ΤΕΥΧΟΣ 79 | 23 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2017 | ∆ΕΚΑΠΕΝΘΗΜΕΡΗ ΕΚ∆ΟΣΗ | ΑΘΗΝΑΪΚΟ & ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ ΕΙ∆ΗΣΕΩΝ
2 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
ΕDITORIAL
Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Τρεις λέξεις που έχουν θετικό πρόσημο. Νοηματοδοτούνται από την αίσθηση του ανήκειν στο ίδιο σύνολο, την αναγνώριση της συνυπευθυνότητας για το τελικό αποτέλεσμα. Υπάρχει Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στην Ελλάδα; Υπάρχει η αίσθηση της ανάληψης της ευθύνης για την αναδιανομή του όποιου πλούτου παράγεται; Αναζητώντας την ύλη για το αφιέρωμα αυτό βρήκαμε θετικές απαντήσεις. Διαπιστώσεις που εκπλήσσουν. Γιατί όντως υπάρχει η κουλτούρα της επιστροφής στην κοινωνία ενός μέρους του πλούτου. Γνωρίζουμε όλοι, λίγο-
πολύ, ότι υπάρχουν προγράμματα στήριξης ομάδων, συλλογικοτήτων, ατόμων που δρουν προς όφελος της κοινωνίας σε πολλούς τομείς: στην υγεία, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στην παιδεία… Το γνωρίζουμε κυρίως από τα αποτελέσματα. Κάποια από αυτά τα αποτελέσματα θέλουμε να αναδείξουμε, έστω ενδεικτικά. Κι επιπλέον, να μάθουμε τι συμβαίνει μέχρι να φτάσουμε σε αυτά τα αποτελέσματα. Διότι τα καλά πρέπει να λέγονται.
Εκδότης: Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων Α.Ε., Πρόεδρος & Γενικός Διευθυντής: Μιχάλης Ψύλος, Διευθυντής Έκδοσης: Χρίστος Καλουντζόγλου, Αρχισυντάκτης: Κώστας Καλέτσιος, Συντονιστής: Αλέξης Ηλιάδης, Αρχισυντάκτης Β. Ελλάδας: Μπάμπης Γιαννακίδης, Σχεδιασμός: greekinfographics, Διαφήμιση: ads@ana.gr, Ιδιοκτησία ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ, Διεύθυνση: Τσόχα 36, Αθήνα ΤΚ 11521, Τηλ. 210-6400560, e-mail: mag@ana.gr Φωτογραφίες: ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ, EPA, shutterstock, Διανομή: VES company, Εκτύπωση: Pressious- Aρβανιτίδης
Τα κείμενα που φιλοξενούνται στο περιοδικό δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟΥ. ΣΗΜΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Στους σταθμούς του μετρό και του ΗΣΑΠ Σύνταγμα, Ομόνοια, Μοναστηράκι, Πειραιά και Μαρούσι. Σε επιλεγμένα καταστήματα στο κέντρο της Αθήνας (Κολωνάκι, Σύνταγμα, Εξάρχεια, Παγκράτι, Γκάζι, Αμπελόκηπους, Μοναστηράκι, Νέο Κόσμο, Πλάκα), της Αγίας Παρασκευής, των Βριλησσίων, του Βύρωνα, της Γλυφάδας, της Ηλιούπολης, του Ίλιου, της Κηφισιάς, του Αμαρουσίου, της Νέας Σμύρνης, της Νέας Φιλαδέλφειας, του Παγκρατίου, του Παπάγου, του Πειραιά, της Πετρούπολης, της Πεύκης, του Ταύρου, της Φιλοθέης, του Χαλανδρίου και της Γλυφάδας. Επίσης, στα καταστήματα Προμηθευτική (ΚΟΡΑΗ 3 και ΑΘΗΝΑΣ 14 ΑΘΗΝΑ), στα βιβλιοπωλεία Ιανός, PUBLIC καφέ (Συντάγματος και Πειραιά), Ευριπίδης (Χαλάνδρι), Λιβάνης, Εκδόσεις Αιώρα κλπ. Ακόμη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στη Στοά του Βιβλίου, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, στον Ελληνικό Κόσμο, στο Νομισματικό Μουσείο, στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138), στο Μουσείο Παιχνιδιών Μουσείου Μπενάκη κ.ά. Στη Θεσσαλονίκη, στα βιβλιοπωλεία Μαλλιάρης Παιδεία, Πρωτοπορία, Mind the book, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ΧΑΝΘ, Books n’ Toys, Πράσινο Σύννεφο, One Salonica Outlet Mall, PUBLIC και σε επιλεγμένα καταστήματα.
www.ana.gr
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 3
Του Χρίστου Καλουντζόγλου
4 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Κοινωνική Eυθύνη: Mάθημα πρώτο
A
Από τις πρώτες μέρες του Όθωνα και την περίοδο της Αντιβασιλείας, υπογράφεται το διάταγμα της 22ας Μαρτίου 1833, που προβλέπει τη συγκρότηση επιτροπής από λόγιους και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν να κάνουν «προτάσεις περί των καταλληλοτέρων μέσων προς βελτίωσιν (της δημοσίου εκπαιδεύσεως) και ονομαστί προς σχηματισμόν σχολείων του λαού, ελληνικών σχολείων, γυμνασίων και ενός πανεπιστημίου». Το εκπαιδευτικό οικοδόμημα που περιγράφεται στους νόμους του 1834 (για τα δημοτικά σχολεία), του 1836 (για τη μέση εκπαίδευση) και του 1837 (για το πανεπιστήμιο στην Αθήνα) αποτελεί αντιγραφή γερμανικών προτύπων. Το πανεπιστήμιο ιδρύεται γιατί το νέο ελληνικό κράτος χρειάζεται μορφωμένους νέους που θα επανδρώσουν τη διοίκηση, νομομαθείς για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης, δασκάλους για τη λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος, αλλά και κληρικούς μορφωμένους, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Υπάρχει όμως και μία πολιτική σκοπιμότητα, την οποία έχει θέσει ως στόχο το παλάτι: το πανεπιστήμιο πρέπει να αποτελεί γέφυρα για τη μεταλαμπάδευση των φώτων της Δύσης στην Ανατολή. Το πανεπιστήμιο, δηλαδή, προορίζεται για την πολιτισμική διείσδυση στην Ανατολή. Αποκλειστικά οι ανάγκες του νέου ελληνικού κράτους και όχι η πολιτική σκοπιμότητα υπαγορεύουν παράλληλα την ίδρυση ενός σχολείου, όπου «θέλουν διδάσκεσθαι την Κυριακήν και τας εορτάς, όσοι επιθυμούν να μορφωθούν ως αρχιτεχνίται (μαϊστορες) εις την αρχιτεκτονικήν». Για να λειτουργήσει το σχολείο αυτό έβαλαν το χέρι στην τσέπη οι Μετσοβίτες (και όχι μόνο) ευεργέτες και δωρητές «για να διδάσκονται όλαι οι βάναυσοι και ωραίαι τέχναι», όπως έγραφε ο Νικόλαος Στουρνάρης, αιτιολογώντας τη διάθεση μεγάλου μέρους της περιουσίας του. Ο Στουρνάρης δεν ήταν ο μεγαλύτερος ευεργέτης, αφού ο Γεώργιος Αβέρωφ είχε δωρήσει ενάμισι εκατομμύριο δραχμές, ποσό που ήταν ασύλληπτο για την εποχή. Το κυριακάτικο «Βασιλικό Σχολείο των Τεχνών» ήταν ένα από τα θεμελιώδη βήματα εκσυγχρονισμού που έκανε το νέο ελληνικό κράτος ύστερα από μία περίοδο φεουδαλικής στασιμότητας. Το κράτος χρειαζόταν ειδικευμένους τεχνίτες στην οικοδομή και στη βιομηχανία, μηχανικούς και αρχιτέκτονες. Αλλά
για να στελεχωθεί, να αποκτήσει εξοπλισμό και να λειτουργήσει αυτό το σχολείο, έσπευσαν να το στηρίξουν με κάθε τρόπο, όχι μόνο οι γνωστοί ευεργέτες, αλλά και άγνωστοι δωρητές. Άνθρωποι και ομάδες που είχαν μία βαθύτατη αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης έναντι της κοινωνίας. Στο Πρωτόκολλο Δωρεών του Σχολείου των Τεχνών από τον Ιανουάριο του 1836 μέχρι τον Αύγουστο του 1843 καταγράφονται 52 δωρεές, από Βαυαρούς αξιωματικούς που είχε φέρει μαζί του ο Όθωνας για να στελεχώσουν τον κρατικό μηχανισμό, αλλά και από εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ευρώπης, επιστημονικές εταιρείες και μέλη τους. Στον κατάλογο αυτό δεν βρίσκουμε δωρεές από ελληνικής καταγωγής κατοίκους του εξωτερικού, πλην δύο γαιοκτημόνων- του Constantin de Vrangi, που δώρησε συγγράμματα στην ελληνική γλώσσα και του Νικόλαου Κρήτσκη, που έδωσε υποτροφίους σε νέους με καταγωγή από την Πελοπόννησο, την Ύδρα, τις Σπέτσες και τη Ζαγορά. Από το 1844 κάτι αρχίζει να αλλάζει και οι δωρεές και οι δωρητές αυξάνονται. Μέχρι το 1860 το σχολείο έχει δεχτεί 60 δωρεές από 50 δωρητές, εκ των οποίων οι 28 ελληνικής καταγωγής. Στη δεκαετία του 1860 το Πολυτεχνείο περιλαμβάνεται στις διαθήκες που αφήνουν ομογενείς και λαμβάνει σημαντικές ενισχύσεις. Το 1865, ο Μιχαήλ Μ. Καραμάνος, έμπορος από την Καλλονή της Μυτιλήνης, εγκατεστημένος στην Αθήνα όπου παρακολούθησε «μαθήματα βιωφελή» στο Πανεπιστήμιο, συνέταξε τη διαθήκη του, όντας άγαμος. Μεταξύ άλλων άφησε 25.000 δραχμές στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή με σκοπό τη χορήγηση υποτροφίας σε νέο με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, που θα αφιερωθεί «στο κληρικόν ή ιερατικός επάγγελμα», στο σχολείο της πατρίδας του άφησε 1.000 δραχμές και άλλες 500 δραχμές δώρησε στο Πολυτεχνείο. Ο Καλλονιάτης έμπορος είχε παρακινηθεί για να κάνει τις δωρεές αυτές από το παράδειγμα του Ν. Στουρνάρη και το σημαντικό κληροδότημα που είχε αφήσει στο Πολυτεχνείο. Μετά το 1860 στον επίσημο κατάλογο με τα ονόματα των δωρητών εντοπίζουμε ορισμένες περιπτώσεις που αξίζει να μνημονεύονται: Όπως ο φανοποιός Κανούζης Ιωάννης Γεωργίου,
από την Ερμούπολη, ο οποίος τον Φεβρουάριο του 1862, ανέλαβε να δίδονται υποτροφίες σε δύο άπορους σπουδαστές. «Να τρέφωνται και να σπουδάζουν δύο πτωχά παιδιά του Πολυτεχνείου δια να τελειοποιώνται την τέχνην», όπως γράφει στη διαθήκη του. Τον Μάρτιο του 1868, ο ιερομόναχος Ιάκωβος Κοντοβράκης από το Άργος, δίνει υποτροφία σε μαθητή του ελληνικού σχολείου Άργους για «να σταλεί εις το Πολυτεχνείον να σπουδάση μίαν εκ των ωραίων εκεί τεχνών». Το 1884, ο κληρικός Σχολάριος Δωρόθεος, από την Βενδίστα της Καλαμπάκας, αναλαμβάνει την χορηγία υποτροφίας σε νέο από τη Βενδίστα για να σπουδάζει «τεκτονικής ή σιδηρουργικήν» στο Πολυτεχνείο. Κατά τον 19ο αιώνα οι εκπαιδευτικές προσφορές, που αποτελούν τουλάχιστον το ένα τρίτο των δωρεών, αφορούν κυρίως τα σχολεία βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στον τόπο καταγωγής των δωρητών. Ο κατάλογος είναι μακρύς και περιλαμβάνει πολλά ονόματα γνωστών οικογενειών, που στάθηκαν γενναιόδωρες, προκειμένου να στηρίξουν την ανώτατη εκπαίδευση. Κι έτσι φτάνουμε στο 1951, όταν το Εμπορικό Επιμελητήριο και η Ένωση Παντοπωλών Μυτιλήνης, κάνει μια δωρεά στο Πολυτεχνείο, στη μνήμη δεκανέα σπουδαστή του ιδρύματος. Στον κατάλογο δεν αναφέρεται το είδος της δωρεάς, ούτε μνημονεύεται το όνομα του δεκανέα σπουδαστή. Μένει όμως στην ιστορία των δωρητών του Πολυτεχνείου η Ένωση Παντοπωλών Μυτιλήνης. Όπως και το Παγκύπριο Γυμνάσιο, που το 1955 δωρίζει ένα αρχαϊκό αγγείο και δύο τόμους ιστορικής αξίας. Αξίζει να μνημονεύσουμε τον πολιτικό μηχανικό Εμμανουήλ Σ. Βουγιούκαλο, ο οποίος από το 1958 μέχρι το 1963 παραχωρούσε δωμάτια του σπιτιού του για να στεγαστούν άποροι σπουδαστές του Πολυτεχνείου, αλλά και ο ηλεκτρολόγος-μηχανολόγος Σκορδάς Πάτροκλος Ευαγγέλου, που την ίδια χρονιά, κατέθεσε στο ταμείο του Πολυτεχνείου τον πρώτο μισθό του, για να στηρίξει το ίδρυμα από το οποίο είχε πάρει το πτυχίο του και για το οποίο αισθανόταν ευγνωμοσύνη. 6 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Συνεπής στο ραντεβού της με τον Κλασικό Μαραθώνιο η AbbVie Running Team
Γ
ια άλλη μία χρονιά η Running Team της βιοφαρμακευτικής AbbVie είχε μια εξαίρετη εμφάνιση στον 35ο Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας. Περισσότεροι από 80 δρομείς, εργαζόμενοι της AbbVie, δημοσιογράφοι και φίλοι, έτρεξαν τα 5 και τα 10 χιλιόμετρα, ενώ 16 δρομείς έτρεξαν φέτος τα 42 χιλιόμετρα της κλασικής διαδρομής. Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος, κάθε χιλιόμετρο που διανύει η AbbVie Running Team είναι συνδεδεμένο με αντίστοιχη κοινωνική προσφορά σε φορείς και οργανισμούς. Φέτος λοιπόν, τα χρήματα που θα συγκεντρώθηκαν θα δοθούν στην αστική, μη κερδοσκοπική εταιρεία «Μέριμνα» που ως κύριο σκοπό της έχει
τη φροντίδα παιδιών και εφήβων που βιώνουν τη σοβαρή αρρώστια ή το θάνατο αγαπημένου τους προσώπου, την παράλληλη στήριξη της οικογένειάς τους και όσων παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή τους. Σχετικά με τη φετινή συμμετοχή της AbbVie Running Team στον Κλασικό Μαραθώνιο της Αθήνας, η Άντζελα Βερναδάκη, Director Market Access & External Affairs δήλωσε: «Η Running Team είναι πλέον θεσμός, μέρος του DNA της AbbVie. Είναι εσωτερική γιορτή για μας. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που η συμμετοχή στην ομάδα γίνεται όλο και πιο μαζική. 86 άτομα, συνάδελφοι και καλοί φίλοι συνδύασαν σήμερα τον αθλητισμό με την προσφορά. Ακόμα
μεγαλύτερη είναι η χαρά μας, να ενισχύσουμε αυτή τη φορά την ΜΚΟ «Μέριμνα», ένα φορέα που φροντίζει νέους ανθρώπους που έχασαν αγαπημένα τους πρόσωπα ή βιώνουν οι ίδιοι μία σοβαρή ασθένεια. Τέλος, είναι και μία ξεχωριστή μέρα και για την AbbVie γιατί για πρώτη φορά έτρεξαν μαζί μας συνάδελφοι από το εξωτερικό. H συμμετοχή της ανώτατης ηγεσίας της AbbVie Europe τιμά την προσπάθειά μας αλλά και αναδεικνύει το γεγονός πως ο Κλασικός Μαραθώνιος της Αθήνας μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πόλο έλξης πισκεπτών από το εξωτερικό». Οι δρομείς της AbbVie Running Team ανανέωσαν το ραντεβού τους για τους για τον 35ο Αγώνα Δρόμου Υγείας, στις 26 Νοεμβρίου 2017.
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 7
ΕΠΙΧΕΙΡΉΣΕΙΣ ΜΕ ΑΊΣΘΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΉΣ ΕΥΘΎΝΗΣ 8 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
T
Τις τελευταίες δεκαετίες κερδίζει έδαφος η άποψη ότι μια σύγχρονη εταιρεία δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από την κοινωνία. Πρέπει να συμβάλλει στην αντιμετώπιση κοινωνικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων. Υπάρχουν πλέον πολλές επιχειρήσεις με αίσθημα κοινωνικής ευθύνης που, όπως υποστηρίζεται, αποδίδει πολύπλευρα οφέλη. Τις βλέπει κανείς στην υποστήριξη ευπαθών ομάδων, στα κοινωνικά παντοπωλεία, στα επισιτιστικά προγράμματα, στα πανεπιστήμια, στις πρωτοβουλίες για το περιβάλλον. Σύμφωνα με τον ορισμό που έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2006, η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) είναι «μια έννοια σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανησυχίες στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη». Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης είναι η στήριξη των ζακυνθινών επιχειρηματιών στις πυροσβεστικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια των καταστροφικών πυρκαγιών του περασμένου Αυγούστου στη Ζάκυνθο. Πρόσφεραν ό,τι μπορούσαν για να βοηθήσουν τους πυροσβέστες στο έργο τους. Οι δύο ακτοπλοϊκές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο νησί, διέθεταν τα πλοία τους όποτε ήταν απαραίτητο για τη μεταφορά πυροσβεστικών δυνάμεων από την Κυλλήνη προς τη Ζάκυνθο. Η Levante Ferries μάλιστα, στις 27 Αυγούστου τα ξημερώματα, μετέφερε εκτάκτως από την Κυλλήνη στη Ζάκυνθο 20 πυροσβεστικά οχήματα, με 40 πυροσβέστες, 3 ερπυστριοφόρα του στρατού και ασθενοφόρα ώστε να ενισχυθούν οι δυνάμεις έξω από το χωριό των Μαριών καθώς η πυρκαγιά κατευθυνόταν στο χωριό και κινδύνευαν σπίτια. Επίσης, αρκετοί ιδιοκτήτες υδροφόρων, αν και στη μέση της τουριστικής σεζόν, πήραν τις υδροφόρες τους και μαζί με αυτές του Δήμου Ζακύνθου και της Περιφερειακής Ενότητας Ζακύνθου, βρισκόντουσαν πίσω από το πυροσβεστικά οχήματα και τα ανεφοδίαζαν συνεχώς. Ακόμα, δεν ήταν λίγοι οι επιχειρηματίες της Ζακύνθου, που έστελναν νερό και τροφή στους εκατοντάδες πυροσβέστες. Ιδιοκτήτες εστιατορίων και ξενοδοχείων βοήθησαν και αυτοί με το δικό τους τρόπο τις επίγειες δυνάμεις της πυροσβεστικής υπηρεσίας που έδιναν μάχη με τις φλόγες σε πάνω από 22 ενεργά μέτωπα στο νησί. Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης είναι η βοήθεια που πρόσφερε η ΑΒ Βασιλόπουλος το περασμένο καλοκαίρι στους σεισμοπαθείς της Λέσβου. Μετά από πρόταση των προσκόπων του νησιού, κάλυψε μεγάλο μέρος των πρώτων αναγκών σίτισης των σεισμοπαθών ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 9
ΚΩΣΤΑΣ ΣΥΝΕΤΟΣ
της Βρίσας και των άλλων χωριών της Μυτιλήνης που χτυπήθηκαν από τον εγκέλαδο. Συγκεκριμένα, διέθεσε: 9.500 μπουκάλια νερό 1,5 λίτρου, 14.000 κρουασάν, 2.100 κουτιά γάλα εβαπορέ και 1.450 πακέτα φρυγανιές. Στον Εθνικό Δείκτη Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης του Ινστιτούτου Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης η Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) είχε, το 2017, διπλή διάκριση ως επιβράβευση της στρατηγικής που υλοποιεί στον τομέα αυτό. Η ΔΕΠΑ πήρε το βραβείο Gold ενώ της απονεμήθηκε και «Έπαινος για το Περιβάλλον» για τη σημαντική πρόοδο που σημείωσε σε περιβαλλοντικά θέματα. Παρά την οικονομική κρίση, στην Ελλάδα παρατηρείται αισθητή βελτίωση της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Αειφορίας (CSE), σημειώθηκε αύξηση 28% στην έκδοση Εκθέσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας από τις ελληνικές επιχειρήσεις σε σχέση με το 2011. Εξάλλου, πρόσφατη έρευνα της ICAP σε 83 επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονομίας για την κατανοµή του συνολικού προϋπολογισµού των εταιρειών για δράσεις ΕΚΕ (ανθρώπινο δυναµικό, περιβάλλον, κοινωνία και αγορά) έδειξε ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις δαπανούν τα µεγαλύτερα κονδύλια για δράσεις που σχετίζονται µε το ανθρώπινο δυναµικό, με µερίδιο της τάξεως του 37% αλλά δίνουν και µεγάλη βαρύτητα στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο. Δράσεις που αφορούν στην κοινωνία καταλαµβάνουν µερίδιο 31%, αν και το µερίδιό της εµφανίζεται ελαφρώς µειωµένο σε σχέση µε το 2016 (33%) και αυξηµένο κατά επτά ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε το 2011 (26%). Ακολουθούν το περιβάλλον µε 19% και, τέλος, η αγορά µε 13%. Η πολύ µεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (67%) δήλωσε ότι πραγµατοποιεί δωρεές και χορηγίες σε χρήµα ή/και είδος σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντικό βαθµό. Σε αρκετά σηµαντικό βαθµό φαίνεται να υποστηρίζονται τόσο οι καλλιτεχνικές, αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις (54%) όσο και οι δράσεις σε συνεργασία µε τις τοπικές κοινότητες (52%). Οι εταιρείες εµφανίζονται ιδιαίτερα ευαισθητοποιηµένες ως προς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωµα. Οι δράσεις ΕΚΕ που αφορούν το περιβάλλον, φαίνεται να υιοθετούνται σε πολύ µεγάλο βαθµό από τις επιχειρήσεις. Περισσότερες από τρεις στις τέσσερις εταιρείες του δείγµατος (81%) εφαρµόζουν εσωτερικά προγράµµατα ανακύκλωσης σε µεγάλο βαθµό («πολύ» ή «πάρα πολύ»). Ακολουθεί η εφαρµογή προγραµµάτων εξοικο10 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
νόµησης ενέργειας και διαχείρισης αποβλήτων (72%) και η ένταξη στην επιχείρηση συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύµφωνα µε εθνικά/διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 14001, EMAS κλπ.) µε ποσοστό 69%. Η µεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (84%) αξιολόγησε µε το µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικότητας («πάρα πολύ» και «πολύ») τη «συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο» και την «προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρωπίνου δυναµικού» ως τα κυριότερα οφέλη που έχουν (ή προσδοκούν) από τις πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, γεγονός το οποίο δείχνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις φαίνεται να αντιλαµβάνονται τη σηµασία της ΕΚΕ για την κοινωνία και για τις ίδιες. Ακολούθησαν η «ενίσχυση και η προστασία της εταιρικής εικόνας (φήµη, brands κλπ.)» µε 79%, τα «υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και σταθερότητας των πελατών» µε 76% και η «βελτίωση της απόδοσης / παραγωγικότητας των εργαζοµένων» µε ποσοστό 72% αντίστοιχα. Οι µεγάλες εταιρείες της εγχώριας οικονοµίας αναγνωρίζουν τη σηµαντικότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και φαίνεται ότι την κατατάσσουν αρκετά ψηλά στις επιχειρηµατικές τους δράσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι, η ΕΚΕ θεωρείται «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντική στο 84% των επιχειρήσεων του δείγµατος, ποσοστό µειωµένο όµως κατά 10% σε σχέση µε την περσινή έρευνα. Πέρα όμως από τις έρευνες, είναι γνωστό ότι στη σύγχρονη αγορά οι περισσότεροι καταναλωτές προσέχουν πολύ την ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών που προσφέρονται από τις επιχειρήσεις. Αξιολογούν όμως τις εταιρείες όχι μόνο για την ποιότητα και την τιμή των προσφερόμενων αγαθών άλλα και για τον τρόπο δράσης τους. Η υπεύθυνη συμπεριφορά έναντι της κοινωνίας και του περιβάλλοντος μπορεί να κάνει μια επιχείρηση πιο θελκτική για τους καταναλωτές, εδραιώνοντας την καλή της φήμη, δημιουργώντας μια καλή εικόνα. Με την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη μια εταιρεία δείχνει ότι ασχολείται σοβαρά όχι μόνο με την αποδοτικότητα και την ανάπτυξή της, αλλά και με τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες που έχουν οι ενέργειές της. Και είναι πολλοί οι καταναλωτές που δηλώνουν ότι αγοράζουν ένα προϊόν ή μια υπηρεσία λαμβάνοντας υπόψη την κοινωνική υπευθυνότητα της επιχείρησης που το παράγει. Γι’ αυτό και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη έχει γίνει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της δράσης πολλών μεγάλων επιχειρήσεων.
Της Αγγέλας Φωτοπούλου
Το μοναδικό φαρμακευτικό μουσείο της Ελλάδας έγινε 10 ετών
Τ
Τα «μυστικά» της φαρμακευτικής ιστορίας αποκαλύπτονται μέσα από τα 3.000 αντικείμενα της συλλογής του μοναδικού στην χώρα Ελληνικού Φαρμακευτικού Μουσείου, το οποίο συμπλήρωσε τον Οκτώβριο τα δέκα χρόνια της λειτουργίας του. Tα άπαντα του Διοσκουρίδη, ένα βιβλίο από χειροποίητο χαρτί που χρονολογείται από το 1598 κρύβει στις 650 σελίδες τα «μυστικά» των φαρμακευτικών φυτών. Πρόκειται για το παλαιότερο έκθεμα του Μουσείου, το οποίο, μαζί με τα άλλα βιβλία συνταγών, τα διακοσμημένα με λιθογραφίες επιστολόχαρτα φαρμακείων, τα φιαλίδια με τις δραστικές ουσίες, αλλά και τα επιβλητικά και περίτεχνα έπιπλα, οδηγεί τον επισκέπτη σε ένα ταξίδι στην εποχή όπου τα φαρμακεία
ήταν ένας πολυχώρος υπηρεσιών υγείας, αλλά και χώρος συνάντησης διανοουμένων. Ένα έπιπλο μια ιστορία Μια τεράστια σύνθεση με δρύινες βιτρίνες ύψους 4,90 μέτρων και πλάτους 6,40 που κατασκευάστηκε στη Βιέννη καθώς και μια περίτεχνη κρυστάλλινη βιτρίνα που σχεδιάστηκε στο Παρίσι και κατασκευάστηκε στη Βιέννη το 1889, ταξιδεύουν τον επισκέπτη σε μια εποχή όπου τα φαρμακεία ήταν πολύ διαφορετικά από τα σημερινά. Τα έπιπλα αυτά προέρχονται από το φαρμακείο “Η Έλαφος” του Ζαφειρίου Σφύρα από τον Βόλο, το οποίο ήταν ένα πολύ μεγάλο και γνωστό φαρμακείο της πόλης και απασχολούσε και τέσσερις
γιατρούς στο χώρο του. Τα έπιπλα αυτά, όταν έκλεισε το φαρμακείο του Σφύρα, πέρασαν στα χέρια του φαρμακοποιού Δημήτρη Πάνου και όταν αυτός πέθανε τα μοιράστηκαν τα παιδιά του. Τα συγκεκριμένα τα πήρε στην Ιταλία η κόρη του που είχε παντρευτεί Ιταλό. Τα έπιπλα αυτά έμειναν 30 χρόνια στην αποθήκη. Ο γιος του Δημήτρη Πάνου ,ο Μιχάλης, ο οποίος είναι φαρμακέμπορος στη Θεσσαλονίκη, όταν έμαθε ότι πρόκειται να δημιουργηθεί Φαρμακευτικό Μουσείο αγόρασε τα έπιπλα από την αδελφή του , τα μετάφερε στην Ελλάδα και τα δώρισε στο Μουσείο μαζί με 30.000 ευρώ για την συντήρησή τους Το φαρμακείο στις αρχές του 20ου αιώνα Στις αρχές του 20ου αιώνα τα φαρ-
μακεία ήταν πολύ διαφορετικά απ΄ ότι τα σημερινά. Εκτός από πολυχώροι υγείας όπου γινόταν ιατρικές και μικροβιολογικές εξετάσεις, ακόμη και ταριχεύσεις, ήταν και χώροι συνάντησης διανοουμένων. Μια εικόνα ενός φαρμακείου του 1904, του φαρμακείου του πανεπιστημιακού καθηγητή Δαμβέργη αποτυπώνεται στον πρώτο όροφο του Μουσείου. Το φαρμακείο αυτό διέθετε ακτινολογικό μηχάνημα το οποίο το λειτουργούσε ένας ηλεκτρολόγος. Μεταξύ άλλων στη συλλογή του Φαρμακευτικού Μουσείου περιλαμβάνεται το γραφείο του φαρμακοποιού , λογοτέχνη, ποιητή και ζωγράφου της Θεσσαλονίκης, Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη ένα φαρμακείο πολεμικού πλοίου από το 1800 και βιβλία φαρμακευτικής από την εποχή του Όθωνα . ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 11
Οι δημόσιες επιχειρήσεις οφείλουν να ανταποδίδουν στην κοινωνία ποιες πρωτοβουλίες και δράσεις έχετε οργανώσει προς αυτή τη κατεύθυνση; - Ο Οργανισμός μεριμνά και για τη δικτύωση παραγωγών και εμπόρων με δομές αλληλεγγύης, για τη διάθεση προϊόντων. Συνεργάζεται συστηματικά με Κοινωνικά Παντοπωλεία, δομές αλληλεγγύης, τοπικές Ενορίες και Μητροπόλεις, για τη συγκέντρωση και την άμεση διανομή δεκάδων τόνων φρούτων, λαχανικών και ψαριών, που προσφέρουν οι έμποροι και οι παραγωγοί, σε όλη την Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε παραχωρήσει και στο «Χαμόγελο του Παιδιού» ψυκτικό χώρο στην Κεντρική Αγορά Αθηνών, όπου συγκεντρώνονται δωρεές των εμπόρων και διανέμονται στη συνέχεια στις δομές.
Σε σημαντική αύξηση του προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης προχώρησε τα τελευταία δύο χρόνια ο Οργανισμός Κεντρικών Αγορών & Αλιείας (ΟΚΑΑ ΑΕ). Για το κοινωνικό πρόσωπο του Οργανισμού, μιλάει στο Αθηναϊκό Πρακτορείο, η Διευθύνουσα Σύμβουλος Στεφανία Γεωργακάκου - Κουτσονίκου. - Μία Δημόσια Επιχείρηση, όπως ο ΟΚΑΑ, που ούτως ή άλλως από το χαρακτήρα της συνεισφέρει στο Δημόσιο, για ποιο λόγο εφαρμόζει πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης; - Ο ΟΚΑΑ, όπως όλες οι Δημόσιες Επιχειρήσεις, οφείλει να προσφέρει στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, όχι αποκλειστικά μέσω του σκοπού μιας δημόσιας επιχείρησης, αλλά και με προγράμματα που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες είτε των τοπικών κοινωνιών, είτε γενικότερα
12 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
της κοινωνίας, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους όπως η κρίση που διανύσαμε. Καθώς ο Οργανισμός παρουσιάζει αυξημένη κερδοφορία τα τελευταία χρόνια, αποφασίσαμε ως Διοίκηση να αυξήσουμε τα διαθέσιμα κονδύλια, και να στηρίξουμε κοινωνικές δομές, με χορηγίες τροφίμων και εξοπλισμού και ιδιαίτερα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. - Πέρα από τις απευθείας δωρεές σε είδος που πραγματοποιεί ο Οργανισμός,
- Συμμετέχει ο Οργανισμός σε προγράμματα που υλοποιούν άλλοι δημόσιοι φορείς; - Το 2017 συμμετείχαμε στο πρόγραμμα «Δεκατιανό στο Σχολείο» καλύπτοντας 12.500 μερίδες εβδομαδιαία στην Αττική, καθώς και στο Πρόγραμμα σίτισης «Σχολικά Γεύματα» καλύπτοντας γεύματα σε σχολεία τριών περιοχών της χώρας. - Τι άλλες δράσεις περιλαμβάνει το Πρόγραμμα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης; -Σημαντικό μέρος του προγράμματος του 2017 κατευθύνθηκε σε χορηγίες εξοπλισμού στις υπηρεσίες Πολιτικής Προστασίας (ΕΜΑΚ, Πυροσβεστική) και στο Λιμενικό Σώμα, στο πλαίσιο της τακτικής συνεργασίας μας στα υποκαταστήματα. - Ποιους στόχους θέτετε για την επόμενη χρονιά; - Το 2018 επιδιώκουμε να ενισχύσουμε το κομμάτι που αφορά στον Πολιτισμό, καθώς και δράσεις εκπαιδευτικές, ιδίως γύρω από θέματα διατροφής και υπεύθυνης κατανάλωσης.
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 13
GEN/KTX/FACEDNA/1701
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ
Τ
α ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ πιστεύουν στην άρρηκτη σχέση ανάμεσα στον Πολιτισμό και την Εκπαίδευση και θεωρούν επιτακτική και αυτονόητη την ανάγκη της διαρκούς αναζήτησης νέων τρόπων μέσω των οποίων ο Πολιτισμός, στις διάφορες εκδοχές του, να μπορέσει να προσεγγίσει ολοένα και μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες. Ως εκ τούτου, στο πλαίσιο των δράσεων Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ στηρίζουν και φέτος τις τέχνες και τις πολιτιστικές πρωτοβουλίες, και ταυτόχρονα δίνουν την ευκαιρία στους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους να απολαύσουν εξαιρετικές εκπαιδευτικές παραστάσεις. Μια από τις συνέργειες που έχουν αναπτυχθεί για το σκοπό αυτό, είναι με την Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυ14 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
μα Σταύρος Νιάρχος, η φιλοσοφία της οποίας περί της τέχνης ως εργαλείο κοινωνικής συνοχής και της σπουδαιότητας του εκπαιδευτικού της χαρακτήρα, συνάδει απόλυτα με τη φιλοσοφία του Ομίλου. Με την αποκλειστική χορηγία των ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ, με μεγάλη συμμετοχή και αφήνοντας σε όλους τις καλύτερες εντυπώσεις πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017 η πρεμιέρα της νέας όπερας για παιδιά της Λυρικής Σκηνής «Ο πρίγκιπας Ιβάν και το πουλί της φωτιάς» σε μουσική σύνθεση και σκηνοθεσία του Θοδωρή Αμπατζή ένα παραμύθι στο οποίο βασίστηκε και το διάσημο ομώνυμο μπαλέτο του Ίγκορ Στραβίνσκι. Την παράσταση παρακολούθησαν περισσότεροι από 300 εργαζόμενοι του Ομίλου και των θυγατρικών AΣΠΡΟΦΟΣ και ELPEDISON μαζί με τις οικογένειές τους, ενώ την Παρασκευή 27
Οκτωβρίου, την παράσταση απόλαυσαν τα παιδιά της Φιλικής Φωλιάς του Κέντρου Αγάπης Ελευσίνας. Η όπερα και για παιδιά «Ο πρίγκιπας Ιβάν και το πουλί της φωτιάς», μια επιλογή του καλλιτεχνικού διευθυντή της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ, Αλέξανδρου Ευκλείδη, αποτελεί μια ιδεώδη εισαγωγή στον κόσμο της λυρικής τέχνης, που μέσα από λιτό αλλά εντυπωσιακό σκηνικό και κοστούμια, μεταφέρει μικρούς και μεγάλους στον κόσμο της φαντασίας, σε ένα μαγικό μουσικο-θεατρικό ταξίδι με κεντρικό θέμα την αλαζονεία ως μονοπάτι που οδηγεί στην απομόνωση και τελικά στη καταστροφή. Συνολικά την παράσταση θα παρακολουθήσουν περισσότερα από 5.000 παιδιά, συμπεριλαμβανομένων και των μαθητών από τα σχολεία των όμορων με τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις του Ομίλου δήμων.
Ο Μαραθώνιος του ΟΠΑΠ για τα παιδιά
Ε
ντυπωσιακή ήταν η ανταπόκριση των πολιτών στο κάλεσμα του ΟΠΑΠ να συμμετάσχουν στη δράση και την ειδική εφαρμογή «Ομάδα Προσφοράς ΟΠΑΠ», στο πλαίσιο του 35ου Αυθεντικού Μαραθωνίου της Αθήνας, του οποίου Μέγας Χορηγός είναι η εταιρεία. Συνολικά 201.756 υποστηρικτές της πρωτοβουλίας χρησιμοποίησαν την ανανεωμένη εφαρμογή
«Ομάδα Προσφοράς» και είχαν τη δυνατότητα να ενισχύσουν το έργο της ανακαίνισης των δύο μεγαλύτερων παιδιατρικών νοσοκομείων της χώρας «Η Αγία Σοφία» και «Παναγιώτη & Αγλαΐας Κυριακού». Από το σύνολο των εφετινών δράσεων συγκεντρώθηκαν 3.642.845 ευρώ εικονικής προσφοράς, τα οποία ο ΟΠΑΠ μετέτρεψε αυτόματα σε οικονομική ενίσχυση. Αυτή αποτελεί μέρος της συνολικής επέν-
δυσης της εταιρείας για την ανακαίνιση των δύο νοσοκομείων, που υλοποιείται από το 2014, στο πλαίσιο του προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας του ΟΠΑΠ. «Ο ΟΠΑΠ μέχρι σήμερα έχει υλοποιήσει 19 έργα, συνολικού εμβαδού 7.480 τετραγωνικών μέτρων». Μεταξύ αυτών 13 νοσηλευτικές μονάδες δυναμικότητας 280 κλινών, που έχουν αλλάξει πλήρως την εικόνα των δύο παιδιατρικών νοσοκομείων.
Τα έργα στο νοσοκομείο «Η Αγία Σοφία» -Δύο νοσηλευτικές μονάδες του 5ου ορόφου, δυναμικότητας 50 κλινών -Μονάδα αυξημένης φροντίδας νεογνών, δυναμικότητας 50 θερμοκοιτίδων -Α’ & Β’ ορθοπεδική μονάδα του 2ου ορόφου, δυναμικότητας 29 κλινών -Δύο 9όροφα κλιμακοστάσια -Κεντρική είσοδος του 1ου ορόφου -Α’ & Β’ χειρουργική μονάδα του 2ου ορόφου, δυναμικότητας 32 κλινών -Διάδρομος του τμήματος χειρουργείων του 2ου ορόφου Τα έργα στο νοσοκομείο «Παναγιώτης & Αγλαΐα Κυριακού» -Νοσηλευτική μονάδα του 3ου ορόφου της Α’ πτέρυγας, που έχει δυναμικότητα 30 κλινών -Κεντρικές είσοδοι του ισογείου και του 1ου ορόφου -Κεντρικό κλιμακοστάσιο Αίθουσες αναμονής Νέος κεντρικός ανελκυστήρας ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 15
Τ
ον Σεπτέμβριο του 1862, όταν ο α μ ε ρ ι κανι κό ς εμφύλιος μετράει μόλις έναν χρόνο και οι εμπλεκόμενοι δεν έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει το μέγεθος και το βάρος της νέας κατάστασης, ο Λίνκολν χάνει τον αγαπημένο του γιο Γουίλι (δεν ήταν η μοναδική απώλεια στην οικογένεια), που πεθαίνει από τυφοειδή πυρετό. Δυο ημέρες αργότερα, ο Γουίλι κηδεύεται σε μαρμάρινη κρύπτη της Τζόρτζταουν και το ίδιο βράδυ ο πατέρας του πηγαίνει ασυνόδευτος στο νεκροταφείο για να θρηνήσει σιωπηλά το παιδί του. Το μυθιστόρημα του Τεξανού Τζορτζ Σόντερς «Λήθη και Λίνκολ» (κυκλοφορεί σε μετάφραση Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη από τις εκδόσεις Ίκαρος), χάρισε στον συγγραφέα το φετινό Βραβείο Μπούκερ και είναι ένα από τα βιβλία που αποθέωσαν κατά τη διάρκεια του 2017 οι αμερικανοί κριτικοί. Πενθώντας για τον Γουίλι, ο Λίνκολν θα προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στα πνεύματα του νεκροταφείου, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ένας χορός φαντασμάτων που ο Σόντερς εμπνεύστηκε από στη βουδιστική παράδοση, σύμφωνα με την οποία ο θάνατος δεν αποτελεί μόνιμη και τελεσίδικη κατάσταση, αλλά ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι την αναγέννηση του νεκρού. Κατά την ενδιάμεση αυτή φάση, την οποία οι θιβετιανοί μοναχοί ονομάζουν μπάρντο (στα αγγλικά ο τίτλος του βιβλίου του Σόντερς είναι ‘’Lincoln in the bardo’’), η ψυχή συνεχίζει να βιώνει διάφορες εμπειρίες, που την προετοιμάζουν για την επάνοδό της στον κόσμο. Με σαφείς αναφορές στην «Ανθολογία του Σπουν Ρίβερ», τη συλλογή επιτάφιων ποιημάτων του αμερικανού ποιητή Έντγκαρ Λη Μάστερς, ο Σόντερς δεν θέλει να μιλήσει για τον θάνατο αλλά για τη ζωή. Ένα από τα βασικά θέματα του «Λήθη και Λίνκολν» είναι ο ίδιος ο Λίνκολν: η θέση και η στάση του ως προέδρου κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, ενός πολέμου που είχε στο επίκεντρό του τη δουλεία, η κατάθλιψή του, που τον κυνήγησε εφ’ όρου ζωής και δεν είχε ως μοναδική της πηγή τον θάνατο του Γουίλι, ο βαθμός της πολιτικής του αποδοχής, ακόμα και η φυσική του κατατομή, που ήταν σε πολλούς απεχθής. Δεν πρόκειται, όμως, τόσο για τον Λίνκολν και την πολιτική όσο για την καθημερινότητα των φασματικών μορφών οι οποίες τον περιβάλλουν όταν επισκέπτεται το 16 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
ΒΙΒΛΙΟ
ΟΤΑΝ O ΛΙΝΚΟΛΝ ΕΧΑΣΕ ΤΟΝ ΓΙΟ ΤΟΥ Τoυ Βαγγέλη Χατζηβασιλείου
νεκροταφείο: άνθρωποι τσακισμένοι από την κακή τους τύχη, αλλά και πρόσωπα που πρόλαβαν να ευτυχήσουν όσο ήταν ζωντανά, κι ας πέθαναν πρόωρα και άδικα. Στα λόγια, όμως, των φαντασμάτων θα διακρίνουμε και κάτι άλλο: την αμερικανική κοινωνία της εποχής με όλα τα αδιέξοδα και τις αντιφάσεις της. Ο Σόντερς εναλλάσσει συνεχώς
τις φωνές των συγκατοίκων του Γουίλι στο νεκροταφείο, διευρύνοντας κάθε τόσο την γκάμα του, ενώ δεν λείπει από τον λόγο του και μια έντονα ποιητική απόχρωση, που τονίζει όχι μόνο το στοιχείο της ήττας και της διάψευσης, αλλά και την πίστη σε όσα μπορούν να έρθουν στο μέλλον, αλλάζοντας ριζικά το παρελθόν.
ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 17
ΣΟΦΊΑ ΜΑΝΤΟΥΒΆΛΟΥ
Ονειρεύεται ένα διαφορετικό σχολείο κι ας γίνεται καζάνι το κεφάλι της…
18 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ
Του Xρίστου Καλουντζόγλου
Έχω την τύχη να γνωρίζω εδώ και χρόνια την Σοφία Μαντουβάλου και να έχω διαβάσει πολλά από τα βιβλία της. Επιδιώκω την παρέα της, που είναι απολαυστική. Σοφία, διαβάζοντας τα δύο τελευταία σου βιβλία ( O δάσκαλοs με τα όνειρα στα μάτια και Το φάντασμα του μαυροπίνακα) κι έχοντας διαβάσει στο παρελθόν και τη Δασκάλα που το κεφάλι της έγινε καζάνι έχω την
X
αίσθηση ότι για σένα το φανταστικό και το πραγματικό δεν είναι αντιφατικά, της λέω. Η δασκάλα εμφανίζεται στην τάξη με κεφάλι καζάνι, ο δάσκαλος πετάει με τους μαθητές του και το φάντασμα
«Χρίστο, μου λέει, στη λογοτεχνική μου πρακτική, η πραγματικότητα με τη φαντασία ,το χιούμορ και το παράλογο δημιουργούν με μαγικό ρεαλισμό την επιθυμητή πραγματικότητα. Όπως καταλαβαίνεις, κάθε ένα από αυτά τα βιβλία κρύβει ένα όνειρό μου για έναν καλύτερο σχολείο, για μία πιο δημιουργική και δημοκρατική εκπαίδευση. Όταν το μυαλό δεν συγκατοικεί με την καρδιά και το πραγματικό και το φανταστικό είναι αντιφατικά, τίποτα δεν θα αλλάξει γύρω μας. Η φαντασία ως σκέψη και συναίσθημα δημιουργεί την πραγματικότητα.. Αν δεν ονειρευτείς πρώτα την πραγματικότητα αυτή δεν μπορεί να υπάρξει». Οι δάσκαλοι σήμερα έχουν όνειρα στα μάτια, την ρωτώ… Απαντά χωρίς να μασάει τα λόγια της: «Στις επισκέψεις μου εδώ και τριανταπέντε χρόνια στα σχολεία έχω συναντήσει πολλές δασκάλες που το κεφάλι τους έγινε καζάνι και πολλούς δάσκαλους με όνειρα στα μάτια που παλεύουν μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα το οποίο διδάσκει γνώσεις και όχι παιδιά. Σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που στραπατσάρει και περιορίζει τη δημιουργικότητα. Ο δάσκαλος που εγώ ονειρεύομαι είναι αυτός που κάνει πράξη τα όνειρά του υπερβαίνοντας το εκπαιδευτικό σύστημα, υπερβαίνοντας την εκπαιδευτική διαδικασία, υπερβαίνοντας τον εαυτό του, για να συμβάλει στο όνειρο ενός άλλου σχολείου και μίας άλλης κοινωνίας». Σε ένα από τα βιβλία σου, γράφεις «βλέπω σημαίνει επινοώ.» Εσύ πως βλέπεις την εκπαίδευση; «Μέσα από την παπαγαλία της σκέψης τα παιδιά μαθαίνουν να τα βλέπουν όλα με τον ίδιο τρόπο. Το σύστημα επιβραβεύει το βλέπε όπως βλέπω και σκέψου όπως σκέφτομαι. Ονειρεύομαι την καινοτομία και τη δημοκρατία στην εκπαίδευση να δίνει φτερά στις πολλαπλές ευφυΐες και τη δημιουργικότητα των μαθητών. Ονειρεύομαι την αιχμαλωσία των σχολείων από το φανταστικό, το ονειρικό και το παράλογο, αλλά και το χιούμορ , το εκπληκτικό χιούμορ που διαθέτει η φαντασία. Πιστεύω πως μόνο αυτή μπορεί να εξανθρωπίσει μία εκπαίδευση που παρακμάζει η οποία και οδηγεί σε μια κοινωνία που παρακμάζει». Η Σοφία Μαντουβάλου πιστεύει πως «η εκπαίδευση στερείται παντελώς φαντασίας ως προς το τι άνθρωπο θέλει να διαμορφώσει» και προτείνει στους υπεύθυνους να αντιληφθούν ότι «το σχολείο δεν διδάσκει γνώσεις αλλά διδάσκει παιδιά… Όταν θέλεις να έχεις μια κοινωνία να την κάνεις ό,τι σε βολεύει φτιάχνεις ανθρώπους με άλλο σχήμα. Όταν θέλεις να έχεις μια κοινωνία που οι άνθρωποι έχουν οντότητα, δεν είναι πρόβατα, έχουν γνώμη και διαμορφώνουν και επηρεάζουν τα πράγματα με το δικό τους λόγο και τη δική τους στάση, κάνεις άλλη εκπαίδευση», όπως λέει χαρακτηριστικά. «Τα παιδιά μπαίνουν στο σχολείο ανοιχτά ερωτηματικά και βγαίνουν σκέτες τελείες», λέει η «Δασκάλα που το κεφάλι της έγινε καζάνι». Και για τον «Δάσκαλο με τα όνειρα στα μάτια», η δημοκρατία στην τάξη είναι όνειρο και πράξη . Τι λέει το φάντασμα του μαυροπίνακα με τις θορυβώδεις ιστορίες και την τεχνολογία να καλπάζει ;
«Μέσα από ξεκαρδιστικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στο φάντασμα του μαυροπίνακα και στον νεοφερμένο έξυπνο πίνακα, μιλάω για το μέλλον της εκπαίδευσης με σεβασμό στο παρελθόν, ενώ παράλληλα αναδημιουργώ με φανταστικές εύθυμες, ιστορίες, αναγνωρίσιμες σχολικές καταστάσεις και χαρακτήρες, για να ενισχύσω υπεύθυνες και δημιουργικές συμπεριφορές στο σχολείο», απαντά η Σοφία. Η Σοφία Μαντουβάλου θίγει στα τελευταία βιβλία της μία σειρά από εξαιρετικά σημαντικά θέματα, όπως η δημοκρατία στην εκπαίδευση, η ανεξιθρησκία, η διαπολιτισμική συνύπαρξη. «Με απασχολούν τα θέματα που έχουν σχέση με τη δικαιοσύνη, την ισότητα, την αδελφοσύνη, την ενσυναίσθηση, τον σεβασμό που είναι απαραίτητο να έχουμε ο ένας για τον άλλο για να συνυπάρχουμε. Η αγάπη είναι ασύνορη για τους λαούς και μεγαλόψυχη για κάθε άνθρωπο», μου λέει. Και τι καινούρια μας ετοιμάζεις Σοφία, μετά τον Δάσκαλο με τα όνειρα στα μάτια και το φάντασμα του μαυροπίνακα; «Βρίσκομαι σε συνεχή παραμυθία εν δράσει. Αυτή την περίοδο επεξεργάζομαι παράλληλα δύο μυθιστορήματα για παιδιά που αναφέρονται στο ανεξάντλητο θέμα της εκπαίδευσης και του παιδαγωγικού λάθους Έχω μία εμμονή όπως βλέπετε με το θέμα. Το ένα έχει τίτλο ο κακλός μαθητής , τον άλλο τον κρατάω μυστικό και έχω τελειώσει ένα βιβλίο για εφήβους με θέμα κοινωνικό ακτιβισμό». Γράφεις για τα παιδιά, για να τα ακούσει ο γονιός κι ο δάσκαλος, την ρωτώ. «Ή πρόθεσή μου ήταν να γράψω μυθιστορήματα για παιδιά. Αν τα βιβλία διαβαστούν και από γονείς θα βρουν έννοιες και συμπεριφορές που θα πρέπει να αναζητούν στα σχολεία που φοιτούν τα παιδιά τους…. Πιστεύω στο ρόλο της λογοτεχνίας και τις ευεργετικές της επιδράσεις στη σκέψη και το συναίσθημα.» Στο τέλος της χρονιάς όταν η διευθύντρια περνάει από την τάξη του κυρίου Αργύρη Χρυσού για να αποχαιρετίσει τα παιδιά, μένει στήλη άλατος από την έκπληξη, βλέποντας μπροστά στα μάτια της δάσκαλο και μαθητές, να ψηλώνουν …να ψηλώνουν ώσπου πέρασαν το ταβάνι και τα κεφάλια τους χάθηκαν μέσα στα όνειρα… “Σύννεφα με παντελόνια… σύννεφα με φουστάνια” όπως γράφει. Η υπερβολή στην παραμυθία θα οδηγήσει στην πολυπόθητη ανατροπή, ρωτώ την Σοφία Μαντουβάλου. «Ανατροπή; Ποιος μίλησε για ανατροπή; Δεν έχετε διαβάσει τη σπουδαία λογοτεχνική φράση! τα πράγματα για να αλλάξουν πρέπει να παραμείνουν ως έχουν. Η σύγκρουση ανάμεσα στον συντηρητισμό και στην πρόοδο είναι μια μάχη που ενδεχομένως δεν θα αλλάξει ούτε και θα τελειώσει ποτέ, θα παραμείνει ως έχει αλλά πάντα θα επιφέρει μικρές ή ριζικές, αλλαγές στην κοινωνία . Ε που θα πάει κούτσα , κούτσα θα πλησιάσουμε στην ουτοπία». ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ | 19
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
του αποσυρμένου μαυροπίνακα επιστρέφει στην τάξη και την κάνει ανάσταση….
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΛΕΣΙΔΗΣ
ΒΑΣΙΛΗΣ ΨΩΜΑΣ
Της Γιώργου Κουβαρά
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΕΜΜΟΣ
ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΌ ΣΤΗ ΜΆΝΔΡΑ
20 | ΤΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ