# nieuwsbericht 1
maart 2022 jaargang 21
Beste Vriend(in) van de vereniging, We starten 2022 gelijk met een nieuwsbriefspecial: deze keer staat reuktraining centraal. We weten al enige jaren dat reuktraining kan helpen bij het herstel van de reuk na een griep, verkoudheid of het coronavirus. En dat zelfs bij reukverlies door hoofdletsel het de moeite waard is om te starten met reuktraining. Het is een laagdrempelig zelfhulpmiddel waarbij het motto is: baat het niet dan schaadt het niet. Onze reukzin wordt ook wel de Assepoester onder de zintuigen genoemd, een onderschat zintuig. En helaas wordt over de impact van een reukstoornis nog steeds soms lacherig gedaan. Dat laatste zien we eigenlijk nog steeds rondom reuktraining en daar moet verandering in komen! Want reuktraining is empowerment voor mensen die te maken krijgen met een reukstoornis. Je kunt zelf aan de slag om te werken aan herstel. Dus promoten we reuktraining volop! Dit hebben we onder andere gedaan met een
webinar in samenwerking met KNO-arts Dr. Wilbert Boek. En samen met de KNO-Winkel – met wie we een hele fijne samenwerking hebben – gaan we huisartsen in Nederland informatie geven over reuktraining. Ook zijn we uitgenodigd om een workshop over reuktraining te geven op de jaarvergadering van de Nederlandse Vereniging van Vrouwelijke Artsen. En dit allemaal natuurlijk omdat we willen dat zoveel mogelijk mensen hun reuk weer terugkrijgen! Veel leesplezier! Kirsten Jaarsma _ voorzitter
SPECIAL
g n i n i a r reukt
2
SAVE THE DATES!
2
WEBINAR MET KNO-ARTS WILBERT BOEK
3
ANOSMIA AWARENESS DAY 2022
4
VEEL GESTELDE VRAGEN OVER REUKTRAINING
6
SUCCESVERHAAL: JAN VAN DER MEER
7
UIT ETEN MET FERRY – DA GABRIELE
9
INTERVIEW MET DR. THOMAS HUMMEL
Inhoud
Tekst en tekstredactie: Annelieke Heppenhuis Vormgeving: André van Dijk
de nieuwe anosmievereniging
NIEUWS
Save the dates! Voor het komende jaar staan er weer een aantal mooie plannen op het programma. Zet de volgende data alvast in de agenda, uiteraard volgt er nog een officiële uitnodiging. Er staan nog meer activiteiten op de planning, maar hierover hebben we nu nog te weinig informatie. Uiteraard brengen we jullie op tijd op de hoogte.
Algemene Ledenvergadering Maart/april - Datum volgt zo snel mogelijk.
Nieuwe Vriendendag
2 april – Een dag waarop alle nieuwe leden samenkomen en kennismaken met het bestuur. De uitnodigingen worden verzonden.
Vriendendag
8 oktober – Onze jaarlijkse Vriendendag! Informatie over het programma volgt later.
Webinar met KNO-arts Wilbert Boek Op 2 februari organiseerden we weer een webinar met KNO-arts Wilbert Boek. Het thema van de webinar was dit keer Reuktraining. We bespraken de veel gestelde vragen over reuktraining en er was ruimte om extra vragen te stellen. De webinar was weer een groot succes! We hebben veel positieve reacties gekregen en de webinar is inmiddels ook al meer dan 400 keer teruggekeken. Kijk de webinar hier terug Ook enthousiast over de webinars? Laat ons weten over welk onderwerp jij volgende keer een webinar wil zien!
2
NIEUWS
Anosmia Awareness Day 2022 Op 27 februari was het weer Anosmia Awareness Day! Uiteraard hebben we op deze dag weer aandacht gevraagd voor de impact van het hebben van een reukstoornis. Ook dit jaar pakten we uit op social media en kregen we veel reacties. De hashtag #ikruikookniets werd weer veelvuldig gebruikt en ook de media besteedde er veel aandacht aan. Zo werd onze voorzitter Kirsten Jaarsma op de radio door Omroep Zeeland live geïnterviewd over haar reukstoornis, en vertelde secretaris Saskia Groesen aan de Margriet hoe het is om aangeboren anosmie te hebben.
Omroep Zeeland
Margriet
3
g n i n i a r t k u e r
Reuktraining: veelgestelde Wat is reuktraining? Met reuktraining train je de hersenen om geuren weer waar te nemen en te herkennen. Dit doe je door middel van oefenen: je ruikt twee keer per dag, 20 seconden lang, aan verschillende geurflesjes. We noemen het ook wel ‘fysiotherapie voor de neus’. behandeling en onderzoek naar reuken smaakstoornissen. Hij is werkzaam aan de Universiteit van Dresden. De reuktrainingsmethode die hij bedacht wordt over de hele wereld gebruikt. Hij bedacht de reuktraining op basis van de bevindingen die hij deed naar het reukorgaan: na een lange tijd van nietruiken verleert de patiënt dit als het ware. In de loop van de tijd verliest het reukorgaan zijn functie. Daarom is het toch belangrijk dat je, ondanks dat je niet kunt ruiken, aan alles blijft ruiken (mits van toepassing, lees hierboven voor wie reuktraining geschikt is).
Klik hier voor het filmpje over reuktraining
Welke geuren zijn het meest geschikt voor reuktraining? In principe zijn alle voor jou bekende geuren geschikt om mee te trainen, zolang dit een voor jou herkenbare geur is. In de reuktrainingsets van de KNO-winkel is een selectie gemaakt volgens de geurprofielen die dr. Thomas Hummel aanbeveelt: elke set bevat geurflesjes met de profielen: kruidig (bijvoorbeeld kruidnagel), bloemig (bijvoorbeeld roos), citrus (bijvoorbeeld citroen) en prikkelend (bijvoorbeeld eucalyptus).
Voor wie is reuktraining geschikt? Iedereen die te maken heeft met reukverlies of reukvervormingen als gevolg van een virus (zoals COVID-19, de griep of een verkoudheid) of als gevolg van hoofdletsel kan baat hebben bij reuktraining. In deze gevallen is er kans op herstel, en kan training van de zenuwverbindingen het herstel bevorderen.
Waarom reuktraining?
citrus
Welke soorten geurflesjes zijn geschikt om te gebruiken voor reuktraining?
Na een periode van reukverlies moet de reukzenuw herstellen. De hersenen hebben een tijdje geen prikkels gekregen, en je kunt ze trainen om de prikkels weer te herkennen. Er is wetenschappelijk aangetoond dat reuktraining werkt bij ongeveer 40 tot 60% van de mensen. Daarbij is de combinatie van geheugen en herhaling van dezelfde geuren belangrijk. Helaas kan van tevoren niet met zekerheid worden voorspeld of reuktraining gaat werken, daarom wordt het aan vrijwel iedereen met reukverlies geadviseerd door KNO-artsen en wetenschappers: baat het niet dan schaadt het niet.
Het is belangrijk dat je gebruikmaakt van essentiële oliën, met echt plantenextract. De geuren moeten geschikt zijn om te inhaleren. Je kunt de sets kopen bij de KNO-winkel, bloemig maar ook zelf de geuren los aanschaffen bij bijvoorbeeld Holland & Barret.
Wie heeft reuktraining bedacht?
Kan ik ook reuktraining doen met geuren die ik al in huis heb, zoals kruidenpotjes?
Reuktraining is ontwikkeld door dr. Thomas Hummel, een van de meest vooruitstrevende wetenschappers op het gebied van de
Dat kan zeker, en we adviseren ook om zoveel mogelijk aan voor jou bekende geu-
4
g n i n i a r t k u e r
vragen op een rijtje prikkelend
ren te blijven snuffelen. Wel is het zo dat de essentiële oliën extracten van geuren zijn en dus veel sterker ruiken dan de potjes in je keukenkastje. Je zult deze geuren dus wellicht sneller opnieuw ruiken, het is een effectievere training.
het daarom moeilijk vindt om vol te houden kun je eventueel andere geuren uitproberen die minder vervormd ruiken.
Hoelang moet ik reuktraining volhouden? Het is belangrijk dat je de reuktraining minimaal 24 weken volhoudt. Ook als je geen verbetering merkt, wordt aangeraden om de training wel af te maken: het is geen kortetermijnoplossing, maar eentje van de lange adem. Na 12 tot 24 weken kan je overstappen op een volgende set, met vier nieuwe geuren.
Heeft het bij reuktraining zin om na de aanbevolen tijd door te gaan als ik nog geen resultaat zie?
kruidig
foto KNO-winkel
Dat weten we niet zeker, maar we adviseren om wel door te gaan. Er zijn gevallen bekend die ook na een langere tijd pas resultaat zagen. Zeker als het in je systeem zit en het kost je weinig moeite, is het advies om ermee door te gaan. Valt het je mentaal zwaar en vind je het heel moeilijk om het vol te houden? Dan kan het om frustratie te voorkomen wellicht verstandiger zijn om er toch mee te stoppen.
Waarom zou ik de app Reuktraining.nl ter ondersteuning gebruiken? Er zijn wetenschappelijke aanwijzingen dat reuktraining versterkt wordt door de combinatie van het ruiken aan geuren en het zien van een afbeelding van deze geur. De app Reuktraining.nl zorgt ervoor dat je op speelse wijze meerdere zintuigen tegelijkertijd aan het werk zet, doordat je naar de afbeelding kijkt van wat je ruikt. Daarnaast helpt de app je om de training makkelijker vol te houden: je speelt een spelletje terwijl je ruikt en app Reuktraining.nl voor je het weet zijn de 20 seconden voorbij. Ook kun je je voortgang bijhouden in een digitaal dagboek. Dit houdt je gemotiveerd en je kunt je voortgang later teruglezen. De app is gratis te downloaden. •
Kan ik meerdere reuktrainingsets tegelijkertijd gebruiken? Het kan geen kwaad om met meer dan vier geuren te oefenen, maar houd er wel rekening mee dat dit veel tijd kost. Vooral na een paar weken kan het moeilijk zijn om het vol te houden en kun je je motivatie verliezen. Hoe meer geuren, hoe meer moeite het natuurlijk is.
Heeft reuktraining ook zin als ik parosmie heb? Ook als je parosmie (geurvervormingen) hebt kan je baat hebben bij reuktraining. Het principe blijft hetzelfde: je traint de hersenen om de geuren weer op de juiste manier te herkennen. Als de geuren uit de potjes heel erg vies ruiken voor jou, en je
Lees hier meer over reuktraining
5
g n i n i a r t k u e r Succesverhaal: Jan van der Meer Bestuurslid Jan van der Meer verloor zijn reuk in 2013 na een stevige verkoudheid. In eerste instantie kreeg hij van de KNO-arts te horen dat het misschien vanzelf goed zou komen, maar dat er verder niet veel aan te doen was. Reuktraining stond toen nog in de kinderschoenen. Wanneer hoorde je voor het eerst over reuktraining? Nadat ik voor het eerst bij de KNO-arts was geweest heb ik een aantal maanden gewacht, in de hoop dat mijn reuk zich vanzelf zou herstellen. Na een half jaar was dit nog niet gebeurd en het begon me steeds meer te frustreren. Toen ben ik gaan googelen en zo kwam ik al vrij snel bij de vereniging terecht, waar ik mij direct aanmeldde als lid. Bij de vereniging hoorde ik voor het eerst over de reuktraining van Thomas Hummel, maar het was toen nog geen wetenschappelijk geaccepteerd gegeven dat het zou werken. Dat kwam pas later. Tijdens een van de workshops van de vereniging, een paar jaar later, hoorde ik van Ilona Owusu weer over reuktraining. Zij had zelf haar eigen soort reuktraining ontwikkeld en boekte daar succes mee. De vereniging was daar heel enthousiast over en zo is uiteindelijk ook de reuktrainingapp tot stand gekomen, op basis van de bevindingen van Ilona en die van dr. Thomas Hummel. En toen besloot je om het zelf te gaan proberen? Nadat ik was gevraagd om tot het bestuur van de vereniging toe te treden, kwam ik in aanraking met het Reuk- en smaakcentrum in Ede. Ik gaf me op voor een reukonderzoek. Daar kwamen ze erach-
ter dat er nog wel activiteit was in mijn hersenen wanneer ik geuren aangeboden kreeg, ook al rook ik ze niet.
is hetzelfde als bij je spieren, als je ze niet gebruikt dan verzwakken ze. Dat klonk mij heel logisch in de oren; ik moest mijn reukorgaan blijven trainen.
Bij het Reuk- en smaakcentrum waren ze nog niet bezig met reuktraining, maar ze stonden er wel voor open. Ze hadden zoiets van: baat het niet, dan schaadt het
Hoelang heb je de reuktraining gedaan? Ik heb het drie maanden volgehouden met de vier eerste geurflesjes. Dat vond ik al best wel lang, ik vond het moeilijk om de discipline op te blijven brengen. Daarna zat mijn geur al weer op zo’n niveau dat ik met de training gestopt ben. Ik ben wel altijd heel bewust aan de geuren om mij heen blijven ruiken. Ik overweeg nu om toch weer verder te gaan met de tweede geurset, ik heb de flesjes nog staan. Ik denk dat het belangrijk is om de training te onderhouden. Wie weet gaat mijn reuk wel verder vooruit!
niet. Toen besloot ik ook om het zelf te gaan proberen. Ik kocht de losse geurflesjes bij de Kruidvat, volgens de geurprofielen van dr. Hummel. Een belangrijke reden voor mij om er toch mee te beginnen was omdat dr. Hummel aankaartte dat als je je reukorgaan niet meer gebruikt, deze alleen maar meer zal verslappen. Dat
Wanneer begon je voor het eerst weer te ruiken? Ik rook de geurflesjes zelf al vrij snel, met name de kruidnagel-geur kon ik goed ruiken. Ik rook de geuren ook
6
zoals ze moesten zijn, niet vervormd. Na een paar weken begon ik te merken dat ik ook weer geuren om mij heen waarnam. Niet heel sterk, maar ik kon steeds meer geuren weer duiden. Ook de geurflesjes zelf ging ik steeds sterker ruiken. Denk je dat deze verbetering door de reuktraining kwam, of dat je anders misschien ook hersteld zou zijn? Dat is een lastige vraag, maar ik denk wel echt dat het door de reuktraining kwam. Door er zo bewust mee bezig te zijn stimuleer je het herstel, dat geloof ik echt. Misschien was er anders ook wel verbetering geweest, maar misschien ook niet. Ik ben dus heel blij dat ik het gedaan heb. Hoe is je reuk nu? Mijn reuk is niet zo goed als voorheen, maar ik ruik nu veel sterkere geuren om mij heen. Daar ben ik heel dankbaar voor. Er is misschien nog ruimte voor verbetering, maar met dit niveau ben ik heel tevreden. Toen ik helemaal niets rook miste ik vooral heel erg de geur van hout. Dat hout kan ik nu weer ruiken, dat doet heel veel met me. Toen ik dat voor het eerst weer rook was ik enorm blij. • Lees HIER het verhaal van Jan voordat hij begon aan reuktraining.
Italiaanse heerlijkheden bij Da Gabriele dat een cava de smaakpapillen extra prikkelt en de beleving toch ietsje meer wordt. Ik kies ditmaal ook voor een proeverij, omdat je dan in kleine hoeveelheden een indruk krijgt van wat het restaurant te bieden heeft. In dit restaurant is deze keuze onder de naam ‘Antipasti della Casa’ te vinden. Dit gerecht bestaat hier uit vijf Italiaanse voorgerechten op een plateau gereserveerd. Als hoofdgerecht kies ik voor een Fritto Misto di Pesce, een visschotel bestaande uit een sliptongetje, scampi, inktvisringen en zalm volgens Italiaans receptuur, wat meestal betekent dat het wordt gefrituurd in olijfolie. Ik kies bewust voor beide gerechten om zoveel mogelijk verschillende gerechtjes te eten met dus hopelijk zoveel mogelijk smaken en structuren.
UIT ETEN MET FERRY Ferry Aker (58) heeft anosmie en is fervent restaurantbezoeker én liefhebber van lekker eten en drinken. Sinds hij niet meer kan ruiken zoekt hij restaurants op die rekening houden met zijn veranderde smaakbeleving. Speciaal voor Reuksmaakstoornis.nl schrijft hij zijn ervaringen op en beoordeelt hij zijn favoriete restaurants. Lees zijn recensies om te ontdekken welke restaurants anosmie-proof zijn!
Antipasti betekent eigenlijk ‘voo r de maaltijd’ en is in Italië bedoeld om de grootste hon ger te stillen, om zo meer van elkaar en het hoofdg erecht te genieten.
Ondanks het feit dat ik niet kan ruiken, kan ik nog wel bitter van zout onderscheiden en zuur van zoet. Maar zodra het een mix wordt van beiden ben ik de draad kwijt en smaakt alles een beetje hetzelfde. Daarom ben ik ook altijd op zoek naar restaurants die veel afwisseling bieden op het bord. Enkel een biefstuk op het bord is voor mij heel saai eten, want de eerste hap is hetzelfde als de laatste. Dat geldt ook voor een bord nasi of chili con carne. Er is te weinig te beleven qua structuur en verschillende smaken. Dat is ook de reden waarom ik ben begonnen met het schrijven van recensies; omdat ik iedereen met anosmie wil laten genieten van eten in een restaurant die zijn of haar best doet om zoveel mogelijk af te wisselen in smaak en structuur. En deze restaurants zijn best moeilijk te vinden vind ik persoonlijk. Althans, voor een redelijke prijs. Mijn zoektocht gaat juist naar dat restaurant met een chef-kok die echt zijn best doet om van eten een sensatie te maken voor een schappelijke prijs. Gelukkig zijn die chef-koks er ook! Dat was ook ditmaal het geval bij Restaurant Da Gabriele in Harderwijk, bekend als een Italiaans restaurant, maar dan anders.
Perfect bereide amuse
Na het opnemen van de bestelling krijgen we een amuse voorgeschoteld bestaand uit een kleine bruschetta con Pommodori, oftewel een ciabattabroodje van de grill besmeerd met verse
Knusse entree
De entree is een beetje smal als je met z’n vieren binnenkomt, maar je wordt al snel naar de tafel begeleid als je jassen door een vriendelijke man zijn aangenomen. Je stapt binnen in een knusse en aangename ruimte met een balkon, waar je ook kunt eten, aan de linkerzijde. Alles is mooi afgewerkt en straalt klasse uit. De tafels zijn iets aan de krappe kant, maar dat maakt het ook best knus met z’n vieren. In dit geval ben ik op bezoek met mijn vrouw en een bevriend stel.
knoflook en tomaat. De smaak was uitstekend, het broodje correct gegrild en de verhouding knoflook en de tomaat zoals het moet zijn. En dit kun je dus ook ervaren als je smaak niets tot weinig is. Dat belooft wat. Als wijn kiezen we uiteraard een Italiaanse wijn, en wel de
De menukaart wordt overhandigd, nadat we zijn voorzien van een heerlijke cava als aperitief. Ik heb wel eens eerder geschreven
7
Amarone della Valplocella classico 2016. Oplettende lezers weten dat ik vaak kies voor deze wijn vanwege de volle smaak en zachte afdronk. Deze wijn is altijd echt genieten en past echt bij ieder gerecht. Dus ook bij een visgerecht. Geloof me! Daarnaast kiezen we voor bruisend en ‘plat’ water en dit restaurant blijkt een eigen label te hebben voor water, namelijk Da Gabriele Purezza water.
Zoveel smaken: alsof ik een 10-gangenmenu opheb
Het hoofdgerecht is net zo mooi aangekleed als het voorgerecht. Op de schotel ligt een kleine sliptong, de grote scampi is, en hoe goed is dat, vervangen door een langoustine omdat ik als voorgerecht al twee scampi’s had. Verder liggen er inktvisringen en zalm op de schotel. Alles is voorzien van Italiaanse groenten zoals aubergine, courgettes en paprika. De sliptong, gefrituurd, smaakt lekker knapperig vanbuiten en zacht vanbinnen. Ik kan enorm genieten van de zijkanten die dan vaak extra hard zijn, en een structuur van harde patatjes geven. Een beetje van de zijkant gecombineerd met het zachte vlees van de vis is een heerlijke combinatie en structuur in je mond. Ik wissel dit af met kleine stukjes groenten om iedere hap anders te doen lijken. De langoustine is, net zoals de scampi, heerlijk vettig en makkelijk te pellen. Het vlees smelt op je tong en heeft weinig ‘bite’ nodig. Goed gemarineerd en heerlijk te combineren met wijn en groenten. Inktvisringen zijn altijd een gok. Meestal zijn ze niet op de juiste wijze bereid en daardoor vaak te hard en taai. Maar niet in dit geval. Duidelijk lang genoeg gegaard en langdurig gemarineerd. Ik combineer de ringen met alle andere hapjes om ook weer bewust met iedere hap iets nieuws te beleven. De zalm is ditmaal ook gefrituurd en als een soort sushi neergelegd op de schotel. Voorzien van kleine stukjes droge ui en gebakken knoflook, een geweldige afronding van dit gerecht. Zo heb ik met twee gerechten toch het gevoel weten te creëren dat ik een 10-gangenmenu heb gekregen. En als de keuken dan ook nog zijn best doet om ieder gerechtje individueel aandacht te geven, dan is het echt genieten. En dat heb ik hier zeker gedaan.
Plateau vol heerlijkheden
Het voorgerecht wordt geserveerd en het plateau ziet er geweldig uit. Er liggen twee scampi’s, iberico-ham, caprese, vitello tonnato en carpaccio op het plateau en alles is erg mooi opgemaakt. Het zijn wel wat standaard gerechtjes, een beetje veilig voor het restaurant, maar we zijn benieuwd hoe het allemaal smaakt. Inderdaad ‘we’ want voor dit gerecht moet je minimaal een tafelgast erbij hebben die hetzelfde wenst. Hier blijkt duidelijk dat de chef-kok en zijn brigade heel erg hun best hebben gedaan om een uitstekende indruk te maken. De scampi’s zijn gemarineerd in pesto-knoflooksaus en kort gegrild in de oven. Gemakkelijk te pellen en heerlijk van smaak en structuur. Sappig en lekker mals. De caprese is overgoten met dikke balsamico-azijn en olijfolie, en de mozzarella is heerlijk zacht en romig. Met dit gerecht kan je ook heerlijk afwisselen met basilicumblaadjes, tomaat of enkel mozzarella. Iedere hap is raak. De vitello tonato is helaas een beetje vlak. Niet echt spannend, de gepureerde tonijn is wel lekker ‘krokant’, wat goed is voor de structuur, maar het kalfsvlees met de saus is een beetje saai. Ik kan niet echt uitvinden wat voor saus er is gebruikt. De carpaccio daarentegen is geweldig. Het is eigenlijk een voorspelbaar gerecht, maar ditmaal echt een beleving. De runderlende is flinterdun gesneden, goed op temperatuur en de sausjes zijn divers en iedere keer anders. De dikke plakken Parmezaanse kaas zijn scherp en zacht. Iedere hap is verschillend van smaak, hoe knap is dat. Het is genieten met de ogen dicht. Als laatste neem ik de iberico-ham. Ook omdat deze smaak erg overheersend is en de andere gerechtjes kan beïnvloeden. Maar wat een heerlijk stukje vlees is dit toch. De smaak umami knalt in je mond, het vlees smelt op je tong en het vetrandje maakt het compleet. Hier kan ik wel een pond van op als het zou mogen. Wat een mooi voorgerecht is dit en wat een smaakverschillen en structuren heb ik mogen ervaren. En de slokjes amarone tussendoor maken het echt compleet. Mijn complimenten.
We besluiten geen dessert te nemen maar te eindigen met een cappuccino. Na een zeer geslaagde en gezellige avond stappen we voldaan weer in de auto op weg naar huis. •
Beoordeling Da Ga briele in Harderwi jk Sfeer & inrichting: 9 Bediening: 8 Eten & drinken: 9 Prijs/kwaliteit: 8 Eindcijfer:
8
8,5
Uit ‘Achter glas - geur & passie’ – interview met professor Thomas Hummel Professor Thomas Hummel is van origine farmacoloog, maar staat tegenwoordig bekend als één van de meest vooruitstrevende wetenschappers op het gebied van de behandeling en het onderzoek naar reuk- en smaakstoornissen. De methode voor reuktraining die hij heeft ontwikkeld, wordt over de hele wereld gebruikt. tekst Susanne de Bruin fotografie Geerke Vermeulen
‘Eigenlijk ben ik per ongeluk in de wereld van reukstoornissen beland. Als farmacoloog deed ik onderzoek naar pijnbestrijding en in een van die onderzoeken maakten we gebruik van geur. Zo kwam van het één het ander’, legt hij uit. Halverwege de jaren negentig behaalde hij zijn post-doctoraal aan de universiteit van Iowa en werkte hij als assistent-onderzoeker in Philadelphia. In 1998 maakte hij de overstap naar de universiteit van Dresden. Sindsdien doet hij daar onderzoek naar reuk- en smaakstoornissen en leidt hij de Reuk- en smaakkliniek. ‘Het zou goed kunnen dat het één van de eerste reuk-smaakcentra ter wereld is. Maar toen ik in Dresden kwam, werd er nog maar weinig onderzoek naar reuk en smaak gedaan. Ik ben er in feite mee begonnen.’ In Nederland zijn reuk- en smaakstoornissen vaak een ondergeschoven kindje in de medische wetenschap. Professor Hummel ervaart dat in Duitsland en
‘Het is geen sexy specialisme’ 9
Uit ‘Achter glas - geur & passie’ – interview met professor Thomas Hummel Amerika net zo. ‘Lang niet alle kno-artsen zijn gespecialiseerd op het gebied van reuk- en smaakstoornissen. Het is geen sexy specialisme in de medische wereld. Er is weinig geld beschikbaar voor onderzoek naar reuk en smaak en daardoor is het voor bijna niemand aantrekkelijk om zich erin te verdiepen. De overheid stelt over het algemeen meer subsidies beschikbaar voor onderzoek naar doof- of blindheid, omdat die zintuigen belangrijker zijn om te kunnen functioneren in de maatschappij.’ Wel valt het hem op dat alleen in Nederland en het Verenigd Koninkrijk patiëntenbelangenverenigingen zijn voor reuk- en smaakstoornissen. ‘Ik vind het heel bijzonder wat Reuksmaakstoornis.nl en Fifth Sense voor hun leden doen. Ik ken in Oostenrijk ook een patiëntenvereniging, maar dat is een veel losser verband.’ Koffie verkeerd? Volgens professor Hummel komt het gebrek aan geld, en dus onderzoek, dan ook voort uit de onderschatte waarde van reukzin in de westerse maatschappij. ‘Mensen zijn zich over het algemeen helemaal niet bewust van wat ze ruiken. We vergeten geuren snel. Wie kan zich ’s middags nog herinneren hoe zijn douchegel ’s morgens rook? En wanneer koffie gewoon naar koffie ruikt, merken we dat meestal niet eens op. Wanneer iets vreemd of anders dan anders ruikt, staan we er vaak wel bij stil.’ Toch is hij ook blij met de vooruitgang die in de afgelopen 20 jaar is geboekt. ‘Tegenwoordig zijn er gestandaardiseerde reuk- en smaaktesten, in het Reuk- en
zelf uit, dat laat hij aan zijn collega-specialisten over.
smaakcentrum in Ede maken ze daar ook gebruik van. Daarnaast wordt er steeds meer onderzoek gedaan. Hoewel het in verhouding tot het onderzoek naar andere zintuigen nog steeds beduidend minder is, weten we veel meer over reuk – en smaakstoornissen en hoe deze worden veroorzaakt. Maar er is ook veel wat we nog niet weten, dus we hebben nog genoeg te doen.’ Niet uit het keukenkastje Eén van zijn belangrijkste ontdekkingen is zonder twijfel de reuktraining die vandaag de dag door mensen over de hele wereld steeds meer wordt gebruikt. Uit de onderzoeksresultaten die hij in juni 2017 op de Human Olfaction Conference in Nijmegen presenteerde bleek dat patiënten die de geurtraining 14 maanden volhielden, gemiddeld zo’n 25% beter konden ruiken. ‘De basisgeuren citrus, roos, kruidnagel en pepermunt die bij de reuktraining worden voorgeschreven, heb ik overgenomen van een Duitse fysioloog. Maar het gebruik van deze vier geuren is in feite een concept; diep in mijn hart denk ik eigenlijk dat het niet zoveel uitmaakt met
10
welke geuren je traint. Het is het belangrijkst dat je er zelf in gelooft en er consequent twee à drie keer per dag mee bezig bent. Wel zou ik er altijd een geur bij doen die de nervus trigeminus (de trigeminale zenuw) prikkelt, zoals eucalyptus of pepermunt. Dan pik je in ieder geval iets op en dat motiveert.’ Toch meent hij dat je beter niet het keukenkastje kunt plunderen: ‘Spullen uit de keuken vergeet je snel. Door speciaal voor de reuktrainingen etherische oliën of Sniffin’ Sticks aan te schaffen ben je er al een stuk bewuster mee bezig. Het moeten wel sterke geuren zijn. ik denk dat je ze het best op je slaapkamer of in de badkamer kunt bewaren, zodat je voor het slapen gaan en bij het opstaan kunt trainen.’ Betaalde hobby De Reuk- en smaakkliniek is onderdeel van de universiteit van Dresden. Twee dagen per week ziet professor Hummel patiënten op consult, de andere drie dagen houdt hij zich bezig met onderzoek. Elke week ontvangt Hummel zo’n 20 patiënten. Vanwege zijn achtergrond als farmacoloog voert hij operaties niet
Uit zijn onderzoeksdata blijkt dat tot 5% van de populatie niet kan ruiken, bij 15% procent is het reukvermogen (sterk) verminderd. ‘We onderzoeken onze patiënten niet alleen, maar praten ook met ze. In de gesprekken tijdens de reuk- en smaaktesten wordt vaak duidelijk wat hen het meest dwars zit. Daarom werken we met een interdisciplinair team dat bestaat uit onder anderen kno-artsen, onderzoekers, neurologen, psychologen en radiologen. Het zijn allemaal enorm enthousiaste en bevlogen collega’s. Soms lijkt het alsof alle mensen in het werkveld rondom reuk- en smaakstoornissen extra vriendelijk zijn. Ik heb daar geen verklaring voor, maar misschien komt het omdat geuren zo met emoties verbonden zijn.’ Voor Hummel is de combinatie van onderzoek doen en het zien van patiënten ideaal: ‘Ik houd van het sociale aspect, de omgang met mensen. Maar onderzoek is ook erg dankbaar werk, want of er nu wel of niet iets uitkomt; je leert er altijd van. Ik word dus eigenlijk betaald voor iets dat ik hoe dan ook zou doen. Mijn werk is voor mij als een hobby. Dat kan haast niet beter, toch?’ Bovendien is ruiken ook een geliefde bezigheid van de professor: ‘Ik houd van ruiken. Geuren zijn emotie. Ik heb geen favoriete geur, maar ik vind er ook niet één echt vies. Juist slechte geuren waarschuwen je vaak en zijn daardoor heel belangrijk. Ruiken is voor mij altijd een geluksmoment.’ •
