V a k a
E t ü d ü
S e r i s i
0 0 2
Norveç Ulusal
Turist Rotaları
Kivi fiziksel çevre için stratejik planlar üretir. Planlamanın ihtiyaç duyduğu yatırım ortamını geliştirir. Operasyonunda yer alır. İletişimle bunları destekler.
www.kivi.com.tr
Kivi Vaka Etüdü Hakkında Kivi Vaka Etüdü Serisi, Kivi’nin çalışma alanındaki konuları olabildiğince ayrıntılı bir şekilde ele alacak. Her yıl 4 adet yayınlanacak seri Kivi’nin hedef kitlesini oluşturan kurumlara dağıtılacak ve www.kivi.com.tr/ve adresinden herkesin erişimine açık olacak. Bu yayının size de ulaşmasını istiyorsanız www.kivi.com.tr/ve adresinden kayıt olabilirsiniz.
Basım Tarihi: Mart 2017
2
1
Havøysund
3,6
Varanger
milyar NOK yatırım
(1,3 milyar TL)
18 250
2.059
50
’yi aşkın tasarım ekibi
Senja
rota
Andøya
Lofoten
nokta Helgelands - Kysten
km
Atlanterhavs - Vegen
15
sanat eseri
Geiranger - Trollstigen Gamle Strynefjells Sognefjellet
Gaular Fjellet Aurlandsfjellet Hardanger
Rondane Valdresflye
Norveç
Hardangervidda
Ryfylke
Jæren
2
Çevrimiçi haritaya burada ulaşabilirsiniz: http://x.co/norvec
3
Gelişim Aşamaları 2023
18 rotanın tamamında çalışmalar tamamlanmış olacak.
2007
Norveç Ulusal Turist Rotaları Norveç Miras Vakfı Onur Ödülü’nü aldı.
2004
2012
Norveç Ulusal Turist Rotaları’nın ilk proje yönergesi NPRA Genel Müdürü tarafından imzalandı. Yönerge, rotaları uluslararası kalitede bir cazibe alanı yapmak için yapılacak çabaları tanımlıyordu.
Tüm rotalar bir arada Norveç Ulusal Turist Rotaları olarak işaretlendi ve kabul gördü.
2015
Bazı bakı noktaları ve otoparklar hizmete alındı.
2010
Rotalar Expo 2010 Şangay’da tanıtıldı.
2008
Norveç Ulusal Turist Rotaları, Güzel Yollar Ödülü’nü aldı.
4
2009
Ulusal Ulaştırma Planı, Rotaların 2012 yılından itibaren bir turizm ürünü olarak ortaklaşa pazarlanacağını karara bağladı.
2005
1998
NPRA, Norveç Ulusal Turist Rotaları olarak geliştirilecek 18 yeri belirledi.
Norveç Ulusal Meclisi, Norveç Ulusal Turist Rotaları geliştirilmesi planını onayladı.
1999
NPRA, Norveç’teki tüm belediye, valilik ve konuyla ilgili kurumlara davet göndererek rotalar önermesini bekledi. Toplam 8.000 km uzunluğunda 52 yer önerildi.
1997
NPRA (Statens vegvesen - Norwegian Public Roads Administration), Norveç Ulusal Turist Rotaları’ın pilot projesi olan ve 4 yere odaklanan “Reiselivsprosjektet” turizm projesini yürüttü.
5
Norveç • Norveç Krallığı Kuzey Avrupa’da İskandinav Yarımadası’nın da en batı ucunda yer alıyor. • HDI (Human Development index)’nin 2015’teki yaşam kalitesi sıralamasında dünyada birinci sırada yer alıyor. • Atlas Okyanusu’na kıyısı olan Norveç, fiyortlar ve adalardan oluşan bir kıyı şeridine sahip. • Lüksemburg’dan sonra Avrupa’nın en yüksek kişi başına düşen ortalama yıllık gelirine sahip ikinci ülkesi. • Ülke dışından gelen turistlerin %65’i doğa turizmi için geliyor. • Norveç, 15 kişi/km gibi düşük bir yoğunluk ve dağlık bir arazi yapısına sahip olduğu için toplu taşıma kullanımı bireysel ulaşımın yanında zayıf kalıyor. • Ülkede en sık kullanılan ulaşım tipi karayolu.
Proje ile Amaçlananlar • İş birlikçi ve katılımcı turizm anlayışı ile yerel aktörlerin katılımının sağlanması. • Karayolu ile turizmin daha çekici hale getirilmesi. • Özellikle kent dışında kalan alanları da kapsayarak yerleşmelerin güçlenmesini sağlamak. • Uluslararası turizmde Norveç’in konumunu güçlendirmek. • Kırsal alandaki gelişimi sağlarken yerel işletmelere de destek sağlamak.
Norveç Devlet Yolları İdaresi • Norveç Devlet Yolları İdaresi (NPRA), devlet yollarının planlanması, uygulanması ve işletimi ile ilgilenen devlet kurumu. • NPRA, Ulaşım ve İletişim Bakanlığı’na bağlı olan Devlet Yolları Müdürlüğü tarafından yönetiliyor. • Norveç’in en büyük bütçeye sahip kamu idaresi. • Norveç Ulusal Turist Rotaları Projesi’nin planlanması ve uygulanmasının sorumluluğu NPRA’ya veriliyor. • Projede yaklaşık 60 kişiden oluşan bir ekip çalışıyor.
Proje Yönetimi • Proje Sahibi: Kjell Bjørvig, Norveç Devlet Yolları İdaresi Genel Direktörü • Kalite Komitesi: • Turizm, ulaşım ve çevre ile ilgili uzmanlardan oluşan idare ve özel sektör ekibi • Proje Yönetimi: Jan Andresen, Norveç Devlet Yolları İdaresi Turizm Projeleri Müdürü Alt bölgelerden sorumlu yerel yöneticiler • Konsept ve Ulusal Fikirler Konseyi: Akademisyen mimar, danışman ve sanatçı • Mimari Konsey: 2002-2006 yılları arasında: 3 mimar, 11 peyzaj mimarı ve 3 sanatçı 2006 yılından bugüne: 2 mimar, 2 peyzaj mimarı, 2 sanatçı • Kontrolörler: Norveç Devlet Yolları İdaresi teknik ekibi • Sergi Koordinasyon Ekibi: Konsey ve komitelerden birer temsilci yer alıyor. • Sergi Ekibi: Sanatçı, kuratör, mimar, ressam, teknik uzman, fotoğrafçı, film yapımcısı ve yönetmeni, video ve ses teknikeri, sergi teknikeri
6
Atlanterhavsvegen, Kjeksa
7
Tasarım Yaklaşımları • Proje, Norveç doğasını karayolu ve mimarlığın da parçası olduğu bir deneyime dönüştürüyor. • Doğal güzellikler sanat, tasarım ve mimarlık ile gelişiyor. • Bugüne kadar 50’nin üzerinde mimar, peyzaj mimarı ve sanatçı ile çalışıldı.
Mimarlık
• İşlevsel endişelerin şekillendirdiği Norveç mimarisi kullanıcıyı incelikli ve anlaşılır bir biçimde teşvik etmeyi amaçlarken zanaatkarlık geleneği de girdi olarak kullanılıyor. • Doğa ile kullanıcının, geçmiş ile bugünün ilişkisini sorgulayan Norveç mimarisi ulusal rotalar üzerinde ahşap, tuğla ve beton gibi geleneksel malzemeler üzerinden vurgulanıyor. • Bugüne kadar aralarında Peter Zumthor ve Snohetta gibi tanınmış mimarlık ofislerinin de yer aldığı pek çok ekip çalıştı. • 2014’te genç tasarımcıların dahil edilmesine karar verildi ve yarışmayla 8 ekip seçildi.
8
Peyzaj
• Projede peyzaj öncelikle ziyaretçi tarafından kademe kademe deneyimlenecek bir “hareket” olarak kurgulanıyor. • İkincil olarak seçilen ve tanımlanan noktalarda peyzaj müdahaleleri “cesur” bir biçimde kendini gösteriyor. • Son olarak peyzaj, alandaki somut ekolojilerin entelektüel olarak kavranması ve özellikli durumların fiziksel olarak deneyimlenmesine aracı oluyor.
Sanat
• Mimari ziyaretçilere peyzajı deneyimlemede yol gösterici olarak görev yaparken sanat işleri de görünenin ardındaki hikayeleri anlatıyor. • 2023’e kadar 15 ayrı noktada sanat uygulaması planlanıyor. Bugüne kadar uygulanan sanat işleri: “Yanan Sandalye”, Louise Bourgeois “Kaya Üstünde Kaya”, Fischli/Weiss “Ayı İni”, Mark Dion “Taş Heykel”, Knut Wold “Mirage”, Marianne Heier “Columna Transatlantica”, Jan Freuchen
Geiranger, Trollstigen
9
Kullanımlar Projenin hedefi, ulusal rotalar projesinin kapsam ve niteliği dahilinde ziyaretçilere etkinlik, deneyim, yeme-içme, konaklama ve misafirperverlik sunabilmek. Rota üzerinde yer alan kullanımlar: • • • • • • • •
10
Kamp alanı Turist bilgilendirme noktası Otopark Kilise Servis hizmeti Dinlenme alanı Müze Balıkçı köyü
• • • • • • • •
Köprü Piknik alanları Manzara noktaları Feribot iskelesi Kafe Kuş gözlem noktası Anıt El sanatları atölyesi
Aurlandsfjellet, Stegastein
11
Finansman
Bakım
İşletim
İletişim ve Pazarlama
Proje bütçesinin yaklaşım %95’i NPRA tarafından finanse ediliyor. 1994 ile 2017 yılları arasında proje için yapılan toplam yatırım bedeli 2,5 milyar NOK (yaklaşım 900 milyon TL).2013 yılına kadar bu yatırımın 3,6 milyar NOK (yaklaşık 1,3 milyar TL) olması planlanıyor. 2013 yılından sonra NPRA dışında finansal destek gelmesini sağlayan ise noktalardaki etkinliklerin dikkat çekmesi. Bütçenin önemli bir kısmı manzara noktalarının uygulamalarına ayrılmış.
Rotaların uğradığı noktalarda yer alan kullanımların işletimi için yerel örgüt ve sektör ile anlaşmalar yapılıyor. Eldhusøya’da yer alan kafe için QJ Restauranten ANS firmasıyla, Steinsdalsfossen’de yer alan turist bilgilendirme ofisi için Kwam Belediyesi ile, Allmannajuvet’de yer alan müze için Sauda Belediyesi ve Sauda Ferie og Fritid AS ile anlaşma sağlandı.
12
Mimarlık ve sanat turist rotaları deneyimini güçlendiriyor ancak sistemin sorunsuz işlemesi yalnızca tasarım uygulamalarına bağlı değil. Turist rotalarının güvenli bir şekilde işlemesi için karayollarının düzenli olarak bakımdan geçmesi gerekiyor. Uzunluğu toplam 2059 km olan rotanın 427 kilometresi ulusal karayolu iken 1632 kilometresi il karayolu. Yetki alanına göre karayollarının bakımını üstlenmeleri amacıyla yerel yönetim ve merkezi yönetim kurumları ile anlaşma sağlanıyor.
Detour Sergisi
2006 yılından beri Avrupa, Amerika ve Asya’da 18 rotayı tanıtan sergiyi yaklaşık 120.000 kişi ziyaret etti. NPRA ve Norsk Form iş birliğinde hayata geçen sergi bugüne kadar 21 ülkede gerçekleştirildi.
Lofoten, Eggum
13
18 Rota Arasından Bir Örnek: Geiranger - Trollstigen Langevatn ile Sogge arasında ilerleyen 104 km uzunluğundaki rotanın bir noktasında ulaşım feribot ile sağlanıyor. Rota boyunca otel, kafe, manzara noktaları, feribot iskelesi, Geiranger Fyordu ve Dei Sju Systre Şelalesi yer alıyor. Rotanın bir kısmı kışın hava koşulları nedeniyle ulaşıma kapatılıyor.
Trollstigen
200 metre yükseklikten vadi manzarasına hakim bakı noktalarının tasarlandığı Trollstigen’de büyük ilgi gören ve Reiulf Ramstad Arkitekter tarafından tasarlanan Trollstigen Café de yer alıyor.
Flydalsjuvet
Gudbrandsjuvet
Gudbrandsjuvet
Nehir etrafında yürüyüş yolu ve manzara noktalarının tasarlandığı Gudbrandsjuvet’te Jensen & Skodvin Arkitektkontor tarafından tasarlanan Gudbrandsjuvet Café ziyaretçilere dinlenme olanağı sunuyor.
Juvet
Burtigarden Çiftliği ve Valldalen Vadisi’ndeki eski kente yakın konumlanan noktada yer alan Juvet Oteli 2015 yapımı “Ex Machina” adlı filmde kullanıldı. Jensen & Skodvin Arkitektkontor tarafından tasarlanan ve nehire bakan cam duvarların çevrelediği otelin 9 odası bulunuyor.
Linge Ferjekai ferjekai
Feribot iskelesinin yer aldığı noktadaki bekleme salonu Knut Hjeltnes tarafından tasarlandı. Juvet
Linge Ferjekai
Ørnesvingen
11 adet keskin virajdan geçilerek manzara noktasına ulaşılan Ørnesvingen’de Geiranger Fyordu yer alıyor. 3RW ve Smedsvig tarafından tasarlanan manzara noktası geniş teraslar ve yürüyüş yolları içeriyor.
Flydalsjuvet
Servis hizmeti ve bilgilendirme noktasının yer aldığı Flydalsjuvet 1.502 metre yüksekliğindeki Laushornet Dağı manzarasına odaklanarak kurgulandı. İki ayrı kotta düzenlenen tasarım 3RW ve Smedsvig’e ait.
14
Ornesvingen
Trollstigen
15
Norveç Ulusal Turist Rotaları Vaka Etüdü Künye Sahibi: Kivi Stratejik Planlama AŞ
Sonraki Vaka Etüdü Toskana
Editör: Elif Demiroğlu Grafik Tasarım: Fırat Seymen İçerik: Ömer Yılmaz, Elif Demiroğlu Matbaa: Ofset Yapımevi Katkıda Bulunanlar: Gökcem Sarı Seray Arıkan
Kaynakça Berre, N. (Ed.) (2010). Statens Vegvesen, Nasjonale Turistveger. Shanghai: Promus Printing Norwegian Public Roads Administration (2015). 2015-2015 Tourist Routes (Annual Report). Norveç. Statens Vegvesen (2016). Nasjonale Turistveger 2016. Norveç: Kai Hansen Trykkeri The 18 Tourist Routes (2016, Kasım 4). http://www.nasjonaleturistveger.no/en/routes adresinden alındı.
Fotoğraflar ©Foto: Jarle Wæhler / Statens vegvesen, ©Foto: Roger Ellingsen / Statens vegvesen ©Foto: Per Kollstad / Statens vegvesen
Kivi Stratejik Planlama AŞ İş Bankası Blokları A8 Feneryolu 34726, İstanbul, Türkiye T: +90 850 532KIVI (5484) E: 5484@kivi.com.tr www.kivi.com.tr
16
17
kivi.com.tr Kivi gßçlendirir.