∆ΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ
ΤΕΥΧΟΣ 60 | 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017
AΓΑΠΑΜΕ ΤΟ ΚΑΛΟ ΒΙΒΛΙΟ
ΣΦΥΓΜΌΣ
ΠΑΚΕΤΟ ΨΥΧΟΥΣ ΕΊΧΑΜΕ ΧΡΌΝΙΑ ΧΡΌΝΙΑ να δούμε τόσο κρύο στην Ελλάδα. Δεκέμβρης και Γενάρης τρέλαναν τα θερμόμετρα, ακόμη και τους περισσότερους μετεωρολόγους, που δεν ήθελαν και πολύ για να μας αποτρελάνουν, μπροστά στην ελαφρότητα των καναλιών τους για τη θεαματικότητα. Η Ευρώπη πλέον εκτός από την “αλληλεγγύη” της μας προσφέρει και τον καιρό της. Ελπίζω μόνο να μη θέλει και τους τόκους από το ελληνικό καλοκαιράκι. Τους έχω ικανούς. ΕΥΡΏΠΗ. Αλήθεια θυμόσαστε τους λόγους που πρόβαλαν τότε στα τέλη της δεκαετίας του 70 για να μπούμε στην τότε ΕΟΚ, παρά τους έντονους προβληματισμούς που υπήρχαν σε τεράστιο τμήμα του πληθυσμού; Τους θυμίζω, όπως μου έχουν μείνει στη μνήμη, από τις ομιλίες τότε του Καραμανλή, αλλά και των υποστηρικτών της ένταξης της χώρας στην ΕΟΚ: Ο πρώτος λόγος ήταν η προστασία των συνόρων μας από τους “κινδύνους εξ ανατολών”. Ο δεύτερος λόγος ήταν η εμβάθυνση της Δημοκρατίας και ο τρίτος, η διάχυση της ευρωπαϊκής ευημερίας και σε μια χώρα που ήθελε να “ξεκολλήσει” από τα Βαλκάνια. Αυτοί ήταν οι βασικοί και κατά σειρά λόγοι για να μπούμε στην ΕΟΚ και μάλιστα των “εννέα” κρατών μελών, στους οποίους κυριαρχούσε η Γαλλία. ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΛΌΓΟΙ έχουν πάει εδώ και κάποια χρόνια περίπατο - εκτός αν η σύγκριση είναι η Λιβερία- στη δοξασία ενός άγριου καπιταλισμού, που ονομάζεται ακραίος νεοφιλελευθερισμός. Νομίζω ότι ακόμη και ο φιλελεύθερος Γκένσερ σήμερα θα φαινόταν κρυφοκομμουνιστής στα μάτια των αξιωματούχων που κάνουν κουμάντο στην ΕΕ. ΌΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟΙ σοβαροί ευρωπαϊστές, ακόμη και άνθρωποι που πίστεψαν και εργάστηκαν για το πείραμα της ΕΕ, όπως ο Ρομάνο Πρόντι, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη έχει χάσει το δρόμο της, έχει χάσει τις όποιες ιδέες της και μιλά μόνο με κυρώσεις, λιτότητα, τιμωριτικές πολιτικές, περικοπές και μνημόνια. Για πολλούς εντός και εκτός της γηραιάς ηπείρου η Ευρώπη εδώ και κάποια χρόνια μιλά γερμανικά. Ο Τραμπ που δεν έχει διπλωματικές χάρες όταν αναφέρεται στην ΕΕ απευθύνεται άμεσα στο Βερολίνο, σε κανέναν άλλο. Και όπως είναι φανερό ότι βρισκόμαστε μπροστά σε τεράστιες τεκτονικές γεωστρατηγικές αλλαγές, έχοντας πάρει τα ηνία, σε παγκόσμιο επίπεδο, δυνάμεις της Ανατολής, Ρωσία, Κίνα και άλλες περιφερειακές δυνάμεις, που βρίσκονται στο δύσκολο δρόμο της χειραφέτησής τους, έτσι είναι φανερό ότι αυτή η Ευρώπη δεν έχει μέλλον. Και νομίζω ότι είναι λογικό να μην έχει μέλλον μία Ένωση που στηρίζεται μόνο στο φόβο, αλλά και στην ξεδιάντροπη υποστήριξη τεράστιων συμφερόντων, που δήθεν θα φέρουν την “ανάπτυξη”. ΔΕΝ ΕΊΝΑΙ ΔΥΝΑΤΌΝ μετά από επτά χρόνια σκληρής και ανελέητης λιτότητας, οι εταίροι να ζητούν από τη χώρα μας να νομοθετήσει προληπτικά μέτρα, να πετά στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων συνεχώς νέα χαρτιά από το μανίκι με παράλογες απαιτήσεις, όπως αυτή της απελευθέρωσης των απολύσεων ή της μη επαναφοράς των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η αποκάλυψη από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας ότι μεγάλες επιχειρήσεις αντικαθιστούν μέρος της μισθοδοσίας των εργαζομένων τους με κουπόνια γευμάτων και αγορές σε σούπερ μάρκετ είναι ακόμη μία πινελιά για τον κόσμο που θέλουν να φτιάξουν, με μπροστάρηδες τους μεγαλοεπιχειρηματίες, την περίφημη ιδιωτική οικονομία. Και για να μην ξεχνιόμαστε είναι αυτοί που θα πρέπει για κάποιους, δυστυχώς όχι και πολύ λίγους, να φτιάξουν τους κανόνες. Να ρυθμίσουν την αγορά, τη ζωή, το μέλλον των παιδιών μας. Συμφωνώ, δεν είναι όλοι το ίδιο, υπάρχουν και χειρότερα. Το όνειρό τους είναι η επιστροφή σε έναν οργουελικό Μεσαίωνα, όπου ο άνθρωπος θα μεταβληθεί στον τέλειο καταναλωτή, καταναλώνοντας υποχρεωτικά αυτά που πρέπει, όταν πρέπει, όπως πρέπει, στον άψογο φορολογούμενο, αφού θα πληρώνει με ευχαρίστηση τους φόρους για να γίνεται πλουσιότερο αυτό το ένα τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού, που έχει ταυτόχρονα δυο χιλιάδες τρόπους να φοροδιαφεύγει, στο χάπατο των καναλιών και των κατεστημένων ΜΜΕ, που του πλασάρουν ψέματα και μισές αλήθειες, προκειμένου να γίνει ένα πειθήνιο εργαλείο στο κλασικό σύστημα “οι πλούσιοι πλουσιότεροι και φτωχοί φτωχότεροι”. ΌΜΩΣ ΌΣΟ ΥΠΆΡΧΟΥΝ ΆΝΘΡΩΠΟΙ και όχι τα νεάντερταλ που τους δίνεται απλόχερα ο λόγος στη δημόσια σφαίρα του “διαλόγου”, όλα είναι πιθανά και μπορεί να ελπίζουμε. Η ζωή έχει αποδείξει ότι οι λαοί μπορούν και επίσης ότι όλοι αυτοί οι εγκέφαλοι των ισχυρών δεν είναι και οι εξυπνότεροι. Απλά αρπακτικά είναι. Να θυμίσουμε μόνο ότι η παγκοσμιοποίηση τους γύρισε μπούμερανγκ, ότι οι φούσκες πλουτισμού τους μερικές φορές σκάνε πριν ακόμη πάρουν το σχήμα τους. Και βεβαίως υπάρχει και η διαφαινόμενη φαγωμάρα μεταξύ τους. Γιατί φυσικά ο Τραμπ δεν είναι κανένας ουμανιστής, απλώς εξυπηρετεί άλλα συμφέροντα στις ΗΠΑ. Εκτός από το λαό στη Βρετανία είναι και μεγάλη πλειονότητα της ελίτ που ήθελε το Brexit, αλλά και σε άλλα κράτη βλέπεις ότι οι κεφαλαιούχοι τρώγονται μεταξύ τους. Προφανώς το σχέδιο, η φούσκα, δεν τους χώραγε όλους και τώρα βγήκαν τα μεγάλα μαχαίρια. Ζούμε ταραγμένες εποχές, ίσως και ιστορικές. Πάντως, η Ανατολή έχει το χάρισμα της υπομονής. Ελπίζω, για το καλό όλων μας...
Χάρης Αναγνωστάκης
Του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου
Νέα μικρά και μεγάλα βιβλιοπωλεία κάνουν την εμφάνισή τους, μαζεύοντας απρόσμενα πολύ κόσμο. Οι λογοτεχνικές μεταφράσεις, που είχαν ανησυχητικά καθοδική πορεία πριν μία διετία, μοιάζουν να επανακάμπτουν και μάλιστα, με καλύτερη επιλογή σημαντικών έργων. Σε άνοδο βρίσκονται πεζογραφία και ποίηση, αλλά και ιστορικές και επιστημονικές εκδόσεις
ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ ΣΕ ΔΎΣΚΟΛΟΥΣ ΚΑΙΡΟΎΣ ΑΝΤΈΧΕΙ 4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Π
Πώς ακριβώς έχει η κατάσταση στην αγορά του βιβλίου τα τελευταία χρόνια; Πόσο έχει επηρεάσει η κρίση συγγραφείς, εκδότες και αναγνώστες; Πόσο έχει μειωθεί η εκδοτική παραγωγή και ποιες πάγιες παράμετροι έχουν αλλάξει θεαματικά; Κι ακόμα, ποιες είναι οι προοπτικές που διαγράφονται για το άμεσο ή και για το απώτερο μέλλον; Κανένα από τα προηγούμενα ερωτήματα δεν μπορεί να απαντηθεί επί της ουσίας αφού εδώ και πολύ καιρό, περίπου από την αρχή της κρίσης, έχουν πάψει να διατίθενται στοιχεία για την εκδοτική αγορά. Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), που αποτελούσε τη βασική στατιστική πηγή για τη βιβλιακή μας ενημέρωση, δεν έχει πλέον τα μέσα για να χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες έρευνες και τα μοναδικά στοιχεία που έχουν έρθει μέχρι στιγμής στην επιφάνεια προέρχονται από μια μελέτη του Γιάννη Ν. Μπασκόζου, που έχει τον τίτλο «Η χαμένη πενταετία του βιβλίου (2009-2014)» και δημοσιεύτηκε πριν από έναν χρόνο στον έντυπο (ετήσιο) τόμο του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο αναγνώστης». Η μελέτη βασίζεται σε καταγραφές της ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ, της ηλεκτρονικής υπηρεσίας του ΕΚΕΒΙ, και υποδεικνύει, εκτός από τις σαφώς πτωτικές τάσεις της αγοράς, και διαρθρωτικές μεταβολές στη δομή της παραγωγής. Από τη μια πλευρά έχουμε σημαντική αύξηση των λογοτεχνικών τίτλων, καθώς και μια σταθερή και μάλλον αυξημένη παρουσία του παιδικού βιβλίου. Από την άλλη μεριά παρουσιάζουν μείωση τα βιβλία των θετικών και των εφαρμοσμένων επιστημών ενώ ακόμα πιο μειωμένες είναι οι θεωρητικές επιστήμες ενώ το λογοτεχνικό δοκίμιο, οι φιλολογικές μελέτες και τα βιβλία τέχνης τείνουν να πάρουν τον δρόμο της μεγάλης κατρακύλας. Πέραν των όποιων στατιστικών στοιχείων, που πάσχουν σίγουρα από κενά και ελλείψεις, όσοι παρακολουθούν κάπως συστηματικά τις τάσεις της αγοράς ξέρουν από την καθημερινή τους εμπειρία πως τα οικονομικά, τα κοινωνιολογικά και τα ιστορικά βιβλία έχουν διεισδύσει κατά τη διάρκεια της κρίσης σε ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσοτικά κοινό. Είναι αναμενόμενο. Στις δύσκολες εποχές, οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να μάθουν περισσότερα όχι μόνο για το ιστορικό τους παρελθόν, αλλά και για το τι ισχύει ως προς τη σύγχρονη πραγματικότητα. Στο μεταξύ αποτελεί γεγονός ότι στα χρόνια της κρίσης πρόλαβαν να χρεοκοπήσουν εκδοτικοί οίκοι (χωρίς να ευθύνεται πάντοτε η κρίση για κάτι τέτοιο), όπως και να βάλουν λουκέτο μεγάλα βιβλιοπωλεία. Την ίδια, όμως, ώρα καινούργια (μεγάλα και μικρά) βιβλιοπωλεία σπεύδουν να κάνουν την εμφάνισή τους, τόσο εντός όσο και εκτός αθηναϊκού κέντρου, ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 5
6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
μαζεύοντας απρόσμενα πολύ κόσμο τα απογεύματα με τις εκδηλώσεις τους: εκδηλώσεις που σε πολλές περιπτώσεις κατορθώνουν να λειτουργήσουν και ως κυψέλες ανταλλαγής ιδεών και συζητήσεων. Και τα παρήγορα μηνύματα δεν τελειώνουν. Οι λογοτεχνικές μεταφράσεις, που είχαν αρχίσει να ακολουθούν ανησυχητικά καθοδική πορεία πριν από μία διετία, μοιάζουν τώρα να επανακάμπτουν και μάλιστα υπό τις καλύτερες προϋποθέσεις: με επιλογή σημαντικών έργων (έργα παλαιότερα και σύγχρονα) και με τη συμβολή μεταφραστών υψηλών προδιαγραφών (αν και η μετάφραση παραμένει μια από τις κακοπληρωμένες εργασίες στην Ελλάδα – κι αυτό ήδη πριν από το ξέσπασμα της κρίσης). Ας υπολογίσουμε εν προκειμένω και τις όλο και συχνότερες επισκέψεις ξένων συγγραφέων στην Αθήνα, που απευθύνονται με τη σειρά τους σε ένα εντυπωσιακά διευρυμένο ακροατήριο. Σε άνοδο επίσης βρίσκονται η πεζογραφία και η ποίηση. Και ως προς την πεζογραφία, το πράγμα είναι απολύτως κατανοητό. Μυθιστορήματα τα οποία έχουν ως περιβάλλον τους το περιβάλλον της κρίσης, καθώς και ιστορικά μυθιστορήματα, που καταπιάνονται με τις πιο διαφορετικές πτυχές της ελληνικής ιστορίας, προσελκύουν τους αναγνώστες όπως τους προσελκύουν και τα αντίστοιχα επιστημονικά βιβλία. Οι μυθιστοριογράφοι, βέβαια, περισσότερο θέτουν ερωτήματα και λιγότερο δίνουν απαντήσεις, αλλά οι προσδοκίες και οι αναζητήσεις δεν παύουν ποτέ να μένουν ζωντανές. Η πραγματική απορία αφορά την ποίηση. Ποιητές όλων των ηλικιών τυπώνουν με αμείωτο ρυθμό τις συλλογές τους (το διαδίκτυο αποτελεί μια τελείως ξεχωριστή συζήτηση τόσο σε ό,τι έχει να κάνει με την ποίηση όσο και σε ό,τι έχει να κάνει με την πεζογραφία), εκπροσωπώντας μιαν αν μη τι άλλο ιδιότυπη δυναμική. Χωρίς την παραμικρή διάθεση εξιδανίκευσης, είναι φανερό πως η ποίηση έχει εξασφαλίσει στην Ελλάδα ένα σαφώς δικό της κοινό: μιαν ολιγάριθμη πλην εντόνως κινητοποιημένη αναγνωστική κοινότητα, που επιτρέπει στους θιασώτες της ποιητικής τέχνης να συνεχίσουν ανεπηρέαστοι από οικονομικές δυσκολίες τη διαδρομή τους. Γιατί το ζήτημα προφανώς δεν είναι το ύψος των πωλήσεων (κανένας εκδότης δεν έβγαλε ποτέ λεφτά από την ποίηση), αλλά η συνέχιση και η διατήρηση της υψηλής στάθμης της παραγωγής, ακόμα κι αν πρόκειται για μια παραγωγή που κατά κανόνα αυτοχρηματοδοτείται. Δεν υπάρχει αμφιβολία, όπως κι αν το εξετάσουμε, πως ο εκδοτικός πληθωρισμός της εποχής πριν από την κρίση δεν ταυτιζόταν με μιαν εύρωστη και υγιή αγορά αφού έπασχε από πλήθος ασυμμετρίες και υπερβολές: τίτλοι που επιλέγονταν δίχως ορθολογικό έλεγχο και χωρίς κριτήρια για τις δυνατότητές τους να αποσβέσουν το κόστος τους, βιβλία δεύτερης ή τρίτης διαλογής, που ενδεχομένως δεν έφταναν καν στους πάγκους των βιβλιοπωλείων, όπως και έργα τα οποία απασχολούσαν μόνο εκείνους που τα έγραφαν. Οι σημερινοί συνεπώς περιορισμοί είναι πιθανόν να έχουν λειτουργήσει επανορθωτικά ως προς το άναρχο (χωρίς ταυτότητα και χωρίς χαρακτήρα) τοπίο του παρελθόντος. Και είναι πιθανότερο να επιβάλουν στο μέλλον έναν περαιτέρω εξορθολογισμό, έως ότου να εξισορροπήσει η κατάσταση σε ένα κοινώς αποδεκτό σημείο. Μέχρι τότε, βέβαια, η κατάσταση δεν θα χάσει το βάρος και την κρισιμότητά της και κανένα σοβαρό ατύχημα δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7
Ι
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΣΗΜΕΡΑ…
ίσως το ισχυρότερο όπλο μας ενάντια στο έλλειμμα πολιτισμού που ταλανίζει τον δημόσιο βίο όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και παντού. Ως ο κατ’ εξοχήν φορέας στοχασμού, το βιβλίο, θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στο –όχι και τόσο μακρινό– αύριο από το σήμερα. Με δεδομένη τη χρόνια αδιαφορία ή αδυναμία της Πολιτείας να αντιμετωπίσει, όχι μόνο τα θεσμικά ζητήματα που πλήττουν το βιβλίο αλλά το βασικότερο, την παντελή έλλειψη επίσημης και συστηματικής προώθησης της ανάγνωσης, το χρέος αυτό βαρύνει πλέον τους υπόλοιπους φορείς που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον χώρο. Η ποιότητα των ελληνικών βιβλίων είναι πλέον άρτια όχι μόνο σε τεχνικό επίπεδο αλλά και στο εύρος της θεματολογίας τους. Ίσως είναι πλέον κοινοτοπία να αναφέρεται, αλλά δεν παύει να είναι αλήθεια, το γεγονός πως σε αυτή την οριακή εποχή της κρίσης στρεφόμαστε στην ανάγνωση όχι μόνο για την απαραίτητη ψυχαγωγία, αλλά και για να βρούμε τα εφόδια με τα οποία θα ερμηνεύσουμε, κατ’ αρχήν, και θα αντιμετωπίσουμε, στη συνέχεια, όσα μας έχουν οδηγήσει εδώ. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι παρατηρείται αυξημένη ζήτηση τίτλων φιλοσοφικού, πολιτικού & ιστορικού ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια. Ενώ μεγάλο μέρος του κοινού δεν έχει ακόμα ανακαλύψει τη μαγεία και τη δύναμη που μπορεί να αντλήσει από την ανάγνωση, υπάρχει ένα επίσης μεγάλο μέρος 8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
που αναζητά & βρίσκει διέξοδο και λύσεις στο βιβλίο. Είναι, επίσης, σημαντικό να σημειώσουμε το αυξημένο ενδιαφέρον που εμφανίζεται στην υπόθεση της ποίησης. Μπορεί τα ποιητικά βιβλία, εκτός κάποιων «διάσημων» εξαιρέσεων να μην εμφανίζονται στις λίστες των ευπώλητων, γιατί πράγματι οι πωλήσεις τους δεν είναι σημαντικές, όμως η σύγχρονη ελληνική ποίηση όχι μόνο διαβάζεται αλλά και γράφεται με εντατικούς ρυθμούς, ενώ «διακινείται» κυρίως μέσω του διαδικτύου. Επιπλέον το γεγονός ότι οι νεότερες γενιές είναι ποιητικά δραστήριες πρέπει να μας γεμίζει αισιοδοξία. Αν οι νέοι έχουν σήμερα τη δύναμη και το ενδιαφέρον να εκφραστούν και να αναζητήσουν αλλήλους μέσα από ένα τόσο «δύσκολο» είδος υποδεικνύει πως πράγματι υπάρχει μια σιωπηλή πλειονότητα γύρω μας που μπορεί να αναστρέψει την πολιτισμική μας πορεία. Προσεγγίζοντας το ζήτημα και από την καθαρά οικονομική πλευρά, δεν θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε τις κοσμογονικές αλλαγές που έχουν συντελεστεί αλλά και ακόμα συντελούνται στην αγορά του βιβλίου. Η διακοπή της λειτουργίας ιστορικών βιβλιοπωλείων & εκδοτικών οίκων μόνο θλίψη μπορεί να μας γεμίσει. Χωρίς να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι, για αυτές τις οικονομικές πτωχεύσεις ίσως να μην ευθύνεται αποκλειστικά η οικονομική κρίση αλλά και οι επί μακρόν λανθασμένες εμπορικές κινήσεις και εκτιμή-
σεις των ιθυνόντων των επιχειρήσεων αυτών, δεν πρέπει να προσπερνάμε το γεγονός ότι αυτές οι πτωχεύσεις είναι και πολιτισμικές. Ίσως μάλιστα να δείχνουν ότι η κρίση ήταν εδώ πολύ πριν πλήξει το πορτοφόλι μας και δεν κάναμε όσα έπρεπε για να την αντιμετωπίσουμε. Στον αντίποδα αυτών, πρέπει να σημειώσουμε την ανάδειξη νέων βιβλιοπωλείων που δημιουργούνται από το μεράκι ανθρώπων που αγαπούν το βιβλίο και δεν το βλέπουν μόνο σαν ένα ακόμα εμπορικό αγαθό. Φαίνεται ότι τελικά το κοινό αναζητά και βρίσκει τους αληθινούς βιβλιοπώλες που έχουν όχι μόνο το κέφι αλλά και τις γνώσεις για να τους οδηγήσουν σε νέα αναγνωστικά τοπία. Εν κατακλείδι, ως εκπρόσωπος ενός εκδοτικού οίκου που μόλις συμπλήρωσε 90 χρόνια συνεχούς εκδοτικής παρουσίας, θεωρώ αναγκαίο να επισημάνω ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους όσοι μοχθούν για το βιβλίο, συγγραφείς, μεταφραστές, επιμελητές, εκδότες, βιβλιοπώλες, κριτικοί, θεωρούν –και δικαίως– ότι δεν ασκούν απλώς ένα βιοποριστικό επάγγελμα αλλά προσφέρουν μια βαθιά εκπολιτιστική εργασία.
Κωνσταντίνος Ι. Γκοβόστης ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΚΟΒΟΣΤΗ Ιανουάριος 2017
Θ
ΓΙΑ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ «ΤΙΜΗ» ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ Θα πρέπει να παλεύουμε καθημερινά για τη χαμένη «τιμή» του βιβλίου. Να παλεύουμε ώστε να μην ευτελίζεται καταρχήν. Τα εκατοντάδες παζάρια ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε όλη τη χώρα, μερικά μάλιστα είναι και περιοδεύοντες θίασοι από πόλη σε πόλη ειδικά το καλοκαίρι. Άλλα είναι μόνιμα, επιδιδόμενα ένα συνεχές stock out χωρίς προηγούμενο. Ο θεσμός της πλατείας Κλαυθμώνος (και πλέον Κοτζιά) γέμισε τσέπες και άδειασε αποθήκες. Πέτυχε μεν, «γλύκανε» εκδότες και λοιπούς συνεργαζόμενους δε. Μην ξεχνάμε όμως ότι χτυπάει τα βιβλιοπωλεία, την ίδια τη διαχρονικότητα του βιβλίου, ενώ και η διαμόρφωση της τιμής στη συνείδηση του αναγνώστη έχει γίνει «ό,τι πάρεις 1 ευρώ». Δεν είναι λίγοι οι βιβλιόφιλοι που βρίσκουν τα βιβλία ακριβά. Δεν είναι ακριβά όμως. Το ελληνικό βιβλίο είναι υψηλής ποιότητας, καλώς ή κακώς εδώ η λογική της pocket edition και της έκδοσης-τσιγαρόχαρτο δεν υπάρχει, συνυπολογίζοντας και τους λογής-λογής φόρους διαμορφώνεται το αποτέλεσμα. Να παλεύουμε και για την ενιαία του τιμή. Μνημονιακό προαπαιτούμενο ή εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ μας λένε, στην ταμπακέρα όμως η αγορά απελευθερώθηκε και πουλάει όσο-όσο. Οι εκπτώσεις διαμορφώνονται βάσει της τσέπης του εκάστοτε βιβλιοπώλη, ενώ και ο εκδότης πρέπει να πηγαίνει χέριχέρι για να χάσει όσο το δυνατόν λιγότερα. Η τιμή δεν είναι πλέον διασφαλισμένη, πέραν
της περιλάλητης πρώτης έκδοσης. Δεν ξέρω αν θα (ξανά)γίνουμε Γαλλία αλλά στην Ελλάδα των οριζόντιων πολιτικών, αυτό το μέτρο πολύ… άρεσε και δύσκολα θα αλλάξει. Θα επιμείνουμε όμως. Να παλεύουμε για τη σωστή λειτουργία και την καλή συνεργασία με βιβλιοπωλεία και χώρους που αγαπάνε τα βιβλία. Τα βιβλιοπωλεία δεν είναι σούπερ μάρκετ. Αυτή η λόγικη «ήλθε, είδε και απήλθε» Και όσοι επιμένουν μπροστά τους θα τα βρουν. Και οι χώροι που αγαπάνε το βιβλίο δεν είναι πρωτίστως μπαρ και καφετέριες, αλλά αίθουσες πολιτισμού που σέβονται τον συγγραφέα, το έργο του και τους αναγνώστες που έχουν προσκληθεί για να παρακολουθήσουν και να συμμετάσχουν. Να παλεύουμε για να επιτύχουμε (και σε κάποιες περιπτώσεις να επαναφέρουμε) την ορθή κρατική πολιτική για το βιβλίο. Το πολιτιστικό αυτό αγαθό εγκαταλείφθηκε στα χρόνια της κρίσης. Απέμειναν μόνο τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας και η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Τα μεν θέλουν μια τόνωση, μια εναρμόνιση με την εποχή (και βασικά στον χρόνο που δίνονται) και μερικές τολμηρές αποφάσεις πέραν αγκυλώσεων, η δε κυριολεκτικά «ψυχορραγεί» έχοντας απωλέσει τον διεθνή της χαρακτήρα. Αυτά σε συνδυασμό με ένα νέο-ΕΚΕΒΙ, τα προγράμματα Φιλαναγνωσίας και Σχολικών Βιβλιοθηκών, την προώθηση του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό (translation grant, διε-
θνείς εκθέσεις, κ.ά.), αλλά κυρίως τη ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ που έδωσε αφορμή να «σχολιάζεται» για να γυρίσει μπούμερανγκ εντέλει. Να παλεύουμε για να πείσουμε ότι δεν χρειαζόμαστε (ούτε ασχολούμαστε) με Ομάδες Βιβλίου και Συμβούλους αλλά με τολμηρούς Υπουργούς Πολιτισμού που θέλουν να βγάλουν το ελληνικό βιβλίο προς το κοινό. Να παλεύουμε, εντέλει, για την ποιότητα -αυτή είναι πέρα και πάνω από όλα η χαμένη «τιμή» του βιβλίου. Οι εκδότες στην πλειοψηφία τους αγωνιούν για να εκδώσουν το κείμενο που θα ξεχωρίσει, θα διαβαστεί και θα αγαπηθεί, είτε Ελλήνων συγγραφέων είτε ξένων, είτε παλιών αλλά λησμονημένων είτε κλασικών που θα πρέπει να ξαναδιαβαστούν επισταμένως. Γιατί, άλλωστε, αυτή είναι η «μαγεία» του βιβλίου και για αυτήν θα πρέπει να παλέψουμε σήμερα.
Νέστορας Πουλάκος ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΚΧΙΚΟΝ Μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9
Του Νίκου Δαββέτα, συγγραφέα
Το εντυπωσιακό στοιχείο της διετίας 201516 είναι πως η εκδοτική αγορά ανέκαμψε, με τη δυναμική επανεμφάνιση της ποίησης σε ρυθμούς που θυμίζουν δεκαετία του ‘70
ΔΥΟ-ΤΡΊΑ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ 10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Η
Η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών φαίνεται πως έπληξε περισσότερο τους θεσμούς του βιβλίου, και λιγότερο την εκδοτική και αναγνωστική βάση. Μια κάμψη στους τίτλους που εκδίδονται κάθε χρόνο, κατά τα δυο πρώτα έτη της κρίσης, μπορεί να χαρακτηριστεί και «διορθωτική» μετά από δέκα έτη αλόγιστης ανάπτυξης. Το εντυπωσιακό στοιχείο της διετίας 2015-16 είναι πως η εκδοτική αγορά ανέκαμψε με λιγοστές σχετικά απώλειες, ενώ η επέκταση της χρήσης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, δημιούργησε νέες μορφές έκφρασης, προβολής και δημοσίευσης. Ακόμη, ενθάρρυνε το πείραμα των ηλεκτρονικών εκδόσεων, των αυτοεκδόσεων, των συνεργατικών οίκων με μικρό κόστος και ευέλικτο εκδοτικό πρόγραμμα. Το κοινότοπο ερώτημα που τίθεται εκ νέου, είναι αν η πληθώρα νέων τίτλων, ιδιαίτερα από πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς και ποιητές, αλλάζει επί της ουσίας την πορεία της λογοτεχνίας. Με άλλα λόγια, για να θυμηθούμε μια απλοϊκή μαρξιστική σκέψη, αν η ποσότητα φέρνει και μια αλλαγή στην ποιότητα. Είναι νομίζω πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε την επίδραση αυτών των πρωτόλειων καταθέσεων σε βάθος χρόνου, την προσφορά τους στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι, όπως και την αντοχή των δημιουργών, ιδιαίτερα εκείνων που θεωρήθηκαν ως οι ιδανικοί εκπρόσωποι της «γενιάς της κρίσης». Εκείνο που μου προξενεί εντύπωση είναι η δυναμική επανεμφάνιση της ποίησης σε ρυθμούς που είχα να συναντήσω από την δεκαετία του εβδομήντα, όταν σχεδόν μια ολόκληρη γενιά περιφρονώντας την πεζογραφία, το δοκίμιο, την μαρτυρία και άλλα είδη, είχε στραφεί αποκλειστικά στον ποιητικό λόγο. Κι αν τότε υπήρχαν οι κοινωνικές συνθήκες που δικαιολογούσαν, ως ένα βαθμό, αυτή την αποκλειστικότητα (πχ δικτατορία, μεταπολίτευση, κυπριακό) άραγε αρκούν σήμερα τα διαλυτικά φαινόμενα της κρίσης για να οδηγήσουν και πάλι ικανό αριθμό νέων στα μονοπάτια της ποίησης ή μήπως πρόκειται για κάτι το τελείως ξεχωριστό, που έχει να κάνει, όχι με τις κοινωνικές συνθήκες, αλλά με τις ευκολίες της τεχνολογίας; Μήπως, δηλαδή, κάποιοι νέοι γράφοντας και αναρτώντας αβασάνιστα στο fB στιχάκια, τα οποία και αργότερα αυτοεκδίδουν, χωρίς καμμιά κριτική κρησάρα, κατακτούν ένα συνομήλικο κοινό, το οποίο βρίσκεται πέρα από τον χαρτογραφημένο κόσμο των κλασσικών αναγνωστών; Απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα ίσως θα μπορούσε να μας δώσει μια μεγάλη έρευνα για την βιβλιοφιλία, σαν εκείνες που οργάνωνε το αλήστου μνήμης ΕΚΕΒΙ. Παρήγορο σημάδι, είναι για μένα, η αυξανόμενη κυκλοφορία δοκιμίων, μαρτυριών, αλλά και διηγημάτων, από τους εραστές της μικρής φόρμας, που επιμένουν να αποτυπώνουν την καθημερινότητα του αστικού περίγυρου με μια διάθεση μεσοπολεμική, δηλαδή ρέποντας περισσότερο προς το παράδειγμα των εκπροσώπων του μοντερνισμού, παρά προς το «βρώμικο ρεαλισμό» των Αμερικανών διηγηματογράφων της δυτικής ακτής. Έτσι, έχουμε ενδιαφέροντα ευσύνοπτα πεζά, που ακροβατούν μεταξύ φανταστικού και πραγματικού, ανανεώνοντας με την «φρεσκάδα» τους το είδος. Τέλος, επειδή από το 2010 γράφω για την ξένη πεζογραφία στην «Καθημερινή», οφείλω να καταθέσω την ανησυχία μου για την ποιότητα και την ποσότητα των μεταφράσεων. Δυστυχώς πολλά ξένα μυθιστορήματα, ογκώδη, πολυβραβευμένα, διαφημισμένα από ένα διαρκές «τρολάρισμα», είναι στην πραγματικότητα κοινότοπα, αφελή, γραμμένα με τη συνταγή του πολιτικά ορθού. Οι μεταφράσεις τους έχουν πολλά λάθη, -συντακτικά, ορθογραφικά, πραγματολογικά- ενώ συχνά ανακαλύπτουμε και «μαργαριτάρια», που σε έναν Έλληνα δημιουργό δεν θα συγχωρούσαμε ποτέ. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 11
Του Μιχάλη Μοδινού, συγγραφέα
Η θεωρία «αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν» κυριάρχησε στις δεκαετίες της πλαστής ευημερίας και της άκοπης ανάπτυξης. Δίπλα δίπλα στα ράφια κεντρικών βιβλιοπωλείων έβλεπες τότε τον Ντοστογιέφσκι και ροζ μπεστ σέλλερ, τον Τζόις και αστυνομικά της πλάκας.
ΤΟ ΤΟΠΊΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ ΣΤΑ ΧΡΌΝΙΑ ΤΗΣ ΚΡΊΣΗΣ 12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Π
Πέραν των άλλων, γνωστών λίγο πολύ λειτουργιών του, το διάβασμα βιβλίων στα χρόνια της κρίσης εμπεριέχει και μια παρηγορητική διάσταση. Καλύπτει κενά, κατανικά την πλήξη, λυτρώνει από τη μοναξιά, αποδιώχνει πειρασμούς που το βαλάντιό μας ενδέχεται να μην μπορεί πια να ικανοποιήσει. Και, ως συνήθως, μπορεί να μας οδηγήσει στην αριστοτέλεια έννοια της κάθαρσης μέσα από δύο βασικές οδούς, που ιδεατά μπορεί και να συμπλέουν: Την ταύτιση (όταν τα πάθη των ηρώων είναι αναγνώσιμα από την εμπειρία μας) και την λυτρωτική φυγή (όταν μας αποκαλύπτονται νέοι κόσμοι, ήθη ή καταστάσεις). Με την ανεργία να καλπάζει και τους συνταξιούχους να τείνουν πια να γίνουν η πολυπληθέστερη πληθυσμιακή ομάδα, ο άφθονος ελεύθερος χρόνος καταπλακώνει τους συμπολίτες μας. Όσοι δεν διαβάζουν είναι στα μάτια μου οι άτυχοι - αυτοί που προσπαθούν να γεμίσουν τον άπλετο χρόνο τους με συνήθως ψευδή υποκατάστατα. Αντίθετα, μακάριοι οι διαβάζοντες, αυτοί που έχουν ήδη μια βιβλιοθήκη, αυτοί που η επίσκεψη στο βιβλιοπωλείο δεν τους είναι ξένη ως δραστηριότητα, και που έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν μέσα από τον εκδοτικό πληθωρισμό. Αυτό το τελευταίο δεν ήταν διόλου αυτονόητο, ειδικά στο φαρ ουέστ της ελληνικής αγοράς (άλλοι θα ‘λεγαν «τη φούσκα»), όπου η θεωρία «αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν» κυριάρχησε στις δεκαετίες της πλαστής ευημερίας και της άκοπης ανάπτυξης. Δίπλα δίπλα στα ράφια κεντρικών βιβλιοπωλείων έβλεπες τότε (και τώρα, καμιά φορά) τον Ντοστογιέφσκι και ροζ μπεστ σέλλερ, τον Τζόις και αστυνομικά της πλάκας. Οι εκδοτικές στρατηγικές δεν βοήθησαν προς την κατεύθυνση της πλοήγησης των επίδοξων αναγνωστών, της κατάταξης, της αξιολόγησης, της ταξινόμησης. Παρόμοια εξώφυλλα με πίνακες του Ρέμπραντ ή του Μπος έντυναν μέτρια βιβλία με άσχετο θέμα. Η εξεζητημένη αισθητική επισκίαζε το περιεχόμενο. Τα οπισθόφυλλα προωθούσαν το προϊόν με παρόμοιους τρόπους. Οι διαφημιστικές καμπάνιες έβαζαν δίπλα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας με βιβλία τουλάχιστον αδοκίμαστα ακόμη ως προς την αντοχή τους στο χρόνο. Και οι κριτικοί ακολουθούσαν ασθμαίνοντες, συχνά απρόθυμοι ή και ανίκανοι να ονοματίσουν το αριστούργημα ή να απορρίψουν το ευτελές. Θα πει κάποιος, και τι πειράζει; δημοκρατία έχουμε. Σωστά ή μάλλον ακριβώς: Ο εκδοτικός λαϊκισμός κανέναν δεν βοήθησε στην επιλογή. Το καλό γούστο δεν διατηρήθηκε, η έλλειψη αισθητικής (και παιδείας ) δεν ωθήθηκε προς κάποιους δοκιμασμένους δρόμους. Μπορεί πρόσκαιρα τα μπεστ σέλλερ να ξελάσπωσαν ή και να πλούτισαν εκδότες και μεταφραστές, μεσομακροπρόθεσμα όμως απομάκρυναν το παλιό αναγνωστικό κοινό και αποθάρρυναν το εν δυνάμει νέο. Το βιβλίο μεταβλήθηκε σε αξεσουάρ ή συνοδευτικό της παραλίας. Ο εκδοτικός εξισωτισμός αποθάρρυνε συχνά τους ίδιους τους καλούς συγγραφείς που είδαν να εκτοπίζονται από τα ράφια και να αδυνατίζει η δυνατότητά τους να βιοπορισθούν από το γράψιμο. Έφεραν σύγχυση και ενίοτε αποπροσανατολισμό στο κριτικό λειτούργημα (ας μην φοβόμαστε τον όρο). Ενθάρρυναν την πολυσθένεια, με αποτέλεσμα ο ίδιος άνθρωπος να είναι ταυτόχρονα βιβλιοπώλης, συγγραφέας, κριτικός, μπλόγκερ, καθηγητής δημιουργικής γραφής, σύμβουλος εκδόσεων και μεταφραστής, ώστε κούτσα κούτσα να βιοπορισθεί, σε ένα φαύλο κύκλο ποιοτικής πτώσης όλων των πιο πάνω λειτουργιών (σε άλλες κοινωνίες, επαγγελμάτων). 13 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Και σήμερα; Η πτώχευση ήρθε φυσιολογικά όπως σε κάθε φούσκα. Ιστορικά βιβλιοπωλεία έκλεισαν, προσωπικό απολύθηκε, ο κύκλος εργασιών συρρικνώθηκε, ακόμη και το περιλάλητο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου μεταβλήθηκε σε παράρτημα κάποιου οργανισμού με ασαφείς αρμοδιότητες. Το χειρότερο είναι ότι ο βασικός συντελεστής της βιβλιοπαραγωγής, οι ίδιοι οι συγγραφείς, δεν ζουν πια από το προϊόν της εργασίας τους. Καταξιωμένοι γραφιάδες περιφέρονται από οίκο σε οίκο παρακαλώντας να εκδοθούν, ζητιανεύουν κάνα βιβλίο για να ενημερωθούν ή υπογράφουν επαχθή συμβόλαια όπου το πρώτο ευρώ εισπράττεται εάν και όποτε πουληθούν τα πρώτα χίλια κομμάτια (δηλαδή, κατά τους εκδότες, ποτέ). Σ’ ότι αφορά την ποίηση, γίνεται πια σχεδόν καθ’ ολοκληρίαν ιδίοις αναλώμασι. Το εντυπωσιακό είναι ότι με αυτούς και άλλους τρόπους (π.χ. μετακύλιση κόστους μέσω χρεών) το κόστος έχει συμπιεσθεί δραματικά, η αγορά παραμένει λίγο πολύ ζωντανή και οι περισσότεροι εκδοτικοί οίκοι ανοιχτοί. Αυτό είναι κατά τεκμήριο καλό, κυρίως σε ό,τι αφορά την ξενόγλωσση λογοτεχνία, που άλλωστε υπερέχει και ποιοτικά για έναν απλό λόγο: εκεί οι τίτλοι είναι ήδη επιλεγμένοι από χίλιες δυο σκληρές δοκιμασίες: Συνήθως πρόκειται για βραβευμένους συγγραφείς, για γνωστά ονόματα, για μπεστσελλερίστες, για κλασσικά βιβλία για τα οποία οι μεγάλες αγορές, οι κριτικές επιτροπές και η διεθνής βιβλιοφιλική κοινότητα έχει ήδη αποφανθεί. Δεν λείπουν φυσικά και οι «πατάτες», τα βιβλία των 1000 σελ που επιβάλλουν την παρουσία τους με τον όγκο και τις ευφυείς εκδοτικές στρατηγικές. Έτσι κι αλλιώς η ξενόγλωσση παραγωγή -με προεξάρχουσα την «αγγλόσφαιρα» που επιβάλλει πρότυπα, είδη και ήθη- είναι σταθερά υπερτιμημένη σε σχέση με την ελληνική, που είτε λόγω προγραμματικής συγγραφικής (θεματικής) εσωστρέφειας είτε λόγω της περιθωριακής ανάδελφης γλώσσας μας είτε λόγω ανυπαρξίας στρατηγικής από το αρμόδιο υπουργείο είτε λόγω λαϊκιστικών/ εξισωτικών επιλογών, παράγεται σχεδόν αποκλειστικά για το εντόπιο κοινό. Και παρά το ότι η μέση ποιότητα των ελληνικών βιβλίων μάλλον φθίνει στα χρόνια της κρίσης, υπάρχουν και διαμάντια που θα άξιζε να υπερβούν τα στενά σύνορά μας. Ας είναι. Μ’ αυτά και μ’ αυτά πορευόμαστε όλοι. Το βέβαιο είναι ότι σε μια χώρα με εκατομμύρια πτυχιούχους (το υψηλότερο ποσοστό παγκοσμίως) , με την υψηλότερη ανεργία της ιστορίας, με άπειρα μεταπτυχιακά και διδακτορικά κοκ. θα παράγεται και άφθονος γραπτός λόγος, έστω και απλήρωτος. Έτσι κι αλλιώς από την ίδρυση του νέου κράτους είχαμε περισσότερες λ.χ. εφημερίδες και ποιητικές συλλογές από όλη την τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το σύνδρομο του «παντογνώστη ταξιτζή» είναι τόσο παλιό όσο και ο… Σουρής. Περισσότεροι έλληνες γράφουν σήμερα παρά διαβάζουν, σχολίαζε πρόσφατα μια έμπειρη περί τα ελληνικά πράγματα γαλλίδα φίλη. Μπορεί αυτό να μην ακούγεται και τόσο υγιές από την άποψη της παραγωγικής αλυσίδας (της ευρύτερης οικονομίας, εννοώ) αλλά είναι σίγουρα από ψυχαναλυτική σκοπιά. Πρόσκαιρα τουλάχιστον. Γιατί αργότερα, άνθρωποι που εκδίδονται ιδίοις αναλώμασι ή που δεν έχουν περάσει μια έλλογη διαδικασία μύησης κινδυνεύουν να περιπέσουν σε κατάθλιψη όταν το πόνημά τους δεν πουλήσει ούτε ένα αντίτυπο. Καλή τύχη σε όλους μας. Επιστρέφω άμεσα στο διάβασμα. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15
Της Ελένης Μπούρα, υπεύθυνης ελληνικής πεζογραφίας στις εκδόσεις Μεταίχμιο
ΤΑ ΠΡΟΒΛΉΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΊΟΥ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΧΡΌΝΙΑ 16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Γ
Για μας που δουλεύουμε στον εκδοτικό χώρο, όταν ακούμε για «τα προβλήματα του βιβλίου τα τελευταία χρόνια», αμέσως το μυαλό μας πάει στο ότι δεν υπάρχει Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ότι πολιτική βιβλίου από την πολιτεία δεν υπάρχει, ότι τα κονδύλια για τον πολιτισμό είναι μηδαμινά, ότι καταργήθηκε η ενιαία τιμή βιβλίου και ότι η αγορά του βιβλίου πήρε την κατηφόρα, όπως όλες οι αγορές. Τα φέσια δώσαν και πήραν και το σημαντικότερο, τα μικρά βιβλιοφιλικά βιβλιοπωλεία συρρικνώθηκαν ακόμα περισσότερο. Το καθένα από τα παραπάνω είναι από μόνο του κι από ένα μεγάλο θέμα και κυρίως είναι βήματα προς τα πίσω. Χάσαμε σημαντικά πράγματα που είχαν κατακτηθεί. Θα χρειαστεί χρόνος και χρήμα να επανακτηθούν. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 που ζήσαμε ένα εκδοτικό «μπουμ», ο κόσμος του βιβλίου αναπτύχθηκε αρκετά, είχε δυναμική και μέλλον. Με τα προβλήματά του βέβαια και τις υπερβολές του. Δεν έχουμε και μέτρο! Θα πίστευε κανείς ότι με την κρίση θα ξεκαθαρίσει το τοπίο και ίσως οι παθογένειες του παρελθόντος και της ευημερίας θα μας εγκατέλειπαν. Δεν είναι κι εύκολο. Έχουν συζητηθεί αρκετά και θα συζητιούνται ακόμα περισσότερο όλα αυτά τα θέματα, και υπάρχουν αρμοδιότεροι από μένα να τα αναλύσουν. Να κάνω όμως και κάποιες άλλες σκέψεις: Με απασχολεί πολύ, ως υπεύθυνη ελληνικής πεζογραφίας, που έπεσαν οι πωλήσεις στα βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας – ήταν δυναμική στα προ-κρίσης χρόνια. Αν υπήρχε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου θα είχαμε και στατιστικές για το πώς και τι διαβάζουν οι Έλληνες την τελευταία εφταετία. Να μια έλλειψή του, και δεν είναι η μόνη. Για παράδειγμα, οι άντρες ίσως διαβάζουν περισσότερο. Πώς να εξηγήσεις αλλιώς την άνοδο στις πωλήσεις των κοινωνικο-πολιτικών δοκιμίων; Των βιβλίων ιστορίας; Και μάλιστα αυτά τα βιβλία να κάνουν πωλήσεις της τάξης των μπεστ σέλερ άλλων εποχών. Γίνονται όμως και βήματα προς τα μπρος; Ας πούμε, δεν μειώθηκε η παραγωγή βιβλίου ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Άρα υπάρχει αναγνωστικό κοινό, συρρικνωμένο βέβαια, αλλά υπάρχει. Έπειτα, η άνοδος της αστυνομικής λογοτεχνίας – είδος που δεν έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης στην Ελλάδα. Την είχαμε υποτιμήσει στην αναγνωστική μας συνείδηση. Και όμως, επειδή παγκοσμίως η αστυνομική λογοτεχνία άρχισε να παίρνει τα πάνω της, ακολουθήσαμε κι εμείς εδώ αυτή την τάση. Άρα, παρακολουθούμε τα ρεύματα της εποχής. Άρχισαν να κυκλοφορούν βιβλία ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας αξιώσεων. Δεν υστερούμε καθόλου στα βιβλία ξένης πεζογραφίας, μεταφράζονται σήμερα και διαβάζουμε τους σημαντικούς ξένους συγγραφείς της εποχής μας. Άλλη αύξηση που μπορεί να παρατηρήσει κανείς είναι το πόσοι πολλοί Έλληνες γράφουν. [Αυτό το λέω χαμογελώντας!!!] Και μιλώ για τα χειρόγραφα που φτάνουν καθημερινά στους εκδοτικούς οίκους προς αξιολόγηση. Πάρα πολλά. Καθώς πάντα ψάχνουμε το καινούργιο που θα προκύψει, η στοίβα που υπάρχει στα γραφεία των αναγνωστών στα εκδοτικά ανεβαίνει χωρίς ιδιαίτερη προοπτική. Απ’ αυτά, ελάχιστα θα βρουν τον δρόμο για το τυπογραφείο. Προφανώς, όπως και σε άλλες εποχές κρίσης, συμβαίνουν τεκτονικές αλλαγές, αυτές όμως θα μπορεί να αποτυπώσει κανείς καθαρότερα μετά από χρόνια. Ως τότε, βήματα προς τα πίσω... βήματα προς τα μπρος... ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17
Της Κατερίνας Σχινά, μεταφράστριας
Η ΕΛΠΊΔΑ ΤΟΥ ΠΕΊΣΜΑΤΟΣ 18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Α
Απορία, δυσπιστία, αλλά και κάτι σε θάμβος με καταλαμβάνει τις εποχές των εκδοτικών εκρήξεων (που τώρα πια έχουν περιοριστεί σε δύο, παραμονές Χριστουγέννων και καλοκαιριού, με μια ενδιάμεση, πιο ήπια αυτή, του φθινοπώρου) όταν, μπαίνοντας στο βιβλιοπωλείο αντικρίζω τόσους καινούργιους τίτλους να γνέφουν στον φιλαναγνώστη. Πώς γίνεται στη σημερινή βαθιά κρίση, όταν το εισόδημα των πολιτών έχει κατρακυλήσει στα τάρταρα, να εκδίδονται τόσα βιβλία και να πολλαπλασιάζονται οι εκδοτικοί οίκοι, να εμφανίζονται όλο και πιο επιμελημένες εκδόσεις στα ράφια, να παρακολουθείται τόσο στενά η ξένη παραγωγή, να υπογράφονται τόσο καλές μεταφράσεις, να κυκλοφορούν τόσες ποιητικές συλλογές; Πώς γίνεται και οι εκδότες επιμένουν, όταν, στο ήδη βεβαρυμένο πεδίο της βιβλιαγοράς, με την κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου, την πρακτική της παρακαταθήκης (ο εκδότης αφήνει στον βιβλιοπώλη έναν αριθμό αντιτύπων και πληρώνεται όταν και εάν αυτά εξαντληθούν), τα φέσια των μεγάλων αλυσίδων βιβλιοπωλείων και τα χρέη πολλών μικρών, προστίθεται και η υπερβολική, δυσβάστακτη, φορολογία που τους εξουθενώνει επιχειρηματικά; (Ασφαλώς πιο εξουθενωμένοι απ’ όλους είναι μεταφραστές, επιμελητές, διορθωτές, γραφίστες που εργάζονται με μπλοκάκι∙ αυτοί μάλλον επιχορηγούν το βιβλίο με τον μόχθο τους, αφού, ούτως ή άλλως κακοπληρωμένοι και πριν από την κρίση, σήμερα βλέπουν τις γλίσχρες αμοιβές τους να εξανεμίζονται μεταξύ ΟΑΕΕ και εφορίας). Δεν έχω απάντηση. Αδυνατώ να πιστέψω ότι η κρίση δημιούργησε περισσότερους αναγνώστες, όπως υποστηρίζουν, αυθαίρετα, ορισμένοι, θεωρώντας ότι ελλείψει χρημάτων για εξωστρεφή διασκέδαση, οι άνθρωποι κάθονται στο σπίτι τους και διαβάζουν. Λίγοι διάβαζαν πάντα, λίγοι διαβάζουν και τώρα – αυτοί που δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Αδυνατώ επίσης να πιστέψω και αντιστέκομαι στην άποψη που συνδέει την αντοχή της βιβλιοπαραγωγής με την διαπίστωση, μπωντριγιαρικής κοπής, ότι στην εποχή μας τα πράγματα εξακολουθούν να λειτουργούν μολονότι η ιδέα τους έχει προ πολλού εκλείψει, ότι εξακολουθούν να λειτουργούν με κεκτημένη ταχύτητα, μέσα σε πλήρη αδιαφορία για το ίδιο τους το περιεχόμενο. Θέλω να πιστεύω ότι η ανθηρότητα της βιβλιοπαραγωγής (έστω και αν ο αριθμός των νέων βιβλίων έχει περιοριστεί συγκριτικά με την εποχή της ευμάρειας, όταν το βιβλίο αντιμετωπιζόταν ως ένα ακόμη εμπορικό προϊόν και οι εκδόσεις ως μια οποιαδήποτε άλλη, ενδιαφέρουσα ως προς την δυναμική της, επιχειρηματική δραστηριότητα), είναι ένα είδος αντίστασης στην περιρρέουσα κατάπτωση και αποδυνάμωση των πάντων. Έχω φίλους εκδότες, βλέπω το πείσμα τους. Έχω φίλους μεταφραστές, επιμελητές (αυτούς τους αφανείς), βλέπω τη φλόγα τους. Αυτά τα δυο δεν μένουν ποτέ ανεπίδοτα, χωρίς παραλήπτη. Γι’ αυτό και αναγνώστες θα υπάρχουν πάντα. Γι’ αυτό, αλλά κυρίως γιατί τα βιβλία μας δείχνουν έναν κόσμο που αξίζει τον πόθο μας. Μας δείχνουν τον εαυτό μας όπως θα μπορούσε να είναι, αν ήμασταν αντάξιοι του κόσμου αυτού. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 19
Το 1944 ο Χίτλερ διέταξε την κατεδάφισή του, ο στρατιωτικός διοικητής της πόλης ωστόσο αρνήθηκε
Κατασκευάστηκε το 1889 από τον µηχανικό Γουστάβο Άιφελ
Η ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ
13,7
ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ
ΤΟ ΧΡΟΝΟ
Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ∆ΙΗΡΚΕΣΕ:
ΞΑΝΑΒΑΦΕΤΑΙ ΚΑΘΕ
2 ΧΡΟΝΙΑ 2 ΜΗΝΕΣ ΚΑΙ 5 ΗΜΕΡΕΣ
7 66
ΧΡΟΝΙΑ
ΑΠΑΙΤΟΥΝΤΑΙ Το Παρίσι έχει θέσει υποψηφιότητα για τους Ολυµπιακούς Αγώνες του 2024 και τη World Expo 2025
7,5 εκατ. 324 µ.
381 µ.
παρεκκλίνει η κατασκευή µε σφοδρό άνεµο
ΤΟΝΝΟΙ ΜΠΟΓΙΑΣ
15 εκατ.
µεγαλώνει στον…ήλιο
Το πιο ψηλό κτίριο στον κόσµο µέχρι που το ξεπέρασε το Εµπάιρ Στέιτ Μπίλντινγκ της Νέας Υόρκης το 1931
ΒΑΡΟΣ
10.000 ΤΟΝΝΟΙ
| IANOYΑΡΙΟΣ 2017 | ∆ΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: NATAΣΣΑ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ
ΛΙΦΤΙΝΓΚ
ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΩΝ
ΣΤΟΝ ΆΙΦΕΛ 20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Η ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΚΟΣΤΟΣ
300
ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Νέους χώρους υποδοχής
ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ
Ανελκυστήρες
∆ΙΑΡΚΕΙΑ
Αλλαγές στον φωτισµό
ΧΡΟΝΙΑ
Αναβάθµιση της ασφάλειας λόγω του φόβου τροµοκρατικών επιθέσεων
15 7
ΕΚΑΤ. ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ επισκέπτονται το «σήµα κατατεθέν» του Παρισιού, αποφέροντας έσοδα
82
ΕΚΑΤ. ΕΥΡΩ
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 21
ΟΙ ΑΓΏΝΕΣ ΣΥΝΕΧΊΖΟΝΤΑΙ Για τέταρτη χρονιά στο Μουσείο Μπενάκη θα πραγματοποιηθούν οι Αγώνες Νέων Σχεδιαστών που διοργανώνει το περιοδικό «gr design». Επαθλα, μουσική τιμητικές διακρίσεις αλλά και χρηματικό έπαθλο από την τράπεζα Αlpha Bank στην καλύτερη αφίσα του διαγωνισμού
22 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Σ
Στην Ελλάδα σήμερα παράγεται ντιζάιν υψηλού επιπέδου. Καθημερινά μπορεί να συναντήσει κάποιος έργα εξαιρετικά ταλαντούχων και καταρτισμένων επαγγελματιών. Οι Αγώνες Νέων Σχεδιαστών του περιοδικού «gr design» είναι μια προσπάθεια στήριξης και προβολής νέων σχεδιαστών, αλλά και μια απόπειρα καταγραφής της φωνής της γενιάς που έχει μεγαλώσει και εκπαιδευτεί μέσα στην κοινωνία της υπερπληροφόρησης και της επικοινωνίας. Η συμμετοχή πέρυσι ήταν σημαντική, με 245 έργα -νούμερο αρκετά ικανοποιητικό για νέο διαγωνισμό-, καθώς και η απρόσμενη παρουσία νέων στην τελετή απονομής. Η αξιοπιστία των διαγωνισμών κρίνεται κατά κανόνα από τα πρόσωπα που μετέχουν στην κριτική επιτροπή. Τιμητικό για τη διοργάνωση τα μέλη της επιτροπής, αφού όλοι είναι καταξιωμένοι στον χώρο τους. Στο πλαίσιο της τελετής απονομής επάθλων στους σχεδιαστές των Αγώνων το περιοδικό «gr design» αποφάσισε να τιμά κάθε χρόνο με το «Βραβείο ανάπτυξης των ιδεών και επαγγελματικού ήθους» έναν άνθρωπο από τον χώρο του ντιζάιν. Φέτος θα απονεμηθεί στην Αγνή Κατζουράκη. Την κριτική επιτροπή απαρτίζουν ο Δημήτρης Αρβανίτης, η Βαλεντίνα Βιγιέγκας, ο Ευάγγελος Κασσαβέτης, η Βάσια Καλοζούμη, ο Κώστας Πολίτης, ο Αρτέμης Ρούσσος, η Κλάιρη Γεωργέλλη, ο Γιάννης Κουρούδης και ο Τζανέττος Πετροπουλέας.
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 23
Της Σμαρώς Αβραμίδου
10 ΒΙΒΛΙΟΘΉΚΕΣ, ΣΕ 10 ΧΩΡΙΆ, ΜΈΣΑ ΣΕ 2 ΧΡΌΝΙΑ 24 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Γ
Για να “μετρήσουν” από το ένα έως το δέκα τους πήρε δύο χρόνια. Για κάποιους ο χρόνος αυτός είναι πολύς για άλλους ελάχιστος. Εξαρτάται από το… τι μετράς. Στην περίπτωσή μας αυτοί που μετράνε είναι μέλη ενός ιδιαίτερου Δικτύου Εθελοντών, του Δικτύου «Δημοσιογράφοι σε Δράση» ή αλλιώς “Journalists Acting” και αυτό που μετράμε δεν είναι άρθρα που δημοσίευσαν, αποστολές που πήγαν ή ρεπορτάζ που κάλυψαν αλλά οι παιδικές/νεανικές βιβλιοθήκες που δημιούργησαν σε ισάριθμες ακριτικές ή απομακρυσμένες περιοχές της χώρας μέσα σε διάστημα δύο ετών. Όπως γίνεται σε τέτοιες περιπτώσεις, κάποιος είχε την αρχική ιδέα και στη συνέχεια τη μοιράστηκε με άλλους. Και η συγκεκριμένη ιδέα αποδείχτηκε τυχερή και εφαρμόσιμη. Τυχερή γιατί αγκαλιάστηκε αμέσως από μια ομάδα ανθρώπων που πίστεψαν στην «ουσία» που αυτή κουβαλούσε και δίχως καθυστέρηση την έβαλαν στα σκαριά προς υλοποίηση. Εφαρμόσιμη γιατί τελικώς… εφαρμόστηκε! Και μάλιστα όπως ακριβώς προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός: Δέκα βιβλιοθήκες, σε δέκα χωριά, μέσα σε δύο χρόνια. Οι συμμετέχοντες στο Δίκτυο δεν θέλουν να μιλήσουν ως πρόσωπα αλλά ως ομάδα. Όπως λένε: «Ο,τι λέει καθένας από εμάς χρεώνεται και εκφράζει όλο το Δίκτυο “Journalists Acting”». Είναι δημοσιογράφοι που εργάζονται σε διάφορα Μέσα Ενημέρωσης ή γραφεία Τύπου οργανισμών. Παραδέχονται πως τίποτα δεν θα γινόταν, όχι τουλάχιστον τόσο όμορφα και αποτελεσματικά, αν δεν αγκάλιαζαν την πρωτοβουλία δεκάδες επιχειρήσεις, μικρές ή μεγάλες, οργανισμοί, σωματεία αλλά και μεμονωμένα πρόσωπα. Όλοι αυτοί, είτε με την ιδιότητα του χορηγού, είτε με την ιδιότητα του υποστηρικτή, συνέβαλλαν και συνέδραμαν στο να μετουσιωθεί η «Ιδέα» σε «Πράξη». Το Δίκτυο» “Journalists Acting” ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2014 από μια ομάδα δημοσιογράφων που αποφάσισαν να αναλαμβάνουν και να υλοποιούν ανά διετία πρωτοβουλίες εθελοντικού χαρακτήρα. Οι περισσότεροι ζουν και εργάζονται στη Θεσσαλονίκη. Ανάμεσά τους είναι και οχτώ συνάδελφοι του Αθηναϊκού – Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Η πρώτη βιβλιοθήκη των Δημοσιογράφων σε Δράση δημιουργήθηκε περίπου τρεις μήνες μετά, στην Κρανιά Γρεβενών. Εγκαινιάστηκε το Σάββατο 12 Ιουλίου 2014. Ακολούθησε η βιβλιοθήκη στο Λιβάδι Ελασσόνας. Εγκαινιάστηκε την Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014. Η τρίτη βιβλιοθήκη εγκαινιάστηκε την Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014 στους Κουκλιούς Ιωαννίνων και η τέταρτη στις Μουριές του Κιλκίς, την Κυριακή 1 Μαρτίου 2015. Η πέμπτη εγκαινιάστηκε την Κυριακή 7 Ιουνίου 2015 στα Δίκαια του Έβρο. Ακολούθησε η έκτη βιβλιοθήκη στους Μεταξάδες, επίσης του Έβρου. Εγκαινιάστηκε την Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2015. Η έβδομη βιβλιοθήκη «γεννήθηκε» στο Βαρικό Φλώρινας, το Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016 και η όγδοη το Σάββατο 9 Απριλίου 2016 στο Αχλαδοχώρι Σερρών. Προτελευταίος σταθμός ήταν το γνωστό για τις πατάτες αλλά και για το πολικό ψύχος του Νευροκόπι της Δράμας. Εκεί η βιβλιοθήκη εγκαινιάστηκε την Κυριακή 22 Μαίου 2016, ενώ το project ολοκληρώθηκε το Σάββατο 9 Ιουλίου 2016 με τα εγκαίνια της δέκατης και τελευταίας βιβλιοθήκης, στα Κορέστεια ή πλίθινα χωριά, όπως αλλιώς είναι γνωστά, της Καστοριάς. Πρόσφατα, το Ίδρυμα Προαγωγής Δημοσιογραφίας Αθανασίου Βασ. Μπότση, απένειμε τιμητική Διάκριση στο Δίκτυο Εθελοντών “Δημοσιογράφοι σε Δράση” «για τη δημιουργία 10 πλήρως εξοπλισμένων παιδικών/νεανικών βιβλιοθηκών σε ακριτικές ή απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας». Η απονομή έγινε στο πλαίσιο της 33ης Απονομής Δημοσιογραφικών Βραβείων, στις 26 Ιανουαρίου, στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ.Προκόπη Παυλόπουλου και εκπροσώπων του πολιτικού και δημοσιογραφικού κόσμου της χώρας. Το Δίκτυο απαρτίζουν οι: Κάτια Γερακαρίτου, Μπάμπης Γιαννακίδης, Πέπη Γιούλτση, Αλεξάνδρα Γούτα, Νικόλ Καζαντζίδου, Αννη Καρολίδου, Μαρία Κουζινοπούλου, Εύα Κουσιοπούλου, Αθανασία Μπίδιου, Ράνια Μπουμπουρή, Λίνα Μυλωνάκη, Βασίλης Τερζόπουλος, Αγγέλα Φωτοπούλου, Γεωργία Χατζηγεωργίου, Χαρούλα Χριστοδούλου και Σοφία Χριστοφορίδου. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 25
ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Η εικόνα που έχουμε για τα «αστυνομικά περιοδικά» ή «μυστηρίου» συνδέεται, κυρίως για τους παλιότερους, με τη «Μάσκα» και το «Μυστήριο», με περιοδικά που χαρακτηρίζονται pulp και έχουν την προέλευσή τους στην Αμερική του Μεσοπολέμου. Τα δύο αυτά λαϊκά, φτηνά περιοδικά περιείχαν κυρίως διηγήματα Αμερικανών και ευρωπαίων συγγραφέων, αλλά και των Ελλήνων μεταφραστών τους, καθώς και κάποιων συγγραφέων, που αρκετοί υπέγραφαν με ψευδώνυμο. Σε αντίθεση όμως με τη διεθνή πρακτική, η Ελλάδα ποτέ δεν είχε ένα περιοδικό για την αστυνομική λογοτεχνία
26 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Η
Η Επιθεώρηση Αστυνομικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε πρόσφατα είναι το πρώτο (και το μόνο) περιοδικό στην Ελλάδα στο είδος του και υπόσχεται στο αναγνωστικό κοινό ένα συναρπαστικό «μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα» της αστυνομικής λογοτεχνίας, της κλασσικής και της σύγχρονης, της ελληνικής και της ξένης. Περιλαμβάνει θέματα, άρθρα και κείμενα για τους συγγραφείς και τους δημιουργούς της, αλλά και για τη θεωρία και την κριτική γύρω από το «αστυνομικό». Ο χαρακτηρισμός «επιθεώρηση» υποδηλώνει πως η έκδοση είναι κάτι παραπάνω από ένα περιοδικό στο οποίο απλώς δημοσιεύονται άρθρα. Κι αυτή δεν είναι η μόνη του πρωτοτυπία. Σε έντονα κίτρινο φόντο μία «μαύρη» μυστηριώδης φιγούρα με «καβουράκι» και η σκιά της, σαν να κρύβεται ή να προβάλλει πίσω από μία γωνία: ένας κακοποιός; ένας ντετέκτιβ; ένας «μπάτσος» της παλιάς σχολής; ένας φυγάς; Στη βάση του «κάδρου» ονόματα που συνδέονται στενά με την αστυνομική αφήγηση και τη λογοτεχνία της: Γιάννης Μαρής, 100 χρόνια από τη γέννησή του, ο δημιουργός του αστυνόμου Χαρίτου, Πέτρος Μάρκαρης, ο Τούρκος συγγραφέας Αχμέτ Ουμίτ, και δύο «μεγάλες κυρίες» που έγραψαν τη δική τους ιστορία στη σύγχρονη νεοελληνική αστυνομική λογοτεχνία (Αθηνά Κακούρη, Τιτίνα Δανέλλη). Συντελεστές και συνεργάτες Τα περισσότερα ονόματα των συντελεστών του περιοδικού είναι οικεία στο αναγνωστικό κοινό: οι μεταφραστές και συγγραφείς Ανδρέας Αποστολίδης και Τεύκρος Μιχαηλίδης, ο σκηνοθέτης Δημήτρης Παναγιωτάτος, οι δημοσιογράφοι και συγγραφείς Κώστας Θ. Καλφόπουλος και Γιάννης Ράγκος, οι συγγραφείς Φίλιππος Φιλίππου, Βασίλης Δανέλλης και Αναστάσης Σιχλιμίρης, ο δημοσιογράφος και μουσικός παραγωγός Θανάσης Μήνας, ο συγγραφέας και ιστορικός της αυτοκίνησης Ηλίας Καφάογλου, ο Στράτος Μυρογιάννης, που υπογράφει μία ενδιαφέρουσα μελέτη για τις απαρχές της νεοελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας και διευθύνει το εκδοτικό εγχείρημα. Σε κίτρινο-μαύρο φόντο, χρώματα, που μαζί με το κόκκινο, αποτελούν τα θεμελιώδη χρώματα στο «αστυνομικό μοτίβο» των εξωφύλλων και συγκροτούν θεμελιακά το εικαστικό σύμπαν του «αστυνο-
μικού», του pulp και του noir. Η πρωτότυπη σύνθεση του εξωφύλλου παραπέμπει στις καλύτερες παραδόσεις του λογοτεχνικού και κινηματογραφικού είδους και κεντρίζει αμέσως την περιέργεια του κοινού των βιβλιοπωλείων και την προσοχή του αναγνώστη. Η ύλη Το CLM είναι ένα «περιοδικό ποικίλης ύλης» στο παλιό στυλ των περιοδικών εκδόσεων. Έχει συγκεκριμένο καταμερισμό στους συνεργάτες και την ύλη του. Έχει βεβαίως έναν κεντρικό στόχο, την αστυνομική λογοτεχνία, αλλά πολλές προσεγγίσεις της: τη λογοτεχνική σκοπιά, την κινηματογραφική ματιά, την τηλεοπτική εικόνα, την πόλη, το όχημα, τη μουσική, ό,τι δηλαδή συνομιλεί με το κάποτε παρεξηγημένο λογοτεχνικό είδος, που θεωρείτο αρχικά ως «ευτελές» και μετά ως «παραλογοτεχνία», μέχρι τη σημερινή αποκατάστασή του. Σε αντίθεση με την κυρίαρχη «λογική» των περισσότερων περιοδικών εκδόσεων, το CLM δεν συγκεντρώνει απλώς άρθρα και κείμενα, αντίθετα, τα κατανέμει σε ύλη που σχεδιάζεται ανάλογα με τα σταθερά και βασικά θέματα της έκδοσης. Η έκδοση στηρίζεται εξ αρχής σε μία ομαδική, συντακτική δουλειά, που όχι μόνο σχεδιάζει τα θέματα, αλλά «ομαδοποιεί» επί μέρους τα άρθρα με βάση συγκεκριμένους τομείς. Έτσι, σε κάθε τεύχος η ύλη είναι εξ αρχής διακριτή και οργανωμένη σε «φακέλλους» και θεματικές: αφιερώματα, συνεντεύξεις με συγγραφείς και δημιουργούς στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας, θεωρία αστυνομικής λογοτεχνίας, σελίδες βιβλίου και μόνιμες στήλες. Το πρώτο τεύχος Στο CLM υπάρχει ένα διαφορετικό αφιέρωμα στον Γιάννη Μαρή, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, δύο παράλληλες συνεντεύξεις με την Αθηνά Κακούρη και την Τιτίνα Δανέλλη, άρθρα που εμβαθύνουν στη θεωρία της αστυνομικής λογοτεχνίας, σελίδες για τον κινηματογράφο και το βιβλίο, καθώς και μόνιμες στήλες γύρω από τον κινηματογράφο, τη μουσική, το αυτοκίνητο και την τηλεόραση. Πάντα μέσα από το πρίσμα ενός λογοτεχνικού είδους, που σήμερα πλέον αντιμετωπίζεται με σοβαρότητα, χωρίς τις προκαταλήψεις του παρελθόντος.
Τoυ Φίλιππου Παράσχου
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 27
Η Αριστερά επιστρέφει στη Γαλλία. Ο Μπενουά Αμόν θα είναι ο υποψήφιος του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις προεδρικές εκλογές. Ο Αμόν, πρώην υπουργός Παιδείας και στέλεχος της αριστερής πτέρυγας του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ανατρέποντας (εντελώς αναπάντεχα) τα γκάλοπ, επικράτησε του Μανουέλ Βαλς στον δεύτερο γύρο των εσωκομματικών εκλογών. Ο υποψήφιος των σοσιαλιστών είναι ένας Αριστερός που, επιτέλους, λέει κάτι αριστερό. Ένας κόσμος με μεγαλύτερη ισότητα, περισσότερη αδελφότητα και δικαιοσύνη είναι η προοπτική, που ανοίγουμε, την οποία οι άλλοι αποκαλούν ουτοπική, δηλώνει. Υπόσχεται, μεταξύ άλλων, βασικό εγγυημένο μηνιαίο εισόδημα 750 ευρώ για όλους και μείωση των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας από 35 σε 32. Ουτοπία; Με τον «πραγματισμό» που έχουν γεμίσει τα κεφάλια των πολιτών, όλα αυτά φαίνονται ουτοπία. Οι δημοσκοπήσεις (που συνήθως δεν κάνουν λάθος) δεν δίνουν ελπίδες για τις προεδρικές εκλογές στον Αμόν, αν και ο υποψήφιος της Δεξιάς, Φρανσουά Φιγιόν, που είχε υποσχεθεί απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων και άλλες μεταρρυθμίσεις, είναι ήδη μπλεγμένος σε ένα σκάνδαλο. Πάντως, ακόμη κι αν χάσε ο Αμόν, γεγονός είναι ότι η Αριστερά ξανασηκώνει κεφάλι. Και αυτό φαίνεται να έχει μεγαλύτερη σημασία για τους οπαδούς του. 28 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
ΚΟΣΜΟΣ ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 29
Μετά την τεράστια επιτυχία στο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, το βραβευμένο έργο του Έριχ Καίστνερ ζωντανεύει για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε μία υπερπαραγωγή από το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού
Βασισμένο στο βιβλίο του Έριχ Καίστνερ
ΜΙΜΗ ΝΤΕΝΙΣΗ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΓΙΟΒΑΝΙΔΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΠΟΔΟΣΗ:
ΛΟΥΔΑΡΟΣ
ΔΡΑΓΟΥΜΗ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΚΑΛΠΑΚΙΔΗΣ
ΟΡΦΑΝΟΥ
στον ρόλο του Εμίλ
ο ΓΙΩΡΓΟΣ
ΜΑΚΡΗΣ
ΠΑΝΟΣ ΑΓΑΖΑΝΤΕ │ ΤΑΣΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΑΣ │ΦΩΤΗΣ ΚΟΥΤΡΟΥΒΙΔΗΣ │ΛΗΔΑ ΚΟΥΤΣΟΔΑΣΚΑΛΟΥ ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΜΑΥΡΙΑΝΝΟΥ │ ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΠΑΚΑΛΓΙΑΝΝΗ │ ΒΙΚΥ ΜΠΟΛΟΣΗ │ ΛΙΝΑ ΠΡΙΝΤΖΟΥ
«ΘΕΑΤΡΟΝ» Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός, Κόσμος » Πειραιώς 254 212 2540300, www.theatron254.gr
30 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Artwork: Aσπασία Αγογλωσσάκη │Φωτογράφος: Γιώργος Καβαλιεράκης
Παγκόσμιο Βραβείο Λογοτεχνίας Χ.Κ. Άντερσεν
ΕΔΩ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
-Μια μέρα στο CERN… - Μικρές ιστορίες “γεννούν” σπουδαίες ιδέες… - «Ξάγρυπνοι …στη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ»
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 31
Της Πέπης Γιούλτση
Μια μέρα στο CERN Πρόκειται για μια υπόγεια σήραγγα 27 χιλιομέτρων όπου επιταχύνονται πρωτόνια με ταχύτητες από 99 έως 100% της ταχύτητας του φωτός και συγκρούονται σε τέσσερα σημεία κατεύθυνσης.
Σ
Στη χιονισμένη Γενεύη το τραμ μας αφήνει στη στάση CERN, λίγο πριν τα σύνορα Ελβετίας – Γαλλίας. Μπαίνοντας στο κτίριο υποδοχής, αναζητούμε χώρο για να αφήσουμε τα πράγματά μας για όσο θα διαρκέσει η υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του οργανισμού αλλά και η ξενάγησή μας στα άδυτα του μεγάλου επιταχυντή. Ένας εργαζόμενος προθυμοποιείται να μας εξυπηρετήσει. Μας λέει ότι είναι παντρεμένος με Ελληνίδα και ότι αναγνώρισε τη γλώσσα. Στο διπλανό κατάστημα δώρων, την προσοχή προσελκύουν τα μπλουζάκια με την εξίσωση του θεμελιώδους μοντέλου για τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των θεμελιωδών συστατικών της ύλης, τα πορτοκαλί παιδικά κράνη με το λογότυπο του CERN, αυτοκόλλητα και κονκάρδες με χιουμοριστικές εικόνες των quark και γλουονίων που, υποθέτουμε ότι υπήρχαν στην αρχή του σύμπαντος, μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου μετά τη μεγάλη έκρηξη, το γνωστό Big Bang. Μετά τον απαραίτητο έλεγχο, οδηγούμαστε στην αίθουσα όπου σε λίγα λεπτά θα υπογραφεί η συμφωνία και μάλιστα πάνω σε γραφεία κατασκευασμένα από ελληνική εταιρεία. Καλός οιωνός αφού ο σκοπός της συμφωνίας είναι να ανοίξει μια πόρτα στους Έλληνες επιχειρηματίες ώστε να συμμετέχουν στις προμήθειες του CERN αλλά και στη μεταφορά τεχνογνωσίας από αυτό. Επόμενος σταθμός μας το Globus, κάτι σαν τα δικά μας πλανητάρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. “Τι εί-
32 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
μαστε;”, “πού πηγαίνουμε;” “από πού προερχόμαστε” μας ρωτά ο… τοίχος της εισόδου θέτοντας τα θεμελιώδη ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης. Εξισώσεις εμφανίζονται μπροστά στα μάτια του επισκέπτη, χώρος και χρόνος μπλέκονται σε μια προσπάθεια να εξηγήσουν τα μυστήρια του σύμπαντος και ξεκινά μια αναπαράσταση των συγκρούσεων σωματιδίων. “Το σύμπαν μας, ατελείωτο και ψυχρό. Η ανθρωπότητα θέτει ερωτήματα αναζητώντας την καταγωγή της” ακούγεται ο αφηγητής. “Όλα ξεκίνησαν από το Βig Bang. Η ενέργεια μετασχηματίζεται σε ύλη, αλλά με τεράστια ταχύτητα, μεγάλη ποσότητα της ύλης εξαφανίζεται. Δημιουργούνται οι πλανήτες και το ηλιακό μας σύστημα” προσθέτει. Στο ρόλο ξεναγού, ο αναπληρωτής επικεφαλής Διεθνών Σχέσεων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών, Μανώλης Τσεσμελής, αναλαμβάνει να ενημερώσει την ελληνική αντιπροσωπεία για τη συνεργασία εκατοντάδων επιστημόνων από διαφορετικά έθνη στον μεγάλο επιταχυντή συγκρουόμενων δεσμών ανδρονίων LHC. Πρόκειται για μια υπόγεια σήραγγα 27 χιλιομέτρων όπου επιταχύνονται πρωτόνια με ταχύτητες από 99 έως 100% της ταχύτητας του φωτός και συγκρούονται σε τέσσερα σημεία κατεύθυνσης. Τέσσερις ανιχνευτές παίρνουν εικόνες από κάθε σύγκρουση (Atlas, ALICE, CMS, LHC-B) και προσπαθούν να αιχμαλωτίσουν σωματίδια που προκύπτουν από την ενέργεια της σύγκρουσης πρωτονίων. Αυτό ακριβώς εικάζεται ότι συνέβη λίγα χιλιοστά του
δευτερολέπτου μετά το Big Band. “Πρωτόνια και ιόντα τρέχουν μέσα στην κυκλική σήραγγα προς αντίθετες κατευθύνσεις. Συγκρούονται σε υψηλές ενέργειες, σε υψηλές ταχύτητες. Η ενέργεια της σύγκρουσης μετατρέπεται σε καινούρια σωματίδια. Μέσα από τη σύγκρουση μπορούμε να δούμε καινούρια σωματίδια όπως του Higgs που το είδαμε πρώτη φορά το 2012. Ήταν μια μεγάλη ανακάλυψη” λέει με νόημα. Πλησιάζοντας στο πιο ενδιαφέρον κομμάτι της ξενάγησης στο CERN, μεταβαίνουμε στον ανιχνευτή Atlas. “Ο Atlas έχει 46 μέτρα μήκος, 25 μέτρα διάμετρο και ζυγίζει 7000 τόνους, όπως ο πύργος του Άιφελ στο Παρίσι. Κόστισε 7 δισ. γαλλικά φράγκα. Φέρει το όνομα του Άτλαντα, του γίγαντα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας που κράταγε την υδρόγειο στους ώμους του, καθώς είναι ένας γιγαντιαίος ανιχνευτής” λέει η φυσικός ανιχνευτών Ραχήλ Μαρία Αβραμίδου. Μετά από μια σύντομη επίσκεψη στο κέντρο ελέγχου του ανιχνευτή στην επιφάνεια της γης, φοράμε το χαρακτηριστικό κράνος, μπαίνουμε στο ασανσέρ και κατεβαίνουμε στην καρδιά του επιταχυντή, ο οποίος αυτόν τον καιρό δεν λειτουργεί, καθώς γίνονται εργασίες συντήρησης και αναβάθμισης. Η κ. Αβραμίδου μας δείχνει το κομμάτι του ανιχνευτή μυονίων που κατασκεύασαν επιστήμονες από ελληνικά πανεπιστήμια. “Ο ανιχνευτής μοιάζει με κρεμμύδι. Αποτελείται από πολλά στρώματα. Κάθε ένα έχει συγκεκριμένο σκοπό ως προς την ανίχνευση των σω-
ματιδίων. Σχετικά με την καταγραφή των συγκρούσεων σωματιδίων εξηγεί ότι γίνεται μια επιλογή των σημαντικότερων καθώς αν τα δεδομένα αυτά καταγράφονταν σε cd, σε ετήσια βάση θα είχαμε έναν πύργο από cd ύψους 20 χιλιομέτρων. Με την ευκαιρία μαθαίνουμε πως για τη λειτουργία του επιταχυντή το CERN καταβάλλει στη γαλλική ΔΕΗ 18εκ. ευρώ ετησίως. “Τι σημαίνουν όλα αυτά; Υπάρχουν εφαρμογές στην καθημερινότητα του ανθρώπου;” είναι τα ερωτήματα που τίθενται στη συνέχεια. Σύμφωνα με τον κ.Τσεσμελή, τα παραδείγματα είναι πολλά. Ξεκινούν από την ιατρική, το Pet Scan και τη χρήση πρωτονίων κατά του καρκίνου και συνεχίζουν στη δημιουργία του World Wide Web το 1989 από τον Τιμ Μπέρνερς Λι αλλά και το cloud computing και φτάνει μέχρι τους αερόκενους σωλήνες που χρησιμοποιούνται στη σήραγγα του επιταχυντή και στα φωτοβολταϊκά συστήματα. Το μυαλό μας ταξιδεύει σε πειράματα τηλεμεταφοράς, παρότι ο κ. Τσεσμελής μας διαβεβαιώνει ότι είναι κάτι που ανήκει στο πολύ απώτερο μέλλον. Γοητευμένοι από το γεγονός ότι βρεθήκαμε και εμείς στα έγκατα του μεγαλύτερου παγκόσμιου πειράματος, στην ίδια πλατφόρμα όπου γυρίστηκε η κινηματογραφική ταινία “Illuminati – Οι Πεφωτισμένοι”, αναζητούμε στις αποσκευές της επιστροφής το μικρό δοχείο με την επικίνδυνη αντιύλη που εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από το CERN...
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 33
Του Μπάμπη Γιαννακίδη
Μικρές ιστορίες “γεννούν” σπουδαίες ιδέες… Στην ερώτηση «τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις;» η τότε 14χρονη, Κυριακή απάντησε με βεβαιότητα: «Αστροφυσικός». Καθημερινά, η Κυριακή έπαιρνε το λεωφορείο για να διανύσει περίπου 3540 χιλιόμετρα, συχνά σε πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες, προκειμένου να πάει στο σχολείο. Το μικρό χωριό της στο Νομό Καστοριάς, κάπου κοντά στα σύνορα, δεν είχε γυμνάσιο. Τα Σάββατα, που είχε ελεύθερο χρόνο, έκανε την ίδια διαδρομή προκειμένου να κατέβει στη βιβλιοθήκη “της μεγάλης πόλης” για να διαβάσει βιβλία εκτός σχολικής ύλης ή να αναζητήσει στο Διαδίκτυο πληροφορίες για το όνειρό της. Λαχταρούσε τόσο πολύ να μάθει… Η Κυριακή δεν ήταν και δεν είναι η μόνη. Εκατοντάδες παιδιά στη σύγχρονη Ελλάδα βιώνουν αντίστοιχες καταστάσεις. Η μικρή της ιστορία ενέ-
34 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
πνευσε μια ομάδα δημοσιογράφων από τη Θεσσαλονίκη να αναλάβουν δράση, ώστε κάποια παιδιά σαν την Κυριακή να έχουν εύκολη πρόσβαση στη γνώση, δίχως να χρειάζεται να παίρνουν το λεωφορείο και να διανύουν χιλιόμετρα για να την αποκτήσουν. Ήταν καλοκαίρι του 2014 όταν, ενεργώντας ως Δίκτυο Εθελοντών «Δημοσιογράφοι σε Δράση» (Journalists Acting) έθεσαν ως πρώτο τους στόχο, τη δημιουργία δέκα παιδικών / νεανικών βιβλιοθηκών σε ακριτικές ή απομακρυσμένες περιοχές της χώρας, σε διάστημα δύο ετών. Αυτό σκέφθηκαν, αυτό έπραξαν έχοντας στο πλευρό τους μεγάλους ή μικρούς χορηγούς και υποστηρικτές. Τώρα ευελπιστούν, η πρωτοβουλία τους να εμπνεύσει και άλλους ώστε να αναλάβουν τη δική τους κοινωνική δράση. Εθελοντικά. Κάποιοι σίγουρα τους χρειάζονται!
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 35
Της Σμαρώς Αβραμίδου
«Ξάγρυπνοι στη βιβλιοθήκη του ΑΠΘ» Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας, αν δεν το ξέρατε και γίνεται 90 χρόνων
Ι
«Ιδρύεται εν τω Πανεπιστημίω Θεσσαλονίκης Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη, της οποίας σκοπός είνε η συγκέντρωσις των αναγκαίων δι’ επιστημονικάς μελέτας και ερεύνας βιβλίων, χειρογράφων, εγγράφων πανομοιοτύπων, εικόνων, χαρτών και των τοιούτων». Με την παράγραφο αυτή, το άρθρο 1 του προεδρικού διατάγματος «Περί ιδρύσεως Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης εν τω Πανεπιστημίω Θεσσαλονίκης», το οποίο υπογράφει στην Ύδρα, στις 11 Ιουλίου 1927, ο πρώτος πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, καθορίζεται ο σκοπός της λειτουργίας Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης, σύμφωνα και με την –δύο χρόνια νωρίτερα- πρόβλεψη του άρθρου 18 του Ν. 3341/1925, «Περί ιδρύσεως του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης». Η βιβλιοθήκη αυτή που φέτος γιορτάζει τα 90 χρόνια λειτουργίας της, αποτελεί τη δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας, μετά την Εθνική Βιβλιοθήκη. Επί 47 χρόνια στεγάστηκε στο ισόγειο του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής, για να μεταστεγαστεί το 1974 σε
36 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
δικό της τετραώροφο κτίριο, ενώ το 2000 εγκαινιάστηκε και το νέο κτίριο της Κεντρικής Βιβλιοθήκης, οριοθετημένο σε συνέχεια με το προϋπάρχον κτίριο. Τον πρώτο πυρήνα της συλλογής της αποτέλεσαν 8.000 βιβλία του πρώην εφόρου της Εθνικής Βιβλιοθήκης Γ. Κωνσταντινίδη, τα βιβλία του Ελληνικού επί Τουρκοκρατίας Γυμνασίου Θεσσαλονίκης και τα βιβλία του Διδασκαλείου Αρρένων. Σήμερα στους δυο υπόγειους ορόφους του κτιρίου φιλοξενούνται οι σπάνιες και κλειστές συλλογές, που αποκτήθηκαν μέσα από αγορές και δωρεές σπουδαίων ιδιωτικών συλλογών, όπως των Ν. Πολίτη, Γ. Χατζηδάκη, Αλ. Σβώλου, Αλ. Δελμούζου, Αλ. Παπαναστασίου, Μ. Τριανταφυλλίδη, Αλ. Πάλλη, Π.Καλλιγά, Αβροτέλη Ελευθερόπουλου, Π.Κονδύλη, Ι.Τρικόγλου, και πολλών άλλων με πιο πρόσφατη τη δωρεά των Μέγα-Χριστιανόπουλου. «Στα ράφια της μπορεί κάποιος να βρει από βιντεοσκοπημένες μαρτυρίες των επιζησάντων του ολοκαυτώματος μέχρι σπάνιους χάρτες, πολύτιμα κειμήλια και παλιές
φωτογραφίες», λέει στο «Πρακτορείο» ο πρύτανης του ΑΠΘ, Περικλής Μήτκας, εξηγώντας ότι για το Πανεπιστήμιο η Βιβλιοθήκη του αποτελεί σημαντικό πυλώνα στην εκπλήρωση της αποστολής του «να παράγει, να ανακαλύπτει νέα γνώση». «Αποτελεί πρότυπο παροχής υπηρεσιών, εξελίσσεται διαρκώς και παρακολουθεί τις διεθνείς πρακτικές, οδηγεί τις τάσεις στην Ελλάδα, μεταφέρει την τεχνογνωσία της διαρκώς στις πανεπιστημιακές και σε άλλες βιβλιοθήκες», επισημαίνει, για να υπογραμμίσει πως η βιβλιοθήκη του ΑΠΘ κέρδισε επάξια την προεδρία του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών για την τριετία 2016-2019. Στον πρώτο όροφο της βιβλιοθήκης βρίσκεται το 1.300 θέσεων Φοιτητικό Αναγνωστήριο. Εκεί κυριολεκτικά ξημερώνονται καθημερινά χιλιάδες φοιτητές, Στις εξεταστικές περιόδους το Αναγνωστήριο παραμένει ανοιχτό σε 24ωρη βάση καθώς οι δίνουν μάχη για την εξασφάλιση μιας θέση. Αλήθεια, ποιος φοιτητής που πέρασε από τη Θεσσαλονίκη δεν έχει ξενυχτίσει εκεί;
Είναι αλήθεια ότι κάτι έχει αλλάξει γύρω από το θέμα της κατασκευής του Μετρό και η πόλη το αισθάνεται αυτό. Ιδιαίτερα μετά την ομόφωνη απόφαση που πήρε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) τον Ιανουάριο και η οποία άνοιξε το δρόμο για να ξεκινήσουν εκ νέου, μετά από καιρό, τόσο οι αρχαιολογικές, όσο και οι κατασκευαστικές εργασίες στον συγκεκριμένο σταθμό.
ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ
{…} «Ενα χρόνο πριν, το έργο της βασικής γραμμής ήταν κλινικά νεκρό. Έρημα εργοτάξια, σταματημένοι μετροπόντικες, κανένας εργαζόμενος, πουθενά σε κανένα σημείο του έργου, διχασμός στη πόλη γύρω από το μέλλον του σταθμού Βενιζέλου και των αρχαιοτήτων που αποκαλύφθηκαν εκεί, δικαστικές διαμάχες για τις καθυστερήσεις και έντονη αμφισβήτηση για τη συνέχεια του έργου. Η πόλη είχε μια εικόνα παραίτησης κι εγκατάλειψης», σχολίαζε ο ίδιος.
Οι Θεσσαλονικείς ευελπιστούν να μην προκύψουν άλλα εμπόδια και τεχνητά ή πραγματικά διλήμματα που θα καθυστερήσουν την πορεία του έργου. Περιμένουν με αγωνία την ολοκλήρωσή του το 2019 και τη χρήση του από το 2020, όπως περιμένουν με ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον την ολοκλήρωση του σταθμού «Βενιζέλου» ο οποίος αναμένεται να αποτελέσει ένα μοναδικό στον κόσμο φαινόμενο συνύπαρξης ανοικτού αρχαιολογικού χώρου με έναν υπερσύγχρονο σταθμό Μετρό. Υπεύθυνος έκδοσης για Θεσσαλονίκη – Β. Ελλάδα: Μπάμπης Γιαννακίδης e-mail: bgiannakidis@yahoo.gr
Για το ένθετο συνεργάστηκαν οι δημοσιογράφοι: Σμαρώ Αβραμίδου, Μπάμπης Γιαννακίδης, Πέπη Γιούλτση ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 37
Του Μπάμπη Γιαννακίδη
Στις 2 Φεβρουαρίου γράφτηκε μια σημαντική σελίδα στην ιστορία κατασκευής του μετρό της Θεσσαλονίκης. Ήταν ημέρα Πέμπτη. Εκπρόσωποι της κεντρικής πολιτικής σκηνής και των τοπικών αρχών έγιναν μάρτυρες της ολοκλήρωσης, της πρώτης από τις δίδυμες σήραγγες που θα διαθέτει το μετρό της πόλης. «Η ολοκλήρωση της διάνοιξης της σήραγγας συμβολίζει την αρχή του τέλους για την ολοκλήρωση του Μετρό της Θεσσαλονίκης» δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της «Αττικό Μετρό ΑΕ» Γιάννης Μυλόπουλος και προέβλεψε ότι «τα επόμενα χρόνια στην πόλη θα συμβεί κοσμογονία, με την ολοκλήρωση του ενός μετά το άλλο όλων των έργων του Μετρό»
ΞΕΧΑΣΑ
ΝΑ ΡΩΤΗΣΩ
1 2 3
Αντιπαράθεση Ουάσιγκτον – Βερολίνου για το ευρώ. Ο Λευκός Οίκος εξαπολύει κατηγορίες για χειραγώγηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. Είναι, λέει, «χονδροειδώς υποτιμημένο», προκειμένου να αποκομίζει η Γερμανία κέρδη από τους Ευρωπαίους εταίρους της και τις ΗΠΑ. Καλά, επιτρέπεται δύο νατοϊκοί σύμμαχοι να συγκρούονται; Και, παρεμπιπτόντως, είναι στ’ αλήθεια «χονδροειδώς υποτιμημένο» το ευρώ; Η Deutsche Bank συμφώνησε να καταβάλει πρόστιμα ύψους 630 εκατ. δολαρίων στις αμερικανικές και βρετανικές ρυθμιστικές αρχές για ύποπτες συναλλαγές ύψους περίπου 10 δισ. δολαρίων. Μήπως ΗΠΑ και Βρετανία έχουν κάποιο πρόβλημα με τη Γερμανία; Είναι δυνατόν η Deutsche Bank να κατηγορείται για ύποπτες συναλλαγές; Η επιστήμη προχωρά: ο τρόπος βαδίσματος κάθε ανθρώπου θα λειτουργεί, μαθαίνουμε, ως password για το κινητό. Τι πιο χρήσιμο από αυτό; Μα πόσο τυχεροί είμαστε που ζούμε σε αυτή τη συναρπαστική εποχή; Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος, Υπεύθυνος Έκδοσης: Χάρης Αναγνωστάκης, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana-mpa.gr, τηλ. 210-6405604, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560, e-mail: mag@ana-mpa.gr f Το Πρακτορείο magazine Διανομή: VES company, Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ.
www.ana.gr ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα βιβλιοπωλεία Ιανός, Ελευθερουδάκης, PUBLIC (Συντάγματος), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Books n’ Toys, Πράσινο Σύννεφο και σε επιλεγμένα καταστήματα.
38 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
INFO GRA PHICS
ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Το ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ δηµιούργησε µία νέα υπηρεσία, τα γραφήµατα. Οπτικοποιηµένη, µε γραφιστικά µέσα, παρουσίαση των πληροφοριών, δεδοµένων και στατιστικών στοιχείων που περιέχονται σε ρεπορτάζ, έρευνες και ειδικά θέµατα του Πρακτορείου.
www.ana.gr
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 39
ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ
ς Συνεργάτες x10 yellows στου
τος & στο του Προγράµµα
Ήρθαν τα yellows για να κερδίζεις κάθε µέρα! Το νέο είδος καθηµερινής επιβράβευσης από την Τράπεζα Πειραιώς είναι εδώ. Στο νέο Πρόγραµµα Επιβράβευσης yellow κερδίζεις τα δικά σου yellows µε απλές κινήσεις και καθηµερινές συναλλαγές: • µε τις κάρτες της Τράπεζας Πειραιώς σε όλες τις αγορές σου • µε τις καταθέσεις σου • µέσα από την υπηρεσία winbank web & mobile banking. Τα yellows που κερδίζεις, µπορείς να τα εξαργυρώσεις: • στους Συνεργάτες του Προγράµµατος • στην υπηρεσία προσφορών yellowday. yellow. Κάνε ό,τι έκανες πάντα και κέρδισε όπως δεν κέρδισες ποτέ! 40 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Μάθε πώς θα εγγραφείς: www.piraeusbank.gr/yellow, T. 18 2 18 και στα καταστήµατα της Τράπεζας Πειραιώς.
Η πρώτη τράπεζα στην Ελλάδα