Tekst: Ubel Zuiderveld/ Foto's: ANP en Michel
NDE SCHOOLKANTINE Jongeren die zich tegoed doen aanfruit. We zien het h te weinig.
DILEMMA VAN DIKMAKERS EN DE BOZE BUITENWERELD Scholieren snaaien graag. Het Voedingscentrum lanceerde op voorspraak van politiële Den Haag de campagne De Gezonde Schoolkantine. Een uitvloeisel is de Schoolkantine Brigade, die uitrukt om het foodaanbod op scholen stapsgewijs aan te pakken. Onder drukvan vooral de publieke opinie en ouders passen steeds meer scholen hun assortiment aan. Ondertussen lijkt de schooljeugd zijn heil (weer) buitenschools te zoeken. De Gezonde Schoolkantine, kans of illusie?
D
e Gezonde Schoolkantine kan rekenen op een breed draagvlak. Het Voedingscentrum verkondigt: 'Meer dan drielwvartvan de Nederlanders is het eens met het Voedingscentrum: de school is geen plek om te snoepen en te snacken.' Het lijkt zo logisch. Maar is het wel logisch? Immers: de verkoop van snoep en snack op scholen biedt tenminste kans op enige sturing. De school heeft in zekere zin direct invloed op het consumptiegedrag van zijn leerlingen. Dat is pertinent niet het geval als de jeugd, vanwege een teleurstellend bevonden kantineaanbod, zijn heil buitenschools zoekt. Dat laatste gebeurt, lijkt het, op steeds grotere schaal. Rond lunchtijd zie je bij veel supermarkten samenscholingen van snaaiende jeugd. Wat dit betreft zijn de uitspraken van
12
Missef Catering 2 / April 2013
DE GEZONDE SCHOOLKANTINE: EEN KANS OF EEN ILLUSIE?
twee horecagrossiers illustratief In het bedrijfsblad van hun organisatie stelden ze: 'Op scholen zie je dat er onder drukvan ouderraden naar gezonde producten wordt
gevraagd. Dat is natuurlijk prima. Maar je moet er wel voor waken datje het paard achter de wagen spant. De jeugd wil gewoon zijn cola of zijn worstenbroodje. Bied je dat als school niet meer, dan gaan ze net als vroeger het schoolplein af en naar de snackbar. Als je iets gezonds in de automaten doet, kun je het allemaal weggooien.' Balanceren
Het is nog niet zo heel lang geleden dat het aanbod in de meeste schoolkantines beperkt was. Koffie, thee, een paar soepen, simpel belegde broodjes en wat klein snoepgoed. Daarbij bleef het aanbod wel zo'n beetje bij. Schoolgebouwen dijden echter flink uit. Hiermee werd de grondslag gelegd voor professionele catering op commerciële basis.
Pas de laatste decennia deden de vermeende calorische boosdoeners zodoende op grotere schaal hun intrede. Deze boosdoeners zijn volgens de kenners zoete frisdranken, gefrituurde snacks en zoete candybars. De Gezonde Schoolkantine daarentegen biedt een dominant beeld van salades, zuivel en gezond ogende belegde broodjes. De vernieuwde website staat zelfs bol van belegde broodjes met wat groen. Dat steeds meer deskundigen tarweproducten aanwijzen als één van de veroorzakers van overgewicht, doet kennelijk niet ter zake. Zoals altijd in dit soort gevallen is namelijk de beeldvorming leidend in de discussie. Helaas is die ook maatgevend voor de maatregelen. De Gezonde Schoolkantine is namelijk geen vrijblijvende campagne. Het is een
direct uitvloeisel van Haags beleid. Vier jaar geleden bepaalde de Tweede Kamer op voorspraak van Groen Links dat in 2015 alle schoolkantines een gezond aanbod eten en drinken moeten hebben. Het Voedingscentrum pakte de uitdaging op met een jaarlijkse subsidie van €420.000. Het richt zich met zijn campagne primair op het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. De motivatie is helder: 15 procent van de schooljeugd kampt met overgewicht.
Haagse doelstellingen Het is niet eenvoudig om de Haagse doelstellingen te halen. Met het stapsgewijs invoeren van de Schijf van Vijf in de schoolkantine ben j e er nog lang niet. Scholen zien met lede ogen aan dat steeds meer
schooljeugd erop uit trekt. Bij supermarkten doen ze zich tegoed aan van alles en nog wat. Met dank aan de supermarktoorlog tegen lage prijzen. Scholen en cateraars lopen dus omzet mis. Foodservice Instituut Nederland becijferde dat een gecaterde schoolkantine dagelijks ongeveer 250 klanten heeft, die samen zorgen voor een dagomzet van hooguit €1000. Vloeit er omzet weg, dan vervalt al snel de basis onder commerciële schoolcatering. In 2011 zagen de grote cateraars 15 procent van hun onderwijsomzet wegvloeien. Voordat scholen er erg in hebben is de kantine weer, net als vroeger, vooral een kostenpost. Intussen neemt de drukvan ouders toe. Zoals met meer zaken in onze samenleving, delegeren ze de opdracht van een gezond voedingspatroon met graagte
MissetCotering2/April20i3
)E SCHOOLKANTINE
'De beeldvorming is leidend in de discussie. Helaas is die ook maatgevend voor de maatregelen' naar school. De schoolleiding belandt in een spagaat en in zo'n benarde positie is er maar één uitweg. Je wijst, gesteund door beleidsmakers, met de beschuldigende vingers naar derden, dus naar de grote boze buitenwereld. Er zijn legio voorbeelden. In Enschede is er verzet tegen de komst van McDonald's en KFC vlakbij een zoge naamde schoolboulevard. Mister Contra Overgewicht Paul Rosenmöller pleitte open lijk voor de verwijdering van snackwagens in de buurt van scholen. De PvdA in een Amsterdams stadsdeel wil snackbars bij scholen verbieden om voor twee uur 's mid dags gefrituurde producten te verkopen. Opmerkelijk is dat voortdurend fastfood het mikpunt is, terwijl het 'maagaandeel' van snackbars en fastfoodbedrijven in ons land slechts 2 procent is. Kennelijk ontbreekt het aan kennis om verder te kijken dan dit aansprekende beeld. Nog geen official heeft het in elk geval aangedurfd te pleiten voor een verbod op supermarkten bij scholen. Maar juist bij grootgrutters komt de meeste buitenschoolse foodomzet terecht.
er Contra Overgewicht Paul Rosenmöller pleitte voor de verwijdering van snackwagens in de buurt icholen.
is niet eenvoudig omjongeren gezond te laten eten.
14
Misset Coteting 2 / A p r i l 2013
Balanceren De Gezonde Schoolkantine is balance ren op een slap koord. Sommige scholen ondernemen halfslachtige pogingen om het consumptiegedrag in de boze buitenwereld naar hun hand te zetten. Ze verbieden het snacken rondom het schoolgebouw. Maar welk snackgedrag verbied je als school meester? Een kroket van 195 kilocalorieën per 100 gram? Een candybar met 448 kiloca lorieën per 100 gram? Een mueslireep met 400 kilocalorieën per 100 gram? Een brood je gezond (140 gram) met 340 kilocalorieën? Als je je dik maakt om dikmakers, zou je de kroket moeten toestaan. Maar dat zal wel juist ni'et de bedoeling zijn. Bovendien doet zich bij een snackverbod een ander fenomeen gelden. Het terrein rond scholen is vaak openbaar grondgebied. Kan een schoolleiding daar zonder pardon onge wenst consumptiegedragverbieden? De schoolkantine met de meeste klanten van gezond gewicht is ongetwijfeld te vinden bij een onderwijsinstelling waar nog veel aan sport wordt gedaan. Want we eten namelijk niet zozeer teveel (zelfs 1500 tot 2000 kiloca lorieën per dag minder dan vier generaties geleden) maar we bewegen te weinig. De prioriteit van politiek Den Haag ligt echter al heel lang niet meer bij het ouderwetse schoolvak 'lichamelijke opvoeding'. ■