ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ #85 by ΑΠΕ-ΜΠΕ Α.Ε.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΠΑΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΤΕΥΧΟΣ 85 | 15 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018 | ∆ΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ | ISSN: 2585-3570

2 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ : ΑΠΕ ΜΠΕ/PIXEL

ΕDITORIAL

«Σε υμνούμεν των μπεκρήδων τα πλήθη…» τραγουδούσε Κρητικός ψάλτης στις αρχές του 20oυ αιώνα, αναφερόμενος στον Καρνάβαλο και τους «αγίους» που τον περιβάλλουν: τον «άγιο Κρεμμύδη», την «αγία Ρέγκα», τον «άγιο Χοιρομέρη», που επιδίδονται σε έναν ανελέητο «πόλεμο» τέτοιες μέρες, τον «πόλεμο» του Καρνάβαλου και της Σαρακοστής. Ο στίχος του Κρητικού ψάλτη έχει χαθεί, μα ο πόλεμος συνεχίζεται χωρίς έλεος, ανάμεσα στις σχάρες με τα κρεατικά από τη μία πλευρά και τους σαρακοστιανούς μεζέδες από την άλλη- τα θαλασσινά και τα σαλατικά. Μα δεν έχουμε απωθήσει μόνο τούτη τη διάσταση των ημερών. Πόσοι ξέρουμε πως το καρναβάλι στην πορεία του χρόνου είναι άρρηκτα δεμένο με την ανάσταση; Το γέλιο προκαλεί την ανάσταση, όπως ακριβώς – στο μεταίχμιο του χειμώνα με την άνοιξη- ο

Καρνάβαλος έρχεται να προκαλέσει την αναγέννηση της φύσης, να διατρανώσει πως ο θάνατος – με κάθε έννοια – είναι μια δύναμη σχετική, που υποκύπτει στη δύναμη της ζωής. Γι αυτή τη δύναμη τραγουδούσαν κάποτε στα Γιάννενα οι πιτσιρικάδες : «Ξύλα για τις αποκριές/ να χορέψουν οι γριές», ενώ στη Ζάκυνθο ο αντίστοιχος στίχος ανέφερε : «Τώρα κι εγώ τα νιάτα μου τα μαύρα θα γλεντήσω/ Σε δυο κατομμύρια αιώνες θα ψοφήσω». Ο Καρνάβαλος έρχεται με τη φαιδρότητα των δρώμενων να μας θυμίσει πως δεν πρέπει να υποκύπτουμε στο φόβο του θανάτου, αφού ο θάνατος εμπεριέχει την ιδέα της ανάστασης. «Θανάτω, θάνατον πατήσας»… Τους συμβολισμούς των ημερών αναζητούμε σε αυτό το τεύχος του Πρακτορείου, προσδοκώντας την άνοιξη. Χρίστος Καλουντζόγλου

Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος Διευθυντής Έκδοσης: Χρίστος Καλουντζόγλου Αρχισυντάκτης: Κώστας Καλέτσιος, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Αρχισυντάκτης Β. Ελλάδας: Μπάμπης Γιαννακίδης Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana.gr, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560 e-mail: mag@ana.gr Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock, Διανομή: VES company, Εκτύπωση: Pressious- Aρβανιτίδης Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ. ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα καταστήματα Προμηθευτική (ΚΟΡΑΗ 3 και ΑΘΗΝΑΣ 14 ΑΘΗΝΑ), στα βιβλιοπωλεία Ιανός, PUBLIC καφέ (Συντάγματος και Πειραιά), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στο Μουσείο Παιχνιδιών Μουσείου Μπενάκη κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Βασιλικό Θέατρο, Θέατρο Μονής Λαζαριστών, Πράσινο Σύννεφο, One Salonica Outlet Mall, PUBLIC και σε επιλεγμένα καταστήματα.

www.ana.gr

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 3

Της Πέπης Γιούλτση

Τι σημαίνει Αποκριά; Τι γιορτάζουμε αυτές τις μέρες;

Η ΑΠΟΚΡΙΆ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΊΑ ΤΟΥ ΧΡΌΝΟΥ 4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Και μόνο η λέξη “αποκριά” και τα συνθετικά της “από” και “κρέας” παραπέμπουν στην ημέρα, μετά από την οποία η παράδοση προστάζει την αποχή από το κρέας, ώστε να μην καταναλώνεται μια τροφή που προέκυψε από τη θυσία ενός ζώου, μιας ζωής. Αυτή την τελευταία μέρα επιτρέπεται η κρεοφαγία ώστε να ακολουθήσει μια περίοδος νηστείας και καθαρότητας, εκείνη της Μεγάλης Σαρακοστής που οδηγεί στο Πάσχα. Οι ρίζες της Αποκριάς, ωστόσο, αγγίζουν τη νεολιθική εποχή για την περιοχή του Ελλαδικού χώρου και συνδέονται έντονα με τις αγροτικές κοινωνίες που χρησιμοποίησαν τις μεταμφιέσεις για να ξορκίσουν το κακό, μια ενδεχόμενη καταστροφή της συγκομιδής. Οι μεταμφιέσεις πέρασαν στη Διονυσιακή λατρεία, υιοθετήθηκαν αργότερα από τις χριστιανικές κοινωνίες με τις απαραίτητες προσαρμογές, ενώ από τον 8ο αιώνα μ.Χ. ενσωμάτωσαν, μέσω των νησιών του Ιονίου Πελάγους, δυτικά στοιχεία που παραπέμπουν στο χαρακτήρα της διασκέδασης και της ψυχαγωγίας. Τις απαρχές της πορείας της Αποκριάς στο χρόνο τοποθετεί ο προϊστάμενος διεύθυνσης του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας – Θράκης Ζήσης Σκαμπάλης, στην 7η π.Χ. χιλιετία. “Οι ρίζες της Αποκριάς για τον ελλαδικό χώρο βρίσκονται στην επινόηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, την 7η χιλιετία π.Χ., στα νησιά του Αιγαίου. Η εξέλιξη αυτή συνοδεύτηκε και από τελετές για την προστασία της παραγωγής από την καταστροφή λόγω των καιρικών φαινομένων” εξηγεί ο κ. Σκαμπάλης. Σύμφωνα με τον ίδιο, οι γεωργοί είχαν μεγάλη αγωνία κατά την περίοδο που μεσολαβεί από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή. Είναι η περίοδος που εγκυμονεί η γη, που ο αγρότης δεν βλέπει τι συμβαίνει κάτω από το έδαφος και που μια παγωνιά μπορεί να τα καταστρέψει όλα. Η ελπίδα ότι θα νικηθεί ο χειμώνας προβάλει τις πρώτες μέρες του δωδεκαήμερου ενώ η αποκριά δηλώνει μια στάση αναμονής. Σε αυτήν κυριαρχεί το στοιχείο της αντιστροφής : ο άνδρας ντύνεται γυναίκα, ο λαϊκός ντύνεται ιερέας, ο φτωχός ντύνεται πλούσιος, ο αγρότης ντύνεται με προβιές και χτυπά τα κουδούνια για να ανατρέψει την τάξη και να τρομάξει το κακό, να εξευμενίσει τις φίλιες δυνάμεις, ώστε να προστατέψουν την παραγωγή και την επιβίωση όλης της αγροτικής κοινωνίας. “Στη Διονυσιακή λατρεία οι μεταμφιέσεις έχουν ισχυρούς δεσμούς με το στοιχείο της γονιμότητας. Οι σπονδές στο Διόνυσο γίνονται για να πάει καλά η παραγωγή ενώ και ο θεός Απόλλωνας μπαίνει στο παιχνίδι, με την δραματική ποίηση ώστε το ανεξέλεγκτο

και το χαοτικό να μπει σε καλούπια που ο άνθρωπος ελέγχει με το νου του” τονίζει. Αργότερα στον άξονα του χρόνου, η ειδωλολατρική και παγανιστική παράδοση μοιράζονται με την χριστιανική το στοιχείο της διαφύλαξης της ιερότητας της ζωής και της συνέχισης του κύκλου της παραγωγής. Η παρουσία των γεωργών και των κτηνοτρόφων είναι έντονη και στη χριστιανική κοινωνία όπου πλέον η έννοια της αποκριάς προηγείται κάθε περιόδου νηστείας, είτε πρόκειται για τη νηστεία των Χριστουγέννων, είτε για τη γιορτή των Αγίων Αποστόλων τον Ιούνιο είτε για τη νηστεία ενόψει της γιορτής του Δεκαπενταύγουστου. Ανάμεσά τους κυριαρχεί η μεγάλη νηστεία της Σαρακοστής ενόψει του Πάσχα. Τον 8ο και 9ο αιώνα μ.Χ., οπότε μετά την επικράτηση του Καρλομάγνου, διαμορφώνεται ένα πλαίσιο ασφάλειας στις επαφές μεταξύ των λαών στον ευρωπαϊκό χώρο, το στοιχείο των μεταμφιέσεων που είναι έντονα κοινωνικό στον αγροτικό κόσμο της υπαίθρου αφήνει χώρο για το χαρακτήρα της διασκέδασης και της ανατροπής που έχει πια ατομικό χαρακτήρα σε ένα αστικό περιβάλλον. Αυτό το στοιχείο περνά, μέσω των νησιών του Ιονίου στον ελλαδικό χώρο και οι μεταμφιέσεις πλέον του καρναβαλιού εμπνέονται από τις κινηματογραφικές ταινίες. Από τον ψεύτικο γάμο, το έθιμο της καμήλας, τον ψευτογιατρό και την τσιγγάνα, το εικονικό όργωμα και την εικονική σπορά στις αγροτικές κοινωνίες, η μεταμφίεση γίνεται στολή ινδιάνου και καουμπόι, υπερήρωα, βασιλιά και βασίλισσας, ή ηρώων του παραμυθιού στις αστικές κοινωνίες. Σήμερα πια, οι κουδουνοφόροι του Σοχού, ο γέρος και η κορέλα στη Σκύρο, οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες στη Νάουσα, ο βλάχικος γάμος στη Θήβα, το δρώμενο του καλόγερου στην Θράκη και τόσα άλλα έθιμα που αναβιώνουν την περίοδο της Αποκριάς και του καρναβαλιού σε όλο τον ελλαδικό χώρο δείχνουν ότι η αποκριά παραμένει σταθερά στο χρόνο. Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις διοργανώσεις του καρναβαλιού κατέχουν η Πάτρα που διατηρεί τον τίτλο της πρώτης πύλης της Ελλάδας σε σχέση με τα ιταλικά λιμάνια αλλά και η Ξάνθη, το Ρέθυμνο και ο Τύρναβος. Η νέα γενιά πια ανακαλύπτει ενδιαφέρον στους βαθείς δεσμούς της χώρας με τη γη ενώ καταστάσεις της πραγματικής ζωής διακωμωδούνται, στις σύγχρονες κοινωνίες που έχουν ανάγκη το ευτράπελο, το αστείο, το φαιδρό για να εκτονώνουν τις εντάσεις, τις δυσκολίες, τις αντιφάσεις... ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 5

Του Μπάμπη Γιαννακίδη

Φορτώστε τον χαρταετό σας και πάρτε τα βουνά... Καθαρά Δευτέρα λοιπόν και στα περισσότερα πορτ μπαγκάζ των αυτοκινήτων έχει τρυπώσει κάποιος χαρταετός, “μεγαλωμένος” με τη φιλοδοξία να πετάξει ψηλά, ψηλότερα από τους άλλους...

ια να χαρούμε το πέταγμα χαρταετού επιλέγουμε μέρη όπου σχηματίζονται ρεύματα αέρος. Αετός χωρίς αέρα δεν πετάει ακόμη κι αν είναι καλοζυγιασμένος...” τονίζει μιλώντας στο “ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ” ο Κωστής Καρανικόλας, ο άνθρωπος που για περισσότερες από τρεις δεκαετίας κατασκευάζει χειροποίητους χαρταετούς, στο εργαστήριό του στη Θεσσαλονίκη. Ο ίδιος, 65 χρονών σήμερα, εξακολουθεί να απολαμβάνει το πέταγμα χαρταετού, παρόλο που η καθημερινότητά του συνδέθηκε επί τόσα χρόνια με την κατασκευή τους. Πέρσι, όπως και φέτος όλα συνηγορούσαν πως θα επικρατούσαν καλές καιρικές συνθήκες κατά το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας. Αυτό αποτυπώθηκε στις παραγγελίες που δέχτηκε η βιοτεχνία του Κωστή Καρανικόλα, μία από τις ελάχιστες, αν όχι η μοναδική, στη Βόρεια Ελλάδα και μία από τις συνολικά 4-5 στη χώρα. Με παραγγελίες που φέτος άγγιξαν τις 50.000 ο κ.Καρανικόλας χαρακτηρίζει “καλή” τη χρονιά αν και όπως λέει, υπήρξαν και καλύτερες. Αναφέρεται σε χρονιές πριν από το 2008 όταν οι ετήσιες παραγγελίες έφθαναν τους 80.000 χαρταετούς. Μεσολάβησε η εφταετία 2009-2016 κατά την οποία η ζήτηση περιορίστηκε σημαντικά. Διευκρινίζει πως αυτό δεν έγινε λόγω οικονομικής κρίσης αλλά γιατί επί εφτά συνεχόμενα χρόνια είχαμε άσχημο καιρό την Καθαρά Δευτέρα. Οι ΄Ελληνες αγαπούν τον εγχώριο παραδοσιακό χαρταετό Στη χώρα μας τη μεγαλύτερη ζήτηση έχει ο παραδοσιακός χειροποίητος αετός των χρωμάτων, αυτός με τις έξι πλευρές, λέει ο κ.Καρανικόλας και υποστηρίζει πως “είναι ένα προϊόν για το οποίο οι Κινέζοι προσπάθησαν αλλά δεν κατάφεραν να μας πάρουν την αγορά”. Σε

6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ό,τι αφορά το μέγεθος εξηγεί πως οι περισσότεροι ζητούν χαρταετούς των 75 εκατοστών, των 85 εκατοστών και του 1 μέτρου κι αυτό γιατί λόγω μεγέθους χωρούν σε όλα τα πορτ μπαγκάζ. Για δε το κόστος σημειώνει πως η τιμή λιανικής για χειροποίητους χαρταετούς κυμαίνονται από 5 έως 10 ευρώ. Ο σωστός χαρταετός Ο σωστός χαρταετός πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο ελαφρύς. Σήμερα τα καλάμια έχουν αντικατασταθεί από πηχάκια. Όμως και τα πηχάκια πρέπει να έχουν κάποια χαρακτηριστικά, τονίζει ο κ.Καρανικόλας αναφέροντας ότι πρέπει να είναι λεπτά και συμπαγή: Λεπτά για να είναι ελαφριά και συμπαγή για να μη σπάνε. Ο παραδοσιακός χαρταετός κατασκευαζόταν από χαρτί, ωστόσο σήμερα, λόγω βάρους, υπερτερεί το πλαστικό, το οποίο είναι μεν αντι-οικολογικό, είναι όμως πολύ πιο ελαφρύ και βολικό. Σημαντικό ρόλο για έναν επιτυχημένο χαρταετό παίζουν τα σωστά ζύγια και η σωστή ουρά. Όσοι θέλουν να κατασκευ-

άσουν μόνοι τους χαρταετό, μπορούν να ακολουθήσουν τις οδηγίες του κ.Καρανικόλα στην ιστοσελίδα www.hartaetos.gr . Η ιστορία του χαρταετού εν συντομία Η ιστορία του χαρταετού ξεκινά από τα προχριστιανικά χρόνια, πιθανότατα (σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια), από την Κίνα για να ταξιδέψει στη συνέχεια και σε άλλες χώρες, όπως Ιαπωνία, Κορέα, Ινδία κ.α. Οι πρώτοι χαρταετοί δεν ήταν από... χαρτί αλλά από μετάξι και δεν ήταν εξάγωνοι, όπως οι ελληνικοί αλλά είχαν (και έχουν μέχρι σήμερα) μορφή δράκου. Στην Ευρώπη πρωτοήρθαν στο τέλος του 14ου αρχές του 15ου αιώνα, από εξερευνητές που ταξίδεψαν στις χώρες της Ασίας. Στα χρόνια που κύλισαν χαρταετοί “πέταξαν” σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Συνδέθηκαν με τα τοπικά έθιμα χωρών αποκτώντας ποικίλα χαρακτηριστικά, τόσο ως προς την κατασκευή τους, όσο και ως προς τον συμβολισμό του πετάγματός τους στον ουρανό...

Της Αναστασίας Καρυπίδου

ΟΙ ΑΠΌΚΡΙΕΣ ΣΤΗ ΒΌΡΕΙΑ ΕΛΛΆΔΑ

«Παντρεύονται» έθιμα και σύγχρονο καρναβάλι ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7

8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Φωτογραφία: ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΚΟΥΛΟΣ

Μάσκες, στολές, σερπαντίνες, κομφετί και καλή διάθεση! Τα αποκριάτικα αξεσουάρ, μαζί με τους πολύχρωμους χαρταετούς, είναι έτοιμα να εντυπωσιάσουν και φέτος στις παρελάσεις και τα πάρτι που διοργανώνονται την περίοδο της Αποκριάς και την Καθαρά Δευτέρα. Η Αποκριά είναι η εποχή που έθιμα αιώνων “παντρεύονται” με το σύγχρονο καρναβάλι. Και ο “μπαχτσές” στη Βόρεια Ελλάδα έχει απ’ όλα... Γενίτσαρους και Μπούλες, Φανούς και Κουδουνοφόρους, έθιμα με βαθιές ρίζες στην ιστορία, που συνδυάζονται αρμονικά με τις μεγαλειώδεις παρελάσεις και το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου. “Βασίλισσα” η Ξάνθη “Βασίλισσα” του καρναβαλιού παραμένει η Ξάνθη, η πόλη με τα “χίλια χρώματα” και με 53 χρόνια πετυχημένων διοργανώσεων. Περισσότεροι από 5.000 καρναβαλιστές και 80.000 επισκέπτες συμμετέχουν στο αποκριάτικο ξεφάντωμα, που κορυφώνεται την Κυριακή, 18 Φεβρουαρίου, με τη μεγάλη παρέλαση. Ο τίτλος των φετινών γιορτών είναι “Καρναβάλι των Χρωμάτων”, καθώς δεκάδες άρματα, χιλιάδες καρναβαλιστές, μικροί και μεγάλοι, ξεχύνονται στους δρόμους της Ξάνθης σε ξέφρενους ρυθμούς, δημιουργώντας μια πανδαισία χρωμάτων, ήχων και γλεντιού. Μετά την ολοκλήρωση της εντυπωσιακής παρέλασης ακολουθεί το “Κάψιμο του Τζάρου”. Πρόκειται για ένα ομοίωμα του βασιλιά Καρνάβαλου, που καίγεται σε μεγάλη φωτιά, δίπλα στον Κόσυνθο ποταμό. Άναμμα Φανών στην Κοζάνη Στην Κοζάνη, αναβιώνει το “έθιμο του Φανού”, με φωτιές και υπαίθρια γλέντια να στήνονται σε διάφορες γειτονιές της πόλης. Οικοδεσπότες και επισκέπτες, μικροί και μεγάλοι, διασκεδάζουν χορεύοντας, πίνοντας και τραγουδώντας γύρω από τις φωτιές. Οι φανοί συμβολίζουν τον εξαγνισμό, τη λατρεία της φύσης που ανανεώνεται και ξαναγεννιέται, σηματοδοτώντας το καλωσόρισμα της άνοιξης και την έναρξη της καρποφορίας της γης. Την Κυριακή της μεγάλης αποκριάς (18 Φεβρουαρίου) το πρόγραμμα των εκδηλώσεων περιλαμβάνει μεταξύ άλλων: Στις 12 το μεσημέρι, στην κεντρική πλατεία, συναυλία παραδοσιακής Κοζανίτικης μουσικής και στις 3μμ παρέλαση αρμάτων και καρναβαλιστών. Με την ολοκλήρωση της παρέλασης γίνεται το άναμμα του Φανού της κεντρικής πλατείας από τον Δήμαρχο Λευτέρη Ιωαννίδη. Το κέφι και το γλέντι “εξαπλώνεται” σιγά σιγά σε όλη την πόλη εκεί γύρω στις 8.30μμ, με το άναμμα και των υπολοίπων 14 Φανών σε ισάριθμες γειτονιές της Κοζάνης. Και... όποιος αντέξει. Γενίτσαροι και Μπούλες στη Νάουσα Το κέφι, οι αστεϊσμοί, τα πειράγματα, αλλά κυρίως οι μεταμφιέσεις κυριαρχούν την περίοδο της Αποκριάς στη Νάουσα. Οι μέρες χαρακτηρίζονται από αυθορμητισμό και ενθουσιασμό, ενώ η πόλη είναι ευρέως γνωστή για τους Γενίτσαρους και τις Μπούλες. Ένα έθιμο, με βαθιές ρίζες, που στο πέρασμα της μακραίωνης ιστορίας του ενσωμάτωσε στοιχεία της τοπικής παράδοσης και των ηρωικών αγώνων. Οι Γενίτσαροι και οι Μπούλες χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα. Το ντύσιμο, το μάζεμα των μπουλουκιών, το προσκύνημα, οι χοροί και τα όργανα κρατούν εδώ και χρόνια τους ίδιους κανόνες. Το έθιμο κορυφώνεται την Κυριακή της Αποκριάς και την Καθαρά Δευτέρα, με γλέντι, παραδοσιακούς μεζέδες και άφθονο κρασί. Κουδουνοφόροι στον Σοχό Με ζουρνάδες και νταούλια εκτυλίσσεται το δρώμενο “Κουδουνοφόροι”, στον Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης, με αποκορύφωμα το τριήμερο της Τυρινής και της Καθαράς Δευτέρας. Ντυμένοι με στολές που φτιάχνονται από δέρματα ζώων και ζωσμένοι με κουδούνια, οι αθυρόστομοι κουδουνοφόροι καρναβαλιστές χορεύουν και τραγουδούν, συμπαρασύροντας τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής. Στην περιοχή του Σοχού την Κυριακή, 18 Φεβρουαρίου, πραγματοποιείται παρωδία γάμος και παραδοσιακοί χοροί. Την Καθαρά Δευτέρα αναβιώνει το έθιμο της συγχώρεσης “Προσταβάνι”, σύμφωνα με το οποίο οι νεότεροι προσφέρουν ένα πορτοκάλι στους γεροντότερους, φιλώντας το χέρι τους και ζητώντας συγχώρεση. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9

Του Στρατή Μπαλάσκα

Το έθιμο της περικεφαλαίας στην Αγιάσο της Λέσβου

ΙΜΤΣΟΥΝΙΣ

(ΟΙ ΜΟΥΤΣΟΥΝΕΣ) 10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Το υπεραιωνόβιο «Αναγνωστήριο η Ανάπτυξη» της ορεινής Λεσβιακής Αγιάσου, στο πλαίσιο της συμμετοχής του στη διοργάνωση των καθιερωμένων ετήσιων καρναβαλικών εκδηλώσεων, πραγματοποιεί και φέτος την παραδοσιακή «πατινάδα» αναβιώνοντας το έθιμο της περικεφαλαίας, στις γειτονιές του χωριού. Ένας «αγερμός» από «ιμτσούνις» (μουτσούνες) με επικεφαλής το «Μεγαλέξαντρο» με τη συνοδεία πενταμελούς μουσικής κομπανίας θα αναστήσει όπως και κάθε χρόνο το έθιμο σεργιανώντας στις γειτονιές του χωριού, ακολουθώντας τη διαδρομή που πέρναγε από τα παλιά στέκια και τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια και τα «φαλλικά τριψίματα». Η ιστορία του εθίμου στην ορεινή Αγιάσο της Λέσβου χάνεται στα βάθη της ιστορίας του χωριού. Οι καταγραφές από τα τέλη του 19ου αιώνα μιλάνε για τις Κυριακές της Απόκρεω, τις «Κυριακάδες της Κριγιατνής» και της Τυροφάγου, «της Τυρνής» οπότε και τα απογεύματα, άρχιζε η παρέλαση των ομάδων στις γειτονιές του χωριού. Έτσι, σε κάθε «κουιτούκι» στέκι – παλιός καφενές δηλαδή, πλήθος κόσμου βολεύονταν στα πεζούλια για να παρακολουθήσει τα τραγούδια τους ή ό,τι άλλο παράσταιναν. Ο καλλίφωνος της παρέας, ο κορυφαίος, ήταν και «αρχινιστής», δηλαδή άρχιζε, ξεκίναγε το τραγούδι, που το επαναλάμβανε η παρέα. Ήταν ντυμένος με την καλή του φορεσιά (τα παλιά χρόνια κι ως τα 1890-1900 φορούσαν βράκα τσοχένια, χασεδένιο άσπρο πουκάμισο, ζουνάρι μπαρμπαρέζικο και φέσι τουνουζλήδικο). Σε κάθε γειτονιάς «κουιτούκι» τραγουδούσαν ένα από τα παλιά παραδοσιακά τραγούδια. Τη Σούσα, τη Λυγερή, την Τριανταφυλλένια, την Απαρνημένη, τη Μάγισσα και άλλα. Ύστερα, από το έθιμο να ’ναι ο κορυφαίος του χορού βρακοφορεμένος, κάποιος πρωτοτύπησε στη στολή και από τότε (1900 περίπου) καθιερώθηκε η περικεφαλαία. Ο αρχινιστής, ντυμένος με τσολιάδικη φουστανέλα και φορώντας περικεφαλαία, παράσταινε το Μεγαλέξαντρο. Σαν βλέπανε αυτό το παρδαλό τσούρμο να περνά, κάτι ξύπναγε μέσα στους Αγιασώτες που γλεντούσαν. Δέος λένε και θαυμασμός. Τούτος ο μασκαρεμένος Μεγαλέξαντρος στάθηκε για τους Αγιασώτες ραγιάδες ένα σύμβολο παλικαριάς, μια παρηγοριά. Οι Τούρκοι κάνανε χάζι τις «ιμτσούνις» και παραξενεύονταν με τις αλλοπρόσαλλες μεταμφιέσεις, χωρίς να πονηρευτούν ποτές πως αυτός ο «παλίκαρος» σεργιάνιζε στα καλντερίμια την εθνική ταυτότητα, το πάθος για τη λευτεριά ανοίγοντας μάλιστα και ρήγμα στο Οθωμανικό σύστημα με παραβολές. Τα παραπάνω στάθηκαν αφορμή να αγαπηθεί η περικεφαλαία. Έσβησε και χάθηκε οριστικά γύρω στα 1925-1930. Απ’ τους πρώτους αρχινιστάδες αναφέρουμε τον Θόδωρο Κουκουβάλα, που έδωσε όλη του την περιουσία στο Αναγνωστήριο και που στο όνομά του γίνονταν από το 1938 τα «Βάλεια», διαγωνισμός με χρηματικά έπαθλα για τη βράβευση της καλύτερης σάτιρας. Άλλοι αρχινιστάδες ήταν οι αδελφοί Κουτσκουδή, ο Μιχάλης Ευαγγελινός κι αργότερα ο Αριστοφάνης Μολυβιάτης, ο Φάνης Κάναρος, ο Γιάννης Σοφός και άλλοι. Οι περικεφαλαίες, καθώς και οι μουτζουρωμένοι της Καθαρής Δευτέρας, έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στο να μεταδίνουν, να μεταλαμπαδεύουν από γενιά σε γενιά πανέμορφα παραδοσιακά τραγούδια. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 11

Φωτογραφία: ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΓΙΩΤΑ ΚΟΡΜΠΑΚΗ

Του Ηλία Κάνιστρα

180 χρόνια ιστορίας

ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΠΑΤΡΑΣ 12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Περισσότερα από 180 χρόνια ιστορίας μετρά το καρναβάλι της Πάτρας και παραμένει ζωντανό και κορυφαίο χάρις στους χιλιάδες νέους και νέες της Πάτρας που συμμετέχουν ενεργά κάθε χρόνο στις εκδηλώσεις, με αποκορύφωμα την μεγάλη παρέλαση της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς. Ταυτόχρονα, το καρναβάλι της Πάτρας έχει «γερά θεμέλια» και το αποδεικνύουν κάθε χρόνο οι χιλιάδες μικροί καρναβαλιστές που συμμετέχουν στο καρναβάλι των παιδιών και αποτελούν το μέλλον του κορυφαίου πολιτιστικού θεσμού της πόλης. Τα ξεχωριστά χαρακτηριστικά του πατρινού καρναβαλιού είναι οι συλλογικές δράσεις, η έμπνευση, η δημιουργία, η καλλιτεχνική ανησυχία, οι πρωτότυπες εκδηλώσεις, τα θεατρικά δρώμενα, οι χοροί, τα Μπουρμπούλια, τα παιχνίδια, οι εκθέσεις, οι εικαστικές δραστηριότητες, οι συναυλίες, και οι παρελάσεις, από την ημέρα της τελετής έναρξης, μέχρι και την τελετή λήξης. Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Νίκο Πολίτη, οι πρώτες αποκριάτικες εκδηλώσεις προσδιορίζονται στα μέσα του 19ου αιώνα και ήσαν κυρίως χοροί σε σπίτια. Ο πρώτος αποκριάτικος χορός έχει καταγραφεί αυτός που έγινε το 1829 στο σπίτι του Πατρινού εμπόρου Μωρέτη. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1864, όταν δηλαδή έγινε η ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα πολλοί Επτανήσιοι, οι οποίοι επηρέασαν την εξέλιξη του καρναβαλιού. Παράλληλα, οι επαφές που ανέπτυξαν οι Πατρινοί με την γειτονική Ιταλία, μέσω του λιμανιού, συνέβαλαν και αυτές στην ανάπτυξη του καρναβαλιού. Την δεκαετία του 1870 εμφανίζονται τα πρώτα καρναβαλικά άρματα, ενώ το ολοκαίνουργο τότε δημοτικό θέατρο «Απόλλων» παραχωρείται για την πραγματοποίηση των πρώτων δημόσιων αποκριάτικων χορών. Την πρώτη δεκαετία του 1900 μετέχουν στο καρναβάλι άτομα απ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις και καθιερώνεται ο αυγοπόλεμος με κέρινα αυγά γεμάτα κομφετί, που θεωρείται ο πρόδρομος του σημερινού σοκολατοπόλεμου. Όμως κατά την διάρκεια της Γερμανικής κατοχής και του εμφυλίου σταματούν οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού και ξεκινούν πάλι το 1951 με τους μουσικούς ομίλους του «Ορφέα» και της «Πατραϊκής Μαντολινάτας» να πρωτοστατούν στη διοργάνωσή του. Από το 1952 την διοργάνωση του καρναβαλιού αναλαμβάνει ο δήμος Πατρών, ενώ το 1966 εμφανίζεται ένα νέο ομαδικό παιχνίδι, ο «Κρυμμένος Θησαυρός». Το 1980 το παιχνίδι του «Κρυμμένου Θησαυρού» με τα πληρώματα και τ΄ άρματά του εντάσσεται για πρώτη φορά στην μεγάλη παρέλαση της Κυριακής επιδρώντας καταλυτικά μέχρι σήμερα στη διαμόρφωσή της, όπου κυριαρχούν η μεγάλη συμμετοχή, η ποικιλομορφία, η ζωντάνια, το κέφι και η χαρά. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 13

Του Χρίστου Καλουντζόγλου

ΜΙΑ ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΑΝΤΏΝΗ ΛΟΥΔΆΡΟ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗ «ΣΤΈΛΙΟΣ ΚΑΖΑΝΤΖΊΔΗΣ»

Ο «ΓΙΟΡΔΆΝΗΣ», Ο ΚΑΡΔΙΑΚΌΣ ΦΊΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΈΛΙΟΥ 14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι μια προσωπικότητα στην οποία οι περισσότεροι Έλληνες αναγνωρίζουν κάτι από τη δική τους προσωπική ιστορία. Προσφυγόπουλο- ο πατέρας του Χαράλαμπος ήταν από τον Πόντο και η μητέρα του, η Γεσθημανή, ήταν Μικρασιάτισσα. Η φωνή του τον βοήθησε να βγει στο προσκήνιο και να του εμπιστευτούν τραγούδια τους μεγάλοι συνθέτες, όπως ο Παπαϊωάννου, ο Χιώτης, ο Τσιτσάνης, ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης, ο Πάνου… Την πορεία του Στέλιου Καζαντζίδη αφηγείται η παράσταση του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού και της Stefi Productions, που ανεβαίνει στο «ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος». Η παράσταση στηρίζεται στο κείμενο, τη σκηνοθεσία και τη μουσική επιμέλεια της Μιμής Ντενίση. Το κείμενο συνυπογράφει η Κωνσταντίνα Γιαχαλή, τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Γιώργος Πάτσας. Τους ρόλους ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Ελένη Ζιάνα, Εβελίνα Κυπραίου, Δήμητρα Μιχαηλίδου, Άγγελος Μπέσσας, Ηλίας Νομικός, Νίκος Πολοζιάνης, Έφη Σταυροπούλου και Γιώργος Τάτσης και πρωταγωνιστούν οι : Ελισάβετ Κωνσταντινίδου, Ηλίας Μελέτης, Δημήτρης Σταρόβας, Νίκη Παλληκαράκη, Σταύρος Νικολαΐδης, Σπύρος Μεριανός, Κώστας Βελέντζας, Αναστασία Σκοπελίτη, Μαριλένα Δήμα, Χρήστος Βελιάνο, Νεφέλη Ορφανού, Μιχάλης Μητρούσης και ο Αντώνης Λουδάρος. Το Πρακτορείο μίλησε με τον Αντώνη Λουδάρο για την παράσταση και τον ρόλο το «Γιορδάνη», που ερμηνεύει ο ίδιος. «Ο Στέλιος υπήρξε για πολλούς ένας μύθος. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς; «Είμαστε, άλλωστε, η χώρα που τους δημιούργησε» όπως λέει και ο χαρακτήρας που υποδύομαι στην παράσταση… Η παράστασή μας λοιπόν, είναι η ζωή του Στέλιου που υπήρξε προσφυγόπουλο, γιός του Χαράλαμπου Καζαντζίδη από τον Πόντο και της Γεθσημανής από την Μικρασία και κατάφερε παρά τις αντιξοότητες που συνάντησε να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές της σύγχρονης Ελλάδας. Με κύριο άξονα τη ζωή του λοιπόν, έως τα 35 του

χρόνια, τότε που εγκαταλείπει οριστικά τη σκηνή, το έργο φωτίζει και τις ιστορικές περιόδους που έζησε και μεγαλούργησε ο Στέλιος, καθώς και τους μεγάλους συνθέτες με τους οποίους συνεργάστηκε, όπως ο Παπαϊωάννου, ο Χιώτης, ο Τσιτσάνης, ο Πάνου κ.λ.π. Είναι, στην ουσία, μια τοιχογραφία της Ελλάδας, γεμάτη από ιστορίες με πρωταγωνιστές τους μουσικούς της εποχής, τους μεγάλους συνθέτες, τις χρυσές δισκογραφικές επιτυχίες…» Ο Αντώνης Λουδάρος αναφερόμενος στο κείμενο της Μιμής Ντενίση και της Κωνσταντίνας Γιαχαλή, τονίζει ότι «παρουσιάζει όλες τις εκφάνσεις της προσωπικότητάς του Στέλιου με έναν μυθιστορηματικό τρόπο. Ταυτοχρόνως βέβαια, μας «δίνει» τον Στέλιο και μέσα από τα μάτια των δικών του ανθρώπων, φίλων, συγγενών έχοντας κρατήσει φυσικά μόνο τα ουσιαστικά γεγονότα». Ο «Γιορδάνης», που υποδύεται ο Αντώνης Λουδάρος είναι ένας αδελφικός φίλος του Στέλιου, αλλά φανταστικό πρόσωπο. «Είναι κατά κάποιον τρόπο, το alter ego του και ο αφηγητής της παράστασης. Μέσα από τα μάτια του και την αφήγησή του παρακολουθούμε όλη την πορεία του: από τότε που δούλευε εργάτης σε εργοστάσιο στη Θεσσαλονίκη, μέχρι τις γεμάτες λάμψη βραδιές στα διάσημα κέντρα της εποχής, όπως την περίφημη «Τριάνα» του Χειλά», μας λέει ο Αντώνης Λουδάρος και προσθέτει: «Θυμάμαι πως στο σπίτι μου οι δικοί μου άκουγαν συνεχώς τα κομμάτια του. Εγώ, η αλήθεια είναι, πως αν και καταλάβαινα το μεγαλείο της φωνής του, για έναν λόγο με στενοχωρούσε. Νομίζω πως φαινόταν πολύ βαρύ για την παιδική ψυχή μου. Σήμερα σαφώς πολύ περισσότερο μπορώ να τον ακούσω και κυρίως να κατανοήσω κάτω από ποιες συνθήκες είπε όλα αυτά τα μοναδικά τραγούδια που άφησαν εποχή. Ήταν ένας μεγάλος δάσκαλος, ιδίως στον τρόπο με τον οποίο τραγουδούσε…Όταν τραγουδούσε ήταν σαν να τραγουδάει μαζί του και όλη η Γη. Η τεχνική, ο τρόπος, αλλά και η φωνή του έβγαιναν από τα σπλάχνα του, από τον πόνο και τα βιώματά του».

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15

Του Αλέξη Ηλιάδη

ΤΟ GRAPHIC NOVEL ΤΟΥ SOLOUP «ΑΪΒΑΛΊ» ΜΆΣ ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΣΤΑ ΠΑΡΆΛΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΆΣ ΑΣΊΑΣ

ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΣΤΟ ΑΪΒΑΛΙ 16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Σπίτια χαμηλά, χτισμένα από πέτρα και ξύλο, τα περισσότερα με σαχνισίνια. Δρομάκια στενά. Μια θάλασσα καταγάλανη. Το Αϊβαλί κρυμμένο σε μια εσοχή του Αδραμυττηνού κόλπου ζει κάπου ανάμεσα στο ήσυχο παρόν και το παρελθόν. Ένα παρελθόν με ευτυχισμένα χρόνια, αλλά και με χρόνια δυστυχίας: μικρασιατική καταστροφή, ξεριζωμός, ανταλλαγή πληθυσμών. Για την περίοδο ακμής, αλλά και για τις τραγικές στιγμές που έζησε και αυτή η μικρή πόλη της Μικράς Ασίας μιλά το graphic novel «Αϊβαλί» του Soloúp (εκδόσεις Κέδρος). Τέσσερα από τα κεφάλαια του δημιουργήθηκαν από αποσπάσματα έργων τεσσάρων Αϊβαλιωτών λογοτεχνών (Φώτη Κόντογλου, Ηλία Βενέζη, Αγάπης Βενέζη- Μολυβιάτη, Αχμέντ Γιορουλμάζ). Πολιτικός γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς, ο Soloúp, έχει σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο και είναι διδάκτωρ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου). Το «Αϊβαλί» έχει βραβευτεί ως «Καλύτερο κόμικ 2015» και «Καλύτερο Σενάριο» στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς και με το “Coup de Coeur 2016” στο 17ο φεστιβάλ Rendez-vous du Carnet De Voyage (Clermont Ferrand/ France), έχει μεταφραστεί στα γαλλικά (Stenikis) και τα τουρκικά (Istos). Ο Soloúp μίλησε στο «Πρακτορείο» για το Αϊβαλί, για το «Αϊβαλί» και για τη νεότερη ελληνική ιστορία. Πώς προέκυψε το graphic novel «Αϊβαλί»; Αφορμή στάθηκε ένα πραγματικό μονοήμερο ταξίδι από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλίκ πριν αρκετά χρόνια. Αυτό που περιγράφεται άλλωστε και στο ίδιο το graphic novel. Οι πραγματικές αιτίες ήταν όμως πολύ περισσότερες. Η καταγωγή των παππούδων και των γιαγιάδων μου από εκείνα τα μέρη, οι σταθερές προκαταλήψεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, τα όσα ξανά συμβαίνουν στις μέρες μας… Μετά από τρία χρόνια που έχει εκδοθεί το «Αϊβαλί» ακόμα ανακαλύπτω αιτίες. Η καταγωγή σας είναι από τη Μικρά Ασία. Ποια αίσθηση είχατε φθάνοντας για πρώτη φορά στο Αϊβαλί; Το σοκ, πιστέψτε με, ήταν μεγάλο και πέρα από την αίσθηση ότι βρισκόμουν στα μέρη των προγόνων μου. Τα σπίτια εκεί έχουν στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης διατηρηθεί, όπως τα άφησαν πριν σχεδόν 100 χρόνια οι Έλληνες κάτοικοί τους. Έχοντας μαζί στο ταξίδι μου και το «Αϊβαλί η πατρίδα μου» του Κόντογλου και διαβάζοντας επιτόπου τις περιγραφές του, η πόλη ζωντάνεψε. Σχεδόν στοίχειωσε στο μυαλό μου από τον ανθρώπινο πόνο που συνέβη ανάμεσα σ’ αυτά τα ίδια σπίτια. Ταυτόχρονα δεν ήταν λίγες οι στιγμές που άκουσα τους ίδιους τους σημερινούς κατοίκους του Αϊβαλίκ να μιλούν ελληνικά, αφού υπήρξαν και αυτοί πρόσφυγες ανταλλαχθέντες. Κυρίως Τουρκοκρητικοί που ακόμα και σήμερα, τρίτη και τέταρτη γενιά προσφυγογενείς, καταλαβαίνουν και κάποιοι μιλούν ακόμα την κρητική διάλεκτο. Δεν ήθελε και πολύ, όπως καταλαβαίνετε, για να φτιάξουν στο μονοήμερο εκείνο ταξίδι ένα εκρηκτικό… συναισθηματικό κοκτέιλ. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17

Βρήκατε κάποιες ομοιότητες ανάμεσα στις δύο πόλεις; Και ποιες; Μυτιλήνη και Αϊβαλί είναι γεννημένες κυριολεκτικά από την ίδια μήτρα. Η υπέροχη ροζ πέτρα απ’ τα νταμάρια του Σαρμουσάκ απέναντι, έχει χτίσει και τις δυο πολιτείες. Πολιτισμικά άλλωστε ήταν άμεσα συνδεδεμένες και η μια ανάσαινε με την άλλη. Ήταν κάτι παραπάνω από απλοί γείτονες. Ήταν δίδυμα αδέλφια, ίδιος πολιτισμός.

18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ήταν όλοι τους Αϊβαλιώτες. Οι τρεις, Έλληνες, που έζησαν εκεί πριν την καταστροφή, δηλαδή ο Κόντογλου, ο Βενέζης και η αδελφή του, Αγάπη Βενέζη Μολυβιάτη. Από την άλλη, ένας Τούρκος, ο Αχμέντ Γιορουλμάζ, δεύτερης γενιάς τουρκοκρητικός. Τα αποσπάσματα αυτά δεν έγιναν απλά … κόμικς. Αντίθετα όλα μαζί συνθέτουν μια νέα αφήγηση, σαν παζλ, που μάλιστα συνδιαλέγονται μεταξύ τους όπως και με το σήμερα.

Πέρα από τόπος καταγωγής, τι είναι για εσάς η Μικρά Ασία; Πώς θα την περιγράφατε; Σίγουρα είναι μια σκέψη μνήμης. Γράφω κάπου μέσα στο graphic novel μια προσωπική εμπειρία από τότε που υπηρετούσα φαντάρος στη Λέσβο. Έβλεπα στη σκοπιά μου απέναντι τα βουνά και σαν τα σκεφτόμουν «Τουρκία», τα ένιωθα εχθρικά, έτοιμα να έρθουν απειλητικά κατά πάνω μου. Την επόμενη όμως στιγμή, στο δευτερόλεπτο, σαν τα σκεφτόμουν «Μικρά Ασία», τα βουνά ημέρευαν, γλύκαιναν και γινόταν κάτι πολύ οικείο. Ο τόπος με τις ατέλειωτες ιστορίες που μου περιέγραφε η γιαγιά μου η Μαρία όταν ήμουν μικρός. Είναι παράξενη η δύναμη των σκέψεων πάνω στην πραγματικότητα, όπως θα έλεγε και ο Επίκτητος.

Πολλά από τα σκίτσα σας, στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου αναφέρονται σε σχέδια και πίνακες του Φώτη Κόντογλου. Βυζαντινότροπο ύφος σε graphic novel είναι σίγουρα κάτι ασυνήθιστο. Πόσο επίκαιρο είναι αυτό το ύφος; Όταν έχεις έναν συγγραφέα και αυτός συμβαίνει μάλιστα να είναι και επιφανής σχεδιαστής και αγιογράφος, δεν μπορείς ένα τέτοιο στοιχείο σε ένα graphic novel που συνδυάζει ακριβώς τον Λόγο με την Εικόνα, να το αφήσεις ανεκμετάλλευτο. Έτσι στο κεφάλαιο που αναφέρεται στον Κόντογλου, οι εικόνες που περιγράφει ο συγγραφέας, αποδόθηκαν με αναφορές είτε σε δικά του έργα είτε στο ευρύτερο βυζαντινότροπο ύφος του. Δυστυχώς κάποια στιγμή αυτή η αισθητική επιλογή παρερμηνεύτηκε. Ενώ στην πραγματικότητα αποτελούσε από την πλευρά μου ύψιστο σεβασμό στον μεγάλο δημιουργό.

Γιατί επιλέξατε τα συγκεκριμένα αποσπάσματα από τα έργα των τεσσάρων Αιβαλιωτών λογοτεχνών; Όταν αποφάσισα να φτιάξω το συγκεκριμένο graphic novel, καταλαβαίνετε πως ανέτρεξα σε διάφορες πηγές και βιβλία. Τόσο ιστορικά, δοκίμια, μαρτυρίες και έρευνες όσο και στη σχετική λογοτεχνία. Επέλεξα όμως τους συγκεκριμένους λογοτέχνες και χρησιμοποίησα κάποια αποσπάσματά τους που έχουν και διάσταση μαρτυρίας, οι οποίοι καθόλου τυχαία

Στο «Αϊβαλί» αναφέρεστε σε γεγονότα της νεότερης ιστορίας μας. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι είναι γνωστή; Δυστυχώς όσο περνάει ο καιρός, η ιστορία περνάει στη σφαίρα της ημιμάθειας, του μονόπλευρου αφηγήματος και της πλημμελούς και ανεπαρκούς ενημέρωσης. Διαβάζουν όλοι δυο αράδες, πολλές φορές ανεξέλεγκτες και χωρίς επαρκή στοιχειοθέτηση στο διαδίκτυο ή στο facebook, και όλοι είναι έτοιμοι να σου δείξουν με αυτοπεποίθηση τον φταίχτη της

Φωτογραφίες: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

ιστορίας. Μόνο που σε αυτές τις περιπτώσεις συνήθως «εμείς» είμαστε πάντα οι καλοί και οι αδικημένοι και πάντα οι «άλλοι» οι κακοί και οι δολοπλόκοι. Είτε μιλάμε για εσωτερικούς είτε για εξωτερικούς «εχθρούς». Μια τέτοια αντίδραση βέβαια είναι παγκόσμιο φαινόμενο. Γι’ αυτό και βλέπετε να ανεβαίνουν ολοένα και πιο συχνά οι εθνικιστικοί τόνοι. Μπορεί να συζητάνε με σθένος στο διαδίκτυο για μια τέτοια άποψη ενώ θα αρκούσε μισή ή μία ώρα διαβάσματος σε ένα σοβαρό επιστημονικό κείμενο για να ψυλλιαστούν το πραγματικό μέγεθος και την πολυπλοκότητα της ιστορίας. Παρεμπιπτόντως, στη Γαλλία σε κείμενα που γράφτηκαν σχετικά με την γαλλική έκδοση του «Αϊβαλί» αλλά και κατά τις επισκέψεις μου εκεί, η διαπίστωση ήταν πως οι σημερινοί Γάλλοι αγνοούν εντελώς πως το 1922 έγινε μια τέτοια «καταστροφή» στην Ευρώπη. Οι προσωπικές ιστορίες, όπως αυτές που αναφέρετε στο βιβλίο σας, δίνουν την εικόνα μιας εποχής; Πόσο καθαρή είναι αυτή η εικόνα; Αν και το «Αϊβαλί» έχει στηριχθεί σε γεγονότα, μαρτυρίες, ντοκουμέντα και πληροφορίες αρχείων, δεν μπορούμε να πούμε πως η εικόνα αυτή αποτελεί την «αλήθεια». Είναι εκ των πραγμάτων μια ερμηνεία της ιστορίας και των γεγονότων. Αυτό συμβαίνει σε κάθε έντεχνο μέσο που καταπιάνεται με την Ιστορία, ακόμα και στις εργασίες των ερευνητών, όπου η θέση και η ιδεολογική τοποθέτησή τους επηρεάζει το έργο τους. Η ενασχόληση σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό με το παρελθόν, έχει πάντα μια σημαντική δόση ερμηνείας του σήμερα. Το ότι η «εικόνα» της ιστορίας στο συγκεκριμένο graphic novel προβάλλεται από διαφορετικές πλευρές και μέσα από προσωπικές ζωές, είναι μια οπτική διαφορετική από την «μεγάλη» ιστορία και τα εθνικά αφηγήματα. Μια οπτική που εστι-

Ο ΤΑΞΙΆΡΧΗΣ ΣΤΟ ΜΟΣΧΟΝΉΣΙ Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που έχει να επιδείξει το Αϊβαλί είναι η εκκλησία του Ταξιάρχη στο Μοσχονήσι. Είχε μείνει για δεκαετίες εγκαταλειμμένη αλλά πρόσφατα αναστηλώθηκε και έγινε μουσείο. Όμως οι τοιχογραφίες συντηρήθηκαν με προσοχή; Τα εκθέματα του μουσείου, που έχουν σχέση με την τεχνολογία, έχουν κάποια αξία; Όπως λέει ο Soloup «είναι πραγματικά μια λυπηρή, κακόγουστη περίπτωση αναστήλωσης. Και θα έλεγα εμπαθής που προσβάλλει την «αλλόθρησκη», χριστιανική ιστορία του κτιρίου. Νομίζω πως το συγκεκριμένο μνημείο στο μέλλον πρέπει να αποκτήσει πραγματικά την αξία που του αρμόζει, πρώτα απ’ όλα για τους ίδιους τους σημερινούς κατοίκους της πόλης. Να ξηλωθούν αυτές οι απαράδεκτες «τοιχογραφίες», δήθεν αγιογραφίες, που δεν έχουν καμιά σχέση με τις αυθεντικές που υπήρχαν στη θέση τους. Ακόμα να φύγουν όλα αυτά τα «παιχνίδια» που εκθέτονται – θα τους ταίριαζε καλύτερα να εκτίθενται σε ένα σύγχρονο κτίριο και όχι σε έναν ναό-. Έτσι ο Ταξιάρχης από την στιγμή που δεν μπορεί να λειτουργήσει ως ιερός χώρος, θα μπορούσε να μετατραπεί σε έναν χώρο τέχνης και πολιτισμού. Με εκθέσεις ζωγραφικής και συναυλίες κλασσικής ή άλλης μουσικής. Αλλά δυστυχώς στις μέρες μας κάτι τέτοιο ακούγεται επίσης ουτοπικό».

άζει πέρα από τα μεγάλα «στρατιωτικά κατορθώματα», στον ανθρώπινο πόνο. Το «Αϊβαλί» έχει μεταφραστεί στα τουρκικά. Τι υποδοχή είχε στην Τουρκία; Νομίζω πως η συναισθηματική αντίδραση ήταν η ίδια αν όχι και μεγαλύτερη από την ήδη εξαιρετική αποδοχή που είχε κι έχει στην Ελλάδα. Ο λόγος είναι νομίζω πως το συγκεκριμένο graphic novel λειτουργεί ως καθρέφτης όπου ο ένας μπορεί να κοιτάζει στην πλευρά του και εντέλει να βλέπει απέναντι το δικό του είδωλο με τα ίδια χαρακτηριστικά: την ίδια ομορφιά και τα ίδια ελαττώματα. Μέσα από μια τέτοια αυτοκριτική διάθεση και από τις δύο πλευρές, το «Αϊβαλί» μετατρέπεται σε ένα αφήγημα ενάντια στην μισαλλοδοξία και υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών λαών, όσο ουτοπικό και αν αυτό ακούγεται σήμερα. Το σχέδιό σας στο «Αϊβαλί» είναι φωτογραφικό και η εναλλαγή των εικόνων θυμίζει κινηματογραφική ταινία. Θα θέλατε να μεταφέρετε το «Αϊβαλί» στον κινηματογράφο; Πράγματι νομίζω πως θα μπορούσε να μεταφερθεί η συγκεκριμένη αφήγηση και στον κινηματογράφο από κάποιον εμπνευσμένο σκηνοθέτη. Υπήρξαν κάποιες διερευνητικές προσεγγίσεις χωρίς όμως ακόμα κάτι συγκεκριμένο. Επίσης είχαμε αρχίσει να σκεφτόμαστε μια διεθνή παραγωγή animation με έδρα την Κωνσταντινούπολη. Η πολιτική ένταση όμως που υπάρχει πλέον στην γειτονική χώρα, πάγωσε την ιδέα. Αναμένουμε λοιπόν. Το ενδιαφέρον πάντως είναι πως κάποια αποσπάσματα του «Αϊβαλί» έχουν ήδη μετατραπεί σε θεατρικές παραστάσεις σε διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, κυρίως από ερασιτεχνικούς θιάσους, και λειτούργησαν άψογα. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 19

Δημοσιογραφική επιμέλεια: Δημήτρης Φραγκουλιώτης

Βαθαίνει το χάσµα µεταξύ

ΠΛΟΥΣΙΩΝ ΚΑΙ ΦΤΩΧΩΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ

82% 1% του πλούτου το 2017, κατέληξε στο

των πλουσιότερων ανθρώπων του πλανήτη

0 όφελος από την παγκόσµια ανάπτυξη για 3,7 δισ. ανθρώπους, το φτωχότερο 50% του παγκόσµιου πληθυσµού

ΑΥΞΗΣΗ ΡΕΚΟΡ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΜΕ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ

∆ΙΣ. $

Σε 12 µήνες, ο πλούτος των δισεκατοµµυριούχων αυξήθηκε κατά $ 762 δισ. (Ποσό που αρκεί για να τερµατιστεί η ακραία φτώχεια 7 φορές) 20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΜΑΡΤΙΟΣ 2016 - ΜΑΡΤΙΟΣ 2017

1 10

νέος δισεκατοµµυριούχος κάθε 2 ηµέρες

στους

νέους δισεκατοµµυριούχους, οι 9 είναι άνδρες

Μισθολογικό χάσµα των δύο φύλων: 23% 217 χρόνια θα χρειαστεί για να κλείσει

Του Μπάμπη Γεωργίκου

13%

αυξάνεται ετησίως ο πλούτος τους

Το 82% του πλούτου που δημιουργήθηκε πέρυσι σε παγκόσμιο επίπεδο κατέληξε στα χέρια του 1% των κατοίκων του πλανήτη, σύμφωνα με έκθεση της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης Oxfam, στην οποία αναφέρεται επίσης ότι οι γυναίκες είναι οι πιο αδικημένες στην κατανομή του πλούτου. Αυτό «το μπουμ των δισεκατομμυριούχων δεν είναι ένδειξη μιας ευημερούσας οικονομίας, αντιθέτως είναι σύμπτωμα της αποτυχίας του οικονομικού συστήματος», δήλωσε η διευθύντρια της Oxfam Ουίνι Μπιανίμα, προσθέτοντας ότι «οι οικονομίες μας ανταμείβουν τον πλούτο, αντί της σκληρής δουλειάς εκατομμυρίων ανθρώπων». «Οι ελάχιστοι στην κορυφή της πυραμίδας γίνονται όλο και πιο πλούσιοι, τα εκατομμύρια στη βάση μένουν παγιδευμένα σε μισθούς φτώχειας», συμπλήρωσε η Ουίνι Μπιανίμα. «Υφίστανται εκμετάλλευση οι άνθρωποι που φτιάχνουν τα ρούχα που φοράμε, που συναρμολογούν τα κινητά μας τηλέφωνα, που καλλιεργούν τα τρόφιμα που τρώμε, για να εξασφαλίζεται ο διαρκής εφοδιασμός με φθηνά προϊόντα, και επίσης για να αυξάνονται τα κέρδη των εταιρειών και των πλουσίων επενδυτών τους», πρόσθεσε η Μπιανίμα. Σύμφωνα με την έκθεση της Oxfam, 3,7 δισεκατομμύρια άνθρωποι, το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού, δεν είχε το παραμικρό όφελος από την παγκόσμια ανάπτυξη της περασμένης χρονιάς, την ώρα που το πλουσιότερο 1% ενθυλάκωσε το 82% του πλούτου που παρήχθη. Από το 2010, δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008, ο πλούτος της λεγόμενης «οικονομικής ελίτ» αυξάνεται κατά μέσο όρο περί το 13% σε ετήσια βάση, διευκρινίζεται στην έκθεση. Η κορύφωση του φαινομένου καταγράφηκε μεταξύ του Μαρτίου του 2016 και του Μαρτίου του 2017, σε μια περίοδο κατά την οποία σημειώθηκε «η μεγαλύτερη αύξηση στην ιστορία του αριθμού των ανθρώπων η περιουσία των οποίων ξεπερνά το ένα δισεκατομμύριο δολάρια», με ρυθμό που έφθανε τον έναν νέο δισεκατομμυριούχο κάθε δύο ημέρες. Η Oxfam τονίζει πως «στη βάση της πυραμίδας» είναι οι εργαζόμενες γυναίκες, επισημαίνοντας ότι «σε όλο τον κόσμο οι γυναίκες κερδίζουν λιγότερα από τους άνδρες και υπερεκπροσωπούνται στις λιγότερο καλοπληρωμένες και επισφαλέστερες θέσεις απασχόλησης». Παρομοίως, «στους 10 νέους δισεκατομμυριούχους, οι 9 είναι άνδρες». Χαρακτηριστικό είναι επίσης ότι οι τρεις πλουσιότεροι άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες κατέχουν πλούτο ίσο με αυτόν του φτωχότερου μισού πληθυσμού της χώρας. Δημοσκόπηση που διενεργήθηκε από την Oxfam με δείγμα 70.000 ατόμων σε 10 χώρες έδειξε ότι τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων θεωρούν ότι είναι «επείγον» να αντιμετωπιστεί «το χάσμα μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών». Η έρευνα αυτή έγινε στην Ινδία, στη Νιγηρία, στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο Μεξικό, στη Νότια Αφρική, στην Ισπανία, στο Μαρόκο, στην Ολλανδία και στη Δανία. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 21

Νήσος Αντικύθηρα Γεωγραφικό μήκος

23o 17’ 23.26” E Γεωγραφικό πλάτος

35o 52’ 55.54” N Υψόμετρο

378 μέτρα Έκταση :

20 τετραγωνικά

χιλιόμετρα

Κάτοικοι

(απογραφή 2011)

Αντικύθηρα Νησί με στρατηγική σημασία ανάμεσα στα Κύθηρα και την Κρήτη. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Αίγιλα. Οι Ενετοί το αποκαλούσαν Cerigotto ή Cecerigo, από το οποίο προέρχεται και η άλλη ονομασία του σήμερα, το Τσιριγότο. Σε αρχαίο ναυάγιο κοντά στο νησί βρέθηκε ο περίφημος Μηχανισμός των Αντικυθήρων, ένα από τα πιο πολύπλοκα όργανα της αρχαιότητας, αλλά και το εκπληκτικό άγαλμα που αποκαλείται «Έφηβος των Αντικυθήρων». 22 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Το μυστήριο της Νήσου του Πάσχα

Του Παύλου Δρακόπουλου

Με πιο πυκνό πέπλο μυστηρίου καλύπτεται πλέον το ερώτημα που απασχολεί εδώ και δεκαετίες τους επιστήμονες, για το ποιοι ήταν οι πρώτοι κάτοικοι της, απομονωμένης στον Ειρηνικό ωκεανό, Νήσου του Πάσχα με τα εντυπωσιακά πέτρινα αγάλματα. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι οι πρώτοι Ευρωπαίοι έφθασαν στη Νήσο του Πάσχα το 1722. Μία νέα ανάλυση του DNA των κατοίκων του νησιού, που έγινε από διεθνή ομάδα επιστημόνων, αποκλείει την πιθανότητα πριν από την άφιξη των Ευρωπαίων οι αυτόχθονες κάτοικοι του νησιού να είχαν έλθει σε επαφή και επιμιξία με κατοίκους της Νότιας Αμερικής. Συνεπώς παραμένει το αίνιγμα από πού, πώς και πότε είχαν φθάσει στη Νήσο του Πάσχα οι πρώτοι κάτοικοι. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή βιολογικής ανθρωπολογίας Λαρς Φέρεν-Σμιτς του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια-Σάντα Κρουζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό βιολογίας “Current Biology”, ανέλυσαν DNA από οστά πέντε αρχαίων σκελετών, που είχαν έλθει στο φως στη διάρκεια ανασκαφών στη δεκαετία του 1980 και σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο Κον-Τίκι του Όσλο. Τρία από τα πέντε άτομα είχαν ζήσει πριν από την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων και δύο μετά από αυτήν, οπότε ήταν δυνατό να γίνουν γενετικές συγκρίσεις.

«Δεν βρήκαμε κανένα ίχνος ανταλλαγής γονιδίων ανάμεσα στους κατοίκους της Νήσου του Πάσχα και της Νότιας Αμερικής. Πραγματικά εκπλαγήκαμε από αυτή την ανακάλυψη. Πιστεύαμε ότι θα βρούμε άμεσες ενδείξεις για προ-ευρωπαϊκές επαφές του νησιού με τη Νότια Αμερική, αλλά δεν βρήκαμε καμία» δήλωσε ο Φέρεν-Σμιτς. Η νέα μελέτη δείχνει ότι οι επαφές Νότιας Αμερικής-Νήσου Πάσχα άρχισαν μετά το 1722 και αφού είχαν φθάσει οι Ευρωπαίοι στο νησί. Ακολούθησαν μαζικές εκτοπίσεις αυτόχθονων κατοίκων, μεταφορά τους ως σκλάβων σε άλλα μέρη και, βεβαίως, επιμιξία με ντόπιες, που είχαν ως αποτέλεσμα οι ξένοι να αφήσουν το γενετικό αποτύπωμά τους στον τοπικό πληθυσμό. Η Νήσος του Πάσχα -γνωστή και ως Ράπα Νούι- απέχει σχεδόν 2.000 χιλιόμετρα από το κοντινότερο νησί και 3.700 χιλιόμετρα από τη Χιλή. Η πιο πιθανή θεωρία που έχει προταθεί για τους πρώτους κατοίκους της -με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα- είναι ότι ήλθαν από την Πολυνησία, διασχίζοντας τον ανοιχτό ωκεανό γύρω στο 1.200 μ.Χ.. Αυτό θεωρείται πιθανότερο πια, μετά και την ανακάλυψη ότι δεν είχαν υπάρξει επαφές με την ηπειρωτική Νότια Αμερική πριν την άφιξη των Ευρωπαίων.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 23

Της Σμαρώς Αβραμίδου

Ο «Βασιλιάς Ήλιος» είχε χάρτη προς Ανατολάς

24 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

«L’État, c’est moi!» («Το κράτος είμαι εγώ»). Η περίφημη δήλωση του 22χρονου -την Άνοιξη του 1661- Λουδοβίκου ΙΔ’ της Γαλλίας, προς τους υπουργούς του, ότι προτίθεται να κυβερνήσει μόνος του, υψώνοντας τον βασιλικό θεσμό πάνω από το κοινοβούλιο, έμεινε στην ιστορία ως η στιγμή της ανάδειξης του σημαντικότερου εκπρόσωπου της απολυταρχίας του 17ου αιώνα. Ο χαρακτηρισμός του ως φιλοπόλεμου βασιλιά επιβεβαιώνεται από το ότι τη μεγαλύτερη περίοδο της διακυβέρνησής του η Γαλλία βρισκόταν σε πόλεμο. Την παγκόσμια ακτινοβολία του, την οποία πολλαπλασίασε δημιουργώντας τον ισχυρότερο στόλο στην Ευρώπη και επεκτείνοντας τις γαλλικές αποικίες, υπενθυμίζει και σήμερα η Πολιτεία Λουιζιάνα των ΗΠΑ, που φέρει το όνομά του. Ήταν ο ίδιος «Βασιλιάς Ήλιος», που ίδρυσε τις Βασιλικές Ακαδημίες των Επιστημών, των Γραμμάτων, της Αρχιτεκτονικής κι εκείνος που μετέφερε μόνιμα στις Βερσαλλίες τα ανάκτορα. Ήταν ο γνωστός και ως «Χριστιανικότατος» βασιλιάς, με τις αμέτρητες ερωμένες κι ο ίδιος, που αναγκάστηκε να λιώσει τα χρυσά μαχαιροπίρουνα του παλατιού, για να γίνουν χρήμα, όταν η Γαλλία κατέρρευσε οικονομικά. Κι αν το «L’État, c’est moi!» χρησιμοποιείται συχνά στην πολιτική ορολογία, για να καταδείξει ότι μία πολιτική εξουσία διοικεί στερούμενη νομιμοποίησης, η επιστημονική μελέτη και τεκμηρίωση των έργων και ημερών του Λουδοβίκου ΙΔ’ δεν σταματά. Πτυχές του τρόπου με τον οποίο διοικούσε, αναδεικνύονται και συμπληρώνουν ψηφίδες στον αναφερόμενο και ως Μεγάλο Αιώνα (Grand Siècle), τον αιώνα του. «Οι χάρτες του Αρχιπελάγους μιλούν» Μια σημαντική ψηφίδα στη μεγάλη εικόνα της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΔ’ επέτυχε να συμπληρώσει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Μέσα από τη μελέτη σπάνιων χαρτών, που βρέθηκαν στη συλλογή «Τρικόγλου» της Βιβλιοθήκης του, παρουσιάζει τον δάσκαλο της πολιτικής προνοητικότητας, τον βασιλιά- μάγο της διπλωματίας, με τους άξιους και μακρόβιους στα χαρτοφυλάκιά τους υπουργούς του, ο οποίος στη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης κατάφερε να βρίσκεται στο …πλευρό και των δύο αντιμαχόμενων πλευρών. Μετά από έρευνα δύο χρόνων, με τη σημαντική συνδρομή -από τη μέση της διαδρομής- και των διπλωματικών αρχών της Γαλλίας στην Ελλάδα, το Εργαστήριο Χαρτογραφίας και Γεωγραφικής Ανάλυσης του ΑΠΘ σε συνεργασία με την Τρκόγλειο Βιβλιοθήκη και Κέντρο Πληροφόρησης του ΑΠΘ φώτισε το «vers l’Orient», το περίφημο σενάριο για την αυτοκρατορία της Ανατολής, με τη στρατιωτική κατάλυση της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής παρουσιάζονται στο κοινό, (με αφορμή τα 90 χρόνια από την ίδρυση της Τρικογλείου Βιβλιοθήκης) σε μια μεγάλη έκθεση 39 παγκοσμίως σπάνιων χειρόγραφων γαλλικών χαρτών των Κυκλάδων και 28 πανοραμάτων ακτών, πραγματικών έργων τέχνης, που εκτίθενται για πρώτη φορά. Η έκθεση «Αρχιπέλαγος 1685-1687 στους χάρτες του Λουδοβίκου ΙΔ’» εγκαινιάστηκε στις 14 Φεβρουαρίου, στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ και θα διαρκέσει μέχρι τις 2

Απριλίου, ενώ συνοδεύεται από ομότιτλη έκδοση της Τρικογλείου Βιβλιοθήκης & Κέντρου Πληροφόρησης του ΑΠΘ Οι χάρτες -εξαιρετικής τέχνης και τεχνικής, αισθητικά παραδείγματα της επιρροής του κλασικισμού στη χαρτογραφία- συντάχθηκαν πριν από τρεις αιώνες από τους χαρτογράφους του «Βασιλιά Ήλιου» και προέρχονται από τις συλλογές των σπανίων της Τρικογλείου Βιβλιοθήκης ΒΚΠ-ΑΠΘ και της Service historique de la Défense της Γαλλίας. «Ένα τεκμήριο συλλογής γίνεται θησαυρός μόνον όταν ανακαλυφθεί από το μάτι του ειδικού, ερευνηθεί σε βάθος και παρουσιαστεί σωστά σε όλον τον κόσμο», λέει στο «ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ» ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθ. Περικλής Μήτκας, διαβεβαιώνοντας πως «την έκθεση θα απολαύσουν εξίσου οι εραστές της ιστορίας, της γεωγραφίας, της χαρτογραφίας και της τέχνης». «Οικονομικές προτεραιότητες» Τελικά, όμως, ο Λουδοβίκος ΙΔ’ είχε σχέδιο να κάψει την Κωνσταντινούπολη; Είναι βέβαιο, πάντως, ότι χωρίς σχέδιο -και δη χωρίς χάρτη- δεν πήγαινε πουθενά! «Για κάθε στρατηγική επιχείρηση προηγείται η ανάγκη γνώσης του χώρου, στον οποίο θα εξελιχθεί», εξηγεί, μιλώντας στο «ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ» ο ομότιμος καθηγητής Χαρτογραφίας του ΑΠΘ, Ευάγγελος Λιβιεράτος, προσθέτοντας ότι ένας από τους λόγους ίδρυσης της Ακαδημίας Επιστημών από τον Λουδοβίκο ήταν και η βελτίωση των χαρτών. Σε ό,τι αφορά τις απαντήσεις, που έδωσαν οι χάρτες για το «vers l’Orient», επισημαίνει πως «το Αρχιπέλαγος των Κυκλάδων, η σημαντική αυτή περιοχή για τους ναυτικούς δρόμους από τη δυτική Μεσόγειο και τα μεγάλα εμπορικά και πολεμικά ναυτικά κέντρα της Γαλλίας -τη Μασσαλία και την Τουλόν- προς την Κωνσταντινούπολη και τη Μαύρη θάλασσα, ήταν πρώτιστης σημασίας για την εμπέδωση της γαλλικής ναυτικής ισχύος στην ανατολική Μεσόγειο και τα λιμάνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας». «Συνεπώς», συμπεραίνει, «οι οικονομικές προτεραιότητες στην ανατολική Μεσόγειο αποτελούσαν τον ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής των Βερσαλλιών έναντι της Υψηλής Πύλης» και το σχέδιο προς Ανατολάς «παρέμεινε μια στρατηγική απόπειρα, για την υποστήριξη της οποίας έγιναν στοχευμένες χαρτογραφήσεις». Άλλωστε, «το να κυβερνάς σημαίνει να προβλέπεις», όπως παρατηρεί με την «ματιά» του διπλωμάτη, ο γενικός πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη, Φιλίπ Ρέι. «Το να προλαμβάνεις, το να είσαι ένα βήμα μπροστά, είναι θεμελιώδεις και σταθερές αρχές στις διεθνείς σχέσεις, έτσι ώστε να είσαι έτοιμος να αντιμετωπίσεις οποιαδήποτε κατάσταση. Αυτό σημαίνει το να έχεις μία πλήρη γνώση των θέσεων της άλλης πλευράς», υπογραμμίζει. *«Το να κυβερνάς, σημαίνει να προβλέπεις», Εμίλ ντε Ζιραρντέν, Γάλλος δημοσιογράφος- πολιτικός (1802-1881)

φωτο 1: Ο κλασικισμός στους γαλλικούς χάρτες των Κυκλάδων. Cartouche χάρτης του Reseau φωτο 2: Mέρος των Κυκλάδων του Raseau φωτο 3: Σύνθεση διακοσμητικών ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 25

Του Αντώνη Πολυχρονάκη

χρόνια Κομμουνιστικό Μανιφέστο

πί δέκα ημέρες συζητούσαν ακατάπαυστα και λεπτομερώς τις σημειώσεις τους ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς το Δεκέμβριο του 1847, στην κατοικία του πρώτου στις Βρυξέλλες. Κατ΄ εντολήν της διεθνούς “Ένωσης Κομμουνιστών” έπρεπε το συντομότερο δυνατόν να διατυπώσουν το «Σύμβολο της Πίστης» της εργατικής τάξης. Στον πρόλογο της γερμανικής έκδοσης του 1872 θα γράψουν: «Το Συνέδριο που έγινε στο Λονδίνο το Νοέμβρη του 1847, ανέθεσε στους υποφαινόμενους να συντάξουν ένα διεξοδικό θεωρητικό και πρακτικό πρόγραμμα του κόμματος, που προοριζόταν για δημοσίευση. Έτσι γεννήθηκε το παρακάτω “Μανιφέστο” που το χειρόγραφό του ταξίδεψε στο Λονδίνο για να τυπωθεί, λίγες βδομάδες πριν από την (σ.σ. αποτυχημένη τελικά) Επανάσταση του Φλεβάρη», το 1848 στο Παρίσι. Ο -29χρονος τότε- Ένγκελς συνέταξε αρχικά τις βασικές αρχές του κομμουνισμού υπό τύπον κατηχήσεως, είχε όμως ακόμα αμφιβολίες. Έτσι, στις 24 Νοεμβρίου του 1847 έγραφε από το Παρίσι στον -27χρονο- σύντροφό του Μαρξ: «Για σκέψου λίγο το «Σύμβολο της Πίστης» της εργατικής τάξης. Νομίζω ότι πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος την κατήχηση και να το διατυπώσουμε ως «Κομμουνιστικό Μανιφέστο». Τον Δεκέμβριο ο Μαρξ θα άλλαζε το ύφος και την μορφή του. Τον Ιανουάριο, οι σύντροφοί του από το Λονδίνο τον πίεζαν πλέον φορτικά να το στείλει το συντομότερο. Εκείνος όμως καθυστερούσε θέλοντας να τελειοποιήσει κάθε φράση του χειρογράφου, ως εάν επρόκειτο 26 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

να διακηρύξει τους νέους αιώνιους νόμους για την ανθρωπότητα. Όπερ και εγένετο. Έτσι, στις 21, κατ΄ άλλους στις 23, Φεβρουαρίου 1848, πάντως πριν την 1η Μαρτίου, στην οδό Liverpool 48 στην συνοικία του Λονδίνου Bishopsgate, τυπώνονταν κρυφά τα πρώτα (γερμανικά) αντίτυπα, της - 23σέλιδης- μπροσούρας, χωρίς τα ονόματα των συγγραφέων βέβαια για ευνόητους λόγους, τα οποία μοιράστηκαν στα μέλη της «Κομμουνιστικής Ένωσης», τα οποία το περίμεναν με αδημονία. Μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου τα πρώτα περίπου 500 αντίτυπα είχαν εξαντληθεί. Όλοι είχαν την αίσθηση ότι επρόκειτο για ένα αριστούργημα, το οποίο εκτός από το ότι ήταν ένα έργο οξυδερκές, διεισδυτικό, και διορατικό, ήταν γλαφυρό και κυρίως κατανοητό από όλους. Κανείς βέβαια δεν φανταζόταν ότι θα έγραφε ιστορία. Ακολούθησε μια δεύτερη έκδοση 1.000 αντιτύπων στις 14 Μαρτίου και βέβαια πολλές άλλες αργότερα. Το μανιφέστο εκδόθηκε αρχικά στα αγγλικά (1850), συντομευμένο στα γαλλικά (1872) και τα φλαμανδικά, η πρώτη ρωσική έκδοση κυκλοφόρησε στη Γενεύη το 1869 σαν μπροσούρα χωρίς εξώφυλλο, χωρίς αναφορά στο συγγραφέα, τον μεταφραστή, χωρίς τόπο και χρόνο έκδοσης. Ανάμεσα στο 1871 και το 1883 μεταφράστηκε σε άλλες επτά γλώσσες και μέσα στα επόμενα 40 χρόνια κατέκτησε τον κόσμο. Μέχρι το 1917 είχε εκατοντάδες εκδόσεις σε περίπου 30 γλώσσες. Στα ελληνικά μεταφράστηκε για πρώτη φορά από τον λογοτέχνη Κώστα Χατζόπουλο, ο οποί-

ος είχε ασπαστεί τον Μαρξισμό κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Γερμανία. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Εργάτης” του Βόλου το 1908 με τον τίτλο “Προκήρυξη του Κοινωνιστικού Κόμματος” και εκδόθηκε ως μπροσούρα από το «Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών» το 1913, η οποία τυπώθηκε στο τυπογραφείο της «Εφημερίδας των Εργατών» με τον τίτλο «Το κοινωνιστικό Μανιφέστο». Τον κόσμο μπορεί να μην τον άλλαξε, αλλά σίγουρα τον συντάραξε με το ανατρεπτικό του μήνυμα. Η απήχησή του αποδείχτηκε τεράστια, αφού ήταν συνάμα και ιδιαίτερα ελπιδοφόρο. Η φλογερή του πρόσκληση για το γκρέμισμα του καθεστώτος της εκμετάλλευσης του προλεταριάτου δεν περιέχεται ίσως πουθενά πιο περιεκτικά από τις τελευταίες τoυ φράσεις: «Οι κυρίαρχες τάξεις ας τρέμουν μπροστά στην κομμουνιστική επανάσταση! Οι προλετάριοι δεν έχουν να χάσουν τίποτα άλλο εκτός από τις αλυσίδες τους. Αλλά θα κερδίσουν όλο τον κόσμο. ΠΡΟΛΕΤΑΡΙΟΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΕΝΩΘΕΙΤΕ!» Την σύγκρισή του όμως με τις θρησκείες δεν την απέφυγε τελικά αφού το Μανιφέστο ευαγγελιζόταν ένα νέο δίκαιο κόσμο και έμελλε να καταστεί η Βίβλος της εργατικής τάξης. Αλλά και εκδοτικά η σύγκριση είναι αναπόφευκτη, αφού έχει εν τω μεταξύ περισσότερες εκδόσεις από την ίδια την Βίβλο, ενώ κατάφερε να την πλησιάσει και κυκλοφοριακά. Το «Μανιφέστο του Κομουνιστικού Κόμματος», όπως είναι ο ακριβής τίτλος της πρώτης έκδοσης στην γερμανική γλώσσα, έχει γίνει στο μεταξύ το δεύτερο «best seller» στον δυτικό

κόσμο με 500.000 εκ. αντίτυπα. (Η Βίβλος έχει κυκλοφορήσει σε 2-3 δισ. αντίτυπα. Το Κοράνι είναι πάντως σε παγκόσμιο επίπεδο τρίτο με 800.000 αντίτυπα, ενώ το έργο του Μάο «Αποφθέγματα του Προέδρου Μάο», το «Κόκκινο Βιβλιαράκι» με 1-1,5 δισ. αντίτυπα είναι μάλλον εκτός σύγκρισης λόγω του πληθυσμού της Κίνας). Το Μανιφέστο αποτελεί τεράστια εκδοτική επιτυχία αν σκεφτεί κανείς ότι η Βίβλος και το Κoράνι, διαδίδονται από καθιερωμένους θεσμούς όπως η εκκλησία και το κράτος, ενώ το ίδιο δεν έτυχε φυσικά της ίδιας υποστήριξης -πλην των κομμουνιστικών χωρών-, και συχνά ήταν απαγορευμένο. Το μνημειώδες έργο ξεκινά με την περίφημη και γνωστή σε όλους φράση: «Ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, το φάντασμα του κομμουνισμού». Οι 9.600 λέξεις του έμελλε να έχουν ταχύτερη διάδοση από το «Πάτερ Ημών» με τις 56 λέξεις, τις «Δέκα Εντολές» με τις 297 και την «Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας» με τις 300, όπως υποστηρίζουν ειδικοί. Είναι μάλιστα κατά τον Βρετανό μαρξιστή ιστορικό, διανοούμενο και συγγραφέα Έρικ Χομπσμπάουμ το πολιτικό κείμενο με την μεγαλύτερη διάδοση και αναγνωσιμότητα και επιρροή στον κόσμο μετά την «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη της Γαλλικής Επανάστασης». Πρόκειται ασφαλώς για ένα κείμενο ιστορικής σημασίας, όπως βεβαιώνει η ανθεκτικότητα και η δύναμή του, αφού κυοφόρησε μάλιστα και μια επανάσταση, την Οκτωβριανή. Μπορεί κανείς να το απορρίψει, να το επικρίνει, αλλά να το αγνοήσει σίγουρα όχι.

Aποτελεί μάλιστα από το 2013 μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNΕSCO. Έκθεση για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Μαρξ Από τότε που κυκλοφόρησε κύλησε πολύ νερό στον Τάμεση, τον Ρήνο και τον ποταμό Μόσκβα. Σήμερα έχει μεταφραστεί σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου και έχει διαδοθεί σε όλες τις ηπείρους. Φέτος, θα εκτεθούν για πρώτη φορά 247 συνολικά εκδόσεις του από 59 χώρες στο Μουσείο «Rheinisches Landesmuseum» της γενέτειρας του Μαρξ (1818-1883), στη δυτικογερμανική πόλη Τρίερ. Αφορμή της έκθεσης (η οποία θα διαρκέσει από τις 5 Μαΐου έως τις 21 Οκτωβρίου 2018) είναι η συμπλήρωση 200 χρόνων από την γέννησή του Μαρξ. Πρόκειται για εκδόσεις οι οποίες προέρχονται από κάθε γωνιά της γης: από την Αιθιοπία έως την Ινδία, από τη Συρία έως τη Σενεγάλη, από τις ΗΠΑ έως τις νήσους Φερόες, τις οποίες δάνεισε το «Iστορικό Κέντρο» της πόλης Βούπερταλ. Θα υπάρχουν εκδόσεις σε 59 γλώσσες ή διαλέκτους μεταξύ των οποίων και άγνωστες, όπως δυτικοαφρικανικών χωρών όπως η Σενεγάλη και η ρωσική ομόσπονδη δημοκρατία του Νταγκεστάν. «Το κομμουνιστικό Μανιφέστο διαδόθηκε όχι μόνο σε χώρες όπου δημιουργήθηκε ένα ισχυρό εργατικό κίνημα ή στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού, αλλά και σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής όπου ο καπιταλισμός δεν είχε καν εμφανιστεί και βρήκε ευήκοα ώτα», λέει ο δρ.

Χάινριχ Γκέμκοφ ο διευθυντής του «Ιστορικού Κέντρου» του Βούπερταλ, ένας από τους λίγους ερευνητές της πρώην Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας οι οποίοι επιτρέπονταν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Η μικρότερη σε μέγεθος έκδοση προέρχεται από την Ουγγαρία. Εκτίθεται επίσης και το μοναδικό χειρόγραφο του Καρλ Μαρξ, το οποίο δεν είναι πάντως ένα από εκείνα που μελετούσαν με τον Ένγκελς τον Δεκέμβριο του 1847. Οι διαφορετικές εκδόσεις της συλλογής αποτυπώνουν την εκδοτική ιστορία του. Ορισμένες έχουν φιλοτεχνηθεί από γνωστούς καλλιτέχνες ή έχουν ειδικές αφιερώσεις. Ο Σύρος κομμουνιστής ηγέτης Καλέντ Μπακντάς, το πρώτο μέλος κομμουνιστικού κόμματος το οποίο εξελέγη σε αραβικό κοινοβούλιο, έχει μια προσωπική αφιέρωση σε αραβική έκδοση του 1955. Οι γερμανικές εκδόσεις τεκμηριώνουν τη γερμανική ιστορία ιδίως με τους προλόγους τους. Ο αριθμός των αντιτύπων που έχουν κυκλοφορήσει αποδεικνύουν την απήχηση του Κομμουνιστικού Μανιφέστου: το παλαιότερο αντίτυπο, το οποίο χρονολογείται από το 1891, κυκλοφόρησε σε 15.000 αντίτυπα, ενώ 70 χρόνια αργότερα ο ανατολικογερμανικός εκδοτικός οίκος «Dietz» από το 1963 έως το 1972 τύπωσε 1,5 εκατομμύρια αντίτυπα. Η έκθεση οργανώνεται από το γερμανικό υπουργείο Πολιτισμού μετά από σχετική απόφαση του γερμανικού Κοινοβουλίου και είναι υπό την αιγίδα του προέδρου της Δημοκρατίας Φρανκ-Βάλτερ Στάινμάιερ, ο οποίος και θα την εγκαινιάσει. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 27

Εικονογράφηση: Χάρης Τσέβης

Του Θοδωρή Ψωμά

ALL STAR GIANNIS! 28 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΟΙ ΟΜΑΔΕΣ

ΟΜΑΔΑ ΛΕΜΠΡΟΝ Λεμπρόν Τζέιμς (Καβαλίερς), Κέβιν Ντουράντ (Oυόριορς), Κάιρι Ίρβινγκ (Σέλτικς), ΝτεΜάρκους Κάζινς, ‘Αντονι Ντέιβις (Πέλικανς), ΛαΜάρκους Όλντριτζ (Σπερς), Κέβιν Λοβ (Καβαλίερς), Τζον Oυόλ, Μπράντλεϊ Μπιλ (Γουίζαρντς), Βίκτορ Ολαντίπο (Πέισερς), Κρίσταπς Πορζίνγκις (Νικς), Ράσελ Γουέστμπρουκ (Θάντερ). ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ: Ντουέιν Κέισι (Ράπτορς)

ΟΜΑΔΑ ΚΑΡΙ Στεφ Κάρι (Γουόριορς), Γιάννης Αντετοκούνμπο (Μπακς), ΝτεΜάρ ΝτεΡόζαν (Ράπτορς), Τζοέλ Εμπίντ (Σίξερς), Τζέιμς Χάρντεν (Ρόκετς), Τζίμι Μπάτλερ, Καρλ-’Αντονι Τάουνς (Τίμπεργουλβς), Ντρέιμοντ Γκριν, Κλέι Τόμπσον (Γουόριορς), Αλ Χόρφορντ (Σέλτικς), Ντέμιαν Λίλαρντ (Μπλέιζερς), Κάιλ Λάουρι (Ράπτορς). ΠΡΟΠΟΝΗΤΗΣ: Μάικ Ντ` Αντόνι (Ρόκετς) ΤΡΑΥΜΑΤΙΕΣ (ΔΕΝ ΘΑ ΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ): ΝτεΜάρκους Κάζινς (Πέλικανς- αντικαταστάθηκε από τον Πολ Τζορτ των Θάντερ), Κέβιν Λοβ (Κλίβελαντ- αντικαταστάθηκε από τον Γκόραν Ντράγκις των Χιτ), Τζον Ουόλ (Ουίζαρντς- αντικαταστάθηκε από τον Αντρέ Ντουμόντ των Πίστονς).

ΤΑ ΠΕΡΣΙΝΑ ΡΕΚΟΡ ΝΤΕΙΒΙΣ Ο ΡΕΚΟΡΝΤΜΑΝ Ο ‘Αντονι Ντέιβις φρόντισε να σπάσει όλα τα κοντέρ στο 66ο All Star Game του ΝΒΑ, που φιλοξενήθηκε στη Νέα Ορλεάνη, καθώς περίπου πέντε λεπτά πριν την ολοκλήρωση του αγώνα μεταξύ της Ανατολής και της Δύσης είχε ήδη φτάσει τους 44 πόντους (τελείωσε με 52), «σπάζοντας» το ρεκόρ με τους περισσότερους στην ιστορία των «γιορτών» του ΝΒΑ. Συγκεκριμένα, ο Ντέιβις προσπέρασε τους 42 πόντους που είχε σημειώσει ο θρυλικός Ουίλτ Τσάμπερλεϊν με την ομάδα της Ανατολής στο All Star του 1962! ΤΑ ΡΕΚΟΡ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΗΜΙΧΡΟΝΟΥ ‘Ακρως... χορταστικό ήταν το πρώτο ημίχρονο του 66ου All Star Game του ΝΒΑ. Ανατολή και Δύση φάνταζαν... ασυγκράτητες επιθετικά, σημειώνοντας διαδοχικά ρεκόρ. Συγκεκριμένα, η 97 πόντοι που είχε σημειώσει η Δύση στο πρώτο ημίχρονο αποτέλεσαν ρεκόρ στην ιστορία της στη γιορτή του ΝΒΑ, καθώς «έσπασε» το ρεκόρ παραγωγικότητας της σεζόν 2015-16, που ήταν 92. Την ίδια στιγμή, ρεκόρ αποτέλεσαν και οι 189 πόντοι που είχαν σημειώσει οι δύο ομάδες στα πρώτα 24 λεπτά (97-92), ξεπερνώντας τους 182 που είχαν σημειώσει αθροιστικά Ανατολή και Δύση στο ημίχρονο του All Star 2015-16. Επίσης, ρεκόρ στην ιστορία των All Star αποτέλεσαν και οι 101 πόντοι που φόρτωσαν οι δύο ομάδες τα καλάθια στην πρώτη περίοδο (53-48). Ο ΛεΜπρον Τζέιμς έγινε πέρυσι ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία της διοργάνωσης (ξεπέρασε τους 300 πόντους) και ο πρώτος σε εύστοχα σουτ εντός πεδιάς με 120. Τέλος, οι 43 εύστοχες προσπάθειες της Δύσης στα σουτ εντός πεδιάς του πρώτου ημιχρόνου, αποτέλεσαν επίσης ρεκόρ.

Το 67ο All Star Game του ΝΒΑ βρίσκεται προ των πυλών και οι λάτρεις της πορτοκαλί μπάλας ανυπομονούν για το ξενύχτι της 18ης Φεβρουαρίου, όταν και θα διεξαχθεί στο Staples Center του Λος ‘Αντζελες η «γιορτή» του μπάσκετ. Στην 6η «φιλοξενία» All Star Game από την Πόλη των Αγγέλων (σ.σ. από το 2011), το ελληνικό ενδιαφέρον θα είναι και πάλι έντονο, καθώς για δεύτερη διαδοχική χρονιά, ο Γιάννης Αντετοκούνμπο θα βρεθεί μεταξύ των κορυφαίων του ΝΒΑ για να ξεδιπλώσει τις μπασκετικές αρετές του. Στην μόλις πέμπτη χρονιά του στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το αγωνιστικό... εκτόπισμα του Giannis επιβεβαιώνεται καθημερινά, κάτι που αποδείχθηκε περίτρανα και από την... κούρσα του στην ψηφοφορία για την επιλογή των παικτών στο εφετινό All Star Game. Ο Έλληνας διεθνής συγκέντρωσε τη δεύτερη υψηλότερη συγκομιδή ψήφων, μετά τον ΛεΜπρον Τζέιμς (2.638.294), ενώ έδειξε την... πλάτη του σε μεγάλα ονόματα της Ανατολής και της Δύσης! Ο «Greek Freak» κέρδισε τις προτιμήσεις των παικτών του ΝΒΑ, οι οποίοι του έδωσαν και τις περισσότερες ψήφους (226 έναντι 220 του Τζέιμς), αναδείχθηκε ισόπαλος με τον «Βασιλιά» στην ψηφοφορία των ΜΜΕ (από 99) και «τερμάτισε» δεύτερος στου κοινού (2.530.211), για να κερδίσει μία θέση βασικού και να γίνει ο δεύτερος παίκτης στην Ιστορία των Μιλγουόκι Μπακς, μετά τον Μαρκίς Τζόνσον (1979-80), που ψηφίζεται βασικός σε δύο διαδοχικά All Star Games. ΟΙ ΠΕΡΣΙΝΟΙ ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ Ο Giannis έγινε πέρυσι ο νεότερος μη Αμερικανος μπασκετμπολίστας που αγωνίστηκε βασικός σε All Star και ο πρώτος Έλληνας που συμμετείχε στη «γιορτή» του ΝΒΑ. Μάλιστα, στην παρθενική συμμετοχή του σε All Star φρόντισε να... αποζημιώσει όσους τον εμπιστεύθηκαν με την ψήφο τους, φορτώνοντας το καλάθι της Δύσης με 30 πόντους, συγκομιδή που τον ανέδειξε σε πρώτο σκόρερ της Ανατολής. Παράλληλα, έγινε πέρυσι ο πρώτος μη Αμερικανός παίκτης που ψηφίζεται βασικός στην «παρθενική» συμμετοχή σε All Star και τελειώνει με ρεκόρ παραγωγικότητας! Επίσης, έγινε ο τρίτος παίκτης στην Ιστορία των All Star, μετά τον Τομ Σάμπερς (All Star 1987, 34π.), που πιάνει 30άρα στην πρώτη του συμμετοχή σε All Star ως βασικός, «πιάνοντας» στη δεύτερη θέση τον ανεπανάληπτο Τζούλιους Έρβινγκ (All Star 1977, 30π.). Συνολικά, ο Αντετοκούνμπο είχε στην 66η γιορτή του ΝΒΑ 30 πόντους (14/17 σουτ, 6ρ., 3κλ. σε 23’ συμμετοχής), αλλά δεν κατάφερε να αποτρέψει την ήττα της Ανατολής από τη Δύση με 182-192, η οποία θριάμβευε για τρίτη διαδοχική χρονιά. Στα highlight της βραδιάς; Η στιγμή στα πρώτα λεπτά της τρίτης περιόδου, όταν ο Στεφ Κάρι βλέποντας τον «Greek Freak» να... οργώνει το παρκέ... ξάπλωσε για να προστατευτεί, με τον Αντετοκούνμπο να ίπταται από πάνω του και να καρφώνει με δύναμη στο καλάθι. ΟΙ ΑΛΛΑΓΕΣ Σε μία ριζική αλλαγή στο format του All Star Game προχώρησε το ΝΒΑ. Από εφέτος καταργείται το παιχνίδι East VS West (Ανατολής-Δύσης) και παίκτες από διαφορετικές περιφέρειες μπορούν να είναι στην ίδια ομάδα. Μετά την ψηφοφορία για την επιλογή των starters, ο ΛεΜπρον Τζέιμς αναδείχθηκε πρώτος σε ψήφους στη Δύση, ενώ ο Στέφεν Κάρι στην Ανατολή και αυτομάτως χρίστηκαν αρχηγοί και προχώρησαν στη στελέχωσή των ομάδων τους, επιλέγοντας παίκτες και από τις δύο περιφέρειες, με τον Γιάννη Αντετοκούνμπο να καταλήγει στην ομάδα του αστέρα των Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς. Επίσης, οι παίκτες του εφετινού All Star Game θα έχουν από εφέτος και χρηματικό κίνητρο, καθώς οι νικητές θα γίνουν κατά 100.000 δολάρια πλουσιότεροι, ενώ οι ηττημένοι θα πάρουν από 25.000 δολάρια ο καθένας. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 29

Του Αντώνη Βαζογιάννη

ΚΟΥΛΤΟΎΡΑ ΚΑΙ ΣΥΝΑΊΣΘΗΜΑ ΑΠΈΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΊΗΣΗ 30 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Η Αθλέτικ Μπιλπάο έχει αποδείξει πως μπορεί να παίζει ποδόσφαιρο στην Ισπανία, χωρίς ξένους και δίχως Ισπανούς!!! Αν η ζωή -όπως έγραψε και ο Αλμπέρ Καμύ- είναι το άθροισμα των επιλογών μας, δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά στο ποδόσφαιρο. Που σίγουρα, μοιάζει πάρα πολύ με την ζωή. Ετσι, η γέννηση, η διαδρομή, οι επιλογές ενός συλλόγου, προσδιορίζουν όλα εκείνα που τον χαρακτηρίζουν. Την ταυτότητά του. Κανένα παράδειγμα δεν θα μπορούσε να είναι πιο χαρακτηριστικό, από αυτό των Βάσκων της Αθλέτικ Μπιλμπάο. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, στις ημέρες όπου η ... επανάσταση του Ζαν Μαρκ Μποσμάν ίσως μπορεί να θεωρηθεί έως και …ξεπερασμένη, η «αγαπημένη» του Ερνέστο Βαλβέρδε ακόμα αντιστέκεται. Με τον δικό της τρόπο, κάνοντας τις δικές της επιλογές, που συναντούν θαυμασμό αλλά και κριτική, εξακολουθώντας τον δικό της δρόμο, που μπορεί να είναι μοναχικός αλλά τον ακολουθά πιστά, χωρίς να επιλέγει μονοπάτια διαφυγής. Η πρόσφατη (στην χειμερινή μεταγραφική αγορά) αποχώρηση του 23χρονου Γάλλου αμυντικού, Εμερίκ Λαπόρτ, για την Premier League και την Μάντσεστερ Σίτι, εξαφάνισε το μοναδικό ξένο διαβατήριο από τον κανόνα πολιτικής των «Λιονταριών» της χώρας των Βάσκων. Μετά την άφιξη, προς αντικατάστασή του, από την Ρεάλ Σοσιεδάδ, του 26χρονου Ινίγο Μαρτίνεθ, πιο ακριβή μεταγραφή στην Ιστορία της Μπιλμπάο(32 εκατ. ευρώ), κανένας πλέον από τους 26 ποδοσφαιριστές της δεν είναι γεννημένος εκτός ισπανικών συνόρων. Και μάλιστα μόνο ο Ενρίκ Σαμπορίτ δεν είναι Βάσκος, αλλά γεννημένος στην πρωτεύουσα της Καταλωνίας, Βαρκελώνη. Η παρουσία του όμως έγινε δεκτή, όπως και εκείνη του Λαπόρτ, αφού μπορεί το διαβατήριό του, ως απαιτείται, να μην έγραφε «Βάσκος», άρχισε όμως να παίζει μπάλα από μικρός στη Μπασκόνια και είναι από το 2011 στην Αθλέτικ. Οπως ακριβώς και ο Γάλλος. Δεν ήταν άλλωστε η πρώτη φορά. Συνέβη πριν, στα χρόνια του ’80 στον Βραζιλιάνο Μπιουρούν, γεννημένο στο Σαο Πάολο, που έφτασε πιτσιρικάς στο Σαν Σεμπαστιάν, σε μία από τις επτά περιφέρειες της EuskalHerria, που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει «ο λαός που μιλάει την βασκική γλώσσα». Τώρα, ακόμα και ο προπονητής της, Χοσέ Ανχελ Θιγάντα, που έφτασε όταν ο Ερνέστο Βαλβέρδε το καλοκαίρι πήγε στο Camp Nou, δικός τους άνθρωπος είναι. Εστω κι αν ο κανόνας ισχύει μονάχα για τους ποδοσφαιριστές, αφού στους προπονητές δεν ζητήθηκε ποτέ διαβατήριο για να καθήσουν στον πάγκο της. Εκεί που στο παρελθόν βρέθηκε ο Γερμανός Γιουπ Χάικενς.

Ένα μοναδικό φαινόμενο, στην Ευρώπη, στον κόσμο. Τέτοιο που κατέγραψε πρόσφατα σε μελέτη του, σχετικά με τις μεταγραφές ξένων παικτών, το CIES, διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών, που βρίσκεται στην Ελβετία και δημιουργήθηκε το 1995 ως κοινοπραξία της FIFA με το Πανεπιστήμιο του Νοσατέλ, «στέλνοντας», στο ένα άκρο την Αθλέτικ Μπιλμπάο (με μόνο ξένο που έφτασε τον Λαπόρτ, πριν την εγκαταλείψει και αυτός) και στο άλλο την Μάντσεστερ Σίτι, ομάδα με τις πιο πολλές μεταγραφές ξένων παικτών (17 από τους 22) ανάμεσα στους συλλόγους που αγωνίζονται στα πέντε κορυφαία ευρωπαϊκά πρωταθλήματα. Ετσι κι αλλιώς, η Αθλέτικ Μπιλμπάο, με τα οκτώ πρωταθλήματα και τα 23 Κύπελλα (ή 24 όπως υποστηρίζουν οι Βάσκοι), λιγότερα μόνο από την Μπαρτσελόνα, δεν είναι απλά μία ομάδα, αλλά μία σημαία κοινωνικό-πολιτιστική. Θα μπορούσε να την λένε ακόμα και Εθνική. Ο Βάσκος, από την μία έως την άλλη μεριά των Πυρηναίων, δεν αισθάνεται ούτε Ισπανός, αλλά ούτε και Γάλλος. Είναι απλά Βάσκος. Για τον λόγο αυτό στην Αθλέτικ αγωνίστηκε ο Μπισέντ Λιζαραζού, ο πρώτος Γάλλος πριν τον Εμερίκ Λαπόρτ, που στην συνέχεια όταν φόρεσε την φανέλα της Γαλλίας, δεχόταν απειλές από την ΕΤΑ. Κι αν κάποιοι διακρίνουν στην επιλογή των «Los Leones», στοιχεία αυταρχισμού αλλά και ρατσισμού, η δική τους απάντηση είναι ότι πρόκειται για κουλτούρα και συναίσθημα. Και μάλλον δεν θα μπορούσε κανείς, να κατηγορήσει για ρατσισμό ή αυταρχισμό, μία ομάδα που ιδρύθηκε πριν από 120 χρόνια, το 1898 σε συνεργασία με Αγγλους, που για εμπορικούς λόγους ζούσαν στο Μπιλμπάο, και αποφασίστηκε να της δοθεί ένα βρετανικό όνομα (Αthletic). Πήρε το προσωνύμιο της (Los Leones / Τα Λιοντάρια), επειδή το στάδιο της χτίστηκε κοντά στην εκκλησία San Mamés. Ο Mames ήταν ένας χριστιανός που ρίχτηκε στα λιοντάρια από τους Ρωμαίους. Η αξία της στο ποδοσφαιρικό χρηματιστήριο φτάνει, σύμφωνα με την ιστοσελίδα transfertmarkt.de, στα 179,2 εκατ ευρώ, διαθέτει διάσημη ακαδημία, είναι ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη της Primera División που δεν έχουν υποβιβαστεί ποτέ, μαζί με Ρεάλ Μαδρίτης και Μπαρτσελόνα και ένας από τους -μόνοτέσσερις επαγγελματικούς συλλόγους στην Ισπανία (Οσασούνα, Ρεάλ Μαδρίτης και Μπαρτσελόνα οι άλλοι τρεις) που δεν είναι αθλητικές εταιρείες, αλλά ανήκουν και λειτουργούν στα -και από τα- μέλη του συλλόγου. Φαίνεται ότι στην Ισπανία μπορείς να παίζεις ποδόσφαιρο και να κερδίζεις και με αυτόν τον τρόπο. Χωρίς ξένους. Και δίχως Ισπανούς!!! ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 31

Βραζιλιάνικοι γλουτοί με αυτομεταμόσχευση λίπους Οι «βραζιλιάνικοι γλουτοί» αποτελούν πάντα ζητούμενο και επιθυμία πολλών Ελληνίδων που η φύση τους χάρισε τα γνωστά ψωμάκια, εν είδει γονιδιακής κληρονομιάς από τη γιαγιά. Ωστόσο πάντα υπάρχουν λύσεις και η αισθητική πλαστική χειρουργική μπορεί να κάνει πραγματικότητα, ακόμα και τα πιο τρελά όνειρα των γυναικών, που όμως απευθύνονται στον ειδικό με σεμνότητα και φειδώ. Ο γνωστός πλαστικός χειρουργός Πέτρος Δαμηλάκος μας λέει πως μπορούμε να αποκτήσουμε τους γλουτούς της Τζ. Λοπέζ ή ακόμα και της Κιμ Καρντάσιαν, διορθώνοντας παράλληλα και την πτώση του σώματος σε εκείνο το σημείο. «Τα ψωμάκια φεύγουν με λιποαναρρόφηση βέβαια άλλα η χαλάρωση και η προβολή των επίπεδων γλουτών απαιτεί αύξηση του όγκου των γλουτών. Αυτό επιτυγχάνεται ή με τοποθέτηση ενθεμάτων σιλικόνης, όπως στην αυξητική των μαστών ή με επανατοποθέτηση του λίπους από την προηγηθείσα λιποαναρρόφηση. Ο τρόπος της αυτομεταμόσχευσης λίπους υπερτερεί της τοποθέτησης ενθεμάτων, γιατί είναι ατραυματικός και δεν έχει επώδυνη και μακρά ανάρρωση».

Viva latina

Σύμφωνα με τον κύριο Δαμηλάκο η BBL μέθοδος δεν είναι καινούργια και έχει ιστορία τουλάχιστον δυο δεκαετιών. Προέρχεται από την Λατινική Αμερική και ειδικότερα από την Βραζιλία και την Αργεντινή. Είναι εξαιρετικά δημοφιλής όχι μόνο στο Μαιάμι και το Χόλλυγουντ, άλλα πλέον έχει επεκταθεί σε όλο τον κόσμο και ειδικότερα στην Ευρώπη που ο σωματότυπος των γυναικών έχει πιο επίπεδους γλουτούς. «Τα τελευταία χρόνια η διαχείριση του λίπους είναι περισσότερο προβλέψιμη λόγω της καλύτερης γνώσης της βιολογίας του. Οι νεότερες μέθοδοι αυτομεταμόσχευσης του λίπους έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα».

Τι είναι το brazilian butt lift

Η BBL είναι η μέθοδος που με λιποαναρρόφηση αφαιρείται το λίπος από τις περιοχές εκείνες του σώματος που είναι ανεπιθύμητο (κοιλιά , ψωμάκια μέση, πλάτη) και 32 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

στη συνέχεια μετά από επεξεργασία επανατοποθετείται με ένεση στους γλουτούς δίνοντας όγκο και προβολή. «Η επιτυχία είναι αποτέλεσμα του ειδικού τρόπου λήψης και επεξεργασίας του λίπους και της εξειδικευμένης τεχνικής τοποθέτησης του. Ασφαλώς απαραίτητη προϋπόθεση είναι ύπαρξη λίπους στο σώμα. Πολλές φορές οι αδύνατες γυναίκες οφείλουν να ακολουθήσουν ειδική δίαιτα αύξησης του σωματικού βάρους τους ούτως ώστε να αποκτήσουν περισσότερο λίπος». Όπως επισημαίνει ο κύριος Δαμηλάκος, η μέθοδος δεν προϋποθέτει γενική αναισθησία και παραμονή στο νοσοκομείο. «Η κινητοποίηση της γυναίκας είναι άμεση με επιστροφή στην καθημερινότητα από την επόμενη μέρα, υπό την προϋπόθεση να φορά ειδικό κορσέ για ένα διάστημα τριών εβδομάδων. Με τη μέθοδο αυτή επιτυγχάνεται η σφαιρικότητα και ανόρθωση των γλουτών χωρίς σημάδια, επιπλοκές, και πόνο».

Μπούστο και άσκηση: Για σένα νοιάσου και γυμνάσου Αν έχετε άγχος για το στήθος σας κάθε φορά που πηγαίνετε στο γυμναστήριο, η αθλείστε σε εξωτερικούς χώρους, θα πρέπει να ενημερωθείτε για όλες τις πιθανότητες που υπάρχουν, ανάλογα με το είδος της άσκησης στο οποίο επιδίδεστε. Η σωματική άσκηση, οι αναπηδήσεις και ταλαντώσεις των μαστών όταν δεν συγκρατούνται από κατάλληλο στηθόδεσμο, μπορεί να προκαλούν χαλάρωση και πτώση του στήθους. H προστασία του στήθους κατά τη σωματική άσκηση είναι απαραίτητη για να αποφεύγονται ανεπανόρθωτες βλάβες στους συνδετικούς ιστούς που δίνουν στους μαστούς το σχήμα και τη θέση τους και τους προστατεύουν από τις επιδράσεις της βαρύτητας. Οι βαθμός της βλάβης δεν έχει σχέση με το μέγεθος Ένας μέσος μαστός ζυγίζει περίπου 200300 γραμμάρια. Η σωματική άσκηση προκαλεί αναπηδήσεις του μαστού και κατά συνέπεια πρόωρη χαλάρωση και πλαδαρότητα , βλάβες που δεν έχουν σχέση ούτε με το μέγεθος του στήθους ούτε με το είδος της άσκησης. Το σουτιέν είναι απαραίτητο την ώρα της άσκησης Όταν οι γυναίκες περνούν από το περπάτημα στο τρέξιμο, παρατηρείται μια γρήγορη αύξηση των κινήσεων των μαστών. Αυτό παρατηρείται ανεξάρτητα από την ένταση της άσκησης και το μέγεθος των μαστών. Δηλαδή η μείωση των αναπηδήσεων των μαστών από τον ειδικό στηθόδεσμο, είναι καλό όχι μόνο για όσες διαθέτουν μεγάλο στήθος αλλά και για αυτές με μικρούς μαστούς, και όσο ελαφριά και εάν είναι η άσκηση. Οι γυναίκες μπορούν να προστατεύονται από τις ανεπιθύμητες αυτές επιδράσεις της σωματικής άσκησης οποιασδήποτε μορφής, φορώντας ειδικά σουτιέν που μειώνουν σημαντικά τις αναπηδήσεις των μαστών.

beauty and the city

Πώς να διαλέξω κραγιόν Μπορεί το ομώνυμο άσμα που σιγοτραγουδούσε η γιαγιά μας να αφορούσε σε χείλη πετροκέρασα, ο συνδυασμός όμως με το μάγουλο βερίκοκο κάνει πλέον αισθητική κιτς και όχι με τη μορφή της τεχνοτροπίας. -Rule number one λοιπόν όταν φοράτε κόκκινο κραγιόν πρέπει το υπόλοιπο μακιγιάζ σας να είναι διακριτικό. Κοινώς η σκούρα σκιά στα μάτια είναι απαγορευτική. - Οσον αφορά το κόκκινο χρώμα υπάρχει μία κόκκινη απόχρωση για κάθε επιδερμίδα. Συνήθως στις λευκές επιδερμίδες ταιριάζουν τα κόκκιναμοβ, ενώ στις πιο σκούρες τα κόκκιναπορτοκαλί -Από τα πιο «δύσκολα» χρώματα είναι τα πορτοκαλί και τα καφέ που επιπλέον έχουν το μειονέκτημα ότι κάνουν τα δόντια να φαίνονται κίτρινα. -Αν δεν διαθέτετε και το πιο αστραφτερό χαμόγελο, προτιμήστε χρώματα όπως μοβ, βιολέ, μπορντό, τόνους του ροζ ή του σάπιου μήλου. -Επίσης αν τα χείλη σας είναι «παχιά», οι παστέλ ή φυσικές αποχρώσεις είναι προτιμότερες για τις ώρες της ημέρας. -Μη συνδυάζετε σκούρο περίγραμμα με ανοιχτόχρωμο κραγιόν. Το μολύβι θα πρέπει να είναι το πολύ δύο τόνους πιο σκύρο. -Όσο πιο έντονο είναι το χρώμα που έχετε διαλέξει τόσο πιο λεπτό πρέπει να είναι το πινελάκι που απλώνετε το κραγιόν σας. -Αν είστε μεγαλοκοπέλα και λογικά ο όγκος των χειλιών έχει συρρικνωθεί αποφύγετε τα ματ κραγιόν που λεπταίνουν τα χείλη, ή τα πολύ υγρά gloss που δεν έχουν διάρκεια και διαλέξτε προϊόντα κρεμώδη και φωτεινά.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 33

Φωτογραφία EPA/YONHAP SOUTH KOREA OUT

φωτορεπορτάζ 34 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Η Σοφία είναι ρομπότ και παρουσιάστηκε πριν από λίγες μέρες στη Σεούλ. Φωτογραφήθηκε με παραδοσιακή ενδυμασία των Νοτιοκορεατών και ήταν … λαλίστατη στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου σε κεντρικό ξενοδοχείο της Σεούλ. Οι δηλώσεις που έκανε η Σοφία αφορούσαν στα βασικά δικαιώματα των ρομπότ. Το ανθρωποειδές αυτό ρομπότ κατασκευάστηκε από εταιρία που εδρεύει στο Χονγκ Κονγκ και έχει τη δυνατότητα να κάνει 62 εκφράσεις προσώπου. Τον Οκτώβριο του 2017 ένα ρομπότ απέκτησε την υπηκοότητα της Σαουδικής Αραβίας- και έγινε το πρώτο ρομπότ που πήρε υπηκοότητα σε κάποια χώρα. Η Σοφία προφανώς αναμένει κι εκείνη να αποκτήσει το δικό της διαβατήριο.

ο « Ε ν ψ υχ ρ ώ » του Τρ ο ύ μ α ν Κ α π ό τ ε (μετάφραση Αύγουστος Κορτώ, εκδόσεις Πατάκη) δημοσιεύτηκε το 1966 και προκάλεσε σεισμό μεταξύ των αμερικανών κριτικών. Άλλοι έσπευσαν να το αποθεώσουν επειδή χωρίς να καταφύγει ούτε σε ένα μυθοπλαστικό στοιχείο έπλεξε με αριστοτεχνικό τρόπο το χρονικό μιας ειδεχθούς δολοφονίας, ενώ άλλοι προτίμησαν να το αντιμετωπίσουν με πολλαπλές επιφυλάξεις επειδή ακριβώς στηριζόταν μόνο σε πραγματικά γεγονότα. Όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο, ο Καπότε ήταν 42 ετών και είχε ήδη πίσω του μια πετυχημένη νουβέλα, το «Πρόγευμα στο Τίφαννυς» (1958). Με το «Εν ψ υχ ρ ώ » ό μ ω ς η φ ή μ η του εκτινάχτηκε στα ύψη, περνώντας πολύ γρήγορα τον Ατλαντικό. Τον Νοέμβριο του 1959 ο Πέρρυ Έντουαρντ Σμιθ και ο Ρίτσαρντ Γι ο υ τ ζ ί ν Χ ί κ ο κ σ κ ό τ ω σ α ν στο Χόλκομπ του Κάνσας μια τετρ α μ ε λ ή ο ι κογ έ νει α , του ς Κλάττερ. Η είδηση έκανε αμέσως τον γύρο της Αμερικής κι όταν ο Καπότε τη διάβασε στις εφημερίδες πρότεινε στο περιοδικό ‘’New Yorker” να αναλάβει μιαν εκτενή δ η μ ο σι ογρ α φ ι κ ή έ ρ ε υ να . Η σύνταξη του περιοδικού δέχτηκε να τον χρηματοδοτήσει κι ο ίδιος ξεκίνησε να ψάχνει επί μεγάλο χρονικό διάστημα τα πάντα: ρώτησε συγγενείς και αστυνομικούς, ήρθε σε επαφή με δικηγόρους και δικαστικούς παράγοντες, ανέτρεξε σε διοικητικά έγγραφα και συγκέντρωσε πλήθος βιογραφικά στοιχεία. Το αποτέλεσμα ήταν ένα nonfiction novel (το πρώτο του είδους του) ενταγμένο στο ρεύμα της νέας δημοσιογραφίας (new journalism) που έκτοτε έκανε θραύση τόσο στον Τύπο όσο και στη λογοτεχνία. Σ ε τι α κ ρ ι β ώ ς ο φ εί λ ετα ι η τόσο μεγάλη επιτυχία; Μα, στο ότι ο Καπότε τίμησε κατά τον καλύτερο τρόπο τον τίτλο του βιβλίου, δείχνοντας ότι ο Πέρρυ και ο Ντικ δολοφόνησαν τους Κλάττερ χωρίς κανέναν προφανή λόγο. Ακόμα κι αν έβρισκαν το χρηματοκιβώτιο για το οποίο τούς είχε δώσει πληροφορίες ένας πρώην συγκρατούμενος, τα πράγματα δύσκολα θα άλλαζαν. Ο σκοτεινός ψυχισμός τους (προϊόν

ΒΙΒΛΙΟ

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΕΝΟΣ ΕΙΔΕΧΘΟΥΣ ΦΟΝΟΥ Τoυ Βαγγέλη Χατζηβασιλείου εν πολλοίς της ταλαίπωρης αν όχι και δυστυχισμένης ζωής τους) θα οδηγούσε κατά πάσα πιθανότητα το χέρι τους και πάλι στον φόνο. Φαίνεται πως ο Καπότε κατάλαβε πολύ γρήγορα τη φύση των πρωταγωνιστών του γιατί όλο το βιβλίο εστιάζεται ακριβώς σε αυτό: στο πώς να σκάψει η αφήγηση το εσωτερικό χάος των προσώπων της, σμιλεύοντας τη μορφή δύο χαρακτήρων που διεκδικούν μέχρι και σήμερα περίοπτη θέση στην ιστορία όχι μόνο της λογοτεχνίας αλλά και του κινηματογράφου (το «Εν ψυχρώ» έγινε ταινία το 1967, σε σκηνοθεσία Ρίτσαρντ Μπρουκς και

με τους Σκοτ Γουίλσον και Ρόμπερτ Μπλέικ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους). Στον Κα π ότ ε δ ε ν α ρ έσου ν π α ρ ό λ α α υ τ ά ο ι ε υ κο λ ί ε ς . Παρακολουθώντας τον Πέρρυ και τον Ντικ μέχρι την ώρα της εκτέλεσής τους στις φυλακές του Κάνσας, δεν θα αφήσει ούτε υπόνοια δικαίωσής τους (μολονότι κάνει πυκνούς υπαινιγμούς για τη σκοπιμότητα της θανατικής ποινής), φροντίζοντας εκ παραλλήλου να φωτίσει τα πορτρέτα των θυμάτων τους, μιας οικογένειας ιδιοκτητών γης που κατέληξαν παρανάλωμα του πυρός για το τίποτε. ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 35

Του Παύλου Δρακόπουλου

Έγχρωμα τρισδιάστατα φαντάσματαΔημιούργημα ερευνητών στις ΗΠΑ

ρισδιάστατα κινούμενα έγχρωμα «φαντάσματα» που εμφανίζονται από το πουθενά και κινούνται στον αέρα και τα οποία είναι καλύτερα από τα ολογράμματα, καθώς συνυπάρχουν αρμονικά με τα φυσικά αντικείμενα, ενώ είναι ορατά από τους πάντες και από κάθε οπτική γωνία, δημιούργησαν ερευνητές στις ΗΠΑ. Το επίτευγμα χαιρετίσθηκε από άλλους επιστήμονες ως «τεχνολογικός θρίαμβος» και σημαντική πρόοδος, που στρώνει το δρόμο για το «ανακάτεμα» της εικονικής πραγματικότητας με την φυσική πραγματικότητα στο μέλλον, χωρίς να χρειάζεται να φορά κανείς ειδικά γυαλιά ή άλλη συσκευή. Η νέα πρωτοποριακή τεχνολογία, με την ονομασία «Optical Trap Display»

36 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

προβάλλει στον αέρα τρισδιάστατα έγχρωμα γραφικά, τα οποία είναι ορατά από οποιαδήποτε γωνία τα κοιτούν οι παρατηρητές. Τα «φαντάσματα» αυτά, που δείχνουν πιο πραγματικά από τα συνήθη ολογράμματα, παραπέμπουν σε εκείνα που παρουσιάσθηκαν στον «Πόλεμο των ‘Αστρων», με πιο χαρακτηριστική περίπτωση την τρισδιάστατη προβολή στο χώρο της πριγκίπισσας Λέια με τη βοήθεια του ανδροειδούς ρομπότ R2D2. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Μπρίγκαμ Γιανγκ της Γιούτα, με επικεφαλής τον φυσικό Ντάνιελ Σμόλι, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Nature, ανέφεραν ότι η τεχνική τους θυμίζει την τρισδιάστατη εκτύπωση, μόνο που γίνεται στον...αέρα. «Η καινο-

τομία μας είναι ότι δημιουργήσαμε μια πλατφόρμα τρισδιάστατης προβολής, που είναι ικανή να δημιουργεί εικόνες της επιστημονικής φαντασίας» δήλωσε ο Σμόλι. Η τεχνολογία βρίσκεται ακόμη υπό ανάπτυξη και δεν είναι έτοιμη για πρακτική εφαρμογή σε ευρεία κλίμακα, αν και θεωρείται θέμα χρόνου να συμβεί κάτι τέτοιο. Μέχρι στιγμής οι τρισδιάστατες εικόνες που δημιουργεί, έχουν ανάλυση έως 1.600 dpi. ‘Άλλες σχετικές τεχνολογίες όπως η στερεοσκοπία και η ολογραφία, θεωρούνται κατώτερες, καθώς, μεταξύ άλλων, μειονεκτημάτων, δημιουργούν αντικείμενα που δεν είναι ορατά από κάθε γωνία θέασης.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙ

Το μεγάλο μας τσίρκο Είκοσι χρόνια λειτουργίας κλείνει φέτος το Θεατρικό Εργαστήρι του Δήμου Αγίου Δημητρίου και το γιορτάζει ανεβάζοντας το εμβληματικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το μεγάλο μας τσίρκο», σε σκηνοθεσία- διδασκαλία της Γεωργίας Αθανασιάδου. Οι παραστάσεις γίνονται στο Αμφιθέατρο του 1ου ΕΠΑΛ (οδός Αργοστολίου και Δήλου), στις ημερομηνίες : 3-4-10-11-17-1824-25 Φεβρουαρίου & 3-4-10-11 Μαρτίου . Η είσοδος είναι ελεύθερη. «Το μεγάλο μας τσίρκο» ανέβηκε για πρώτη φορά από το θίασο Καρέζη – Καζάκου στις 22 Ιουνίου 1973 στο θέατρο “Αθήναιον” και αναφέρεται στη διαδρομή της νεότερης ελληνικής ιστορίας, από την Τουρκοκρατία και τα χρόνια του Όθωνα έως τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Γερμανική Κατοχή, σχολιάζοντας με αλληγορικό τρόπο το δικτατορικό καθεστώς της επταετίας 1967-74.

Έκθεση κόμικς στον ΙΑΝΟ της Θεσσαλονίκης

Το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών σε συνεργασία με τον Έλληνο-Ιταλικό Σύλλογο ΑΙΑΛ της Λέρου και υπό την αιγίδα της Ιταλικής Πρεσβείας παρουσιάζει στην IANOS Αίθουσα Τέχνης την έκθεση «Λόγια και Εικόνες» με επιλογές έργων δύο καλλιτεχνών, του έλληνα Γιώργου Μπότσου και του ιταλού Giuseppe Palumbo, με αντιπροσωπευτικά κόμικς της σύγχρονης παραγωγής τους. Οι δύο καλλιτέχνες είναι εκπρόσωποι της ευρωπαϊκής σκηνής των κόμικς και έχουν συνυπάρξει πολλές φορές σε εκδόσεις και μεγάλες εκθέσεις στις δύο χώρες. Συνεργάτες και οι δύο του περιοδικού Βαβέλ, που συνέβαλε με μοναδικό τρόπο στη διάδοση και την εδραίωση των ποιοτικών καλλιτεχνικών κόμικς στην Ελλάδα, συνδέονται με την αγάπη τους για το γράψιμο και την αφήγηση, όπως και με την πληθωρική σχέση τους με την εικόνα. Διάρκεια έκθεσης: 20/2 έως 04/3/2018

Ένα παραμύθι για μεγάλους και μεγάλες, από τις ValSia Η Σταχτομπούτα και η πιστή της φίλη, το Βλαχαδερό, καταφθάνουν στο σήμερα και αφηγούνται μια πειραγμένη εκδοχή του παραμυθιού της Σταχτοπούτας . Μια μουσικοθεατρική σάτιρα που διακωμωδεί τη ανάγκη μας για παραμύθια , τις στερεοτυπικές ερωτικές σχέσεις και την ανθρώπινη ματαιοδοξία. Από την τσαρική Ρωσία στον κόμβο Κηφισίας , από την κλασική μουσική στη μέταλ, από το μπαρόκ στο μίνιμαλ και από το μίνιμαλ στο κιτς. Και πάλι πίσω. Η Σταχτομπούτα ανεβαίνει στο «Θέατρο 104» (Ευμολπιδών 41, Γκάζι), κάθε Παρασκευή στις 21.15 έως τις 9 Μαρτίου. Πρωταγωνιστούν η Βαλέρια Δημητριάδου και η Αθανασία Κουρκάκη. Η σκηνοθετική επιμέλεια είναι του Στέργιου Κοντακιώτη.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 37

Το βιβλίο Εικόνα και Δημιουργική Γραφή στον Ιανό της Θεσσαλονίκης O Σταύρος Γρόσδος παρουσιάζει στον ΙΑΝΟ το βιβλίο του Εικόνα και Δημιουργική Γραφή. Έργα ζωγραφικής, εικόνες της λογοτεχνίας, κόμικς, φωτογραφία, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Συζητούν για τη Δημιουργική Γραφή: Ανδρέας Καρακίτσιος Καθηγητής, Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ., Ιωάννης Παπαδάτος Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Επιστημών της Προσχολικής Αγωγής και του Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Σοφία Νικολαΐδου Εκπαιδευτικός – Συγγραφέας, Σταύρος Γρόσδος Σχολικός Σύμβουλος. Η εκδήλωση έχει προγραμματιστεί για τις 22 Φεβρουαρίου, στις 19:00

1η ΕΚΘΕΣΗ COOPEXPO, ΣΤΟ ΜΕΤΡΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΜΕ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΠΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Οι ¨Πνεύμονες – Lungs¨ στο Tempus Verum Εν Αθήναις Το έργο του Ντάνκαν Μακ Μίλαν, «ΠνεύμονεςLungs», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λάλου, παρουσιάζεται στο θέατρο Tempus Verum Εν Αθήναις, έως τις 27 Φεβρουαρίου (κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.00). Ο Ντάνκαν Μακ Μίλαν, επικεντρώνεται στην ουσία του θεάτρου διερευνώντας τη θεατρική γραφή, απογυμνωμένη από υποδείξεις: το έργο γράφτηκε για να παιχτεί σε άδεια σκηνή. Δεν υπάρχουν σκηνικά, δεν υπάρχουν έπιπλα, ούτε φροντιστήριο, ούτε παντομίμα. Δεν υπάρχουν αλλαγές κοστουμιών. Το φως και ο ήχος δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν αλλαγή στον χρόνο ή στον χώρο.

38 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

Προϊόντα που παράγονται από Κοινωνικές Επιχειρήσεις παρουσιάζονται στην 1η COOPEXPO, που φιλοξενείται στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων στο μετρό του Συντάγματος. Η έκθεση θα λειτουργήσει από την Καθαρή Δευτέρα, 19 Φεβρουαρίου μέχρι το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου. Επιδίωξη των διοργανωτών είναι οι εκθέτες να αντιπροσωπεύουν και τις 13 Περιφέρειες της χώρας. Η διάθεση του χώρου πολλαπλών χρήσεων του του Μετρό στο Σύνταγμα αποτελεί ευγενική προσφορά της ΣΤΑ.ΣΥ. Α.Ε. για την διενέργεια Πανελλαδικής Έκθεσης Κοινωνικής Οικονομίας. Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Ειδικής Γραμματείας Κ.Αλ.Ο. του Υπουργείου Εργασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διοργανωτές, έχουν αυτοδεσμευτεί να λειτουργήσουν μη κερδοσκοπικά. Η μεγάλη γιορτή της Κοινωνικής Οικονομίας σας περιμένει στο μετρό του Συντάγματος.

ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 39

40 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ