Tramwaj Turystycznie nr 2/2019 by Tramwaj Cieszyński

WYDANIE SPECJALNE Nr 2, lato 2019 Cena: Bezpłatny www.tramwajcieszynski.pl

miasto

Cieszyn

gmina

Skoczów

gmina

Chybie

gmina

Strumień

gmina

Hażlach

gmina

Dębowiec

gmina

Goleszów

gmina

Jaworze

Zastanawialiście się kiedykolwiek, jak wyglądałby przejazd dawnym cieszyńskim tramwajem, takim który przemierzał ulice Cieszyna w latach 1911-1921? Jakie byłoby jego wnętrze, klimat, jak wyglądałyby miasto z jego okien? Tramwaj w Cieszynie znów ruszył! Tym razem pod postacią Tramwaj Cafe. Podróż rozpoczyna się na ulicy Menniczej 44. Zabierzemy Was do Cieszyna sprzed około stu lat, który zobaczycie przez okna tramwaju. Na końcu pierwszego wagonu znajdziecie stery, sprawiające że jazda tramwajem będzie podróżą przez smak najlepszej kawy, której u nas pod dostatkiem, zarówno tej pochodzącej ze skoczowskiej palarni kawy Tommy Cafe, jak i czeskiej palarni Cafe Eternity. Będzie to również podróż przez niebanalny smak rumbaby - naszego specjału, sentymentalnego dla mieszkańców całego Śląska Cieszyńskiego - piwa Brackiego; tradycyjnego dla tutejszej kuchni strudla oraz pysznych bucht. Na najmłodszych pasażerów w drugim wagonie czeka przytulny kąt, w którym każdy przejazd umili zabawa. Zapraszamy do wspólnej podróży! Odjazd: ul. Mennicza 44 w Cieszynie.

Rozkład Jazdy: Śląsk Cieszyński 10-15 Cieszyn 18-23 Gmina Skoczów 30-35

rozklad jazdy

Gmina Chybie 38-43 Gmina Strumień 48-51 Gmina Hażlach 52-57 Gmina Dębowiec 60-62 Gmina Goleszów 64-67 Gmina Jaworze 72-77

Z A ŁOG A TR A MWA J U: DYSPOZYTOR: Wojciech Krawczyk, MOTORNICZY: Urszula Markowska tel. 577 148 965 DZIAŁ MARKETINGU: Piotr Czerwiński tel. 602 571 638 PASAŻEROWIE: Urszula Markowska, Amelia Witos, Dominika Rychły, Fryderyk Dral ZAJEZDNIA: Cieszyn, ul. Mennicza 44

opr. graficzne okładki Rafał Łęgowski

BAZA: Fundacja LOKALSI Cieszyn, ul. Bielska 184

LAyout i skład komputerowy Małgorzata Perz

Witamy w drugim numerze Tramwaju Turystycznie Doczekaliśmy takich czasów, że w turystyce panuje powiedzenie, iż dobrych adresów nie powinno się zdradzać. Dlaczego? Bo panuje w tych miejscach jeszcze niezachwiany spokój, a to jest na wagę złota. Bo w tych miejscach turyści zwalniają, jakby na chwilę ktoś wyjął z nich baterie z turbo doładowaniem. W takie rejony nie zapuszczają się zblazowane i roszczeniowe tłumy wylansowanej młodzieży. Z drugiej strony to nie Polska klasy B, tu nie ma zacofanego PRL- u, czy studenckiego spartanu. To niezwykłe miejsca, wysmakowany design, jedzenie w stylu slow, wspaniały relaks. Śląsk Cieszyński jest krainą, która ma do zaoferowania miejsca urzekające pięknem, spokojem, ale w których również można spędzić aktywne wakacje. Pobyt tutaj to spotkanie z kulturą w przeróżnej odsłonie. Śląsk Cieszyński to nie tylko Beskidy, ale to również urokliwe miasteczka i wsie z pełną gamą atrakcji turystycznych. Oddajemy w Państwa ręce drugie wydanie Tramwaju Turystycznie. Otwieramy przed państwem drzwi zapraszając do zwiedzania naszego domu. Każda z przedstawionych Gmin może stać się przystankiem, do którego już zawsze będziecie wracać. Czy to jest wystarczająca autoreklama? Nie wiem. Wiem jednak, że mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego troszczą się o każdy zabytek, pomnik, skwer, las, staw i rzekę, bo to ich największe bogactwo. Śląsk Cieszyński to dobry wybór na zbliżające się wakacje, ale to również świetne miejsce na weekendowy wypad, czy krótki przystanek w podróży.

opr. graficzne reklam Małgorzata Perz, Maciej Kłek, Rafał Łęgowski

Wydawca magazynu „Tramwaj Cieszyński” nie ponosi odpowiedzialności za treści reklam i art. sponsorowanych, a także za poglądy autorów zawarte w zamieszczonych tekstach. Reprodukcja oraz przedruk wyłącznie za zgodą wydawcy. Wszystkie materiały publikowane w niniejszym magazynie są własnością wydawcy i są chronione prawami autorskimi.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Kalendarz imprez lato 2019

Cieszyn 14-16.06

XXIX Święto Trzech Braci. Rynek w Cieszynie i inne miejsca

29-30.06

Święto Herbaty. Wzgórze Zamkowe. Rynek w Cieszynie

01.07 - 31.08

Cieszynie

15.08

weekendy - Festiwal Filmowy „Wakacyjne Kadry”. Rynek w

Wieczór Narodów. Rynek w Cieszynie

24-31.08

XXXI Międzynarodowy Studencki Festiwal Folklorystyczny

Skoczów 7-9.06

52. Dni Skoczowa. Rynek w Skoczowie i inne miejsca

22.06

XXI Cross Świętojański im. Jana Marka. LKS „Pogórze”

07.09

XII Ekumeniczne Dożynki Gminne. Ulice miasta, rynek miejski

Ch yb ie 22-23.06 01-31.08 08.09

Żabionalia. Amfiteatr w Chybiu

Jarmark Ekologiczny w Chybiu. GOK w Chybiu

Dożynki Diecezjalno – Powiatowo – Gminne. Amfiteatr w Chybiu

De, bowiec 01.06-31.08 08.06 07.09

niedziele – Cykliczne koncerty przy Tężni Solankowej

Noc Świętojańska. Dębowiec Centrum

Dożynki Gminne w Dębowcu

Ogn isko Dzi ad ka :)))

Ta ta i ja łowim

y :))

Moja starsza siostra i jej chłopak na rowerach

Hazl. a ch 22.06 29.06

Święto Dziedziny. Park w Zamarskach

Polsko – Czeski Rodzinny Rajd Rowerowy na Rudniku

06-07.06 24.06 15.09

Piknik Militarny. Rodzinne spotkania z Historią. Kończyce Wielkie

Dożynki Gminne. Zamarski

Gol eszów 22.06

06.07

Piknik Spadochronowy XVIII Oddziału Ziemi Cieszyńskiej Związku Polskich Spadochroniarzy. Dom Ludowy w Goleszowie – Równi

24-25.08

Zamarskie Biesiadowanie. Park w Zamarskach

, S t r u mien 15.06

Koziołek Matołek – Banialuka. Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury w Strumieniu

29.06

IX Konkurs Wędkarski Gminy Strumień. Gospodarstwo agroturystyczne „Wodna dolina” w Pruchnej

21-23.06 01.09

Festiwal Artystyczny SFART. Park miejski w Strumieniu

Dożynki Gminne w Strumieniu

Noc Świętojańska. Plac przy UG w Goleszowie

Dni Gminy Goleszów – Dożynki Gminne. Centrum Goleszowa

Jaworze 16.06

IV Parafiada. Piknik rodzinny w Amfiteatrze

06-07.06 08.06

Maraton sztuki w Amfiteatrze

Bieg po Zdrój w Amfiteatrze

06-08.06

Dożynki Gminne w Amfiteatrze

Śląsk Cieszyński

F ry d e ry k D ral

LATOŚ WITÓMY ZAŚ PIEKNIE wszeckich letnikorzi i lufciorzi, kierzi tu do nas przijechali s nawszczywóm, połoglóndać nasze dziedziny, na tym małym kónszczku tej pieknej polski ziymi.

Ta nasza piekno ziym, kiero Cieszyńskim Ślóńkym sie mianuje, znaszła se swój plac ganc na połedniu naszej polski Ojczyzny. Łod północy je ganc plaskato, ale uż niżyj ku połedniu nabiyro zwyżki, kiero mo swój szpic na Barani Górze. I tu w tych naszych gorach rodzóm sie dwie rzyki : Wisła, kiero żynie ku morzu i płócze mury hańdownej i nowej stolicy Polski, a drugo to je Olza, kiero mianowano je cieszyńskim Jordanym i uż kónsek za Cieszynym społym s Odróm, też żynie ku morzu. Mómy też fest pofyrtanóm historyje, skyrs tego, że fórt bylimy na jakisikej granicy. Zaczli jóm trze bracio 6

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Mieszko, Leszko i Cieszko, kierzi hańdownij trefili sie do kupy przi źródle s kierego ciurczała wodziczka. Tak s tego byli radzi i moc sie cieszyli, że Cieszynym go zmianowali i tak to uż zustało dziynka bogu aże do dziśka. Po ceście jak ta historyja żynyła, to miano Cieszyn jednakowóż sie nie uchowało, bo austryjocy, kierzi tu byli u nas sztyrysta roków zwekslowali to na Teschen. I to eszcze nie był kóniec tego szybrzikowanio s tym mianym Cieszyna, bo po I Wojnie Światowej jacysi móndrocy, kierzi te wojne wygrali, przestrzigli to miasto na poły i skyrs tego dzisio s drugi stróny Olzy egzystuje

Śląsk Cieszyński

Czeski Cieszyn. Teraz jak Europa dała sie do kupy, to je to zaś jedno miasto, ale miana mo dwa, bo s Czechami to ni ma tak leko sie dorzóndzić, bo łoni fórt wszecko chcóm mieć swoji. Cieszyn ni ma taki wielki i za porem godzin idzie go oblecieć, coby obezdrzić wszecki zaimawe wieca. Kapke tych pieknych chałup tego jednakowoż mómy w tym Cieszynie i nejlepszyj je zacznóć łod zamku s kierego dobrze je ciepnóć łokym na Czechy. Nieskorzij trzeja przelecieć Głymbokóm i zahoczyć o muzeum drukarstwa, tyjater i przeszpacyrować sie po rynku. Dobre też je wlyź do nejstarszego muzeum w Polsce, a potym Wyższóm Bramóm dónś do Jezusowego nejwiynkszego kościoła wanelickigo w Polsce. Jak sie wóm bydzie śpiychać i chcielibyście obezdrzić eszcze insze dziedziny w naszym powiecie to trzeja iś spadki kolem pieknej chałupy sóndu i zaroz znóndziecie sie na banhofie s kierego odjyżdżajóm rozmajte cugi i autobusy. Niczym wsiedniecie do kieregosi ś nich to możecie obezdrzić eszcze piekny Klasztór Elżbietanek, kiery wystawili austryjocy, a po lewo galeryje Stela, kieróm wystawili tustelocy. I teraz pojadymy ku Goleszowu w kierym idzie połoglondać narciarski skocznie na kierych trynowoł i uczył skokać młodzioków ociec wszeckich Tajnerów Leopold. Nie uwidzicie uż cymyntowni, kiero tu fungowała prawie sto roków, bo naroz chybiło margla i trzeja jóm było zawrzić. Zawrzite też zustało lotnisko szybowców na Chełmie, bo jak prziszeł wiynkszy wiater to szybowce zduchowało do Czech. Dzisio tam trynujóm lotniorze i tyn wiater im uż nie zawadzo, bo jesi znondóm się aji w Czechach to żodyn ich skyrs tego do haresztu nie zawrze. W Goleszowie przi granicy s Czechami pón Jan Gajdacz opatruje swoji pszczoły, a dlo nich wyrychtowoł bardzo piekne chałupki, kiere worce obezdrzić i też se u niego kupić prowdziwego miodu. Zaroz wedla tych uli s pszczołami je tako mało dziedzina Cisownica, kiero patrzi do Goleszowa, a w ni idzie uwidzić w rezerwat „Zadni Gaj” w kierym rosnóm nejstarsze cisy, s żywbycim bezmała 600 roków. Jak kierysi s was mo dobre zole i porzóndne krónfleki we swoich bótach to może dónś szłapcugym na banchof w Goleszowie i cugym zajechać aże do Skoczowa. To piekne miasteczko prziczympło w dolinie rzyk Wisły i Brynnicy, kiere nieskorzij razym do kupy rozmajtymi zakryntami gzujóm ku Krakowu. We Skoczowie trzeja obezdrzić piekny rynek s rotuzym s wieży kierego dziwo się na nas św. Jan Sarkander. Tyn świynty je patrónym Skoczowa, bo je tam rodzóny i tam miyszkoł, jako mały chłapiec. Skyrs tego, że nieskorzij nie wyrzeknył sie swoji wiary i nie wyzdradził tajymnicy spowiedzi zustoł zamynczóny w Ołomuńckim hareszcie i nie wrócił sie uż spadki do Skoczowa. Do dzisia wszedcy skoczowianie fest go se wożóm i tymu zrobili go swojim patrónym, a nieskorzij postawili mu kaplicem. Coby

S łownik nawszczywa - odwiedziny nufciorze - turyści letnikorze - wczasowicze dziedzina - wieś kónszczek - kawałek znaszła - znalazła mianuje - nazywa się zwyżka - wysokość żynie - gna/pędzi hańdownij - dawno prziczympło - przykucnęło zozdrzić - zajrzeć prawióm - mówią konsek - kawałek starka - babcia starzik - dziadek społym - wspólnie pofyrtane - pomieszane trefili - spotkali się giszy - leje się kierchów - cmentarz zwekslowali - zamienili przestrzigli - przecięli szybrzikować - gmerać kapke - trochę zaimawe - interesujące ciepnóć - rzucić tyjater - teatr spadki - z powrotem tustelok - cieszyniak zawadzo - przeszkadza harest - więzienie opatruje - opiekuje idzie - można obezdrzić - pooglądać patrzi do - należy nieskorzij - później fest - mocno rzykać - modlić się kaj - gdzie miano - nazwa paniczka - pani panoczek - panoczek śpiychać się - śpieszyć się kiejsi - kiedy luft - powietrze ganc - całkiem skyrs - z powodu

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Śląsk Cieszyński

żodyn ło tym przóndnym człowieku nie zapómnioł to w 1995 roku przijechoł tam do nich Jan Paweł II i go spóminoł, a nieskorzij rzykoł pod tym wielkim krziżym, kiery stoji wedla tej kaplicy. Przi Skoczowie sóm eszcze mjynsze dziedziny taki jak Ochaby w kierych chowane sóm angloarabski kónie, a we stawach karpie, kiere idzie se kupić łod rynki. Kierysi też tam postawił jako to sie dzisio na to prawi Dream Park s dinozaurami i rozmajtymi huśtaczkami dlo dziecek. W inszej małej dziedzinie kiero sie Bładnicami mianuje, jedyn panoczek wyrobio stare armaty, kiere odgrywały w rozmajtych historycznych filmach. Zaimawe je jednakowóż to, że idzie ś nich aji naprowde eszcze dzisio strzylać i robi to moc krawalu. Isto się wóm eszcze cosi zaimawego w tym Skoczowie ciepnie na łoczy, bo miasto je naprowde piekne, ale trzeja sie zbiyrać, coby też insze dziedziny obezdrzić. Dzisio jak cugi uż polikwidowali, to yno autobusym, abo swojim auciskym mogymy ze Skoczowa ku Biylsku przewandrować. Po ceście trefiymy na dziedzine, kiero Jaworzem sie mianuje, chocioż nie wiym czy to mo s jaworami cosi społecznego, kiere tam kiejsi rosły. Ta piekno dziedzina zaproszo wszeckich lufciorzi i letnikorzi do powydychanio se zdrowym luftym, kiery żynie do jejich dziedziny prosto s gór. Dziyka tymu niejaki Saint Genois-Maurycy w roku 1752 założył tam sanatoryjum dlo ludzi kierzi mieli chybe na plucach i ciynżko wydychali. Rozmajci móndrzi dochtorzi prziszli na to, że dobrze ludzióm robi pici żyntycy, kiero zustowała im przi wyrobianiu syrów s mlyka owczego. Lyczyli nerwice, choroby skóry, choroby bachórza, jelit i eszcze insze rozmajte boleści. Dzisio lyczy sie tam małe dziecka kiere ciynżko wydychajóm i sóm chore na suchoty. A schorowanym starkóm i starzikóm łordynujóm fizykoterapije i rozmajte insze rechabilitacyje. Majóm tam to doś wielki, bo naroz poradzi sie u nich lyczyć prawie pół tysiónca ludzi. Na postrzodku dziedziny je park w kierym stoji kamiynno fóntanna s kierej ciurczy zabłocko solanka. Kónsek dalij porem roków tymu postawili drzewianóm tynżnie przi kierej idzie się siednóć i wdychać tyn posołóny luft, kiery dobrze robi ludzióm na pluca. Spomnieć też trzeja ło tym, że Jaworze mo trzi 8

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

kościoły, każdy s inszej wiary, ale wszedcy ludzie w nich rzykajóm do tego samego boga. Jak uż my sie tak nadychali tego zdrowego luftu, to prziszeł by czas, coby porajzować dalij ku północy i zozdrzić do małej dziedziny, kiero Chybiym sie mianuje. Jak każdo dziedzina na Śłóńsku Cieszyńskim, Chybie też mo sie przeca czym pochwolić. Nejwiynkszo chwała uż jednakowóż przeminyła, jak zawrzili cukrownie s kierej mioł pożytek cały Śląsk, a siedlocy przedowali im cukrowe ćwikle. Atrakcyjóm też je, ale ni ganc do kóńca Jezioro Goczalkowicki do kierego naburzili wody s Wisły i dziyka tymu w chałupach na Górnym Ślóńsku giszy woda s kranów. Na jego brzegach mogóm dzisio lufciorze i letnikorze szpacyrować, a na przyrychtowanych tam cestach idzie se popedajlować na kołach. Jak przyndymy sie cestóm ku Biylsku, kolem potoka Bajerki, to wedla ni idzie uwidzieć 200 starych dymbów, kiere sie tam do dzisia dziynka bogu obstoły. Spómnieć by też trzeja było o znanym aktorze Henryku Machalicy ze „Złotopolskich” kiery się w Chybiu narodził, ale nie zustoł na jejich kierchowie pochowany, bo isto Powązki sóm dlo niego piekniejsze. Roz do roka w czerwcu Chybie zaproszo wszeckich letnikorzi na jejich Żabonalia na kierych idzie cosi dobrego pojeś, pośpiywać se i aji potańcować.

Teraz uż yno styknie przechópnóć przez rzyke Wisłem i nóndymy sie w mieście kiere sie Strumiyniym mianuje i łóno mo do cesty „Wiślanki” uż yno 4 km. Skyrs jednak tego, że wedla je moc stawów, to uż łod downa wszedcy prawióm na niego „Żabi Kraj”. Zacznóć szpacyr jednak trzeja by było od rynku, na kierym stoji nejstarszy rotuz na Ślónsku, a postawili go w 1628 roku. Nawszczywić by jednakowż sie patrziło jejich park, kaj stoji fontanna solankowa w kierej ciurczy solanka s jejich Zabłocia i dziynka tymu majóm tam dycki morski klimat. Dobrze by też było obezdrzić zabytkowe kościoły: św Barbary, św Anny i dwa kościoły ewangelicko-augsburski w Drogomyślu i Pruchnej. Zaś każdego roku

Śląsk Cieszyński

przed Godami patrziło by sie też podziwać na nejwiynkszóm żywóm szopkem, a w lecie zamoczać sie w niedowno wybudowanym basynie. Zustoła nóm eszcze dziedzina Dębowiec, kieróm też worce nawszczywić, bo w ni sóm do obezdrzynio zaimawe wieca. Je tam u nich fest zielóno, a doobkoła sóm same stawy s rybami, przi kierych w trwie i na drzewach siedzóm rozmajte wodne ptoki. Sto roków tymu jak szukali wónglo i wiercili dziury w ziymi kolem Dymbowca, to natrefili na gaz i solanke jodobromową. I dziynka tymu do dzisia tyn gaz rułami idzie do rozmajtych chałup, a s tej solanki wyrobiajóm lyczniczóm sól. Ta sól je dobro na bolyni w krziżach, kolanach i rewme. Do tej jejich warzelni idzie zozdrzić i połoglóndać cały wercojg, kierym tóm dobroć wycióngajóm s ziymi. Wedla urzyndu gminy porem roków tymu postawili tynżnie w kierej s wyrchu na dół ciecze solanka i ubogaco luft w tak potrzebny człowiekowi jod. Worce też to wiedzieć, że ta jejich solanka mo dwacet razy wiyncyj jodu niż woda w Bałtyku. U nich eszcze worce obezdrzić w Simoradzu staróm gorzelnie, a w Łączce galeryje rzeżb i obrazów Andrzeja Klimowskiego. Dziedzina Hażlach je jednóm s młodszych w naszym powiecie i mo dziepro kolem pińdziesiónt roków, a poskłodano je ze starych trzóch dziedzin: Pogwizdowa, Hażlacha i Kończyc Wielkich. Samo miano Hażlach pochodzi łod austryjoków, bo podobno prawili tak

na dziure w lesie -„Hasenloch”, kaj było pełno zajónców i nieskorzij s tego słowa zrobił sie Hażlach. Dycki w każdej dziedzinie kaj nas eszcze nie było idzie cosi zaimawego uwidzieć i tak też je w tym naszym Hażlachu. Do obezdrzynio je jedyn s nejwiynkszych drzewianych kościłów na Śónsku pod wezwanim św.Michała. Worce też obezdrzić Pałac Larichów, a wedla niego jednonawową kaplicę w kierej na ambónie wymalowano je scyna biblijno jak Jónasz zeprził swój zadek w paszczy wieloryba. W Kończycach Wielkich idzie też se spocznóć pod dwóma starymi dybami, kiere majóm miana : „Mieszko” i „Przemko” i łoba majóm zdelki prawie 5 metrów doopkoła. Jak eszcze zbydzie wóm kapke czasu to możecie przisiednóć w bukowym lesie przi źródełku „Bogróńka”, a nieskorzij pod Zielónóm Gruszką”, kiero zasadzóno była w 1848 roku jako spóminka na kóniec pańszczyzny. Szykowne paniczki i panoczkowie, śpiychejcie sie, coby was żodyn nie przdbiygnył i nie zasmrodził tego świyżego i czystego luftu, kiery mómy we szeckich dziedzinach tu na Śląsku Cieszyńskim. Każdo dziedzina was szumnie ugości, bo mo rada nawszczywujących jóm wszeckich gości. Przez prawie sztyrysta roków Śląsk Cieszyński mioł ganc inszóm kulture i skyrs tego jego miyszkańcy majóm bardzo silne poczucie swoji tożsamości. Kiejsi to było ganc insze ksiynstwo, dlo kierego Cieszyn, rzyka Olza i naszo mowa to było cosi świyntego.

ul. Mennicza 48 43-400 Cieszyn tel. 791 26 26 24 www.kusasushi.pl

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Śląsk Cieszyński

Těšínské Slezsko Těšínské Slezsko je historický a geografický region, jehož odlišnost byla vytvořena ve středověku, po založení Těšínského knížectví. V současné době se nachází na území dvou států: Polské republiky a České republiky. Historickým a zároveň správním centrem regionu je město Těšín. Ačkoliv první dochovaná zmínka o Těšíně pochází z roku 1155, Těšínské Slezsko s hlavním městem Těšín geograficky patřící k Hornímu Slezsku, se začalo vymezovat spolu s rostoucím významem Těšínského knížectví na počátku 90. let XIII. století. Tehdy kníže Měško, syn knížete Vladislava Opolského, zvaný Měško I. Těšínský, započal dynastii těšínských Piastů, která vládla knížectví až do smrti kněžny Alžběty Lukrécie v roce 1653. V roce 1327 se knížectví stalo lénem České koruny. V důsledku úsilí o stabilizaci rakouských Habsburků, kteří vládli Těšínskému knížectví v letech 1653 - 1918, bylo jeho území od XVIII. století identifikováno také s širším geografickým pojetím Těšínského Slezska. Tato oblast (asi 2,3 tisíce km2) připomíná čtverec s Těšínem uprostřed, kterým protéká řeka Olše směřující na sever směrem k Odře. Specifikem okresu je proměnlivý reliéf a výsledná charakterová rozmanitost jeho jednotlivých částí. Na jihovýchodě se zvedají Beskydy se zalesněnými svahy a čím dále na sever, tím se terén stává rovnější, až se nakonec promění v nížinnou krajinu s množstvím vodních útvarů včetně Gočalkovického jezera na severní hranici okresu. Jedinečnost tohoto regionu je výsledkem prolínání mnoha různých faktorů. Na dnešní podobu těšínského území měli a mají obrovský vliv jeho obyvatelé. Soužití náboženských vyznání, rozdíly vyplývající z kultur regionu, složitý proces utváření národní identity a historické změny spojené se státní příslušností obyvatel Těšínského Slezska na nich zanechaly trvalé následky. Historické bohatství, jedinečná kultura, sakrální památky, turistické atrakce, horské stezky nebo okouzlující rybníky vytvářejí celek vybízející k lepšímu poznání a shlédnutí všeho zblízka. Stojí za to si vybrat toto místo pro rodinnou dovolenou, aktivní odpočinek nebo víkendový výlet. Jsou zde velmi dobře rozvinuty ubytovací zařízení pro turisty (přes 24 tisíc lůžek), které zahrnují hotely, sanatoria, ubytovny, penziony a zemědělské statky pro agroturistiku. Na weekendové či delší pobyty zveme do Těšínského Slezska.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

Śląsk Cieszyński

Śląsk Cieszyński jest regionem historyczno-geograficznym, którego odrębność ukształtowała się w okresie średniowiecza, po powstaniu Księstwa Cieszyńskiego. Obecnie wchodzi w skład dwóch państw: Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Czeskiej. Historyczną i jednocześnie administracyjną stolicą regionu jest Cieszyn. Śląsk Cieszyński jako Księstwo Cieszyńskie zaczął się wyodrębniać pod koniec XIII wieku z Księstwa Opolskiego. Wtedy też książę Mieszko, syn księcia Władysława opolskiego, zwany Mieszkiem I cieszyńskim, zapoczątkował dynastię Piastów cieszyńskich, która rządziła księstwem do śmierci księżnej Elżbiety Lukrecji w 1653 r. W 1327 r. Księstwo stało się lennem Korony Czeskiej. Na skutek działań konsolidacyjnych austriackich Habsburgów rządzących Księstwem Cieszyńskim w latach 1653 – 1918, jego terytorium od XVIII w. utożsamiane było także z szerszym, geograficznym pojęciem Śląska Cieszyńskiego. Obszar ten (ok. 2,3 tys.km2) przypomina kwadrat z Cieszynem w środku, przez który przepływa rzeka Olza zmierzająca na północ ku Odrze. Specyficzne dla regionu jest zróżnicowane ukształtowanie terenu i wynikająca z tego faktu różnorodność charakteru poszczególnych jego części. Na południowym wschodzie wznoszą się Beskidy z zalesionymi stokami, a im dalej na północ, tym teren robi się coraz bardziej płaski, aby w końcu przeobrazić się w krajobraz nizinny obfitujący w liczne akweny wodne ze Zbiornikiem Goczałkowickim na północnej granicy regionu.

Wyjątkowość tego regionu jest wynikiem przenikania się wielu różnorodnych czynników. Na dzisiejszy wizerunek cieszyńskiej ziemi ogromny wpływ mieli i mają jej mieszkańcy. Współistnienie wyznań religijnych, różnice wynikające z kultury związanej z regionem, złożony proces kształtowania się tożsamości narodowej oraz historyczne zmiany przynależności państwowej odcisnęły trwałe piętno na społeczeństwie Śląska Cieszyńskiego. Bogactwo historyczne, wyjątkowa kultura, zabytki sakralne, atrakcje turystyczne, szlaki górskie czy urokliwe stawy tworzą całokształt zachęcający do bliższego poznania i zobaczenia wszystkiego z bliska. Warto wybrać to miejsce na rodzinne wakacje, aktywny wypoczynek czy weekendowy wypad. Do dyspozycji turystów jest bardzo dobrze rozwinięta baza noclegowa (ponad 24 tys. miejsc noclegowych), do której zalicza się min. hotele, sanatoria, schroniska, pensjonaty oraz gospodarstwa agroturystyczne. Na dłuższe wakacje bądź wypad na weekend zapraszamy na Śląsk Cieszyński.

Aplikacja mobilna Śląsk Cieszyński Android

iOS

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

zdjęcia Bank Fotografii Śląska Cieszyńskiego

Śląsk CIESZYŃSKI

Śląsk Cieszyński

fot. Małgorzata Perz

Śląsk Ciesz yński

aktywnie

Adrenalina i sportowe atrakcje dla turystów Zwolennicy dwóch kółek znajdą coś dla siebie w każdej z części regionu. Ekstremalne zjazdy typu Enduro Trails ze zboczy Szyndzielni, downhillowe trasy na stoku Stożka w Wiśle, wielokilometrowe odcinki dla rowerów szosowych, idealne na wypady całą rodziną. Z takich tras słynie gmina Chybie. Trasy wiodą przez malownicze tereny pełne stawów, łąk i lasów gdzie przy okazji można podziwiać faunę i florę akwenów wodnych. Tereny zapewniają też dużo atrakcji dla miłośników wędkarstwa i zapalonych ornitologów. Równie atrakcyjne mogą być skoki na paralotniach ze zboczy Beskidów w Krasnej, z Łysej Góry czy z góry Chełm w Goleszowie. Dla miłośników mocnych wrażeń oraganizowane są skoki z pilotem, 20- to i 40-to minutowe z możliwością nagrania filmu. Paralotnie w powietrzu mogą podziwiać piechurzy górscy korzystajacy ze szlaków na Małej Czantorii. Cały Beskid słynie z pięknych tras trekkingowych, zróżnicowanych pod

względem trudności. Trasy przystępne są zarówno dla seniorów, rodzin z dziećmi jak i wprawionych traperów spędzających wakacje na szlakach górskich. Dla turystów otwarte są liczne schroniska i wyciągi górskie czynne cały rok. Na gości czekają również pola golfowe w Ropicach lub jazda konna w plenerach leśnych w Ochabach. W upalne dni zaś dostępne są baseny, kąpieliska i aquaparki w Cierlicku, Strumieniu, Skoczowie czy Bielsku-Białej. Region ten słynie też z leczniczych tężni solankowych, przy których osoby ze schorzeniami układu oddechowego znajdą ulgę i dobry sposób na odpoczynek. Jako że pogoda nie zawsze dopisuje w czasie zaplanowanego urlopu w ofercie turystycznej znajdują się liczne muzea. W Cieszynie najchętniej odwiedzane jest Muzeum Śląska Cieszyńskiego oraz Muzeum Drukarstwa, w Jaworzu Muzeum Fauny i Flory Śródlądowej i Morskiej, Muzeum Koronki w Koniakowie czy Muzeum Adama Małysza w Wiśle.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

Śląsk Cieszyński

fot. Małgorzata Perz

Śląsk Cieszyński

krajobrazowo

Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego i Rezerwat Rotuz Śląsk Cieszyński charakteryzuje się bardzo zróżnicowanym krajobrazem, w skład którego wchodzi Park Krajobrazowy Beskidu Śląskiego oraz nizinne tereny położone wśród jezior gminy Chybie, która może poszczycić się rezerwatem torfowiskowym Rotuz. Beskid Śląski to przepiękny górski obszar leśny poprzecinany licznymi szlakami, wiodącymi przez lasy, szczyty i widokowe połoniny. Jedną z najpiękniejszych jest połonina na zboczu Klimczoka skąd rozciąga się widok na Skrzyczne i Magurę oraz pozostałe wzniesienia Beskidu. Szlaki przeznaczone są dla każdego, świetnie poradzą sobie rodziny z małymi dziećmi jak i osoby starsze. Na zmęczonych czekają liczne schroniska, z pysznymi obiadami, a na spragnionych pieniste piwo. Inną atrakcją Śląska Cieszyńskiego jest Rezerwat Rotuz będący ścisłym rezerwatem, na terenie którego objęto ochroną torfowiska, roślinność bagienną i fragmenty boru wilgotnego. Wokół rezerwatu przebiegają liczne ścieżki rowerowe

pozwalające cieszyć oczy widokiem rozległych akwenów wodnych, bujnej roślinności i niczym nie zmąconej ptasiej sielanki. Zachwyceni tym będą miłośnicy obserwacji ptactwa wodnego, jak i wielbiciele plenerów fotograficznych. Niewątpliwie relaks i radość dla oczu znajdą też wędkarze. Kolejnym miejscem, gdzie spotkamy piękne widoki jest Rezerwat Kopce, który jest rezerwatem częściowym, co pozwala na zwiedzanie i wycieczki turystyczne. Dotrzeć tam możemy od strony Marklowic. Jedną z atrakcji botanicznych jest rosnąca w rezerwacie cieszynianka wiosenna objęta ścisłą ochroną. Występuje ona w dwóch ośrodkach, w Alpach i na pograniczu polsko-czeskim. Zapraszamy do korzystania z naszych map dostępnych w Starostwie lub w punktach Informacji Turystycznej w regionie.

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Śląsk Cieszyński

fot. arch. Tramwaj Cieszyński

Śląsk Cieszyński

historycznie

Szlak zamków nad Piotrówką, Szlak Zabytków Techniki... Na historycznej mapie Śląska Cieszyńskiego znajdują się obiekty architektury, sięgające XI wieku jak Rotunda w Cieszynie czy Wieża Piastowska. To również pałace i zamki Habsburgów władających Księstwem Cieszyńskim od 1653 roku. Jednym z nich jest pałac myśliwski Habsburgów w Cieszynie, czyli obecny Zamek Cieszyn z przyległym Browarem Zamkowym warzącym do dzisiaj piwa na tradycyjnych recepturach. W Cieszynie warto również zwiedzić Muzeum Śląska Cieszyńskiego oraz Muzeum Drukarstwa. Wielbicieli malarstwa z pewnością skusi dwór Kossaków w Górkach Wielkich. Powstał w 1734 roku. Po pożarze w 1945 roku został częściowo odbudowany z przeznaczeniem na muzeum. Co rok odbywa się tu Artystyczne Lato u Kossaków. W 2011 r. Dwór zdobył najwięcej głosów w IV Edycji Konkursu Polska Pięknieje. Amatorzy rezydencji szlacheckich będą zachwyceni zamkami i pałacami w takich miejscach jak: Jaworze

- w stylu angielskim klasycystyczny pałac Saint Genoi d’Anneaucourt z 1793 roku; Kończyce Małe - wybudowany pod koniec XIV wieku przez ród Golasowskich. Po licznych rozbudowach za sprawą arkadowego dziedzińca nazwany cieszyńskim Wawelem. Obecnie zamek mieści m.in. hotel, restaurację; Ropice - tu możemy podziwiać klasycystyczny murowany dwór z XV wieku; Frydek Mistek (Czechy) zamek książąt cieszyńskich z I połowy XIV wieku; Wisła Czarne - modernistyczna Rezydencja Prezydenta RP Zamek - Narodowy Zespół Zabytkowy, stoi na miejscu drewnianego zameczku myśliwskiego Habsburgów, roztacza się stąd wspaniała panorama na Beskid; Karwina - empirowy pałac Larischów z 1511 roku, dziś muzeum szlacheckich wnętrz mogące zainspirować do śmiałego sięgania w przeszłość przy urządzaniu domu; Piotrowice koło Karwiny - w przysiółku Piersna empirowy pałac Larischów-Mönnichów, dziś hotel i restauracja, zaprasza w swoje eleganckie progi.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

Śląsk Cieszyński

fot. arch. Skoczów, UM

Śląsk Cieszyński

sakralnie

Sakralne dziedzictwo Śląska Cieszyńskiego Nie każdy wie, że pierwsze karty historii architektury polskiej rozpoczynają się na ziemiach cieszyńskich. Powstały tu bowiem, pierwsze zabytki architektury sakralnej, początkujące w Polsce styl romański. Architekturę sakralną, wraz z chrztem, sprezentowali nam nasi południowi sąsiedzi. To z rąk czeskiego władcy, Wacława, Polska otrzymała chrzest. Mieszko I, zawierając małżeństwo z Dobrawą, przyniósł krajowi wiele czeskich wpływów. A wszystko zaczyna się na granicy. Już nad brzegiem Olzy, na Górze Zamkowej w Cieszynie powstaje w XI wieku budowla sakralna. Rotundę świętego Mikołaja znamy wszyscy z jej wizerunku, znajdującego się na banknocie 20 zł. Datowanie rotundy jest wątpliwe, prawdopodobnie pochodzi z II połowy XI wieku, co czyni ją rówieśniczką pierwszych zabudowań na krakowskim Wawelu (tam również powstała najpierw rotunda). Słowo rotunda oznacza budowlę zbudowaną na planie koła. Cieszyńska posiada także podkowiastą absydę. Wyciosana i zbudowana z wapiennych

bloków, zwieńczona jest stożkowatym dachem. Do sakralnych zabytków Cieszyna, które trzeba koniecznie zobaczyć należy również kościół parafialny pod wezwaniem świętej Marii Magdaleny. Kościół świętej Marii Magdaleny jest jednym z najstarszych zabytków sakralnych na terenie miasta. W Cieszynie warto również zobaczyć Stary Cmentarz Żydowski od 1986 r. wpisany do rejestru zabytków. Inne warte zwiedzenia obiekty: Kościół św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich, świątynie: pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, pw. Znalezienia Krzyża Świętego, a także ewangelicko-augsburski kościół Świętej Trójcy w Skoczowie oraz wzgórze Kaplicówka z Sanktuarium św. Jana Sarkandra, Kościół pw. Chrystusa Króla w centrum Chybia, gdzie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Gołyskiej. Obraz Matki Boskiej Gołyskiej uroczyście koronowano w 2004 roku. Kościół pw. Dobrego Pasterza z Istebnej zachwyci również wielbicieli sztuki ludowej.

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Browar Zamkowy Cieszyn

Browar Zamkowy Cieszyn znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki

Zwiedzanie

Odwiedź Browar Zamkowy Cieszyn i zobacz, jak tradycyjnie warzy się piwo!

Zwiedzanie i degustacja piwa:

Piątki: 18:00 Soboty: 12:00, 14:00, 16:00, 18:00 Niedziele: 14:00, 16:00 Bilet podstawowy 20 zł/os. Grupy zorganizowane również w innych terminach. Więcej informacji: 515 216 250 oraz www.browarcieszyn.pl

Muzyka i zabawa

Szukasz dobrej zabawy i dobrego piwa?

Wpadnij do Browaru Zamkowego Cieszyn! W każdy czwartek, piątek i sobotę gramy i śpiewamy. Aktualny rozkład jazdy na facebook.com/otwartyklubbrowaru

Artykuł sponsorowany

CIESZYN

Apartament Cesarski Apartament zlokalizowany jest w reprezentacyjnej kamienicy przy ul. Rynek 20 w Cieszynie, gdzie dawniej znajdował się Hotel Pod Brunatnym Jeleniem. Budynek z dekoracją elewacji i wnętrz w stylu wiedeńskiego neobaroku powstał w 1912 roku według projektu architekta Kiliana Köhlera. Był wizytówką miasta. Od swych początków hotel gościł wiele znakomitości i koronowanych głów, m.in. księcia Repnina, cara Pawła I, księcia Condé i Marię Teresę (córkę króla Ludwika XVI), cara Aleksandra I, wielkiego księcia Konstantego, generała Kutuzowa, cesarza Ferdynanda, czy też księcia cieszyńskiego Karola Ludwika Habsburga. Najznamienitszym jednak gościem był cesarz Józef II, który zatrzymał się w hotelu dwukrotnie, w 1770 i 1779 roku. Hotel „Pod Brunatnym Jeleniem”, przebudowany w 1912 roku, był od samego początku miejscem niezwykle luksusowym. Na trzech piętrach znajdowało się 67 pokoi hotelowych z tzw. angielskimi łazienkami, centralnym ogrzewaniem, lodówkami, windą, elektrycznym oświetleniem oraz wentylacją. Wnętrza zostały urządzone według najnowocześniejszych wiedeńskich wzorów. Na parterze znajdowały się luksusowo wyposażone w secesyjnym stylu: kawiarnia, salon dla dam, restauracja serwująca wiedeńskie specjały, sala koncertowa i balowa, zimowa kręgielnia oraz pokoje klubowe. Dzisiaj apartament zaprasza gości w nowej odsłonie. Niezwykłe wnętrza dają poczucie komfortu i zapewnią wyjątkowe wspomnienia. Uwodzicielski klimat inspirowany „złotem Klimta” przenika pokoje w wielu detalach. To wyjątkowe miejsce, do którego można wybrać się z ukochaną osobą na romantyczny weekend, wypad z przyjaciółką czy pobyt służbowy. Będzie odpowiedni również dla wyjątkowych gości, których chcemy ugościć w Cieszynie.

Rynek 20, 43-400 Cieszyn tel. +48 502 585 777 info@apartamentcesarski.pl www.apartamentcesarski.pl

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CIESZYN

Těšín Těšín je historické město nacházející se v malebné jižní části Slezského vojvodství na úpatí Slezských Beskyd, na řece Olši, asi 30 km od Bílsko-Bělé a Visly, na hranici s Českou republikou. Těšín je historickým centrem regionu. Legenda říká, že v roce 810 se tři bratři - Těško, Bolko a Leško setkali u zdejšího pramene po dlouhém putování a z velké radosti založili město s názvem Těšín. Tuto událost připomíná studna Tří bratří. Řeka Olše dělí město na polský Cieszyn a Český Těšín, ale historická část s pozůstatky kdysi významného hradu rodu Piastů (Zámecký vrch), krásné městské domy a další památky zůstaly v naší zemi. Do doby zavedení ustanovení Schengenské dohody (2007) byl Těšín největším hraničním přechodem v jižním Polsku. Těšín, zvaný „malá Vídeň“, je významným kulturním a vzdělávacím centrem. Prohlídku města začneme od Starého města, kde můžeme obdivovat několik desítek historických městských domů postavených podél přiléhajících k náměstí starých uliček jako jsou: Głęboka, Mennicza, Stary Targ, Sejmowa, Nowe Miasto a Śrutarska. Navštívíme také náměstí s fontánou se sochou sv. Floriána z 18. století. V jižním průčelí náměstí se nachází historická budova radnice. Na adrese Rynek 20 se nachází budova, ve které byl hotel „Pod hnědým jelenem“. Existoval už od poloviny 18. století a navštěvovali ho významní hosté včetně: např. knížete Józefa Poniatowského nebo ruského cara Alexandra. Za návštěvu stojí také:: Zámecký vrch (ul. Zamkowa) - kde se nachází mj. románská rotunda sv. Mikuláše z 12. století, gotická hradní věž ze 14. století (tzv. Piastova věž), Habsburský palác z 19. století, pozůstatky hradu Piastů, anglický park s přírodními památkami. Farní kostel sv. Máří Magdalény (Dominikánské náměstí), původně dominikánský kostel - jeden z nejstarších kostelů v Těšíně; gotické prvky z přelomu 13. a 14. století, přestavěn po požáru na konci 18. století, barokní výzdoba z 18. století. Kostel sv. Jiří z přelomu 14. a 15. století, kostel sv. Trojice (Londzinské náměstí) - pozdně renesanční z přelomu 16. a 17. století s novogotickou věží. Turisté se mohou podívat také do několika muzeí, navštívit tzv. Młynkówkę nebo Městský lesík. Nechybí zde také atrakce pro rodiny a hotely, kde můžete strávit delší čas.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CIESZYN

fot. Wojciech Wandzel

alfabet turyst y

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CIESZYN - robi wrażenie

fot. Wojciech Wandzel

CIESZYN

Cieszyn jest niezwykłym miastem na mapie turystycznej Polski. Swoje miejsce znajdą tu zarówno amatorzy odkrywania zabytkowych budowli, miłośnicy dobrej kuchni, pasjonaci spacerów i aktywni uczestnicy kultury. Wycieczka tutaj pozwoli także poznać naszych czeskich sąsiadów, poczuć atmosferę Czeskiego Cieszyna, zaobserwować ciekawe życie na pograniczu państw i kultur. Miejsce to można poznawać na wiele sposobów. Kto raz tu trafi, już zawsze będzie chciał wracać. Powodów, by odwiedzić nasze miasto, jest tyle, ile liter alfabetu! A nawet więcej!

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CIESZYN

fot. Wojciech Wandzel

Cieszyn alfabet turysty

A B

Autobusem – tak, samochodem – również, rowerem – jak najbardziej! Zwolennikom aktywnego wypoczynku polecamy trasy rowerowe, które mają połączenie z międzynarodowymi, regionalnymi i lokalnymi trasami Śląska, Beskidów i regionu Ostrawsko-Karwińskiego. Browar Zamkowy Cieszyn – znany w środowisku birofilów i nie tylko. Nie dość, że warzy piwo według starych zasad nieprzerwanie od 1846 roku, to jeszcze leży na śląskim Szlaku Zabytków Techniki i jest otwarty na swoich gości. Oferuje produkty wysokiej jakości, dla smakoszy. Chcecie to zobaczyć? Zapraszamy!

Cieszyńska Wenecja (ul. Przykopa) – skojarzenie z Wenecją nie jest przypadkowe – wąska uliczka, leżąca nad kanałem z przerzuconymi nad nim mostkami, przywodzi na myśl to włoskie miasto. W dawnych czasach dzielnica rzemieślników, dziś klimatyczne miejsce z restauracjami i pubami, a także Galerią w Bramie, gdzie można zobaczyć wystawę sztuki, a także zakupić pamiątkę. fot. Wojciech Wandzel Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CIESZYN

Drukarstwo – Muzeum Drukarstwa (ul. Głęboka 50) upamiętnia bogate tradycje drukarskie regionu. Można śmiało przyznać, że jest to jedno z najbardziej zachowanych i najbogatszych zbiorów tego rodzaju w całym kraju. W Muzeum zachowano typograficzną drukarnię od czcionek, matryce i klisze po urządzenia i maszyny odlewnicze, drukujące i introligatorskie. Najstarszą, pełnosprawną maszyną do drukowania jest pochodząca z XIX w. Bostonka. Można tu wziąć udział w warsztatach graficznych, introligatorskich i typograficznych.

Ewangelicki Kościół Jezusowy – górujący nad Cieszynem późnobarokowy Kościół Jezusowy jest największą świątynią ewangelicko-augsburską w całej Europie Środkowo-Wschodniej. Robi wrażenie swoim ogromem – ma aż 3,5 tys. miejsc siedzących, pomieści nawet 6 tys. osób, a jego wieża ma 75 m wysokości. W jego wnętrzach znajduje się największy i najcenniejszy zbiór dokumentów luterańskich w Polsce – Biblioteka i Archiwum im. B. R. Tschammera, a także Muzeum Protestantyzmu.

Festiwale - będąc w Cieszynie, nie musicie martwić się o to, jak spędzić czas. Zapraszamy na Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Bez Granic”, Festiwal „Wakacyjne Kadry i Dźwięki”, Festiwal Viva il Canto oraz Międzynarodowy Festiwal Muzyki im. Prof. Józefa Świdra. Wymieniać można długo, bo atrakcji w Cieszynie nie brakuje. Za nami 21. Przegląd Filmowy Kino na Granicy w Cieszynie i Czeskim Cieszynie.

Głęboka – główna ulica Cieszyna, od wieków łącząca rynek ze Wzgórzem Zamkowym. Jej poziom był niższy niż poziom chodników – aby umożliwić przejście z jednej strony ulicy na drugą, przerzucone były mostki. Niegdyś zwana też ul. Polską. Kamienice z różnych okresów tworzą specyficzny klimat Cieszyna. Można tu zrobić zakupy, ale także skorzystać z oferty kawiarni.

Habsburgowie – rządzili Księstwem Cieszyńskim od 1653 r. i jako władcy Królestwa Czech, i jako prywatni właściciele - do 1918 r. Do początków XX w. wybudowano w mieście wiele obiektów, które służą Cieszynowi do dziś – np. budynek Teatru, który zaprojektowali europejskiej sławy architekci wiedeńscy. Ma widownię na 630 miejsc i obrotową scenę. Z zewnątrz zachwyca. Od wewnątrz – jeszcze bardziej.

Informacja – dobrze poinformowany turysta to zadowolony turysta, dlatego we wszystkie dni tygodnia czynne jest nasze Cieszyńskie Centrum Informacji (Rynek 1) – nr tel. 33 479 42 48, mail: mci@um.cieszyn.pl.

fot. Wikipedia

Punkty informacji turystycznej znajdują się również na Wzgórzu Zamkowym i za Mostem Przyjaźni.

J K

„Jak tu pięknie!” Gwarantujemy, że powie to każdy, kto tylko tu przyjedzie. Cieszyńskie stare miasto zajmuje czołowe miejsce w zestawieniach na najładniejsze w kraju. Co też będziemy mówić – zobaczcie sami! Kanapka Cieszyńska – kultowa, niepowtarzalna, smakowita! Produkuje się głównie trzy ich rodzaje – ze śledziem, sałatką i szynką. Czemu są one takie wyjątkowe? Po pierwsze – są przepyszne. Podstawą każdej sztuki jest świeża bułka kanapkowa i majonez wyrabiany według tradycyjnej receptury. Po drugie – nie da się ich podrobić. Z czego są zrobione, każdy widzi, ale unikalny smak pozostaje tajemnicą wytwórcy. Po trzecie – są świeże. Przyrządzane są zawsze przed świtem, ze składników od lokalnych, sprawdzonych dostawców, bez konserwantów i sztucznych dodatków. Zwiedzając śródmieście, warto zrobić sobie przerwę na ten szczególny rarytas.

Muzea – w Cieszynie są aż 4: Muzeum Protestantyzmu, Muzeum Drukarstwa, Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich i najstarsza placówka tego typu w całej Europie Środkowej - Muzeum Śląska Cieszyńskiego, które poza swoją stałą ekspozycją pokazuje wystawy czasowe. Ich działalność dopełniają Książnica Cieszyńska (największa i najcenniejsza biblioteka zabytkowa w Cieszynie) oraz liczne galerie.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CIESZYN

Noszak – Przemysław I Noszak, uważany za najwybitniejszego władcę Księstwa Cieszyńskiego, wybitny polityk i dyplomata, sprawował władzę w latach 13581410. Prywatnie – wielki miłośnik piwa. Od jego przydomka pochodzi nazwa lokalnego piwa - Noszak. Warto spróbować tutaj, koniecznie trzeba też zabrać ze sobą. Tumba nagrobna władcy wykonana została w warsztacie najwybitniejszego europejskiego rzeźbiarza XIV w. Piotra Parlera i ciągle znajduje się w nekropolii cieszyńskich Piastów - kościele p.w. św. Marii Magdaleny.

Przy ul. Trzech Braci oczywiście! Wielu wrzuca do niej grosik na szczęście.

Uliczka cieszyńskich kobiet – na Wzgórzu Zamkowym rozstawione są niewielkie, niepozorne lampy, które upamiętniają zasłużone kobiety Śląska Cieszyńskiego. Historia to nie tylko władcy i wydarzenia rozgrywające się na salonach. To też dzielne, utalentowane kobiety, które swoim życiem i działalnością wypłynęły na losy tego regionu, na jego codzienność i niecodzienność.

Olza – choć rzeka ta stanowi granicę między dwoma krajami, każdy przyjezdny będzie zdumiony tym, że po jej przekroczeniu niewiele się zmienia. Szczególnie widoczne jest to na terenach rekreacyjnych, w pobliżu parku „Pod Wałką” po stronie polskiej i parku Adama Sikory po stronie czeskiej. Połączone pieszym mostem, stały się obszarem wspólnym dla obu miast. Bez schodzenia z roweru czy zdejmowania rolek można skorzystać ze ścieżek po obu stronach Olzy. Można wybrać się na basen miejski przy Al. Łyska, a potem wrzucić coś na ząb w restauracji w Parku Sikory. Dwa miasta, jedno serce – oto kwintesencja Cieszyna. Piastowie – dynastia Piastów Cieszyńskich rządziła w Księstwie Cieszyńskim od jego powstania w 1290 r. aż do połowy XVII w. Ślady piastowskie można jeszcze spotkać w wielu miejscach Cieszyna, a pomnik pierwszego jego władcy - Mieszka I - stoi przy ul. 3 Maja w Lasku Miejskim.

Rotunda z XI w. (!) jedna z najstarszych świątyń chrześcijańskich w Polsce, której wizerunek znajduje się na banknocie 20-złotowym i duży Rynek, w tym miejscu od ponad 500 lat, robiący wrażenie. Z imponującymi i zabytkowymi budynkami – od ratusza począwszy, hotelem „pod Brunatnym Jeleniem” i charakterystycznymi podcieniowymi kamienicami. Polecamy wstąpić do jednej z wielu przyrynkowych restauracji i kawiarni z ogródkami, by poczuć klimat tego wyjątkowego miejsca.

S T

Strudel – jabłkowy (czasem z serem lub makiem), pochodzący z kuchni austriackiej, jest najpopularniejszym cieszyńskim deserem. Na ciepło, na zimno, z bitą śmietaną i lodami, albo - odrobinkę bardziej dietetycznie – z samym cukrem pudrem – zawsze pyszny. Trzej Bracia – gdyby wierzyć legendzie, to w 810 roku trzej synowie polskiego księcia Leszka III, po długiej wędrówce spotkali się szczęśliwie nad źródełkiem. Ciesząc się z tego, założyli miasto i nadali mu nazwę Cieszyn. Dziś w tym miejscu stoi Studnia Trzech Braci. Gdzie?

Wzgórze Zamkowe – to tutaj wszystko się zaczęło. Pierwotny drewniany gród w XIV w. zastąpiono murowanym gotyckim zamkiem książęcym, który został zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej. Habsburgowie przebudowali całą Górę Zamkową w 1840r., pozostawiając kilka dawnych obiektów wkomponowanych w zieleń parku. Wieża Piastowska z XIV w. ma 29 m i wejście na nią jest po prostu obowiązkowe. Z jej szczytu rozpościera się TAKI WIDOK, że aż nie chce się schodzić w dół.

Zamek Cieszyn – instytucja, która mieści się w Pałacu Myśliwskim wybudowanym przez Habsburgów na Wzgórzu Zamkowym - na swoich wystawach prezentuje m.in. nowoczesne wzornictwo i tradycyjne rzemiosło w nowej roli. Jeżeli postanowiliście już, że celem najbliższej wycieczki będzie Cieszyn, warto sprawdzić, co w danych dniach będzie się działo. Aktualne informacje na temat imprez znajdują się na oficjalnej stronie Cieszyna na Facebooku CieszynRobiWrazenie, a także na stronie www.cieszyn.pl. Zachęcamy również do lektury naszych weekendowych zapowiedzi na www.visitcieszyn.com. Zapraszamy serdecznie! Tekst: Wydział Kultury i Promocji Miasta, zdjęcia: Wojciech Wandzel

CIESZ YN

rm Centrum Info Cieszyńskie 1 y nek Cieszyn, ul. R 42 48 Tel.: 33 479

acji

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CIESZYN

Chilloutowy Hotel Liburnia położony jest niemalże w centrum Cieszyna. Jego usytuowanie geograficzne sprawia, że jest to ciekawy punkt turystyczny i dobra baza wypadowa na dalsze wycieczki. Bliskość granicy z Republiką Czeską, daje dodatkowe możliwości, zwłaszcza, że podzielone rzeką miasto łączą trzy mosty, w tym jeden o wyjątkowej architekturze, dodatkowo podkreślonej zaskakującym kolorem różowym.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

otel dysponuje 47 pokojami z łazienkami, telewizorem, telefonem, klimatyzacją, zestawem kosmetyków oraz dostępem do Internetu. Wszystko, by zapewnić komfortowe warunki wypoczynku. Z myślą o pełnej regeneracji sił dodatkowo na terenie hotelu znajduje się pokój masażu i siłownia fitness. Współpracujemy także z położonym nieopodal ośrodkiem SPA. W recepcji Hotelu Liburnia istnieje możliwość wypożyczenia rowerów, a także kijków do nordic walking. Z atrakcji dostępnych w okolicy polecamy znajdujące się po stronie czeskiej świetnie wyposażone pole golfowe oraz pole gokartowe. Hotel Liburnia gwarantuje indywidualne podejście do Gości, rodzinną atmosferę, industrialny wystrój i wyśmienitą kuchnię. Przestronna, klimatyzowana restauracja z awangardowym, nowoczesnym wnętrzem buduje niezwykłą atmosferę miejsca. Serwowane wyśmienite potrawy regionalne – kuchni Śląska Cieszyńskiego - oraz dania kuchni fusion pozytywnie zaskoczą zarówno formą jak i smakiem. Do dyspozycji Gości pozostaje klimatyzowana sala konferencyjna z potencjałem do 300 osób, usytuowana na parterze z własnym parkingiem oraz dostępem do wifi. Oferujemy specjalne ceny oraz pakiety dla gości biznesowych i grup zorganizowanych. Hotel Liburnia wspiera również twórców i artystów związanych z regionem. Cztery razy w roku wystawia w restauracji nowe prace cieszyńskich studentów, doktorantów Instytutu Sztuki Uniwersytetu Śląskiego / oddział w Cieszynie/, które można zakupić, wspierając tym samym młodych artystów. W hotelowym lobby można również oglądać i nabyć obrazy Dariusza Orszulika - cieszyńskiego malarza, artysty. Większość prac ukazuje krajobraz miasta Cieszyna, jego najbardziej rozpoznawalne miejsca. Obrazy mogą stanowić wyjątkową i unikatową pamiątkę z Cieszyna.

www.liburniahotel.pl

CIESZYN

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

CIESZYN

Mokka Cafe na Głębokiej 54

Ktoś nie dawno zwrócił mi uwagę, że Cieszyn jest niezwykle kawiarniany. Spacerując po centrum co chwilę napotykamy miejsce, gdzie można usiąść i napić się kawy. Właściwie nie ma czemu się dziwić, przecież kultura kawowa napłynęła do nas prosto z austriackiej stolicy. Nie bez przyczyny Cieszyn nazywany był małym Wiedniem.

Wśród kawiarni budujących cieszyński klimat nie sposób pominąć kultowej Mokka Cafe, do której zresztą mam szczególny sentyment. Właściwie powinnam wspomnieć, że to moja pierwsza kawiarnia, do której trafiłam dzięki starszej siostrze. Gdy miałam naście lat zabrała mnie do Cieszyna, by pokazać miasto. Niewiele pamiętam z tej wycieczki, ale do dziś mam przed

oczyma witrynkę z kolorowymi, kuszącymi deserami. Po raz pierwszy próbowałam wtedy kawy i czułam się wyjątkowo. To jedno z tych przyjemnych wspomnień wprawiających mnie w dobry nastrój. Kawiarnia znajduje się w najpiękniejszej części Cieszyna tuż obok Wzgórza Zamkowego, w pobliżu cieszyńskiego Rynku i mostu granicznego na Olzie. Jest idealnym miejscem na spokojne rozmowy i chwilę odpoczynku zarówno dla mieszkańców Cieszyna, jak i turystów odwiedzających miasto. W letnim ogródku można rozsiąść się wygodnie w fotelu z filiżanką kawy i obserwować życie toczące się na ulicy Głębokiej. Budynek zabytkowej kamienicy, w której dziś mieści się kawiarnia wzniesiono w 1905 roku dla Charlotty Kohn. W księdze adresowej z 1931 roku figuruje dr Kohn Eugeniusz i aż siedmiu współwłaścicieli a ponadto fryzjer, magiel, szklarz, szewc, dentysta, modystka i biuro spedycyjne. Bar kawowy „Mocca” rozpoczął tu swoją działalność w okresie PRL-u, gdy Głęboka nosiła miano Armii Czerwonej. Od 2004 roku, gdy jej właścicielem był pan Józef, Mokka stała się maleńkim centrum wydarzeń kulturalnych. To w tym czasie bywalcy kawiarni mieli okazję uczestniczyć w kameralnych czwartkowych koncertach przy pianinie z muzyką na żywo, czy podziwiać na przykład otwartą wystawę prac Henryka Sawki. Od tego roku kawiarnia przeszła w ręce pani Kasi i pana Klaudiusza, którzy podtrzymają wszystkie dobre tradycje tego miejsca, ale też stworzą własne, które z całą pewnością pozytywnie nas zaskoczą. Niewielkich rozmiarów kawiarnię z unikalnym klimatem buduje wystrój nawiązujący do czasów z poprzedniej epoki i stojące w rogu pianino. W ofercie niezmiennie wyśmienite desery tiramisu i krem klonowy.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Winowajcy – miejsce warte grzechu „Nie ma na świecie bardziej szczerej miłości niż miłość do jedzenia.” George Bernard Shaw

Winowajcy, to przede wszystkim kulinarne wspomnienia, pyszności z dzieciństwa i inne grzeszne przyjemności. Gospodarze biorą na warsztat wszystkie potrawy, które powinny wywoływać u nas wyrzuty sumienia, ale radość z ich zjedzenia zdecydowanie je przewyższa. W dodatku, gdy współwinowajcą tych grzesznych występków jest wyjątkowo dobre wino. Jeśli raz spróbujesz, będziesz grzeszył zarówno przy okazji romantycznych wieczorów we dwoje, jak i w gronie biesiadujących przyjaciół.

To miejsce z klimatem i wyjątkowym menu, w którym stała oferta wzbogacana jest o sezonowe nowości. Perfekcyjne kompozycje dopracowane w każdym szczególe sprawiają, że chce się tu wracać, by upajać się smakiem i zapachem serwowanych potraw. NOWI Winowajcy – duet znakomity - Magda Jachnicka i Bogdan Gałuszka zaskakują pomysłami i zestawami smakowymi, opartymi na świeżych produktach i aromatycznych przyprawach.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

Restauracja oferuje również kompleksową usługę cateringową, która w swoim oryginalnym, kulinarnym i artystycznym wymiarze, rozbudza zmysły nawet najbardziej wymagających odbiorców. Organizuje zarówno małe, kameralne spotkania w gronie rodziny i przyjaciół, jak i spotkania firmowe na terenie powiatu cieszyńskiego oraz po stronie czeskiego Cieszyna. W ramach cateringu dla goszczących na przyjęciu istnieje możliwość przeprowadzenia warsztatów wina. Degustacja win to niebanalne i ciekawe doświadczenie, które bez wątpienia stanie się atrakcją każdego przyjęcia. Jeśli więc myślisz o niecodziennej oprawie imprezy firmowej, która na długo pozostanie w pamięci Twoich pracowników, to wybór Winowajców jest wręcz idealny. Stare powiedzenie mówi, iż „diabeł tkwi w szczegółach”, a w Winowajcach szczegóły te dopracowane są wręcz do perfekcji. Kto zawitał w ich progi choć raz, wraca doceniając nie tylko wspaniałe smaki oraz serwis wina, ale także profesjonalną i miłą obsługę.

Winowajcy zapraszają od wtorku do niedzieli od godziny 12.00

ul. Srebrna 3, Cieszyn, rezerwacje 881 227 766, www.winowajcy.com.pl,

skoczów

Skočov Obec Skočov se nachází uprostřed těšínského okresu. V obci se kříží dvě důležité trasy. Cesta z Katovic do Ustroně a dále do Visly a Istebné – tzv. populární vislanka. Druhou cestou je silnice S1 spojující příhraniční Těšín s Bílsko-Bělou. Naše obec se nachází v těsné blízkosti Slezských Beskyd, které se ze vzdálenosti 10-20 km velmi krásně vyjímají v každém ročním období. Obec se skládá z města Skočov a deseti vesniček: Bladnice, Harbutovice, Kyčice, Kovale, Mezisvětí, Ochaby, Psrtec, Pohoří, Vilamovice a Vislice. Nejstarší písemná zmínka o Skočově pochází z kronik. Jan Długosz v Dějinách Polska napsal: „První město na řece Visle od jejího pramene“. Bohatá historie sahající až do středověku činí toto místo přitažlivým jak pro milovníky dějin, tak pro ty, kdo ocení podhorský charakter těchto oblastí. Obec Skočov je místem bohatým na sakrální památky, které stojí za to nejen navštívit, ale také poznat jejich mimořádné příběhy. Když budete ve Skočově, ochutnejte místní specialitu - perník. Specialisty na jeho pečení jsou majitelé nejstarší cukrárny ve městě, která funguje nepřetržitě od roku 1906. Skočov je také proslulý svou továrnou na klobouky Polkap. Závod působí od roku 1924 a neustále vyrábí klobouky pro zákazníky z celého světa. Skočov patří do Žabí země. Je zde velmi silná tradice chovu ryb se zvláštním důrazem na kapry. Každý rok se na Skočovském náměstí koná Den rybářů a ryba je jednou ze specialit místních restaurací. Velký počet rybníků, četné bažiny a mokřadla se ukázaly jako vhodné životní prostředí pro mnoho druhů ptáků a obojživelníků. Pro cyklisty má tento půvabný region Těšínského Slezska připravené malebné, a především snadné trasy, daleko od rušných silnic. Prochází tudy první část zřizované cyklostezky Visla, která má vést přes celé Polsko a spojit hory s mořem. Umístění Skočova a místní podmínky činí tuto oblast zajímavou z přírodního hlediska. Můžete zde vidět spoustu zajímavých a vzácných zvířat a rostlin, což zapříčinilo, že se mnoho lidí snaží chránit tento „kus přírody“. 30

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

skoczów

SKOCZÓW

fot. Wojciech Wandzel

sz l a k i e m z a b y t k ó w

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

SKOCZÓW szlak architektury sakralnej

Kościół ewangelicki, fot. Wojciech Wandzel

skoczów

Gmina Skoczów znajduje się w centralnej części powiatu cieszyńskiego. Na terenie gminy krzyżują się dwie ważne trasy. Droga z Katowic do Ustronia i dalej Wisły i Istebnej – tzw. popularna wiślanka. Druga trasa to droga S52 łącząca przygraniczny Cieszyn z Bielskiem-Białą. Gmina leży w bliskim sąsiedztwie Beskidu Śląskiego, który z odległości 10-20 km bardzo ładnie się prezentuje o każdej porze roku. Gmina składa się z miasta Skoczowa oraz dziesięciu sołectw: Bładnice, Harbutowice, Kiczyce, Kowale, Międzyświeć, Ochaby, Pierściec, Pogórze, Wilamowice i Wiślica. Najstarsza wzmianka pisana o Skoczowie pochodzi z kronik. Jan Długosz w Dziejach Polski napisał: „Pierwsze miasto nad Wisłą od jej źródeł”. Bogata historia sięgająca średniowiecza czyni to miejsce atrakcyjnym zarówno dla miłośników przeszłości jak i doceniający podgórski charakter tych terenów.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

skoczów

Rynek skoczowski, fot. Wojciech Wandzel

SKOCZÓW historia i legendy Sercem Skoczowa, jak każdego miasta, jest rynek. Warto zwrócić uwagę na sam budynek ratusza z 1797 roku w stylu późnobarokowym. Atrakcją rynku jest także znajdująca się na środku placu fontanna z barokową figurą Neptuna zwanego też Jonaszem albo Trytonem. Jest to dzieło skoczowskiego mieszczanina Wacława Donaya. Skoczów, podobnie jak większa część Śląska Cieszyńskiego, jest gminą wielowyznaniową, dominuje tu wyznanie katolickie i ewangelickie. W mieście uwagę przyciągają zabytkowe kościoły, a ściślej mówiąc, ich wieże – świątynie katolicke: pw. św. św. Apostołów Piotra i Pawła, pw. Znalezienia Krzyża Świętego, a także ewangelicko-augsburski kościół Świętej Trójcy. Budowle te wpisują się w sakralne dziedzictwo Śląska Cieszyńskiego. Ze Skoczowem związany był pisarz Gustaw Morcinek. Tu też znajduje się muzeum jego imienia, które zlokalizowane jest w najstarszym budynku w mieście z 1793 roku. W muzeum można zapoznać się z dziejami Śląska Cieszyńskiego, a także z historią Skoczowa, ze szczególnym uwzględnieniem

fot. Zdjęcie lotnicze Skoczów, arch. UM Skoczów

fot. Ochaby, stawy

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

skoczów

tradycji rzemieślniczych. Osobna część ekspozycji poświęcona jest patronowi placówki. Gustaw Morcinek przedstawiony jest tutaj nie tylko jako literat, ale także nauczyciel, który przez lata mieszkał w Skoczowie. Nie tylko muzeum jest miejscem bezpośrednio związanym z Gustawem Morcinkiem. W mieście wytyczono specjalny szlak morcinkowski, który prowadzi przez miejsca bezpośrednio związane z tą wybitną w historii miasta postacią. Kolejną ważną osobistością związaną

fot. Muzeum Morcinka, arch. UM Skoczów

ze Skoczowem był św. Jan Sarkander. Więcej o świętym można dowiedzieć się w Parafialnym Muzeum im. św. Jana Sarkandra, które znajduje się na rynku w bezpośrednim sąsiedztwie ratusza. Do miejsca jego urodzenia w 1995 roku pielgrzymował Jan Paweł II. Gmina Skoczów jest miejscem bogatym w zabytki sakralne, które warto nie tylko zwiedzić, ale również poznać ich niezwykłe historie.

Kaplicówka Nad Skoczowem wznosi się Górka Wilamowicka ze wzgórzem Kaplicówka. Na szczycie znajduje się Sanktuarium św. Jana Sarkandra, a także wysoki na 21 metrów stalowy krzyż, który po zmroku (ze względu na specjalne oświetlenie) stanowi znak rozpoznawczy Skoczowa. Kaplicówka jest miejscem chętnie odwiedzanym przez mieszkańców gminy i regionu, a także przez turystów. Roztacza się stąd piękny widok na całą gminę i pobliski Beskid Śląski. Położenie miasta jak również sołectw sprzyja turystyce pieszej i rowerowej. Nie brakuje również terenów leśnych, które chętnie odwiedzane są przez całe rodziny. Na terenie gminy przebiega ważna trasa rowerowa – szlak Greenways, łączący Kraków, Morawy i Wiedeń. Miasto posiada także własny wyciąg narciarski – Pod Dębem. Czynny jest tylko w trakcie śnieżnych zim. W mieście prężnie działają stowarzyszenia zajmujące się promocją zdrowego i aktywnego trybu życia. Regularnie spotykają się skoczowscy Włóczykije – amatorzy nordic walking. Działa kilka szkółek pływackich, gdzie swoją przygodę z tym sportem rozpoczynają dzieci z całego regionu. Na Krytej Pływalni „Delfin” w Skoczowie znajduje się zarówno niecka sportowa, jak i rekreacyjna. 34

Dodatkową atrakcję stanowią zjeżdżalnia, sauna fińska i rzymska. Ponadto na terenie pływalni swoje miejsce znalazła siłownia, kręgielnia, a także tężnia solankowa. Wielkim powodzeniem wśród mieszkańców gminy i regionu cieszy się skoczowskie kino Teatr Elektryczny, prowadzone przez Miejskie Centrum Kultury „Integrator”. Będąc w Skoczowie warto spróbować miejscowych specjałów czyli – pierników. Wyspecjalizowali się w ich wypiekaniu właściciele najstarszej w mieście, bo czynnej nieprzerwanie od 1906 roku, cukierni. Skoczów znany jest także z fabryki kapeluszy Polkap. Miejsce to działa od 1924 roku i nieustannie produkuje kapelusze dla klientów na całym świecie. W kapeluszach ze Skoczowa paradowali m.in. polscy olimpijczycy z Sapporo w 1972 roku, z Montrealu w 1976 roku, Sydney w 2000 roku, Salt Lake City w 2002 roku czy w Atenach w 2004 roku.

Rowerem przez Żabi kraj Skoczów zaliczany jest do miejscowości Żabiego Kraju. Tradycje hodowli ryb ze szczególnym uwzględnieniem karpia są tutaj bardzo silne. Co roku, na skoczowskim rynku odbywają się Dni Rybactwa, a ryby są jednym ze specjałów lokalnych restauracji. Duża liczba stawów, liczne bagna i podmokłe łąki okazały się dobrym środowiskiem życiowym dla wielu gatunków ptaków i płazów. Walory tego regionu dostrzegł już w XV w. Mikołaj Brodecki, marszałek księcia cieszyńskiego Kazimierza II i właściciel Strumienia. Mądry zarządca nie tylko zakładał stawy hodowlane, ale był też pomysłodawcą rozpoczętej w 1488 r. i trwającej 16 lat budowy tamy na Wiśle. Jej celem było uzyskanie dopływu bieżącej wody do pobliskich stawów, a tym samym wzrost ilości hodowli ryb. Doprowadziło to do rozwoju regionu. Dla rowerzystów ten uroczy rejon Śląska Cieszyńskiego również może zaoferować atrakcyjne widokowo i przede wszystkim łatwe trasy, oddalone od ruchliwych dróg. Prowadzi tędy pierwszy odcinek budowanej Wiślanej Trasy Rowerowej, która ma przebiegać przez całą Polskę i połączyć góry z morzem. Położenie Skoczowa i uwarunkowania środowiskowe powodują, że obszar ten jest ciekawy przyrodniczo. Można spotkać dużo interesujących i rzadkich zwierząt oraz roślin. To wszystko spowodowało, iż wielu ludzi chce chronić ten „kawałek natury”. W 1996r. utworzony został rezerwat „Skarpa Wiślicka”. Powstał on w celu ochrony buczyny karpackiej oraz łęgu jesionowego i runa leśnego, w którym występują rzadkie i chronione rośliny, np.: obrazki plamiste, wawrzynek wilczełyko, zdrojówka rutewkowata, skrzyp olbrzymi, wilczomlecz słodki, śnieżyczka przebiśnieg, cieszynianka wiosenna (Hacquetia epipactis), bluszcz

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

skoczów

pospolity i storczyk blady. W rezerwacie występują także chronione kręgowce: 39 gatunków ptaków, 5 płazów, 3 gady i 5 ssaków. Na łąkach w okolicach Skoczowa można spotkać aż 18 gatunków motyli. Do bardzo rzadkich należą: paź królowej, rusałka żałobnik, mieniak strużnik, perłowiec malinowiec, niedźwiedziówka gosposia, nastrosz lipowiec, fruczak gołąbek, pawica grabówka, lotnica zyska. Gmina Skoczów zaznaczona jest na mapie ornitologów kolorem czarnym, czyli jest obszarem o największym zagęszczeniu gatunkowym, na którym obserwowano ponad 200 gatunków ptaków (w Polsce jest ich ok. 360). Teren ten zasiedla wiele gatunków chronionych. Są również rzadkości na skalę krajową. Do najciekawszych należą: kania ruda, błotniak stawowy, kobuz, czapla biała, ślepowron, bąk, bączek, zimorodek, bocian czarny, łabędź niemy, podróżniczek, kilka gatunków brodźców i dzięciołów. Wybierając rowerowe trasy warto również odwiedzić Tradycyjną Zagrodę Rolną - Skansen Ochaby. Tutejszy Skansen to chyba największe na południu Polski tego typu muzeum zabytków pochodzących z gospodarstw rolnych i rybackich oraz wszelkiego rodzaju urządzeń i sprzętów domowego użytku. Odrębną kolekcję stanowią też zabytkowe samochody, rowery i inne pojazdy. Eksponaty znajdują się w tradycyjnej wiejskiej zagrodzie złożonej ze stajni z wozownią, stodoły, chaty, wiatraka i wiaty.

Stadnina koni w Ochabach Na przełomie XVIII i XIX wieku w Ochabach powstał folwark, w którym rozpoczęto hodowlę koni, zarówno pociągowych, jak i rasowych ogierów. Od 1798 r. folwark był własnością księcia Albrechta Habsburga. Majątkiem książęcym zawiadywał zarządca. W ramach parcelacji majątku Komory Cieszyńskiej rozpoczętej po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r., część majątku została przekazana na potrzeby wojska polskiego celem zorganizowana stada rozrodczego dla polskiej kawalerii, natomiast w Ochabach hodowano źrebięta i konie pociągowe. Po zakończeniu II wojny światowej stadnina w Ochabach stała się częścią Państwowego Stada Ogierów w Drogomyślu. W 2012 roku stadnina znalazła swoich prywatnych właścicieli, którzy obrali sobie za cel przywrócenie jej do dawnej świetności. Dlatego poza hodowlą koni kontynuowana jest w stawach rybnych produkcja karpia, a gospodarstwo rolne stadniny słynie z upraw marchewki i ziemniaków na przemysłową skalę. Zabytkowe budynki stadniny poddawane są rewitalizacji. Powstały także nowe obiekty: nowoczesna hala (70×30 m) oraz hipodrom (70×35 m) z kwarcowymi

podłożami wykonanymi w systemie „Ebbe Und Flut”. Została wybudowana pierwsza z nowych stajni sportowych z nowoczesnym zapleczem dla jeźdźców i koni. W stadninie funkcjonuje pensjonat dla koni z 90 boksami. W ramach stadniny działa Ludowy Klub Jeździecki Ochaby, który istnieje już od ponad 60 lat. Z historią klubu i stadniny związane jest nazwisko jedynego polskiego mistrza olimpijskiego w jeździectwie Jana Kowalczyka (Moskwa, 1980). Ogiery ochabskiej hodowli brały udział w Mistrzostwach Świata Młodych Koni oraz znalazły się w ekipie olimpijskiej w Atenach 2004 r. Zarządy LKJ Ochaby oraz LKJ Lewada Zakrzów porozumiały się w sprawie partnerstwa umożliwiającego w Ochabach organizacje CONCOURS DE DRESSAGE INTERNATIONAL w lipcu 2018. Olbrzymie doświadczenie w organizacji CDI klubu z Zakrzowa oraz historyczne konotacje, geograficzne położenie i biznesowe walory stadniny w Ochabach Wielkich, służą rozwojowi jeździectwa w tej części Europy.

Dream Park Na rodzinne spędzanie czasu zaprasza również sąsiadujący ze stadniną Dream Park oferuje wiele atrakcji dla najmłodszych, między innymi: park miniatur, plac zabaw, park dinozaurów, oceanarium prehistoryczne, żywe zwierzęta tropikalne i wiele innych. Skoczów w swojej różnorodności i bogactwie walorów zarówno przyrodniczych, kulturalnych, jak i turystycznych pokazuje wszystko to, co na Śląsku Cieszyńskim najlepsze. Warto po drodze w Beskidy, do Cieszyna, Bielska-Białej, zatrzymać się tu i poznać to urokliwe miasteczko. Warto zaplanować tu dłuższe chwile i częste powroty.

SKOCZÓW rystyczna Informacja Tu

Rynek 18 . 137 53 38 54 wew Tel./ fax: 33 8 .skoc zow.pl w w w.turysta

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Artykuł sponsorowany

e-Rower dla każdego!

Jeszcze nie dawno rowery elektryczne były passe. Dziś coraz bardziej zyskują na popularności. Są w pełni ekologiczne i przyjazne środowisku. Nie zanieczyszczają, nie wydzielają spalin i do tego nie wydają żadnych odgłosów. E-Rowery napędzane są siłą mięśni i dodatkowo posiadają źródło energii w postaci silnika elektrycznego, który wspomaga rowerzystę. Umożliwiają też jazdę bez konieczności pedałowania, dając tym samym możliwość korzystania z przyjemności jazdy osobom z problemami kardiologicznymi czy schorzeniami układu ruchu. Odpowiednio dobrany rower elektryczny może służyć zarówno do jazdy miejskiej, crossowej, trekkingowej, jak i górskiej. Silnik w E -Rowerze ma za zadanie ułatwić pedałowanie, czyli wspomagać podczas jazdy na różnych trasach. Rowery wyposażone w czujnik momentu obrotowego zwiększają moc w silniku, gdy rowerzysta napotyka większe opory, np. strome zbocze. Stosowany w rowerach elektrycznych akumulator można wyjmować, aby go naładować. Należy go podpiąć do źródła prądu, którym może być dowolne gniazdko elektryczne w domu, garażu czy gdziekolwiek indziej. Pierwsza w regionie wypożyczalnia, serwis i salon rowerów elektrycznych znajduje się w Skoczowie przy ul. Zawiśle 11. Korzystając z nawigacji GPS możesz posłużyć się współrzędnymi geograficznymi firmy: 49.79882N, 18.79838E.

Centrum Rowerów Elektrycznych ul. Zawiśle 11, 43-430 Skoczów tel. 601 525 338 mail: biuro@moto-art.eu 36 TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 www.moto-art.eu

skoczów

Gospoda Regionalna i Wydarzenia Artystyczne

Gramofon Praski

Kilka kroków od skoczowskiego Rynku na ul. Wałowej pod numerem 13 powstała klimatyczna gospoda. Wystarczy przekroczyć próg, by na chwilę przenieść się do lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku. Wystrój wnętrz i dźwięki starych piosenek tworzą retro klimat. W menu Gramofonu Praskiego znajdziemy dania przygotowywane na bazie czeskich i lokalnych produktów. To niezwykłe miejsce zaprasza nie tylko na smaczną kuchnię, ale również na spotkanie ze sztuką. We wnętrzach Gramofonu Praskiego artyści mogą organizować warsztaty, koncerty, prezentować swoje prace, wernisaże i spotkania z mieszkańcami. Zapraszamy do kontaktu.

ul. Wałowa 13, Skoczów www.gramofon-praski.eatbu.com rezerwacje pod numerem 660 663 109

Kawiarnia 2 piętro to niepowtarzalne miejsce, gdzie w powietrzu zawsze unosi się zapach świeżo mielonej kawy. Niespotykane słodkości, aromatyczne herbaty i kawowe wariacje pozwalają cieszyć się chwilą. Dla pasjonatów małej czarnej, w ofercie kawy alternatywne parzone przy użyciu Chemexa oraz drippera. Biblioteczka z interesującymi pozycjami książkowymi, magazynami, krzyżówkami i grami planszowymi sprawia, że w tym miejscu czas płynie niepostrzeżenie.

Kawiarnia 2Piętro ul. Mickiewicza 3 43-430 Skoczów tel. 724-543-695

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CHYBIE

Chyby Obec Chyby se nachází v jižní části Slezského vojvodství, na severovýchodním okraji těšínského okresu v údolí horní Visly, známem jako Žábí země. Celé území obce se nachází v osvětimské kotlině v průměrné nadmořské výšce 254 m n.m. Chyby je jednou z nejmenších obcí v Polsku - její rozloha je menší než 32 km2 a má 9,5 tis. obyvatel. Na území obce se nachází pět vesniček - Chyby, Zářečí, Frelichov, Mnich a Záboří. Každá z těchto lokalit je mimořádně atraktivní z hlediska přírody a cestovního ruchu. Přírodu obklopující obec tvoří na jedné straně Císařská dubová alej podél ulic Bělské a Těšínské s téměř dvěma stovkami bahenních a letních dubů vysazených ve druhé polovině 19. století (alej byla v roce 1995 vyhlášena přírodní památkou), na druhé straně se nachází přírodní rezervace rašeliniště „Rotuz“ o rozloze více než 28 ha, které bezpohyby představuje přírodní zajímavost obce. Rezervace vznikla v roce 1966 za účelem zachování vzácných přírodních mokřadel s charakteristickou vegetací. Vyskytuje se zde mnoho chráněných druhů rostlin, včetně hmyzožravé rosnatky okrouhlolisté a prsnatce májového. K dalším turistickým atrakcím patří: sádky Polské akademie věd v Golyši a Gočalkovické jezero, ktere je největší přehradou na jihu Polska. Právě do obce Chyby se sjíždějí cyklisté z nejvzdálenějších koutů Polska, jelikož územím obce prochází cyklotrasa Visla, která vede přes klidné roviny plné rybníků patřících k hornímu údolí Visly, načež stoupá do svahů Slezského podhůří na úpatí Beskyd a také cyklostezka „REGIOTUR“, která vznikla v rámci projektu Euroregion Śląsk Cieszyński - Tešínské Slezsko. Obec Chyby je také v rámci polsko-české spolupráce zapojena do projektu s názvem „Kulturně-přírodní dědictví GREENWAYS“. V obci Chyby funguje také jediný polský vesnický filmový klub amatérský filmový klub „Klaps“. Jeho sídlo se nachází v bývalém arcivévodském továrním hotelu. V 70. letech XX. století bylo v Polsku asi 200 amatérských filmových klubů, dnes jich zůstalo pouze pár, včetně toho v obci Chyby, který založil mj. zesnulý Franciszek Dzida - režisér, scenárista a kameraman svých filmů.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CHYBIE

Chybie Żabi kraj

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CHybie raj dla rowerzystów, wędkarzy i ornitologów

CHYBIE

Gmina Chybie leży w południowej części województwa śląskiego, na północnowschodnim skraju powiatu cieszyńskiego, w Dolinie Górnej Wisły, potocznie zwanej Żabim Krajem. Cały obszar gminy położony jest w Kotlinie Oświęcimskiej na średniej wysokości terenu 254 m n.p.m. Chybie jest jedną z najmniejszych gmin w Polsce – jej powierzchnia wynosi niespełna 32 km2 i liczy 9,5 tys. mieszkańców. Na terenie Gminy leży 5 sołectw – Chybie, Zarzecze, Frelichów, Mnich i Zaborze. Każda z tych miejscowości jest wyjątkowo atrakcyjna pod względem przyrodniczym i turystycznym.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CHYBIE

fot. Jezioro Goczałkowickie, UG

CHYBIE żabi kraj Otaczająca gminę przyroda to z jednej strony Cesarska Aleja Dębowa wzdłuż ulic Bielskiej i Cieszyńskiej z prawie dwiema setkami dębów błotnych i szypułkowych zasadzonych w drugiej połowie XIX w. (Aleja została uznana za pomnik przyrody w 1995 r.), z drugiej natomiast Rezerwat Torfowiskowy „Rotuz”, który jest niewątpliwą osobliwością Chybia zajmującą ponad 28 ha. Rezerwat ten utworzony został w 1966 r. w celu zachowania cennych przyrodniczo bagiennych terenów z charakterystyczną roślinnością. Znajduje się tutaj wiele chronionych gatunków roślin, w tym owadożerna rosiczka okrągłolistna oraz storczyk szerokolistny. Oprócz tego do atrakcji turystycznych zaliczają się: stawy hodowlane Polskiej Akademii Nauk w Gołyszu oraz sąsiedztwo Jeziora Goczałkowickiego, które jest największym zbiornikiem zaporowym na południu Polski.

fot. Wikipedia

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

CHYBIE

fot. Izba Edukacji Przyrodniczej „Kadłubek’’ na Rykalcu-Zarzecze

fot. Kapliczka, UG

Obowiązkowym miejscem, które należy odwiedzić będąc w Chybiu jest kościół pw. Chrystusa Króla w centrum Chybia, gdzie znajduje się słynący cudami obraz Matki Boskiej Gołyskiej. Historia sanktuarium sięga lat 50-tych i budowy Zbiornika Goczałkowickiego, którego wody zalały centralną część wsi Zarzecze zwaną Gołyszem. Tam znajdował się wspomniany obraz, z którym związanych jest wiele legend. Za sprawą kultu mieszkańców opowiadających o cudownych uzdrowieniach, jakie dokonały się za jego pośrednictwem, kościół stał się Sanktuarium Matki Boskiej Gołyskiej licznie odwiedzanym przez pielgrzymów. Obraz Matki Boskiej Gołyskiej uroczyście koronowano w 2004 roku. Ku pamięci o lokalnym dziedzictwie kulturowym i historycznym dawnej wsi Zarzecze, zalanej wodami Jeziora Goczałkowickiego, została utworzona Zarzecka Izba Regionalna gromadząca eksponaty, antyki oraz cenne pamiątki dla wielu żyjących jeszcze Zarzeczan oraz ich 42

fot. Zarzecka Izba Regionalna

potomków. Izba Regionalna powstała z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Zarzecza, które dba o zachowanie w pamięci przyszłych pokoleń zwyczajów, gwary oraz wiedzy o Zarzeczu. Po sąsiedzku wspomnianego sanktuarium mieści się park z odnowioną fontanną ozdobioną figurą utopca – symbolem gminy Chybie. Życie kulturalne skupione jest wokół Gminnego Ośrodka Kultury. Animatorzy kultury proponują wiele interesujących form, które weszły na stałe do kalendarza dorocznych imprez. Niesłabnącym zainteresowaniem cieszą się „Żabionalia”, Festiwal Piosenki Dzieci i Młodzieży „Młoda Gwiazda”, Rodzinny Rajd Rowerowy czy słynne już dożynki. To w Chybiu działa jedyny w Polsce wiejski klub filmowy - Amatorski Klub Filmowy „Klaps”. Jego siedziba mieści się w dawnym Arcyksiążęcym Hotelu Fabrycznym. W latach 70-tych XX w. było ok. 200

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

CHYBIE

amatorskich klubów filmowych w Polsce, dziś jest ich zaledwie kilka, w tym właśnie w Chybiu, założony m.in. przez nieżyjącego już Franciszka Dzidę – reżysera, scenarzystę, operatora swoich filmów.

3 Trasy Nordic Walking Dużą atrakcję w gminie Chybie stanowią 3 Trasy Nordic Walking o różnym stopniu trudności. Najłatwiejsza - zielona trasa - prowadzi przez sołectwo Frelichów, gdzie można zaobserwować liczne stada saren oraz dzikie ptactwo. Trasa trudniejsza – czerwona - prowadzi szlakiem kapliczek przydrożnych i krzyży pokutnych, które tworzą inspirujący Szlak Kapliczek Chybskich, a jest ich na terenie gminy ponad 100. Wartym odwiedzenia miejscem podczas marszu trasą czerwoną jest Izba Edukacji Przyrodniczej „Kadłubek”, która znajduje się w zabytkowej remizie OSP Zarzecze-Frelichów z 1928 roku. Ośrodek posiada bogate zaplecze edukacyjne. W swojej ofercie zapewnia wycieczki piesze i rowerowe po okolicy, organizację spotkań w plenerze, ognisk oraz obserwację ptaków na Zbiorniku Goczałkowickim. Izba prowadzona jest przez Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-Życie w Chybiu. fot. Piknik rybacki, UG

Wiślana Trasa Rowerowa

Chybie rystyczna Informacja Tu

ul. Bielska 78 .pl ocja@chybie e-mail: prom l w w w.chybie.p

To właśnie do Chybia zjeżdżają się rowerzyści z najdalszych zakątków Polski. Przez gminę bowiem biegnie Wiślana Trasa Rowerowa, prowadzi przez spokojne, pełne stawów, równinne tereny należące do Doliny Górnej Wisły, po czym wspina się na wzniesienia Pogórza Śląskiego, położonego u podnóży Beskidów oraz szlak rowerowy „REGIOTUR”. Powstały w ramach projektu Euroregion Śląsk Cieszyński – Těšinské Slezsko. Gmina Chybie objęta jest również w ramach współpracy polsko-czeskiej projektem „Szlaki dziedzictwa kulturalno-przyrodniczego GREENWAYS”.

KREDYT we FRANKACH?! Bezpłatnie sprawdzimy Twój przypadek i zaproponujemy rozwiązanie Jeżeli masz kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej, prawdopodobnie nadpłaciłeś raty. Wiemy, jak odzyskać Twoje pieniądze.

Zadzwoń:

782-682-906

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

P a

CHYBIE

ul. Wyzwolenia 1, Chybie, koło kościoła

/KoneserNaturalnychSmaków tel. 572-296-080

Wiem, co jem... Nasze samopoczucie w dużej mierze zależy od tego, co znajduje się w naszym jadłospisie. Coraz częściej szukamy produktów naturalnych, swojskich i nieprzetworzonych. Koneser Naturalnych Smaków z Chybia to pierwszy w okolicy sklep z wyselekcjonowanymi produktami regionalnymi, naturalnymi i ekologicznymi. Powstał z myślą o klientach tęskniących za produktami otrzymywanymi według staropolskich receptur, których smak, zapach, świeżość i kolor świadczą o najwyższej jakości. Produkty oferowane przez Konesera wybierane są z wielką troską i dbałością o najwyższą jakość.

W ofercie: • tradycyjne wiejskie wędliny • gotowe obiady • świeże i wędzone ryby • świeże polskie mięso • naturalne, pachnące pieczywo • sery dla prawdziwych Koneserów • produkty zielarskie • kawy i herbaty z całego świata • piwa rzemieślnicze w przystępnych cenach • naturalne kosmetyki dla każdego • słodycze z polskiej manufaktury czekolady • certyfikowane produkty ekologiczne

Oferta sklepu oparta jest o asortyment produkowany przez małych i średnich polskich producentów pochodzących często z naszej okolicy. Razem wspierajmy polskich przedsiębiorców.

Patriotyzm konsumencki prowadzi do:

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

STRUMIEŃ

„Olanda” Cukiernia u Szostka W bielskim cechu rzemiosł spożywczych najstarszą z zarejestrowanych cukierni jest strumieńska „U Szostka”, chociaż młodsi znają ją jako „Olanda”. Ma ponad 70 lat.

Cukiernia powstała po wojnie, kiedy w 1947 roku z Cieszyna do Strumienia przeprowadzili się jej założyciele – Józef Szostek wraz z żoną Amalią, licząc na rozwój firmy w mieście targowym. Pan Józef – cukiernik z zamiłowania – pierwszy piec do wypieków zbudował własnoręcznie. Zarządzał firmą przez 30 lat. W roku 1979 przekazał ją najmłodszemu synowi – mistrzowi cukierniczemu – Zbigniewowi, który wraz z żoną Moniką prowadzi ją do dziś.

Zmiana nazwy Cukierni, pojawiła się z miłości spadkobierców do córek OLi, ANi i DAnusi. Jednak starsi klienci ciągle przychodzą do Szostka. Chociaż wiele na przestrzeni lat uległo zmianie, w Olandzie nadal można skosztować tradycyjnych wypieków, produkowanych według pieczołowicie przechowywanych receptur pana Józefa. Chlubą Cukierni są lody waniliowe i truskawkowe, które zdaniem klientów smakują, jak za dawnych lat. Wieloletnie doświadczenie pozwoliło spadkobiercom na wypracowanie własnych unikalnych receptur, które łączą tradycyjne wypieki z nowoczesnością ich wytwarzania. Wychodząc naprzeciw potrzebom klientów lodziarnio-ciastkarnia stale poszerza swój asortyment, wprowadzając nowe smaki, wzory oraz pomysły. Lodziarnia posiada w ofercie około 30 smaków lodów, od tradycyjnych waniliowych i truskawkowych, po coroczne

nowości smakowe (np. oreo i słony karmel). Lody dostępne są w postaci porcjowanych gałek, firmowych deserów lodowych z bitą śmietaną i owocami oraz wielosmakowych bloków lodowych. Niezwykle atrakcyjną propozycją są wykwintne torty lodowe cieszące się niesłabnącym powodzeniem. Od kilku lat wielkim uznaniem cieszą się rogale z białym makiem, których receptura ciągle jest udoskonalana. W opinii wielu klientów są po prostu wyśmienite. Dziś w miejscu dawnego, małego sklepiku znajdziemy uroczą kawiarnię, gdzie można skosztować strumieńskich specjałów, przygotowywanych w oparciu o tradycyjne receptury z wykorzystaniem najlepszych surowców, wzbogaconych doświadczeniem. Cukiernia, jej oryginalne receptury i niezwykłe smaki to życie, w które od początku włożono serce. Jeżeli marzysz o pracy w takiej cukierni - być może jest to miejsce również dla Ciebie.

Zapraszamy codziennie w godz. 8.00 -20.00 ul. 1 Maja 8, 43-246 Strumień, tel (33) 857-02-30

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

STRUMIEŃ

Strumeň Ozdobou malého Strumeně ležícího na severu Těšínského Slezska jsou zajímavé památky s barokní radnicí a krásným parkem, ve kterém se můžete u solankové fontány nadýchat zdravého, mořského vzduchu a naskytne-li se Vám tato příležitost, můžete se zapojit do jedné z mnoha kulturních nebo sportovních akcí. V parku najdete také památník věnovaný obětem Pochodu smrti vězňů z Auschwitz-Birkenau. Strumeň je jedním z nejmenších měst v Slezském vojvodství, neboť má pouze 3 500 obyvatel. Už od staletí je město považováno za hlavní město oblasti známé pro četné rybníky, obvykle nazývané „Žábí zemí”, která se táhne údolím Visly od Skočova v Těšínském Slezsku k Zatoru v Malopolsku. Navzdory četným přírodním katastrofám, které postihly Strumeň v minulých stoletích, se ve městě zachovalo několik zajímavých památek. Za návštěvu stojí například Strumeňské náměstí, kterému dominuje věž barokní radnice. Poblíž se nachází kostel zasvěcený sv. Barboře postavený ve stejné době jako radnice. Kromě památek ve městě najdeme ve Strumeni také dobře udržovaný park, který se po nedávné revitalizaci stal místem, které rádi navštěvují jak obyvatelé města, tak hosté. Když děti dovádějí na dětském hřišti, dospělí mohou odpočívat na lavičce u fontány. Zajímavé je, že vzduch u fontány je mnohonásobně více nasycen zdraví prospěšným jódem než pobřeží Baltského moře během bouře! Fontána rozprašuje tu nejlepší solanku v Polsku, která se těží v nedalekém městě Záblatí. Po celá desetiletí se používá téměř ve všech polských lázních. Obsahuje až 144 miligramů jódu na litr! Ve fontáně uvidíte figurky malého človíčka a žáby. Žába je symbolem „Žábí země” ačlovíček je vodník. Dle slezských legend žijí vodníci v bažinách, rybnících a řekách, a občas stahují lidi do vody a topí je. Jejich vzhled se v jednotlivých příbězích trochu liší. Říká se, že mají nazelenalý, vrásčitý obličej připomínající nezralé, pečené jablko, červenou čepici a žabí tlapky. Park je, zejména v letní sezóně, plný života. Pořádají se zde akce pro děti nebo staroměstský jarmark. Sportovci soutěží v šachovém turnaji. Je zde také místo pro kulturní akce - koncerty, filmová setkání, večery židovské kultury.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

STRUMIEŃ

fot. Ratusz, arch. UM

STRUMIEŃ

natchnienie ar t ys tów

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

STRUMIEŃ

Ratusz

fot. Izba Regionalna im. Emilii Michalskiej w Pruchnej, UM

fot. Miejskie Centrum Kultury i Rekreacji, UM

fot. Park Miejski w Strumieniu, UM

fot. Sanktuarium św. Barbary, UM

STRUMIEŃ unikalne miejsce

fot. Galeria pod Ratuszem, UM

Niewątpliwie najciekawszym zabytkiem Strumienia jest najstarszy w województwie śląskim ratusz. Wzniesiono go w 1628 r., a pod koniec XVIII w. przebudowano w stylu barokowym. Spłonął w wielkim pożarze miasta w 1793 r., ale dzięki wsparciu księcia Alberta sasko-cieszyńskiego szybko został odbudowany. Pierwotnie budynek posiadał dwie kondygnacje, w XIX w. dobudowana została trzecia, jednak z zachowaniem cech stylu. O urodzie ratusza decyduje wieża, z ciekawie ukształtowanym gzymsem, pod którym zamontowano cztery tarcze zegara. Wieżę przykrywa baniasty hełm z iglicą. Najstarszą częścią ratusza są jego piwnice o sklepieniu kolebkowym. Mieści się w nich „Galeria Pod Ratuszem”. W samym ratuszu siedzibę mają Urząd Miasta, Rada Miejska i Urząd Stanu Cywilnego. Przed laty do ratusza przylegały parterowe kamienice mieszczańskie. Otaczały one cały rynek. Ich obecny kształt zawdzięczamy przebudowom w XIX w., lecz wprawne oko dostrzeże w nich ślady barokowej stylizacji.

Galeria Pod Ratuszem

Galeria Pod Ratuszem to jedyna w regionie galeria usytuowana w murach Urzędu Miejskiego. Zamokłe i zagrzybione piwnice zmieniły się w miejsce tętniące sztuką. Dziś już nikt nie pamięta jak galeria wyglądała przed rewitalizacją. Niewykorzystane piwnice zaadaptowano na galerię o powierzchni 137 m kw. Remont galerii był możliwy dzięki unijnej pomocy. W ramach współpracy transgranicznej z Województwem Żylińskim gmina Strumień zrealizowała projekt pt.: „Budatin – Strumień: Rewitalizacja i rozwój dziedzictwa kulturowego”. Galerię otwarto 9 maja 2011 r. wystawą słowackiego druciarstwa. Niepowtarzalne sklepienia strumieńskiego ratusza tworzą w galerii szczególny klimat. Odbywają się tu liczne kameralne wystawy, wernisaże i spotkania autorskie. W godzinach pracy Urzędu Miejskiego każdy może wstąpić, aby zwiedzić aktualnie prezentowaną wystawę. Istnieje możliwość zwiedzania dla grup zorganizowanych, po uprzednim uzgodnieniu telefonicznym pod numerami 33 857 01 82, 781 727 772.

Sanktuarium pw. św. Barbary

Kościół powstał pod koniec XVIII w. w miejscu drewnianego poprzednika. Ufundował go czwarty syn polskiego króla Augusta III Mocnego, książę Albert, o czym świadczy herb nad wejściem do

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

STRUMIEŃ

w całym Parku panuje zdrowotny, morski klimat. Inhalacja solankowa wspomaga leczenie astmy, niedoczynności tarczycy, a także poprawia metabolizm i wzmacnia narzędzia obronne organizmu. Fontannę urozmaicają rzeźby ozdobne – Utopiec i Żaba - nawiązujące do nazwy produktu turystycznego. Park, szczególnie w sezonie letnim, tętni życiem. W części rekreacyjnej parku można pograć w szachy, ping-ponga czy koszykówkę. Park Miejski jest również miejscem organizacji wielu wydarzeń kulturalnych m.in. koncertów czy spotkań filmowych.

fot. Tężnia w Drogomyślu, UM

kościoła – wykuty w piaskowcu i przedstawiający Pogoń Litewską. W 1936 r. kościół przeszedł gruntowny remont, lecz podczas bombardowań Armii Czerwonej i ostrzału wycofujących się wojsk niemieckich w 1945 r. doznał poważnych uszkodzeń. Odbudowano go tuż po wojnie. W 2009 roku kościół został podniesiony do rangi Sanktuarium.

Miejskie Centrum Kultury i Rekreacji

W centrum znajduje się odkryty basen z dwoma zjeżdżalniami, korty tenisowe, ścianki do squasha i plac zabaw dla dzieci. W obiekcie swoją siedzibę ma Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, w którym znajduje się sala widowiskowa na 180 osób, pracownia ceramiczna, pracowania z ciemnią fotograficzną oraz inne pomieszczenia przeznaczone na próby i warsztaty kół zainteresowań. W MGOK-u działa również wypożyczalnia strojów karnawałowych mająca w swojej ofercie ok. 600 barwnych kostiumów dla dzieci i nie tylko. W MGOK-u mieści się również Izba Regionalna im. Mariana Wójtowicza nazwana od imienia znawcy oraz miłośnika Ziemi Śląska Cieszyńskiego. Powstała w 2014r. Opiekunem Izby jest Macierz Ziemi Cieszyńskiej Koło w Strumieniu. Jej celem jest przybliżenie historii, tradycji oraz zwyczajów młodym pokoleniom. Można tutaj zapoznać się z dawnym wystrojem mieszkań oraz narzędziami jakimi posługiwali się dawniej mieszkańcy Strumienia i okolic. Izba otwarta jest od poniedziałku do piątku w godz. 8.00 – 16.00. tel. 33 857 01 74.

Park Miejski w Strumieniu

Park Miejski po rewitalizacji stał się miejscem chętnie odwiedzanym zarówno przez mieszkańców miasta jak i gości. Kiedy dzieci bawią się na placu zabaw, dorośli mogą odpocząć na ławce przy fontannie, w której zamiast zwykłej wody tryska solanka jodowo-bromowa wydobywana w pobliskim Zabłociu. Woda ma niezwykle duże stężenie jodu, przekraczające 144 mg/l (woda w Bałtyku ma maksymalnie 3 mg/l). Sprawia to, że

Tężnia w Drogomyślu

Znajduje się w centralnym punkcie „Przyjaznego Skweru”, który powstał w ramach środków z transgranicznego projektu „Aktywni na granicy”. Przekazana została oficjalnie 1 lipca 2018r. Doskonale uzupełnia przestrzeń skweru pod kątem estetycznym jak i zdrowotnym. Jest to pierwsza mini tężnia solankowa w gminie Strumień. Dzięki niej, również w Drogomyślu można pooddychać Solanką z Zabłocia o największej na świecie zawartości jodu dochodzącej do 140 mg/litr.

Izba Regionalna im. Emilii Michalskiej w Pruchnej

Powstała ku pamięci Emilii Michalskiej – poetki i malarki. Oddaje również cześć rzeźbiarzowi Ludwikowi Habarcie oraz pisarzowi Józefowi Kornblumowi. W skład ekspozycji wchodzą obrazy, pamiątki, tomiki wierszy, listy, książki, materiały fotograficzne oraz rzeczy osobiste artystów. Zwiedzający mogą również podziwiać dorobek współczesnych Prucheńskich twórców. W Izbie znajduje się też ofiarowana przez miejscową OSP, zabytkowa figura św. Floriana – patrona strażaków. Izbę można zwiedzać podczas dni otwartych w każdy pierwszy czwartek miesiąca w godz. od 12.00 – 15.00 lub po wcześniejszym umówieniu się z opiekunem tel. 505 929 978

STRUMIEŃ rystyczna Informacja Tu ień 3-246 Strum ul. Rynek 2, 4 00 48 tel. 33 857

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Piwne i Muzyczne

S PA ODERBERG!

Kompleks Oderberg składa się z dwóch hoteli wraz z zapleczem gastronomicznym – hotelu Zamek Chałupki oraz hotelu Pod Zielonym Dębem (Pod Zeleným dubem) w Starým Bohumínie. To w łaśnie tam w piwnicach zabytkowej, secesyjnej kamienicy, pochodzącej z 1907 roku - dziś hotelu Pod Zielonym Dębem - ukryta jest atrakcja doskonale znana Czechom – piwne spa. To idealne miejsce odpoczynku, ucieczki od codziennych zmartwień i wszechobecnego stresu.

ierwszy etap piwnej kuracji rozpoczyna się w nowoczesnej infrasaunie, która wyłożona jest drewnem i naturalnym kamieniem. Wokół roztacza się aromatyczny zapach, a w tle słychać klimatyczną muzykę z przełomu wieków. Infrasauna działa na bazie promieniowania podczerwieni, która rozgrzewa ciało od wewnątrz w dużo niższej temperaturze powietrza niż tradycyjna sauna, co jest znacznie przyjemniejsze. Ciepło infrasauny podwyższa temperaturę ciała, przez co obniża napięcie mięśni, regeneruje i działa leczniczo. Aktywuje oraz wzmacnia system odpornościowy, zwiększa ilość białych krwinek oraz podwyższa odporność organizmu, a tym samym wpływa na lepsze samopoczucie.

Kolejna faza to zanurzenie się w piwnej kąpieli przy relaksujących dźwiękach muzyki klasycznej. Udowodniono bowiem, że to właśnie muzyka barokowa ma dobroczynny, kojący wpływ na nasze samopoczucie. Aromatyczna kąpiel w mieszance brzeczki piwnej, chmielu, oleju piwnego, relaksującej soli i piwnej pianie ma nie tylko właściwości relaksujące, ale również nawadniające a nawet przeciwzapalne. Kolejną atrakcją łaźni jest serwowane tylko tutaj piwo rzemieślnicze Oderberg 12, warzone według oryginalnej receptury, specjalnie dla hotelowej restauracji, w małym rodzinnym browarze w Boguminie. W trakcie kąpieli w spa można gasić pragnienie do woli nalewając sobie samemu z kadzi lub też zamawiając piwo u hotelowej obsługi.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

Po kąpieli piwnej zalecany jest relaks na naturalnych łóżkach wyściełanych słomą. Mieszanka siana i słomy pełna aromatycznych i leczniczych ziół, została dowieziona tutaj z wyjątkowego terenu objętego ochroną w Republice Czeskiej. Słoma i siano, jako naturalne składniki mają bowiem zbawienny wpływ na takie dolegliwości jak ból głowy, brak snu, zmęczenie czy nieprawidłowe funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Dla spragnionych dalszych atrakcji dostępny jest masaż. W ofercie również pakiety z kolacją a nawet noclegiem w kameralnych hotelowych wnętrzach. Na miejscu można też zakupić naturalne, wyrabiane ręcznie kosmetyki piwne zawierające duże ilości zakwasu piwnego czy ekstraktu z chmielu.

PIWNE I MUZYCZNE SPA ODERBERG Náměstí Svobody 37, Bohumín, 735 81 www.oderberg.eu, lazne@oderberg.cz tel:+420 555 506 606, +48 731 002 239 Česká republika

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

HAŻLACH

Hažlach – legendou psaný Obec Hažlach se nachází v západní části Těšínského podhůří, v mírně kopcovité oblasti, mezi malebnými poli, lesy a rybníky v údolí Olše a její četných přítocích, které navíc zpestřují krajinu. Z většiny pahorků je výhled na hory Slezských Beskyd. Obec Hažlach hraničí s Českou republikou a sousedí se severními částmi Těšína. Obec zahrnuje následující vesnice: Rudnik, Velké Kunčice, Březůvka, Pohvizdov a Zámrsk. Hažlach je místo, které nelze na mapě Těšínského Slezska vynechat. Stojí za to shlédnout krásné památky a poznat jejich historii, ale je to také ideální místo k odpočinku. Okolní příroda a překrásné výhledy zvou k tomu, aby se zde vrátili všichni, kdo už toto místo jednou navštívili.

Za návštěvu stojí: Kostel sv. Michala Archanděla ve Velkých Kunčicích, kostel sv. Rocha v Zamrsku a palác ve Velkých Kunčicích. Hažlach je místem, kde vše má svou vlastní legendu a stezkou těchto legend stojí za to se vydat. Můžete si odpočinout pod velkými, asi 750 let starými duby, zaposlouchat se do příběhu staré, zelené hrušky nebo se napít vody ze zázračného pramene „Borgoňka“. Hažlach je výjimečné místo vybízející k procházkám, dlouhým výletům a cyklistickým sportům. Tato dynamicky se rozvíjející obec si zakládá nejen na zvyšování turistické nabídky, ale také na osvědčených postupech. S velkou péčí se zde chrání příroda, která je největší předností tohoto místa.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

HAŻLACH

zdjęcia arch. UG Hażlach

HAŻLACH POMNIKI PRZYRODY

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

zdjęcia arch. UG Hażlach

HAŻLACH

Gmina Hażlach leży w zachodniej części Pogórza Cieszyńskiego, w lekko pagórkowatym terenie, wśród malowniczych pól, lasów i stawów, w dolinie Olzy i jej licznych dopływów, które dodatkowo urozmaicają krajobraz. Z większości pagórków roztacza się widok na góry Beskidu Śląskiego.

HAŻLACH w cieniu drzew

Gmina Hażlach graniczy z Czechami i przylega do północnych dzielnic Cieszyna. Do gminy przynależą sołectwa: Rudnik, Kończyce Wielkie, Brzezówka, Pogwizdów, Zamarski i Hażlach.

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumen-cie LiberfundationisepiscopatusVratislaviensis, spisanym za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 r., w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

HAŻLACH

fot. Zielona Gruszka

hażlach legendą pisany Gmina z bogatą historią Przez stulecia wieś pozostawała własnością szlachecką. Najstarszym znanym właścicielem był Emeryk z Hażlacha, który za rządów księcia Przemysława I Noszaka sprzedał połowę Hażlacha i Parchowa szlachcicowi Jeszkowi. Z kolei w 1450 r. Hażlach został zakupiony przez marszałka księstwa, Mikołaja z Dębowca. W 1532 r. miejscowość została zakupiona przez jednego z pierwszych przedstawicieli rodu Bludowskich, którzy pozostawali jej właścicielami przez następnych kilkaset lat. W 1793 r. Hażlach został zakupiony przez Komorę Cieszyńską od Mönnichów. Po zacnych właścicielach wsi pozostały nie tylko historyczne zapiski, ale również zabytki, pamiątki muzealne i całkiem pokaźna lista legend.

Kościół św. Michała Archanioła w Kończycach Wielkich Przepiękny drewniany kościół pochodzi z 1777 roku. Wybudowano go w tym samym miejscu, w którym

fot. Kościół w Kończycach Wielkich

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

HAŻLACH

stał jego mniejszy, również drewniany poprzednik. Jak pisze ks. Józef Londzin w swojej pracy „Kościoły drewniane na Śląsku Cieszyńskim”, przez pewien czas, dopóki nie ukończono budowy nowego kościoła, stara świątynia zamknięta była w nowej jak w futerale. Wystrój i wyposażenie starej świątyni opisują protokoły powizytacyjne z lat 1679, 1687 i 1719. Od drugiej połowy XVI wieku kościół był wykorzystywany przez ewangelików, co trwało do 1654 roku. Do dzisiaj przetrwały dzwony ze starej świątyni, wykonane w 1489 i 1555 roku, a także dzwon z nowej wieży z 1752 roku. W 1942 roku niemieccy okupanci skonfiskowali dzwon pochodzący z 1623 roku. Największe zasługi przy powstaniu w Kończycach Wielkich obecnego kościoła poniósł wywodzący się z tej miejscowości ks. Szymon Świeży. Zakupił on „dużo pola i drzewa dla parafii, przez co dostarczył także drzewa na budowę”. Dzięki temu w 1751 roku przy starym kościele wzniesiono nową wieżę. Pozostałą część zaczęto budować w 1774 roku i ukończono w 1777 roku. W 1884 roku budowlę odnowiono. Drewniany budynek o konstrukcji zrębowej stoi na podmurowaniu. Kościół jest jednonawowy, z węższym i niższym prezbiterium, zwróconym na południowy-wschód. Kwadratowa wieża konstrukcji słupowej o pochyłych ścianach ma w przyziemiu kruchtę. Wieńczy ją hełm cebulasty. Polichromia wnętrza pochodzi z 1884 roku. Przy chrzcielnicy rzeźba w stylu rokoko, przedstawiająca św. Jana Chrzciciela udzielającego chrztu Chrystusowi w rzece Jordan. W 1737 rok wykonał ją Maciej Weissman z Frydku. Ołtarze o charakterze barokowym, prawdopodobnie z pierwszej połowy XIX wieku. W głównym ołtarzu rzeźby św. Jana Nepomucena i nieznanego biskupa. W bocznych stoją figury aniołów, zaś w lewym także rzeźba Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej. Ambona rokokowa, wykonana przez Jana Hrabca z Frydku, pochodzi z 1781 roku.

Kościół św. Rocha w Zamarskach Wieża tego kościoła jest najstarszym zabytkiem drewnianym na ziemi cieszyńskiej. Pierwotny kościół spłonął około roku 1585. W tym bowiem roku odbudowano drewnianą dzwonnicę cmentarną i zaopatrzono ją w dzwon. Nabożeństwa odprawiano w otwartym pomieszczeniu pod dzwonnicą, pełniła więc ona rolę prowizorycznego kościoła. Od połowy XVI wieku do roku 1654 była w posiadaniu ewangelików. 56

Zabytkowa budowla jest przykładem dawnego, rodzimego budownictwa i świadectwem zmysłu artystycznego ówczesnych cieśli.

Pałac w Kończycach Wielkich Posiadłość powstała pod koniec XVII, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszej budowli z XVI wieku. W położonej nad Piotrówką malowniczej okolicy pałac zbudował marszałek krajowy Księstwa Cieszyńskiego, baron Jerzy Fryderyk Wilczek, syn kończyckiego dziedzica Fryderyka Jerzego Wilczka i Francuzki Joanny de Ferret. Budynek był wielokrotnie przebudowywany i powiększany. Swoje obecne, barokowo-klasyczne, francuskie wykończenie uzyskał pod koniec XIX wieku. W 1825 roku kończyki pałac wybrała na swoją rezydencję hrabina Henrietta Larisch von Mönich. Wokół niego powstał angielski park krajobrazowy ze sztucznym stawem. Rosną w nim brzozy, dęby, kasztany, jesiony, świerki i liczne krzewy. Trójkondygnacyjny budynek pałacu na planie litery L zwrócony jest frontem na południowy-zachód. Od północno-wschodniej strony znajduje się dobudowane później skrzydło. Obie części łączy czworoboczna wieża z czterospadowym hełmem. Na pierwszym piętrze reprezentacyjna sala z wyjściem na taras nad podcieniem. Ostatnią właścicielką pałacu była hrabina Gabriela von Thun und Hohenstein, dziedziczka rodu Larischów-Mönichów, która wyszła za hrabiego Feliksa Thuna-Hohensteina, adiutanta cesarza Franciszka Józefa I. Dama cesarskiego dworu, wielka filantropka, fundatorka jednego z pawilonów Szpitala Śląskiego w Cieszynie, zapisała się w pamięci mieszkańców Kończyc Wielkich jako „Dobra Pani”. Po wojnie władze komunistyczne odebrały jej pałac. Żyła więc skromnie w wynajętym pokoju w Cieszynie, gdzie zmarła w 1957 roku. Pochowano ją obok męża na kończyckim cmentarzu. W Kończycach Wielkich powstała ścieżka zdrowia imienia kończyckiej hrabiny Gabrieli von Thun-Hohenstein. Ścieżka połączyła dwa najstarsze kończyckie zabytki, czyli drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła oraz późnobarokową kaplicę Opatrzności Bożej.

Pomniki przyrody i legendy Na skraju parku, przy ulicy Dolnej, zlokalizowane są dwa wspaniałe dęby. Sędziwe drzewa rosną tuż przy

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

HAŻLACH

drodze, na zboczu opadającym do pobliskiej rzeki Piotrówki. Grubszy dąb – „Mieszko” mierzy w obwodzie 856 cm, wysokość drzewa 30 m, szacunkowy wiek 750 lat. To najgrubsze i najstarsze drzewo tego gatunku w województwie śląskim, jego obwód lokuje go w pierwszej dwudziestce najokazalszych dębów szypułkowych w Polsce. Obok niego rośnie mniejszy dąb „Przemko”. Według legend, w 1683 roku część polskiej husarii, przechodząc przez tereny Śląska Cieszyńskiego, zatrzymała się w Kończycach. W pobliżu zamku rozłożono żołnierskie namioty, a zmęczone konie pojono w pobliskiej rzece, Piotrówce. Niestety, część rumaków padła w trakcie znojnego marszu i pochowano je w pobliżu starych dębów. Kończycki hrabia oddał kilka koni ze swego stada w ramach rekompensaty, a husaria nazajutrz wyruszyła w dalszą podróż. Ponoć, gdy chorągwie opuszczały miejscowość, słychać było uderzenia kopyt i tęskne rżenie koni. Przez kolejne lata w okolicy dębów owe odgłosy nie ustawały, a ludzie omijali to miejsce, szepcząc między sobą, że w samym parku straszą duchy husarskich rumaków. Dopiero, gdy na jednym z drzew zawieszono wystrugany krzyż, a miejsce poświęcono wodą, tajemnicze odgłosy ustały. Zielona Gruszka w Kończycach Wielkich to drzewo z gatunku grusza pospolita (Pyrus pyraster), rosnące przy ulicy Brzozowej. Grusza ma 190 cm obwodu i 8 m. Jak wieść niesie posadzono ją w rocznicę zniesienia pańszczyzny. Wiek gruszy szacowany jest w przybliżeniu na około 150 lat i wydaje się potwierdzać osobliwe pochodzenie drzewa, uzasadniane podaniem ustnie przekazywanym w tej okolicy od pokoleń. Niewykluczone, iż gruszkę posadzono po kilkunastu-kilkudziesięciu latach od zniesienia pańszczyzny, przy okazji kolejnej rocznicy tego wydarzenia, które aż do okresu II wojny światowej obchodzono w Cieszyńskiem bardzo uroczyście. Także miejsce posadzenia drzewa nie było dziełem przypadku. Najstarsi mieszkańcy Kończyc Wielkich mawiali, że tam gdzie dziś rośnie Zielona Gruszka, w czasach pańszczyzny stała drewniana ława. Siadywał na niej zarządca dóbr pańskich, który pilnował porządku podczas prac polowych. Chłopi nie dość pilnie pracujący „na pańskim” otrzymywali za karę srogie baty i szturchańce. Feudalną sprawiedliwość wymierzano nie inaczej, jak w miejscu publicznym - na skraju pola, na drewnianej ławie. Niejednemu chłopu z podcieszyńskiej wsi pańszczyzna kojarzyła się głównie z obolałymi plecami opuchniętymi od razów ekonoma.

Źródełko Borgońka W hażlaskim uroczysku Czarne Doły, w starym bukowym lesie, znajduje się źródło zwane „Borgońką”. W 2004 roku, dzięki staraniom zarządzającego tym terenem Nadleśnictwa Ustroń oraz ówczesnych władz Gminy Hażlach, powstało tutaj miejsce odpoczynkowe. Pod koniec 2011 roku ponownie uporządkowano otoczenie źródełka: wykonano z piaskowca studnię oraz położone niżej nowe ujęcie wody, a także, w trosce o jej odpowiednią jakość, zainstalowano specjalne filtry i zawory. W 2018 roku wykonano ścieżkę edukacyjną przy współpracy Nadleśnictwa Ustroń i społeczności Gminy Hażlach. Mieszkańcy bliższej i dalszej okolicy doceniają urok tego miejsca. Do zaczerpnięcia źródlanej wody zachęca taka oto stara legenda, którą spisał pan Rudolf Mizia z pobliskich Zamarsk. „Dawno temu pojawił się w Czarnych Dołach pojazd z piękną hrabiną i z konnym orszakiem dworzan. Hrabina chorowała na oczy. Przypadkiem przemyła ona oczy w napotkanym źródełku i wyzdrowiała. Podobno z wdzięczności za cud wyleczenia zamierzała w tym miejscu założyć uzdrowisko, ale jakaś wojna temu przeszkodziła. W przekazie ustnym tajemniczą hrabinę nazwano Borgońką”. Hażlach to miejsce, którego na mapie Śląska Cieszyńskiego nie wolno pominąć. Warto tu zajrzeć by zobaczyć piękne zabytki i poznać ich historię, ale to również idealne miejsce by odpocząć. Otaczająca przyroda i piękne widoki z pewnością są zaproszeniem, z którego każdy, kto raz tu zawitał, skorzysta ponownie.

HAŻLACH rystyczna Informacja Tu 7 ul. Główna 5 2 23 63 tel./fax 33 85 azlach.pl e-mail: gci@h

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

U Klimosza, ul. Katowicka 9, Pogwizdów, www.uklimosza.pl

Wyjazd za miasto?

Klimosz czeka! Położony w Pogwizdowie w niewielkim oddaleniu od miast i miasteczek Śląska Cieszyńskiego, pomiędzy Cieszynem a Jastrzębiem Zdrój, Folvark U Klimosza jest doskonałym miejscem zarówno przystankowym, jak i docelowym wycieczki poza miasto. Malownicza okolica, bliskość granicy z Czechami, która przebiega wzdłuż pobliskiej Olzy to dodatkowe atuty zachęcające do odwiedzenia miejsca i zakosztowania miejscowej kuchni.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

wyśmienita kuchnia - nastrojowe wnętrza kącik dla dzieci - zadowoleni klienci

becna restauracja i jednocześnie dom weselny powstał w miejscu dawnego XIX wiecznego folwarku, wśród mieszkańców zwanego Folwarczkiem. Zachowany we fragmentach budynek został odrestaurowany i częściowo odbudowany. Budowniczowie starali się pieczołowicie odtworzyć brakujące elementy, by oddać klimat dawnej historii miejsca. W jednej z sal odrestaurowano ceglane ściany i łukowate sklepienie, które nadają miejscu wyjątkowego uroku. Przez wiele lat obiekt restauracyjny był prowadzony przez, nieżyjącego już, Krzysztofa Klimosza jako Dom Weselny Klimosz. Pan Krzysztof był pasjonatem gotowania i do dziś pamięć jego wyśmienitych potraw, jest ciągle żywa wśród gości z pobliskich miejscowości - Cieszyna, Skoczowa, Jastrzębia Zdroju, a nawet z Czech.

Obecni właściciele Folvarku Klimosz – Bożena i Mirosław Klimosz - kontynuują wpisane w Folvark tradycje dobrej kuchni. Udany mariaż współczesnej funkcjonalności z zakorzenioną głęboko tradycją sprawia, że goście mogą poczuć się w tym miejscu wyjątkowo. W Folvarku Klimosz można urządzić wszelkiego rodzaju imprezy okolicznościowe – wieczory panieńskie, wesela, komunie, chrzciny, studniówki, potańcówki ale także imprezy integracyjne, eventy firmowe, szkolenia, konferencje, pokazy czy warsztaty. Do dyspozycji gości oddae zostały cztery klimatyzowane sale wyposażone w nowoczesny sprzęt multimedialny. Folvark przygotowany jest również na wizyty rodziców z dziećmi. Do ich dyspozycji pozostaje kącik i plac zabaw na świeżym powietrzu.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

DĘBOWIEC

Dubovec Obec se nachází v západní části Slezského podhůří (tzv. Těšínského podhůří) v nadmořské výšce od 277 do 387 m n.m. Nejvýznamnější říčkou protékající obcí je Knajka, levý přítok Visly. Podél ní se nachází několik rybníků, počínaje Kostkovicemi přes Dubovec, a dále v Ochabách, které patří k obci Skočov. Nemusíte hledat daleko, abyste objevili skutečné přírodní bohatství. Stačí se vydat do Dubovce, kde se nachází gradovna velmi dobře známá obyvatelům Těšínského Slezska. Je to ideální místo pro zastávku nebo cíl výletu na kole a nejen to. Návštěva tohoto místa přináší mnoho výhod, jichž si nejsme plně vědomi ... A to vše díky neobvykle bohatým a jedinečným ložiskům solanky ležícím hlouběji než 500 m pod zemí. Májí jednu z nejvyšších koncentrací minerálů na světě, jako jsou jod, brom, vápník, křemík a selen. Dle nařízení Rady ministrů z února 2006 byla zařazena do léčebných a termálních vod. Pobývání v blízkosti fontány umožňuje dýchacím cestám přirozenou inhalaci, podobnou té, jaká je během pobytu u moře. Solanka v Dubovci je biologicky čistá a obsahuje mnohonásobně vyšší mineralizaci. Kromě toho, solanka i sůl z ní vyrobená se mohou používat k inhalacím, obkladům, kloktání a koupelím. Léčivá sůl napomáhá při léčbě mnoha chorob, mj. angíny, astmatu, alergií, snížené činnosti štítné žlázy. Pomáhá také při poruchách spánku, stresu, regeneraci po námaze, pro doplnění nedostatku jódu a v kosmetice ke zvlhčení, výživě a zpevnění pokožky a oddálení procesu stárnutí.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

DĘBOWIEC

DĘBOWIEC Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

fot. Piotr Kałuża

ZDROWIE Z SOLANKI

DĘBOWIEC

fot. Piotr Kałuża

Naturalne bogactwo DęBOWCA Nie trzeba szukać daleko, by odkryć prawdziwie naturalne bogactwo. Wystarczy udać się do Dębowca, gdzie znajduje się dobrze znana mieszkańcom Śląska Cieszyńskiego tężnia solankowa. To idealne miejsce na przystanek lub cel wycieczki rowerowej i nie tylko. Wizyta w tym miejscu niesie ze sobą wiele korzyści, z których nie do końca zdajemy sobie sprawę... Wszystko dzięki zalegającym na głębokości ponad 500 m pod ziemią wyjątkowo bogatym i unikatowym złóżom solankowym. Posiadają one jedną z najwyższych na świecie koncentrację takich minerałów jak jod, brom, wapń, krzem oraz selen. A zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z lutego 2006 r. zaliczona została do wód leczniczych i termalnych. Przebywanie więc

DĘBOWIEC Informacja Tu rystyczna

Łąc zka 71, te l. 33 8588351 e-mail: gok@ debowiec.cie szyn.pl w w w.debow iec.cieszyn.p l

w pobliżu fontanny umożliwia naturalną inhalację dróg oddechowych, podobną do tej przeprowadzonej w strefie nadmorskiej. Solanka w Dębowcu jest biologicznie czysta i zawiera wielokrotnie większą mineralizację. Ponadto solanka i produkowana z niej sól mogą być wykorzystywane do inhalacji, okładów, płukania gardła oraz kąpieli. Sól lecznicza wspomaga leczenie wielu schorzeń, m.in. anginy, astmy, alergii, niedoczynności tarczycy. Pomocna jest również w zaburzeniach snu, stresie, regeneracji po wysiłku, do uzupełnienia niedoborów jodu oraz w kosmetyce do nawilżenia, odżywienia i ujędrnienia skóry w celu opóźnienia procesu jej starzenia. W tym miejscu solanką powinny zainteresować się panie. Każda kobieta chce być piękna, mieć ładną skórę, zdrowy i ciągle młody wygląd. Te właśnie cuda może zapewnić nam bogactwo solanki. Firmy kosmetyczne coraz częściej korzystają z naturalnych produktów, a liczne zabiegi w SPA opierają się na źródłach, czyli produktach mineralnych, roślinnych, naturalnych. Dębowiec jest też miejscem, gdzie znajdziemy kosmetyki, które możemy później zastosować w zaciszu własnego domu podczas kąpieli. Wystarczy tylko kilka produktów wzbogacających wodę. Jest to na przykład zabłocka solanka termalna, czyli zatężona woda mineralna, zabłocka sól termalna oraz zabłocka mgiełka. Te produkty działają nawilżająco, regenerująco i relaksująco. Niosą ze sobą również wiele innych korzyści np. w przypadkach niewydolności oddechowych, problemów skórnych, a nawet pomagają w odchudzaniu. Zapraszamy

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

DĘBOWIEC

Ranczo Caterina w Dębowcu

PLACKI ziemniaczane z blachy

stare przepisy ze starych ksiąg kucharskich

to miejsce, które polubili nie tylko miłośnicy koni, ale i pasjonaci dobrego jedzenia. Położone w pięknej okolicy, w lekkim oddaleniu od drogi prowadzącej z centrum Dębowca na Ochaby, jest doskonałą przystanią na regenerację sił podczas rowerowej wycieczki po okolicy czy niedzielny obiad. Konie, piękne krajobrazy, smaczne jedzenie i wyjątkowa atmosfera to bez wątpienia atuty miejsca. W menu dużą sławę zyskały przede wszystkim placki ziemniaczane z blachy podawane w różnych kombinacjach – ze śmietaną, z sosem grzybowym, z wyrzoskami czy gulaszem wołowym. Swoich amatorów znalazła również pajda chleba ze smalcem czy swojskie golonko. Ranczo Caterina jest przygotowane także na przyjęcie milusińskich. 17 sierpnia 2019 roku Ranczo zaprasza na III Towarzyskie Zawody Konne w Skokach przez Przeszkody

Ranczo Caterina

ul. Sadowa 24, 43- 426 Dębowiec www.ranczocaterina.pl, tel. 791 845 333

Restaurac ja Sol ank a usytuowana nieopodal tężni w samym centrum

Dębowca to dobre miejsce zarówno na krótki odpoczynek, jak i dłuższe spotkanie w gronie rodziny czy znajomych. W ofercie dania obiadowe, również w abonamencie, pizza i korytka rozmaitości na długie biesiadowanie. Przygotowany specjalnie dla najmłodszych pokój zabaw pozwoli rodzicom cieszyć się chwilą. Restauracja organizuje również imprezy okolicznościowe oraz oferuje usługi cateringowe, w tym koryta na dowóz.

Biesiadowanie w Restauracji Solanka u l . K a t ow i c k a 1, D ę b ow i e c

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

GOLESZÓW

Golešov Obec Golešov se nachází v jižní části Polska, v půvabné krajině Těšínského podhůří. Jedná se o venkovskou obec zahrnující následující lokality: Golešov, Bažanovice, Tisovnice, Děhylov, Hodišov, Kyselov, Kozakovice Horní a Dolní, Horní Lištná a Puncov. Z pohledu přírodovědce si oblast obce Golešov zaslouží zvláštní pozornost. Nachází se zde přírodní rezervace „Zadni Gaj“, jejímž cílem je ochrana přirozené populace tisů. Obec je také známá pro své orchideje, z nichž dvě: měkčilka jednolistá a kruštík tmavočervený se nenacházejí nikde jinde v Těšínském podhůří. Důvodem bohaté vegetace v obci je geologická stavba celého Těšínského podhůří s četnými ložisky těšínských vápenců a také blízkost Moravské brány a Slezských Beskyd. Za pozornost stojí také architektonické památky, především sakrální stavby nacházející se v různých lokalitách obce. V roce 1518 byl postaven kostel sv. Jiřího v Puncově. Navzdory pozdějším změnám se zachovaly rysy gotické architektury. Všem milovníkům aktivního odpočinku nabízí Golešov 7 turistických tras v kombinaci s prohlídkou zajímavých míst a objektů. Pro milovníky cyklistiky zde doporučujeme stezku zvanou „Po stopách těšínského kroje“, která vede krásným a malebným územím celé obce. Za návštěvu stojí „Včelí městečko“ Jana Gajdacze na Mołczynském kopci - je to v evropském měřítku unikátní včelín situovaný do nádherné krajiny bývalého lomu. Po několika letech pěstování včel v obyčejných úlech se majitel rozhodl postavit pro své oblíbenkyně úly - domy inspirované horalskou architekturou. Včelí městečko je docela dobře „urbanizované“. Včely mohou žít a pracovat v horalských chatách, ve mlýně, na radnici nebo v kostele. A kolem pouze zeleň a ticho - no, ne úplně: neboť je slyšet bzučení včel.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

GOLESZÓW

Gmina

GOLESZÓW brama beskidu Śląskiego

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Mała Czantoria

Ul z pszczelego miasteczka

Storczyk drobnolistny

Izba Regionalna w Cisownicy

gmina

Zamek w Dzięgielowie

GOLESZÓW brama Beskidu Śląskiego

GOLESZÓW

Gmina Goleszów położona jest w południowej części Polski, na terenie urokliwego krajobrazowo Pogórza Cieszyńskiego. Jest to gmina wiejska, a w jej skład wchodzą miejscowości: Goleszów (siedziba gminy), Bażanowice, Cisownica, Dzięgielów, Godziszów, Kisielów, Kozakowice Górne i Dolne, Leszna Górna oraz Puńców. Jej powierzchnia to około 66 km2, a mieszka tu ponad 12 tysięcy mieszkańców. Gmina Goleszów graniczy od południa z Czechami - na długości 19 km, od wschodu z miastem Ustroń, od północy z gminami Skoczów i Dębowiec, a od północnego zachodu z miastem Cieszyn. Położenie Goleszowa, przy ruchliwej drodze pomiędzy Cieszynem i Ustroniem oraz obecność znajdującego się na terenie gminy przejścia granicznego w Lesznej Górnej, i pobliskiego przejścia granicznego w Cieszynie powoduje, że przez teren gminy przejeżdża wielu turystów. Rodowód wielu miejscowości tej podbeskidzkiej gminy sięga czasów średniowiecznych. Chociaż były one już zamieszkałe w pierwszym tysiącleciu naszej ery, ich stopniowy rozwój datuje się od XIII wieku. Najstarszymi wsiami są: Goleszów i Puńców- pierwsze związane z nimi zapisy pochodzą z 1223 r. Następne wzmianki, z 1305 r. dotyczą: Cisownicy, Dzięgielowa, Kozakowic i Lesznej. O Kisielowie wspomniano po raz pierwszy w roku 1434, o Godziszowie w 1445, najpóźniej pojawia się zapis o Bażanowicach, bo w 1523 roku. Puńców, Cisownica i częściowo Goleszów były własnością książęcą, pozostałe wsie należały dłużej lub krócej do rodów szlacheckich. Następnie były we władaniu Habsburgów. Godne uwagi są również zabytki architektury, przede wszystkim ewangelickie i katolickie kościoły. Wybudowane w różnych wiekach, z niepowtarzalnymi wnętrzami, są cennymi obiektami całego Śląska Cieszyńskiego. Spośród kilkunastu świątyń, najcenniejsze pod względem architektonicznym i historycznym są: kościół katolicki (XX w.) i ewangelicki w Goleszowie (XVIII w.) oraz katolicki, gotycki w Puńcowie, z ośmiobocznym filarem w środku (XVI w.). Na rozdrożu dróg: Cisownica - Dzięgielów Leszna Górna znajduje się potężna budowla sięgająca XV w. wielokrotnie przebudowywana, to zamek w Dzięgielowie. Goleszów miał charakter miejscowości rolniczej, chociaż już od dawna wypalano tu wapno, a pod koniec XIX w. wybudowano fabrykę cementu, której produkty znane były w świecie. Historia cementowni „Goleszów” nierozłącznie wiąże się z tą miejscowością. Dzięki występowaniu w okolicy złóż

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

GOLESZÓW

margli i łupków wapiennych (zwanych również łupkami cieszyńskimi, bądź goleszowskimi), bliskości Zagłębia Karwińskiego oraz wybudowaniu połączenia kolejowego z Bielska w 1888 r. podjęto decyzję dotyczącą budowy w tej wsi zakładu produkcji cementu i wapna. W czasie wojny w cementowni i kamieniołomie zatrudniano więźniów obozu oświęcimskiego, głównie Żydów. Podobóz uległ likwidacji w styczniu 1945 roku. Tragiczne losy więźniów, szczególnie tych, których transportowano pociągiem, opisał Thomas Keneally w książce p.t. „Lista Schindlera”. Gmina o tak bogatej i długiej historii powinna być obowiązkowym miejscem odwiedzin każdego miłośnika historii, który znajdzie się w jej okolicy. Teren gminy Goleszów, zasługuje na szczególną uwagę, również z punktu widzenia przyrodnika. Znajduje się tutaj rezerwat przyrody o nazwie „Zadni Gaj”, którego celem jest ochrona naturalnej populacji cisa. Gatunek ten chroniony dekretami już przez króla Władysława Jagiełłę był tutaj zapewne bardzo liczny, o czym świadczy nazwa jednej z wsi – Cisownica. Gmina Goleszów słynie również z storczyków, z których dwa: wyblin jednolistny i kruszczyk rdzawoczerwony mają tu swe jedyne stanowiska na Pogórzu Cieszyńskim. Przyczyną bogactwa szaty roślinnej na terenie gminy jest budowa geologiczna całego Pogórza Cieszyńskiego z licznymi pokładami wapieni cieszyńskich, a także bliskość Bramy Morawskiej i Beskidu Śląskiego. Warto zatrzymać się w Goleszowie, by poznać te urokliwe miejsca i zabytki. Gmina Goleszów wszystkim lubiącym aktywny wypoczynek, połączony z możliwością obejrzenia ciekawych miejsc i obiektów oferuje 7 szlaków spacerowych: Jasieniowy – czerwony – prowadzący przez ciekawe miejsca Goleszowa, takie jak kamieniołom, jezioro „pod ksieżycem”, zbiornik TON. Pod Chełmem – zielony – wiodący przez Goleszów i Godziszów, tropem kościołów i góry Chełm. Cisownicki – zielony – ukazujący najciekawsze miejsca malowniczo położonej Cisownicy. Graniczny – niebieski – biegnący przez Leszną Górną i Dzięgielów, m.in. w pobliżu „Pszczelego Miasteczka” na Mołczynie. Goleszów – Cisownica – żółty – będący szlakiem dojściowym do szlaku „Cisownickiego”. Goleszów – Dzięgielów – żółty - będący szlakiem dojściowym do szlaku „Granicznego”. Partyzancki – czerwony, upamiętniający partyzantów z Oddziału „Czantoria”. Ścieżka przyrodnicza – „Przyroda nie zna granic” – trasa łącząca Goleszów i Wędrynię (CZ), pokazująca niezwykłe bogactwo przyrodnicze obu gmin partnerskich. Dla osób lubiących turystykę rowerową poleca się tutaj szlak noszący nazwę „Śladami Stroju

Cieszyńskiego”, który prowadzi pięknymi i widokowymi terenami po całej Gminie Goleszów. Dzięki dobrze wyznaczonym szlakom turyści mogą odwiedzić miejsca takie jak: Akwen „Ton” – wymarzony zakątek dla amatorów wędkowania. Izba Oświęcimska, upamiętniająca fakt istnienia w czasie II wojny światowej w dawnej cementowni „Goleszów” podobozu KL AUSCHWITZ. Byłe schronisko „Pod Tułem” (obecnie Restauracja & Noclegi „Pod Tułem). Restauracja ta w latach 193145 funkcjonowała jako Pensjonat Krischa, a w późniejszym okresie jako schronisko PTTK. Góra Chełm (451 m n.p.m.), gdzie kiedyś znajdowała się szkoła szybowcowa. Tu urodził się i uczył latania na szybowcach Franciszek Kępka - junior - mistrz Polski i Europy w szybownictwie, czterokrotny drugi wicemistrz świata, wielokrotny rekordzista świata i Polski w długości lotów oraz zdobywca diamentowej odznaki szybowcowej. Powozownia Andrzeja Lacela, w której można zobaczyć kolekcję różnego rodzaju pojazdów konnych z przełomu XIX i XX w. Izba Pamięci Jury Gajdzicy upamiętniająca pierwszego polskiego chłopa, bibliofila, Jurę Gajdzicę z Cisownicy. Izba Regionalna „U Brzezinów” przedstawiająca autentyczny obraz życia codziennego mieszkańców Cisownicy z początków XX w. „Pszczele Miasteczko” Jana Gajdacza na wzgórzu Mołczyn, czyli unikatową w skali europejskiej pasiekę, wtopioną w piękny krajobraz dawnego kamieniołomu. Po kilku latach hodowli pszczół w zwykłych ulach właściciel postanowił wybudować dla swoich ulubienic... ule – domki, inspirowane góralską architekturą. Miasteczko pszczół jest całkiem dobrze „zurbanizowane”. Pszczoły mogą mieszkać i pracować w góralskich chałupach, w młynie, ratuszu czy kościele. Założyciel chętnie dzielił się swoją fascynacją. Zapraszał więc wszystkich, pragnących się czegoś dowiedzieć o pszczołach i efektach ich pracy. Jego misję kontynuje lokalne koło pszczelarskie z Dzięgielowa, a pasieką opiekuje się jego spadkobierczyni. Miasteczko odwiedzają goście z różnych stron, którzy mogą spróbować także pysznej potrawy gotowanej na piecu opalanym drewnem, miodu, a także - dla starszych - napitku opartego na miodzie. Dzięki szerokiej ofercie Gmina Goleszów może ugościć każdego niezależnie od zainteresowań.

Punkt Informacji Turystycznej

ul. Cieszyńska 29, GOLESZÓW tel./ fax: 33 479 99 28, www.goleszow.pl

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

GOLESZÓW

Rezydencja M na górze Chełm Góra Chełm (464 m n.p.m) to jeden z bardziej uroczych zakątków Beskidu Śląskiego. Droga wiodąca na szczyt to preludium do tego, co czeka nas po jej zdobyciu. Na szczycie wśród zieleni znajdziemy pełną uroku Rezydencję M, z okiem której roztacza się widok na przepiękną panoramę Pogórza Cieszyńskiego.

ezydencja mieści się w historycznym budynku będącym przed laty siedzibą Szkoły Szybowcowej. Obiekt powstał w 1934 roku i stał się kolebką polskiego szybownictwa. Dziś Rezydencja, której nazwa samym właścicielom, kojarzy się z wieloma słowami na M, oferuje komfortowy wypoczynek w rodzinnej atmosferze. Gospodarze z wielką pieczołowitością kultywują pamięć o ludziach i wydarzeniach, które miały tutaj miejsce. Wielką troską otaczają zarówno stary modrzew, pamiętający czasy minione, jak i tablice upamiętniające historyczne chwile. W przestronnej rezydencji do dyspozycji gości zostały oddane eleganckie 2-osobowe pokoje oraz apartamenty 2 i 4-osobowe. Każdy pokój posiada łazienkę. Dojazd do Rezydencji ulicą Lotniczą wprost do bramy posesji.

Rezydencja M organizuje również przyjęcia okolicznościowe: wesela urodziny chrzciny komunie imprezy firmowe ul. Lotnicza 75 43-440 Goleszów www.rezydencjam.com tel. 530 132 930

szkolenia konferencje bankiety imprezy integracyjne

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

ul. Stawowa 101A, Cieszyn tel. +48 608-525-246 www.materialybudowlane.cieszyn.pl

/PSB.Art.Bud.Cieszyn

■ Skład budowlany lepszy niż inne. Sprawny i przyjazny remont oraz budowanie jest możliwe, jeżeli decydujesz się na współpracę z rzetelnym dystrybutorem, który stawia na rozwój. Jesteśmy liderem branży budowlanej na Śląsku Cieszyńskim. Oferujemy szeroki asortyment materiałów budowlanych niezbędnych do budowy, remontu i wykończenia – od fundamentów, aż po dach. Znajdziesz u nas wszystko, czego potrzebujesz w naprawdę korzystnych cenach. Pomagamy na każdym etapie – od dostarczenia pomysłu po udogodnienia związane z dokonywaniem płatności oraz transportem materiałów we wskazane miejsce.

Nasi handlowcy dysponują specjalistyczną wiedzą i zapewniają indywidulane przewodnictwo w świecie materiałów budowlanych – warto im zaufać, ponieważ potrafią dopasować rozwiązania do potrzeb i oczekiwań każdego klienta, nie bojąc się wyzwań. Istniejemy już od 1990 r. Przez cały ten czas zdobywając doświadczenie zmieniamy się dostosowując do aktualnych trendów i potrzeb rynku budowlanego. Jeśli przeraża Cię wizja remontu czy budowy domu, boisz się straconego czasu na bieganie po marketach odwiedź nas. W jednym miejscu znajdziesz wszystko czego potrzebujesz.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

NAJNIŻSZE CENY PŁYT BUDOWLANYCH OSB3 i SKLEJEK 70

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

Artykuł sponsorowany

Klubokawiarnia PRESSO ul. Zamkowa 3, CIESZYN Klubokawiarnia Presso położona u podnóża Wzgórza Zamkowego w odbudowanej oranżerii dawnego Pałacu Habsburgów, dziś Zamek Cieszyn, to miejsce, w którym po prostu trzeba bywać. Właściciele dbają o to, żeby było nie tylko nowocześnie i atrakcyjnie, ale przede wszystkim przytulnie i wygodnie. Fotele, krzesła, siedziska, pufy, mimo swej różnorodności stanowią przemyślaną kompozycję – są funkcjonalne i komfortowe. Stali bywalcy mają już w Presso swoje ulubione miejsca. Latem przed kawiarnią pojawiają się leżaki i parasole, co pozwala cieszyć się kawą i słońcem jednocześnie. Klubokawiarnia jest również gotowa na przyjęcie małych gości. W menu znajdziemy kawę latte kids z piankami marshmallows na bazie inki, kakao czy gorącą czekoladę. Gdy rodzice oddają się przyjemności picia kawy (również bezkofeinowej) i lekturze (w lokalu dostępna prasa) dzieci mogą zająć się zabawą. W dziecięcym kąciku znajdziemy książeczki, kosze pełne klocków a także ścianę pokrytą czarną farbą tablicową, na której można pisać i malować. Klubokawiarnia Presso to znakomite miejsce na odpoczynek z dzieckiem po spacerze na Wzgórzu Zamkowym.

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Kierunek na studia Kierunek na życie UNIWERSYTET ŚLĄSKI • KAMPUS CIESZYN

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

STUDIA LICENCJACKIE • MAGISTERSKIE • PODYPLOMOWE ANIMACJA SPOŁECZNO-KULTURALNA Z EDUKACJĄ KULTURALNĄ EDUKACJA KULTURALNA ETNOLOGIA I ANTROPOLOGIA KULTUROWA PEDAGOGIKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ARTETERAPIĄ Specjalność Surdopedagogika z arteterapią

NOWOŚCI PEDAGOGIKA PRZEDSZKOLNA I WCZESNOSZKOLNA (studia jednolite - magisterskie) PEDAGOGIKA SPECJALNA (studia jednolite – magisterskie) Specjalności Surdopedagogika z arteterapią Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną

STUDIA DOFINANSOWANE Z FUNDUSZY EUROPEJSKICH PEDAGOGIKA OPIEKUŃCZO-WYCHOWAWCZA I WYCHOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE (studia licencjackie)

PEDAGOGIKA (studia magisterskie, II stopnia) Specjalności Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza z terapią pedagogiczną Resocjalizacja z edukacją międzykulturową PEDAGOGY – RESOCIALIZATION WITH INTERCULTURAL EDUCATION (studia magisterskie, II stopnia)

PEDAGOGIKA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Z ARTETERAPIĄ Specjalność Surdopedagogika i edukacja plastyczna (studia magisterskie, II stopnia, stacjonarne)

PEŁNA OFERTA EDUKACYJNA POD ADRESEM www.weinoe.us.edu.pl/kierunki-studiow Uniwersytet Śląski Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji • ul. Bielska 62, Cieszyn, tel. +48 33 8546 103

Artykuł sponsorowany TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

JAWORZE

Javoří Javoří je obec stará více než 700 let s téměř 7 tis. obyvateli. Je to podhorské rekreační a lázeňské městečko, které se nachází v jižní části Slezského vojvodství a na východě hraničí s městem Bílsko-Bělou. Obec je situována na severním prahu Slezských Beskyd mezi severně rozvětvenými horskými rameny spojujícími se v masivu Blatného (917 m), známého jako Blatná. Hluboce zařezaná údolí a strmě klesající svahy Bučníku (679 m), Ostrého (659 m), Boroviny (718 m) a Palenice (688 m) vytvářejí okouzlující pozadí umístěného na kopcích Javoří. Obec Javoří je známá z lázeňství. V XIX. století byly v této oblasti objeveny zdroje vody bohaté na soli jódu a bromu. Každý rok zde přichází mnoho lidí s chorobami dýchacích cest, kteří využívají nabídku rekreačních zařízení a četné cyklistické a turistické trasy. K turistickým zajímavostem Javoří patří turistické trasy vedoucí přes Blatnou ve směru Ščyrku, Brenné, Ustroně a Visly, a také cyklostezky vedoucí mj. z Krakova do Vídně nebo přírodně-edukační stezky. Ve městě se nachází mnoho zajímavých historických míst, mj. palác a budovy bývalých majitelů Javoří rodiny - Saint-Genois d`Anneaucourt, Glorietta na kopci Goruška - jako památka na pochod vojsk krále Soběského během obléhání Vídně nebo historický lázeňský park Jozefa Piłudského. V parku nechybí okouzlující aleje - při procházce můžete obdivovat asi 40 druhů stromů a keřů. V horkých dnech se v lázeňském parku můžete ochladit u velkého rybníka s ostrovem uprostřed. Nespornou atrakcí je také solanková fontána. V lázeňském parku se nachází také amfiteátr - centrum kulturního života v Javoří, kde se konají četné kulturní akce, mj. Javořanské září spojené s obecními dožínky, které mají už dlouholetou tradici a těší se velké popularitě. S ohledem na tradici lázeňství byla v Javoří v roce 2014, díky finančním prostředkům získaným z Regionálního operačního programu Slezského vojvodství, vybudována lázeňská gradovna situována v blízkosti historického lázeňského parku, která slouží k přirozené inhalaci, přičemž plní také rekreační funkci. V sloupu gradovny je instalována nádrž na solanku a systém dřevěných roštů vyplněných větvičkami. Javořanská gradovna je napájena originální solankou ze Záblatí, která představuje přírodní kosmetický a léčivý prostředek s největším obsahem jódu na světě, až 140 mg na 1 litr solanky.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

JAWORZE

fot. Tężnia, arch. UM Jaworze

JAWORZE uzdrowiskowe klimat y

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Jaworze ożywczy oddech beskidów

JAWORZE

Jaworze to licząca ponad 700 lat i blisko 7 tys. mieszkańców podgórska miejscowość o charakterze wypoczynkowo-uzdrowiskowym, która położona jest w południowej części województwa śląskiego, granicząc od wschodu z miastem Bielsko-Biała. Miejscowość usytuowana jest u północnego progu Beskidu Śląskiego w rozgałęzieniu ułożonych południkowo ramion górskich łączących się w masywie Błotnego (917 m), znanego jako Błatnia. Głęboko wcięte doliny oraz stromo opadające stoki Bucznika (679 m), Ostrego (659 m), Borowiny (718 m) i Palenicy (688 m) tworzą urocze tło dla położonego na pagórkach Jaworza. Gmina Jaworze znana jest z walorów uzdrowiskowych. W XIX wieku odkryto na tym terenie źródła wody bogate w sole jodo-bromowe. Corocznie przybywa tutaj wiele osób ze schorzeniami dróg oddechowych, które korzystają z oferty obiektów wczasowo-rekreacyjnych, licznych ścieżek rowerowych i spacerowych.

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

JAWORZE

fot. Fonatanna w parku, UM

Jaworze beskidzkie uzdrowisko Z historii UZDROWISKA Jaworze należy do najstarszych miejscowości na Śląsku Cieszyńskim – pierwsza wzmianka pochodzi z wykazu wsi książęcych Księstwa Cieszyńskiego z 1302 r. Pod względem dokumentacji historycznej wagę ma dopiero adnotacja z roku 1305. Znajduje się ona w opisie wsi mających dawać biskupowi wrocławskiemu Henrykowi z Wierzbna dziesięcinę zbożową. Od momentu powstania Jaworze miało wielu właścicieli. Największą rolę w jego rozwoju odegrały skoligacone ze sobą arystokratyczne rody baronów Laszowskich herbu Nałęcz i hrabiów Saint-Genois d`Anneaucourt, w rękach których miejscowość była przez okres 154 lat. W roku 1862 Maurycy hrabia Saint-Genois założył w Jaworzu pierwsze na Śląsku Cieszyńskim uzdrowisko na tzw. Śląsku austriackim. Uzdrowisko to przez wiele lat cieszyło się wielką popularnością – szczególnie wśród mieszkańców Galicji. W latach 1870-90 rozwinięto ofertę dostępnych zabiegów leczniczych, wśród których wymienić można picie żętycy, kąpiele igliwiowe,

fot. Maurycy Jan Nepomucen, www.fotopolska.eu

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

JAWORZE

planowany rozwój tej miejscowości w kierunku uzdrowiskowym. Jednak po osiemnastu latach, dzięki zwartej postawie mieszkańców, Jaworze odrodziło się w roku 1991 jako samodzielna gmina, która walczy o swój rozwój, podejmując na nowo wysiłki o wpisanie na listę polskich uzdrowisk.

JAWORZE turystyczne i wypoczynkowe

fot. Jaworze z lotu ptaka, UM

sztuczne kąpiele żelaziste czy kąpiele zimne w stawie zaopatrywanym w wodę przez górskie potoki. Renomę uzdrowisku zapewnił m.in. Wincenty Pol, piszący pochwały na jego temat do krakowskich dzienników. W okresie międzywojennym do rozpropagowania walorów uzdrowiskowych Jaworza przyczyniła się m.in. Maria Dąbrowska, która po śmierci męża przybyła tu szukać ukojenia. Jej artykuły publikowane w prasie warszawskiej przyciągnęły do beskidzkiej miejscowości licznych gości. W ówczesnym środowisku artystycznym narodziła się wręcz moda na spędzanie okresu letniego w Jaworzu. Przybywali tu m.in. Julian Tuwim, Jan Parandowski czy Melchior Wańkowicz, a wcześniej Maria Konopnicka. W 1927 r. w Jaworzu powstało Sanatorium Bielskiej Ubezpieczalni Społecznej dla Kobiet, a sześć lat później sanatorium dla dzieci. W międzyczasie podjęto też próby reaktywowania uzdrowiska. Starania te zniweczyła jednak wojna, która na długie lata położyła kres działalności zdrojowej w Jaworzu. W okresie Polski Ludowej co prawda zlokalizowano w Jaworzu najpierw sanatorium leczenia gruźlicy dla dzieci, a następnie Beskidzki Ośrodek Sanatoryjny, przemianowany w 1974 r. na Beskidzki Zespół Leczniczo-Rehabilitacyjny, ale jednocześnie nie podjęto próby nawiązania do chlubnych tradycji uzdrowiskowych. Nie sprzyjały też temu zmiany na mapie administracyjnej. Pozbawienie Jaworza w roku 1973 samodzielności administracyjnej zahamowało 78

Jednym z niewątpliwych atutów Gminy Jaworze jest jej położenie w pobliżu ważnych szlaków komunikacyjnych (droga ekspresowa S1), niewielka odległość od stolicy Górnego Śląska – Katowic oraz Małopolski – Krakowa, a także Czech i Słowacji. Posiadany potencjał rozwojowy w kierunku turystki uzdrowiskowej czyni z Jaworza miejsce interesujące zarówno dla turystów, jak i inwestorów. Atrakcjami turystycznymi Jaworza są m.in. szlaki turystyczne wiodące poprzez Błatnią w kierunku na Szczyrk, Brenną, Ustroń i Wisłę, szlaki rowerowe biegnące m.in. z Krakowa do Wiednia, czy też ścieżki spacerowo-dydaktyczne. Na terenie miejscowości jest wiele ciekawych historycznie miejsc, w tym m.in. pałac i zabudowania dawnych właścicieli Jaworza – Rodziny Saint-Genois d`Anneaucourt, Glorietta na wzgórzu Goruszka – jako pamiątka przemarszu wojsk króla Sobieskiego w czasie Odsieczy Wiedeńskiej, czy też Zabytkowy Park Zdrojowy im. Józefa Piłudskiego. W parku tym nie brakuje urokliwych alejek spacerowych – w trakcie spaceru można podziwiać ok. 40 gatunków drzew i krzewów. Natomiast w upalne dni w Parku Zdrojowym można znaleźć ochłodę nad rozległym stawem z wysepką pośrodku. Niewątpliwą atrakcją jest też fontanna solankowa. W Parku Zdrojowym usytuowany jest również Amfiteatr - centrum życia kulturalnego Jaworza, w którym odbywają się liczne imprezy kulturalne, w tym m.in. posiadający wieloletnią tradycję i cieszący się wielką popularnością Jaworzański Wrzesień połączony z dożynkami gminnymi. W ostatnich latach Jaworze systematycznie wzmacnia swój potencjał turystyczny. Dzięki pokaźnemu strumieniowi pozyskanych funduszy zewnętrznych udało się zmodernizować bądź wybudować od podstaw szereg miejsc, które wpływają na pozytywne postrzeganie miejscowości przez mieszkańców i turystów. Zmodernizowano wspomniany wyżej Park Zdrojowy, kompleksowo odnowiono centrum Jaworza – powstały nowe chodniki i miejsca parkingowe, wybudowano kanalizację sanitarną, odnawiając przy tym kilometry dróg gminnych. Pamiętano też o osobach ceniących sobie aktywny tryb życia – m.in. wybudowano ścieżki rowerowe, kompleks sportowy z ogólnodostępnymi boiskami do piłki nożnej i siatkówki oraz kortem tenisowym, powstał też park

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Materiał promocyjny

JAWORZE

rekreacyjno-wypoczynkowy, a także plac do street workout. Wybudowano także unikatowe Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej – jedyne takie na południu Polski. Nawiązując do tradycji uzdrowiskowych, dzięki środkom pozyskanym z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, w roku 2014 wybudowano w Jaworzu Tężnię Zdrojową. Usytuowany w pobliżu Zabytkowego Parku Zdrojowego obiekt służy do naturalnej inhalacji oraz pełni funkcje rekreacyjne. Kolumna tężni została wyposażona w zbiornik solanki oraz system rusztu drewnianego wypełnionego tarniną. Jaworzańska tężnia zasilana jest oryginalną solanką z Zabłocia, która jest naturalnym środkiem kosmetycznym i leczniczym o największej na świecie zawartości jodu, dochodzącej do 140 mg w jednym litrze solanki. Inhalacje solankowe wspomagają oddychanie, zwalczanie i hamowanie stanów zapalnych oraz nawilżanie śluzówki. Pomagają w profilaktyce takich schorzeń jak przewlekły nieżyt nosa, gardła, krtani i oskrzeli, stany wyczerpania głosowego, alergiczne choroby górnych dróg oddechowych (przeciwskazania: stany gorączkowe, ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa, uczulenia na jod lub którykolwiek ze składników).

fot. Motylarnia, wizualizacja, UM

szczęścia zaobserwować moment wykluwania się dorosłego motyla z poczwarki i jego przemianę w skrzydlatą piękność. Sporą część motylarni wypełnią rośliny (palmy, cytrusy, storczyki i inne), które prócz walorów dekoracyjnych pełnić będą również funkcję roślin pokarmowych, na których samice po kopulacji będą składać jaja, z których to z kolei wylęgać się będą gąsienice. Dzięki temu populacja motyli będzie samowystarczalna. Prócz motyli będą również hodowane inne owady, w tym egzotyczne chrząszcze, pasikoniki, straszyki, czy modliszki. Z pewnością nie zabraknie też miejsca na pajęczaki. Obiekt ten stanie się doskonałym miejscem do edukacji przyrodniczej. Dzięki ukazaniu niezwykłego piękna i uroku tych zwierząt, może uda nam się uwrażliwić społeczeństwo na problemy ochrony tych zwierząt i siedlisk ich występowania.

Zapraszamy do JAWORZA Jaworze nieustannie się rozwija. Wielki potencjał rozwojowy w kierunku turystyki uzdrowiskowej czyni z tej miejscowości miejsce atrakcyjne nie tylko dla turystów. Spokojne i malownicze stanowi doskonałe miejsce do wypoczynku. Nie brakuje też obiektów rekreacyjnych i turystycznych, pozwalających aktywnie spędzać wolny czas. Zapraszamy zatem do odwiedzenia Jaworza!

fot. Muzeum Fauny i Flory, UM

Motylarnia w Jaworzu Funkcjonujące w Jaworzu Muzeum Fauny i Flory Morskiej i Śródlądowej już niebawem ma zostać wzbogacone o kolejna atrakcję turystyczną, którą będzie pierwsza w naszym regionie „Motylarnia”. W sferycznym namiocie o średnicy 10 m. podziwiać będzie można krajowe i tropikalne motyle, a także inne owady. Specjalnie zaprojektowany pawilon zapewniać będzie idealne warunki nie tylko do obserwacji, ale także rozmnażania i hodowli tych pięknych zwierząt. Każdy, kto odwiedzi motylarnię, będzie mógł na własne oczy zobaczyć kolorowy i tajemniczy świat bezkręgowców, będzie mógł prześledzić cykl rozwojowy owadów, a przy odrobinie

JAWORZE rystyczna Informacja Tu ka 25, ul. Wapiennic 1 16 tel. 33 488 3 opgj.pl mail: biuro@

Materiał promocyjny TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

Ja k zadbać o las? Wszyscy kochamy wyjazdy w plener, ciszę, zieleń i zapach świeżej ziemi. Lubimy las, który jest domem dla zwierząt. Uszanujmy go. Zadbajmy by służył nie tylko zwierzętom ale też naszym wnukom i prawnukom, bo... niestety stare przysłowie „Był las nie było nas, nie będzie nas będzie las” jest już nieaktualne. Postępująca degradacja terenów zielonych widoczna jest na każdym kroku. Dlatego korzystajmy, ale też DBAJMY i CHROŃMY.

Czego robić w lesie nie wolno? Podstawowym aktem prawnym w tej materii jest ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Jak stanowi treść art. 30 w/w aktu prawnego, w lasach zabrania się między innymi: - zanieczyszczania gleby i wód; - zaśmiecania; - niszczenia grzybów oraz grzybni; - niszczenia lub uszkadzania drzew, krzewów lub innych roślin; - niszczenia urządzeń i obiektów gospodarczych, turystycznych i technicznych oraz znaków i tablic; - zbierania płodów runa leśnego w oznakowanych miejscach zabronionych;

- rozgarniania i zbierania ściółki; - biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego; - wybierania jaj i piskląt, niszczenia lęgowisk i gniazd ptasich, a także niszczenia legowisk, nor i mrowisk; - płoszenia, ścigania, chwytania i zabijania dziko żyjących zwierząt; - puszczania psów luzem; - hałasowania oraz używania sygnałów dźwiękowych, z wyjątkiem przypadków wymagających wszczęcia alarmu. W lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności: - rozniecania ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego; - korzystania z otwartego płomienia; - wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych.

Pożar? Widzisz dym w lesie? DZWOŃ!

telefony alarmowe

998, 112 http://www.ogienwlesie.lasy.gov.pl/ 80

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019

z nami zyskasz dotacjÄ&#x2122; z programu czyste powietrze do 90%

Dom okien sp. z o.o. Cieszyn, ul. Zamkowa 2 tel. 33 852 17 00, kom. 504 288 300 biuro@domokien.pl

ul. Bielska 184, Cieszyn • tel. +48 33 47 99 440 www.spot.net.pl /agencja.reklamowa.spot

SKUTECZNEJ REKLAMY

TRAMWAJ TURYSTYCZNIE • VI 2019 Artykuł sponsorowany

W STAREJ CEGIELNI

Polska od 15 zł

Czechy od 16 zł

Holandia od 38 zł

Anglia od 41 zł

Niemcy od 32 zł

Słowacja od 19 zł

ul. Kościuszki 33, Cieszyn (teren starej cegielni) tel. +48 512 790 260 / www.paczki123.pl Oferta biznesowa na www.olzalogistic.com

SKLEP SERWIS ROWEROWY

SKOCZÓW

Ѵĺ )bঋѴ-ॉvh- Ƒѵ