# nieuwsbericht 4
september 2021 jaargang 20
Beste Vriend(in) van de vereniging, Het lijkt voorbij gevlogen: onze zomervakantie. Een bijzondere zomer waar weer meer dingen mochten, maar helaas de Covid-19 pandemie nog steeds prominent op de agenda blijft staan, ook bij onze vereniging. Nog steeds melden zich dagelijks mensen bij ons die kampen met reuk- of smaakstoornissen als gevolg van het coronavirus. Anosmie, parosmie, fantosmie, ageusie of parageusie – het virus doet nare dingen met onze reuk en smaak. Gelukkig herstelt bij veel mensen de reuk weer, ook al duurt het soms vele maanden. Het is belangrijk dat mensen bij onze vereniging de goede informatie vinden. Even googelen en voor je het weet denk je dat een gembershotje helpt tegen postviraal reukverlies! Daarom staat onze website boordevol informatie en staat onze pagina steevast op de eerste pagina van Google als men informatie zoekt. Maar we doen nog meer: zo hebben we recent KNO-arts dr. Wilbert Boek te gast gehad in onze eerste webinar. Ook werken we samen met andere gezond-
heidsorganisaties zoals het Longfonds, waar we op het digitale Coronaplein (1,5 miljoen bezoekers!) een eigen informatiepagina hebben over reuk- en smaakverlies. Ons netwerk groeit snel en hiermee ook de kans om reuk- en smaakstoornissen onder de aandacht te brengen. Een van de projecten waar ik erg trots op ben is onze podcastserie ‘Tussen Neus en Lippen’, inmiddels meer dan 2500 keer beluisterd. En hoe leuk is het om van het ministerie van VWS een compliment te krijgen over deze innovatieve manier van informatievoorziening? En mogelijk nog trotser zijn we op het onderzoek wat binnenkort van start gaat. Een mooie samenwerking met academische ziekenhuizen, het Reuk- en smaakcentrum in Ede én Wageningen University. Meer hierover lees je verderop in deze nieuwsbrief.
Heel voorzichtig zijn we ook weer gestart met het organiseren van activiteiten. Zo hebben wij genoten van het bezoek aan het Mauritshuis. Fijn om elkaar weer te zien, spreken en ervaringen uit te wisselen! En we kijken er natuurlijk naar uit om jullie weer te zien op onze Vriendendag op zaterdag 23 oktober (save the date!), waar hopelijk slechts beperkte maatregelen van toepassing zijn. Veel leesplezier! Kirsten Jaarsma _ voorzitter
Bezoek Mauritshuis Den Haag - pagina 4
Inhoud
2 PODCASTSERIE - ‘Tussen Neus en Lippen’
3 WEBINAR COVID-19 - met KNO-arts Wilbert Boek
4 TENTOONSTELLING MAURITSHUIS - een verslag
6 WETENSCHAP: SUBSIDIE VOOR ONDERZOEK
7 CORONAPROOF DINEREN - restaurantrecensie
Tekst en tekstredactie: Annelieke Heppenhuis Vormgeving: André van Dijk
de nieuwe anosmievereniging
NIEUWS
Tussen Neus en Lippen – onze eigen podcastserie! In de vorige nieuwsbrief kondigden we het al aan: we hebben nu ook onze eigen podcastserie! Inmiddels zijn er al vijf verschillende afleveringen te beluisteren op ieders favoriete podcastkanaal. Zo vind je ze op Spotify, Apple Podcasts, Springcast en natuurlijk zijn ze ook te beluisteren op onze website . Hieronder een klein overzicht van de afleveringen en waar ze over gaan. De presentatie wordt gedaan door Edwin Mooibroek, ook wel bekend van de Indonesië Podcast.
Aflevering 1: de psychologie achter ons reukorgaan In deze aflevering is Jasper de Groot, assistant professor aan de Radboud Universiteit Nijmegen te gast, samen met onze voorzitter Kirsten Jaarsma. Samen gaan zij in gesprek over de werking en de psychologie achter ons reukorgaan. Want hoe zit het nou precies? Wat doet het verlies van je reuk met je en hoe komt dit?
Aflevering 3: de invloed van reuk op onze smaakbeleving
Aflevering 2: de medische kant van een reukstoornis
In deze podcastaflevering wordt er gepraat over smaakbeleving, voeding en het effect van reuk- en smaakverlies hierop. Aan tafel zit Lobke van den Wijngaert, chef gastro engineering en expert op het gebied van smaakbeleving bij een verstoorde reuk of smaak. Zij gaat in gesprek met Jacqueline Veldman, een chef-kok die zelf haar reuk verloor.
In de tweede aflevering van Tussen Neus en Lippen praten we met KNO-arts Dick Kooper van het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft. Hij is oprichter van de reukpoli daar en vertelt ons over zijn werkzaamheden en de diverse patiënten die hij tegenkomt met een reukstoornis.
Aflevering 4: de patiënt met een reuk- of smaakstoornis In de vierde aflevering staat de patiënt centraal. Elbrich Postma van het Reuk- en smaakcentrum in Ede gaat in gesprek met Nienke Balvert, ons eigen bestuurslid, met aangeboren anosmie. Zij praten over het traject wat een patiënt doorloopt als hij of zij niet meer kan ruiken en wat voor impact dit heeft.
Aflevering 5: baanbrekend onderzoek gaat van start! De vijfde en voorlopig laatste aflevering van de serie gaat over een nieuw grootschalig onderzoek wat uitgevoerd gaat worden naar reuk- en smaakverlies als gevolg van Covid-19. Meer over dit onderzoek leest u verderop in de nieuwsbrief! •
2
NIEUWS
Webinar met KNO-arts Wilbert Boek De webinar was een groot succes! Meer dan 140 mensen hebben meegeluisterd en vragen gesteld, waaronder ook veel van onze eigen leden. Ook is de webinar bijna 500 keer teruggekeken op ons YouTubekanaal. In de toekomst willen wij graag meer webinars gaan organiseren, als laagdrempelige manier om vragen te kunnen stellen aan professionals in de wetenschappelijke en medische wereld. Suggesties voor thema’s en sprekers zijn welkom, laat het ons weten!
Afgelopen 18 augustus organiseerden we voor het eerst een eigen webinar. We nodigden KNO-arts en wetenschapper bij het Reuk- en smaakcentrum in Ede Wilbert Boek uit om vragen te beantwoorden over reuk- en smaakverlies als gevolg van Covid-19. De vragen die we stelden waren gebaseerd op veelgestelde vragen in de Facebookgroep Reuk- en smaakverlies na Covid-19. Ook was er ruimte om in de Q&A-optie extra vragen te stellen.
De webinar van 18 augustus is terug te kijken op ons eigen YouTubekanaal. •
Kirsten Jaarsma • Reuksmaakstoornis.nl
Annelieke Heppenhuis • Reuksmaakstoornis.nl
KNO-arts Wilbert Boek • Reuk- en smaakcentrum Ede
3
NIEUWS
Bezoek Mauritshuis – Vervlogen, geuren in kleuren Op 29 augustus bezochten we met een aantal vrienden van de vereniging een prachtige tentoonstelling in het Mauritshuis in Den Haag: Vervlogen, geuren in kleuren. Deze tentoonstelling laat kunstwerken uit de 17e eeuw zien waarop geuren een belangrijke rol spelen. Bijzonder voor leden van onze vereniging om te zien hoe geuren door de eeuwen heen centraal staan: soms subtiel, maar vaak ook heel prominent. Dit benadrukt nog maar eens het belang van geuren, niet alleen tijdens het alledaagse leven, maar
ook als herinnering en in onze geschiedenis. Geuren en ons reukzintuig krijgen in het Mauritshuis een podium, en dat is iets waar wij als vereniging heel blij mee zijn. Aandacht voor een belangrijk zintuig!
Digitale rondleiding ter voorbereiding
Op dinsdag 24 augustus vond ter introductie een digitale lezing plaats, gepresenteerd door de curator van de tentoonstelling – Ariane van Suchtelen. Zij vertelde alvast over de hoogtepunten en de mooiste werken van de tentoonstelling en gaf op die manier als het ware een digitale rondleiding. U kunt de lezing hier terugkijken: Online lezing Vervlogen door Ariane van Suchtelen Ontmoeting met koffie en gebak
Om 10.00 uur ’s ochtends verzamelden we met zijn allen voor de ingang van het Mauritshuis. Na een kort welkomstwoord van voorzitter Kirsten Jaarsma splitsten we op in drie verschillende groepen van ongeveer 12 à 13 personen. Ieder groep nam om en om een kijkje bij de tentoonstelling, bij de vaste collectie van het museum en in de brasserie, waar we genoten van koffie met luxe gebak. Tijdens het koffiemoment was er genoeg tijd om met elkaar te kletsen en nieuwe leden te ontmoeten. De tentoonstelling & museumcollectie
De tentoonstelling bestond uit een indrukwekkende collectie kunstwerken uit de
4
17e eeuw, waarop geuren een belangrijke rol spelen. Extra bijzonder was dat je bij verschillende schilderijen deze geuren ook écht kon ruiken. Uiteraard was dit niet voor al onze gasten mogelijk, maar het zorgde wel voor een bijzondere interactieve beleving. Met de informatie die Ariane van Suchtelen tijdens de digitale rondleiding had gegeven over de schilderijen in ons achterhoofd, konden we rustig op ons eigen gemak rondkijken. De vaste collectie van het museum was minstens zo bijzonder om te zien. Zeker voor de mensen die nog nooit in het Mauritshuis geweest waren, was dit een mooie gelegenheid om wereldberoemde schilderijen zoals Meisje met de parel van Johannes Vermeer en het Zelfportret van Rembrandt van Rijn te bewonderen. Al met al hebben wij een hele leuke dag gehad, bijzondere kunst gezien, gezellig gepraat en weer nieuwe leden ontmoet. Bedankt voor deze fijne dag! •
5
WETENSCHAP Subsidie voor grootschalig onderzoek naar reuk- en smaakverlies door COVID-19 De Nederlandse gezondheidsorganisatie ZonMw heeft subsidie toegekend voor een grootschalig onderzoek naar reuk- en smaakverlies als gevolg van COVID-19. Tijdens dit onderzoek wordt gekeken naar het verloop van reuk- en smaakverlies (anosmie) en reukvervormingen (parosmie). Vooral over dit laatste symptoom is wereldwijd nog weinig bekend. Ook toetsen de onderzoekers of prednisolon een effectief medicijn is op het blijvende reukverlies in de vroege fase van een COVID-19-infectie. Het onderzoek wordt uitgevoerd door een team van wetenschappers en experts van Wageningen University & Research, UMC Utrecht, Amsterdam UMC, het Reuk- en smaakcentrum van Ziekenhuis Gelderse Vallei en patiëntenvereniging Reuksmaakstoornis.nl. Een dergelijke grootschalige samenwerking in Nederland is uniek en de reacties zijn dan ook opgetogen. Voor het eerst wordt wetenschappelijk onderzoek naar reuk- en smaakverlies zo groots aangepakt. Naar verwachting zal het onderzoek in oktober van start gaan. Vanaf dan kunnen patiënten zich hiervoor aanmelden. Zij kunnen de website van Reuksmaakstoornis.nl in de gaten houden voor meer informatie. • KNO-arts bij het UMC Utrecht Digna Kamalski: ‘Heel mooi dat ZonMw ons de mogelijkheid biedt om de behandeling met prednisolon op het blijvende reukverlies in de vroege fase van een COVID-19-infectie te gaan onderzoeken! Dit biedt perspectief voor onze patiënten die kampen met reukverlies, maar ook voor ons als behandelend artsen.’ Dr. Sanne Boesveldt van Wageningen University & Research: ‘Geweldig nieuws! Wat goed dat we dit met ons team voor elkaar hebben gekregen, en dat ZonMw hiermee het belang van onderzoek naar reukverlies onderkent. Superfijn dat we hier nu snel mee van start kunnen, met als doel de patiënt beter kunnen informeren en hopelijk behandelen.’ Nucleair Geneeskundige prof. dr. B.N.M. van Berckel bij het Amsterdam UMC: ‘Ik ben erg blij dat ZonMw het onderzoek naar de ontstaanswijze van reukverlies onderkent en ondersteunt. Hopelijk gaat dit leiden tot een nieuwe behandelstrategie voor patiënten die lijden aan deze hele nare aandoening.’ Voorzitter van Reuksmaakstoornis.nl Kirsten Jaarsma: ‘Het is fantastisch dat deze subsidie is toegekend voor dit bijzondere onderzoek. Ik ben ontzettend trots op deze samenwerking en dat we dit met elkaar kunnen gaan doen. Voor ons is het belangrijkste dat we hopen dat mensen nu eindelijk antwoorden krijgen. Eindelijk staan reuk- en smaakstoornissen op de kaart, een champagnemoment!’
6
Smaakexplosies op Landgoed de Holtweijde UIT ETEN MET FERRY Ferry Aker (58) heeft anosmie en is fervent restaurantbezoeker én liefhebber van lekker eten en drinken. Sinds hij niet meer kan ruiken zoekt hij restaurants op die rekening houden met zijn veranderde smaakbeleving. Speciaal voor Reuksmaakstoornis.nl schrijft hij zijn ervaringen op en beoordeelt hij zijn favoriete restaurants. Lees zijn recensies om te ontdekken welke restaurants anosmie-proof zijn! nagerecht een parfait van witte chocolade. We kiezen daarnaast gezamenlijk nog een tussengerecht - Gaasterland kruidvarken. Onder het bestuderen van de menukaart genieten we alvast van een amuse van Coppes di Parmaham, met een crème van hazelnoot en couscous. Een heerlijke amuse met vettig vlees en een iets zurige crème, wat in de mond uitstekend combineert. De couscous geeft een extra structuur doordat deze een kleine bite heeft. Dit belooft wat.
Op een mooie zomerse dag gingen wij, met twee fietsen op de trekhaak, naar Lattrop, een mooi dorp in de Twentse gemeente Dinkelland. Hier kun je fantastisch fietsen en genieten van de natuur. En mochten jullie erheen gaan, vergeet dan ook niet om het kunststadje Ootmarsum te bezoeken. Echt een aanrader. Begenadigd chef-kok met een Bib Gourmand
Wat ook zeker een aanrader is, is een diner bij Restaurant Holtweijde op Landgoed de Holtweijde, waar chef-kok Rob Fiselier de scepter zwaait. Naast een begenadigd chef-kok is hij ook een gespecialiseerd dieetkok en heeft hij ervaring met restaurantbezoekers die slecht proeven door allerlei oorzaken. Bijna iedere wens kan deze chef-kok vervullen. En zijn restaurant bezoeken is ook geen dure aangelegenheid, wat in 2015 is beloond door Michelin met een Bib Gourmand. Dit betekent in het kort dat er fantastische gerechten worden geserveerd en een 3-gangenmenu niet meer kost dan 39 euro. Ik bedoel maar…
Zo lekker dat ik er stil van ben
De eerste gang komt al vrij snel op tafel en wordt op een mooi bord geserveerd. Het geheel is een plaatje om naar te kijken. Het mooie samengedrukte stukje kalfsvlees ligt in een antiboise crème van zongedroogde tomaat, omringd met stukjes gekonfijte portobello, krokant van tartufo, tomaat en rauwe paksoi. De eerste hap is direct raak. Wat een explosie van smaken, structuur en sappen op de tong en in de mond! Iedere volgende hap is
Sprankelend aperitief met een veelbelovende amuse
Mijn vrouw en ik bezoeken het restaurant met een bevriend stel en nemen na een aperitief plaats aan een mooie ronde tafel. Het restaurant zelf heeft een landelijke uitstraling, passend bij een landgoed. Veel hout en donkere meubels, erg gezellig om plaats te nemen. De gastvrouw is erg vriendelijk en we krijgen al snel de menukaart en de vraag of we iets willen drinken. Ik kies ditmaal voor een frisse cava om te beginnen, en van de uitgebreide wijnkaart kies ik een mooie fles Amarone Della Valpolicella van wijnhuis Monte Tondo.
De druif van een amaronewijn wor dt handmatig geoogst en alleen de echt rijpe drui ven worden geplukt. Daarna worden de druive n 120 dagen gedroogd, waard oor het vocht uit de druiven verdampt en ze 30 tot 40 procen t van hun volume verliezen. Hierdoo r ontstaat een ge concentreerde druif met een ho og suikergehalte , w aar een wijn uit voortkomt met ve el body en een m oo ie kleur. Vooral de body ge eft een extra dim ensie in mijn mond bij iedere slok van deze wijn . Het zijn helaas geen goedkope wijnen, anders zo u ik zo’n mooie wijn altijd bestelle n.
Uit de mooie en uitgebreide menukaart kies ik drie gangen van het Bib Gourmand-menu, te weten: als voorgerecht een pastrami van kalf, als hoofdgerecht geroosterde doradefilet en als
7
ook raak en ik concludeer dat ik zelden zo’n heerlijk afwisselend voorgerecht heb gegeten. Op een of andere manier geven alle componenten op het bord in combinatie met het vlees elkaar een extra boost in de mond. Ik word er stil van en ben echt aan het genieten. Dit voorgerecht is simpelweg geweldig.
door (en vergeet het slokje wijn niet te nemen!) en het is weer knallen in de mond. Helaas was er iets te weinig extra garnituur om ieder stukje vis te combineren, waardoor de laatste filet te veel van hetzelfde smaakte. Maar wederom mijn complimenten voor dit gerecht.
Het tussengerecht ziet er ook heel mooi uit. Het stukje varken ligt tussen twee laagjes hardgebakken brioche in met daarbij gerookte eendenlever, een crème van hazelnoten en uitgebakken spek. De brioche is iets te hard en er ligt ook best veel op het bord, maar hiermee kan ik wel mooi combineren met de lever, het kruidvarken en de crème. Ik maak er toastjes van die in de mond voor een prima combinatie zorgen van harde structuur met zachte vulling. Maar eerlijk gezegd is dit gerecht best moeilijk voor mij, omdat te veel van dezelfde structuur de ervaring minder maakt. Los van de brioche zijn de ingrediënten erg lekker in de mond, van heerlijk zacht en fris naar knapperig en vettig.
De perfecte afsluiting
Als laatste het dessert. De piramide van witte chocolade stond op een cremeux van eveneens witte chocolade en is omringd met gemarineerd rood fruit en macarons van pistache. De chocolade is hard en niet te koud, wat de smaken umami en zoet tegoed komt. Ik combineer alles wat er op het bord ligt en dat is wederom bij iedere hap weer genieten. Zuur, zoet en umami knallen in de mond en dat is precies wat een toetje moet doen. Ik geniet van het laatste slokje wijn en sluit af met een laatste hapje chocolade met gemarineerd fruit. Een betere afsluiting kan ik op dat moment even niet bedenken. Het totaal is een geweldige ervaring waarbij ik als enige kanttekening wil plaatsen dat er iets meer garnituur op het bord mag, om langer te kunnen combineren. Als dit het geval zou zijn dan zou dit diner een dikke tien krijgen. Een echte aanrader voor iedereen die dit leest. •
Dan naar het hoofdgerecht. Op het bord zie ik drie doradefilets liggen met wederom couscous, groene kruiden, saffraan, peulen, shiitakes en krokant van tapioca. Wat niet op de kaart staat maar wel op het bord ligt is kroepoek van inktvisinkt en stukjes Italiaanse chioggiabiet. Vooral de kroepoek van inktvisinkt is voor mij een waar genot om te eten. De dorade is heerlijk zacht en geeft een warm genotsmoment in de mond. Ik begin te combineren en iedere hap is weer een nieuwe beleving in de mond. De kleine stukjes iets vettige vis leveren mooie structuren en smaaksensaties op in combinatie met de saffraanboter, biet, shiitakes en peulen. Neem daarnaast een hapje kroepoek tussen-
Beoordeling Rest aurant Holtweijde in Lattrop Sfeer & inrichting: 7 Bediening: 8,5 Eten & drinken: 9 Prijs/kwaliteit: 9,5 Eindcijfer:
8
8,5
