Nagbago na si Erpat ni Andrew Estacio May 2013 (karugtong ng Uyayi ni Nanay)
“…Lagi sa’king sinasabi ni tatay na swerte na ‘pag kumikita ng 300 piso. Pwede nang pambili ng limang balut, kalahating kilo ng kanin, dalawang pakete ng kape, at isang tali ng talbos ng kamote para sa limang kakain ng pananghalian. Ganoon niya tinitignan ang mga maliliit na bagay, may malaki itong naidudulot. Bahala na si Itay sa sukling matitira, baka sa pang-sigarilyo niya…”
Pumipitik, sumisindi at bumubuga-buga ng maliit na apoy. Lighter. Para sa ‘ki’y isang laruan na nakakawiling kalikutin at itapat sa bagay na mabilis magliyab. Sobrang bilis magliyab na sobrang mapanira kapag kina-adikan. Garilyo ba tawag dun? Garilyo raw ang tamang salitang maihahambing sa Adik. Sabi ‘yan ni Jetro, yung kalaro ko at kapitbahay namin sa tapat. Garilyo raw ang laging kinakalikot at pinaglalaruan ng kanyang Erpat na si Otep. Araw-araw hindi mawawala sa kanyang kamay ang mausok na istik na lagi niyang hinihithit at kapag binuga ay bulkang sampung taong nagreserba ng makapal na usok. ‘Yun! ‘Yun din ang pinaglalaruan ng Erpat ko. Hithit, buga, hithit, buga. Paulit-ulit na ginagawa. Para bang nakakaengganyong gawin. Nilapitan ko si Erpat. “Tay, ano po ba ‘yan?” Hithit, buga , hithit buga. “Wala…,”sabay buga. Nalanghap ko ang mapaklang usok na lumunod sa aking ilong at para bang nagpaasim sa aking sikmura. “Garilyo ba tawag diyan?” Nahulog sa pagkakahawak ang istik, tinapakan niya at tsaka hinitsa sa bintana. “Matulog ka’t ala una imedya na, tawag ka na ng Nanay mo.” Lumabas ako ng bakuran para ‘di ako makita ng Nanay. Pinuntahan ko ang pinagtapunan ni Erpat ng sigarilyo. Sa ‘di kalayuan ay naamoy ko ang abo nito at nasipat ang nakayuping istik. Pinulot ko ito mula sa madamong lupa. Habang kinakapkap ko ang lighter sa aking bulsa ay sinisigurado kong walang nakakakita, tanging ang mga langgam lang sa pader. Pitik, sindi . Ayaw pa ring lumiyab. Pitik, sindi. Lumingon ako sa likod, buti wala pa si Erpat. Tumatakbo ang tibok ng puso ko sa kaba. Sinigurado kong nasa loob siya nang marinig kong nag-uusap sila ni Nanay. Ngunit ayaw pa ring lumiyab ng apoy. Sa ikalimang pagkakataon ay umandar na ang lighter. Tulong-tulo ang pawis ko sa leeg. Natatawa kong sinindihan ang tustang nguso ng istik ng garilyo. Bigla akong nakarinig ng yapak ng paa sa aking likuran. Hindi ko naman talaga ito hihithitin bagkus balak ko itong lagyan ng pulbura para pumutok-putok parang sa Pikolo. “Anong ginagawa mo?!,”sigaw ni Erpat. Napanginig ng ‘di oras, bigla kong hinitsa ang istik. Patay.
Nakahiga na kami ni Nanay sa banig. Habang nakakulong ako sa yakap niya, isinara ko ang aking mga mata…unti-unting naglaho ang aking malay at nakatulog… …Nakaamoy ako ng usok…kaamoy ng sunog na abo, mapakla, nakakasikmura. Umaalingasaw ang mabahong amoy. Madilim. Walang tao sa paligid. Hindi ako makagalaw. Pakiramdam ko’y para kang pinaiikut-ikot at lutang sa kawalan. Sa isang kurap ay nakakita ako ng malabong imahe, nakatalikod at may hawak na kung ano. Unti-unti nabuo ang muka ng aking Itay. Sinubukan ko siyang abutin. Miya-miya’y nakarinig ako ng malakas na hiyawan sa aking likuran. Tila may matinding alitan. Malabo ang bawat salita ngunit ramdam ang matinding galit at hinanakit. Lumingon ako sa harapan at biglang tumambad ang makapal