REDAC TEUR
R E D N O Z
R U E G
elance in (27) is fre u r B e d e n s en Susan ze interview o ll ta te k ti n g journalist e tenverenigin n ë ti a p e d r o rlies. verhalen vo over reukve l .n is n r o to s h reuksmaak 1 mag zij zic 2 0 2 i r a u n ja en Sinds eind etting schar m s e b a n o r lang door een co aar zij jaren w p e o r lg e zij onder de do logs vertelt b r a a h In f. voor schree . ervaringen n e ig e r a a h over
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#1
Reukverlies met voorkennis
H
et is 2014 wanneer ik voor het eerst hoor over anosmie, het verlies van je reukzin. Een van de docenten op mijn opleiding journalistiek raakt tijdens een congres aan de praat met Kirsten Jaarsma, voorzitter van reuksmaakstoornis.nl. Ze zoekt een geschikte student om ervaringsdeskundigen te interviewen en ik word voorgedragen. Ik weet nog goed hoe ik me afvroeg of zo’n klus niet eentonig zou worden. Krijg je dan niet elke keer hetzelfde verhaal? Niets bleek minder waar. Liever een been kwijt In de jaren die volgen, spreek ik geregeld leden over het leven zonder geur. Ervaringsdeskundigen die nooit hebben kunnen ruiken, of het verloren door bijvoorbeeld een ongeluk of virus. Verhalen over gemis en soms gevaarlijke situaties. Over blunders en veerkracht, vallen en opstaan. Soms bevroeg ik ’s morgens iemand die vertelde dat de geneugten des levens haar waren ontnomen, en ’s middags een ander die er niet eens meer elke dag bij stilstond. Ik vergeet nooit de dame die liever een been kwijt was geweest dan haar reukzin. En na al die gesprekken vroeg ik mij op de weg naar huis af hoe ik dat zou ervaren. Gekke gewaarwording Zelf de aandoening krijgen waar ik jarenlang over schreef, wat een ironie. Natuurlijk heeft de pandemie de kans dat dit zou gebeuren sterk vergroot, maar het is absoluut een gekke gewaarwording. Enerzijds ben ik blij met alle voorkennis. Zo startte ik binnen een week met reuktraining en zijn kleurrijk en knapperig direct nieuwe pijlers voor mijn weekmenu. Maar het maakt me ook extra bewust van alles wat ik nu mis. En dat gaat natuurlijk veel verder dan het eten op je bord. Lentekriebels op afstand De lente komt eraan en ik hoor de vogels fluiten. Maar als ik buiten in het zonnetje loop, is de lucht steriel. Lentekriebels blijven uit en de wereld lijkt op afstand. Alsof ik het niet volledig beleef en eigenlijk is dat ook zo. Het plaatje is zonder geur niet compleet. De naam voor het nieuwe magazine van reuksmaakstoornis.nl klinkt voor mij toepasselijker dan ooit. Tussen de opkomende krokussen voel ik mij inderdaad achter glas. •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#2
Groot alarm: Hoe ik ontdekte dat ik niets meer ruik
V
ijf dagen na mijn positieve coronatestuitslag gaan alle alarmbellen af. Ik neem een hap van mijn cracker met belegen kaas en proef alleen zout. Een vlakke, vage smaak waarin ik de kaas niet kan onderscheiden. Ik weet eigenlijk meteen hoe laat het is, maar hoop nog dat ik het mis heb. Rillend van de koorts, dool ik door het huis op zoek naar iets wat ik zou kunnen ruiken. De luchtverfrisser op het toilet? Niets. De pot mosterd in de koelkast? Niks. De fles cognac van mijn vriend? Zero. Ik kan er niet meer onderuit; mijn reukzin is spoorloos verdwenen. Waterijsje Een dag eerder kwam al het bericht van een vriend die op dezelfde manier besmet raakte. Geen reuk meer; had ik nog advies? Ik probeer hem gerust te stellen dat het bij veruit de meeste mensen terugkomt. Ook vertel ik hem dat er een reuktraining is die goede kansen biedt. Maar zo positief als ik over zijn reukverlies was, zo beduusd ben ik over het mijne. Hoewel ik de eerste dagen nog te ziek ben om het echt te beseffen, word ik er in de kleine dingen steeds mee geconfronteerd. Vanwege mijn hevige keelpijn zijn de raketjes niet aan te slepen. Maar zonder reuk en smaak blijkt de term ‘waterijsje’ wel heel accuraat. En mijn klamme T-shirt kan na de zoveelste koortsaanval toch niet naar ‘niks’ ruiken? Samen genieten Ik krijg berichtjes van vriendinnen vol beterschapswensen. “Als dit straks allemaal voorbij is, vieren we het met cocktails’’, stuurt één van hen. Voorheen had ik daar naar uitgekeken, maar wat als ik straks beter ben en ik nog steeds niets ruik en proef? Wil ik dan wel proosten met een cocktail? Een groot deel van mijn sociale leven bestaat - door de coronaregels in het klein - uit etentjes met vrienden, gezellig borrelen of straks hopelijk een terrasje in de zon. En hoewel ik weet dat het gaat om de mensen met wie je bent, vraag ik me toch af hoe ons gezellige samenzijn zal zijn als mijn reukzin niet terugkomt. Op het vuur Mijn vriend heeft een grote passie voor barbecueën en staat het liefst elk weekend achter het vuur. Zo ook een paar dagen na de ontdekking dat ik niets meer ruik. Om me op te vrolijken heeft hij extra zijn best gedaan; buikspek dat urenlang heeft gerookt op de barbecue. “Lekker hè’’, vraagt hij na de eerste hap. Ja, ik proef het zout, het vet en de krokante structuur. En ja, dat is lekker. Ik besluit er niet te veel bij stil te staan dat ik een hoop smaken mis en schep extra frietjes op. Eerst maar eens beter worden, en dan aan de slag met de reuktraining die ik heb besteld. •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#3
Snuiven maar: aan de slag met reuktraining!
I
n mijn vorige blog kondigde ik het al aan, beginnen met reuktraining stond hoog op mijn verlanglijstje. Dat doe ik niet alleen omdat ik echt geloof dat het kan werken, het zou ook bijzonder hypocriet zijn als ik het niet zou proberen. Dat zit namelijk zo: wanneer ik iemand spreek over reukverlies, houd ik steevast een uitgebreide lofzang over reuktraining. In mijn werk voor reuksmaakstoornis.nl was dat heel gewoon. Op feesten en partijen loopt niet iedereen daar warm voor, helaas. Succesverhalen Sinds ik in 2017 professor Hummel interviewde over zijn ‘Hummel 4-methode’, ben ik fan. Niet alleen vanwege zijn gedrevenheid en imposante snor - ik vraag me direct af of dat geen invloed heeft op je geurbeleving - maar vooral vanwege de hoopvolle resultaten. Uit zijn studie blijkt dat maar liefst 67% procent van de deelnemers die hun reukzin na een virusinfectie als griep of verkoudheid heeft verloren, vooruitgang boekt met reuktraining. Wanneer je dit vergelijkt met de 33% die er weer bovenop komt dankzij natuurlijk herstel, lijkt het mij ook na corona zeker de moeite. Om nog maar te zwijgen over alle mensen die hun succesverhalen met mij hebben gedeeld. Ik kon haast geen reden verzinnen om het niet een kans te geven. Behoorlijk confronterend Hoog tijd dus om de daad bij het woord te voegen. Via KNO-winkel.nl bestel ik set 1 waar vier flesjes met etherische olie in de geuren limoen, eucalyptus, roos en kruidnagel in zitten. Het is de bedoeling die geuren tweemaal daags door de neus in te ademen. Als het pakketje binnenkomt, ga ik gelijk van start. Ik begin met het flesje waar ‘limoen’ op staat, houd het onder mijn neus en snuif diep. Voor een seconde denk ik heel licht iets waar te nemen, maar ik kan niet zeggen wat het nu precies is. Ik probeer het nog eens maar dan lijkt alle geur vervlogen. Ik ruik niets meer en ik snap er niks van. Gefrustreerd probeer ik het nog eens en nog eens. Maar de flesjes blijven geurloos. En plots begrijp ik waarom zoveel mensen er niet aan beginnen, of al snel afhaken. Het is behoorlijk confronterend wanneer je zo je best doet en je helemaal niets ruikt. Toch ben ik vastbesloten me niet uit het veld te laten slaan. Vanaf nu ga ik elke dag trainen. Benieuwd of ik vooruitgang boek? Lees dan mijn volgende blogs! •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#4
Samen niets ruiken: een vloek of een zegen?
G
edeelde smart is halve smart zegt men weleens. In het geval van reukverlies valt daar echter behoorlijk over te twisten. Een paar dagen nadat ik ontdekte niets meer te ruiken, hoor ik gevloek in huis. Mijn vriend, die via mij helaas ook corona kreeg, hoopte nog even dat zijn neus hem niet in de steek zou laten. Maar niets bleek minder waar toen hij die ochtend deodorant opspoot. Zelfde schuitje “Ik ruik gewoon echt helemaal niks als ik die bus onder mijn neus houd’’, stelt hij verbluft. In eerste instantie voel ik me enorm schuldig want ik heb hem besmet. Daar wil hij niets van horen en al snel besluiten we er samen het beste van te maken. Die flesjes voor de reuktraining kunnen we gemakkelijk samen gebruiken en het komt toch eigenlijk ook wel goed uit als je allebei anders wil eten nu je niet meer ruikt. Maar het fijnst is te kunnen bespreken hoe gek het is om niets te ruiken. Die gekke gewaarwording maken we samen mee. We maken er zelfs geregeld grappen over juist omdat we samen in hetzelfde schuitje zitten. Zo zijn scheten in bed plots een loos dreigement. Want: “Ik ruik toch niks.” Allebei geen idee Ja, het klinkt haast gezellig zo met z’n tweeën in de reukloze bubbel. Maar het is bovenal heel onhandig. Dat stokbrood steeds vaker ietwat zwartgeblakerd uit de oven komt, deert niet zo. Lastiger wordt het wanneer geen van ons durft te zeggen of het plakje ham nog goed is en er zo heel wat vleeswaren - wellicht voortijdig - in de vuilnisemmer verdwijnen. Elkaar vragen of die trui van gisteren nog fris genoeg ruikt om een tweede dag te dragen, zit er ook niet in. De grootste flater slaan we in de eerste week. We voelen ons allebei nog behoorlijk ziek en huishoudelijke taken worden daardoor zo lang mogelijk uitgesteld. De volle vuilniszak zet ik voor het gemak even bij de voordeur. Vanwege de quarantaine mogen we echter allebei niet naar buiten en zo blijft die zak daar staan. Niet een paar uurtjes maar een hele dag lang op een krappe gang zonder ventilatie. “Het moet hier nu zó stinken’’, concludeer ik verbijsterd. Maar wij hebben geen idee, we ruiken toch niks. •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#5
Mijn coronamenu: heet, krokant en rauw
S
inds mijn vriend en ik allebei onze reukzin verloren, is ons boodschappenlijstje behoorlijk veranderd. Aangezien ongeveer 70% van je smaak via je neus binnenkomt, is eten nu eenmaal heel anders geworden. Desalniettemin is de mens een gewoontedier en zo bleven wij ook in eerste instantie in ons vaste repertoire hangen. Culinair hoogstandje In het geval van de vegetarische braadworst, bleek dat bepaald geen succes. Ik schreef al eens dat mijn wederhelft fervent barbecueër is. Om verschillende redenen niet de meest verstandige hobby en dus zoeken we doordeweeks de balans op met vleesvervangers. Nu was de vegetarische braadworst al geen culinair hoogstandje; qua smaak kwam hij voorheen nog het dichtst in de buurt van een frikandel. Maar zonder smaak(beleving) blijft alleen de structuur nog over. Een zompige spons die per direct van ons menu werd weggevaagd. Kommetje smeerkaas Gek genoeg gebeurt dat niet met mijn dagelijkse bakje magere kwark. Sinds het reukverlies hebben veel zuivelproducten een sterke, chemische bijsmaak. Misschien ken je wel de geur van een te oud stuk brie dat de hele koelkast naar ammoniak doet ruiken. Zo smaakt mijn kwark nu. Als ik mijn ogen dichtdoe, zou ik zweren dat ik een kom vol smeerkaas leeglepel. En toch maak ik nog elke middag een bakje klaar, want het eet zo snel weg en is ook goed voor de slanke lijn. Een kwestie van prioriteiten dus. Lasagne on fire De meest opvallende nieuwkomer op de lijst? Sambal. Waar ik voorheen bij hoge uitzondering een mespuntje sambal aan een gerecht kon toevoegen, zijn de potten tegenwoordig niet aan te slepen. Een beetje pit leukt bijna alles op. Een cracker met kaas, een kom paprikasoep en zelfs de Italiaanse lasagne krijgt een vurige twist. Bovendien heb ik door de jaren heen ook vaak met kookboekenschrijfster Joke Boon gesproken over het belang van kleur en structuur in een gerecht. Met die adviezen in gedachten bereidde ik laatst een frisse pastasalade met rauwe paprika, cherrytomaatjes, gerookte kip en rucola. De sappige rauwe groenten en de zoute kip zorgden voor het eerst in weken voor een smaakexplosie in mijn mond. Met een grijns kijken mijn vriend en ik elkaar aan wanneer ik zijn lege bord van tafel pak: “Net echt weer zo, hè’’, stelt hij. Ja, dit leek toch haast op wat eten vroeger was. Heerlijk. •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#6
Vervormde geuren: verbetering of verwarring?
B
egin dit jaar kocht ik iets voor mezelf wat ik eigenlijk helemaal niet nodig had, maar waar ik wel heel blij van werd. In mijn werk als freelance journalist rijd ik - normaal gesproken - het hele land door, van interview naar interview. Om een stukje luxe aan dat rijden toe te voegen, trakteerde ik mijzelf op een Rituals autoverfrisser. Bewust in de geur van mijn favoriete zonnebrand, om steeds dat heerlijke vakantiegevoel te krijgen. Zeepsop Verguld zette ik eind januari het houten geurblokje op de blazer van mijn airco voor ik vertrok naar het huis van een vriendin. De hele weg genoot ik van de geursensatie, niet wetende dat het de eerste en gelijk de laatste keer zou zijn. Die avond kreeg ik via die vriendin corona en sindsdien ruikt mijn hele auto naar afwasmiddel. Erg fris wel, maar het lijkt in niets meer op mijn zalige vakantieluchtje. Knoflookkoffie Inmiddels zijn we maanden verder en word ik nog steeds regelmatig verrast door een gekke, vervormde geur die soms dagen of zelfs weken blijft hangen. Met name knoflook is hardnekkig. Het doet me denken aan een kleurfilter op instagram of in photoshop waarmee je een subtiele kleurverandering in je beeld aanbrengt. Als een zonnebril met gekleurde glazen. Wekenlang had ik mijn eigen geurfilter. Alles wat ik rook - en dat was al niet bijster veel - was gehuld in een aroma van knoflook. Van mijn eerste kopje koffie in de ochtend tot mijn lievelingsparfum en een groezelig openbaar toilet achter een benzinestation: steeds weer diezelfde weeïge zoet-hartige geur. Van geen geur naar de verkeerde geur: op sommige momenten wist ik niet meer wat ik moeilijker vond. Fantosmie brengt me nog vaak in verwarring wanneer ik uit het niets een heel sterke geur ruik terwijl ik geen idee heb wat dat dan triggert. Wellicht heb ik mijn honden al te vaak ten onrechte van slechte manieren beschuldigd… Putlucht Maar wanneer ik over andermans ervaringen lees, prijs ik mij gelukkig. Veel lotgenoten beschrijven hun coronageur als continu chloor ruiken. Of iets heel chemisch als verbrand plastic, putlucht of mest. Geuren die een allesoverheersend gevoel van walging oproepen, waardoor eten en drinken haast niet meer te doen is. Dan valt knoflook of zeepsop nog best mee, toch? •
REDAC TEUR
ZONDER
GEUR
#7
Rozengeur en Napoleons: zes maanden reuktraining
A
l maanden staat mijn reuktrainingset op een vaste plek op het bijzettafeltje tussen onze twee banken in de woonkamer. En waar het voor mensen zonder reukvermogen bepaald geen pretje is om zonder resultaat te snuffelen, lijkt het voor de ruikenden onder ons een ware attractie. Ik weet nog goed hoe een vriend aan het flesje kruidnagelolie rook en zijn gezicht vertrok: “Ugh, wat is dit sterk zeg!’’ En dat terwijl ik niets rook, ik kon het me maar moeilijk voorstellen. Frisse neus Inmiddels zijn we bijna een half jaar verder en kan ik de recensies van onze vriendengroep steeds beter plaatsen. Zo blijkt de omschrijving ‘het ruikt precies zoals Napoleonzuurtjes smaken’ behoorlijk accuraat voor citroengeur. En het flesje met kruidnagelolie is bij nader inzien inderdaad heel sterk. Zo sterk zelfs dat ik de geur soms uren in mijn neus heb. Eucalyptus is momenteel mijn favoriet. Ik heb veel last van hooikoorts door het extreem hoge aantal pollen dat momenteel door de lucht zweeft. De frisse tinteling van de eucalyptus biedt soms wat verlichting voor mijn overprikkelde neus. Het enige flesje waarbij ik nog steeds weinig waarneem is de rozengeur. Vaag pik ik soms iets zoetigs en bloemigs op, maar als ik niet wist wat er op het flesje staat zou ik het waarschijnlijk nooit raden. Gelukkig hebben mijn vrienden me enigszins gerustgesteld: die geur is inderdaad niet zo intens als de andere drie. Spijbelen Het gevaar van die vooruitgang is dat ik steeds vaker spijbel. Dat doet me denken aan een van de leden die een paar jaar geleden grote vooruitgang boekte met reuktraining. En tóch ontbrak het hem aan de discipline om door te zetten. Destijds begreep ik daar werkelijk niets van, maar nu ik in hetzelfde schuitje zit, snap ik hem steeds beter. Ik sta er niet achter maar merk wel dat ik, nu ik steeds beter ruik, steeds vaker een dagje oversla. En dat is zonde, want mijn reukzin is dan wel verbeterd maar nog lang niet als vanouds. Terwijl ik dit schrijf neem ik me voor het geursetje een nieuwe plek te geven, naast het koffiezetapparaat. Steeds even trainen terwijl de koffie loopt, dat moet te doen zijn. Toch? •
REDAC TEUR
ZONDER
#8
GEUR
Het nieuwe normaal na reukverlies
D
e zon schijnt steeds vaker, coronamaatregelen versoepelen en soms lijkt alles weer bijna normaal. Of het nieuwe normaal, zoals demissionair minister-president Mark Rutte het al maanden noemt. Natuurlijk weet ik wel dat hij daarmee vooral doelt op het voortzetten van de basisregels. Voor mij slaat het nieuwe normaal met name op mijn reukzin.
Ruim voldoende Want in de waan van de dag lijkt het bijna weer normaal. Als ik er niet bewust bij stil sta, valt het me haast niet op dat koffie vroeger veel sterker rook. Want ik ruik het toch? Als ik zou moeten gokken zou ik zeggen dat ik ongeveer 70 à 80 procent van mijn reukzin heb teruggekregen. Met soms heel goede dagen en andere dagen weer heel weinig. Maar over het algemeen scoort mijn neus een steady 7,5. Begrijp me niet verkeerd, daar ben ik heel dankbaar voor. Sterker nog, een paar maanden geleden had ik daar blind voor getekend. Want buiten de vervormde geuren die ik soms waarneem, kan ik hier prima mee uit de voeten. Mijn neus waarschuwt me weer als de pizza in de oven aanbrandt, ik ruik de zee als ik op het strand loop en kan genieten van lekker eten en drinken. Wat wil een mens nog meer? Geen smaakexplosie Toch wel iets, moet ik eerlijk bekennen. Zo keek ik een tijdje geleden enorm uit naar asperges. Het witte goud met ham, ei, een botersausje en krielaardappels. In mijn herinnering een feestmaal, maar de smaakexplosie waarop ik mij zo had verheugd bleef uit. Ik proefde het wel, maar niet zoals het was. Mijn nieuwe normaal bestaat uit vlakke smaken en geuren. Geen uitschieters naar beneden maar ook niet naar boven. Niets brengt me nog echt in verrukking. Vol vertrouwen Gelukkig ben ik ervan overtuigd dat ik nog volop in herstel ben met alle ups en downs die daarbij horen. Twee stappen vooruit en één achteruit, het hoort allemaal bij het proces. Ik heb vertrouwen dat het goedkomt, en anders is het al goed. Mijn blogserie komt na acht delen ten einde. Ik hoop dat ik lezers zonder reukzin wat hoop en herkenning heb kunnen geven, of misschien een glimlach om een van mijn blunders. Maar bovenal wens ik jullie net zoveel vooruitgang - en liefst nog méér - als ik de afgelopen maanden heb mogen doormaken. En vergeet ondertussen niet ook van de zomer te genieten! •
Liefs,
REDAC TEUR
ZONDER
mede mogelijk gemaakt door
foto Geerke Vermeulen
GEUR