Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Ετγασία Ιούλιος 2020
"Είχα μια ιδέα για τη γειτονιά αυτή της Αθήνας… Ήθελα να φτιάξω μια μικρή πολιτεία όπου οι καλλιτέχνες θα είχαν τα σπίτια και τα ατελιέ τους. Έφτιαξα το σπίτι κι άρχισα να καλώ τους καλλιτέχνες φίλους μου να μείνουν εδώ, να αγαπήσουν την Ελλάδα και να προσφέρουν ένα έργο τους γι’ αυτή, ώστε να γίνει κάποτε ένα Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ήρθε ο de Chirico εδώ πέρα, ο Max Ernst, ο Marcel Duchamp, ο Stravinsky, ο Matta, ο Tingueli, η Niki de Saint Phalle, όλοι από εδώ περάσανε"
-Αλέξανδρος Ιόλας
Επανάχρηση της Βίλας Ιόλα: Πυρήνας Πολιτισμού στην Αγία Παρασκευή
Διπλωματική εργασία Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ Αλεξοπούλου Αναστασία Ιάσων Ζέρβας ΔΙΔΆΣΚΟΝΤΕΣ Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Γεώργιος Γυπαράκης ΈΤΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΎ 2019-2020 www.arch.ntua.gr/project/15890#
Θα μπορούσε κανείς να πει πως ολόκληρη η ιστορία της Σύγχρονης Τέχνης πέρασε μέσα από τη Βίλα Ιόλα. Η ανάπλαση του πολύπαθου αυτού χώρου θα το βγάλει από τη λήθη του και θα τον επανενεργοποιήσει. Aντιμετωπίζοντας το κτίσμα σαν ένα σύγχρονο μνημείο και με αφετηρία την προσωπικότητα και το βίο του Αλεξανδρινού συλλέκτη, επιχειρούμε να προσεγγίσουμε το όραμά του για μια «Αλεξάνδρεια της Τέχνης» υπό τους όρους της σημερινής πραγματικότητας. Διατηρούμε τη φαντασίωση της κατοικίας ως ένα σύγχρονο κέντρο πολιτισμού, που όμως θα χρησιμοποιούνταν όχι σαν ένα ακόμη μουσείο, κλειστό και ιδρυματοποιημένο αλλά σαν ένας χώρος αφιερωμένος στην αναζήτηση και στη δημιουργία έργων που θα στέλνουν τα βέλη τους στο γίγνεσθαι της διεθνικής πολιτισμικής παραγωγής.
σ. 2
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία σ. 3
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΙΟΛΑΣ - Βιογραφικά στοιχεία
Ιούλιος 2020
Αυτό που σήμερα μοιάζει εξαιρετικά σημαντικό ως κληρονομιά του Αλέξανδρου Ιόλα δεν είναι μόνο τα έργα της συλλογής του, που στο σύνολό τους είναι διεσπαρμένα, αλλά το παράδειγμα της ζωντανής σχέσης του με τους καλλιτέχνες, καθώς και η ίδια η προσωπικότητά του: η ανοιχτή προσωπικότητα ενός ανθρώπου πολύγλωσσου, ενός ανθρώπου που έχει ζήσει "χίλιες και άλλες τόσες ζωές", ενός ανθρώπου που δεν ενδιαφερόταν για οποιουδήποτε είδους όρια και διαχωρισμούς, και ενός ανθρώπου με πάθος για την τέχνη.
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
σ. 4
Οι εικόνες 5, 9-11, 22-26 προέρχονται από το ντοκυμαντέρ Βίλα Ιόλα, Ταξίδι στο χώρο και Χρόνο, Angelis Films Ltd
Ένας περίπατος στη βίλα Ιόλα της δεκαετίας του '80
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
Η βίλα Ιόλα σήμερα - Εσύ τι πήρες;
Ιούλιος 2020 σ. 5
Τη δεκαετία του ’50 αγοράζει 25 στρέμματα στην Αγία Παρασκευή, μαγεμένος από το φυσικό τοπίο που χαρακτήριζε το τότε ακατοίκητο προάστιο της Αθήνας, με σκοπό να δημιουργήσει μια μόνιμη βάση στην χώρα που θεωρούσε πατρίδα του, φέρνοντας κοντά του την οικογένεια, τους φίλους και τους καλλιτέχνες του. Το οικόπεδο που κράτησε για την κατοικία του έχει συνολική έκταση 6,7 στρέμματα και σήμερα καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομικού τετραγώνου στο οποίο βρίσκεται. Έχει πρόσωπο στις οδούς Δημοκρατίας, Χρυσοστόμου Σμύρνης και Ομήρου. Η τελική μορφή της κατοικίας αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα: ισόγειο, όροφο και υπόγειο. Έχει συνολική έκταση 1,750 τ.μ. και διαμορφώθηκε μετά από επτά αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις. Η κύρια είσοδος στο οικόπεδο γινόταν από την οδό Δημοκρατίας. πρόσβαση η οποία παρέμεινε σε όλες τις φάσεις μέχρι και σήμερα. Με τις επεκτάσεις του σπιτιού προστέθηκαν μία είσοδος για αυτοκίνητο και μια ακόμη για πεζούς επί της οδού Χρυσοστόμου Σμύρνης. Τη δεκαετία του ‘70, έχοντας κλείσει τις γκαλερί του μετά το θάνατο του Max Ernst, ο Ιόλας εγκαθίσταται μόνιμα στην Ελλάδα. Μέσα στα επόμενα χρόνια φιλοξενεί πληθώρα καλλιτεχνών ώστε να δημιουργήσουν έργα in situ, με σκοπό τη μετατροπή της κατοικίας σε Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης. Παρόλα αυτά, οι προσπάθειές του δεν καρποφόρησαν, καθώς οι εφημερίδες του κήρυξαν έναν πόλεμο πρωτοφανή. Τελικά, «φεύγει» στις 8 Ιουνίου του 1987 στη Νέα Υόρκη, μόνος και νικημένος από το AIDS. Κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαμάχης που ακολούθησε μεταξύ των νόμιμων κληρονόμων του, η συλλογή του έγινε λεία σε ένα πλιάτσικο άνευ προηγουμένου. Ύστερα, το άδειο πια κουφάρι της κατοικίας βανδαλίστηκε κατά κόρον με αποτέλεσμα σήμερα να στέκει ως ένα σύγχρονο ερείπιο και μνημείο αφιερωμένο στην άνοδο και την παρακμή.
σ. 6
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Ιούνιος 2018
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία Ιούλιος 2020 σ. 7
Δεκέμβριος 2019
σ. 8
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία Ιούλιος 2020 σ. 9
Αναγνώριση Περιοχής - Χάρτης Προσβάσεων
Διπλωματική Εργασία Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας σ. 10
Αρχικά αναλύουμε το υπάρχον κέλυφος σε δύο μέρη: στον κυρίως όγκο, ο οποίος περιλάμβανε τα περίφημα σαλόνια του Ιόλα και κατ’ επέκταση προσδιορίζεται ως χώρος «έκθεσης» και «προβολής», και στην «ζώνη του καθημερινού», η οποία περιλάμβανε την κρεβατοκάμαρά του, την κουζίνα και τα δωμάτια του προσωπικού. Τα δύο μέρη συνδέονταν εγκάρσια με την παρεμβολή της επίσημης τραπεζαρίας. Πρόθεσή μας είναι η διατήρηση των δύο ενοτήτων μέσα από την τοποθέτηση των αντίστοιχων χρήσεων στην κάθε μία. Έτσι, ο κυρίως όγκος μετατρέπεται σε εκθεσιακό χώρο, ενώ στην ζώνη του καθημερινού τοποθετείται το αναψυκτήριο με τους βοηθητικούς του χώρους, καθώς και μία ιδιωτική κουζίνα – καθιστικό για καλλιτέχνες, στον όροφο. Στοχεύοντας στον σαφή διαχωρισμό των δύο ενοτήτων, σαν μία αναφορά στην προσωπικότητα του Ιόλα και
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ Διπλωματική Ετγασία Ιούλιος 2020 σ. 11
πετυχαίνοντας ταυτόχρονα την ενοποίηση του βόρειου και του νότιου κήπου, αφαιρούμε τους τοίχους της επίσημης τραπεζαρίας και ξεγυμνώνουμε το εμβληματικό μαρμάρινο τραπέζι – το μοναδικό έργο Τέχνης που επιβιώνει στη βίλα ως σήμερα. Στη συνέχεια, η «ζώνη του καθημερινού» προεκτείνεται – καθώς πλέον αναφέρεται όχι μόνο σε ένα χρήστη, αλλά σε έξι καλλιτέχνες και στην τοπική κοινότητα. Επομένως, προστίθενται σε προέκταση της «ζώνης του καθημερινού» ένας κτιριακός όγκος με έξι εργαστήρια καλλιτεχνών, ένα κοινόχρηστο workshop, και ένα αναγνωστήριο, που επικοινωνεί με το αναψυκτήριο. Τέλος, ένα ενιαίο στέγαστρο έρχεται να ορίσει τον υπαίθριο χώρο εργασίας μπροστά από τα εργαστήρια και το workshop, κάτω από το οποίο δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες για περιπλάνηση, κοινωνική συνεύρεση και υπαίθρια δημιουργία.
σ. 12 Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 13
σ. 14 Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 15
σ. 16 Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 17
σ. 18
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 19
σ. 20
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 21
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
σ. 22
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
01 01. Η μπροστινή όψη του Μουσείου - οπτική κατά την προσέγγιση του οικοπέδου από την κύρια είσοδο 02. Η οπτική φυγή προς τα spolia όπως τη βλέπει κανείς αφού έχει εισέλθει στο οικόπεδο από την κύρια είσοδο 03. Το κοινόχρησρο workshop στα δεξιά και η αίθουσα με το εμβληματικό τραπέζι στο βάθος 04. Οπτική φυγή παράλληλη με το στέγαστρο, μπροστά από τα εργαστήρια των καλλιτεχνών 05. Τα εργαστήρια των καλιτεχνών - φωτογραφία μακέτας 1:100
02
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
03
03
04 Ιούλιος 2020 σ. 23
05
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
06
σ. 24
07
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
08 09
06. Η θέα από το δώμα της αίθουσας με το τραπέζι το οποίο γίνεται προσβάσιμο μέσα από τον εκθεσιακό χώρο του ορόφου 07. Ο κενός χώρος ανάμεσα στο καφέ και το αναγνωστήριο ο οποίος εξυπηρετεί τη ροή από τον ένα χώρο στον άλλο, ενώ ταυτόχρονα παραλαμβάνει την εγκάρσια κίνηση 08, 09. Απόψεις από ψηλά - φωτογραφίες μακέτας 10. Οπτική από το δώμα του αναψυκτηρίου
10
Ιούλιος 2020 σ. 25
σ. 26
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
IOLAS PROJECT Prospectus - Πλευρά Α
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία Ιούλιος 2020 σ. 27
IOLAS PROJECT Prospectus - Πλευρά Β
σ. 28
Α. Αλεξοπούλου - Ι. Ζέρβας
Διπλωματική Εργασία
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ
Επαναχρηση τησ Βιλασ Ιολα Πυρηνασ Πολιτισμου στην Αγια Παρασκευη
Διπλωματική Ετγασία
Ιούλιος 2020
σ. 29
Α
Ζ