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 21

22 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΚΟΣΜΟΣ Ωραία τούμπα! Ο ταύρος αν και λαβωμένος δείχνει λίγη από τη δύναμή του στον Ισπανό ταυρομάχο Νταβίντ Μαρά, ο οποίος είναι καλά στην υγεία του, μετά από τις πρώτες βοήθειες που δέχθηκε στο Αλμπαθέτε, όπου διεξήχθησαν οι ταυρομαχίες. Το ίδιο ελπίζω καλά να είναι και ο ταύρος… ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 23

ΞΕΧΑΣΑ

ΝΑ ΡΩΤΗΣΩ

1 2 3

Στα δάχτυλα μετρούνται, σύμφωνα με τον Τύπο, τα αυτοκίνητα που διέρχονται από τον νέο δρόμο Λεύκτρο-Σπάρτη, λόγω των διοδίων. Λέτε να καταλήξουμε να έχουμε υπερσύγχρονους αυτοκινητόδρομους χωρίς αυτοκίνητα; Μια ομάδα άγνωστων χάκερ έχει βαλθεί να «ρίξει» το Διαδίκτυο, διαβάζουμε στον ηλεκτρονικό Τύπο. Μα είναι δυνατόν να «πέσει» το Διαδίκτυο; Και θα το αντέξει αυτό η ανθρωπότητα; «Τσουνάμι», προβλέπουν οι ειδικοί, από την κατάρρευση της 7ης μεγαλύτερης ναυτιλιακής εταιρείας στον κόσμο, της Κορεατικής Hanjin. Δεν πιστεύω να τους έρθει η ιδέα να πληρώσουν τα χρέη της εταιρίας οι Έλληνες βαρκάρηδες; Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος, Υπεύθυνος Έκδοσης: Χάρης Αναγνωστάκης, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana-mpa.gr, τηλ. 210-6405604, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560, e-mail: mag@ana-mpa.gr f Το Πρακτορείο magazine, Παραγωγήεκτύπωση: ATHENS PRINT, Διανομή: VES company, Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock

Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΑΠΕ-ΜΠΕ.

www.ana.gr ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα βιβλιοπωλεία Ιανός, Ελευθερουδάκης, PUBLIC (Συντάγματος), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Books n’ Toys, Πράσινο Σύννεφο και σε επιλεγμένα καταστήματα.

24 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

INFO GRA PHICS

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Το ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ δηµιούργησε µία νέα υπηρεσία, τα γραφήµατα. Οπτικοποιηµένη, µε γραφιστικά µέσα, παρουσίαση των πληροφοριών, δεδοµένων και στατιστικών στοιχείων που περιέχονται σε ρεπορτάζ, έρευνες και ειδικά θέµατα του Πρακτορείου.

www.ana.gr