Van Buiten naar Binnen de Maatschappij Het Mentale Gezondheidsysteem in Transitie
1
Inhoud 4.
Huidige Systeem
6.
Nieuwe Systeem
8.
Transitie
10. Oplossing testen 11. Impact 12. Bronnenlijst
2
Inleiding Onze maatschappij bevindt zich op een lastig punt in de geschiedenis van mentale gezondheid. Van eenzaamheid tot depressie, veel mensen leiden aan een mentale ziekte/ gemoedstand. We leven in een kapitalistische samenleving, waar welvaart i.p.v. welzijn op nummer een staat. Langzaam maar zeker ontstaat er een verschuiving, we willen een zachtere wereld worden, een wereld die draait om geluk, niet een wereld die draait om geld. Hoe gaan we hier mee om? Kan het mentale gezondheid systeem de druk wel aan? Of is het landschap zo veranderd dat het systeem mee moet transformeren? In dit document wordt het mentale zorg systeem onderzocht, om te kijken welke schakels in het systeem onderbreken, waardoor zoveel mensen last hebben van mentale klachten. Deze inzichten worden omgezet tot een nieuw systeem. Een transitie die 25-50 jaar duurt, om zo een systeem en mentaliteitsverandering in stand te brengen. Een mentaal zorgsysteem dat niet draait om welvaart, maar om welzijn.
Student: Anne Meesters 344889@student.fontys.nl Docent: Rudy Belkom r.vanbelkom@fontys.nl
3
Huidige Systeem
Â
 �
Â?
Â
Â?
 �
Â
Â? Â? Â?
4
Het landschap: Vergrijzing De verwachting is dat in 2040 is iets meer dan een kwart van de bevolking 65+ zal zijn. (NPO, z.d.) Dit brengt uitdagingen met zich mee. Ouderen hebben vaak meer zorg nodig dan jonge mensen, omdat hun lichamen kwetsbaarder zijn. Ouderen werken vaak niet en betalen daarom geen belasting. Ouderen krijgen een pensioen en ontvangen daarom belastinggeld. Kortom, ouderen zijn duur voor de staat. Daarnaast hebben ouderen vaak last van eenzaamheid (dit is niet de enige groep die hier aan lijdt). Omdat 65-plussers vaak niet meer werken en op een zekere leeftijd minder zelfstandig en mobiel worden, is het gevolg hiervan dat deze mensen, langzaam maar zeker, buiten de maatschappij komen staan. Bevolkingsgroei De bevolking neemt toe. Nederland wordt steeds dichter bevolkt, en deze trend zal zich volgens voorspellingen nog wel even doorzetten. Het HR-Kiosk verwacht dat in 2060 Nederland 18,1 miljoen inwoners telt. (HR-Kiosk, 2019). Ook hierdoor zullen de kosten voor de maatschappij groeien. Nederlandse steden groeien het hardst, mensen hebben steeds meer de behoefte in een stad te wonen. Veel mensen op een klein stuk grond brengt zijn uitdagingen met zich mee. Het creëren van sociale cohesie is lastiger naarmate het aantal mensen (en meningen) toeneemt. Daarnaast is uit onderzoek is gebleken dat mensen in stedelijke gebieden 38% meer last heeft van psychische klachten dan mensen op het platteland. (Isgeschiedenis, 2017) Prestatiedruk Druk zijn, is het nieuwe statussymbool. Leven in deze tijden valt niet mee en vraagt dan ook veel van onze mentale staat. We willen gelukkig zijn in een wereld die draait om succes. We zijn gemiddeld een dubbele werkweek bereikbaar voor onze baas door de technologische communicatiemiddelen. Kortom, we staan altijd aan. Dit heeft gevolgen op onze mentale staat. (Pfauth, 2017)
Rigemes: Genereren Huisartsen en de GGZ zorgen dat er een ingang is om gebruik te maken van het systeem. De huisarts gaat in gesprek als het metaal niet goed gaat en mocht het nodig zijn een verwijsbrief uitschrijven voor professionele hulp. De GGZ heeft een online toets om te kijken hoe het gaat of kan een intakegesprek bieden om te peilen of mentale ondersteuning noodzakelijk is. (GGZ Ingeest, 2018) Faciliteren De GGZ speelt vooral een belangrijke rol in het faciliteren van het systeem. Voor alle mentale klachten heeft GGZ haar specialisten en afdelingen. Naast GGZ bieden zelfstandige (of collectieve) psychologen en psygitaters ook mentale ondersteuning/ zorg. Daarnaast moeten we de maatschappelijk medewerker niet vergeten. Deze groep is groter dan misschien gedacht wordt. De thuishulp of schoonmaakster die elke keer als ze bij een cliënt thuis komen een kopje koffie drinken, dragen zeker ook bij aan de mentale staat van mensen. (Sociaal Werk Nederland, z.d.). sociaal werker is een verzamelbegrip, deze groep reikt van buurtvrijwilligers tot schuldhulpverleners tot jongerenwerkers. Een belangrijke schakel in het systeem die we niet moeten vergeten. Controleren De IJG, Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, controleert of de zorg wel voldoet aan de eisen. (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2017) Consumeren Maar liefst 1 op de 7 Nederlanders heeft last van burn-out klachten (Pfauth, 2017), 1 op de 5 Nederlanders heeft ooit een depressie meegemaakt (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2018) en 1 op de 3 Nederlanders ervaart een gevoel van eenzaamheid ((Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2018b). Hierom is het dan ook niet gek dat het even duurt voordat je bij de GGZ terecht kunt. Wachtrijen zijn de lang volgens het kabinet. De regel is dat een hulpvragen max 4 weken mag wachten op een intake gesprek, op het moment duurt dit soms wel 13 weken. Dit komt door de hoge vraag aan mentale ondersteuning. (De Zeeuw, 2018)
5
Niches: Vluchtelingen bieden mentale ondersteuning aan vluchtelingen Wie kan je beter ondersteunen dan iemand die het zelf heeft meegemaakt? Deze gedachte is in Duitsland in de praktijk gebracht. Door vluchtelingen mentale ondersteuning van vluchtelingen die eerder in dat land zijn aangekomen. (Haines, 2018) Carebnb ‘Carebnb’s is een dienst die mensen uit dezelfde leefomgeving koppelt. Iemand met de behoefte voor tijdelijke lichte ondersteuning gaat voor een korte periode wonen bij mensen die graag een handje willen helpen. Zo woont er tijdelijk iemand in je huis, dit brengt gezelligheid en voldoening. En kan iemand die tijdelijke zorg nodig heeft, onderdeel blijven van de maatschappij. deze wordt nu niet weggestopt in een tehuis of ziekenhuis. (Carebnb, z.d.) Trapkes sprudel Een leegstaande kerk is omgetovert tot buurthuis 2.0. Mensen uit de wijk hebben de handen ineen geslagen om de kerk om te toveren tot een buurthuis dat voldoet aan de eisen. (Beleefsprundel, z.d.) Conclusie: Het systeem loopt vast omdat er erg veel mensen zijn met mentale klachten. De hulpverlening is niet verkeerd, alleen mist er een schakel: preventie. Hoe kunnen we het systeem zo veranderen dat mentale gezondheid en welzijn een collectief probleem is dat we als maatschappij willen oplossen? Mentale gezondheid zorg moet weer in de maatschappij, in plaats van erbuiten. Hoe ziet dat nieuwe systeem eruit?
Nieuwe Systeem
Â?
Â
Â
Â?
Â? Â? Â?
6
Het systeem is niet slecht, alleen mist er een belangrijk onderdeel dat zich inzet voor preventie van mentale klachten. Met als doel, een sterke sociale fundering te creĂŤren. Door het landschap wat is veranderd is het steeds lastiger dit te doen. We wonen met veel mensen op kleine stukken grond, zijn vaak bezig met onze online sociale dementie en sluiten ons minder aan bij gemeenschappen zoals een kerk of bond. Het gevolg hiervan is dus dat onze sociale fundamenten afnemen. We voelen ons minder verbonden met de mensen om ons heen. Mensen zijn kuddedieren, we hebben andere mensen nodig om ons gelukkig te voelen. Hierom is eenzaamheid ook zo’n nare gemoedstand. Maar een samenleving doe je niet alleen, het woord zegt het al ‘samen’ en ‘leven’. Willen we dus een gezonde en gelukkig samenleving zijn moeten we weer gaan bouwen aan sociale funderingen.
Nieuw Rigemes: Generen GGZ Huisarts Buurtbewoners Buurtbewoners moeten weer naar elkaar omgaan kijken. Als het slecht gaat met iemand uit de wijk kunnen zij deze ondersteunen of doorverwijze naar proffesionle hulp. Politiek De plaatselijke politiek moet letterlijke en figuurlijke ruimte geven aan gemeenschappen. om zo weer sociale funderingen te creĂŤren.
Verhuiding nu:
Faciliteren GGZ* Psychologen en psychiaters* Maatschappelijk hulpverleners* *hulpverleners moeten meer de wijken/ straten in duiken, om zo in de maatschappij te kijken, te handelen en te helpen. Gemeenschappen In een gemeenschap heb je lol met elkaar. Maar kun je ook je kennis en kunde delen. Een goed gesprek met een buurtbewoner die toevallig kennis heeft van mentale gezondheid, een ervaringsexpert of gewoon een fijn mens om mee te praten kan wonderen doen. Controleren IJG Consumeren Sterke sociale fundering door communities Ruimte voor rust en verdriet Minder behoefte aan professionele hulp Verhouding toekomst:
We moeten weer verbonden zijn met de medemens en elkaar helpen en naar elkaar luisteren waar kan. Dit doen kost tijd, het doel is ‘community hulp’ gaan uitbreiden en verbeteren zodat professionele hulp verkleint kan worden en zo de kosten worden terugverdiend. Maar het belangrijk; een gezonde en gelukkige samenleving creĂŤren. Maar ook de leefomgeving moet anders worden ingericht. Deze heeft veel impact op ons gedrag en welzijn. Er moet meer ruimte komen voor rust en ontspanning. En bedrijven en scholen mogen ook niet stil staan. Zij moeten zich bewust worden van de prestatiedruk en de problematiek die hiermee gepaard gaat.
7
Ook leven we nu in een prestatiemaatschappij die wat uitdagingen met zich mee brengt. Als we meer naar elkaar gaan luisteren en ruimte geven aan rust en verdriet, kunnen we de mentale gezondheid van het collectief verbeteren.
Kortom het is een transitie van mentale zorg buiten naar binnen de maatschappij, het wordt een probleem van ons allemaal. Om dit te bereiken moet er een mindshift ontstaan: van welvaart naar welzijn!
Mentale gezondheid gaat over welzijn, welzijn gaat over mensen.
Transitie Middelen
Parken
gemeentens overtuigen
Buurtcollectieven Buurthuis Pilots
Mijlpalen 10% meer natuur in openbare ruimte
Campagnes
communities fassiliteren en ruimte geven
Bomen
Aannemers
Ruimte voor rust
Planten
Community 40% meer hulp met 7,5% 30% meer natuur in natuur in gegroeit openbare openbare ruimte ruimte 15% van de 30% van de bevolking is 500 nieuwe Mentale zorgbevolking is aangesloten buurthuizen proffesionols aangesloten bij een met 10% gedaalt bij een in Nederland community community
20% meer natuur in openbare ruimte 250 nieuwe buurthuizen in Nederland
Doelen
Nu
Tijdlijn
7 b in
50% mee natuur in openbare ruimte 10
20 8
Plekken om te ontmoeten Goede online onderstukking voor communities
Community hulp met 25% gegroeit
750 nieuwe buurthuizen n Nederland
Fijne wijken om buiten te zijn
60% van de bevolking is aangesloten bij een community
Mentale zorgproffesionols met 20% gedaalt
er n e
75% van de bevolking is aangesloten bij een community
1000 nieuwe buurthuizen in Nederland
30
Community hulp met 32,5% gegroeit
40 9
90% van de bevolking is aangesloten bij een community
lekker in je vel zitten is het nieu levensdoel 50
Test
Buurthuis 2.0 Eten Spelen Sociale werkplek Ontmoeten Tuinieren Gezellig Spelletjes Lezen Kennis Mentaal samen Verbinding Skills
Het concept om het nieuwe systeem te testen in het buurthuis 2.0. Dit buurthuis heeft verschillende functies. Niet alleen om te bezoeken maar ook om te werken, vrijwillig en voor een inkomen. Het buurthuis is het hart van de gemeenschap. Hier komen mensen samen om eten, spelletjes te doen, te lezen (en er is ook wifi). Een multifunctionele ruimte midden in de wijk. Door op een aantal plekken in Nederland deze buurthuizen te testen en te kijken wat de effecten zijn op de wijk, kan gekeken worden of het nieuwe systeem kansrijk is of niet. Er wordt een fysieke ruimte geboden om verbinding te creĂŤren, en nu kan er gekeken worden of dat ook echt gebeurt. Zal er meer sociale cohesie en mentale vitaliteit in de wijk waar deze buurthuizen staan tot stand komen? Voor en door de wijk Er is een restaurant aanwezig en een tuintje waar het restaurant haar ingrediĂŤnten vandaan haalt. In het restaurant en in de tuinen werken mensen uit de wijk. Ook zijn er kleine praat ruimtes aanwezig waar je even je hart kan luchten bij een wijze oude vrouw of een bij iemand die hetzelfde mee gaat.
10
In de ruimte is ook plek om kennis en skills te delen. Als er iemand in de wijk woont die graag breit, vist of schillert kan hij of zij haar skill delen in het buurthuis. Ook is er een ouderwets prikbord aanwezig, waar mensen spullen kunnen verhuren en kopen, maar waar ook ruimte is voor een oproep naar een geschikte oppas. Zo blijft de kennis in de wijk en wordt het verspreid over haar buurtgenoten. Het buurthuis is flexibel ingericht zodat de wijkgenoten samen de bestemming van het buurthuis vast te stellen. Ook moeten de politieke regels een beetje rekbaar zijn. Dat een gepensioneerde oma daar mag voorlezen aan de kinderen van de straat zonder dat ze daar een vergunning of studie papiertje voor nodig heeft. Hulp in de wijk Op flexibele tijden is er mentale zorg professional aanwezig is, waar je altijd een afspraak kunt maken om te delen waar je mee zit. Zo is ook de professionele zorg meer onderdeel van de wijk.
Impact
Uit het onderzoek is gebleken dat er nog een lange weg is te gaan m.b.t. mentale gezondheid. De problematieken zijn overal in de maatschappij terug te vinden, er moet dus iets veranderen. Met de systeemverandering wordt mentale gezondheid meer onderdeel van het hele leven. Er moet dus veel veranderen. De uiteindelijke meerwaarde is groot, maar wel alleen als je een gelukkige samenleving op nummer ĂŠĂŠn zet. Als we de mentaliteit verschuiven van welvaart naar welzijn, is Nederland een prachtig land om te gebruiken als proeftuin voor een gelukkig land. Een land dat verbonden met elkaar leeft. Waar de cijfers op grote mentale ziektes zoals, depressie, eenzaamheid en burn-out laag zijn. Omdat we met zijn alle hebben besloten dat we dit het belangrijkst vinden. Alleen kunnen wij dit alleen doen als het systeem mee veranderd. Dus deze systeemverandering zou het collectief welzijn kunnen verbeteren. Omdat we meer bezig zijn met elkaar, dan met ons eigen succes. Mensen zijn kuddedieren, we hebben behoefte aan contact. Alleen leent onze leefomgeving zich niet altijd voor. En dit gaan we aanpakken door deze systeemverandering, omdat de mentale gezondheid een collectief probleem is dat plaatsvindt in de maatschappij i.p.v. daarbuiten. jk.
11
Bronnen
Beleefsprundel. (z.d.). Verbouwing kerk Sprundel. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van http://www.beleefsprundel.nl Carebnb. (z.d.). Wat is carebnb? - carebnb. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://carebnb.nu/het-concept/ De Zeeuw, H. (2018, 11 april). Kabinet wil snel einde aan lange wachttijden ggz. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.nrc.nl/nieuws/2018/04/11/ kabinet-wil-snel-einde-aan-lange-wachttijden-ggz-a1598953 GGZ Ingeest. (2018). 1. Waar moet ik beginnen? Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.ggzingeest.nl/hoe-krijg-ik-hulp/waar-moet-ik-beginnen Haines, G. (2018, 13 september). Who can be great mental health counsellors for refugees? Refugees - Positive News. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.positive.news/society/refugees-become-mental-health-counsellors-for-peers/ HR-Kiosk. (2019, 7 januari). Bevolkingsgroei | HR-kiosk.nl. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.hr-kiosk.nl/hoofdstuk/veranderingen/bevolkingsgroei-1 Isgeschiedenis. (2017, 15 september). Verstedelijking zorgt voor vooruitgang ĂŠn voor problemen. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://isgeschiedenis. nl/nieuws/verstedelijking-zorgt-voor-vooruitgang-en-voor-problemen
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2017, 26 juni). Melden binnen de ggz. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.igj.nl/zorgsectoren/geestelijke-gezondheidszorg/melden-binnen-de-ggz Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2018a, 4 januari). Depressie in cijfers. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.omgaanmetdepressie.nl/over-depressie/depressie-in-cijfers Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2018b). EĂŠn tegen eenzaamheid (Raport over het probleem eenzaamheid). Geraadpleegd van https://www. google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwju95KGv4jgAhXCfFAKHfzUCaYQFjAAegQIABAC&url=https%3A%2F%2Fzoek. officielebekendmakingen.nl%2Fblg-836237.pdf&usg=AOvVaw2_CA7WKf2NN_ iR1m6HmoDq NPO. (z.d.). Is de vergrijzing een probleem? | NPO Focus. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://npofocus.nl/artikel/7520/is-de-vergrijzing-een-probleem Pfauth, E. (2017, 1 januari). Prestatiemaatschappij - Gelukkig zijn in een wereld die draait om succes. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://decorrespondent.nl/10001/prestatiemaatschappij-gelukkig-zijn-in-een-wereld-diedraait-om-succes/281958193-65a74463 Sociaal Werk Nederland. (z.d.). Sociaal Werk Nederland - Samen tegen eenzaamheid. Geraadpleegd op 25 januari 2019, van https://www.samentegeneenzaamheid.nl/netwerk/sociaal-werk-nederland
12