Greet Brokerhof-van der Waa
Jaarringen
Greet Brokerhof-van der Waa
Jaarringen
Greet Brokerhof-van der Waa Jaarringen
ISBN 978-90-79155-07-1 Eerste druk, eerste oplage NUR 728 © Greet Brokerhof-van der Waa © Oase Media b.v., Hoevelaken, 2009
www.oasemedia.nl
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Woord vooraf Kijk naar een omgezaagde boom en je ziet jaarringen. Ieder jaar is de boom gegroeid, was er droogte en kou, waren er donkere en lichte tijden. Sommige jaren waren beter dan andere, maar ieder jaar werd de cirkel weer rondgemaakt. Hoe zou de dwarsdoorsnede van een mensenleven eruitzien? Ervaring groeit met de jaren, zeggen ze. Je leeft van seizoen naar seizoen, en van feest naar feest. De warme zomerzon op je huid, tintelende wangen van de kou, het komt ieder jaar terug. Zoals het ook ieder jaar weer Kerst wordt en weer Pasen. Gebeurtenissen worden herinneringen. Er zijn dagen om terug te kijken en te gedenken. En er zijn momenten om stil te staan bij de toekomst, of aandacht te geven aan wat hier en nu belangrijk is. Deze bundel bestaat uit gevoelens en gedachten bij jaarlijks terugkerende momenten. De poĂŤtische teksten zijn echter breder bruikbaar. Die christelijke feestdag of die internationale dag van de VN zijn maar een kapstok. Verwondering over het leven, vragen naar zin en doel van ons bestaan zijn niet beperkt tot een bepaalde dag of periode. En dat gaat ook op voor verdriet en geluk. De teksten zorgen voor verdieping en troost, maar leiden ook tot bewustwording en actie. Ze zijn gevarieerd, maar de grondtoon is altijd hoopvol. Jaarringen is bedoeld als inspiratiebron. Voor de individuele zinzoeker die zijn of haar gedachten wil voeden. Voor degene die een vergadering of bijeenkomst moet openen. Voor de man of vrouw voor de klas die naar woorden zoekt om iets wezenlijks door te geven. Voor wie betrokken is bij vieringen en inspiratiedagen. En voor iedereen die een ander iets zinvols voor de komende jaren wil meegeven. Greet Brokerhof-van der Waa
Jaarringen De tijd draait door en jij wordt meegenomen. Je cirkelt met de aarde om de zon. Je volgt de loop van maanden en seizoenen en loopt als mens je eigen marathon. De jaren trekken groeven door je leven. Belevenissen komen, dromen gaan. Soms zit het mee en dan weer zit het tegen. Je groeit en hebt ervaring opgedaan. Je leert de wereld gaandeweg goed kennen. Je voelt als mens de warmte en de kou. De sporen vormen ringen diep vanbinnen – herinneringen, vastgezet in jou. En ieder jaar bereik je weer het startpunt. Dan sta je even stil waar je begon. Maar niet te lang – het leven gaat weer verder, en jij draait weer je rondje om de zon.
Verjaardag
5
Voorstellingsvermogen Mensen hebben het vermogen om in een knop een bloem te zien en in een rups een vlinder. Ze kunnen v贸贸r zich zien wat nog niet zichtbaar is: dat een klein zaadje uit kan groeien tot een boom en dat het lelijke eendje ooit een zwaan zal worden. Het is mensen gegeven om in een lichtpuntje het begin te zien van een positieve ontwikkeling. Om zich op te trekken aan een belofte die nog uit moet komen. Om een droom te scheppen die hen uittilt boven de harde werkelijkheid. Mensen hebben het vermogen om te geloven in een God, ongrijpbaar als de wind en toch een bron van hoop. Om moed te putten uit die eeuwenoude droom van een nieuwe aarde. Om daarop vooruit te lopen in het vertrouwen dat het wat worden kan.
6
advent
Ondanks alles Laten we geloven in dat ene kasteel dat geen lucht blijkt, ook al is de rest allang doorgeprikt. In dat ene ideaal dat verwezenlijkt wordt, ook al zijn miljoenen andere als een zeepbel uit elkaar gespat. Laten we geloven in die ene draad die sterk is en niet breekt, ook al hebben alle andere het begeven. In die ene speld in de hooiberg die gevonden wordt, ook al is de rest nooit boven water gekomen. Laten we geloven in die ene mens waarop je kunt bouwen, ook al zijn zoveel anderen van hun voetstuk gevallen. In die ene belofte die overeind blijft, ook al zijn er duizend gesneuveld. Laten we geloven in die ene God die mensen draagt en vasthoudt, ook al zijn talloze heilige huisjes in de loop van de tijd bezweken. In die ene droom van zijn koninkrijk, ook al bleken zoveel dromen bedrog.
advent
7
Goed nieuws bij Jesaja 9:1-3; 11:4-8; 61:1, Lucas 4:18, Openbaring 21:3-4
Goed nieuws voor mensen in het donker, want op een dag wordt alles licht. Wat hen terneer drukt wordt gebroken. Er komt een lach op hun gezicht. Goed nieuws voor wie de klappen krijgen, voor mensen, kwetsbaar, arm en bang. Er komt een tijd van recht en vrede. Dan speelt een kind zelfs met een slang. Goed nieuws voor wie naar vrijheid snakken, voor wie bekneld zijn en gekooid. Ze zullen weer de ruimte krijgen, zodat hun leven zich ontplooit. Goed nieuws voor hen die moeten huilen. Er komt een einde aan de pijn. Want eens zal God hun tranen drogen en hij zal altijd bij hen zijn. Goed nieuws voor hen die willen leven. Eens jaagt de dood geen schrik meer aan. Er zal een nieuwe aarde komen. De dood is weg uit ons bestaan.
8
advent
Doe-het-zelf-pakket Hij klopte telkens aan bij God. Die zou hem alles geven. Hij bad om zon en beterschap en vreugde in het leven. Hij vroeg om vrienden en om werk waar hij plezier in had, om vrede en een groter huis, het liefst met bubbelbad. Hij klopte aan, maar hij ving bot. Het werd hem niet gegeven. Hij kreeg geen nieuwe vrienden, beter werk of leuker leven. De vrede was nog heel ver weg, net als het bubbelbad. Hij hield maar op. Het was of God de deur gesloten had. Tot iemand zei: Wat dacht je dan? Wat had je dan verwacht? God is geen sinterklaas of zo: hij geeft je moed en kracht. Hij geeft je visie en geduld, een droom, een visioen, iets als een doe-het-zelf-pakket. Maar jij‌ jij moet het doen!
5 december | Sinterklaas
9
Ander liedje Hoor, ‘daar wordt aan de deur geklopt…’ Alweer hetzelfde liedje! Wie zal dat zijn? Misschien de Sint? Misschien een enkel Pietje? Wat brengt hij ons? Een mooi cadeau? Misschien wat marsepein? Doe open, snel! We zijn benieuwd! Wat zal het dit keer zijn? Er staat een vreemde voor de deur Hij staat met lege handen. Een gekke taal, een zwarte huid en hagelwitte tanden. Hij wil asiel. Houd dicht die deur! Een zielenpiet! Laat staan! ‘t Is steeds hetzelfde liedje, zeg! Ze kloppen telkens aan. Maar als we nu eens opendoen, op eigen risico… Dan krijgen we als land misschien een aardig mens cadeau!
10
5 december | Sinterklaas
Adam, waar ben je? Adam, waar ben je? Waar ben je mee bezig? Waarom kruip je weg? Heb je iets te verbergen? Waarom durf je je niet bloot te geven? Mag ik niet weten wat je doet? Schaam je je voor je plannen? Adam, kom tevoorschijn! Moet je zien hoe de wereld eruitziet! Massagraven, vluchtelingenkampen. Huizen in puin, gezinnen uit elkaar. Wat zeg je? Is dat zover weg? Heb je daar geen zicht op? Dat komt omdat je je verstopt achter die bomen. Daardoor zie je het bos niet meer. Adam, doe die oogkleppen af! Je moet even door de zure appel heen bijten. Dan zul je inzien dat het leven niet zo paradijselijk is als je in je onschuld had gehoopt. Jongeren die gepest worden. Pillen en drank die levens verzieken. Een samenleving vol geweld. Adam, waar ben je mee bezig? Wegkruipen helpt niet. Je kunt je niet onttrekken aan je verantwoordelijkheid. Met al je kennis moet je er toch iets beters van kunnen maken? Adam, wat ga je doen? 10 december | Internationale dag van de rechten van de mens
11
Wereldwijd verlangen Overal op de wereld hunkeren mensen naar een beetje liefde en warmte, want niet iedereen wordt geboren in een warm en geborgen nest. Ze verlangen naar een medemens met een beetje belangstelling. Naar een schouder om op uit te huilen, naar een arm om hen heen, naar een vriendelijk woord, dat de kilheid verdrijft en het levensvuur aanwakkert. Overal op de wereld hunkeren mensen naar een menswaardig bestaan, want niet iedereen zit er warmpjes bij met een dak boven zijn hoofd en genoeg om van te leven. Ze verlangen naar een medemens die verder kijkt dan eigen huis en haard, die hart heeft voor wie tekortkomt en wil delen van zijn overvloed. Naar een mens die anderen niet in de kou laat staan.
12
10 december | Internationale dag van de rechten van de mens
Kerstnacht De hemel raakt de aarde aan en even wordt het licht. De nacht verdwijnt, een droom verschijnt – een hemels vergezicht. Een engel geeft er woorden aan, spreekt van een Kind dat redt. Dat zet de toon: er wordt een lied van vrede ingezet. Dan trekt het wolkendek weer dicht, het hemels koor verstomt. Geen engel meer, maar wel een Kind als teken van wat komt. Het teken van een nieuw begin, een weg die uitzicht biedt. Een uitweg uit de duisternis van wanhoop en verdriet. Waar mensen uitzien naar dat Kind en omzien naar elkaar, daar wordt de vrede af en toe een heel klein beetje waar. Daar kan een mens een engel zijn, een brenger van wat licht. De hemel raakt ons even aan – de droom krijgt een gezicht.
24 december | Kerstnacht
13
Kerstmuziek Te zingen over licht, is dat niet overdreven? Dat klopt niet met het leven. Dat is te mooi, te lief. Wie over licht wil spreken, heeft niet goed rondgekeken of is gewoon na誰ef. Want haat is overal. Geweld lijkt aan het groeien en is niet uit te roeien. Een kruitdamp smoort het licht. Een grauwe wolk van zorgen bedekt de dag van morgen. De hemel zit potdicht. Het is een soort verzet om toch van licht te dromen, het licht dat eens zal komen, al zie je het nog niet. Wie toch op licht durft hopen, die houdt de toekomst open en vangt haar in een lied.
14
Kerstmis
Even wat beschutting Je zoekt naar warmte en naar licht, en vindt dat in een stal. Wat is er mooier dan een Kind dat vrede brengen zal? En even schuil je voor de kou, de ruzie en de pijn. Daar in die stal vergeet je weer hoe hard de mensen zijn. Een oud verhaal, een nieuw begin. Een woord van troost en hoop. Een tegengif voor het venijn dat langzaam in je sloop. En even is de wereld goed: je ziet hoe het kan zijn. Veranderingen vragen tijd en elk begin is klein. Daar in die stal hervind je kracht. Zo kun je verder door de nacht...
Kerstmis
15
Trefwoordenregister aarde...............................................................................29, 31, 34, 48, 49, 54, 59, 86, 92 actie........................................................................................................................ 33, 54, 56, 57 afwachten.................................................................................................................. 47, 48, 65 anders zijn................................................................................................................. 27, 73, 89 angst....................................................................................................................................... 39, 90 armoede......................................................................................................................................78 asiel.................................................................................................................................................10 begin...............................................................................................................15, 38, 47, 67, 74 begrip.................................................................................................................................... 58, 91 belofte......................................................................................................................................6, 24 betere wereld.........................................................................6, 8, 33, 38, 56, 57, 60, 93 bezieling.............................................................................................................................. 56, 57 bidden..............................................................................................................................9, 33, 35 blij.....................................................................................................................................................67 cadeau................................................................................................................... 10, 20, 49, 67 dankbaarheid..........................................................................................................................86 delen...................................................................................................................................... 12, 79 dood................................................................... 8, 23, 29, 41, 42, 43, 44, 71, 74, 84, 85 doorgaan............................................................................................................................ 43, 78 dromen........................................................7, 14, 18, 24, 26, 33, 54, 60, 65, 6, 72, 93 dwaas.............................................................................................................................................21 engel...............................................................................................................................................13 fout(en).........................................................................................................21, 29, 18, 27, 80 geborgenheid................................................................................................................. 15, 22 Geest van God........................................................................................................ 57, 58, 92 gelijk zijn.....................................................................................................................................88 geloven...............................................................................6, 7, 17, 24, 26, 30, 66, 85, 86 geluk(kig)....................................................................................................16, 63, 93, 66, 86 genieten......................................................................................................................................62 gerechtigheid.....................................................................................................................8, 92 geweld...................................................................................................11, 14, 71, 74, 76, 90 God ervaren...................................................................................................... 55, 57, 69, 72 godsbeeld.................................................................................................................. 17, 25, 48 grenzen........................................................................................................................ 24, 30, 51 groeien........................................................................................5, 6, 35, 46, 60, 68, 80, 86 haat..................................................................................................................14, 29, 30, 71, 74 helpen................................................................................................................................... 19, 37 96
index
hemel(s)................................................................................................13, 27, 31, 54, 55, 64 herinnering(en)......................................................................................50, 71, 84, 85, 18 honger..........................................................................................................................................79 hoop.........................................................................6, 7, 8, 15, 35, 42, 44, 56, 71, 72, 93 houvast................................................................................................................ 30, 81, 82, 90 kansen........................................................................................................................... 65, 67, 77 kennis............................................................................................................................ 11, 30, 87 koninkrijk van God........................................................................................................7, 47 kracht................................................. 9, 15, 24, 25, 31, 33, 34, 55, 57, 58, 63, 69, 86 kwetsbaar........................................................................................................................... 35, 47 leven...................................................................................................8, 23, 36, 42, 44, 85, 93 levensweg......................................................................5, 19, 43, 44, 45, 61, 63, 65, 80 licht..............................................................................8, 13, 14, 15, 23, 31, 42, 45, 80, 91 liefde........................................................................................................12, 16, 27, 28, 47, 58 mens-zijn.....................................................................................................11, 30, 31, 87, 89 milieu..................................................................................................................................... 53, 59 moed......................................................................................................................... 9, 19, 32, 57 moeder.........................................................................................................................................52 onrecht............................................................................................................................8, 29, 58 openstaan.......................................................................................................................... 58, 70 opstaan................................................................................................................................ 44, 56 paradijs.......................................................................................................................... 11 54, 59 pijn....................................................................................................................22, 29, 30, 37, 71 respect.................................................................................................................. 16, 26, 70, 73 rust........................................................................................................................................... 62, 77 samen(leven)...........................................................................19, 34, 57, 69, 73, 83 , 88 scheiding....................................................................................................................................29 Schepper..............................................................................25, 26, 49, 66, 67, 68, 87, 89 schepping..................................................................................................................................59 schijn...................................................................................................................................... 21, 23 school.................................................................................................................................... 68, 69 schuld.................................................................................................................................... 53, 74 slagen/geslaagd............................................................................................................ 61, 68 solidariteit...........................................................................12, 16, 34, 37, 58, 69, 79, 90 sterk................................................................................................................................ 76, 81, 82 storm...................................................................................................................................... 22, 81 teleurstelling...................................................................................................... 9, 29, 35, 40 tevreden......................................................................................................................................77 tijd.......................................................................................................................................................5
Waar vind ik een meditatieve tekst voor de Kerst? Hoe open ik het schooljaar of die vergadering? Hoe kom ik aan een passend gedicht voor de viering? Waar vind ik eigentijdse woorden van troost? Waar vind ik teksten die mijn persoonlijke inspiratie voeden? De bundel Jaarringen biedt een antwoord op deze vragen. Het is een rijke bron met een gevarieerd aanbod aan teksten en gedichten voor alle momenten in het jaar. Voor die ene dag of periode die er speciaal bij staat. Maar ook voor al die andere momenten waarop je zoekt naar iets wat je raakt of naar iets wat anderen aan het denken kan zetten. Het trefwoordenregister achterin het boek wijst je in dat geval de weg. Greet Brokerhof-van der Waa (1953) heeft theologie gestudeerd in Leiden en heeft diverse bundels met gebeden en andere poëtische teksten gepubliceerd, zoals Zeg het maar gewoon en Stroom van hoop, 25 psalmen van nu. Ooit was ze initiatiefnemer van de Zoutkorrel en nu is ze een van de enthousiaste krachten achter Oase Magazine, het nieuwe tijdschrift voor dagopeningen in het voortgezet onderwijs. Kenmerk van haar schrijfstijl is: nabijheid en eigentijdsheid. Zelf zegt ze: ‘Je kunt je in mijn werk niet verschuilen achter moeilijke woorden of traditionele taal. Jongeren prikken daar gelijk doorheen.’ Deze bundel toont aan dat je niet per se jong hoeft te zijn om deze stijl te waarderen.
Oase Media ISBN 978 90 79155 07 1 www.oasemedia.nl
9 789079 155071