覺
2
BEŞ BAKlŞ
FIVE VISIONS
istanbul'da Kentleşme Üzerine Beş Proaktif Senaryo Five Proactive Scenarios on Urbanisation in Istanbul
Arkitera Mimarlık Merkezi 1 Arkitera Architecture Center istanbul
ıoıo
3
Bu yayın, London School of Economics ve Arkitera Mimarlık Merkezi'nin 2009 yılının
7his publication contains the spatiaL studies conducted together with London SchooL ofEco
Kasım ayında düzenlenen Urban Age konferansı öncesinde birlikte yürüttükleri mekansal
nomics and Arkitera Architecture Center, as a preliminary paraL/eL study before the Urban Age
çalışmaları ve araştırmaları içermektedir.
IstanbuL conference organized in November 2009.
Karılan Mimarlık Ofisleri:
Contributing GB Mimarlık
Architecture 0./fices:
SUPERPOOL PAB Mimari Tasarını
PAB Architects
SART! Mimarlık
BART! Architecture
SO'
SO'
Katkıda bulunan
Contributing Richard Burderr (Kent Araştırınaları Professörü,
yazarlar:
GB Architecture SUPERPOOL
Authors:
London School of Economics'de Urban Age ve
Director, Urban Age and LSE Cities, London SchooL ofEconomics)
Şevin YıLdiz (Lecwrer & Phd Candieiate at Urban Systems Program
LSE Kentler Programı direktörü) Şevin Yıldız {Rutgers Universitesi ve
Richard Burdett (Professor ofUrban Studies,
Ru.tgers University & New }ersey Institute ofTedmoLogy)
ew Jersey Institute of
Technology Urban Systems Progranıında eğitmen ve doktor adayı) Proje Yöneticileri:
Richard Burderr {Direktör, LSE Cities)
Project Managers:
Richard Burdett (Director; LSE Cities)
Pamela Puchalski {Urban Age Projesi, LSE)
Pamefa Puchalski (Urban Age Project, LSE)
Ömer Kanıpak (Arkitera Mimarlık Merkezi)
Ömer Kampak (Arkitera Architecture Center)
Kurgu:
Ömer Kanıpak
Editing:
Ömer Kampak
Çeviriler:
Burcu Karabaş {Şevin Yıldız ve GB Mimarlık'ın metinleri)
Tiunsfations:
Burcu Kambflj (Texts by Şevin YIIcfiz and GB Architecture)
Kitap Tasarımı: Teşeklkürler:
Yadigar Esen (SO''nun metni)
Yadigar Esen (Text by SO')
Eylem Erdinç {Richard Burderr'in metni)
Eylem Erdinç (Text by Richard Burdett)
Ömer Kanıpak
Book Design:
Richard Burderr {Direktör, LSE Cities)
7hanks to:
Pamela Puchalski (Urban Age Projesi, LSE)
Ömer Kampak Richard Burdett (Director; LSE Cities) Pamefa Puchalski (Urban Age Project, LSE)
Ömer Çavuşoğlu (LSE Cities)
Ömer Çavuşoğfu (LSE Cities)
Şevin Yıldız (Lecturer & Phd Candidate at Urban Systems Program
Şevin Yıldız {Rurgers Universitesi ve New Jersey Institute of Technology Urban Systems Programmda eğitmen ve doktor adayı)
Ruıgers University & New jersey Institttte of TechnoLogy)
Murat Vefkioğlu (Istanbul Metropolitan Planlama)
Murat Vejkioğfu (IstanbuL Metropolitan Pfanning Department)
Tüm LSE Kender Programı ve Urban Age Konferansı çalışanları
AlL LSE Cities programme and Urban Age Conferences staff
Kapak Fotoğrafı:
Ömer Kanıpak
Cover Photo:
Ömer Kampak
Matbaa:
Scala Matbaa, istanbul, Türkiye
Printer:
Scafa Printing House, IstanbuL, Titrkey
Boyut:
23cm x 22cm
Edition Size:
23cmx22cm
Tiraj:
750
Print Number:
Yayın Yılı ve Yeri:
Istanbul, Türkiye'de 201 O yılında basılmıştır.
Location and Year:
750 Printed in IstanbuL, Tiakey in 201O
Dağıtım:
Arkitera Mimarlık Merkezi, istanbul, Türkiye
Distribution:
Arkitera Architectttre Center, IstanbuL, Tiırkey
© 201 O Arkıtera Mimarlık Merkezi ve London School of Economics.
© 2010 by Arkitera Architectt<re Center and London School ofEconomics.
Her hakkı saklıdır. Bu yayın kısmen veya tamamen izin alınmadan hiçbir şekilde
ALL rights reserved. No part ofthis pub!ication may be reproduced in any manner
çoğaltılamaz. Tüm görsel malzemelerin telif hakkı ilgili mimarlara airrir ve kendilerinin
without permission. ALL images are © the architects, reproduced with the kind permission of
veya temsilcilerinin rızaları ile yayınlanmıştır.
the architects and/or the ir represerıtatives.
Urban Age: Deutsche Bank'a ait Alfred Herrhausen Society ve London School of Economics tarafından ortaklaşa diizenlenen kentlerin geleceğine dair bir araştırma
Urban Age: an investigation into the future of cities, jointly organized by Deutsche Bank's Alfred Herrhausen Society and the London School of Economics
ISBN 978-975-8970-05-6
ISBN 978-975-8970-05-6
Tanıtım amaçlı k.itaptır, satılanıaz.
Printed as a promotiorıaL copy, not for safe.
4
Index
içindekiler Mafsal Kentin Geleceğini Tasarlamak
6
istanbul için Beş Senaryo
Designing the Future of the Hi n ge City
Richard Burdett
Richard Burdett 8
ömer Kantpak
Five Scenarios for Istanbul
Ömer Kanıpak
Önerilerin Özetleri
10
Sum mary of Proposals
Vadi m Gerçekte Ne Kadar Yeşi ldi,
15
How Green Really Was My Valiey:
Metropolün Ekolojik Geleceğini Tasariama k
Designing the Ecological Future of the Metropolis
Şevin Ytldtz
Şevin Yıldız
PROJELER
PROJECTS
GB
21
Kentsel Biçim Krizi: Kentsel Aviulu Bloğun Yeniden Değerlendirilmesi
SUPERPOOL
Re-visiting the Urban Perimeter Black
55
Yarı Yarıya istanbul
PAB
87
SO?
PAB Haliç;A Neighborhood Garden or A City Park
117
Topoğrafyayı Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtarmak
NATURBAN
SUPERPOOL 50/50 Istanbul
Haliç; Mahallenin Arka Bahçesi ya da Bir Kent Parkı
BART!
GB Crisis of Urban Form:
SARTI Rethinking Topography, Reclaiming Valleys
151
sm NATURBAN
5
Mafsal Kentin
Designing the Future of the
Geleceğini Tasarlamak
Hinge City
Richard Burdett
Richard Burdett
London School of Econom ics ve Deutsche Ban k's Alfred Herrhausen Society
The Urban Age project, a collaboration of the London School of Economics
işbirliği ile oluşan U rban Age projesi , çağdaş kentteki fiziksel ve sosyal
and Deutsche Bank's Alfred Herrhausen Society, is designed to understand
ilişkileri anlamak için tasarlanmış bir projedir. Sao Paulo, Mexico City, Londra,
the l inks between the physical and the social in the contemporary c ity.
Şangay, Johannesburg, New York ve Bombay'dan sonra, h ızl ı kentleşmenin
Having observed the impacts of rapid urbanisation in Sao Paulo, Mexico
etkilerini gözlemlemek üzere ilgisini istanbul'a çeviren Urban Age, Kasım
City. London, Shanghai, Johannesburg, New York and Mumbai, the Urban
2009'da burada önemli bir uluslararası konferansa ev sahipl iği yaptı. Boğaziçi
Age turned its attention to Istanbul, hosting a major international conference
üstünden iki k ı taya yay ı lan bu tarihi 'mafsal kent' Avrupa' n ı n günüm üzdeki
there in November 2009. Sıraddiing two continents across the Bosporous,
en büyük metropolü ve 12 milyonluk nüfusuna her saat 20 den fazla kişinin
this historic 'hinge city' is now Europe's largest metropolis with over 1 2
eklenmesiyle h ızla büyümeye de devam ediyor.
million people, and still growing at a speed o f over 2 0 people per hour.
istanbul; coğrafi konumunun, doğal topografyas ı n ı n ve insan eliyle
Perhaps more than any other city under investigation, Istanbul demonstrates
biçimlenmiş dokusunun -kıyıları, dağla r ı , ! i manları , tren yol ları , köprüleri,
how its geographical location, natural topography and man- made fabric
binaları, otoyol ları , caddeleri, yaya yolları ve açık alanları- sahip olduğu
water, coastline, mountains, docks, railways, bridges, buildings, motorways,
dinamik nüfusun g ü ndelik hayat ı n ı şekillendi rmedeki etkisini, üzerine
streets, alleyways and open spaces - shape the daily lives of i ts dynamic
araştırma ya pılan diğer tüm kentlerden belki de daha iyi gösteriyor.
population. Unexpectedly, mu ch of this ancient and beautiful city is more
Beklenmedik bir biçimde, bu antik ve güzel şehrin büyük kısmı Los
recent than Los Angeles. And, a significant proportion of its buildings have
Angeles'dan daha yeni bir geçmişe sahip. Ve önemli orandaki bina ü retim i ,
been erected without clear regulation or ownership rights. Yet Istanbul
belirgin bir düzenleme v e mülkiyet hakları n ı gözetmeksizin gerçekleşmiş.
has made a confıdent, even brash appearance on the global stage. The fırst
Buna rağmen istanbul, kendine güvenli ve hatta cüretkar bir biçimde global
decade of the 21 st century has seen an intense period of investment and
sahnedeki yerini a l m ı ştır. 2 1 . yüzy ı l ı n baş ı , Türkiye'nin büyüme, küreselleşme
development that reflects Turkey's ambi tion to grow, globalise and connect.
ve çevresiyle bağlantı kurma arzusunu yansıtan yoğun bir yat ı r ı m ve gelişime
Like other cities on the ınove, it has had little time to pause and reflect on the
şahit oldu. Benzer hareketlili kteki diğer kentler gibi burada da bu etkileyici
social impacts of this mass ive spatial transformation.
boyuttaki dönüşümün sosyal etki lerini d u ru p düşünmek üzere oldu kça kısa bir zaman ayr ı l m ıştı .
This is why the Urban Age asked fıve emerging design teams, deftly coordinated by ümer Kanipak and Arkitera, to pa use and reflect on the
Bu yüzdendir k i Urban Age, Ömer Kanı pak v e Arkitera tarafı ndan ustaca
future of their own city. They have done this i n the way that architects do. By
koordine edilen beş genç tasarım ekibinden, durup kendi kentlerinin
zeroing in on a problem and imaging a solu tion. By tackling urban sprawl,
gelecekleri üzerine düşünmelerini ve bunu yansıtmalarını isted i . Bunu her
over-development, la ek of car parking, loss of green and the role of public
mimarın yaptığı biçimde gerçekleştirdiler; bir soruna indi rgeyerek ve çözüme
space, they have repositioned the debate about the planning of the city. By
odaklanarak. Kent genelinde yayılma, aşırı gelişme, park sorun u , yeşil alan
changing scale from trans-continental transport systems and gargantuan
kaybı ve kamusal a l a n ı n rolü üzerindeki kentsel planlama tartışmaları n ı
housing coınplexes in sensitive locations, they have engaged us in the real
6
yeniden ele a l ı p konumla n d ı rd ı la r. Kıtalar arası ulaşım ağ ı n ı n ve kritik yerlerde
problems of habitation of the conteınporary city. Where will we meet, sit,
konuınianan devasa konut yerleşi mlerinin ölçeği ile bizi günümüz modern kent
talk and engage in the informal interactions of urban life in the Istanbul of
yaşam ı n ı n gerçek sorunları ile yüzleştirdiler. istanbul kent yaşamı ile bizler,
the very near future - which in some cases has already arrived?
yak ı n bir gelecekte ve hatta k ı smen gün ümüzde nerede buluşup, oturup, sohbet edeceğiz ve gayriresmi bir etkileşime gireceğiz?
By investing in these architects, the LSE and the Alfred Herrhausen Society have invested in the power of ideas - rather than policies - to bring about
Bu mimarlara yat ı r ı m yapmakla, LSE ve Alfred Herrhausen Society, değişimi
change. It is our hope that those who control Istanbul's destiny - the
gerçekleştirebiirnek için politikalar yerine düşüncelerin gücüne yat ı rı m yaptı.
politicians, landowners and developers- will take ownership of these ideas,
Dileğimiz, istanbul'un kaderini elinde tutan politikac ı ların, arsa sahiplerinin ve
not simply to realise the projects but to c raft a new way of thinking about the
yatı r ı mcıları n , sadece projeler gerçekleştirmek yeri ne, bu fikirleri sah iplenerek
future of their city.
kendi kentleri nin geleceği üzerine yeni bir düşü nce biçimi yaratmaları d ı r.
7
istanbul için Beş Senaryo
Five Scenarios for Istanbul
Ömer Kampak
Ömer Kampak
Lars von Trier'in s ı radışı belgesel tad ı ndaki filmi "Beş Engel" (De Fem
Lars von Trier's extraordinary documentary style film "Five Obstructions"
Bensprend) yaratıc ı l ı ğ ı n s ı n ı rları n ı n tahminizin çok daha ötesinde, belki de hiç
(De Fem Benspcend) is an inspiring work which shows that the border of our
olmad ı ğ ı n ı gösteren il ham verici bir eserdir. Film, akademik ve profesyonel
creativity is far beyand our imagination or even non existent. It is inspiring
hayatlarım ızda fark ında olmadan kal ı plar içinde düşünmeye sevk eden
si nce the fılm makes us to realize that the established norms we've learned
her türlü yerleşik normu n, sorunlar karşı s ı nda önerebileceğimiz çözümlerin
and apply in our academic and professional lives actually decrease the
sayı s ı n ı ne kadar da azalttığın ı farketmemizi sağlad ığı için ilham vericidir.
number of solutions we can find in particular situations.
işte, aynı Trier'in fi lminde olduğu gibi, elinizde tuttuğunuz bu kitap, istanbul'un
Similar to Trier's fılm, this book you are holding now, contains five
sorunlarından sadece beşi için daha önce düşünülmemiş, düşünü ise bile
extraordinary and bold proposals for only fıve problems of Istanbul, which
kağ ıda dökülmemiş cesaretli ve sıradışı çözümler öneriyor. Herhangi bir
have not been considered, or even if considered not recorded on pa per
talep doğrultusunda önerilmiş çözümler değil hiç biri, işvereni veya müşterisi
before. None of them is a response for a partiCLılar request from anyone,
yok. Üstelik yeni ve s ı radışı olmaları bu önerileri daha da savunmasız kıl ıyor
non e of the m has any clients. Being new and exceptional make them
elbette ancak parmak bastıkları sorunları tartışmak için bizi kışkırttıkları da
vulnerable but it is also evident that they instigate us to discuss the problems
bir gerçek. Peki bu beş öneri nas ı l ve neden gelişti ve elinizdeki bu kitaba
they are addressing. So, how were these fıve scenarios were developed and
dönüştü?
formed in this book you are holding?
istanbul'da kentin h ızlı büyümesinden kaynaklanan soru nlara dair
In Istanbul, it is quite rare to find a proactive attitude - one that identifies
uzak görüşlü ve alternatif çözümler geliştiren tavırlara oldukça ender
a problem and brings alternative solutions - about the city's future growth.
rastla n ı r. Siyasetçiler varl ı kları n ı statükaya daya nd ı ra rak, kısa vadeli
Politicians are beholden to business-as-usual and short-term political
politik zorunlulukların peşinden koşarlarken, mimarl ı k ve kentsel tasarım
imperatives, while the schools of arclıitecture and urban planning develop
akademisyen ve öğrencileri ise şehrin gelişimine dair hakiki alternatifler
studio projects on sites and problems for mere educational purposes rather
sunmak yerine, yalnızca eğitim amacı taşıyan stüdyo projeleriyle meşgul
than as proposals for actual alternatives to the city's development. Practicing
ol urlar. Sert rekabet ortamında hayatta kalma mücadelesine maruz aktif
architects also ra rely respond proactively to Istanbul's problems because of
mimarlar da istanbul'un sorunlarına dair ileriye dönük yanıtları çok nadiren,
the profession's unforgiving culture of survival.
ancak kendilerine danışıldıkları nda verirler.
1he few civic actors operating in the bui lt environment are likewise too Bu alanlarda faal iyet gösteren birkaç sivil toplum kuruluşu ise yeterli derecede
disorganized and lack either the management capacities or financial
idari marifete ya da parasal güce sahip değildir. Bu durum göz önünde
strength. Given this situation, one could come to the conclusion that the
bulund urulduğunda istanbul'daki belediyeler ve belediye başkanları n ı n
municipalities and mayors of Istanbul have not had any proactive support or
yıllard ı r ileriye dönük herhangi b i r akademik v e uzman desteği almad ı kları
contributions for years. It is not a problem specific only to Istanbul actually.
sonucuna varı labi lir. Sadece istanbul'a özgü olmayan bir sorun aslında bu.
Richard Burdett, the director of Urban Age conferences, is aware of this
Tüm dünyadaki önemli kentlerin yönetimleri ve akademisyenlerle birlikte
problem. He approached Arkitera Arclıitecture Center to conduct a study
gerçekleştirilen Urban Age konferanslar ı n ı n direktörü Richard Burdett de
together 6 nıonths before the Urban Age conference held in Noveıııber 2009,
8
bunun farkında olan bir akademisyen. Bu nedenle Urban Age'in 2009
hoping that it will be a good prescription to cover the distance between the
y ı l ı Kas ı m ayında düzenlenen istanbul konferansından 6 ay kadar önce
adıninistrators of the city and the creative architects and planners.
Burdett kent yöneticileri ve yaratıcı mi mar ve plancılar aras ı ndaki mesafeyi kapatabilecek iyi bir reçete olacağ ı n ı düşündüğü bir çalışma önerisini Arkitera
This spatial study conducted i n collaboration betweeıı two institutions
Mimarl ı k Merkezi'ne teklif etti.
is a good example of proactive urban proposals. Withiıı this study, fıve young architecture offices were selected i n order to suggest solutions to the
i ki kurumun birl i kte organize ettiği istanbul üzerine mekansal çal ışma,
probleınatic areas they had selected. They were left totally free to select the
durumdan görev çı kartarak teklif beklemeden öneriler gelişti rmeye iyi
area they would work on and also carried the responsibility to defıııe the
bir örnek teşkil ediyor. Bu çalışma kapsamında beş genç mimarl ı k ekibi
probleıns by their own. After fıve months intense studies, five scenarios
ista nbul'da tespit ettikleri acil sorunlara yönelik çözüm önermek üzere
emerged for five different probleıns in fıve different areas of Istanbul
seçildi. Çalışacakları alanı bel irlemekte özgür b ı rakılan bu ekipler, çözümünü
in varying contents and scales. Although the proposed solutions are in
gel iştirecekleri problemi tan ı m lama n ı n sorumluluğunu da üstlendiler. Böylece
canceptual phases, each of them demonstrates ho w a solution to neglected
beş ayl ı k çal ı şma n ı n sonucu olarak istanbul'a dair beş farklı mesele ve
problems i n Istanbul could be initiated.
bu alanlarda beş ayrı tasarı ortaya çıktı. Bu tasa rılar gerek içerik gerekse ölçek olarak farkl ı l ıklar arz etmekte, ve henüz uygulama aşamas ı na gelmiş
A concise text by architect Sevin Yildiz ( Lecturer & Phd Candidate at Urban
olmasalar da, her biri istanbul'un ihmal edilegelmiş sorunları n ı n çözümleri nin
Systems Program Rutgers University & New Jersey Institute of Technology)
nas ı l başlatılabileceğini göstermekte.
is also added to the book which perfectly pictures the changing role of
Mimar Şevin Yıldız tarafından kaleme a l ı nan kısa bir metin de (Lecturer &
considers the city as a large complex ecological system, sametimes shrinking
the architects and planners in current coııditions of global cities. Yildiz Phd Candidate at Urban Systems Program Rutgers U n iversity & New Jersey
or in most of the cases growing. The changes in this ecology create new
Institute of Technology) küresel kentlerde mimar ve plancıların değişen
boundaries and conditions for architects and planners and force them to
rollerine değindiği için kitaba eklendi. Yıld ız'a göre kentler bazen küçülen ama
develop new strategies. Yildiz's arguments in this brief text creates a well
çoğu kez büyüyen karmaş ı k ekololojik sistemler. Ekolojideki bu değişimler
aligned fraınework with the fıve proposals suggested.
mimar ve plancıların yeni stratejiler geliştirmelerini gerektirecek yeni s ı n ı rlar ve durumlar oluştu ruyor. Şevin Yıldız'ın bu kısa metindeki argumanları, kitabı
Hopefully it is not too na·ive to believe these proposals, or similar studies,
oluşturan beş proje ile uyu mlu bir çerçeve de kuruyor.
could be utilized in the real-life management of the city. In the meantiıne,
Umarız bu tasa rı ların veya benzer çal ı şmaları n istanbul'un idaresine
harsh reactions, as professionals we should be prepared to collaborate rather
since decision-makers in our cities really do need elever solutions instead of gerçek anlamda katkıda bulu nabi leceklerini düşünmek safça olmaz. Bu
than resist and react. Today, we need proactive proposals more than we need
arada, şehirlerimizdeki karar uygulay ı c ı ların sert tepkilerden ziyade a k ı l l ı
reactions.
çözümlere ihtiyaç duydukları n ı unutmadan profesyonel kimseler olarak direnç göstermek veya tepki duymak yerine işbirliği yapmaya daha yatkın olmalıyız. Reaksiyonlardan daha çok ihtiyaç duyduğumuz şey, proaktif önerilerdir.
9
ÖNERiLEKiN ÖZETi
SUMMARY OF PROPOSALS
GB: KENTSEL AVLULU BLOGU YENiDEN DEGERLENDiRMEK
GB: REVISITING THE URBAN PERIMETER BLOCK
1 950'1i yıllarda lstanbul'a yönelik kontrolsüz göç dalgası büyük bir h ızla
By the 1 950s uncontrolled iınmigration to Istanbul had started to cause
kentleşmeye yol açtı. Bunun sonucunda, kent sakinleri şehrin konut sorununu
rapid urbanisation of the city. As a result, the free-standing ınulti-storey
çözmek için çok katl ı , müstakil apartma n binalarından medet u mar oldu.
apartment building became the model people believed would solve the
Bu tarz yapılaşma coğrafi, toplumsal, ekonomik ve hatta ekolojik farkları
housing problems for Istanbul's citizens. This building type proliferated
gözetmeksizin şehrin her yan ı nda çoğaldı. Bütün kentsel formlar ve inşa
across the city, neglecting geographical, social, economical or even
kuralları bu türdeki binaları n yayılmas ı n ı düzenlemek için adaptasyondan
ecological differences. Urban forms and building codes were all adapted
geçirildi ve sonuç olarak ortaya tatsız bir kentsel şablon çıktı. Başbaka n l ı k
to regulate the spread of this type, which in turn created a dul! urban
Toplu Konut Idaresi'nin (TOKi) mevcut etkinlikleri de bu tarzdaki müstakil
pattern. The current activities of the housing development authority of
aparlman blokları n ı n Istanbul'un kenar mahallelerinde de yayg ı nlaşmas ına
Turkey (TOKI: Toplu Konut İdaresi) also boost the proliferation of these
sebep oluyor.
independent generic tower apartment blocks, which are now being built on the periphery of Istanbul.
GB Mimarl ı k perimetre blokları yeniden düzenleyerek Istanbul için yeni bir kentsel form olarak ortaya çı kartıyor. Küçükçekmece yakınlarındaki büyük
GB Architecture proposed to reinvent the perimeter block as a new urban
bir alanı seçerek, müstakil aparlman kulelerinin inşas ı n ı teşvik eden mevcut
form for Istanbul. Choosing a large area near Kucukcekmece, they argued
kentsel tasarım yasalar ı n ı n şehir için uygun olmadığ ı n ı , çünkü bu tarz
that the current urban planning codes that encourage the building of
yapılaşmaların kamusal ya da yarı-kamusal alanların varl ı ğ ı n a yeteri kadar
independent tower blocks, are inappropriate for the city since they do not
imkan tanımad ı ğ ı n ı iddia ediyorlar. Bu nedenle önce perimetre blokları n ı n
create enough public and semi-public spaces. Therefore, they developed a
içlerinde kalan alanların alternatif kullanımları n ı mümkün kılan, çok işlevli ve
new masterplaııning guide by fırst designing the areas within the perimeter
değişken kat planları bulunan bir tasarım içeren yeni bir masterplan kı lavuzu
blocks to allow alternative uses, multiple functions and varying floor plans.
geliştirdiler. Sonuçta ortaya çıkan bloklar farklı avlu biçimlerine, tutarlı bir
The resulting blocks create different forrus of courtyards, with horizontal or
makine veya düzenlenmiş bir kentsel mekan olarak çalışmaları n ı sağlayacak
vertical slabs that integrate with each other to act as a coherently working
şekilde entegrasyonları na yönelik dikey ve yatay geçitiere yer verildi. Bu
machine, as well as a defıned urban space. This study also seeks to address
çalışma aynı zamanda Istanbul'daki kimi belli alanlar için yapılacak yeni çevre
the masterplanning of certain sites in Istanbul; GB believes special studies
planiarına da gönderme yapıyor; GB kuralları önceden belirlenmiş yapılaşma
rather than aıı application of predetermined building codes should prevail
tarzlarının doğrudan uygulanmalarındansa, bu tarziara yönelik geliştirilecek
to allow the diversity of the urban tissue to accommodate the diversity of
yeni çalışmalar ile kentsel dokudaki çeşitliliğin şehirdeki farkl ı l ı kları
the city.
barındıracak hale geleceğine inanmaktad ı r.
10
SUPERPOOL: KENTiN DiGER YARISI
SUPERPOOL: THE OTHER HALF OF ISTANBUL
2,5 milyon özel aracın bulunduğu ve her gün 400 yeni aracın trafiğe
How do you plan a parking strategy in a city that has more than 2.5 million
eklendği bir şehir için nasıl bir otopark düzeni oluşturursun uz? Şu anda
private cars, with a daily increase of 400? Currently Istanbul can accommodate
istanbul'da, çoğunlukla belediyenin otopark şi rketi tarafı ndan idare
only 250,000 or so parked vehicles, mostly at sites maintained by the
edilen alanlarda, yal n ızca 250.000 civarı nda aracın park etmesine imkan
ınunicipality's parking company. And while new building regulations demand
tan ı n ıyor. Yeni yerleşim planları nda otopark için alan ayrı lması şart
parking spaces to be reserved in the planning phase, the old settlements do
koşuluyarsa da, eski yerleşimlerde yeteri kadar otopark alanı bulunmuyor.
not have adequate car parking facilities. Given this situation, one can assume
Bu durum göz önünde bulundurulduğunda, istanbul'da binalar tarafı ndan
that most of the streets and open urban spaces are occupied as car parks,
kaplanan alanın tamamına denk gelecek denli geniş bir bölgenin, yani pek
which comes do se to the total land area occupied by buildings in Istanbul.
çok sokağ ı n ve a ç ı k kentsel alanın otopark olarak kulla n ı ldığı anlaşı labilir.
Superpool Architecture decided to focus on the use of streets as public spaces.
Superpool, sokakların kamusal alanlar olarak kullanım şekillerine
Istanbul is well known for the lack of planned and designed open spaces for
odaklanmaya karar verdi. istanbul halka açık planlanmış ve tasarlanmış
the public. Given this situation one might expect that Istanbul's open areas
alanları n ı n yetersizliğiyle bilinen bir kent. Bu durum düşünüldüğünde
lack public life. However, Superpool chose two different sites to illustrate the
istanbul'da kamusal hayatı n yetersiz düzeyde olduğu sanılabilir. Halbuki
opposite: one within the historic peninsula in Karaguınruk on the European
Su perpool bu fikrin zıttın ı gösterecek iki fark l ı alan seçti: biri Avrupa
side, and another on the Anatelian side in a relatively recent settlement called
yakasındaki tarihi yarımadada yer alan Karag ümrük, öteki ise Anadolu
Nam ik Kemal. The latter has a more regular street pattern compared to the
yakasında bulunan ve nispeten yeni bir yerleşim olan Nam ık Kemal. Bu
organic pattern of Karagumruk. In Istanbul, public life is very vivid on the
semtlerden ikincisi, ilkinin organik şernaline oranla daha düzenli bir sokak
streets and defies any predictions or plans. The improvised public use of the
modeline sahip. istanbul'da kamusal hayat her türlü öngörüyü ve tasarımı
streets is a key factor to consider while designing for Istanbul. However, most
haksız çıkartacak denli can l ı d ı r. Sokakların kamusal anlamda emprovize
of the streets are largely occupied by parked cars which leaves !itti e space for
kullan ı m ı , istanbul için kentsel tasarım unsurları gel iştirili rken göz önünde
pedestrians or neighbourhood residents. Superpool proposed to build parking
bulundurulması gereken çok önemli bir etkendir. Ne var ki, sokakların çoğu
structures within two min utes' walking distances in the two earmarked
büyük oranda yayalara ve mahalle sakinlerine pek az alan tan ı yan arabalar
neighbourhoods and they proposed to use some of the streets as pedestrian
tarafından işgal edilmiş vaziyettedir. Superpool ikişer dakikal ı k yürüme
areas or public spaces with restricted access by car. So me of the secondary
mesafelerinde düzenlenecek olan otoparklar inşa etmeyi ve bazı sokakların
streets will be turned into public parks with drop-off zones for cars, while
trafiğe kapa l ı ve yayalara yönelik kamusal alanlar olarak tasarianmaiarın ı
same will function as playgrounds for children. Some may even be used as
önerdi. Kimi daha önemsiz sokaklar arabaların da b ı ra k ı labileceği park
sınall-scale organ i c agricultural sites for the residents. This relocation of the
alanlarına dönüştürülecek, başka bazı sokaklara ise çocu klar için oyun
cars and reclaiming of parking spaces will require a minimal intervention
sahası işlevi kazandı rılacak. Hatta bazıları mahalle sakinleri için ufak
but will ereale the maximum amount of open air spaces that can be used by
ölçekli organik tarım alanları olarak dahi
residents. The newly developed parking structures
kullanılabilir. Yeni oluşturulan otoparkla r ı n ise
will require their own managemen ı plans and also
kendi idari planiarına göre mahalle sakinlerine
include some commercial and social facilities for
yönelik kimi ticari ve sosyal hizmet noktaları
the community. The managemenı plans of these
da bulunacak. Bu otoparkların idari planları
parking structures will need to be developed in
uzun vadeli ekonomik sürdürülebilirlikleri göz
such a way that they allow long-term economic
önünde bulundurularak geliştirilecek.
sustainability.
ll
PAB: iHMAL EDiLMiŞ KIZKARDEŞ
PAB: THE NEGLECTED SISTER
Haliç, 20. yüzy ı l ı n başında bir endüstriyel alan haline getirilmesinin ard ı ndan
Haliç, or the Golden Horn, became the neglected sister of the Bosporus after
Boğaz' ı n ilgisiz b ı rakılan bir kardeşine dönüştü. Metruk haldeki bu sanayi
becoming an industrial area in the beginning of the n ineteenth century.
sahas ı n ı temizlerneye yönelik özlü çabalar 1 980'1erde sanayi yapı ları n ı n
Substantial efforts to dean up this brown field area replaced almost all
y ı k ı l ı p yerine yeşil alanların düzenlenmesiyle sonuçland ı . Ancak, b u h ızlı
of the industrial buildings with parks i n the 1 980s. However, this rapid
geri kazan ı m süreci pek çok değerli sanayi binas ı n ı n yok olması na sebep
rehabilitation eradicated many valuable industrial h eritage sites and the
oldu, üstelik yeni inşa edilen parklar da kent sakinlerinin yeteri kadar ilgisini
newly constructed green parks were not planned adequately enough to
çekecek cinsten değildi. 2000 y ı l ı na gelindiğinde Haliç'in çevresindeki alan
attract local residents. By 2000, the area areund the Golden Horn started
turistlerin mera k ı n ı kabartan bir güzergaha dönüştü, fakat buradaki gelişmeyi
to become an attractive to urist destination, although currently there is no
koordine edecek bir çevre planı dahi mevcut değil.
masterplan to coordinate development.
PAB'a göre, Haliç' i n kıyılarındaki denetlenemeyen gelişmeler en sonunda
According to PAB Architects, the uncontrolled developments on the banks
mevcut konut dokusu içerisindeki ilişkilerin kopmasına sebep olacak. Bir
of the Golden Horn will eventually break the connections within the existing
masterplanın yokluğunda pek çok tesis birbirleriyle hiçbir ilgisi bulunmaksızın
residential tissue. Without a masterplan many facilities are being constructed
inşa edi lmekte . Bu süreç durdurul mazsa ileride yüz sene önce yaşananlar
without any relation between them. If this process is not stopped, the future
tekrar yaşanacak; ancak bu sefer sonuçta ortaya terk edilmiş bir sanayi
of the Golden Horn m ay again be as it was a hundred years ago, but this time
sahası değil, turistik tesisler mezarl ığ ından oluşan bir mezbelelik ç ı kacak. Bu
not as an industrial brown field but a deserted spoiled graveyard of tourist
nedenle PAB, kentsel dokun u n Haliç'in kıyılarındaki yeşil alanları kapsayacak
facilities. Therefore PAB propose to extend a portion of the urban tissue
şekilde uzatılmasını önermekte. Bu yeni yerleşimler mevcut kentsel doku
in to the empty green fields on the banks of the Golden Horn. These new
üzerindeki baskıyı azaltmak ve boş kalan yeşil alanları konut, ofis ve ticari
dusters are intended to release the pressure on the existing urban tissue and
tesisleri içeren çok kullanını l ı yapılarla değerlendirmek için tasarlandı. B u
to adjust the balance of empty green parks by creating multi-use structures
yapılar a y n ı zamanda sahil boyunca ilerleyen yolun ötesinde kalan konut
that indude housing, smail otfıces and commercial facilities. These building
alan ına doğru bir görsel ve fiziksel köprü olarak da işlev görecek.
dusters will also act as visual and physical bridges to the residential areas behind the road along the coast.
12
SARTI: VADiLERi KURTARMAK
SARTI: RECLAIMING THE VALLEYS
8Artı Istanbul'un şehrin iç içe geçmiş ve onu tan ı mlayan iki özelliğini
8Arti examined two defıning, intertwined features of Istanbul: its skyline
inceliyor: silueti ve vadileri. Istanbul'un tarihi yarımadasının muhteşem silueti
and its va!Jeys. The magnifıcent skyline of lstanbul's historic peninsula
topografyan ı n dahiyane bir biçimde kullanı lmas ı n ı n eseridir. 1 936 senesinde
is a result of the elever utilisation of i ts topography. In 1936, a proposal
bu sil ueti korumak için geliştirilen bir tasarım uyarınca deniz seviyesinden
to preserve this skyline stipulated that 40 met res above sea ]eve!, no new
40 metre yukarıda inşa edilecek hiçbir binan ı n yüksekliği 9 , 5 metreyi
buildings should exceed 9.5 ınetres in height. This principle is stili in force
geçmeyecektir. Bu i l ke bugün hala yürürlüktedi r ve tarihi yarı madan ı n bugüne
today, and has ensured the preservation of the historic peninsula un til now.
kadar olduğu gibi korunmas ı n ı sağlamıştır. Ne var ki kentteki h ızlı şehirleşme
However, the city's rapid urbanisation has !ed to new settlements reaching
yeni yerleşim alanları n ı n kuzeydeki orma n l ı k arazilere dayanmasına yol
the edge of the northern forests, which has almost hidden this topography
açmakta; şehrin hakim ve eşsiz coğrafi özellikleri ve farklarını ihmal ederek,
with a homogeneous blanket that neglects the city's dominant and unique
şehrin topografyas ı n ı n üzerini bir battaniye ile örterek görünmez k ı l maktad ır.
geographic features and differences.
Vad iler şehrin içinde hava dolaş ı m ı n ı sağlayan ekolojik koridorlar olarak işlev
The valleys act as ecological corridors that regulate air circulation within
görmekte ve aynı zamanda yağmur suları n ı toplayıp sahile yönlendi rmektedir.
the city while they alsa collect and direct rainwater to the coast. However,
Ne var ki, şimdiye kadar bu vadiler şehirleşmen i n önündeki engeller olarak
until now those valleys have been considered as barriers for urbanisation:
algılanmıştır: dere yataklarının üzeri örtülmüş ve kıyılar altyapı ları ile sosyal
their riverbeds are covered and their banks are fı!Jed with, sametimes illegal,
hizmetleri yetersiz durumda, üstel i k kimileri yasad ışı olan, apartmanlarla
apartınent blocks with insuffıcient infrastructure and social facilities.
doldurulmuştur. 8Artı proje alanı olarak, ticaret merkezi olan Levent'ten Kağıthane'ye uzanan küçük vadiyi belirledi. 40-metre ilkesine alternatif
8Arti chose a smail va!Jey reaching from the Levent business district to
teşkil edebilecek türden bir prensip uygulayan 8Artı, deniz seviyesi ile vadi
the Kagithane area as i ts project site. In applying an alternative 40-metre
taban ı ndan 40 metre yüksekliğe kadar olan alanda kurulmuş olan binaları n
principle, 8Arti proposes to clear aU buildings between sea !eve! and 40
hepsini yıkmayı ve vadi taba n ı n ı yeni bir yeşil kamusal alana dönüştürmeyi
metres above the valley basin and to transform the valley basin into a
tasarladı. Bu arazi ıslah ı n ı n ard ı ndan, yerinden edilmiş olan nüfusun vadi
green public space. After this reclamation, the displaced population will
taba n ı ndan 40 metre yükseklikten itibaren inşa edilecek olan binalara
be re-housed in the buildings to be erected above the 40-metre line above
yerleştirilmesi öngörüldü. Ancak, bu yeni yerleşi m , aynı nüfusu daha fazla
the valley basin. However, these new building settleınents will be designed
sosyal altya p ı , daha verimli bir tasarım mantığı ve içinde kütüphane, dini yap ı ,
to accommodate an equal population and more social infrastructure with
sağ l ı k ocağı v e eğitim kurumları n ı n bulunacağı b i r üstsosyal b i n a içerecek
a more effıcient planning code and a ' uper-social' building for libraries,
şekilde planland ı .
religious buildings, health and educational facilities.
13
SO?: KENTiN KENARlNDAKi DOGA
SO?: NATURE NEXT TO THE CITY
Istanbul'un kuzeyindeki ormanlar, şehre hem içme suyu, hem de
Istanbul's northern forests, home to the city's fresh-water reservoirs, alsa
temiz hava sağlamakta. Bu doğal kaynaklar 1 950'1erden beri yasad ışı
provide fresh air to the city. These natural resources have been threatened
yerleşimierin tacizine ve Istanbul'un iki yakas ı n ı birbirine bağlayan
by the encroachment of illegal settlements sin ce the 1 950s, and the
Boğaz köprülerine maruz kal ıyor. Bugünlerde ise üçüncü köprünün inşa
bridges across the Bosporus that connect the two sides of istanbuL Now,
edileceğine dair tart ı şmalar buradaki ormanların korunması hakkındaki
the announcement of a third bridge has reignited the debate about the
tartışmayı tekrar alevlendirdi. Türkiye'de su rezervleri ve orman etrafı ndaki
preservation of these fores ts. Despite strict regulations to preserve areas
arazilerle ilgili oldu kça katı bir mevzuat bulunması na karş ı n , özellikle
surraunding water reservoirs and the forests all over Turkey, especially
büyük kentlerde, bu konudaki yasalar nadiren uygulanıyor. Öte yandan
in large cities, these laws are rarely enforced. On the other hand the
"yeşil" terminolojinin ortaya çık ışı, daha önce profesyoneller tarafı ndan
emergence of 'green' terminology has almost transformed these urban
harita üzerinde yeşil lekeler olarak alg ı lanan ya da kent sakinleri için
forests, which until recently were either perceived as just green stains on
gösterişli mekanlar olmaktan öte bir anlam taşımayan bu kent ormanları n ı
a map for professionals or as mere spectacle for the public, into intangible
dokunulmaz varlıklara dönüştürdü.
assets.
SO? istanbul'un kuzey ormanları n ı n bitişiğinde gelişmekte olan Sultanbeyli
SO? focused on the Sultanbeyli area, a newly developed settlement on the
ilçesi üzerine odakland ı . Araştırmaları öneml i bir soru nun peşinde:
edge of the northern forest of istanbuL Their research asked an important
Ormanl ı k arazileri yasad ışı yap ılaşmalardan nasıl korursunuz? Ormanların
question: how do you keep the forests free from illegal buildings?
kamuoyu nezdindeki değeri arttınlmad ığı sürece, yasalar tek başlarına
Without enhancing awareness of the public value of fores ts, laws alane
şehrin yeşil alanlar ı n ı koruyamaz. SO?'nun önerisine göre, doğa ve
cannot protect the green areas of the city. According to SO? proposal, the
kentsel yerleşim arasındaki s ı n ı rdan, kamusal alana dönüştürülerek
boundary between nature and the urbanised city should be utilised as
istifade edilmeli. Ormanl ı k alanların yanı başında yaşayan insanlara bu
public spaces. If they have the right to use this public corridor, the people
kamusal koridoru kullanma hakkı tan ı n ı rsa, onlar da muhtemelen yeşil
living next to the forests are more likely to preserve the green areas.
alanı korumaya yönelik gayret sarf edecektir.
In the plan, the corridor between the settlements and the forests will have Plan uyarınca, ormanlık alan ile yerleşimler arasındaki koridorda
nodes with public facilities such as libraries, cultural buildings, community
kütüphane, kültür merkezi, halk evi, sağ l ı k ocağ ı ,
centres, health clinics, schools, religious
okul, d i n i yapı v e çocuk bahçesi gibi kamusal
buildings or kindergartents. These nodes will
hizmetlerin sağlanacağı çeşitli merkezi noktalar
sametimes be Jacated within the urban tissue,
bulu nmakta. Bu merkezi noktalar bazen ormanı
thus carrying part of the forests in to the builg
şehre dahil edecek türden bir tasarımla kentsel
environment, but sametimes the nades will be
doku içerisine, bazen de kentsel dokuyu yeşil
inserted slightly inta the forests, carrying the
alana taşımak üzere orman l ı k arazilerin içine
urban tissue in ta the green !and. It is expected
yerleşti rilmiş. Bu durumun orman s ı n ı r ı n ı daha
this will alter the baundary with the forest into a
entegre bir mekana, kentsel doku ile doğayı
more i ntegrated spatial field, connecting nature
birbirine bağlayan bir fermuara dönüştürmesi
with the urban tissue !ike a zipper.
beklenmekte.
14
Vadim Gerçekte Ne Kadar Yeşildi:
How Green Really Was My Valley:
Metropolün Ekolojik Geleceğini
Designing the Ecological Future of
Tasariamak
the Metropolis
Şevin Y1id1z
Şevin Yıldız
Kentlerin sorunları vizyonerlerin kontrolünden çı karken; var olmayan bir uyum,
To go back to an origin, a state of equilibrium, a non-existent harmony is
bir başlangıç noktasına, bir dengede olma haline geri dönebilmek için tasarım
settling into our design thinking, as problems of cities go out of hand of
düşüncemizde yer ediyor. Bu "dengede olma hali", en yoğun olarak ekolojiyi
visionaries. This notion of "state of equilibrium" is best felt in the current
konu alan güncel tasarım söylemlerinde hissedilmekte. Ekolojinin kullan ı m ı ,
design discourses regarding ecology. The use of ecology, the longing for a
"vahşi" doğaya duyulan özlem veya tasarım yapanlar olarak d ü nyan ı n doğal
pristine nature or observing the natural cycles of the earth as design agents,
döngülerini gözlemlemek, bu alanda nitelikli tart ı şmak kanalları açıl madan çok
came before the critica! discussion of the same issues in planning and design.
önce tasarı mcı n ı n masasına varmıştı bile. Kentsel tasarım yüzünü peyzaj ı n
The presence of ecological thought in urbanism is particularly influential
operasyonel fonksiyon una döndükçe ise, şehireilikle ekolojik düşüncenin
for areh itects, as urban design turns i ts face to the operative qualities of
varl ı ğ ı özellikle mimarlar için daha etkili oluyor. Bugün kentsel peyzaj
landscape. The landscape today is a connector of fragmented edges, the
parçalanmış kenarları birbirine bağ l ı yor, fark l ı işlevleri düzenliyor ve yeni bir
regulator of diverse functions and the subject of the new discourse.
söylemin konusu haline gelmiş durumda.
Moving beyond past instrumentalized uses of ecology in design, one can Ekolojinin tasarımda araçsallaştı rılmış kullan ımla rının ötesine geçerek
understand the complex relationships among ecology, economy, planning
ekoloji, ekonomi, planlama ve kentsel politika arasındaki karmaşık ilişkileri
and urban politics. Sprawl is one major change in the 20th century
anlamak mümkün. Kırsal, endüstriyel peyzaj lar ile konut peyzajlarına ilişkin,
landscape, bringing all the possible border issues of rural, industrial and
mümkün olan tüm s ı n ı r meselelerini plancılar ile mimarların masasına getiren
residential landscapes to the table of the planners and the architects.
yayılma, 20. yüzyıl peyzaj ı n ı n geçirdiği en büyük değişimlerden biri. Bölgesel
Regional cross-section became a meaningful to ol of investigation for
kesitler, bugün mimarlar için anlamlı birer inceleme aracı haline geldi. lskoç
architects today. When the Scottish planner Patrick Geddes came up with the
determinizme yan ı t olarak bir adaptasyon modeli geliştird i .
plancı Patrick Geddes 1 909'da "vadi kesiti" ile ortaya çıktığında, doğal 1 Vad i kesiti, farkl ı
response to a natural determinism. 1 The valley seetion represented the social
doğal kaynaklar kullanan ve yaşamlarını sürdürmelerini sağlayan ekonomik
organization of ditferent communities, us ing ditferent natural resources,
sistemler geliştiren farklı toplulukların sosyal düzenini temsil ediyordu.
developing economic systems that make it possible for them to survive.
"valley section" in 1 909, he developed a scheme of adaptation mechanisms in
Darwinci imalara ve s ı n ı fiara dayanan bir toplum analizinin eksikliğine rağmen bu, bir ekonomik sistemlerin ve mevcut doğal kaynakların birbiriyle olan bağlantı s ı n ı ve yak ı n l ı ğ ı n ı ortaya koyma girişimiydi.
Geddes yaln ızca bir şema değil, yayılma fikrine d ikkat çeken ve kentsel değişimlerle ilgili bölgesel perspektifler sunan bir araç olarak kendi ölçeğini, bölgesel kesiti geliştird i . Bugün bölgesel kesit, mevcut kaynakların akılcı kulla n ı mlarından çok, kenar koşulları tarafı ndan tan ı mlanmakta. Mimarlar 1
-
Volker Welter, Biopolis : Patrick Geddes and the City of Life (Cambridge:
MIT Press,
M AD E N C I lıfiNER
OOUNCU WOOOMAN
AVCI HUNTER
Ç OB A N SHEPHERD
ÇIFTÇI PEASANT
B A H Ç lVAN G A R D ENER
BALlKÇI FISHER
Patrick Geddes, Vadi Kesiti (Valley Section), 1909
2002) 62-63
ıs
Detroit'in KOçOlmayle DeOişen Kent Dokusu. (Shrinking City Lois of Oetroit)
Despite the Darwinist implications and the lack of a class-based analysis of the society, it was an attempt to show connectivity and adjacency of economic systems and the available natural resources. Geddes not only developed a scheme but his new scale as a tool, the regional cross-section, indicated the idea of sprawl and m ade a regional perspective relevant to the urban changes. Today the regional seetion is more defıned by the edge conditions than the rational uses of the available resources. Istanbul Kent Sınırlarının Kaynaktarla Ilişkisi (lstanbul's Sprawl into the Regional Resources)
Architects and planners are working on these edges tryiiıg to develop a perspective on how the separate zones work. However, these zoning
ve plancılar, ayrı bölgelerin nasıl işlediğine dair bir perspektif gel iştirmek için
designations are al so a product of modernİst planning practices of the 20th
bu kenarlar ve s ı n ı rlar üzerinde çal ışıyor. Ancak şehri zonlarla tarifiemek
century. Therefore, understanding the urbanization processes under these
aynı zamanda 20. yüzy ı l ı n modernisi planlama pratiklerinin bir ürün ü . Bu
categories of zoning and relocating the ecology perspective proves a mo re
nedenle, kentleşme süreçlerini zonlara ayırma ve ekoloji perspektifini yeniden
complicated task than it seems. With the sprawl, the adjacent modes of
konumlandırma kategorileri ile algı lamak, göründüğünden daha karmaşık
production and social organizations as Patrick Geddes formulated, based
bir iş olarak karşımıza çıkıyor. Patrick Geddes'in biçimlendirdiği haliyle
themselves not on natural conditions only but mo re on the existence of a
yak ı n ü retim ve sosyal düzen modelleri, yayılma sebebiyle, yaln ızca doğal
metropol is. Every time a metropolitan region grows into the hinterland,
koşullardan değil, daha çok bir metropolün varl ı ğ ı ndan temel ald ı . Bir metropol
new adjacencies and edges propose new conditions. With the expansion in to
bölgenin içlerine doğru genişlediği her an, yeni komşuluklar ve kenarlar
the hinterland, environmental concerns resurface because the resources are
yeni koşullar oluşur. Dışarıya doğru genişleme ile birl i kte, çevresel kayg ılar
managed not only by the ınunicipal services of a compact inn er city but the
yeniden su yüzüne çı kar. Çünkü kaynaklar yaln ızca kompakt bir kentin
sprawled municipal bodies as well.
belediye hizmetleri tarafından değil, aynı zamanda bölgede yayılan yeni yerleşimierin belediyeleri ve yerel yöneticileri tarafı ndan da yönetilmektedir.
Sprawl is the preseni of the many growing metropolises. Shrinking is the
Yayılma, büyümekte olan birçok metropolün bugünkü durumu. Küçülme ise,
sprawl point out to a re-encounter with the natural boundaries. An old
d ünyadaki birçok eski üretim merkezinin geleceğ i . Hem küçülme hem de
indu trial hub !ike Detroit is shrinking and the city lots merge into bigger
future of many old production centers in the world. Both shrinkage and
16
one s and mo re open spaces t o take over the urban fabric? The urban morphology changes due to the voids rather than the built fabric. Meanwhile a city !ike İstanbul is stil! growing in population and in surface area, expanding towards the natural resources of its region. With these changing edge conditions inside or outside the metropolises, the architects need to repositian themselves one more time in this century. Having on ce left their visionary status to the planners of the post-war world, they now have to fıll in the role for an expert on ecology, biology and landscape. The function of landscape has changed from a picturesque image to an active agent of design as part of the regional infrastructure. Designing a solution for an urban block is not enough anymore. Studying how that block is connected to the region and how it is affected by networks of infrastructure is the new challenge. Observing the dynamic processes of the environment and reflecting them as the main drives of the design is the new task at hand. The urbanization of cities did not take place at the same pace throughout the world but it would not be wrong to say that the densest metropolitan areas in the world, witnessed massive migratian fluxes from countryside to the cities in the second half of the 20th century. 3 Un !ike the planned, regulated and corrected "fırst tier" urban centers - the industrialized centers of the Iate l 9th century- the new metropolitan areas sprawled into their regions, Central Park'ın Insan Yapısı OO{ıası. (The Man-made Nature of Central Park)
rapidly canfronting the bouııdaries between urban and rural. The informal settlements appeared in the valley basins, along the tidal lines or the earthquake prone zones, in the cheapest and the most vulnerable parts of the
yayılma, doğal s ı n ı rlarla yeniden karşı karşıya gelmeyi işaret ediyor. Detroit
city. In some instances, the newcomers settled into the steep forested h ilis, in
gibi eski bir sanayi merkezi küçülüyor ve parseller s ı n ı rlarını kal d ı rarak
otlıers right next to the city's water reservoirs.
birleşiyor, daha büyük parsellere dönüşüyor bunun sonucunda da açık alanlar 2
Kent morfolojisi, yap ı laşmış dokudan
The tension between tlıe preserved resources and the housing stock stili
çok boşluklar tarafı ndan şekillendiri liyor. Bu arada, istanbul gibi bir kent nüfus
remains as one of the main dilem mas of tlıe edge cities. At this point the
ve yüz ölçümü olarak halen büyüyor ve bölgesinin doğal kaynaklarına doğru
designers go through the two-fold experiences with ecology: fırst they
gen işliyor.
understand the urgency of mitigating the effects of natural disasters ]ike
2 - Bkz.
Shrinking Cities Competition
kent dokusunu hakimiyeti altına alıyor
2 - See However Unspectacular: The New Suburbanism project by lnterboro Partners in However Unspectacular: The New Suburbanism project by lnterboro Partners in
Shrinking Cities Competition
accessed July 1 9, 20 1 0 http://www.shrinkingcities.com/projekte60. 0.htmi?&L= 1
Siteye giriş tarihi 1 9 Temmuz 2 0 1 0 http://www.shrinkingcities. com/
3 - Population Growth in Urban Age Cities, accessed August 2 6 2 0 1 0 , http://www. urban
projekte60.0.htmi?&L= 1
age.net/1 O_ citiesl_ data!_ UA C0/01_ UACD.html
17
Metropollerin içindeki veya d ı ş ı ndaki bu değişen sı n ı r koşullarıyla birli kte mi marlar. kendilerini bu yüzyılda yeniden kon umlan d ı rmak durumunda kal ıyor. Savaş sonrasına ait bir d ü nyan ı n plancıları olarak edindikleri vizyoner konumunu terk ettikten sonra; şimdi birer ekoloji. biyoloji ve peyzaj uzman ı n ı n rolüne bürünmek zorundalar. Peyzaj ı n işlevi. pitoresk b i r imajdan uzaklaşarak bölgesel altyap ının bir parçası olan aktif bir tasarım aracısı haline geld i . Bir kent bloğu için çözüm tasarlamak artık yeterli değil. Art ı k mesele, bu bloğun bölgeye nas ı l bağland ı ğ ı n ı ve altyapı ağlarından nasıl etkilendiğini incelemek. Önü müzdeki yeni iş. çevrenin dinamik süreçlerini gözlemlemek ve bunları tasarı m ı n ana yönlend iricileri olarak yansıtmak.
Kentleşme süreci tüm dünyada aynı tempoda gerçekleşmemişse de, dünya n ı n en yoğun metropoliten alanları n ı n 20. yüzy ı l ı n ikinci yarısında k ı rsaldan kente doğru büyük göç akışiarına maruz kald ı ğ ı n ı söylemek yanlış olmaz.
3
Planlanmış. düzenlenmiş ve düzeltilmiş "ilk sıradaki" kent
merkezlerin i n - 1 9 . yüzyıl sonları n ı n sanayileşmiş merkezleri- aksine. yeni
Central Park-Kentsel OOzenleyici. (Central Park- Urban Regulator)
floods, landslides or contagious diseases and secondly they try to rework the natural resources u nder an urbanizing frame in the form of public spaces, parks or other social infrastructures. To relieve the pressure of
metropoliten alanlar kent ve k ı rsal arasındaki s ı nırlara hızla yaklaşarak
rapid urbanization, incisions are made as eco-corridors, greenbelts and
çevreye doğru yayıld ı . Vadi havzalarında, nehir kıyılarında ya da depreme
bu ffer zones. If we go back to the idea of the politics of urban nature, these
yatkın bölgelerde, kentin en ucuz ve savunmasız bölümlerinde imarsız.
remedies always carry the danger of working in favor or the neo-liberal
ruhsatsız konut yerleşimleri ortaya ç ı kt ı . Bazı durumlarda şehre yeni gelenler
!and speculation, making a specific area more desirable even for a further
d i k. orma n l ı k tepelere. bazen ise kentin su havzaları n ı n tam yanına yerleşti.
development. This does not mean that the designers should not develop an u nderstanding
of ecology in the urban context.
Korunan bölgesel doğal kaynaklar ile konut stoğu arasındaki gerilim. kenar şehirlerinin ana ikilemlerinden biri olarak varl ı ğ ı n ı koruyor. Bu noktada
Central Park in
ew York is an excellent example of man-made nature, an
tasarı mcılar ekolojiyle iki ayrı biçimde deneyimler yaşıyor: önce seller. toprak
artificial landscape of the nature, in one of the densest urban fabrics of the
kaymaları veya bulaşıcı hasta l ı klar gibi doğal afetierin etkilerini azailman ı n
world. As much as it proves to be the most well-known example of urban
aciliyetini anl ıyor. ardından i s e doğal kaynakları kamusal mekanlar. parklar
nature, it is equally significant with its role as the regulator of urban health
veya benzer sosyal altyapılar biçimindeki kentleşme bağlamında yeniden işler
and hygiene in the progressive era of urbanization in North America. By
hale getirmeye çal ışıyorlar. H ızlı kentleşmenin bask ı s ı n ı azaltmak amacıyla
studying the Central Park within a framework of social, economic and
ekolojik koridorlar açı l ıyor. yeşil kuşaklar ve tampon bölgeler oluşturuluyor.
urban politics, Matthew Gandy shows us that the man shaped nature idea
Kent doğası politikaları fikrine geri dönersek eğer. bu çözü mlerin. belli bir alanı daha büyük bir kalkınma için arzu edilir hale getirerek her an
upon which Central Park was bui lt, was a way to rework raw resources into 4 a new synthesis for the needs of the modern society. Reworking nature
neoliberal arazi spekülasyon ları n ı n lehine işleme riski taşıdığını görüyoruz.
in to the city life is an accepted practice of modernisı project itself, whi ch
Ama bu, tasarımcıların kentsel bağlamda bir ekoloji anlayışı ve yaklaşımı
clearly designates what is work, living or leisure in the city spaces. The
geliştirmemeleri anlamına gelmez.
modernisı Iradition and the CIAM's approach to solve the urban problems
3 - Population Growth in Urban Age Cities. S iteye
giriş tarihi August 26 201 O.
urban-age.net/1 O_ cities/_data/_ UA CD/01_ UACD.html
18
http://www.
4 - Matthew Gandy, Concrete and C/ay : Reworking Nature in New York City, Urban and frıdustrial Environments (Cambridge: MIT Press, 2002), 1 09- 1 0
New York'taki Central Park, insan ya p ı m ı doğaya, dünya n ı n en yoğun kentsel
of the i ndustrialized metropolis determined the way plan ners approach to
dokuları ndan birinde konuınianan yapay bir peyzaj doğas ına mükemmel
cities for decades. The city needed scientific correction and ecology and the
bir örnek. En bilinen kent doğası örneği olduğu kadar, aynı zamanda
reworking of nature as a social remedy, was controlled by the designers and
Kuzey Amerika' n ı n i lerlemeci kentleşme çağında kent sağlığı ve hijyenini
the plan n ers. The engineering of the course of the rivers, the building of
düzenlemekteki rolüyle de oldukça önem taşıyor. Central Park' ı sosyal ,
water reservoirs in the city, the planning of urban parks were all scientifically
ekonomik politikalar v e kent politikaları çerçevesinde inceleyen Matthew
managed. The control of nature proved the superiority of progressive
Gandy Central Park'a ç ı k ı ş noktası ol uşturan "insa n ı n biçi mlendirdiği doğa"
thinking.
fi krinin, ham kaynakları modern toplumun gereksinimleri için yeni bir sentez olarak tekrar işler hale getirmenin bir yolu olduğunu gösteriyor. 4 Doğayı
While looking for new ways to accomplish these tasks, designers and
yeniden kent yaşamına dahil etmek, kent mekanlar ı n ı çal ı şma , yaşama
planners need to see the inherent dangers of establishing a "green" discourse
veya rekreasyon olarak tayin eden modernisi projenin kabul edilmiş bir
that claims neutrality and equity. lt is important to understand that the use
uygulama s ı . Modernisı gelenek ve CIAM ' ı n sanayileşmiş metropolün kentsel
of nature in the urban realm is highly political to begin with. T he access to
sorunları n ı çözmedeki yaklaş ı m ı , yı llarca plancı ların kentlere olan yaklaş ı m ı n ı
uses and resources has always been overshadowed by the issues of social
belirledi. Kentin bil imsel düzeltmelere ihtiyacı vardı v e ekoloji ile doğa n ı n
equity and justice in societies. The articulation of the perception of nature,
sosyal b i r çare olarak yeniden işler hale getirilmesi tasa rımcılar ve plancılar
leisure and public good cannot be separated from the issues of governance,
tarafı ndan kontrol ediliyord u . Nehir akış yolları n ı n mühendisliği, kentteki su
economic stratification and resource allocation. As William Cronon once
havzalarının inşas ı , kent parkları n ı n planlanması, bunların tümü bilimsel
mentioned, "landscape is the single most complicated, richest, most powerful
olarak yöneti liyord u . Doğan ı n kontrolü, ilerici düşüncenin önceliğini kanıtlamak
histarical document we possess.'' 5 Landscape works almost !ike geological strata which can be dissected in time and context. lt is the main register to
anlamına geliyordu.
see these socio-political and economic changes over time. The histarical B u görevleri yerine getirmenin yeni yolları n ı ararken, tasarımcı ve
ageney of landscape can be mo re teliing than anything else when it com es to
plancıların tarafs ı z l ı k ve eşitliği savunan "yeşil" bir söylem ol uşturman ı n
social exclusion, segregation and accessibility.
içinde bar ı n d ı rd ı ğ ı riskleri görebilmesi gerekiyor. Kent orta m ı nda doğa kullan ı m ı n ı n kendisinin en başta bir hayli politik olduğunu anlamak önem taşıyor. Tarihte doğal kaynakların kulla n ı m ı ve bunlara erişim her zaman sosyal eşitl i k ve toplumda adalet meseleleri yüzünden gölgelendi. Doğa, serbest zama n ı n planlaması ve kamu iyiliği algı s ı , idare, ekonomik ayrışma ve kaynak dağ ı l ı m ı ndan ayrı tutulamaz. William Cranon'un bir keresinde dediği gibi, "peyzaj sahip olduğumuz tek en karmaş ı k , en zengin ve en 5 Peyzaj, bu sosyopolitik ve ekonomik değişimleri
güçlü tarihi belgedir.''
zamanla görebileceğimiz, bir jeolojik oluşum gibi kesitine bakabileceğimiz bir belge niteliğindedir. Konu sosyal d ışlanma, ayrı mcı l ı k ve kaynaklara erişim olduğunda, tarihi gösterge olarak peyzaj bize her şeyden çok daha fazlas ı n ı anlatır.
4 - Matthew Gandy, Concrete and C/ay : Reworking Nature in New York City, Urban and Industrial Environments (Cambridge: MIT Press, 2002), 1 09- 1 0 5 - Peter Wheelwright, ''An lnterview with William Cronon;' Scapes 2006):
34-4S
S (Sonbahar
S - Peter Wheelwright, "An lnterview with William Cronon;' Scapes S ( Fall 2006): 34-4S
19
20
B LACK S EA
N
�
MARMARA SEA
Konut sil o l arı top l amı bir kent parçası/kültürü üretebil ir mi? Will the sum of housing silas be able to create an urban fragment/ culture ?
GB MİMARLIK GB ARCHITECTURE Özgür Bingöl ilke Barka Eınre Savga Tuba Bilgiç Berna Göl Ebru
F. Özgür (Danışınan-Consultant)
Teşekkür Special Thanks to URBAN AGE - LSE, Murat Vefkioğlu ( I M P), Arkitera Architecture Center Haın materyal Raw data by
Melih Alper ( I M P), Arkitera Architecture Center
Kentsel Biçim Krizi: Kentsel Aviulu Bloğun Yeniden Değerlendirilmesi
Crisis of Urban Form: Re-visiting the U rhan Perimeter B lock 21
GB
istanbul'da Süregiden Kentsel Doku Üretim Sürecinin Eleştirisi
Critique of the Ongoing Production Process of Urban Fabric in Istanbul
Özgür Bingöl, Ebru F. Özgür
Özgür Bingöl, Ebru F. Özgür
Genel Çerçeve
General Frame
Son y ı l larda, Türkiye'de kentlerin özellikle yeni konut yerleşimleri
The ongoing transformatian of city landscape especially via newly
vasıtasıyla geçirmekte olduğu dönüşümün, ölçek ve yaratılan çevre
produced housing settlements in Turkey recently, can be claimed to be
bağlamında dikkat çekici olduğu söylenebilir. Mimari açıdan, bu meselenin
striking in terrus of scale and the environment created. Architectural
doğrudan mekansal özellikleri ve yerleşim biçimleri açısından irdelenmesi
wise, it seerus to be essential to investigate this issue thoroughly, focusing
önem taşımakta d ı r. Bu nedenle, devasa konut alanları n ı n sürekli olarak
directly on the spatial aspects and forrus of settlement. Thus, the physical
ü rettiği fiziksel çevre, kentsel biçim olgusunun tartışmalarda ana tema
environment constantly being produced by massive residential areas is very controversial. Therefore urban form phenomenon has to be the
olmas ı n ı gerektirmektedi r.
main theme of discussions.
• • • • • -
ormanlar (fC?rests) • göl ve baraJlar (lakes & basi,ns,.._ bizans (byzantine) 1 5.-18. yy. ( 1 5-18th centuries) 19. yy. ( 1 9th century) 1920- 1960 1 960 - 1 970 1 970 - 1 995 1995 - 2005
S Istanbul'un kenlleşme süreci
22 GB
(urbanization process of the city)
O
5 10km
,
:1 :1
1 1 1 1 • 1 1 1 1 1 • • • • • •
yeni toplu konut yerleşimleri (new mass housing sites) •
.. ..
..
1
\: .
• •
D•
1
• • 1 • • 1 1 • •• 1 • •
1
• • •
\ 1 \ \. . . \\ .
·�
. . . . .. . ... .... ...... ...
1 .. .
-
•
.. · . .. , -. . :: ...-; .. 1..., • .. ....:. .. •. ...
...• ... . 1 .. :. .:: . ;:.ı
-
; .•
.
i
. •� .
r • �.. •:.. · -·
t
-:.= .. ·· ··· · • ... 1 • • . · . · . · -.. . · · · . �-. � .. .. .. · · �· . . ·· . .... . .... . . · ·: . . . · ... . . . . · . . ... . . .. . . •• .. . • • • ... • • • ...... . .. . t . . . . ... .... ·· · • "� ... . . . . . ••• • ..... • ••
�· : : : : : .. . . . .... ..
:
.. � .�t· ı: ....... . ... . � .. .. .# ô �� : ... "C'"
·· � � · · .. . � • • • • •• � • - ' . .
kapalı yerleşmeler (gated communities)
-
.. .=',�··.. •' •.' ! .... ... .... � ... . .
.
�.. ,� :e.,\\• . -· .,. •..•..:� ....... ı:,,'\.... .. . .\
1 ; •1 .. � • ,., : ... .• ..ı �., ... ·.. �� .. \, .......... .,..,, . � l . :· 1 1: • .....,; . . ':..· •-��.. ·�:ıt • •, ;,� ... ..·· � ' � ""'··· ., �- ... 1 • '\f •• • •: y .. • ., • 1 � ' .. .,.•;.\ •• ��· . �V....·�"'': ,j "&. • •r: � 4. • • • ,4 • • "l; 1 ��� · s.� • • , , , 1 !1 ::--. ' .:ı, . , •. - . . . .. . .. .� ,· 1 .... -· ' .. '.. ".' ·· ..#, .......:, tt 1-.:,,ıı.-'=., . ... \ -#.. J.. .. . \ .. . .,• . - ��- ;� ....·��� �.·. · · · · #'. .,-. t.ll•ı. -.. . ..- -:,... .. :..- . ., . . � -:'·•· . . -·.., • .. ; ;:.. . - · ..._............ ... ııı " .... . -�·"" .. . .. � ... .. .. . ... . . � -.� •· .----ı •. .. ... , • .. 1 ••
•
•
··-t.· ·l·�"f.� ·.: 1
•
•
"
•
•
•
•
•
•
•
gecekondu alanları (informal settlements)
�
••
·····
�
\ \.
.. . .... . .- • ... -.. .. -.... . ..
. ,
:.�Wt� \-.=, :•� i·��� _....... �.,...\:-- . . • 1 �••••• ,:, -
.
..
..
... .• . : ;.·_
--
·-..�!!
ll D
kentsel strüktür arayışına yönelik analizler (desperate search for urban structure)
23
1
, #"
' · •
. . -
,
kule konut ve alışveriş merkezleri (tower residencas with malls)
••
•
Günümüzde, birim yapı ile kentsel biçim arasındaki ilişki altüst
Currently, relation between a single building a n d urban form appears
olmuştur. Ilişki, artık niteliksel değil mekanik bir biçimde niceliksel
to be damaged. So-called relation now refers mechanically to what is
olanı ifade etmekted ir. Bir kentsel biçimden söz etmek mümkün
quantitative, not qualitative. It can be observed that it is impossible to talk
gözükmemekted ir. Sadece kentsel olguların hakimiyeti söz konusudur.
about an urban form anymore, but only certain urban facts determining
Kentler h ızlı bir şekilde kitlesel olarak parçacıl bir nitelikte yeniden
and daminating the production of physical environment. Cities are rapidly
yap ı land ı rılmaktad ı r. Ayrışmacı anlayışla ve büyük alanlar üzerinde
being re-built massive in scale but all fragmented. It is obvious that the
konuşlandırılan , bir örüntü oluşturmaktan uzak nokta blok tipolojisi ile
s um of urban fragments produced via patternless highrise apartment
üretilen kent parçaları n ı n topla m ı n ı n bir kent bütünü oluşturmayacağı
block typology through a strategy based on segregation fail to form an
açı kça ifade edilebilir.
urban condition.
Hali hazırda söz konusu olan yap ı m kapasiteleri ve geliştirilen
Despite the building capacities and presentation models in process at
sunum biçimlerine rağmen hakim tasarım ve üretim anlayışı ile
present, settlements produced via dominant design and production
ortaya ç ı kan yerleşmeler çoğunlukla kaliteli yaşam çevreleri değildir.
methods do not offer environments of a certain quality. The overall picture
Hem kamu, hem de özel sektörün girişimleri ile yapılan konut arzı
as an outcome of such housing settlements produced by initiatives of both
sonucunda ortaya ç ı kan fiziksel çevre, insan siloları ya da kentin
private and public sectors is such a great failure that it can be defıned as
ve kent kültürünün mezar taşları olarak ifade edilebi lecek yal ıtılmış
problematic settlements of isolated objects that one can call as human silos
nesnelerden oluşan yerleşmelerden öteye gidememekted ir.
or epitaphs of the city and city cu!tu re as well as i ts habitants.
Oysa kent, sürekli l i k talep eden bir bütüncül yap ı d ı r. Sorumlu
However, city is a very complex entire structure that demands continuity.
kişilerin kenti, tarihsel gelişimi içinde kavraması, güncel kentsel
To be able to understand the current urban facts, the ones responsible to
olguları n mantığ ı n ı anlamak için önemli bir ad ı md ı r. Konuya dair
change the form of the city should understand the production of the city
genel yaklaş ı m ı m ız, temelde planlama ile mimarl ı k alanında bir
within i ts histarical diachronic processes. Our general approach to the
kamu duygusu üzerine kuruludur ve özünde kent kültürüne vurgu
case is based on a comman sen e in fıelds of architecture and plan n ing
yapmaktad ı r.
and is an attempt to emphasize a city culture itself.
24 GB
Ana Sorun Alanlarını Belirlemek
ldentifying the Major Problem Areas
Neredeyse t ü m a z gelişmiş ü l k e metropolleri g i b i , istanbul da sanayileşme
Similar to most underdeveloped countries' metropolitan areas, Istanbul
süreci içinde 1 945 sonrası hızlı bir kentleşmeye sahne olmuştur. Kent,
experienced a rapid urbanization within the process of industrialization
ekonomik üretkenlik bağlamında en önemli merkezlerden biri olduğu içi n ,
after 1 945. Owing to the fact that the city is one of the most important
s o n yüzy ı l ı n ortaları ndan beri daha i y i yaşam koşulları umuduyla göç
centres in ter m s of economic productivity, it has been attracting
eden işsiz ve mesleksiz kitleleri kendine çekmiştir. Kentin sanayileşme
unemployed and unqualifıed masses, which have the hope ofbetter
süreci, merkezi hükümetlerin yetersiz ekonomik ve sosyal politikaları ile
living conditions, s ince the middle of last century. Industrialization
birleştiğinde, sanayi alanları etrafı nda kentsel niteli kten yoksun kaçak
process of the city together with the defıcient economic and social
yerleşimierin (gecekond ular) oluşmasına yol açmıştır.
policies of central governments led to informal settlements (gecekondu) lacking urban quality around industrial areas.
25 GB
(Transit Europe:n Mot:rw•;)
26 GB
ıı :
1;'";�\\� �-- ··
. . . ' ! ,• • ' ..• : • ••• . .. çalışma alanı. Küçükçekmece (project site in Küçükçekmece district)
Kaçak konut alanları (gecekondular), dünyada görülen diğer yasa
Informal housing areas (gecekondu) differ from other illegal housing
d ı ş ı konutlardan çeşitli şekillerde farkl ı l ı k göstermektedir. ilk olarak,
all around the world in various aspects. First of all each government
h ü kü metler kaçak konut alanlarına popülist politikalarla yaklaşmakta, bu
has approached to informal housing areas with populist policies, which
da bu alanların çoğunun yeni yasalar (imar afları) ve imar islah planları
cau sed to legalisation of most of these areas with new legislation and
ile yasallaştırılmasına neden olmaktad ı r. Bu süreç, alanlara temel kentsel
amendment plaııs. The process has completed via service of basic
altyapı ve toplu taşıma hizmetlerinin getirilmesine ile tamamlanmaktad ı r.
urban infrastructure and public transportation to these areas. The main
Bunun esas sonucu, yasallaşmış ve kentsel altyapıya sahip oldukları için
consequence of the legalisation and urban infrastructure is inflation of
kaçak konut alanlarında kentsel rantın artma s ı d ı r.
urban rent in informal housing areas. Secondly, amendment plans caused to an increase in building and population density in these areas, which do
i kinci olarak, imar islah planları bu alanlarda yapı ve insan yoğunl uğunun
not include urban public facilities, such as proper green areas, parks, sport
artmasına yol açmakta, ancak uygun yeşil alan lar, parklar, spor tesisleri,
facilities, educational and cultural institutions. Finally, sonıe of informal
eğitim ve kültür kurumları gibi kentsel donatı lar eksik kalmaktadır. Ve
housing areas became district municipalities with the accumulation of its
son olarak, bazı kaçak konut alanları , nüfus yığ ılması sonucu birer ilçe
inhabitants. Within the development process of metropolitan area, old
belediyesi haline gelmektedir. Metropoliten alan ı n gelişim süreci içinde,
peripheral informal housing areas became nıore central and accessible
eskiden periteride kalan gayriresmi konut alanları gelişen yol ve ulaşım
areas due to developing road and transportation systems. Hence these old
sistemleri sayesinde giderek daha merkezi ve ulaşı labilir alanlar olm uştur.
informal housing areas have potentially higher urban ren ts and beconıe
Bu eski gayriresmi konut alanları daha yüksek arsa değeri potansiyeline
preferable for investors and developers to build luxury housing.
sahip olmasından ötürü yatırımcı şirketler l ü ks konut inşaatları için bu alanları tercih etmektedir.
Apart from informal housing, there are three other dominant housing issues to be Jisted among the probleıns of residential territories:
Kaçak konut meselesi, konut alanları n ı n soru nlu yanlarından yaln ızca birini oluşturmaktad ı r. Diğer üç baskın konut soru nuna da ana hatlarıyi
First, Development Law in Turkey support plot by plot development,
değinmek yerinde olacaktır.
which cause to an apparent decrease of quality of urban form and urban
ilki Türkiye'deki imar Kanu nu'nun, kentsel form ve kentin kamusal
contractors. This type of production is ca lled as "build and seli" production
mekanlarında gözle görülür bir nitelik düşüşüne neden olan parsel
model.
public spaces. Apartıneni blocks on plots are being produced by smail
bazında inşaat yapmaya izin vermesidir. Arsalar üzerindeki aparlman blokları küçük yükleniciler tarafı ndan üretilir. Bu tip üretim "yap - sat"
Second problem is mass housing areas which are produced nıainly by
üretim modeli olarak adland ı r ı l ı r.
H D AT* and private housing cooperatives. Today Istanbul is sufl:e ring from
ikinci sorun, çoğu TOKi ve özel konut kooperatifleri tarafı ndan üretilen
one another, lacking urban quality as they are not being integrated with the
kitlesel konut alanlarıdır. Bugün istanbul, az çok aynı tip binalardan
existing urban structure.
these mass housing developınents, si nce they are almost the exact copies of
oluşan, kentsel nitelikten uzak olan ve yapıld ı ktan sonra mevcut kentsel yapıyla bütün leşti rilmeyen bu kitlesel konutlardan zarar görmektedir.
Third one is gated comınunities, which fragınent urban social and spatial environments with physical and mental walls, and trigger urban sprawl
Üçüncüsü ise, çoğu düşük yoğunluklu konut alanları olarak inşa edildiği
towards forest areas and water basins, since most of them were bui lt as low
için kentin sosyal ve mekansal ortamları n ı fiziksel ve zihinsel duvarlarla
density housing areas.
parçalayan ve kentin orman l ı k alanlar ile su havzaları na doğru yayılmas ı n ı telikleyen kapalı sitelerdir.
[1] Housing Development Authority of Turkey- TOK/: Türkiye Toplu Konut idaresi, an institution directly under the control of prime ministry
27 GB
Küçükçekmece ilçesini Tanımlamak
ldentifying Küçükçekmece District
Küçükçekmece ilçesi, istanbul'un düzensiz gel işimini ortaya koyan
Küçükçekmece district is one of the typical peripheral settlements of
periferik yerleşimlerinden biridir. Bu gelişim sürecinin ana özellikleri üç
Istanbul, which characterizes uneven development of the city. The main
baş l ı k altında özetlenebilir:
characteristics of this development process could be sumınarized in three titles;
Konut sorunu Kent yap ı s ı nda ve binalarda kentsel nitelik eksikliği
Housing problem
Çevre kirliliği
Lack of urban quality of urban structure and bui lt form Environmental pollution
Küçükçekmece ilçesi, yukarıda s ı ralanan tipte niteliksiz konut alanlarıyla çevrilidir. Kentin ana ekonomik faal iyeti sanayiden fınans
Küçükçekmece district is surrounded by unqualifıed housing areas with
ve ilgili hizmetlere kaymış olsa da, kentin periferisinde hala ana ulaşım
the types mentioned above. Although main economic activity of the city
güzergahları boyunca gelişim göstermiş büyük organize sanayi bölgeleri
has shifted from industry to fınancial and related services, periphery of
bulun maktad ır. Ana ulaşım yap ı s ı kent makroformunun belirleyicilerinden
the city stili has large organized industrial areas, which were established
biridir. Ana demiryolu ve otoyol sistemi Marmara Denizi kıyıları na
along the main highway structure. Highway structure is one of the
paralel inşa edildiğinden, kent güney kıyı larda doğu-batı doğrultusunda
determinants of urban macroform of the city. S ince the main railway
gelişim göstermiştir. Bu gelişim şekli, bölgenin kuzeyindeki ya p ı laşmış
and highway system has been bui lt parallel to the Marmara Sea coasts,
alanın ormaniara doğru genişlemesi açısından önem taşır. ikinci Boğaz
the city developed in east-west directian in south coasts of the city. Such
Köprüsü'nün ve çevre yollar ı n ı n inşa s ı n ı n ardından Küçükçekmece
urbanİzatian is critica! due to the urban sprawl into the forests settled i n
gibi yerleşimler hızla büyümeye devam etmiştir. Bugün ise gündemde,
northern part o f territory. After the construction o f the second Bosporus
metropoliten alan ı n ekolojik sürdürülebilirliğine bir diğer tehdit olan üçüncü
Bridge and i ts beit ways, the growth of settlements !ike Küçükçekmece
Boğaz Köprüsü ve çevre yolları vard ır.
continued rapidly. Today, third Bosporus Bridge and its beltways are on
Küçükçekmece ilçesi ad ı n ı , eskiden istanbul'un su toplama havzalarından
the metropolitan area.
the agenda, which creates another threat on ecological sustainability of biri olan bölgedeki gölden alır. Göl, çevresindeki sanayi alanları ve havza n ı n koruma bölgesindeki konut yerleşimleri nedeniyle kirlenmiştir.
Küçükçekmece district is named after the lake in the area, which used to be one of the main water collection basins of Istanbul. The lake
Küçü kçekmece ilçesini ilg ilendiren bu gelişmelerin yanı s ı ra , büyük
is polluted due to surraunding industrial areas in time and housing
ölçekte istanbu l ' u n , 1 990' 1arın sonlarından itibaren küresel ekonomik
settlements which are located in preservation zone of the basin.
sisteme eklemlenmesinden doğan güçlükler söz konusudur. Bazı çevre ü l kelerin en büyük kentleri gibi istanbul da küresel aktörler içi n karlı
Apart from these developments regarding Küçükçekmece district,
bir yatırım alanı haline gelmiştir. Dolayısıyla emlak yatırı mları, özellikle
Istanbul has been in the phase of articulating the global economic
lüks konut yerleşimler (kapa l ı siteler) ile ofis kuleleri , alışveriş merkezi
system s ince Iate l 990s. Similar to most metropolitan areas of peripheral
ve rezidans kuleleri gibi karma projeler bağ l a m ı nda h ı z kazanmışt ı r.
countries, Istanbul became a profitable investment area for global
Bu yatı rımlar kentsel dokuyu parçalamakla, kentsel mekan nitel iğini
actors. Hence real estate investments gained speed especially in terms of
düşürmekle ve kentin kamusal mekan kulla n ı cılarını gelir seviyelerine
luxury housing estates (gated communities) and mixed developments
göre ayırma ktad ır. Parçalanmanın altında yatan konulardan biri de,
including office towers, shopping centres and residential towers. 1hese
değişen istihdam yapısı ve neoliberal ekonomik politikalarla ilişkili olarak,
developınents fragment urban fabric, decrease urban space quality and
gelir seviyeleri arasında giderek artan farktır.
segregate users of urban public spaces according to ineome levels. One
28 GB
25 yıllık dönemde bölgede gözlemlenen hızlı yapılaşma (rapid urbanization in 25 years)
of the underlying issues of fragmentation is the growing gap between ineome levels, which is related to variable employment structure and neo-liberal economic policies. Kısaca, istanbul bir yandan hem sosyal hem de ekolojik anlamda
In brief, on the one hand Istanbul i s developing i n an unsustainable
sürdürülebilir olmayan bir şekilde büyümekte, diğer yandan ise kentin
way, both socially and ecologically, and on the other hand built
yapılaşmış çevresi nitel ikli tasarımdan yoksun olarak gelişmektedir.
environment of the city is developing without design quality.
Küçükçekmece ilçesi, sosyal ve ekolojik tehditierin üst üste bindiği, yani
Küçükçekmece district is only one example of overlapping social and
kentsel nitelik eksikliğinin görüldüğü örneklerden yaln ızca bir tanesidir.
ecological threats, taeking urban quality. Such urbanisation should
Bu yapılaşma şekli, toplumsal ve çevresel meseleler hassas bir şekilde
be taken un der control in a mo re peaceful way, with the sensitive
işlenerek, daha barışçıl yollarla kontrol altı na alınmalıdır.
etaboration on social and environmental issues.
29
7·7
B·B
topografik sekanslar (sequences of !opography)
30 GB
•
1
L.
yerleşim alanı (habitation) toplu konut alanı (mass housing zone) sanayi (industry)
�
su (water)
M
vadi (valley)
e w
yeşil alan (green zone) spor (sport)
incelenen Alanla ilgili Konular
lssues Related to Case Area
istanbul'a v e Küçü kçekmece'ye a i t temel sorunlara değindikten sonra,
Referring on the major issues of istanbul and Küçükçekmece, it is worth
proje alanına özgü güçlükleri tanımlamak uygun olacaktır.
to define the problems gen u ine to the case area.
Yukarıda k ı saca açıkland ığı gibi, kentin yapılaşmış bölümü konut
Briefly explained above, related with the housing issue, built form of the
meselesiyle ilgili olarak nitelikli tasarımdan ve kentsel tesislerden yoksun
city had been devetoping taeking design quality and urban facilities. Old
bir şekilde gelişim göstermiştir. Eski plansız konut mahalleleri, daha alt
informal housing neighbourhoods are under press u re of transformat i on
ve orta s ı n ı ftan sakinierin yerlerinden edilmesine neden olan, üst s ı n ıflar
via large scale housing projeers designed for upper classes, which mostly
için tasarlanan büyük ölçekli konut projeleri nedeniyle dönüşüm baskısı
result in displacement of lower and middle class residen ts. This approach
altı ndadır. Böyle bir kentsel dönüşüm yaklaşımıyla, niteliksiz mahalleleri
to urban transformatian misses the opportunity of reconstructing
sakinleri yerinden etmeden daha iyi kentsel çevrelere dönüştürme fırsatı
unqualifıed neighbourhoods as better urban environments, without
kaçırılmış olacakt ı r.
causing any displacement of the i nhabitants.
i n celenen alan, yaşanabilir, sürdürülebilir ve yüksek nitelikli bir kentsel
The case area offers a large potential to create a liveable, sustainable
çevre yaratmak için çeşitli olanaklar sunmaktad ır. Bunlardan birincisi,
and high quality urban environment. First of all, area has original
bölge sakinlerini yerlerinden etmeden daha iyi bir ortam yaratmaya imkan
informal housing areas, which presents an occasion of transforming
verecek ve ilk hali ile kalmış plansız konut alanlarına sahip olmas ıdır.
the neighbourhood into a better settlement with i ts current i nhabitants.
I kincisi, kamusal ve özel alanlar arasında uygun bir i lişki kuran, kompakt
Secondly, it represents the opportunity of creating an ecologically
bir kent tasarımı ve nitelikli kamusal mekan sunan, ekolojik anlamda
sustainable model of h igh quality urban environment, which constructs
sürdürülebilir, nitelikli bir kentsel çevre modeli yaratma fırsatı veren
a proper relation between public and private areas, a compact city design
potansiyel bir alan olmas ıdır. Son olarak, alanda Küçü kçekmece Gölü su
and quality of public space. Additionally the river in the area, which is
toplama havzas ı n ı n bir parçası olan bir akarsu, geri kazanı lması gereken
a part of Küçükçekmece Lake water calleetion basin, is considered as a
doğal bir unsur olarak belirlenmiştir.
subject of natural recovery.
31 GB
kurumuş gölet yatağı (pond that does not exist any more)
su la k alan (wetland rehabilitation & conservation zone)
---�"'1
çalışma alanının maketi (model of the site)
32 GB
Küçükçekmece ilçesi'nde Yer Alan Proje Alanı*
Project Site in Küçükçekmece District*
istanbul, özellikle s o n 5 0 yılda, doğal s ı n ı rları olan Kuzey Ormanları
Istanbul has been experiencing a rapid urbanization especially for last
ve Marmara Denizi arasında, doğu-batı aksında h ızlı bir kentleşme
50 years
yaşamıştır. Sanayileşme, göç ve doğu-batı aksına paralel olarak
and Marmara Sea. l ndustrialisation, immigration, transportation routes
planlanan ulaşım yolları halihaz ı rda yaşad ı ğ ı m ı z durumu oluşturmuştur.
paralel to this axis have created what is being experienced taday.
Temelde, Küçükçekmece i lçesi'nde seçilen proje alanı bu üç etkenin
As a matter of fact, selected project site in Küçükçekmece District is
bir sonuç ürünüdür. Alan, TEM'in kuzeyinde ve ikilelli Organize Sanayi
an outcome of those three issues. Site is located on north of Transit
Bölgesi'nin batı s ı nda yer a l ı r. Ala n ı n içinde düzensiz yerleşim bölgeleri
European Motorway and on the west of lkitelli Organized Industrial
on east-west axis between its natural borders Northern Forests
bulunmaktad ır. Alanla ilişkili olan diğer bölgeler, Olimpiyat Köyü ve yeni
Zone. W i thin the site there are neighbourhoods of informal settlements.
yap ı lan yüksek yoğunluklu toplu konut yerleşi mleridir. Alan ı n kendisi,
Other connected areas with the site are Olympic Viiiage and newly
istanbul'un kuzey-g üney aks ı üzerinde yer alan vadi sistemlerinden
produced high-density mass housing settleınents. Site itself is actually
birinde konumlanmaktad ır.
located on one of the valleys of Istanbul on north-south axis. Future of the site can be identifıed to be a mass housing and transformatian zone.
Ala n ı n yak ı n gelecekte bir toplu konut ve kentsel dönüşüm bölgesi olacağı açı kça ifade edilebilir. Alan ı n batısında, Olimpiyat Köyü'nün bir parçası
West side of the site is a park which is a part of Olympic village. North
olan bir park yer al maktadır. Kuzeyi boştur, ancak s ı n ı rda kurtulmuş bir
of the site is vacant, but on the baseline there is a contaminated po nd.
gölet yatağ ı bulunmaktadır. Alan ı n güneyi iki plansız yerleşimi barı nd ı rır:
South of the site contains two informal settleınents; Ayazma and Köyiçi
Ayazma ve Köyiçi mahalleleri.
neighbourhoods.
*Bu çalışmaya Nisan 2009 tarihinde başlanmıştır. 29 Mart 2009 yerel seçimleri sonucunda, daha önce Küçükçekmece ilçe Belediyesi'ne ait olan
•
The study has started at April, 2009. The case area, arigina/Iy part of the
Provincial Municipality of Küçükçekmece, has affiliated to borders of Provincial
proje alanı, yeni kurulan Başakşehir ilçe Belediyesi sınırianna dahil edilmiştir.
Municipality of Başakşehir, after the local elections he/d in 29th March, 2009.
Ancak, çalışmaya altlık oluşturan ham materyalin bu idari sınır değişikliğinden
Nevertheless, considering the fact that the ra w data which construct the base of
etkilenmediği ve alanın kendine özgü koşullannın Küçükçekmece ilçesinin
this study are not manipulated and conditions genuine to the case area wou/d
dinamikleriyle birlikte kavranabileceği göz önüne alındığında, çalışmada
be more comprehensible within the dynamics of the Küçükçekmece district, the
Küçükçekmece ilçesi bağlam olarak kabul edilmiştir.
province of Küçükçekmece is accepted as the cantext of the study.
Bölgesel Analiz
Territorial Analysis
Bu bölgedeki güncel planlama v e y a p ı m faaliyetlerine, özellikle d ü ş ü k gelir
Project site is certainly one of the leading operation fıelds and
grupları n ı n konut sorunlarına ve beklenen olası depreme bağlı olarak,
transformatian zones of Istanbul as a result of the recent activities
proje alan ı n ı n şüphesiz öncelikli operasyon alanları ndan ve dönüşüm
of planning and construction in the region, housing problems of
bölgelerinden biri olduğu ifade edilebilir. Eğer proje alanı, ya p ı l ı çevre
especially low ineome groups and probable eathquake. It is predictable
üretiminde halihaz ı rda hakim anlayışla inşa edilirse, istanbul'un çevresel
that the devleopment of the site with the same approach which defines
ve kentsel kaliteden yoksun yeni bir konut bölgesi daha olacaktır. Sonuç
the ongoing production process of urban fabric wili create anather
olarak, alan ı n kendisi bir yal ı tılmış nesneler sahas ına dönüşecektir.
residential territory without any environmental and urban quality. Consequently, the site itself w ili turn into a field of isolated objects.
Tüm bölge için bir model ol uşturabilecek, aynı zamanda özellikle konut bölgeleri için yeni kentsel doku ürelirken yol gösterebilecek bir çal ı şma
To develop a study and a structure plan that can be a model for the entire
ve bir yapısal plan geliştirilmesi hedeflenmiştir. Söz konusu yapısal plan,
region while developing the new urban fabric especially residential
kentsel-mekansal kalite, çevresel hedefler ve barışçı l dönüşüm stratej ileri
territories is aimed. Structure plan will focus on urban quality,
üzerine odaklanacaktır.
environmental goals and peaceful transformatian strategies.
33 GB
yeni toplu konut alanları (new mass housing setuements)
kaçak yapılaşma alanlan {informal settıements)
organize sanayi bölgeleri (organized lndustrial zones)
olimpiyat stadyumu (olympic stadium)
34 GB
ba�lam: yapı h çevre (contex1: urban fabric)
topo!}rafya (topography)
karayolu (motorways) ba!}lam: peyzaj (context landscape)
35 GB
t:ıDO'f Q
Tasarım Raporu Vaka etüdü için seçilen alan, çevresel (topoğrafik-ekolojik) ve bölgesel (kentsel doku ve arazi kulla n ı m ı ) özelli kleriyle birlikte ele a l ı n m ıştır. Tasarım sürecinin ilk aşaması, alanın fiziksel ve sosyal bağlam ı hakkında net bir yaklaşım geliştirmek olmuştur.
Alan ile ilgili veriler üzerinde yapılan çalışmalar, haritalama çalışmaları, alan ı n fiziksel modelinin yaratılmas ı , alan ve çevresinde yapılan gözlemler neticesinde kentsel, çevresel ve sosyal hedeflere bağlı üç ana başl ı k ön plana
�Qr.fi'�' '-I :...J I'
çıkmıştır: Kentsel Form Olgusu Çevre Dostu Yerleşme Modeli Barışçıl (Uzlaşıya Daya l ı ) Dönüşüm Stratejileri
Söz konusu üç baş l ı k kapsamında geliştirilen yaklaşımlar tasarı m ı n temelini oluşturmuş ve kentsel örüntü, yeşil alan sistemi, ulaşı m sistemi ve yoğunluk gibi yapısal plana ait somut kararları tan ı mlamıştır. Kentsel yapılı çevre üretiminde esnekliğe ve farklı laşmaya imkan tanıyan, ancak diğer yandan da yol gösterici ve bağlayıcı olabilen bir yapısal plan elde edilmesi hedeflenmiştir.
Design Statement The site selected as case study, was discussed through its environmental (topographical-ecological) and territorial (urban fabric and landuse) characteristics. First phase of the design process was to have a clear •
,., .,. 1 •• . •
•
.l
•........,� _,\,'.. ..
....
.,
.
canception on the physical and social context of the site.
.
· ·� ·· ... ,. :"\.. ... . .• ...: �. ...� ...... �.. ·-· .·..· .... ..,... - .. �, · , 1: . • -... ,.. t ! •• :..• . .... ... �,·: · t .. • , � • ## .. Jl • ...
1
_
••
� · ., . . ..• .. .... . , � • .. •, � . , .. ...., . � ... • .. 1 • • 1 .. • . .. � . . , .,, . . . .... . • •• , ... \ .. #�1• • 1 � • • • •• • , '.. '.• � !C•I • "-.: ·*·• '"'"� ..• .... . •.•,• ., . •r• � •• • 1 .. ft1., � � • '\ •.••••\ ;r "\ •••, • • •• .,. . . .
.
�·
- �� · • , 11 1 · :jı\ & . .. . •t . ..• •.• -. •••• 1•. ".' .. •' .1 :• 1 ...
· ·=. '..
•
-
t•
•'
, f .r 1-.:• '\·t·._·--•· ,• A . \• ,•. . • - �::-:.!�'..��.....,-� ��!. ··· •ı .... �·· .. .
• ';;• •••
,
•
•
··· ..-�
36 GB
�
. . .. . ...
determined during studies on given data of the site, mapping studies, creation of physical model of the site and field study: Urban Form Phenomenon Eco-sensitive Settlement Peaceful Strategies of Transformatian
•
•. • . • • .. . .
1 fl" . .,. • ...:, .• • •• -··.... 11!:1 • •• . . . � .. . • . . . "• - 1 -· · ..' . �,· . . . _ ..__ . .. . . . ..... . . . .. ... . . . . • te:"' • • • • • .... .. •• ' .. . " -:. . .. ,.... .
Three main topics related to urban, environmental and social goals were
Conceptions developed within these three topics were the basis of the design and defined all concrete decisions on structure plan such as urban pattern, green network, transportation system and density. Main aim was to achieve a structure plan which enables flexiblity and diversity in production of urban fabric, but on the other hand, also instructive and obligatory by some means .
Bareelona Central Park, New York
Red Square, Moscow
'
rk, Istanbul
ölçek karşılaştırması: açık alanlar
(scale comparison: open spaces)
37 GB
Brasilia
\
Ve nice
38 GB
Florida
ölçek karşılaştırması: yapılı çevre (scale comparison: urban fabric)
Istanbul - Küçükçekmece
\
',
: ___ _______.,>'
' ' . 1
1 /
;
//
/ ı (....,�.. \
\
!
1
! 1 (m-•
i !
i /
(
1 ' ........._ _ �
alt vadi sistemleri ve öneri bağlantılar (subvalley systems & avaible connections)
mevcut yapı stoğu (urban fabric) tasarım katmanları
(design layers)
karayolu ağı (motorways)
39 GB
r---'ı,,
( _,--Y
'
fli-
ı
l
At
f
\
{
\
ı
\
/1
/
/
1
�
;
/
{
l
ı
\
! \
1
f
1
)
/
l
1
yapılaşmaya uygun alanlar (neighbourhoods borders according to slope analysis)
1
!
J
yapı adaları (city blocks)
40 GB
/
)
�-
\ t • El
""....._:·
__
3.0 2.5 2.0 L L 1.5 L 0.5 • 0.05
... "' v, --
yapı emsalleri (building ratios) tasarım katmanları (design layers)
1-----ı
özel proje alanı (special project site)
_-f±\�
_-,,J
1
/
...__ _ _
.�":1 .�
yol ağı (street network)
/ı
i� (
/
\
f 1
ı !
,l \\
(
\ \ \
\
/
,< 1
/ 1 1
f/
ı
//
\,
\\ \
\ ,
/.,
i
'! f
1
i i
)1
kentsel aviulu bloklar (urban perimeter blocks) ---
(
j
}
(
)
""- --�.;.-
/
\
�\:lu.oG� ,
/�,....... -�� ..._cC\ 'C1Ç c. ��L----. � ""'!: _..Jl..' - ı c'(lt.a
n1" ":.t!t-,,.,� .. q,..,� :, _.-·-:· 1\ '-"�tıı:: ' --l :fl/) �:-..;, · � liı / oC : karmk l(Uila;,-ım • mixed use jL.. .., konut residential t:ı{J
tiG�o· (
/ 1
�
\
\
r J ..ı; ... .....
ofis office kültür cultural yönetim administrative .-J eğitim • educational sağlık U healtcare ıın i dini tesis • religious --J meydan ve parklar square & parks
\
! r1
"
1
i
lC!b.L \ gee
_.
bina kullanımları (building uses)
- i• -
meydanlar ve mahalle parkları (squares & neighbq_u rhood parks) 1 1
1
AJ
1
\ \ \
\ 1}
1
//
,.//
\,
\
i
1
1
1
i
1
1
i ı i
avlular (courtyards)
/
/ 1
�
/
!/
______
\
i 1
,<
/
A
1
/
i
�
ağaçlandırılacak alanlar (areas to be forested) tasarım katmanları (design layers)
.
yapım etapları (construction phases)
41 GB
,
2 3
Anahtar Plan
proje alanı (area of the site)
5.250.000 m2
525ha
Kentsel Form* Proje alan ına ilişkin geliştirilen strateji, alan ı n geleneksel kentin d ı ş ı nda olması ve çevrede eklemlenebilecek bir kentsel doku bulunmamas ı nedeniyle, yöntem olarak geleneksel 'büyük şehir' ölçeğini ve yap ı s ı n ı yorumlamaya v e ard ı ndan parçalar halinde alanda uygulamaya dayanmaktad ı r.
Yerleşmedeki temel özellik, kentsel aviulu blok karakterinin kısmen çözülerek çağdaş bir yaklaşımla yeniden yorumlanmas ıdır. Blokların geçmişte ortak kullan ı ma kapalı avluları kamusal kullanıma imkan verecek şekilde yeniden düzenlenmiştir. Yerleşmenin bütünlüklü ve şehir morfolojisine referans veren bir karaktere sahip olması hedeflenmiştir.
Yeşil Ağ Örgüsü Çağdaş kent yaşa m ı n ı n en önemli öğelerinden biri kentsel büyük açık geliştirilen alan (area of la nd to be developed) 2.950.000 m2
... 295 ha sulak alan (area of wellands) 527.000 m2
yeşil alan sistemidir. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan vadi ve akarsu bir ekolojik koridor olarak ön plana çı kmaktad ı r. Bu sistemin korunması ve güçlendirilmesi projenin makro ölçekli hedefleri arası ndad ı r.
53 ha
Bununla birlikte, bu kuzey-güney doğrultulu yeşil sistemin, doğu-batı yönünde yer alan küçük vadi sistemleri arac ı l ığıyla önerilecek yapılı çevrenin içine nüfuz edecek şekilde geliştirilmesi ve kentsel yeşil alt koridorlar oluşturulması hedeflenmektedir. B u sayede yeşil alanlar ile yap ı l ı çevrenin arasında organik bağ ı n kurulması, işlevsel, mekansal, görsel sürekliliğin ve eka-sistemsel bütü n lüğün sağlanması mümkün olacaktır.
* Bu çal1şmamn arka plan mm oluşmasmda aşağ1da yer alan metinlerdeki tart1şmalar önemli katk1da bulunmuştur. yol a�ı alanı (area of streets) 200.000 m2 meydanlar (area of squares) 1 25.000 m2 yapı taban alanları (building footprints) 440.000 m2 toplam yapı alanı (gross building area) 2.650.000 m' global emsal (global building area coefficient)
0.9
alansal d�erler (general calculations of areas)
42 GB
BILGIN,
1.
(1 998), "Toplu Konut Mimarisi ve ATK Lojmanlan", Arredamento
Mimarlik, Say1 1 1 : 86-93. COLQUHOUN, A. (1990), "Süperblok (1971)", Mimari Eleştiri Yaz1lan, Çev. A. Cengizkan, Şevki Vanl1 Mimarilk Vakfi Yaymlan, Ankara, 8 1 - 1 0 1 . PANERAI, P. R . ; CASTEX, J.; DEPAULE, J.C.; SAMUELS,
1.
(2004), Urban
Forms: The Death and Life of the Urban Block, Architectural Press, Oxford.
Key Plan U rban Form* Strategy for the project area is generating a plan based on re interpretation of the traditional big city scale and i ts structure, and then implementing on the area, considering the fact that area in question happens to be outside the traditional city and does not have an urban pattern that has the potential to be articulated to. Main characteristic of the pattern generated is re-interpretation of the urban perimeter blocks with a contemporary approach. The closed courtyards of traditional urban blocks are reorganized to allow public use. The aim is to create settlements refering to an integrated urban culture, as weU as to its morphology.
Green Network One of the most important components of urban life is green network. The valley and the stream basin in the north-south axis in case area stand out as an ecological corridor. Preserving and strengthening this corridor is one of the major macro scale objectives of the design. Besides, this green spine in north-south axis is to be expanded via foresting the sub-valleys in the east-west directian so that the green areas will penetrate into the built environment and wiU form sınaller green corridors. These green corridors will provide an organic interrelation between the nature and the built environment, thus enable a functional, spatial, visual continuity within the the ecosystem.
•
Discussions he/d in the texts listed below have contributed to the
construction of this study's background. BILGIN,
i.
(1 998), "Toplu Konut Mimarisi ve ATK Lojmanlan", Arredamento
Mimarlik, Say1 1 1 : 86-93. COLQUHOUN, A. (1 990), "Süperblok (1971)", Mimari Eleştiri Yaz1/an, Çev. A. Cengizkan, Şevki Van/1 Mimarlik Vakf1 Yaymlan, Ankara, 8 1 - 1 0 1 . PANERAI, PR.; CASTEX, J.; DEPA ULE, J. C.; SAMUELS, /. (2004), Urban anahtar plan (keyplan)
Forms: The Death and Life of the Urban Black, Architectural Press, Oxford.
43 GB
'
-
lL \
.,..
- -. - . �\ ''
_i
· :..::·:. ·
..
OQ9 Yapısal Plan öneri, kenti anlama n ı n ötesinde bir kent parçası n ı yeniden kurma girişimi .. . .... ::-:-..
olarak nitelenebilir.
Amacı kenti zaman ve mekan içinde etkileyen değişimlere odaklanarak çağdaş kentin biçim kazanma olgusunun kökenindeki kopuklukları
----�----
kavramaktır.
Hedefi doğa ile barışı k , sürdürülebilir, kavranabilir bir kent deneyimi yaratmaktır.
Structure Plan The proposal can be defıned as an attempt to re-establish a city fragment, beyond understanding the city. The purpose here is to comprehend the disconnected nature of the current formatian customs of the city while focusing on the changes that etfect the city within space-time. Main goal is to create an eco-friendly, sustainable and comprehensible yapısal plan (structure plan)
44 GB
.-- '
urban experience.
Vaziyet Planı Detayı - Mahalle Birimi
Site Plan Detail - Neighbourhood Unit
önerilen aviulu b l o k yapılaşma, temelde 1 9. yüzyıl s o n u kentsel biçiminin
Proposed urban perimeter blocks structurally tend to carry qualities of
özelliklerini taşımaktad ı r. Adalar üzerinde yer alan bloklar kontrollü
the Iate 1 9th century urban form. These blocks located on the city blocks
çeşitlenmenin bir örneğidir.
are examples of a controlled diversifıcation.
Yapısal plan, 1 9 . yüzyıl ve erken 20. yüzyıl şehir içi yapılanma şeklinin
Structure plan is a heterogeneous interpretation of 1 9th century and
ayrış ı k bir yorumudu r.
early 20th century city structures.
Bloklar, bir ızgara sistem üzerinde farklı sekanslarla bir araya gelerek
It defınes open public spaces such as courtyards, streets or squares via
avlu, sokak, meydan gibi açık kentsel kamusal alanları tan ı m lamaktad ı r.
the combination ofblocks with varying sequences on a grid-iron system.
Yap ı l ı çevrede çeşitl iliğin ve farkl ı laşma n ı n sağlanması amacıyla
Each particular urban block is proposed to be designed by different
her bir kentsel aviulu bloğ u n , yapısal pla n ı n eki olarak tan ı mlanan
group of designers to create multiplicity and diverse conditions, yet with
yapılaşma koşullarına uyulması koşulu ile farkl ı mimari ekipler tarafından
codes defıned in the structure plan. Urban blocks with different heights
tasarlanması önerilmektedir. Kendi içlerinde farklı yükseklikleri ve farklı
and diverse compositions within themselves form a pattern parallel to
kompozisyonları barındıran kentsel bloklar, kuzey-güney ekseninde
the large green area on the north-south axis.
tasarlanan büyük yeşil alana paralel bir örüntü oluşturmaktadır.
45 GB
--- .
/
/
yol (road)
yalıtılmış apa rtman blokları (isolated apartmeni blocks)
. önenlen kentsel aviulu blok (urban permeter blocks)
kentsel aviulu blok tipolojisinin yenı"den ele alınması (re-visiting urban perimeter block)
Yapısal Plana Ait Plan Notları:
Plan Notes of Structure Plan:
(Blok Tasarımına Yönelik Yönetmel i k Taslağı)
(Regulations Proposal for Black Design)
Üçüncü boyutta tasa rım kalitesini arttıracak esnekliği sağlamak önem
lt is important to acquire flexibility that will ailow the design to be more
taş ı maktad ı r. Çağdaş bir anlayışla yorumlanan kentsel (avlu l u ) blokların
qualified spatially and end up with diversity. For diversity in design of
tasarımında fak l ı l ı k elde edilebil mesi için gerekli yapılanma koşulları
the re-interpretted urban blocks, the building regulations should be
ta n ı m lanmal ı d ı r. Yapı lanma, yapı adaları için verilen emsal değerine göre
defıned clearly. Blocks will be formed according to the building ratio
şekillenecektir. Ancak;
determined for each black. However;
•
Yapı ların kamusal erişime imkan tanıyan açık avluları tanı mlaması
The buildings have to define accesible courtyards which are the se
gerekmektedir. Bu nedenle azami yapı derinliği beli rlenecektir. (önerilen
mi-public open spaces of structure plan. Tlıerefore, maximum building
azami yapı derinliği: 1 7m)
depth should be determined.
•
Taban alanı katsayısı ile bu avluların asgari boyutları belirlenecektir.
(önerilen TAKS: 0 , 7 ) •
Cephe hatla rını v e yapı-sokak ilişkisini tanı mlamak amacıyla imar
istikamet aralığı belirlenecektir. Sokak ya da caddeden çekme mesafesi 0-2m aral ığı olarak önerilmektedir. •
Eğimden yararlanılarak kaza n ı lan iskan edilen inşaat alanı emsale
(proposed building depth max. 1 7m) Via building footprint ratio, the minimum dimensions of these courtyards will be determined. (proposed building footprint ratio: 0.7) To define façade axis and building-street relations ground plan guide l ine interval will be indicated. Setback from the street/avenue has been accepted as between "0-2m':
dahil edilmemiştir. Ancak eğimden dolayı kaza nılan ve emsal d ı şı nda
Extra construction area acquired because of slope will not be inclu
kalacak olan inşaat alanının %50'si, kamu yararına kullanı lmak üzere
ded i n the building ratio. However, 50% of this extra area will be given
yerel yönetime terk edilecektir. Bu alanlar, blok altı geçitler, pasaj lar,
to local authorities to be used for public benefi ts. These areas can be
arkadlar yerel yönetimin işleteceği d ükkanlar, kamuya açık alanlar olarak
used as underpasses, passageways, arcades, shops run by local authori
kullanı lacaktır.
ties and for various public uses.
•
Her nevi kapalı ve açık çı kmalar emsale dahild ir. Ancak sirkülasyon
vb. ortak kullan ı ma hizmet eden açık çı kmalar emsale dahil edilmemiştir. •
Eğimli çatı yap ı l ması d u rumunda iskan edilen çatı katı emsale dahil
included. If the design has pitched ro of, then the area used as attic storey or
dir. •
All kinds of open or closed consoles will be included in building ratio. However, open consoles that serve common use will not be
Ancak yapı zarfı içinde yapılan boşaltmalar (dam bahçeler-ara kat
bahçeleri-arkadla r-pasajlar-nişler vb.) emsale dahil değildir.
loft will be included in building ratio. Open spaces within the blocks such as roof gardens, upper floor gardens gardens, arcades, passageways, niches ... ete. will not be inclu
Bu sayede farklı niteliklere sahip, insan ölçeğini gözeten, kamusal,
ded i n building ratio.
yarı-kamusal, özel ve yarı-özel mekan dizgelerini barı nd ıracak biçimde örgütlenmeyi sağlayan, doğayı yap ı n ı n içine ve katiarına taşıyan,
With the building design codes listed above, it is aimed to attain a design
mekansal çeşitlilik ve zenginlik barı n d ı ran bir yapı lanma elde edilmesi
process that leads to different qualities to create diversity within the built
hedeflenmektedir.
environment, considering the human scale, organizing space to allow a public/semi-public/semi-private/private space system and carrying nature in to the built spaces on different levels.
47 GB
u
IJ
ru
1 1
.,
'
kentsel aviulu blok çeşitiemeleri (variations of urban perimeter block)
•
•
48 GB
•
sokak sekanslan (squences of street)
•
L.
o
N
rı
kentsel aviulu blok çeşitlerneleri (variations of urban perimater block)
�. .
-
!,_IDI
•
�
-
•
sokak sakansiarı (squences of street)
49 GB
Dönüşüm ilkeleri
Transformatian Strategy
Planlama ve kentsel tasarım yaklaş ımları n ı n kültürel olgular olmaları
It is evident that the planning and urban design approaches are cultural
gerçeği yadsınamaz. Dolayısıyla bu anlamda bir üretim, kayıts ızca
phenomena. Meaning that the production models in these fields and
yapı üreticileri nin ve yatı rımcıların opportünist yaklaşımiarına teslim
in this scale cannot be left only to the oppurtunist approaches of the
edilmiş bir süreç olarak düşünülemez.
investors who tend to produce urban fragments recklessly.
Bu bağlamda yarışma alanı içerisinde yer alan plansız mahallerinin
I n this co ntext, transformatian and regeneration of informal settlements
sağlıklaştırılması ve yenilenmesi öncelikle sosyal, akabinde fiziksel
located in the project site should be considered first as a social issue, later
bir proje olarak değerlendirilmektedir.
as physical intervention.
Mevcut yapılaşma niteliksiz olmasına karş ı n , bu yapıların tama m ı n ı n
Even though the existing fabric cannot be considered to be as a qualified
y o k sayılarak v e mahalle sakinlerinin yerlerinden edilmeleri üzerine
settlement in any sense, the transformatian model should not be a
kurulu bir topyeküncü dönüşüm modeli yerine, alan ı n mevcut
to talitarian one. Instead of a model where habitants are completely
yerleşme biçimi, örüntüsü ve kullan ı cılarıyla birlikte ele al ınması
displaced and existing pattern is entirely ignored and demolished,
önerilmektedir.
the area should be taken into account with its existing pattern and its habitants.
Mevcut yapı stoğu incelendiğinde genellikle az katlı yapılar yerleşmenin geneline hakimdir. Dolayısıyla alan, yapı yoğunluğunun
Analysis of the existing building stock reveals that generally law
d üşeyde artırılması na ve yapı yüksekliklerinin kontrollü bir şekilde
storeyed housing seems to be rather dominant. Therefore, the area
yeniden düzenlenmesine imkan vermekted ir. Yoğunluğun artı rılması
allows the vertical densification of the buildings and the heights to be
yoluyla alana yapılacak yatı rımın geri dönüşümü sağlanacaktır.
deliberately reorganized. By doing so, the investment for the particular transformatian can be acquired economically.
so GB
• • ..: 1
1
....
.... dönüştürülecek alt bölge (sub-site for transformation)
öneri yapı adası (city block proposal)
kaldırılacak öğeler (removal of some elements)
önerilen kentsel aviulu blok (an example of urban block)
dönOşOme yönelik tasarım modeli (design model for transformation)
Yersiz-Yurtsuzlaştırma Stratejilerinden ve Tekdüzelikten Kaçınan Bir Dönüşüm ve Tasarım Modeli
Transformatian and Design Model Avoiding Displacement Strategies and Monotony
Proje alanında yer alan plansız yerleşimler i ç i n önerilen dönüşüm
The transformatian strategy for the informal settlements in project
stratejisi, mevcut kentsel örüntünün kulla n ı cıyla uzlaşmaya dayalı bir
site is going to include different architectural groups working on
şekilde tek bir yapı adası veya komşu bir kaç yapı adası bazında ele
different city blocks or a group of neighbouring blocks regarding
alınması üzerine kuruludur. Geliştirilen yapısal plan dahilinde, söz konusu
the structure plan. Thus investors and designers will be able to
yapı adası veya bir kaç yapı ada s ı n ı n farklı mimari ekipler tarafı ndan
corporate with the habitants via this case-by-case model.
çağdaş bir yaklaşımla yeniden, tek tek ve her birinin kendi durumuna özgü olarak tasarlanması öngörülmektedir.
Apparently, the proposed transformatian strategy is not time/ money-wise benefidal compare to tatalitarian approaches.
önerilen dönüşüm stratejisi, uygulanan topyeküncü modeliere kıyasla
However, in order to acquire a qualifıed built environment where
kar ve zaman etkin değildir. Ancak nitelikli ve kent kültürünü referans
city culture is emphasized, whatever necessary must be done both
alan bir yapılı çevre elde etmek için gerekli ekonomik, zihinsel ve
economically and intellectually eve n if it also means a tirne-wise
zamansal paha n ı n göze a l ı n ması söz konusudur. Bu bağlamda yerel
sacrifıce. Therefore, the local authorities are expected to embrace an
yönetimlerin özel yatırımcı projeksiyonlar yerine, sosyal sorumluluğu
approach where instead of private investment related projections, an
ve kamu duygusunu ön plana çı karacak şekilde konuya yaklaşması
approach where the public sensibility and social responsibilities are
beklenmektedir.
more substantial.
önerilen entegrasyona dayalı dönüşüm modeli sonucunda elde
New urban pe rimeter blocks on existing and revised city blocks will
edilecek ve mevcut veya gözden geçirilerek yeniden yorumlanan adalar
set examples for a controlled diversifıcation as well as for an urban
üzerinde yer alacak yeni yapılar hem kontrollü çeşitlenmenin bir örneğini
pattern expansion via proposed particular transformatian strategy
oluşturacak, hem de birim yapı lardan oluşan aviulu blok düzenini devam
based on integration.
ettirecektir.
sı GB
1
vaziyet planı (site plan) toplam alan (total area): 47 ha mevcut
(existing)
GB
yapı kullanımları (building uses)
• residential
• • • •
- commercial industrial religious educational infrastructural
- 0/o 2 4
yapısal plan (structure plan) toplam alan (total area): 47 ha
52
konut ticaret sanayi dini tesis eğitim altyapı
yapı taban alanları (building footprints) 87.000 m'
öneri (proposal)
konut • residential karma kullanım • mixed use dini tesis • religious yapı kullanımları (buitding uses)
••
1
kat adetleri (building storeys) toplam yapı alanı (gross building area): 285.000 m'
+
tanımsız açık alanlar (left-over open spaces) 270.000 m'
0/o 5 8
3.0 (-6 kat lstoreys) 2.5 (-5 kat /storeys) 0.5 (-2 kat lstoreys) •
yapı emsalleri(building ratios) toplam yapı alanı (gross building area): 450.000 m'
+
o/o 2 1
yeşil alan ağı ve meydanlar (green network & squares) park ve avlular (parks & courtyards) :314.000 m' meydanlar (squares) : 12.000 m'
-KöyiçiM mahallesi dOnOşOm stratejisi
(transformation strategy for-KöyiçiM neighbourhood)
yol ağı (road network) 85.000 m'
- o/o 33
yol ağı (road network) 57.000 m'
53 GB
54
B LACK SEA
MARMARA SEA
Sokakl arı capcanl ı bir kentte, 'kamusal mekan' prob l emi nasıl çözül ür? In a city with vibrant street life, what is the problem with 'public spaces' ?
SUPERPOOL Selva Gurdogan Gregers Tang Thomsen Magdalena Gössinger You- Been Kim Marta Marszal Nandini Oehlmann Derya Uzal
Yarı Yarıya İstanbul
50/50 Istanbul 55 SUPERPOOL
.
Yar1 Yar1ya Istanbul
50
1 50
Ista n b u l
Şehirleşmeye neden olan endüstrileşme öncesinde, küçük yerleşimler
Prior to industrialization that !ed to mass urbanization, sınaller
doğal peyzaj ı n kuralları içerisinde bulun uyord u . B u yerleşimler birbine
settlements were distributed in the overriding co ntext of nature. As
yaklaşıp şehirler halinde yoğunlaştıkca, aralarında sı kışan tabiat,
these settlements candensed and squeezed into the shape of cities, their
özelliklerini kaybetmeye başlad ı . Şehirlerde binalar aras ı nda kalan
cantext has lost coherence as natural landscape. In a city, the space
mekanlar yapay bir dokudur ve kullanımdan estetiğe bir çok katmanda
between the buildings is an artifact; it is 'urban landscape' that needs
işlevi gerçekleştirmek üzere tasarianınayı gerektirir.
to be designed to function at multiple levels from practical to social to esthetic.
Bu yazıda 'şehir peyzaj ından' bahsederken 'kamusal alan' terimini kullanmaktan kaçınacağız çünkü bu terim hem Türkçe'de hem I ngil izce'de
In the following text, we will refrain from using the term 'public space' in
teorik olarak çok yüklü. Onun yerine daha nesnel bir ifade ile 'açık alan'
reference to the urban landscape because this term is heavy with theory
tabirini kullanacağız. Amacı mız hem d ış, hem de herkes için erişilebilir
both in English and Turkish. Instead, we will take a more practical
mekanları kastetmek.
approach and use the term 'open space' both to mean outdoors and 1 or spaces accessible to all.
56 SUPERPOOL
Bugün istanbul'un açık alanları için bir hedefi yok. istanbul çoğunl ukla
Taday Istanbul, lacks a visian for i ts open spaces. The mental image
bir manzara olarak tasavvur ed ilir, o yaşan ılan bir şehir olarak değil de,
of istanbul is usually a view; Istanbul is idealized as a city to be looked
seyred ilen bir şehir olarak idealleşmiştir. 1 970'1er sonrası hızlı büyümesi
at, but not as a city to be i nhabited. Its rapid urbanization since 1 970's,
s ı rası nda da seyred ilecek şehir idealine örneğin Boğaziçi Görünüm
has held on to the ideal of a city beautiful to be looked at installing the
Kanunu'yla tutunabilmiştir. Ancak belki de yaşa n ı lası şehir imajı aynı
Bosphorus Visibility Regulations, however because it lacked a visian for
derecede güçlü olmad ığ ından, bugü n bazı yönlerden zor bir kenttir.
how to inhabit the city, Istanbul taday is not an easy city to live in.
Yine de, istanbul'u anlamak için, bol açık alanları ve rahatl ı kları ile
However, comparing Istanbul with its European contemporaries which
tan ı nan Avru pal ı akranları ile karşılaştırmak yan ı ltıcı olacaktır, çünkü
are renown as comfortable cities with much open space, would be
istanbul farklı bir şehir belleğine ve tarihine sahiptir. Bu farkl ı l ı karın
misleading in articulating its diffıculties because Istanbul has enjoyed
detaylı incelemesi, bu yaz ı n ı n amacı n ı n ve yeterl iliğinin ötesindedir.
a different urban history. Without going into lengthy analysis of the
Ancak bir tak ı m basit gözlemlerde bulunabil iriz. Öncelikle, istanbul'un
differences, which would be beyand the capacity of this article, we
bir h ü kümdarın veya devletin gücünü simgeleyen 'meydan' geleneğinin
can make same simple observations. First would be that Istanbul does
olmad ı ğ ı n ı söyleyebiliriz. Yöneticilerin bağ ışları çoğunl ukla cami,
not have a tradition of 'public squares' as representative spaces of the
medrese, hastane, hamam gibi işlevsel binaları içeren küll iyeler veya ticari
monarch's or the state's power. Endowments from the ruling class were
altyapıyı hazırlamak amaçlı han ve kervansaraylar olmuştur. Bununla
often functional establishments, Kulliye's which consisted of ınosques,
beraber, şehi rlerde küll iyelerin ve çarşıların etrafı nda dini, sosyal ve ticari
schools, hospitals, haınaıns ete. or comınercial infrastructures !ike hans
mekanlardan mahallelerin içlerine gird i kce özelleşen, bazen çı kmaz
and caravanserais. Furthermore, in the cities, there was a hierarachy of
sokaklarla son bulan, komşuluk hissinin yoğun olduğu sokaklara doğru
spaces ranging from religious to social to coınmercial spaces araund the
mekansal bir düzen oluşmuştu.
kulliyes and ınarkets leading to the private often dead-end streets that defıned coınınunities of neighborhoods.
Benzer şekilde, bahçe ve parkların da temsili görevleri azd ı . Köşklerin ve kasırların bahçeleri resmiyetten uzak, dinlenme ve sohbet mekanları ahşap kameriyelerle evlerin gölgel i , serin ve alçakgönüllü uzantıları d ı r. 1 Bahçeler, belki de bu alçakgönüllülü kleri ve resmiyetten uzaklıkları
Siınilarly gardens and parks have had less of a representational role. Gardens of ınansions were not formal spaces, they served as spaces for rest and conversation with wooden treilises that extended the cool,
yüzünden, aparlman binaları tarafı ndan sessizce ve fazla direniş
shaded and modest spaces of the house to the outside. 1 Maybe because
göstererneden ele geçirildiler. Şimdi hem bahçelerin huzurunun
of this modest and not forınal quality of the outdoors, they have been
kaybolma s ı , hem de mahalle yapıları n ı n zarar görmesi ile, istan bul'un
taken over by apartıneni blocks without much ciamor or resistance.
açık alanları rahatsız ve karmakarışı k.
Now, with the tranquility of private gardens lost and neighborhood structures at danger, we find the open spaces in Istanbul uncomfortable
Gene de Istanbul'da çok can l ı bir sokak hayatı var. Bu yüzden istanbul'un
and chaotic.
açık alanlarla ilgili problemi Avrupa şehirlerinin problemlerinden fark l ı d ı r. istanbul'daki sorun kamusal alanlara hareketlilik getirmek
Stili, Istanbul has a vibrant outdoor life staged on the streets. Therefore,
değil, daha ziyade hali hazirda olan hareketliliği şehri bölmelere
the problem facing Istanbul is different then the problem facing
ayırmadan mekansallaştırabil mektir. istanbul yaşama, çalışma ve
European cities. It is not how to generate public activity, but how to
din lence eylemleri nin birbirinden ayrı ayrı gerçekleştiği bir şehir değildir.
spatialize public activity that is happening without conıpartmentalizing
Bugünlerde kötü bir özell i k gibi algılanmasına rağ men, aslı nda bu içiçelik
the city. In Istanbul live, work and play activities and spaces are not
istanbul'un en iyi niteliğidir.
distinctly separated from each other. Though this tends to be perceived
1- Karaoglu, Zafer. "Bahçe Mimarisinin Tarihsel Gelişimi ve Türk Bahçesi, " www.homeofficeconcept. com
undesirable, it is one of Istanbul's best qualities.
57 SUPERPOOL
58 SUPERPOOL
59 SUPERPOOL
Küçük esnafın birlikte dükkaniarı n ı n önünde tavla oynamaları çalışma ve dinlence karışımına basit bir örnektir. Bir müşteri geldiğinde, oyuna ara verilir. Aynı şekilde, çoğu konut ağırl ı k l ı mahallede giriş katları sokağa uzanan ticari işlevlere ayrılmıştır. işlevierin yoğunluğu ve türleri mahallelerin sosyo-ekonomik düzeylerine göre değişse de, genelde Istanbul yaşama alanları n ı n çalışma alanlarından ayrışt ı r ı l d ı ğ ı , dinlence alanları n ı n ise tamamen farklı yerde olduğu bir şehir değildir. Tüm bu mekanlar ve işlevler akışkand ı r ve içiçe geçmiştir. Binaların içlerindeki hareketlilik doğallıkla sokağa da uza n ı r. Tasarımcılar olarak biz bu akışkan l ı ğ ı benimsemeli ve önündeki engelleri kald ı rma endişesi içinde olmalıyız.
Dolayı sıyla, mu hteşem bir "Kamusal Alan" oluşturmak çabası ile istanbul'a meydanlar veya tanımsız parklar önermek yerine, binaların arasında yaşa m ı n geçtiği açı k alanlara bakmayı tercih ediyoruz. Sonuç olarak, mahallelere göz atmayı ve inşa edilmemiş diğer yarılarını tasarlamayı önermekteyiz.
60 SUPERPOOL
Taksim
Haliç Kıyısı Along the Golden Horn
Sm all shop owners playing backgammon together in front of their shops is a simple example to the work and play mixture. When a customer comes, the game is paused. Also in most residential neighborhoods, ground floors are dedicated to small coınınercial activities, which then usually extend to the streets. Though the intensity and the type of activity differs as the socio-econoınic levels of the neighborhoods change, in general, Istanbul is not a city where living happens in its particular container, working in i ts own and play in another. Instead spaces and activities are fluid and ınixed. Indoor activities extend naturally to their im mediate outdoors. As designers we should look into ways to embrace this fluidity and remove the obstacles i n i ts way. Thus, instead of iınposing a grand concept of 'Public Space' oııto Istanbul with public squares and big green lawns, we propose to look at open spaces in between the structures people live in. Consequently we propose to look at neighborhoods and design their unbuilt half.
61 SUPERPOOL
Keçeci Karabaş Mahallesi
Keçeci Karabaş Neighborhood
Açık alanları n ı gözlemlemek üzere geçiş bölgelerinde bulunan iki mahalleyi, Fatih'te Keçeci Karabaş ve ümraniye'de lstiklal'i belirledik. Çok zengin ya da fakir olmayan bu mahalleler, sosyo-ekonomik seviyieri uçlarda bulunan mahallelere göre daha çok değişme basıncı altında. Fatih'teki Keçeci Karabaş Mahallesi tarihi yarımada içerisinde çeper bir konumdadır ve eski şehir dokusunun güncel kullanı mları için fikir verebilir. 1 . Şehir Surları 1 City Walls Şehir surları, Adnan Menderes Bulvarı (eski adıyla Vatan Caddesi) ve
2. Adnan Menderes Bulvarı 1 Adnan Menderes Boulevard
Fevzi Paşa Caddesi mahallenin s ı n ı rları n ı tan ı mlamaktad ı r. Yaklaşık 3
3. Fevzi Paşa Caddesi 1 Fevzi Paşa Avenue
km uzunluğunda olan Adnan Menderes Bulvarı 1 956-1957'de hizmete
4. Akşemsettin Caddesi 1 Aksemşettin Avenue
girmiştir. I çerierde küçük konutlardan oluşan mahalle yapısı bulvara
5. Hatice Sultan Mahallesi 1 Hatice Su ltan Neighborghood
yaklaştıkca değişmekte, prestij binaları na, belediye kültür veya alı şveriş
6. Istanbul Emniyet Müdürlüğü / Istanbul Police Headquarters
merkezlerine ve oteliere dönüşmektedir.
7. Istanbul Vergi Dairesi Başka n l ı ğ ı 1 Istanbul Tax Office Headquarters
62 SUPERPOOL
Binalar Buildings
As test cases we identified two residential areas of transition; Keçeci Karabaş in Fatih and İstiklal in Ümraniye. Not rich nor poor, transition neighborhoods are under ınore urban stress compared to the extreme en ds of the spectrum. Keçeci Karabaş Neighborhood in Fatih i s a peripheral condition within the old peninsula, thus can be instrumental in tracing older urban characteristics and contemporary user patterns. The city walls, Adnan Menderes Boulevard ( formerly Vatan) and Fevzi Paşa Avenue define the borders of the neighborhood. Adnan Menderes Boulevard has been laid out in 1 956- 1 957 period as a main artery cutting through the old peninsula and is close to 3 km. The built environment changes from smail residenhal buildings to prestige buildings, municipal cultural centers, malls hotels ete. closer to the Boulevard.
63 SUPERPOOL
0 Sokaklar 1 Street Layouts
Keçeci Karabaş ayn ı zamanda uzun zamand ı r Roman halkının yaşad ığı
Keçeci Karabaş mahallesinde inşa edilmiş alanlar, açık alanlara rakamsal
Hatice Sultan Mahallesi'ne (Sulu kule) komşudur. ilgi odağ ı m ızı açık
olarak kıyasland ı ğ ı nda, bina alanları n ı n 265,000 m2 ile mahallenin
alanlar üzerinde tutmak için Sulukule'de başlatı l m ı ş y ı k ı c ı değişim sürecini
%47'sini oluşturduğu ortaya çıkıyor. Bu durumda mahallenin %53'ü açık
değerlendirmeden, bugünkü halini veri olarak kabul ediyoruz.
kent alanıdır.
Fatih'deki değişi m , 1 8. yuzyılda başlad ı . Y ı l la r içerisinde maydana gelen
Trafik ise çoğunlukla az yoğunlukta ve yavaş, ara l ı klarla sokaktaki
ve bazı mahallelerin tamamen y ı k ı lmasına sebep olan yangınlarla ve
hareketlilikle çalışıyor. Ancak trafi kteki arabalar değil de park edilmiş
1 766'daki büyük depremle h ızland ı . 1 960'1ara kadar dar sokaklarda dizili
arabalar açık alanların çoğunu işgal etmiş durumda. Park edilmiş
ahşap evler varken, bugün Fatih'te ahşap çok az bina kal m ıştı r.2 Keçeci
arabaların yollardan ka l d ı rılması mahallenin ve sakinlerinin açık alanlarda
Karabaş Mahallesi'nde de Fatih'in geri kalan ı gibi oturum alanı küçük
ihtiyaç duyduğu ferahlığı sağlayabilir mi?
ortalama 4 katlı binalar bulun ur. Binaların tarihi veya mimari değerleri düşük olsa da ortak avluları ve mahrem sokakları ta n ı mlarlar. Sokaklar gen işçe yollardan dar çı kmazlara doğru s ı ralı bir düzen sergiler ve az veya orta gelirli mahalle sakinleri tarafından çekincesizce kullan ı l ı rlar. Böylel ikle, mahalle ca n l ı bir hayata sahiptir.
64 SUPERPOOL
2 - www.fatih. be/.tr
/ _,
';l-
\\. \ r
� /\ \
�
�
/
0 Avlular 1 Courtyards
Keçeci Karabaş, also borders Hatice Sultan Neighborhood (Sulukule)
and intimate streets. The streets have a hierarchy of bigger arteries to
which has historically been occupied by Romani communities. To
smail dead-ends and the neighborhood's lower middle class residents are
keep i ts focus on open spaces, this proposal does not comment on the
not shy of us ing them, thereby giving the area a vibrant life.
destructive gentrifıcation processes started in Sulukule and takes its current condition as a given.
A numeric analysis of Kececi Karahas to compare built space to open space shows that building mass is roughly 265,000 m2, which
The transformatian of Fatih began in the l 8th century. And has
corresponds to 47% of the site whereas 53% is open urban space.
been accelerated over the years by fires which destroyed whole neighbourhoods of wooden houses, and a major earthquake in 1 766.
The traffıc through this open space is slow and low volume and interferes
There are few wooden buildings left today, although right up until the
occasionally with the street activities. However parked cars take up most
l 960s the area was covered with narrow streets of wooden buildings.2
of the street surfaces. Could the removal of parked cars provide the relief
Similar to rest of Fatih, Keçeci Karabaş has buildings with smail
the neighborhood and its residents need?
footprints and of average 4 stories tali. Though the buildings are of low historic or architectural value, the building blocks define both courtyards 2 - www.fatih.be/.tr
65 SUPERPOOL
66 SUPERPOOL
67 SUPERPOOL
0 5 dakikalik yurume mesafesi 5 minute watking distance
68 SUPERPOOL
, , ,·"
-
/
,,''
/
1 1
/
, , , , , ı ı ı ı ı ' ' ' ' ' '
ı ı ı ı ' ' ' '
\
'
ı ı ı ı ı ı , , , , 1
0
1�
...
Otopark çekirdeklerinin dağılımı
... _ _ _ _ _ _ _ ...
...
-
--
,,
,"
' , , ' '
Distribution of parking cores
Keçeci Karabaş'ta araç trafiği gözlendiğinde Istanbul'un trafik probleminin
Observing the vehicular traffk in Keçeci Karabaş, we can confirm
sadece ana arterlerle k ı sıtlı olduğu görülür. Mahalle sokakları n ı n problemi
Istanbul's traffk problem to be limited to the main arteries.
ise park etmiş arabaların arasında, yetersiz kalmış kaldırımlardaki yaya
Neighborhood streets, on the other han d, have a pedestrian mobility and
akışı ve erişilebilirlik soru n udur.
accessibility problem due to parked vehicles and i nadequately designed
Hareketli arabalar değil duran arabalar
mahallede rahat yaşamı engel ler.
sidewalks. Parked cars, not moving ones, create the obstacle to the quality of neighborhood outdoors.
Araç trafiğine bir hiyerarşi getirilirse sokakların kulla n ı m ı , mahalle sakinleri, yayalar ve araçlar aras ında daha dengeli bir hale gelecektir.
O nce a hierarchy is introduced to the vehicular flows, the street uses can
Haritada kalın beyaz çizgilerle gösteri len iki halka halinde çift yönlü
be balanced between residents, pedestrians and vehicles. The streets
trafik yolu ve aralarında tek yönlü bağlantı sokakları mahalleden geçen
marked in white can become the main vehicle routes; two big rings of
trafiğin akışına yeterli olanak verecektir. Bu yollar üzerinde mahalledeki
two-way streets and one-way connections in between will allow through
her evden en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde 'Otopark Çekirdekleri'
traffk. Along these main routes we can imagine "Parking Cores" at
olduğunu hayal edelim.
maximum 2 minute walking distance from each house.
69 SUPERPOOL
Böylelikle geri kalan tüm dar sokaklar 'sadece arabadan inme ve bin me' amaçlı kullanılabil ir. Kı saca bu sokaklar yalnız sokak sakinlerinin ve misafirleri nin arabayla girebildiği ve kısa süreli park etme izni olan yollar olacaktır. Böyle bir sokakta oturan kimse, evinin önüne kadar arabasıyla gelebilir, yaşlı bir yolcuyu bırakıp, eşya taşımak için kısa süreli park edebilir. Sonras ında ise arabasını en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde olan kapalı otoparka b ı rakacaktır.
Açı k alanlar otopark olmaktan çıkarıldığında mahalle sakinlerinin kulla n ı m ı amaçlanarak tekrar programlanabilirler. Ansızın bu alanlar yeni bir sürü işlev kazanabilir: çocuklar için fevkalade oyun alanları, bisiklet ve koşu parkurlar ı , egzersiz alanları, piknik yerleri, şehir tarlaları, su parkları, açık s ı n ıflar, açık hava sinemaları, buzpateni ringleri, açık hava mutfakları gibi. . .
70 SUPERPOOL
0 Olusturulan yeni yesil alanlar icin bir olasilik Proposal for new green zones created
Then we can propose all the remaining s覺naller streets to be used as 'drop-off only' meaning limited temporary access for residen ts and the ir guests. I f one lives on a 'drop-off only' street, he can d rive to the do or of his house to drop-ofr an elderly passenger or park temporarily for deliveri es. Afterwards, he would leave his car at a parking core less then 2 minutes
away.
O nce freed from the task of providing parking space, the urban outdoors can be reprogra覺nmed based on public needs. Suddenly, there would be room for proper playgrounds for children, bike paths, running paths, exercise zones, picnic areas, urban farming zones, water parks, outdoor classrooms, open air cinemas, horse back riding trails, ice skate rings, outdoor kitchens...
71 SUPERPOOL
ll
/'
.
\
0 Yeşil alanlar için örülmüş avlular şeklinde bir diğer olasılık Alternative proposal with woven courtyards
72 SUPERPOOL
73 SUPERPOOL
74 SUPERPOOL
Bir yandan da yeni kazan ılan mekanlar için tasarımcı lar ve planlamacılar
At the same time designers and planners would not necessarily need
için yeni aktiviteler icad etme zorunluluğu da yoktur, çünkü mahalle
to invent programs or activities for the newly acclaimed open spaces
aralarında sokaklar zaten hareketli ve yaşam doludur. Yap ı lacak öneriler
because a multitude of street activities already exist. The proposals in
bu yaşamı daha güvenli hale getirmek, kolaylaştırmak ve çeşitlendirrnek
these pages aims to show ways of enhancing these activities, making
içindir.
them safer, more varied and comfortable.
75 SUPERPOOL
l stiklal Mahallesi aparlman blokları Apartment blocks in l stiklal Neighborhood
1 . Cengiz Topel Caddesi 1 Cengiz Topel Avenue 2 . Hat Boyu Caddesi 1 Hat Boyu Avenue 3 . Marmara Caddesi 1 Marmara Avenue 4. Kavakli dere Caddesi 1 Kavaklidere Avenue 5. Şehzade Caddesi 1 Şehzade Avenue
76 SUPERPOOL
Anadolu Yakas ı ' nda Ümraniye'ye bağlı istiklal Mahallesi, Keçeci
On the As ian s ide, İstiklal Neighborhood of Umraniye is selected to
Karabaş'a tamamlayıcı olarak seçilmiştir. Ümraniye Üsküdar' ı n sırtlarında
compliment Keçeci Karabaş. Ümraniye is located on high grounds
yer alır ve 1 960'1ara kadar 900 nüfuslu küçük bir köy olarak kalmıştır.
just iniand from Üsküdar and it remained a smail village of u nder 900
Şimdi büyüyen şehrin içerisine gömülmüş 650,000 kişiyi barı ndıran bir
people, the until 1 960s. Now it is embedded i n the growing city with a
3
Ümraniye'nin istiklal Mahallesi üzerinde çalışmak bize aparlman
population of 650.000.(3) Studying Ümraniye can be instrumental in
bloklarından oluşan şehir dokusunun oluşturduğu açık alanları anlamada
u nderstanding the open spaces generated by generic apartment black
yard ımcı olacaktır.
typology.
ilçedir.
1 980'1erden bu yana yatırımcıların ve muteahhitlerin verimlilik arzusu yapı
Since 1980's the desire for efficiency of developers and contractors have
stoğunu bir çekirdek etrafı nda 2 - 4 dairenin olduğu aparlman bloklarıyla
handcuffed the housing typology into aparment blocks with typically
kısıtlamıştır. imar planı nda her arazi için sadece %25 - 50 arasında taban
2 - 4 units araund a central core. And even though generaJly the zoning
oturumuna izin veriliyor olsa bile, bloklar tarafı ndan kayıtsızca yerleşilen
laws allow only 25-50% of a given site to be developed, punctured by
arazilerde arta kalan yeşil alanlar çoğunlukla kullanışs ızdır. Bu sorun
these indifferent towers, the left over green space is seldam identifıable.
istiklal Mahallesinin yukarıda binalar arasındaki açık alanları gösteren
This problem can be traced in the above nıap for lstiklal Neighborhood
haritas ında da görülebilir.
where open spaces between the buildings create fishbone-like zones.
3 - www. umraniye.be/.tr
77 SUPERPOOL
78 SUPERPOOL
Otopark çekirdekleri ve açık alanlar için yeni öneri Parking cores and a new proposal for open spaces
lstiklal Mahallesi Fatih'in insancıl ölçeğine sahip değildir; 4
-
6 katlı
geniş oturumlu apartmanlar aralarında birkaç metrelik boşluklarla genişce caddelere dizilmişlerdir. Trafiğin çok veya az olmasına d i kkat edilmeksizin, açık alanlar cömertçe, yer yer 4 şerill i yollar ve yanlarında otopark şeritleri ile araçlara ayrılmıştır.
Keçeci Karabaş Mahallesi'nde olduğu gibi burada da yukarıdaki haritada koyu gri çizgilerle gösterilen şekilde araç trafiğinin belirli ana hatlarda toplanması ve evierden en fazla 2 dakika yürüme mesafesinde 'otopark çekirdekleri'nin yerleştirilmesi ile açı k alanlar yeni kullan ı mlar için serbest kalacaktır.
Bu sayfalarda hazırlanan görseller, kesinleşmiş bir proje önerisinden ziyade, trafikte yapılacak basit düzenlemelerin, çok daha keyifli açık alanları hayatımıza kalabi leceğini göstermeyi amaçlamaktad ı r.
79 SUPERPOOL
İstiklal Neighborhood does not share Fatih's intimate scale; 4-6 storey buildings with large footprints are aJigned, with a couple meters' gap between them, along wide streets. Without discriminating between high or low volume traffıc, the open space is generously devoted to vehicles with up to four lanes with car parking on either side. Similar to Keçeci Karabaş, we propose that the through vehicular traffk can be consolidated to main arteries shown in the previous map with dark gray lines. Again the introduction of 'parking cores' at maximum 2-minute watking distance from each house can free up large open spaces for alternative uses. The images in these pages aim to visualize how much more quality of outdoors can be introduced to our lives, with simply restructuring the traffıc hierarchy on the streets.
80 SUPERPOOL
81 SUPERPOOL
82 SUPERPOOL
83 SUPERPOOL
1 . Anaokulu 1 Kindergarden
2. Havuz 1 Pool
3. Kütüphane 1 Library
4. Koşu Parkuru 1 Running Track
5 . Konser Salonu 1 Concert Hall
6. Teraslı Kafe 1 Terraced Cafe
7 . Kaykay Parkı/ S kate Park
Otopark çekirdekleri karma-kultanımlı binalar olarak düşünülerek
Parking Cores on the other hand can become mixed-use buildings to
yatırımcıları çekebitir ve mahalleterin sosyal ve ekonomik varl ı klarına
d ra w investors. They can be envisioned as valuable additions to social
önemli katkıda bulunabilirler.
and economic assets of neighborhoods.
istanbul otopark binala r ı na yapacağı yatırımla, şu anda araba yolu
With the investment of parking structures, Istanbul can reconceptualize
olmaktan öteye bir hayali barındı rmayan açık alanlarına yeni tan ı mlar
i ts open spaces that currently lack vision beyond being driving surfaces.
getirebilir. Tek tek mahattelere di kkatlice bak ı l d ı ğ ı nda istanbul'un trafik
A closer look at individual neighborhoods confirms that the traffic
probleminin genel-geçer olmad ı ğ ı n ı ve arka sokakların oldukça az
flow problems of Istanbul are not un i form, residential s ide streets have
yoğunlukta trafiğe sahip oldukları görülüyor. Gene de tüm kullanılabilir
surprisingly low traffic volumes. However, available open spaces are
açık alanlar park edilmiş arabalara ve gereğinden geniş yollara ayr ı l m ıştı r.
devoted to parked cars and unnecassarily wide roads. Despite this,
Tüm bunlara rağ men, sokaklar ca n l ı bir hayata sahnedir; istanbul'un açık
streets are the backdrop of an active public l ife; Istanbul's outdoors can
alanları trafi k ve otopark çözümleri ile ancak daha da güzelleşecek, eksik
only get better with tailored traffic and parking solutions. And once
kalm ı ş ya r ı s ı tamamlanacaktır.
that's started, Istanbul can have a better half!
84 SUPERPOOL
85 SUPERPOOL
86
B LACK S EA
MARMARA SEA
Boğaziçi' ne bakarken Hal iç' i ihmal mi ediyoruz? Do we neglect the Golden Horn while we keep an eye on Bosphorus ?
PAB MiMARİ TASARIM PAB ARCHITECTS Pınar Gökbayrak Ali Eray Surçin Yıldırım Ceren Kılıç Yardımcı Assistant Deniz Erdem
Haliç; Mahallenin Arka Bahçesi ya da Bir Kent Parkı Haliç; A Neighborhood Garden or A City Park 87 PAB
Giriş
Introduction
Haliç, Istanbul için yüzyı llard ı r özgün bir yer olagelmiştir. Osmanlı
Haliç (Golden Horn) has been a unique place for İstanbul throughout
döneminde, eski kent merkezini barı ndıran tarihi yarımada ve Pera
the centuries. Once being a natural canal between the then city center
bölgesi arasında doğal bir kanal olarak uzanan Haliç, halen kent
(currently referred as the histarical peninsula) and Pera district in the
merkezine yak ı n l ığıyla önemini korumaktad ı r.
Ottoman times, Haliç currently li es in the middle of the central city.
Bölge günümüzde farklı karakteriere sahip çeşitli yerleşimierin arasında
The region currently lies in between different neighborhoods with plural
uza n ı r. Kentin en eski ticari merkezleri Eminönü ve Karaköy Haliç'in
characters. It's surrounded with the oldest commercial centers of the old
Boğaz'a karıştığı noktada bulunurken, tarihi yarımada n ı n merkezindeki
city, Eminönü and Karaköy. The touristic attraction spots -Sultanahmet
turistik çekim noktaları olarak Sultanahmet ve Süleymaniye Haliç'in güney
and Süleymaniye- lie just behind the slopes of one side, while the
yamacın ı n hemen arkas ı nda, kentin can l ı k ültürel odaklarından Beyoğlu,
buzzing cultural focus of the city vibrates - Beyoğlu, İstikial Street,
istiklal Caddesi ve Galata ise kuzey yamaçları n ı n hemen gerisinde yer
Galata- behind the opposite. One of the oldest Ottoman neighborhoods,
a l ı r.
Eyüp, which has turned into a crowded community in years, overlooks the waters of Golden Horn s ide by si de with Zeyrek, a listed World
En eski Osmanlı mahallelerinden olan ve halen kalaba l ı k bir nüfusa
Heritage representing a typical Ottoman urban pattern, with Balat and
ev sahipliği yapan Eyüp, yan ı başında Osmanl ı mahalle dokusunun
Fener, traditional neighborhoods which were once occupied mostly
tipik örneklerinden Dünya Kültür Mirası Zeyrek'le, yak ı n döneme kadar
by minorities, and with Kağıthane which was once a squatter town
azınl ı kların yoğun olarak yaşadığı Balat ve Fener'le, sanayi alanları n ı n
on the h ilis of industrial sites but now becoming a newly developing
88 PAB
Haliç kıyısındaki I stanbul Hali, 50'1er Wholesale market hall, 50's
Thomas Allarn'un gravürü, Lale Devri'ndeki Kağıthane eğlenceleri Engraving by Thomas Allom, Entertainment in Kağıthane duringTulip Era ( 1 7 1 8-1 730)
89 PAB
Fotoğraf Photograph Murat Orhan
hemen ard ı nda bir gecekondu bölgesi olarak gelişen ama günümüzde
commercial district. Hal iç also hosts three university campuses, three large
ticari bir bölge olarak önemi artan Kağıthane'yle karşı karşıya Haliç'in
shipyards in service for military and cityline ferries. In the urban history,
sularına doğru uza n ı r. Haliç ayrıca üç farklı üniversite kampüsüne,
Hal iç has been the peaceful and picturesque countryside of old İstanbul
askeriye ile şehir hatları vapurları tarafı ndan kullan ılan üç tersaneye de
where the inhabitants used to go out for romantic strolls and boat trips as
evsahipliği yapar.
well as joyful picnics. As one of the most colorful places in İstanbul, the
Geçmişte, kentin uzun y ı llar mesire yeri olan Haliç özgün coğrafyası ve
visitors with i ts beautiful Jandscape in the Ottoman times. The region was
dingin atmosferiyle pek çok sanatçtya yaz ı l ı ya da görsel eserlerinde
picturized by many artists i n plentiful artworks, written or visual.
district had created i ts own social medium and inspired many artists and
ilham vermiş; kentiilere k ı r gezintileri yapabilecekleri doğaya dönük, huzurlu bir alan sağlamıştır. Ancak bu pasıoral görüntü yerini 1 9. yüzyılla
However, with 1 9th century Haliç has transformed into an industrial zone
birlikte, suyun kirlenmesine ve doğal çevrenin tahribatı na yol açacak bir
that caused the pollution of the river and destruction of the environment.
sanayi bölgesine b ı raktı. Sosyal ve çevresel kayg ı lar göz ardı edilerek
The artists and jlaneurs had left the area to workers in the factories.
uygulanan birtakım politikalar sonucu 1 980'1erde bölge kentin çevre
Followed by the wrong policies that ignored the social and environmental
kirliliğinden en muzdarip noktalarından biri oldu.
concerns, in the 1 980s the area became one of the most polluted districts of istanbul. After the 80s, the local governments tried to reverse this
80'1erin ardından belediyelerin b u süreci tersine çevirmek için sanayi
process by deindustrialization of the area and decentralizing the industrial
tesislerini desantralize etme ve bölgeyi sanayisizleştirme çabaları ne
facilities, but could not help to cause Haliç to become an empty urban
yazık ki, temel bir master plan eksikliğinden ötürü Haliç'i kent merkezinde
corridor in the very heart of the city due to lack of a master plan.
boş bir kent koridoru haline getirmekten öteye gidemedi.
ParaUel to the deindustrialization process, the coastline of Haliç was Sanayisizleştirme sürecine paralel olarak dolgu alanlarla yeniden çizilen
redrawn by large land-fill areas i n the 1 980s which are currently used as
Haliç kıyı ları, yeterli altya p ı , bütüncül bir peyzaj tasarımı ya da fonksiyonel
vast green spaces without adequate infrastructural facilities, a holistic
bir projeksiyon olmaks ızın geniş yeşil alanlar olarak kullan ışsız b ı rakıldı.
landscape design or a programmatic planning.
90 PAB
1 900
1 982
-
konut (residential)
-
end端stri (industrial)
-
2009 ticari (commercial)
91 PAB
Özgün fotoğraf Original pholograph
Murat Orhan
Mevcut Durum ve Sorunlar 1. Kontrolsüz ve plansız gelişen yatırımlar Son yıllarda istanbul Büyükşehir Belediyesi'nin uzun vadeli programlarından biri Haliç'i canlandırmak üzere "Kültür ve Sanat Vadisi" vizyonuyla önerilen yeni proje ve yat ı r ı m lardan oluşuyor. Ancak, devam eden projeler planlama süreci nin daha önünde ileriediği içi n , özgün doğal karakteriyle kent merkezindeki bu değerli alan tekil, birbirinden kopuk, tek tip fonksiyon lu kütlelerle düzensiz ve bütüncüllükten uzak bir çevre doğuruyor.
Haliç'in güney kıyısındaki kültürel fonksiyonlar aras ında, istanbul Ticaret Ü niversitesi, Kadir Has Üniversitesi, artık uluslararası bir kültür ve kongre merkezi olarak kullanılan eski üretim binası içinde Feshane, Piyer Loti Tepesi ve tesisi, yunus gösterileri izlenen dolfınarium, orijinal yerinde Görsel lllustration Selin Uçman
yeniden inşa edilen Mevlevihane, istanbul Bilgi Üniversitesi ile festival
Haliç'in geleceği için sunulan vizyon bu mudur? ls lhis lhe projectian for Haliç in the future?
alanı ve modern sanat müzesiyle santralistanbul kampüsü yer alıyor.
92 PAB
Current Situation and Problems ı . Uncontrolled and unplanned investments
On the other side of Haliç lie first the three shipyards; on which there
Today, İstanbul Metropolitan Municipality is working on new projects and
is a hot debate on how to revitalize these facilities with or without
investments for Haliç and defin es the area as the "Valiey of Culture and
keeping i ts original purpose of production. Then come Rahmi
Arts': However, since the ongoing projects are far beyond the planning
Koç Industrial Museum, Süt! üce International Congress Center,
process, the vaJuable urban !and in the city center with a distinguished
construction of which lasted more than a decade as one of the so-ca!Jed
natural characteristic is becoming a "rag bag" with singular, detached
main cultural investınents, Miniatürk which is a miniature park as a
volumes with monotype functions.
touristic attraction, Kağıthane Archeology Park - in project phase-, and Kağıthane Culture Center, which are both a bit further in.
With a brief look at the cultural facilities lying s ide by si de along the South coast of Haliç, one sees İstanbul Commerce University, Kadir
The facilities which are listed above are mo re than enough to show that
Has University, Feshane (an old factory building which is used as an
the region is fi!Jed with cultural facilities, lacking any connection or
international fair and congress center, Pierre Loti (a famous observatory
relevance/coherence with each other.
platform), a dolphinarium, a dervish lodge (mevlevihane) rebuilt functioning as a cu!tura! center, İstanbul Bilgi University and santralistanbul
Simultaneously with the new cultural investments catalyzed by the
campus consisting of festival areas and a modern arts museuın.
Metropolitan Municipality, the main business district at Levent-Maslak
93 PAB
Diğer yakada ise, ilk sı rada son günlerde ü retiminin devam edip etmemesi ve olası dönüşüm alternatifleri üzerine yoğun tartışmalar yaşanan tersaneler bölgesi, Rahmi Koç Sanayi Müzesi, yap ı m ı yı lları alan ve kentin en büyük kültürel yat ı r ı mlarından sayılan Sütlüce Uluslararası Kongre Merkezi, turistik bir minyatür park olarak Miniatürk, Haliç'in sonlandığı noktadan daha içeriye doğru ise proje aşamasındaki Kağıthane Arkeoloji Parkı ve Kağıthane Kültür Merkezi bulunuyor.
Ancak, birbirinden farkl ı pek çok kültürel fonksiyon bölgede kümelenirken, aralarında herhangi bir bağlantı, referans veya tutarl ı l ı ktan ne yazık ki çok kolay söz edilememektedir.
Bununla birlikte, Büyükşehir Belediyesi'nin öngördüğü kültürel yatırımlarla eşzaman l ı olarak Levent-Maslak iş merkezi bölgesi nin telikiediği gel işim, ikinci s ı n ı f ofis alanı ihtiyacı için Kağıthane'ye doğru uzanmaktadır. Söz konusu bask ı n ı n Haliç kıyısı ndaki i l k işaretleri Sütlüce bölgesinde görül meye başland ı . AG Plaza, Müsiad Genel Merkezi ve uluslararası bir zincir olarak Hilton'un inşaat ı n ı başlattığı 4 y ı ld ızlı kent oteli projesi birbirlerinden sadece birkaç metre uzakl ı kta yer alıyorlar. Arçelik Genel Merkezi ve güçlü bir reklam kampanyasıyla gayrimenkul sektörüne giren Fiatofis gibi diğer yapılar da yine bölge n i n , söz konusu talepten etkilendiğini gösteriyor.
94 PAB
Haliç'in iki ucundan ilerleyen bu iki fark l ı bask ı , vadinin kuzey ucunda
axis has started expanding towards Kağıthane on the Northern side
adeta çarpışmaktad ı r. Tespit edilen ilk sorun, herhangi bir master
of Haliç, in need of second rate office spaces. This pressure cl early
plan olmad ığı için bölgenin gelişiminde nasıl bir yön çizileceğinin net
shows its first residues on the waterfront araund Süt]üce region. AG
olmay ı ş ı d ı r. Bir diğer sorunsa bölgeye yapılan pek çok yatırı m ı n bölge
Business Center, Müsiad Independent Industrialists and Businessmen's
hal k ı n ı ve ihtiyaçlarını göz ardı ederek kent ölçeğinde etkin olmas ı ;
Association Building, and Hilton City Hotel are just a few meters away
bunun d a hem yerel dokuyla ilişkisizliğe hem d e bölgeye trafi k, günlük
from each other. There are alsa other offices in the vicinity !ike Arçelik
nüfus, sosyal doku ve gayrimenkul talebi anlamında yeni yükler getirecek
Headquarters, or Fiatofis -office space rentals, a new investment entering
olmas ı d ı r.
the market with strong publicity.
2. Geniş ve pasif açık alan lar
These two different forces from two ends of Haliç are colliding into
Sanayisizleştirme hareketinin ve dolgu alan operasyonları n ı n ardından
each other at the northern en d of the valiey. The first problem is that
kıyı şeridinde oluşan geniş ve açık yeşil alanlar, planlama eksikliğinden,
due to the lack of a master plan, there is not a clear path see n for the
doğru bir fonksiyonla tan ı mlanmamasından ve temel altyapı eksiklerinden
development of the region in terrus of new investments. Moreover, many
ötürü kullanışsız kalmaktad ı r. Tekil kültür yapıları ve kısıtlı etki alanları da,
of the new investments are targeting to the entire city pointing out that
kıyı band ı n ı , yap ı lar arasındaki tan ı msız geniş boşluklar ve fonksiyonel
first, local neighborhoods are clearly ignored in the planning phase and
tekd üzelik nedeniyle yeterince canlan d ı ramamaktadır.
second, the infrastructure has to be well-planned to cover the load of a greater region in te rms of traffic, real estate, and social life.
Çevre halkı n ı n boş zamanları n ı geçirmek için kıyı şeridini fazla tercih etmemesinin temel sebebi de tam da bu sorunlard ır; fonksiyonel bir
2. Vast inactive open spaces
alternatif sunul maması ve altyap ı n ı n yetersizl iği. Ancak bu yeşil alanları n
It's cl early visible that after the deindustrialization process and the !and
sadece pazar günlerine özel olarak tüm çevre halkı tarafı ndan piknik
filling operations, the vast open green spaces left inactive since they were
yapmak için yoğ u n bir kulla n ı ma maruz kalması da aslı nda bu tespiti
unplanned, functionless and lacked basic infrastructural needs.
95 PAB
doğrulamakta d ı r; çünkü bu istisna dahi bölge sakinlerinin tatil günlerini geçirmek için kent merkezinde bir açık alan ihtiyacıyla temel birtakım ihtiyaçlarını yok varsayarak alanı kulland ı kları n ı göstermektedir.
Mevcut yatırımların kamusal alan üzerindeki etkisi ve yeterince kullanı lamayan yeşil sahil şeridi göz önünde tutularak temel birta kım sorular sormak gerekir:
Yeşil alanlar bu şekilde mi üreti lir? Bu şekilde üretilen yeşil alanlar kamusal bir alan tan ı m iayabiiir mi?
Potansiyeller H a l iç s a h i l i ca n l ı bir kamusal a l a n yaratabilecek potansiyelini ne yazık ki kullanamamaktad ı r. Bölge potansiyele çevirebileceği pek çok avantaja sahiptir: kent merkezine ve ana ulaşım ağiarına yakı n l ı ğ ı , bu yak ı n l ığa rağmen dingin ve kendine has atmosferi, her biri farklı karakteriyle yamaçlarında yer alan mahalle ve semtleri, durgun su ve potansiyeli, umumi tuvaleller (public toilets)
farklı bakış açı larına olanak tanıyan topografyası, yap ı l ı ve doğal çevre arasındaki denge, zengin geçmişi ve vaatkar geleceği . .
otoparklar (car parks)
istanbul'un kent merkezinde s u erişimi ancak %35 ve sahil ban d ı n ı n özel kafe ve büfeler (public cafes and kiosks)
spor tesisleri (sports facilities)
kişi ve kurumların kullan ı m ı n a ait o ranı %40 iken, Haliç sahil şeridinde suya erişilebilir alanlar %53 ile kentli için ciddi bir potansiyel teşkil eder. Hal iç'te özel kıyı şeridi kullan ı m ı ise sadece %28'dir. Haliç istanbul kent merkezi ndeki sahil şeridinin %34'üne sahip olmasına rağmen, tüm erişilebilir kent sahilinin yarısı Haliç kıyıları ndan oluşmaktadır.
Kamusal sahil şeritlerindeki kamuya açık servis alanları Public facilities at public coastal areas
96 PAB
Singular, detached cultural buildings with limited influence areas are also incapable of activating the coastline due to these large undefined open spaces in between and lack of diversity in functional scheme. It's clear that the coastline is not a preferable spot for the leisure activities of local residents s ince the region lacks any kin d of daily leisure activity and its infrastructures. It should be noted that there is an exception on Sundays where all residents dose-by come to picnic in the green lands despite the fact that the infrastructure is lacking to meet their daily needs. However, this is relevant with the fact that the locals are in need of and in demand of an outdoor facility in the city center - currently no matter whether it's plan n ed or not. Keeping in min d the aft'ect of the current investments to public space and the underutilized green waterfront, one should ask: o Is this the way to generate green spaces?
=
1 km
And can these green spaces attract public?
-ulaşılabilir {accessible) -yarı ulaşılabilir {semi-accessible) - özel (private)
Potenlials Haliç coastline can be seen as an unfulfiUed potential to generate a lively public space. The region is advantageous in terms of var i ous
Haliç'te kıyı alanı kullanımı Coastline usage in Haliç
reasons: its proximity to city center and main transportation routes, i ts serenity despite of this proximity, its surraunding neighborhoods each with their distinctive characteristics, the stili water and i ts potentials, the topography bearing different vis tas, the balance between built and natural environınent, its rich urban history and i ts promising future . . . Coınpared to the waterfront use i n the city center -where the accessibility is 35% and private waterfront use is ınore than 40%-, Haliç waterfront bears a great potential for city inhabitants to reach water with its 53% accessible coastline. The private !and use along the sea is just 28% in Haliç. Although Haliç comprises 34% of coastline of istanbul city center, it covers 52% of the en tire access i ble waterfront
97 PAB
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
o 0.5 ı 1 . taksim gezi park ı , ista n b u l
0,01 9km2
1 . taksim gezi park, istanbul
0 , 0 1 9km2
2. g ü l ha n e park ı , ista n b u l
0,046km2
2. gülhane park, istanbul
0,046km2
3. m i l l e n i u m park, ch icago
0,093km2
3 . m i llenium park, chicago
0,093km2
4. park g ü e l l , barselona
0,21 km2
4. park güell, bareelona
0,21 km2
5. maçka parkı, ista n b u l
0,228km2
5. maçka park, istanbul
0,228km2
6. y ı l d ız park ı , ista n b u l
0,244km2
6 . yıldız park, istanbul
0,244km2
7 . bota n i k bahçes i , berl i n
0,672km2
7. batanical garden , berlin
0,672km2
8. parc de l a vil lette, paris
0,687km2
8 . parc de la villette, paris
0,687km2
9 . hyde park, londra
2,95km2
9 . hyde park, london
2 ,95km2
1 0. central park, new york
3,4km2
1 O.
1 1 . haliç , ista n b u l
4, 3km2
1 1 . haliç, istanbul
central park, new york
2km
3,4km2 4, 3km2
Bu nedenlerle, Hal iç sahil i tutarlı ve öngörülü bir planlama ile hem çevre
Haliç can be formulated as a coherently planned and managed
sakinlerinin hem de tüm kentiiierin kulla n ı m ı n a yönelik bir kamusal alan
waterfront that will both serve locals as well as general public of the city
olarak kurgulanabilir. Haliç, lokasyonu , su kullan ım potansiyeli ve geniş
center. Haliç can be perceived and regulated as a central city park, due to
yeşil alanlarıyla bir kent parkı na dönüşebilecek enerjiye sahiptir.
i ts location, potential of water use, and large green areas.
Haliç, istanbul'daki ve dünyadaki diğer kent parklarıyla karşılaştı rıldığı nda
While comparing Haliç with other parks from İstanbul and around the
göz ardı edilen yeşil alanları n ı n inanı lmaz bir değer taş ı d ı ğ ı görülmektedir.
world, one realizes that the abandoned/unplanned green areas bear a
Üstel i k su yüzeyi de pek çok aktivite için kullanı labilecek bir alan olarak
great potential. Moreover, the water surface should also be counted i n
hesaba katıldığında Haliç kıyı şerid inin alanı New York'taki Central Park'tan
as a potential to be used for various purposes. When the water surface is
bile daha geniş bir alan tan ı m lamaktadır.
also included, the area exceeds Central Park of New York.
Bu noktada i kinci soru kümesi gündeme gelir:
Now, the second set of questions arises:
Sözü edilen nasıl bir kent parkıdır? i stanbul'un kentsel senaryosu
What kind of a city park are we tatking about? How can a city park be
içinde bir kent parkı nasıl kurgulanabil ir?
formulated in the urban scenario of İstanbul?
99 PAB
1 00 PAB
tes pit i sta n b u l 'd a , ka m u sa l a l a n l a r g e n e l l i kle g e n i ş boş l u kl a r yeri n e , tan ı m l ı b i r ya p ı l ı çevre i çi n d e g e l i şm e kted i r. B u n ede n l e , yeş i l sa h i l b a n d ı n ı ca n l a n d ı rm a k ve çevre m a h a l l e l e ri n s uya erişi m i n i sağ l a m a k i çi n , b u a l a n a ye rl eş i m dokusu n u k ı s m e n a kta ra ra k ye n i fon ks iyo n l a r ta n ı m l a n m a l ı d ı r.
i n p ut I n I sta n b u l, pu bl ic space i s m ostly g e n erated i n b u i lt env i ro n m ents, rath e r t h a n i n vast open l a n d . The refo re, t o activate the g reen coast l i n e a n d l i berate t h e nei g h borhood, new fu n ctions s h o u l d be i ntrod u ced i n the fo rm of a n ew d eve l o p m e nt.
101 PAB
Yapılı çevre ve park dokusunun yer değiştirmesi (Replacing urban tissue and park with each other)
Parkın yapılı çevrenin içine uzanması (Penetration of park towards built environment)
Fiziksel bağlantı için tanımlı bir güzergah belirlenmesi (Providing a defined path for connection) • • • • • • • • • •
���;���;;�
, , , , , , , , , , • • • • • • • • • •
Kentsel dokunun parka nüfuz etmesi (Penetration of urban tissue towards park)
Yaklaşım Modeli önerilen kent parkı -pek ç o k öncülünden farklı olarak- h e m çevre sakinlerine hem tüm kentiilere hitap etmelidir. Dolayısıyla, öneri
yerleşim alanı ve park arasında çift yönlü bir yaya sirkülasyonu yaratacak
hem mahallenin adeta bir arka bahçesi hem de bir kent parkı gibi
parkı canland ı racak ve çevre sakinlerinin kulla n ı m ı n ı artıracak
çalışabilmelid ir.
çevre mahalleler için açık alan ihtiyac ı n ı karşı layacak sahil şeridinde fonksiyonel dağ ı l ı m ı çeşitlendirecek ve tüm kentiilere
Yap ı l ı çevre ve yeşil sahil şeridi arasında fiziksel erişim, fonksiyonel
yönelik, kendi içinde bütüncül ve tutarlı bir kent parkı olarak işieyecek
dağ ı l ı m ve tercih edilirlik anlamında güçlü bir bağlantı olmadığı için
bir etkileşim alanı tan ı mlanmıştır.
1 02 PAB
Tarihi kent merkeziyle daha güçlüidaha doğrusal bağlantı (A stronger/more direct connection with histarical city center)
Sahile doğru fonksiyonel süreklilik
(A functional continuity towards water)
Sahile doğru nüfuz eden mahalle dokusu (Penetration of neighborhood center towards water)
Tersanelerin mevcut üretimlerinin korun up, sosyal içerikli veya araştırma temelli fonksiyonlar eklenerek kamuya açılması (Opening shipyards to public by bringing social/research based functions while preserving current production)
Eyüp merkezinin sahille bağlantısı (Connection of Eyüp neighborhood center with water)
Bölgedeki yeni yatırımların düzenlenmesi (Regulating new investments in the area)
Bir engele dönüşen otoyolların aşılması (Overcoming transportation routes)
Haliç boyunca sürekliliği sağlamak üzere, bu etkileşim alanlarının sayısı lokal kentsel dokuya göre farklılaşacak müdahale biçimleriyle farklı noktalarda uygulanabilir.
Number of these interaction zones, which differentiate in relation to local urban fabric, can be increased lo enable a slronger continuity along Haliç.
Approach Model The proposed city park -different from its many predecessors
an interaction zone should be established to
should be both directed to local residents around the surroundiııg neighborhoods as well as the city residents in general. Therefore, the proposal should act both as a neighborhood garden as well as a city park.
create a pedestrian flow from the neighborhood to the park and visa versa revitalize the park and enhance park use for local people provide open space to local neighborhood
Si nce there is not a strong connection between bui lt environment and the green coastline in te rms of preferability, physical access and
diversify functional layout in the waterfront which will attract ınore people and serve as a more coherent city park.
functional schemes:
1 03 PAB
1 04 PAB
---�--
·�:-.. .. . · � ., .
•
Arazi Analizi
Site Analysis
Kent parkı önerisini daha ta n ı m l ı bir alanda ve küçük ölçekte
To study the city park proposal on a specific scale, a distinctive
çalışabiirnek için, birtakım kı staslar belirlenmiştir:
project site is selected which would fulfill requirements such as
•
gerek "kültür ve sanat vadisi" projeksiyonundan gerek yeni
ofis yatırımlarından doğan çift yönlü baskı n ı n hissedildiği bir alan olmal ı d ı r. •
hinteriandı ve çevre sakinleriyle yeterli fiziksel bağlantı
kurulamamış olma l ı d ı r. etkin olarak kullanılabilecek geniş yeşil alanlar bulunma l ı d ı r. •
bearing the pressure of the new developments du e to "culture and arts valley project" and the simultaneous office investments, lacl<ing the connection with i ts hinteriand and local residents having the potential of large green spaces that can be utilized etfıciently i ts
proximity to main transportation routes.
ana ulaşım ağiarına yak ı n olmal ı d ı r.
After an analysis, Sütliice is selected to study the proposed idea. Yapılan analizin ard ı ndan, önerilen konsepti çalışmak üzere Sütlüce seçilmiştir.
lOS PAB
PAB
Ulaşım: inşaatı yeni tamamlanan Daimabahçe-Kağıthane tüneliyle bölge doğrudan Taksim'e bağlanmaktad ı r. 1 . çevre yolu çıkışına yak ı n olması sebebiyle rahat ulaşılabilir. Sahil yolu Sütlüce'yi, Karaköy ve Beyoğ lu gibi ticari ve kültürel olarak en yoğun iki bölgeye bağlarken, diğer yönde ise yeni gelişim alanlarından Kağıthane'ye oldu kça yak ı n d ı r.
Yerel kimlik: Yeşil dolgu alanlardan oluşan kıyı şeridi Miniatürk d ışı nda boştur. Yamaca yerleşmiş mahalle ise zamanında kente iş imkanı için göç eden düşük gelirli nüfusa sahip, eski bir gecekondu bölgesinin yetersiz altyapıya rağmen apartınanlaşarak dönüşmüş bir biçimidir.
Transportation:
One end of a newly built highway-tunnel directly
connects Sütlüce area to Taksim. It's also close to an exit leading to the highway which circulates as the first ring araund the central city. The coastal road connects Karaköy and Beyoğlu, one of the busiest commercial and cultural districts respectively and the road continues iniand towards Kağıthane, a developing business district. Local character:
The coastline of green land-fill area is mostly vacant
except for Miniaturk, the miniature park. The neighborhood located on the slope is inhabited by lawer-ineome groups, mostly domestic migrants, having an inadequate infrastructure and poorly built apartment blocks which had been transformed from a shanty town.
1 07 PAB
Bu dönüşümün fiziksel yansımaları kesitte net olarak görülebilir.
1 08 PAB
This transformatian may cause a disruption that can be clearly seen in section.
Yatırım lar: Proje arazisi şimdiden yeni ticari yatı rımların gölgesinde dönüşmeye başlamı ştır. Halen inşaat halinde olan iki büyük proje üst gelirli s ı n ıfa yönelik ofisler ve mağazalardan oluşan ticaret merkezleridir. Hilton'un inşaatı henüz başlayan otel projesi ise yine proje arazisi içindedir. Bu üç proje bile yak ı n gelecekte bölgenin başka yatı rım ve yatırımcılarla hareketleneceğ inin göstergeleridir. Bu hareketlenme de, gerek arazi kulla n ı m ı (konuttan ticariye), gerekse sosyo-ekonomik (düşük gelirden üst gelir grubuna) açıdan bölgenin dönüşümünü h ızlan d ı racakt ı r.
Büyük parsellerde hacimli kütlelerden oluşan bu tip projeler çevre sakinlerinin k ı y ı şeridi ne ulaşması n ı n önünde fiziksel bir engel teşkil etmektedir. Üst gelir grubu sahil band ı na yerleşirken, gerilerde kalan düşük gelirli s ı n ıfı n ise sahil şeridi ne ulaşım ı her zamankinden daha zorlaşacaktır.
Investments:
The project site has already been transforming under
the pressure of new commercial investments. 1l1ere are two different projects currently u nder construction which include A+ offices and shops. Besides, as an international brand Hilton will be launching a new 4-star city hotel in the project site. just these three projects are adequate enough to show that other projects will be on the agenda in the near future - which wiJI clearly force the site to change both in terms of land use (housing to commercial use) and socio-economical level (lower class to upper class). Such investments with their large sites and massive volumes wiiJ act as a physical barrier for the local residents to reach seaside. While upper class accommodates the waterfront, lower class will be swept to the rear which means reaching coastline will get more difficult than ever.
1 09 PAB
Öneri
Proposal
1. adım:
Step 1 :
Bir kent parkı kurgulamak için , belli bir oranda yapılı çevre ile yeşil doku
To generate a city park, a seetion of built environment i s replaced
yer değiştirir.
with a seetion of green !and.
2. a d ı m :
Step 2:
S a h i l şeridinde bir bariyere dönüşen yeni ofis yapıları planla n ı rken, park
The tendeney of new office blocks, which would act as a barrier on
alanı nda kamu yararı gözetilecek, yamaçtaki yerleşkenin suya erişimini
the coastline, should be regulated and re-formed for public good in
mümkün kılacak ve kıyı şeridini caniand ı racak bir fiziksel düzenlemeye
the park area to liberate the access of neighborhood to water and
gidilir. Dolayısıyla, yeni projeler için geçerli olan yapılaşma hakları
activate the coastline. Therefore, the permitted construction ratio for
dili miere ayrı l ı r, belli bir oranda yapılaşma hakkı sahil şeridine transfer
the new investments is partitioned and a certain ratio is transferred
edilirken yerine yeşil alan uygulanması zorunluluğu getirilir. Temel bir
to the green !and requiring to keep a controlled plot area. A basic
kentsel gri d , yeni yerleşirnde altl ı k olarak öngörülür.
urban grid is laid out as the baseline for the new development.
3. adım:
Step 3:
Kentsel grid ;
The urban grid is deformed through same basic principles such as:
ana ulaşım güzergahları
main access directions
yeni yerleşimi yamaçtaki mevcut yerleşimle bağlayacak ana yaya
pedestrian paths connecting the new development with its
aksları M iniatürk gibi çevredeki mevcut fonksiyonların olası etkileri yeşil alan ı n yamacın içlerine ilerieyebilmesi için sürekli ve tan ı m l ı bir güzergah •
suya yönelim aksı
gibi birta k ı m temel verilere göre deforme edilir.
ı ıo PAB
hinteriand the impact of existing functions surraunding the site !ike Mini aturk a clear and continuous path for the green zone to penetrate iniand the directian to reach sea
-
-
yeşil bağlantı (penetration of green) yaya akışı (pedestrian flow) mevcut fonksiyon (existing function)
-
ticari mekanlar (commercial spaces) kültür mekanları (cultural spaces) konut alanları (residential spaces) ofis alanları (office spaces)
lll PAB
1 12 PAB
önerilen yerleşirnde genç girişimciler için ofis alanları ; farklı ölçek ve hedeflere yönelik kültürel tesisler (bölge halkına yönelik meslek kursları, zanaatkarlara veya ev kad ı niarına yönelik atölyeler, öğrenciler için okuma salonları , vb. - daha geniş bir kentli kitlesine yönelik küçük bir konser salonu, sergi mekanları, vb.) bulunacaktır. Anaokulu, müzik ya da tiyatro okulu gibi eğitime dönük çeşitli mekanlar ve çevre halkı n ı n ihtiyacına yönelik bir sağ l ı k ocağı gibi kullan ımlarla, bölgenin çok fonksiyonlu ve farklı kullanıcı tiplerine hitap eden, sürekli yaşayan bir kamusal alana dönüşmesi sağlanacakt ı r. Mağaza ve kafe gibi ticari faaliyetler ise programın bir parçası olmakla birlikte, kontrollü planlanacak ve ranı amaçlı bir gelişimin önü kesi lecektir. Son olarak, belli bir oranda konutun da yerleşimin 24 saat ca nlı olmas ı için programa dahil edilmesi önerilmektedir. Fiziksel ve görsel erişim içi n , sahile doğru kat yüksekliği düşerek devam eden parçalı yapı dokusu ile maksimum görüş imkanı sunulmuştur. Tüm zemin katlar ı n kamuya açı k düzenlenmesi ise, bu yerleşimin temel amacı olarak kapalı ve açık kamusal alan oluşturabilmek için zorunludur. Zemin altında kapal ı otopark ise zemin kolunu yayalaştırmak için gereken bir diğer zorunluluktur.
The proposed development contains multi-use facilities such as office spaces for young entrepreneurs; cultural facilities in various scales that will attract both local residen ts -!ike professional training courses for residents who couldn't finish their formal education, different workshop areas for craftsmen and nonworking women, reading rooms for students, ete-, and city inhabitants -!ike a smalJ concert hall, exhibition halis, ete-. Various educational facilities could be introduced such as a kindergarten, a music school, a d rama school, ete. A smail clinic will be very useful for the local people since it's missing in the neighborhood. Commercial facilities such as shops and cafes wiU definitely be a part of the program however it should be controlled not to be exploited as a profit-hased investment. And lastly, a certain ratio should be used as residentiaJ space to activate the region for 24 hours. To allow physical and visual access, a fragmented building pattern is proposed with descending building heights to allow maximum view. Public access through all ground floors is mandatery to run this development as a part of public space. Car park below ground is also anather necessity to pedestrianize the ground level.
1 13 PAB
1 14 PAB
Sonuç Önerilen yerleşim, Haliç kıyı şeridi ni canlandırmak i ç i n alternatif b i r kentsel model sunmaktad ı r. G ü n l ü k sokak hayatına veya birbirine herhangi bir referans vererneyen tekil ağır kültürel yapılar yerine, önerilen yerleşme modeli çevre sakinlerinin günlük yaşamları n ı sahil şeridine taşırken, kentlileri de bölgedeki açı k ve kapalı kamusal alanları kullanmaya yönlend irecektir.
Öneri, yeni ticari yatırı mların bask ı s ı n ı kontrol altına alacaktır.
Model, yap ı ların içinde, aralarında ve bu tip müdahalelerle tan ı m kazanacak yeşil alanlarda kamusal alanlar oluşumunu sağlayacaktır.
Outcome The proposed development is an alternative urban model to u tilize the coastline of Hal iç. Instead of singular cultural facilities with no reference to local life or to each other, such a development will carry the daily life of the local residents to coastline as well as attracting city inhabitants to the area. The development will regulate the press u re of the new commercial i nvestments. The development will alsa create a public space both indoors and outdoors in between the buildings and in the green zone, the cantours of which will be defined with such interventions.
l lS PAB
1 16
B LACK SEA
N
�
MARMARA SEA
Vadilere daha iyi nasıl yerleşebiliriz?
SARTI MİMARLIK SARTI ARCHITECTURE Devrim Çimen Sertaç Erten Yardımcılar Assistants Merve Ön alan, Gamze A l pan Sultan Gündüz (Danışman-Consultant)
How can ve settle better in valleys ?
Teşekkür Special Thanks to URBAN AGE - LSE Cities, Arkitera Architecture Center Ham materyal Raw data by Semih Nogay Er (IMP)
Topoğrafyayı Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtannak Rethinking Topography, Reclaiming Valleys
1 17 SART!
Topoğrafyay1 Yeniden Düşünmek, Vadileri Kurtarmak Sertaç Erten, Devrim Çimen
Bir kentin en önemli coğrafi zenginliklerinden biri, o kentin topoğrafyas ı d ı r. Engebeli bir arazi ile düz bir araziye yerleşmiş iki kent arasında morfolojik ve ekolojik açıdan önemli fark l ı l ı klar vardır. Vadiler, tepeler, s ı rtlar, kıyı lar, etekler, su havzaları, su kanalları ve benzeri biçimlenmeler, yaln ızca topoğrafyan ı n biçimsel yansımaları değil, ayn ı zamanda kentlerin iklimini, doğal afetiere karşı direncini ve doğal hayatın kentsel yerleşmelerle birlikte sürdürülebilirliğini şekillendiren oluşumlardır. Özellikle vadiler, gerekli rüzgar koridorlarını yaratarak mi kro-iklimsel sirkülasyonun oluşmas ı n ı sağlarlar. Aynı zamanda su kaynakları için de doğal drenaj sistemleri yaratırlar.
Istanbul, çok hareketli ve zengin bir topoğrafyaya sahip olmasına rağmen, bu topoğrafik dinamizm kentleşme pratiklerinde bir engeller dizini olarak var olmuş ve istanbul özelinde topoğrafya sili nerek kentleşilmiştir. Vad iler, tepeler, su havzaları, kıyı lar, tepeler gerek altyapı gerekse üstyapı anlamında yoğun ve jenerik yapı laşmalara sahne olmuş, boşluksuz bir kentsel doku ortaya çı kmıştır.
Değişen iklim koşulları ve yüzyıllard ı r değişmeyen periyod i k doğal afetler, topoğrafyayı tekrar düşünmemizi, vadileri kurtarıp açık alanlar yaratmam ızı artık elzem kılm ıyor mu? Son yıllarda arka arkaya yaşanan sel felaketleri bunun en açık ve somut durum tespiti değil mi?
Vadileri kurtarmamız gerekiyor. Hem kamusal açı k alanlar yaratmak için , hem de kent - doğa barışı kl ı ğ ı n ı sağlamak için. Peki yukarıdaki tespitten yola çı karak kentin topoğrafik yap ı s ı n ı da bir tasarım girdisi olarak denkleme dahil eden bir çözüm nasıl önerilebilir? Bu amacı gerçekleştirmek için ne tür mekansal stratejiler geliştirilebilir? Yoğun bir yapılaşmaya tan ı k olmuş, tabanı yoğun araç trafiği taşıyan, yüzey suları yer altına a l ı narak ıslah edilmiş bir vadi tekrar nasıl geri kazanı labilir? Urban Age istanbul Konferansları kapsamında 8artı ekibi olarak haz ı rlad ığımız proje, bu sorulara bir yan ı t verme çabası olarak okunma l ı d ı r.
1 18 SART!
Kentin hareketli to�rafyası ve kenlleşme Dynamic topopgraphy of the cıly and the urbanisation pattern
Rethinking Topography, Reclaiming Valleys Sertaç Erte11, Devrim Çime11
Topography is one of the unique geographical characteristics of any city. There are signifıcant differences between a fiat and a hilly urban area regarding both morphological and ecological aspects. Valleys, h ilis, ridges, shores, outskirts, water basins, water canals and other similar formations are not only morphological reflections of topography, but also they are occurrences that shape any city's climate, resistance to natural disasters, togetherness of natural life and urban development. Valleys, specifically, provide the formation of required wind breeze corridors that function as micro-climatic circulation in an urban area. Moreover, they create natural drainage systems for water resources as well as periodical surface waters (!ike rain water). Topography in Istanbul, despite being a quite rich donnee, has always been seen as an obstacle in front of urban development practices, which resulted in a sort of urbanization that has erased topography. Valleys, hills, water basiııs and other formations have witnessed a generic urban development with a dense and voidless urban tissue. Isn't it now indispensable to think about topography and to reclaim valleys in order to generate meaningful voids that will function as open green systems? Don't the recent and consecutive natural disasters experienced in Istanbul (!ike Jethal floods and earthquakes) display the most concrete ground for such a questioning? We should rescue and reclaim o ur valleys; not only for creating open public spaces but also for sustaining urban-nature reconciliation. Well the n how to develop a solution that will take topography of a city as an urban design input? What kind of spatial strategies can ben developed in order to carry out such an objective? How to regain a vali ey that has lost its natural characteristics by various structural interventions and that has witnessed a dense settling? This project that is prepared by the project team of 8arti within the scope of Urban Age conferences should 2009 yılında Istanbul'da yaşanan sel felaketinden foto(lraflar Photos from 2009 flood disaster in Istanbul
be evaluated as an attempt to seek for solutions for such urban problems.
1 19 8ARTI
Deniz seviyesinden 40 metre yüksekliğe kadar olan alanların silindiQi harita: derisi yüzölmüş Istanbul
{A map indicaling the areas other than the sea level-40 meter altitude interval: A kınd of skinned-out Istanbul)
istanbul un Derisini Yüzersek? K ı saca bu projenin konusu; topoğrafya n ı n tekrar düşün ülerek
olmayan yollarla) ve yerleşti riciler (imar planları yapan yerel yönetimler,
istanbul'daki kentleşmenin nas ı l yeniden ele a l ı nabileceğini sorgulamak.
gayrimenkul projeleri inşa eden şi rketler . . . gibi), sürekli topoğrafyayla bir
istanbul'un deniz seviyesi olan O metreden +40 metre koluna kadar olan
kavga hali ndedir. Ancak bu mücadele hali onu bir tasarım girdisi olarak
derisini yüzersek kentin dramatik topoğrafyası daha da belirginleşir. Bu
ele almak için değ il, tersine kentleşme dinamiklerine bir engel teşkil
sayma işlemi sonras ı , bugüne kadar süregelen kentleşmede hemen hiçbir
etmesi nedeni ile yok saymak içindir. Bu tespitin önemli göstergelerinden
rolü olmayan topoğrafyan ı n asl ı nda çok da dramatik ve kendine özgü bir
birisi ise kentleşmenin zamansal arakesitlerinde karş ı m ıza çıkmakta d ı r.
karakteri olduğu anlaşı l ı r. Ama kentleşme d i namikleri bunu hiçbir zaman
istanbul'un bel li bir bölgesinin farklı dönemlere ait uydu fotoğrafları n ı üst
çok fazla göz önüne almamış, hatta bunu bir engel olarak görmüştür.
üste çakıştırdığım ızda topoğrafyan ı n gerçekten giderek silindiği çok net okunmaktad ı r.
Dünya n ı n diğer önemli kentleriyle istanbul'u karşılaştırd ı ğ ı m ızda, çoğu kentin topoğrafik hareket açısından monotonluk sergiledikleri
Ama acaba gerçekten onunla mücadele etmek ya da yok saymak
görülür. Karşılaştı r ı lan kentler aras ı nda bir tek Rio de Janerio fark l ı l ı k
mı gerekir? Biz bu yaklaş ı m ı tersine döndürerek istanbul özelinde
göstermektedir. Oradaki topoğ rafi k hareket, birçok noktada mücadele
topoğ rafya n ı n kentsel tasarımda merkezi bir konuma gelmesini
edilemeyecek kadar vahşidir ve bu alanların pekçoğu da korunmuş
sağlayabilir miyiz?
durumdad ı r. Öbür yandan, istanbul şehri arada derede, mücadele ed ilebilir bir topoğrafyaya sahiptir ve kente yerleşenler (yasal veya yasal
1 20 S A RTI
Derisi yüzOimOş kente yeşil enjekte etmek: Vadileri geri kazanılmış Istanbul (lnjecting greenery lnto the skinned-out areas: Istanbul with reelaimed valleys)
What if we peel off lstanbul's skin? Briefly, the subject of this project is the retbinking of topography and the
companies that build real-estate projects . . . ete.) with topography. This
questioning of re-evaluation of Istanbul's urbanization based on this re
observation is confirmed with temporal c ross sections of Istanbul's
thinking. If we skin out Istanbul form sea !eve! up to +40 meter-altitude,
urbanization by aerial photography that belongs to different time
it is more visible how a dramatic topography the city belongs to. After
periods.
this exfoliating, we see that urbanization in Istanbul did not take care much about rich geographical formations. In contrast, these values have
Yet is it the only way of urban development: to fıght with topography
been seen as hurdles of urbanization.
and to ignore it in urban space? Can we turn this approach upside down by centralizing topography in urban design practice in Istanbul's urban
When we compare Istanbul with a group of cities, we see that they
development?
represent monotony in their topographic vitality. Only Rio de janeiro displays a difference among these compared cities. Yet the topography in this city is so wild that nobody can fıght with it in terms of dense urbanization, which results in a preserved topographical structure. On the other hand, Istanbul has an easy-to-struggle topography, which results in a constant fight of settlers (in either !ega! or illegal ways) and settler-inserters (local governments that draw development plans,
121 SART!
> ı-t N H
NfiV 'ıORK
RI
ANE: �c
ISTANBUL
ISTANBUL
Istanbul ve di�er kentlerin top<>Qrafik karşılaştırması (Topographical comparison of various ci!les and Istanbul)
Topoğrafyanın Silinme Süreci
Story of Topography Erasing
Istanbul'da vadiler 1 950'1erden önce dönemin kentleşme di namiklerine
Vallcys used to be unbuilt in Istanbul until the 1 950s. With the 1 950s,
paralel herhangi bir yapılaşman ı n söz konusu olmad ı ğ ı yerlerd i .
urban areas in Istanbul began to expand radically, parallel to fast start
1 950'1erden sonra Türkiye'de sanayileşme dönemi başlad ı . Sanayi, suya
of industrialization. I ndustry was in search of water resources. For this
ihtiyaç duymaktaydı ve bu anlamda i l k sanayi alanları su ile kurduğu ilişki
reasoıı, th � fırst industrial areas started to appear in Kağıthane Valley and Haliç (Golden Horn) in Istanbul. In fact, Istanbul introduced the
nedeni ile Haliç ve Kağıthane Vadisi'nde yerleşti. Aslı nda, Cumhuriyet'in ilanı ile beraber planlı döneme giren Istanbul'da 1 9301ardan sonra
planned-era with the foundation of Republic in ı 923. In the 1930s,
metropoliten ölçekte gelişme planları üretildi. Buna göre sanayinin Hal iç'te
development plans in metropolitan scale were drawn and Haliç was
toplanması kararı verildi. 1 9501i y ı llarla beraber istanbul'a ilk göç dalgası
declared as the main industrial b ran ch of the city, w hi ch made the area
gerçekleşti ve ilk gecekondular da bu bölgelere yak ı n yerlerde oluştu.
as the ınagnet of fırst-comers of immigrants for building their shanty buildings (called gecekondu in Turkish). Progresses in industrialization
O dönemdeki gecekondu, ölçeği , işleyişi ve yap ı s ı bakımı ndan onun yerini
and the increase of migrations from rural areas speeded up the
alan dokudan bir hayli farklıyd ı . Şöyle ki, bu alanlar 1 -2 katlı yapılardan
population increase and settlements in hilly skirts of industrial areas.
oluşmakta, kendi içinde yeşil ve açık alanları barındırmaktayd ı . Vadi lerde
The first gecekondus (shanty towns) emerged in that period. They
1 22 SART!
1950'1erden önce (before the 1950s)
1950 sonrası: ilk gecekondu yerleşmeleri (post-1950s first gecekondu sttlements ın valleys)
1980'1erden bugüne: gecekondudan dönOşOm-safha 1 vadideki derenin ıslah edilmesi (Sınce the 1980s: transformatıon of gecekondus to multı-storey buildıngs-phase 1 �oıscıplined� stream)
\
\
1
BugUn ve yakın gelecek: çok katlı apartarnan lardan daha yüksek ye>gunluklu kapalı sitelere dönüşüm-safha 2 vadideki derenin ıslah edilmesi (Taday and near future: transformatton of mulli-slorey buildings to htgher-storey gated communitıes - phase 2)
\
\
\ '
\ \
Engebeli topo�rafyada zaman içindeki yapılaşmayı gösteren hava foto�rafları (Aerial photos that show urbanization in time on a hiily topography)
\
\
Vadilerin yapılaşma tarihçelerini anlatan sUreç kesitteri (Sections of va11ey urbanlsation)
1 23 SART!
bulunan dereler de yataklarında akmaktayd ı . Fakat 1 980'1erden sonra
occupied the lands (mostly skirts of valleys) which were close to the
kentleşme dinamikleri ve politikaları nedeni ile gecekondu yerleşimlerine
industrial zones. The gecekondus rapidly spreaded over the outsk.irts
yönelik imar affı n ı n g ü ndeme gelmesiyle birlikte, bu alanlarının üzerinde
of the downtown regions. They were low-rise and extensivc in their
ayn ı taban alanı içerisinde arttırılmış emsal haklarıyla yeni kentsel dokular
character. Rivers were going through the valleys in their natural
ortaya çıktı . Bu gel işmelere paralel olarak vadi tabanları topografik
banks. Following the 1 980s, gecekondus as a sort of illegal housing
avantajları nedeniyle ulaşım aç ı s ı ndan çok rahat koridorlar sundukları için
were registered by a specific law called "Development Amncsty';
ulaşım koridorları olarak görül meye başla nd ı ve bu bakış açı s ı n ı n sonucu
and one-storey greenery townscapes have turned into nıulti -storey
olarak ta dere ıslah çalışmaları başlad ı . Dere ıslahı en başta anlaşılan
apartments without sutficient urban iııfrastructure. Moreover, the
anlamıyla deren i n kanallar içinde yol altına alı nması ve vadi taban ı n ı n
existing riverbeds were transformed into main collector roads,
motorlu trafiğe açılması anlam ı na gel mekte v e dere ehlileştirilerek disipline
in which rivers were taken into underground canals. Coming to
edilmekteyd i . Yan i kentin daha üst koliar ı na vadilerden geçerek ulaş ı ld ı . Ve
the present day, al most the half of the rivers of lstaııbul (which is
o günlerden bugüne de çok ciddi kamu yatırımları yap ı larak istanbul'daki
estimated a total of 600 km.) were "disciplined'� Th is domestication
toplam 600 km uzu nluğu ndaki derelerin yaklaşık ya r ı s ı yeraltına a l ı nd ı .
has beeıı going on and the authorities in clıarge ınake proud of this
B u ehli leştirme süreci g ü nümüzde d e son h ızı ile sürmekte ve ilgili kamu
perfornıance.
kurumları nca bir övünç kaynağı olarak değerlendiril mektedir.
We can sunımarize the process as follows: The tissuc of gecekondu Bu süreci özetlemek gerekirse şunları belirtmek yeterli olacaktır:
settlement is of course not an acceptable form of urban
Gecekondulaşma n ı n kendisi çok olumlanabilecek bir doku değildir: Ciddi
development: l t has ınan)' infrastructural problems. However, it
altyapı eksi klikleri vard ır. Ancak istanbul kentinin şu anki durumunu
is not fa ir to attribute the present urban problems of Istanbul to
gecekonduya atfetmek te çok doğru olmayacaktı r. Asıl önemli sorun, o
gecekondu development. llıe main problem is the way of urban
dokunun kendisinden ziyade, şimdiki haline dönüşme biçimidir. Yukarıda
transformatinn of these settlenıcnts rather than the gecekondu
da belirtildiği gibi bu doku 1 980'1erdeki imar politikaları sonucunda ayn ı
typology by i tse if. As underlined above, the problem is the
yerinde 1 -2 katlı derme çatma yapı lardan bir anda 5- 1 0 kat fazla emsalle
transformatian of 1 - 2 storey squatter buildings suddenly to multi-
v e herhangi bir sosyal donatı öngörülmeksizin aparlman t i p i dokuya
storey pareel-hased apartment blocks without saving ant space for
evrilmesidir. Bu dönüşüm istanbul'un kentleşme serüven inde çok önemli bir
social infrastructure !ike parks, schools, hospitals, ııurseries . . . ete.
kırılma anına tekabül etmekte ve bizim önerimizin de temel problematiğ ini
·nıis change is a breakiııg point i n the urban history of Istanbul. And
oluşturmaktad ı r.
it is the base of our study.
1 24 SART!
Vadilere Nasıl Yaklaşmalı? Kentin ekolojik geleceğiyle i l g i l i bu vadi sistemleri n a s ı l e l e a l ınabilir ya da farklı bir senaryoyla yeniden ele alı nabilir mi diye düşündüğümüzde, onları yeniden kentsel yaşantıya kazand ırabilecek 2 uçta yer alan kentsel d u rumu tartı şmakla başlamak zihin açıcı olabilir: Vadiler tamamen yeşile terk edilebilir ya da tamamen yapılaştırılabilir. Bu anlamıyla bakıldığında bir vadiyi tamamen yapıdan arınd ı rman ı n veya tamamen yap ı laşmaya açman ı n kentsel yapıda bir sürdürülebilirliği olmad ığı açıktı r. Öyleyse bu iki karşıt senaryodan yola çı karak ara bir duruma ulaşmak mümkün olabilir mi? Bu öneri ile yapı lmaya çalışılan da bu soruya bir yan ı t aramaktan ibarettir. Bu arayışın b i r ifadesi olarak i s e problematiğin mekansallaştırılması ve elle tutulur bir projeye dönüşmesi amacıyla, Istanbul'da bir vadi seçi lmiş ve
o bölge özelinde bir planlama ve tasarım
yaklaş ı m ı ortaya konmaya çal ı şılmıştır.
How to Develop an Approach for Valleys? When we ask ourselves about developing approaches and strategies about these valleys, we could discuss two marginal urban design scenarios at fırst glance: The first one is to leave the valleys totally for green and open spaces, the second is to open them for development without any limitation. Concerning these two scenarios, it is obvious that none of the m is reasonable for a sustainable continuity of a valley. So, is it possible to develop an in-between approach? This study is an attempt to find an answer to this question. In order to do that, we focused on a vaLI ey in Istanbul as a project site so that we can con c retize the problem and possible solutions in a real urban space. We developed our plan n ing and design approaches particu! ar to the selected valiey.
Vaditere nasıl yaklaşmalı? tamamen yeşile mi terketmeli, tamamen yapıtaşmaya mı açmalı? (How to devetop an approach to valley urbanisation? leaving them completely to green, or opening them totally to settlement?)
1 25 SART!
Proje Alanı olarak Seçilen Vadi: Finans Merkezinin Arka Bahçesi S ı ralad ığımız sorunsaliara çözüm geliştirmek amacıyla seçtiğimiz proje alan ı , Kağıthane Vadisi ile Büyükdere-Levent Ticaret ve Finans Koridoru arasında kalan bir vadi tabanı ve yak ı n çevresidir. 30 yıl öncesine kadar sanayi alanı olan Büyükdere-Levent aksı, 1 980'1erden itibaren finans kurumları n ı n ve alışveriş merkezlerinin yer seçtiği bir koridor olmuştur. istan bul'un yeni silueti, yükselen prestijli gökdelenler (A sın ıfı ofısler, şirket yönetim merkezleri, büyük alışveriş alanları, konut da içeren karma-kullan ımi ı yapılar . . . gibi) ile bu bölgede oluşmaktad ı r. Bu koridoru n doğusu, yani Boğaz'a bakan kentsel araziler, üst s ı n ı f konut alanları olarak şekillenirken, bat ı s ı yani Kağıthane Vadisi'ne doğru inen k ı s ı mları, alt-orta gelir grubunun yaşam mekanları ve küçük ölçekli sanayi-imalat yerleri olarak işlemektedir. "Finans merkezinin arka bahçesi" olarak da kavramsallaştırılabilecek bu bölge, asl ı nda yak ı n gelecekte ciddi bir dönüşüm sürecinden geçme potansiyeline sahiptir. Öte yandan, seçilen vadi sisteminin batıda bağlandığı Kağıthane Vadisi, önemli bir su sistemi olan Haliç'in kuzey ormanlarıyla bağlant ı s ı n ı sağlayan en önemli yeşil koridorlardan bir tanesidir.
Istanbul Finans Merkezinin arkasındaki Kagıthane Vadisi (Kal')ıthane Valley that is located behind the Financial Center or Istanbul )
Dolayısıyla, proje alanı olarak seçilen vadi, topoğrafyan ı n yeniden düşünülmesi ve vadilerin kurtarılması amaçlarıyla ortaya konabilecek yaklaşı m ı n iyi bir test alanı olarak önümüzde durmaktadır. Bugün alanda dönüşüm kısmen gerçekleşmektedir. Yüksek istinat duvarlarıyla topoğrafya teraslanmakta ve büyük bloklar dikilmektedir. Gecekonduyu aparimana dönüştüren yıkıp yeniden yapma süreçleri devam etmektedir.
donatı alanları (okul, hastane, kültür tesisi, dini tesis, kreş . . . gibi) son
Dönüşüm sürecinden geçen vadilerde, yüksek gelir grubunun yaşayacağı
derece yetersizdir. Bütün bu alanda varolan sosyal donatı 2 cami, 1 tane
güvenlikli ve kapalı sitelerin oluşma ihtimali vardır. Bu şekilde bir
okul, 2 tane küçük yeşil alan ve 1 tane de spor sahasından ibarettir.
evrilmenin kapalı siteler kakafonisi olarak ortaya çı kma olasılığı yüksektir
Dolayısıyla ekolojik altyapı n ı n yan ı nda burada çok ciddi bir sosyal altyapı
ve bu olursa, kamunun vadilere erişimi de söz konusu olamayacaktır.
eksikliği de vard ı r. Önerilecek olan yaklaşı m bu sorunun üzerine de eğilrnek durumunda d ı r.
Peki böyle bir dönüşüm olurken ya da olabilecekken vadileri kurtarman ı n yolu ne olabilir?
Türkiye'de geçerli olan imar yönetmeliklerine göre, konut alanlarında
Proje ala n ı , yaklaşık olarak 12 ha . l ı k bir aland ı r ve yaklaşık 6600 kişi
önereceğ imiz yaklaşımda bizim amacı mız aslı nda bu değerleri tutturmaya
yaşamaktad ı r. Toplam inşaat alanı 263.000 m2 dir, ve bu da demektir
çalışmak ya da mümkün olabildiğince yaklaşmaktır. Bu bağlamda
ki, kişi başı yaşam alanı ortalama 40 m2 dir. 4 kişilik aile büyüklüğü
hedefımiz, alanda bulunan nüfusu aynen koruyarak vadi boyu yeni
tahminine göre, her aile başı 1 60 m2 konut alanı düşmektedir. Buna
açıklıklar yaratmak ve sosyal altyapı eksikliğini giderecek çözümler
rağmen, burada yaşayan insanların kullanacağı açı k alanlar ve sosyal
önermektir.
kişi başı 10 m2 yeşil alan, 2 m2 sosyal altya p ı n ı n olması gerekir,
1 26 SARTI
Proje alanı: Istanbul Finans Merkezinin arka bahçesi: Gökdelenlerin arkasında yer alan doku. (Selected project site that functions as a backyard of Financial Center of Istanbul: The urban lissue behind skyscrapers )
Selected Valley as the Project Site: Backyard of Financial District The selected project site is the valley basin and i ts near surraunding that
Financial Center", and in fact it has a great potential to experience high
is located between Kağıthane Valley and Büyükdere-Levent Coınmercial
speed urban transformatian in the near future. The western opening
and Finance Center. Being another industrial corridor until the 1 980s,
of the selected vali ey is connected with the Kağıthane Vall ey, which
Büyükdere-Levent Axis has evolved as the financial backbone of the city
sustains the ecological continuity of Haliç (Golden Horn) with northem
within 30 years. The new silhouette of Istanbul (with rising skyscrapers,
forests of the city.
building stocks with high-quality and A+ category office spaces, multi purpose blocks that contain luxurious residences as well as shopping
Therefore, the selected valley sounds as a good testing area in terms of
malls) has been evolving in this region. The east of this backbone is
retbinking topography and reclaiming valleys. Today, the site has been
facing the Bosphorus and containing high-class neighborhoods, while
partly experiencing urban transformation, which is turning multi
the west is looking through Kağıthane Valley and sheltering for poor and
storey apartment blocks in to higher and mostly gated-community
low-middle class population as well as sınall-scale industrial production
type residences with a serious intervention to the existing natural
spaces. The selected project site is actually a sort of "backyard of
topography (excavating and filling huge lands and building high
1 27 SART!
supporting walls). A little gecekondu has remained and they are also on the way of transformation. These changes have a risk of creating public inaccessibility to the valley basins. What kin d of a route can be followed in rescuing valleys while these transformations have been going on? The project site is nearly a 12 hectare-area and it has an approximate population of 6600 persons. The total building area is 263.000 ın2, which means that the average living space per person is 40 m2. For a 4-meınber family, the average size of a housing u nit is 1 60 m2. In contrast to these high square-ıneters in housing, there is no adequate space for green area, squares, schools, and the !ike. The only social infrastructure in
2
that ınuchbig urban !and can be counted as one school, two ınosques, 2 sınall-size parks and one sports field. Therefore, there is a quite serious problem of lack of social infrastructure, next to the ecologicaJ probleıns that coıne from over-urbanization of the valley. Any design proposal for the area should consider these urban problems. According to the current Development and Zoning Bylaws in Turkey, there are standards of these social infrastructure in residential areas: For instance, there ınust be 10 m2 greenery per person while 2 ın2 social infrastructure per person. Our ai m is to sustain at least these minimum requirements or reach the standards as much as possible. Our proposal tries to develop an urban design solu tion, which will generate new openings in the valley and public utility spaces with the condition of keeping the same population in the area.
Seçilen proje alanını gösteren farklı ölçeklerdeki topoğrafik haritalar (Topographical maps with different scales that show the selected project site)
1 28 SART!
Seçilen proje alanını ve yakın çevre ilişkilerini gösteren hava fotoğrafı (Aerial photo of the selected project site and its surroundings)
1 29 BART I
Seçilen proje alanından foto{Jraflar (Photos from seıected project site)
Proje Alanı Analizleri Çalışma kapsam ı nda seçilen alan, istanbul kentinin kuzey ormanlarıyla
ıslah edilerek ana bir yol güzergahı olarak kullanı lması da, bu jenerik
bağlantısını kuran önemli bir vadi sistemi olan Kağıthane vadisinin
özelliklerden ön plana çı kan bir motiftir.
bir alt parças ı d ı r. Alan içerisindeki yapılaşma analiz edildiğinde, genellikle 2-4 katlı ve mimari olarak nitelikleri düşük bir yapı stoğundan
Bunların yan ı nda, alan ı n kendine has özellikleri de söz konusudur:
söz etmek mümkündür. Bu yapı lara ilişkin üretilen doluluk-boşluk Finans merkezinin arka bahçesi olarak kulla n ı l mas ı , bu bağlamda
analizine bakıldığında ise çok düzensiz ve dengesiz bir doku karşımıza
•
çı kmaktad ı r.
servis araçları n ı n park alanı olarak işleyen vadi üstü geniş asfalt yüzey ler,
Yol sistemi ise oldukça karmaşı k ve düzensizdir. Ana ulaşım aksı teknik
kamusal açı k alanların yokluğu, sosyal donatıların eksikliği ,
kolaylıklar sunması açısından istanbul'da hemen hemen her vadide
gecekondudan dönüşmüş olmasından kaynaklanan organik v e yeter
olduğu gibi vadi taba n ı n ı işgal etmekte ve mevcut derenin bu paralelde
siz sokak düzeni,
ıslah edildiği görülmektedir. Seçilmiş olan alan, aslı nda Istanbul'daki
•
herhangi bir vadi yerleşimiyle benzer özel likleri taşımaktadır. Düşük
diği bir sonuç olarak ikinci bir dönüşüm döngüsüne girmiş olması ve bu
yoğunluklu gecekondudan yüksek yoğunlukl u çok katlı yapılara boşluksuz
bağlamda istinat duvarlarıyla topoğrafyaya ciddi müdahahlelerin olmas ı .
dönüşüm süreci, burada da rahatlı kla takip edilebilir. Vadi taban ı n ı n
1 30 SART!
alanın kent içi konumundan kaynaklanan kentsel değeri, bunun getir
Seçilen proje alanındaki vadide yer alan ıslah edilmiş nehir yatai}ı ("Rehabılitated� stream in the selected valley basin)
Project Site Analyses The selected site of the study is a sub-branch of the Kağıthane Valley which connects Istanbul with the northern forests. When we analyze the
Besides those similarities, there are some unique features of the site. utilization of the site as a backyard of Financial district and in that
building stock in the site, we are faced with a pattern consisted of 2-4
cantext serving as a parking area for service vehicles of companies,
storeys mostly lacking any architectural quality. Solid-void analysis of the
which brings about vast asphalt surfaces in the valley,
buildings i n the site shows that a disordered and unbalanced situation is dominant.
lack of public ope n spaces and social infrastructure, organic and inadequate street order due to urban transformatian method,
Transportation system is also complicated and disordered. The main
lan d value of the site generating from i ts location, second transfor
axis of roads is going through the valley-basin si nce it offers a technical
mation cycle due to that value and within that context serious interven
easinesses for construction. Parallel to that approach, the river is
tions taking place in terms of construction.
rehabilitated and taken into concrete canal. The site has generic features !ike any vali ey of Istanbul. The transformatian from a low-density squatter housing to high-density apartments can be easily traced here. Rehabilitation of the river and utilizing the vali ey base as the main road corridor can be evaluated as the main motives of this generic situation.
131 8ARTI
TopoQrafık yapı (Topographical structure)
Rakamlarla proje alanı ( Project site by numbers)
toplam nüfus (total mımber of inhabitants)
1 1 9.3 3 1 m' 263.804 m' 6.636 kişi (person)
hesaplama (calculation):
263.804 / 6.636 = 39,75 m'
mevcut konut (existing housing) :
kişi başı
toplam alan (total area) toplam inşaat alanı (total building area)
Kat yükseklikleri (Building heights)
Yapı-boşluk ilişkisi (Solid-void relations)
Yol aQiarı (Road network structure)
1 32 SART!
40 m' (40 m' per person) 1 60 m' ( ! 60 m2 per family)
hane başı
3210m1 ® 2662 m' Y 264
1 1 9331 m' TOTAL LOT 263804 m' TOTAL BUILDING AREA TOTAL NUMBER OF INHABITANS 6636 person 1103 m' ® 4226 m' o 116
263804 1 6636
39' 75
Proje alanında ada bazlı inşaat alanları ve nüfus hesapları (Total buıldıng areas and populaıon t calculahons based on buılding blocks m the proJect srte)
r·-······· · ·· -.>
\
( \ 1 \_j 0.9
Ada bazlı emsal de{ler1eri (total sıte ralio based on buıldıng blocks)
-0 - 1 -1 -2 -2 - 3 - 3 <...
1 33 SA RTl
Türkiye'de imar Yönetmeliğine göre sosyal donatı ve açık alan standartları
Proje alanındaki sosyal donatılar ve açık alanların ınevcurt durumunu ve olması
(Social infrastructure and open green space standards in Turkey based on Deve
gerekn durumu anlatan rakamlar
lopment Bylaw)
( Existing and required infrastructure i n the project site by nunıbers)
0- I 5.000 nüfus için ( fo r a population between 0- 1 5.000 persons):
6.636 kişilik nüfus için gerekli sosyal donatı alanları: (Required social i n frastructure for a population of 6.636)
67.000 nı'
6.636 kişilik nüfus için gerekli açık alanlar:
66.000 ın'
Mevcut sosyal donatı alanları:
6.600 ın '
Kreş + anaokulu (day nursery):
0,7 ın' 1 kişi (person)
i l köğretim (priınary school) :
2 nı2 1 kişi ( person)
O rtaöğretim (high school) :
3 nı' 1 kişi (person)
Aktif yeşil alan (open green area):
I O nı' 1 kişi (person)
Sağlık (health care):
I m2
Kültür (cultural facility) :
0,3 nı' 1 kişi (person)
Halk eğitim (public educational facility) :
0,4 m2 1 kişi (person)
Dini tesis (religious building):
0,5
ın
İdari tesis (adnıinistrative building):
2,2
ın
Teknik altyapı (technical insfrastructure):
0, 1 nı' 1 kişi (person)
(Required open spaces for a population of 6.636)
(Existing social i n frastructure) Mevcut açık yeşil alanlar:
560
ın
'
(Existing open green spaces)
1 kişi (person)
' '
1 kişi (person) 1 kişi (person)
Konut 1 açık alan ve sosyal donatı alanlan ilişkisinde bugünkü durum ve projede hedeflenen oran (Present situation and future objectives about housing 1 open space·social infrastructure proportions)
1 34 SART!
Seçilen proje alanındaki vadinin teknik en kesiti (Technical short·section of the selected valley)
Seçilen proje alanındaki vadinin foto�rafik boy kesiti (Photographical Jang-seetion of the selected valley)
1 35 BART!
Çözüme Götü ren Fikirler 1 - +40 metre kotu Prensibi Ünlü Fransız plancı-mimar Henri Prost, 1 936'da istanbul'a davet edilir ve 1 95 1 y ı l ı na kadar baş plancı-mimar olarak kentte kalır. Bu dönemde, başta Tarihi Yarımada olmak üzere kentin bir çok noktası için planlama çalışması yürütmüştür. Tarihi yarımada için Henri Prost'un 1 936 plan ıyla gündeme getirdiği ve "40 metre kotu" olarak adlandı rılan bir kuralı vard ı r. Buradaki kurala göre;
- 40 metre kolun u n üzerinde 9,5 metreyi aşan yapı yapılamaz.
Böylece, Tarihi Yarımada n ı n camileri ve o topoğrafik çizgisiyle oluşan sil ueti korunmuş olur. Proust'un prensibinin bir anlamda türevi olan bir yaklaşımla bizim önerimiz, vad inin taban katundan başlayarak 40 metre katuna kadar olan bölge için farklı bir yaklaşımın öngörülmesi ile vadilerin kentsel dönüşümüne rehberlik edecek yeni imar yaklaş ı m ı n ı n ortaya konması olarak özetlenebilir.
Acaba böyle bir prensibi vadileri ele a l ı rken uygulamak mümkün olabilir mi? 40 metre katunun altında belli bir yeşil ekasistemi ve kamusal kentsel açık alanlar sistemi yaratı labilir mi? Alanı 40, 30 ve 20 metre gibi farklı kot zonlarına böldüğümüzde farklı müdahale alanları ç ı kabilir mi? Böylece tüm vadiler için geçerli olabilecek bir plan notu sistemi oluşturulabilir mi? Bunu coğrafya öncelikli kentsel dönüşüm modeli olarak adiand ı rabilir miyiz?
Bu bağlamda bizim önerimizin temel amac ı , vadi taban kotu baz alı narak d i keyde bir planlama prensibini ortaya koymak ve buna paralel olarak 1 0-20-30 ve 40 metrelerle ilgili kodlamalar geliştirerek vadileri kamusal açık alanlar sistematiğ inin ana omurgası haline getirmektir. B u çercevede, belirlenen katlarda kalan yapılaşmaları ve yol sistemini üst katiara taşıyarak yeni koridorlar yaratmak olasıdır.
Bu yaklaş ı m ı topoğrafya ve vadilere dayanan bir k ıyı kanunu olarak okumak ta mümkü n olabil ir. Bu sayede topoğrafik durum kentsel kamusal açık alanlar sistematiği ü retme sürecinde belirleyici olabilmektedir. Henri Prost'un Tarihi Yarımada'ya getirdiQi +40 metre prensibi ile korunan Istanbul silüeti (+40 meter-principle of Henri Prost: the preserved crty sılhouette)
1 36 SART!
Two ldeas for Problem Solution 1 - Principle of +40 meter-altitude Famous French architect-planner Henri Prost was invited to Istanbul in 1 936 and stayed in the city till l 9 5 1 as a head planner. In that period, he directed planning studies for various locations inciurling Historic Peninsula. Hen ri Prost had a "40 meters principle" where he developed the concept in 1 936 plan. Acording to that principle; - Above 40 meters altitude, there is will be no building permission that will exceed the height of 9,5 meters. Thus, the silhouette formed by the mosques and topographical line of Historic Peninsula could be preserved with this principle. Our proposal which can be evaluated as a derivative ofProst's principle can be summarized as putting forward alternative construction regulations to guide urban transformations in valleys of the city by offering new regulations for 40 meters starting from the base of each vali ey. Can it be possible to utilize such a principle w hile handling valleys? Can it be created a green ecosystem and public urban open spaces system under 40 meters in valleys' Can we create different intervention zones in 40, 30 and 20 meters? Thus, can we offer a planning note system which would be valid for all valleys? Can we name this approach as "geography based urban transformatian model"? In this context the main ai m of our proposal is to offer a vertical planning principle based on va lley base and parallel to that approach, making them as the main sp ine of public ope n space system s by developing coding for 1 0-20-30 and 40 meters. In that framework, it is possible to carry the road system and buildings located in those zones to upper Ievels and create new corridors. This approach can be read as a variation of the current "Law for Sh ores'; which will be based on topography and valleys. By m ean s of that evaluation, topographical characteristics can be the main determinant in the creation process of public urban open spaces system. Önerimiz: +40 metre prensibinin vadielerde devamlılığının yaratılması; deniz seviyesi-40 metre yüksekliği arası yaratılacak olan açık alan sistematiği (Our proposal: Creating the continuity of +40 meter-principle in valleys and creating new open space systems in the city )
137 SART!
/ J
� +40 k o t u ç i z g i s i
(+40 altitude l i n e )
• yerl e ş i me u y g u n o l maya c a k k a d a r eğ i m l i a l a n l a r ( v e ry s t e e p a r e a s - n o t p r o p e r f o r s e t t l i n g
Seçilen proje alanının ait olduQu vadiler sisteminin analizleri:
1 ) +40 metre çizgisi ile deniz seviyesi arası alanlar 1) Areas 1hat remaın ın sea level altitude and +40 meter-altıtude
1 38 SART!
2) yer1eşime uygun olmayan alanları da gösteren egim haritası. 2} Slope map that shows the steep areas that are not suıtable for settlıng
d r e n aj k a n a l l a r ı ( d r a i n a g e ca n a l s )
3) +40 metre çizgisi ile deniz seviyesi arası alanların açık alan sistematiği yaratacak şekilde tasartanması 3) Designing sea level-+40 meter interval for open green areas
4) yüzey suyu akış yönlerini ve derecelerini gösteren drenaj kanallan haritası 4) Drainage canals map that shows the over-ground water currents
1 39 SART!
2- Sosyal Donatı Ekisikliği için Çözüm: Süper-Sosyal-Binalar
2- Solution for inadequate social infrastructure: Super Social Buildings
Bizi çözüme götüren bir diğer fikir i s e sosyal donat ı n ı n bu yaklaşımda
Anather point that has led us to the solution is the idea that we
nasıl ele alı nacağı ile ilgili geliştirdiğimiz çözümdür. Bu fikre göre
developed for the lack of social infrastructure. According to that idea,
sosyal donatı işlevlerinin alan içerisinde dağıtılması ndan ziyade önemli
rather than spreading social infractructural functions, as the current
görülen noktalarda, varolan konut dokuları ve ulaşım sistemi ile entegre
Development and Zoning Bylaws makes, we suggest cancentrating them
olabi lecek, çok farklı fonksiyon ları bü nyesinde barı ndırabilecek ve
in specifıc locations. "Super Social Buildings" are integrated with the
topoğrafya içinde eriyecek yeni yap ı lardır, "Süper Sosyal Binalar". Bu
ex.isting buildings and road systems, they embrace diverse functions and
yapılar aynı zamanda kentsel doku içerisinde hem simgesel hem de
they are well-harmonized with the topography. Those buildings also
kamusal odaklar olarak iş göreceklerdir.
function both as a symbolic and public node in the built environment.
Bu yap ı ları önermemizi mümkün kılabilecek yaklaş ı m ı m ızı
What enable us to offer those buildings: We should shrink square meters
gerçekleştirmen i n dayand ı ğ ı temel nokta, yaşam metrekarelerinin
for living. For instance, tl1ere is a 40 m2 living space per person and
küçültülmesidir. Örneğin kişi başı 40 m2'lik bir yaşam alanı var ise, bu oran
we decrease this value to 20-25 m2 in our approach and this makes it
yeni yaklaşımda 20- 25 m2'ye düşmektedir ve bu sayede sosyal donat ı ,
possible to achieve open space organizations. In this scenario, we utilize
a ç ı k a l a n kullanı mları gerçekleştirebilir olmaktadır. Yan i mevcuttaki 1 60
social infrastructure that we gained by decreasing square meter values
m2'1ik 4 kişilik aile yaşam alan ı , 1 00 m2'lik yaşam alanı + 40 m2 yeşil ve
per person. Therefore we offer a new model based on value rather than
açık alan + 20 m2 sosyal donatı alanı olarak yeniden kurgulanmaktad ı r.
quantitative construction rights. A new model is achieved within this
Böylece imar hakları üzerine değ i l , değer üzerine kurulu bir model
framework based on negotiation with people for urban transformation.
geliştirilmektedir. O alanda yaşayan insanlarla müzakere ya da pazarl ı k
This approach of urban transformatian has great differences from the
usulü b i r kentsel dönüşüm modeli geliştirilm iştir. Bu yaklaş ı m ı n şu anki
existing methods and after experiencing serious earthquake and flood
kentsel dönüşüm anlayışı ile büyük farkları vardır. Fakat, deprem, sel gibi
risks, urban transformatian methods and approaches should be changed
büyük doğal felaketler yaşa m ı ş olmak, istanbul'da kentsel dönüşüme
in Istanbul. It is the essen ce of our urban transformatian model.
bak ı ş ı n bu anlamda değişmesi gerektiğini göstermektedir. Ortaya koyduğumuz kentsel dönüşüm modelinin özü budur.
Sü per-sosyal binalar, kentsel sosyal donatıları bü nyesinde barı ndıran çok
nüfus
(population)
kullan ımlı yapı lard ı r. Seçilen alan içerisinde 5 odak noktası belirlenmiş ve süper sosyal binalar bu noktalarda konumlandırılmıştır. Okul, sağl ı k ocağ ı , kreş, kültür merkezi ve benzeri fonksiyonları içeren bu yapılar, bulunduğu yerin topoğrafik özellikleri ile şekillenen ve üst kotlarla alt kolları birbirine bağlayan rampalarla biçimlenen bir özellikted ir.
yeşil/açık alanlar
(open/green areas)
Böylece her süper sosyal bina, bulunduğu yerin özelliklerine bağlı olarak
sosyal donatı alanları
kendine özgü bir biçimde ortaya ç ı kabi lmektedir. Bu özellikleri ile yapılar
(social infrastructure)
hem yayaların dikey kollarda taş ı nmaları n ı sağlamakta, hem de donatı ihtiyaçları n ı karşılamaktad ı r. Her dikey düzlem bir fonksiyon grubuna
1 940
2010
tekabül etmekte ve bulunduğu konumun kol özelliklerine göre programı genişleyip daralabilmektedir.
1 40 SART!
Bugüne kadar süregelen kentsel gelişme: Nüfus yo{lunluQunun giderek artması, yeşil alanların azalması, sosyal donatının neredeyse sabit kalması (Until today: Steadily increasing population. decreasing open and green spaces, no change in social infrastructure)
öneri
mevcut d u rum
(proposed)
( existing situation)
+
+
yeşil için ayrılacak alan: 40 m2 her birey için 10 m2 yeşil
4 kişilik a i lenin kullanacağı konut: 1 00 m2
4 kişilik ailenin kullandığı konut: 1 60 m2
1 60 m2 housing per family (4-person)
1 00 m2 housing per family (4-person) 40 m2 green ( 1 0 m2 per person)
sosyal donatı için ayrılan alan: 20 m2 her b,irey için 5 m2 20 m2 social infrastructure (5 m2 per personl
Yeşil alanların ve sosyal donahiann yaratılması için öneriine çözüm: Aynı nüfusu daha küçük metrekarelerde banndırma (Solution for the generalian of green spaces and social infrastructure: Settling the same population in the project site with smalter living spaces)
Super-Social Buildings are multi-functional structures containing
Thus every super social building emerges uniquely depending on their
various urban social facilities. S focal points are determined and those
location. With those qualities they both enable the vertical mobility
buildings are located within the selected site. They contain schools,
of pedestrians from one level to another and meet social needs. Every
health facilities, day nurseries, cultural centers and similar functions.
vertical plane contains different function group and the program of
Those buildings are formed by the topographical characteristics of the
the building expands and shrinks depending on the topographical
site that they are located. Ramps connecting lower and upper levels
characteristics of the site.
determine their tectonic qualities.
nüfus: yoğunluğun sabitlenmesi
(population: keeping the same density)
açıkiyeşii alanlar: vadllerin açılması
(open/green area: reclaiming the valley)
sosyal donatı alanları: dikey sosyal donatı yapıları tasarlanması
(social infrastructure: creating a vertical type of social infrastructure)
1 940
201 0
2060
önerilen: Nüfusun sabit kalması, yeşil ve açık alaniann artırılması. sosyal donatı alanlarının kaznılması (Proposed: Stabilising population density, increasing open green spaces, enriching social infrastructure)
141 SART!
Kesit ı: Mevcut durum (Section ı Existıng sıtualion)
Kesıt 2: Vadide ilk +20 metre mOdahale alanı (Section 2: The firsl intervention area· +20 meter-altitude)
Kesit 3: Vadide +30 metre mOdahale alanı (Section 3: The second intervention area: +30 meter-altıtude)
Kesit 4: Vadide +40 metre mOdahale alanı ve 40 metreden geçen toplayıcı ana yol
(Section 3: The second interventıon area +40 meter-altltude and collector road that goes through 40 meter)
1 42 S ARTI
+40 metre kolundan geçen toplayıcı ana yol (Collector road that goes through +40 meter altitude)
Vadi içi servis yolları (Minor roads that serve for valley activities)
+40 metre kolunu vadiye baQiayan kentsel rampalar olarak işteyen süper-sosyal binalar (Super-social buildings that function as a binder of dıfferenı altitudes in the vatıey)
Geri kazanılmış vadi: Nehirler, göletler ve yeşil alanlar (Reclaimed valley: Rivers, ponds and green areas)
1/2000 ölçekli model: +40 metre kotu altında kalan vadide süper-sosyal binalar ve konut alanları (1 /2000 scale model of project: Super-social buildings and building lots in the valley that is under +40 meter)
1 43 8ARTI
1 44 SART!
1
ı
+40 metre kolu altında kalan alanlarda süper-sosyal binaların daQılımı (Distribution or super-social structures in the valleys that are under +40 meter altıtude)
• 1
1
+40 metre kolu altında kalan alanlarda konut alanları (Buıldıng lots in the valleys that are under +40 meter allitude)
4-katlı konutlar (4-storey housing units)
+40 metre katundan geçen toplayıcı ana yol (Collector road that goes through +40 altitude)
Teras�konutlar (Terrace-housing units)
Vadi-içi servis yolu (Service road in the valley)
Vadi içi konut alanları tip kesit perspektifi (Section-perspective or vaıtey buildings)
-
\
\
nursery green area
rmı Li]] post office
Mevcut imar yönetmeligine göre sosyal donatıların da{;jıtılma prensibi (Distributıon principal of social infrastructure according to existing development by law)
Süper-sosyal bina: Okul, hastane, kreş, postane, meydan, kültür yap ı s ı gibi farklı sosyal donatıları mevcutta geçerli olan imar pla n ı g i b i dağıtmaz, dikey bir yapıy la bir arada sunar.
Su per-social structure: It brings different social infrastructure (!ike school, hospital, public plaza, cultural building ... etc.) together rather than distributing in the urban !and like the existing planning bylaw tries to make.
nursery post office school religious building
green area
öneri projeye göre ihtiyaç duyulan ıom sosyal donatıları içerisinde toplayan süper-sosyal bina (Super-social buildıng proposal that concentrates all social ınfrastructure needs of the to-be-planned area)
1 47 S ARTI
Öngörüler ve Son Söz
Visions and Last Words
1 960'1arda, 70'1erde özellikle s ı n ı r tanımadan büyüyen kentlere belli s ı n ırla
There were green beit models widely used in the 1 960s and 70s,
ve nefes alma alanları çizme amacıyla yeşil kuşak modelleri geliştirilmiştir.
mainly for unrestricted sprawl of growing cities. Istanbul, on the other
Ancak istanbul için aynı şeyi söylemek oldukça güç. Istanbul, çok fazla
han d, besides having plenty of corridors and natural references, does
koridoru, çok fazla doğal referansları olan bir kent olmas ı na rağ men,
not have such a green beit formation. But when we consider current
böyle bir yeşil kuşağa sa hip değildir. Gün ümüzün kentleşme ve dönüşüm
urbanization and transformatian trends, it becomes clear that such
dinamikleri göz önüne al ı n d ı ğ ı nda ise bu tür yaklaş ımların ne kadar
approaches became necessary and problems regarding those trends
elzem oldukları bir kez daha görülebilir ve yak ı n gelecekte bu s ı k ı nt ı ların
would be faced i n the near future.
g ü ndeme gelmesi kaçı n ı lmaz olmaktadır.
If our proposed approach is interııalized, green axis connecting Eğer önerdiğimiz yaklaşım benimsenirse, gelecekte belki de kuzey
northerıı forests with the city via valley corridors can be achieved
ormanlarından g üneye doğru vadi-koridorlar yayı l ı p gerçekten kenti
and this will make possible to surround Istanbul with a green beit
çevreleyen bir yeşil kuşak oluşması mümkün olabilecektir. istanbul'u bir
system. If we think Istanbul as a bagel and divide it in to fo ur pieces,
sim it gibi düşün ürsek ve dört dilime bölersek, üç dil imi yeşil renk, bir dilimi
it will be possible to conceptualize the city as follows: three of the
mavi renk olarak kavramsallaştırmak mümkün olacaktır. Kentin büyümesi
pieces as green and one piece as bl ue in color. Growth of the city can
tekrar formüle edilebilecektir. ileride Yalova ya da Tekirdağ h ızlı deniz
be reformulated. Tekirdag and Yalova can be suburbs connected with
ulaş ı m ı n ı n olduğu banliyöler olabilir. Başakşehir, Halkal ı, i kilelli gibi yerleri
fast sea transportation. Besides envisaging the growth of the city w ith
geliştirerek kentin yağ modeli şeklinde sonsuz büyümesini sağlamak
urbanizing locations !ike Basaksehir, Halkali and Ikitelli it will be
yerine, istanbul'u bir kent değil bir bölge kent olarak planlama k, yeşil-mavi
more useful to plan Istanbul as a regional city and propose green and
boşluklar yaratmak, bu çerçevede düşünmek sağl ı k l ı olacaktır. Bütün
bl ue corridors. All of those foresights w ili become serious problems in
bu öngörüler çok yak ı n gelecekte karşımıza sorunlar olarak gelecek
the near future and if those dynamics co uid not be directed properly
ve zama n ı nda bu dinamikler yönlendirilmezse çözümü çok daha zor
they will become more serious and maybe impossible to solve
problemler haline dönüşeceklerdir.
problems.
Topoğrafya bazlı yeni bir kentleşme yaklaş ı m ı istanbul kentine çok fark l ı
The proposed new approach of topography-based urbanization
boyutları kaza ndırma pota nsiyeline sahiptir v e biz böyle b i r yaklaş ı m ı n çok
has great potentials to open new dimensions for lstanbul's urban
önemli ve gerekli olduğuna inan ıyoruz.
transformation.
1 48 SA RTl
1 49 8ARTI
覺 so
B LACK SEA
N
1
MARMARA SE
Ormanl arı kull anırken koruyabilir miyiz?
SO? Sevince Bayrak Oral Göktaş Derya Ertan Dilara Sezgin Gözde Gülaç (Danışman-Consultant)
Can we protect the forests while using the m ? NATURBAN ısı SO?
Kentin Müşfik Komşusu: "Orman" istanbul'un kuzeyindeki ormanlarla olan ilişkisi ve bu ilişkinin geleceği
varl ı kları n ı sürdüren konut alanları , yaln ızca Maltepe'de değil genel olarak
üzerine düşünmeye başlamamız Maltepe Bölge Parkı Fikir Projesi
istanbul'un kuzeyindeki yerleşimlerde karşımıza çıkan kentsel sürecin
Yarışmas ı ' n ı n açıldığı 2007 y ı l ı n a denk düşüyordu. istanbul Metropoliten
parçalarıyd ı . Yarışma için hazırladığımız projenin metninde istanbul'un,
Planlama ( i M P ) ' n ı n açtığı yarışma için Mimarlar Odas ı , üyelerine boykot
planlana n ı n aksine kuzeye doğru büyüyerek ormanlar ve su havzaları ile
çağrı sı nda bulunmuş ve bu boykotun bir parçası olarak yarışma için
burun buruna geldiğinden, bu komşuluğun şimd iye kadar ekolojik alanlar
jüri üyesi önermemişti. Odan ı n yarışmayı boykot etmek için gerekçesi
aleyhine olduğundan ama yine de bu d u rumdan hem kamu yararına hem
şöyleyd i; yarı şmanın açıld ığı alana ait planlar önceki yı llarda belediye
de ekolojik alanların korunmas ı n ı sağlayan öneriler çıkabileceğ inden
tarafı ndan bir kaç kere değiştirilmişii ve her seferinde "Bölge Parkı" olarak
bahsetmiştik. 2009 y ı l ı nda başlayan ve yaklaşık altı ay süren Urban Age
belirlenen alan biraz daha küçültülmüştü. Ç ı karılan yeşil alanlar bölge
kapsamındaki çal ışmamız Naturban, aslı nda 2007'de başlayan yukarıda
parkı n ı n çevresindeki ün iversite ve konut sitelerinin kulla n ı m ı n a açılmıştı.
bahsettiğ imiz projemizin öngörülmemiş ikinci fazıyd ı . istanbul üzerine
Mimarlar Odası bu plan tadilatları n ı n amacı n ı n "bölge park ı n ı ü n iversite
uzun soluklu bir proje yaparke n , zaman da aktörlerden biri haline gelir, ki
ve lüks siteleri n arka bahçesi" haline getirmek olduğunu savunuyordu
Nalurban'da da öyle oldu. Geçen sürede kuzey ormanları hızla küçülmeye
ve yarı şman ı n da bu amaca hizmet edeceğ ini öngörüyord u . Bu süreçte
devam etmiş, üçüncü köprü söylentileri gerçeğe dönüşmüş ve köprünün
biz yarışmaya katılmamak yerine, yarışmayı olup bilenin tartışıldığı ve
kuzeydeki ormanların ve su havzaları n ı n içinden geçen güzergah ı
kamuoyuna duyurulduğu bir platform olarak görmeyi tercih etti k. Sürekli
kesinleşmişti. istanbul b i r metropolden beklendiği üzere hızla değişti,
güncellenen imar planları, yapılan plan tadilatları, önce yasa d ı ş ı olarak
önerilerimiz de bu değişimle birlikte şekillendi.
orman arazisinin içine sızan ve sonra tapu verilen ya da kaçak olarak
1 52 SO?
T he Tender Neighbour of the City: "The Forest" O ur research about the relation of Istanbul with the northern forests
parts of İstanbul, inci ude permanently changing development plans,
and the future of this relationship has begun in the year 2007, with
plan revisions, housing areas which could /could not obtain their !and
Maltepe Regional Park Project Ideas Competition. This competition
registration, after illegally permeated into the forest lands. In the article
has been arranged by İstanbul Metropolitan Planning ( IMP), however,
of the project we prepared for the competition, we argued that; in
it was responded with a boycott by the Chamber of Architects. The
contrast to development plans, İstanbul has grown towards the North,
Chamber decided to protest the competition and refused to offer any
encountering forests and water basins; and although this vicinity has
jury member for several reasons. They argued that the plans of the
been against the ecological areas, it could stili be possible to propose a
competition area have been changed by the m unicipalities several
mutual relationship, which acts for the common good as well, between
times, causing the area called "regional park" shrink more, each time.
urban and nature. Our six month study for Urban Age program,
The extracted green areas becanıe open to the use of university and
Naturban, was the unpredicted second phase of our 2007 competition
luxury housing units nearby. The chamber claimed that the purpose
project, which was explained above. While designing a long term project
of these revisions was to transform the green lan ds to backyards of the
for İstanbul, time becomes a distinctive actor, as in the case of Naturban.
university and luxury residents; and the competition also served for
In that period of time, northern forests diminished rapidly, the rumours
this purpose. In this co ntext, instead of ignoring the competition, we
about third bridge became reality and it became clear that the location of
considered it as a platform to join the current debate and to inform the
the bridge would pass through the forests and water basins on the North.
public about it. Actually, the fragments of urban planning process, not
O ur proposal transformed simultaneously w hile the city was changing.
only in Maltepe but also generally in the settlements in the Northem
1 53 SO?
i stanbul metropolitan alanının gelişimiGrowth of I stanbul metropolitan area
Metropol H ızla Değişirken
While the Metropolis Changes Rapidly
istanbul'un özellikle 1 980 sonrasında büyümesi arazi kullan ı m ı n ı d a
Jstanbul's growth especially after the 1 980's has caused changes i n the
değiştirdi. Bahsettiğ imiz değişim "Buraları h e p dutl u ktu" gibi nostaljik
!and use. The density of construction was arisen and it was apparent
bir yaklaş ı m ı n ötesindeyd i ; kentteki yapılaşman ı n yoğunluğundaki artış
on the maps t hat gardens and cultivated areas were replaced by
ha ritada fark edil iyordu ve somut olarak bostanların, bahçelerin yerini
building blocks. While the city is transformed in to a highly populated
binalar almıştı . Kent, yüksek nüfuslu bir metropele doğru evri lirken
metropolitan, it is expected to view such a rapid transformation.
yoğunluğunun da artması kaç ı n ı lmazdı ancak konu artık sadece
H owever, the main issue was not the replacement of green areas by the
haritadaki yeşillerin griye dönmesi değildi; metropol, sürdürülebilmesi
grey ones on the m ap: the metropolis grew until the boundary with the
için elzem olan ekolojik kaynaklarla dip dibeydi ve görüldüğü kadarıyla
ecological areas. However, as i t seems, the intense urbanization causes
yapı laşma arttıkça aradaki s ı n ı r sürekli olarak orman ve su havzala r ı n ı n
the boundary shifts towards the forest lands and water sheds.
içine doğru ilerliyordu.
Within the 25 years after ı 980's, the city's population quadrupled. 1 980'den sonraki 25 yı lda şehrin nüfusu dört katına çıkt ı . Artan nüfus
Increased population meant more urbanization, and ıııore urbanization
daha fazla kentleşme anlamına geliyordu, daha fazla kentleşmenin
meant more buildings, before the infrastructure studies. Since there was
şehirdeki temel karş ı l ı ğ ı ise altyapıdan önce, daha çok binayd ı . Önce
not enough time to built social and spatial facilities then the buildings,
sosyal ve mekansal altyapıyı kurup sonra binaları inşa edecek kadar
the necessary social structures of the urbanization process co u! d not be
geniş zaman yoktu bu yüzden de kentleşmenin gerektirdiği sosyal
delivered as homogeneously and fast as the buildings.
altyapılar binalar kadar h ızlı ve homojen dağ ı l ma m ı ştı .
If one freezes the intense urbanization adventure that continues Bugün halen devam eden bu yoğun kentleşme serüvenini bir an için
simultaneously, and pays attention to a map of the city, one faces with the
dondurup şehrin sosyal altya p ı s ı n ı gösteren bir haritaya bakacak
fact that, parks, gardens, coasts and other open public spaces are mostly
olursak karşılaşacağ ı m ız gerçek şu: Parklar, bahçeler, kıyılar ve akla
located on the edge of Marmara Sea and Bosphorus. As the city expands
gelebilecek diğer kamusal açık alanlar çoğunlukla Marmara Denizi
between the North-South axes, unlike it was planned, not only the
ve Boğaz kıyısında yer alıyor. Şehir planlana n ı n aksine kuzey-güney
existence of green areas are threatened but al so the ease of accessibility
aksı nda genişledikçe hem ekolojik alanların varl ı ğ ı n ı tehdit ediyor
to these places is unbalanced in the city. These considerations above
hem de kentsel kullanıma açık alanların çoğunluğu kuzeydeki konut
revealed two main questions that formed our proposal: How could
yerleşimleri için daha zor erişi lebilir ol uyor. Bu tespitler önerilerimizin
İstanbul's continuous growth towards the northerıı forests and water
gelişmesini sağlayan iki soruyu ortaya ç ı ka rd ı : istanbul'un kuzey
sheds be stopped' How could the boundary line between the city and
ormanları ve su havzalarına doğru durdurulamayan büyümesi nas ı l
nature be utilized to balance the distribution of social infrastructure and
engellenebilir? Metropolün ormanla o l a n kıyı şeridi, kamusal a l a n ve
public space?
sosyal altyap ı n ı n dengeli dağılması için nasıl kullanı labilir?
1 54 SO?
Dengeli, Eşit Bir Kent için "Kent Hakkı" Bu iki sorunun devamı ndaki kentleşme tartışmalarında karşımıza s ı kça "kent hakkı" kavramı çıkıyor. Lefebvre'in' 1 968'de öne sürdüğü, kentlerin geleceğini belirlemede ve kentle ilgili al ınan kararlarda şehirde yaşayan
For a Balanced, Equal City, "The Right to the City"
herkesin demokratik olarak etkin olması gerektiğini savunan kavram,
In the discussions of urbani sm, where the above problems m ay lead
önceleri daha çok Marksist perspektiflerde benimsenmiş olsa da bugün
us, it is possible to come across the concept of "the right to the city':
artık Bayı n d ı rl ı k Bakanlığı'na ait yayı nlarda da günlük gazetelerdeki
This concept, suggested by Lefebvre in 1 968
1,
includes that each
makalelerde de "kent hakkı"na rastlayabiliyoruz. Fakat hangi çerçevede
citizen should be democratically active in the decisions that determine
kullan ı l ı rsa kullan ı l s ı n çoğu zaman iyi niyetli bir temenniden öteye
the future of cities. Although the idea was firstly adopted by Marxist
gidemeyen bu kavram kentsel tasa r ı m ı n hatta kentsel uygulamaların
perspectives; today, it is possible to encounter it even in the articles of
içine nasıl dahil edilebilir? Harvey'in 2008 y ı l ı nda "kent hakkı" başl ı kl ı
daily newspapers or in the publications of Ministry of Public Works.
makalesinde2 dediği g i b i kentlerimizi v e kendimizi yapma v e yeniden
Supported by any point of view, this concept could not be more than a
yapma hakkımız en değerli ama en çok ihmal edilen insan haklarından
wish most of the times. The main po int is to research how this concept
biri.
could become a real actor of urban design and urban development. As Harvey mentions in his 2008 article "The Right to the City"2 our right to
Bagota Belediye Başkanı Enrique Peıialosa, kentsel tasarı m ı n kamusal
make and remake o ur cities and ourselves is one of the most precious yet
alanların yaratılması ve kullanı lmasında eşitlik yaratma gücü olduğunu ve
most neglected of o ur human rights.
bu gücün kullanılması gerektiğini düşünen bir yönetici3. Su kenarları n ı n şehi rlerde çok önemli yerler olduğunu v e oralarda yaratılacak sürekli
Enrique Peıialosa, the Mayor of Bogota, believes in every city, but
kamusal alanların kentler için hayati kaynaşma ve buluşma mekanları
particularly cities in the developing world, urban design can be
olacağ ı n ı savunuyor böylelikle şehirde bir denge yaratılabileceğine
extremely powerful tool to construct equality and integration3 He
inanıyor.
argues that the public spaces by the coastlines are the most critica] and
1 Henri Lefebvre, Wrifings on Cities, Oxford, 1996. 2 - David Harvey, Righf to the City, New Left Review 53, Sepfember-October 2008
3
-
vital places for citizens to meet, and they could construct equality in the distribution of quality of life. Although this unusual mayor could
Enrique Pefıalosa, Endless Cify, Phaidon, 2007.
1 55 sm
Bu alışılmadık yönetici nin söylediklerinde hakl ı l ı k payı var ama Istanbul üzerine düşündüğümüzde kamusal alanların ağ ı rl ı k l ı olarak sahil şeridinde toplanması Pefialosa'nın hayal ettiği eşitliği yaratmak için yeterli değil. Çünkü şehir genişled ikçe su kıyısı ndan uzaklaşıyor, iç k ı s ı mlarda oturanlar için su kenarındaki kamusal alanların erişilebilirliği azalıyor. Ama istanbul büyüyüp kuzey ormaniarına dayanınca yeni bir kıyı şeridi daha ortaya çıkıyor ve b u orman kıyı sı ndaki kilometrelerce devam eden şeridin sahil şeridi gibi kullanı lması ile kamusal alanların kente daha dengeli dağı lması sağlanabilir hale geliyor.
Kent Ormanı (City Forest)
"28 Yasası" ve "Kent Ormanı" Kentin ekolojik alanlarla o l a n s ı n ı r ı n ı n değişmesini engellemek için yal n ı zca yasa d ı ş ı inşaatların önüne geçmek yeterli değil. Kamuoyunda "2B yasası" olarak bilinen "orman vasfı n ı yitirmiş" arazilerle ilgili düzenleme onaylan ı rsa, anayasan ı n 1 69. maddesinde belirtilenin aksine "orman s ı n ı rları" daraltılabilecek. 2003 y ı l ı ndan beri hükümet tarafından önerilen "2B yasası", muhalefetin ve sivil toplum kuruluşlar ı n ı n ısrarlı protestolarına rağmen Ocak 2009'da Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafı ndan onaylandı. Bu satırlar yazıldığı s ı rada, muhalefet partilerinin yaptığı itiraz sonucu yasa, Anayasa Mahkemesi'nde bekliyord u . Yasa onaylanırsa, bahsi geçen araziler özelleştirilecek v e hükümetin bu özelleştirmeden 25 milyar dolarl ı k bir gelir beklentisi var. Bugün istanbul'daki orman arazilerinin %7.5'u yasadışı olarak işgal edilmiş, yani "orman vasfı n ı yitirmiş" 2B arazisi. B u arada, halen "orman vasfına" sahip
be right about his arguments, in our case of istanbul, the distribution of
ormanlar için de başka yeni düzenlemeler yap ı ld ı . 2004 yıl ında, istanbul
public spaces by the seacoast is not enough to create equality in the city.
Büyükşehir Belediyesi ( i BB) ve Orman Bakanlığı arasında imzalanan
The reason is that, as the city grows faster, the distance between the new
bir protokolle istanbul s ı n ı rları içindeki ormanlar Orman Baka n l ı ğ ı 'ndan
settlements and the seacoast increases, and the public spaces become less
I B B'ye devredildi. iBB, bazı ormanların içinde piknik alanları , araç ve
accessible for the i nhabitaııts who do not live in the seacoast line. On the
yaya yolları , aydınlatma, yeme içme alanları düzenledi ve isimlerini "Kent
other hand, as İstanbul gets ciaser to northern forests, anather boundary
Ormanı" olarak değiştirdi. Yetkililer, şehrin içinde yapılan piknikierin
line reveals. This new strip by the forest could be used as the sea coast
"çevreye rahats ızl ı k verdiğini", kent ormanları n ı n bu rahats ızlığı ortadan
line, and may help to provide an equal distribution and integration of
kald ı racağ ı n ı , bu düzenlemeyle şehir içindeki koru ve yeşil alanları
public spaces in to the city.
koruyacakları n ı söylüyorlardı • Ancak bu girişi m günlük hayata entegre olabilecek yeşil/kamusal alanlar yaratmak için yeterli olmad ı . Oysa ki metropolün orman la olan komşuluğu, günlük kent yaşa m ı n ı n bir parçası olabilecek ve kentle doğa arasında ilişki kurabileceğini düşündüğümüz kamusal alanların yaratı lması için bir fırsat olabilir. istan bul'un kuzeyinde yeni bir kamusal kıyı şeridi önererek kentle orman arasındaki ilişkiyi yeniden şekillendirebiliriz.
1 56 SO'
4 - http://www.arkitera.com/h 14303-istanbullular-bu-yaz-pikniklerini-kent ormanlarinda-yapacak.html
28 Law and City Forest Laws for prohibiting the illegal constructions are not enough to stop rapid construction activities in the northerıı forests and the water basins. If the law known as "2B Law" by the public, wh ich inci udes regulations about so called "degenerated forest areas", is approved, the boundaries of forest territories could sh ri nk, on the contrary of the statements in the 1 69'h article of the Constitution. This law, proposed repeatedly by government since 2003, was approved by President Abdullah Gül in January 2009, despite the protests by the NGO's and the opposition party. While this article was written, the
I stanbul'un %45'i ormanlarla kaplı
45% of I stanbul is forest
proposed law was on the Constitutional Court because of the objections. I f the law would be approved, so called "degenerated forest areas" above will be sol d by the government, with an expectation of 25 billion do Uar incom e. Today, the 7.5 percent of the forest areas in İstanbul are occupied i llegally. Losing their quality as forest, they could be included to 2B Land Law. In the meantime, the government have made different arrangements for the lands which stili keep their character as forest. In 2004, a protocol signed by Istanbul Metropolitan Municipality (İMM) and Ministry of Environment and Forest, which transfers the ownership of the forests in the boundaries of İstanbul, from the Ministry to Municipality. IMM, in some of these fo rests, has design ed vehicle and pedestrian paths, lighting and recreation areas. They called them as new "City Forest'; with an arguınent of the picnic activities in the center of
e e
Ormanlar (Forests) 28 alanları (28 Areas)
the city were inconvenient for the environınent. The officials believed
C:
Sultanbeyli
that urban forests could eliıninate this disturbing condition, and could
help to protect the designed green areas in the city. 4
Ormanlar ve 28 alanları Fo rests and 28 areas
However, this initiative was not enough to create green/public areas that could integrate the daily life. However, the vicinity of forest and the city could be an opportunity to create public spaces which could connect the nature and the city, as a part of everyday urban life. With o ur proposal, it ınay be possible to reshape the relation with the city and the forest by designing a new public coast line on the north of İstanbul.
4 - http://www. arkitera. comlh14303-istanbul/ular-bu-yaz-piknik/erini-kent ormanlarinda-yapacak.html
1 57 SO?
Yer: Sultanbeyli (District: Sultanbeyli) Yüzölçümü: 35 km' (Area: 35 km2) Nüfus (2007): 272.758 (Population (2007): 272.758) Yoğunluk (2007): 5020 insan/ km' (Density (2007): 5020 pers/km') Bina sayısı (2007): 33.278 (Number of buildings (2007): 33.278) Kayıtlı bina sayısı (2007): 218 (Number of registered buildings (2007): 2 1 8)
Sultanbeyli'de yaşayan 0-19 yaş arası nüfus yüzdesi (ratio of number of inhabitants in Sultanbeyli between the age of 0-19)
272,758
%56
o ID en ...
Nüfus artışı
o .... en ...
o 00 en ...
(Population Growth)
/
1
/
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
Sultanbeyli: Sınırlarda Bir ilçe
Sultanbeyli: A Town In Between the Boundaries
Buraya kadar bahsettiğimiz düşü ncelere altl ı k olabilecek bir bölge
In the light of the ideas we have discussed so far, we cho se Sultanbeyli
olarak Sultanbeyli'yi seçtik. Sultanbeyli, Anadolu yakasında, iki orma n l ı k
area, that could constitute a paradigm. Aroused i n 1980's, Sultanbeyli
alanın arasına s ı kışmış, 1 980 'den sonra ortaya çıkan istanbul'un "yeni"
is one of the "new" districts of İstanbul. It is placed on the Asian
ilçelerinden. Aslı nda Su ltanbeyli için "sı kışmış" d iyemeyiz çünkü ilçe,
side, and stuck between two forest zones. As a matter of fact, calling
ormana ve su havzaları na doğru h ızla büyüyor. 1 980'de 2431 kişi olan
Sultanbeyli "stuck" is not correct, since the area is growing rapidly
nüfus 2007 genel sayımlarında 272.758 kişi. ilçe s ı n ı rındaki yap ı ların halen
towards the fo rests and water basins. The population of the district has
%98'i kaçak. Tapusu olmayan binalar aras ında kamu yapıları bile var.
risen from 243 1 to 272.758, between the years 1 980 and 2008. Moreover, 98% of the buildings are i llegal, including the public facilities.
ilçe, haber bültenlerine çoğu zaman yıkı mlarla konu oluyor; çünkü yerel yönetimler için tapu dağıtmak da yıkmak da, yerine göre yap ı ların akı betini
It is alsa possible to observe the changes in Sultanbeyli on national
beli rleyecek bir yöntem olabil iyor. Seçim öncesinde bütün bu kaçak
TV channels, si nce the town is mostly on the news with massive
yapılara su, elektrik, doğal gaz gibi hizmetler sağlan ı rken seçim sonrası nda
destructions. The reason is that, for the local authorities, both !and
yıkı miara başla n ı yor. Ilçenin kuzey s ı n ı rı n ı ol uşturan ormanların ve biraz
dea! s or destructions are two sides of their solutions to d etermine future
ötesindeki Ömerli Baraj ı ' n ı n geleceği de bu emlak spekülasyonlar ı n ı
of the building activities. While water, heating or electricity facilities
etkiliyor.
are provided before the elections, the buildings could encounter
1 58 SO?
Camiler Mosques
Okullar Schools
Hastaneler ve sağlık ocakları Hospitals and health centers
Parklar Parks
Kültür merkezleri Cultural amenities
Otobüs durakları Bus stops
1 59 SO?
KARTAL
ç:/
Sabiha Gökçen U l uslararası Havaa lanı ( I nternational airport)
2009 Mart ayındaki yerel seçimlerden önce Sultanbeyli'de hararetli bir
destructions, shortly after the elections. The futu re of the ecological are as
inşaat süreci vard ı . Bizim, Nalurban kapsamında Sultanbeyli üzerine
including Örnerli Dam, will affect the real estate speculations.
çalı şmaya başiamam ız yerel seçimlerden hemen sonras ına denk düşüyord u . O s ı rada ilçede sürreel görüntülerle karşılaşmak mümkündü;
There has been an intense construction process in the town before the
bir yanda yıkım haberlerine konu olan üstündeki iki katı yıkılmış ve öylece
March 2009 elections. O ur studies as a part of Naturban began right
b ı rakılmış yapılar varken, diğer tarafta da hala bazı yapılara kaçak katlar
after the elections. At the time, it was possible to encounter surreal
eklerneye devam edenler vard ı , gerçek anlamıyla her mahalleden inşaat
images in Sultanbeyli: the buildings with ruins of destructed last
sesleri yükseliyordu
two storeys (the ones on the news), and buildings in a fast construction elfort for additional floors, were standing side by side. There were
Sultanbeyli için "tapu" sihirli kelime. 2004-2007 yılları arasında geçerli
voices of ongoing construction and destruction, coming from each
olan imar planı nda, binaları n büyük çoğunluğu, 2B arazisine ya da su
neighbourhood in the district.
havzasına yap ı l m ı ş olsalar bile tapu alabilecekti. Bu plan iptal edildi ve
1 60 SO?
161 SO?
yerine henüz yenisi yapılmad ı . Belediye "plansız" Sultanbeyli'de 2009 seçimlerinden sonra kaçak yapıların bir k ı s m ı n ı aralıklarla yı kmaya başlad ı . Sultanbeyli'nin belirsiz geleceği Nalurban için de bir k ı rı lma noktası oluşturuyord u . Peki, şehrin bu anormal h ızla büyüyen parçası nda, nüfus artışı devam ederse örneği n 2020 y ı l ı nda neredeyse yarım milyon kişi, ilçe s ı n ırları genişlemeden nasıl barınabilecek? Yıkımların olduğu alanlar daha sonra ne olarak kullanı lacak?
B u projenin konusu doğrudan artan nüfusun konut sorunu .ile ilgili değil, üstelik Sultanbeyli'nin şu anki durumunu açıklığa kavuşturacak bir imar planı yokken, karar merciierinden bu sorulara yan ı t olabilecek gelecek projeksiyonları n ı içeren bir yaklaşım zaten bekleyemiyoruz. Ancak, binaların yıkıldığı alanlara yani su havzalarına ve orman arazilerine yeniden, daha çok katlı ve tapulu yapılar yap ı l mayacağ ına dair bir karar ya da plan da henüz kamuoyuna sunulmuş değ i l .
Su ltanbeyli'nin sorunları bir taraftan çok kendine h a s , bir taraftan d a
Bu soruları sorarken bir taraftan da bölgedeki yı k ı mlar devam ediyord u .
ayrı ayrı incelenecek o l s a benzerlerine istanbul'un p e k çok noktasında
Y ı k ı mların olduğu alanları yeniden işlevlendirerek projenin bir parçası
rastlanabilecek başl ı klar. I ki yakası ormanlarla s ı n ı rlanmış, yapı laşman ı n
haline getirdik. Bu alanların hem kentsel hem de doğa ile il işkili olacağ ı n ı
h ız ı na sosyal altyap ıların yetişemed iği, su havzaları v e yeşil alanlarda
düşündük v e Sultanbeyli için alternatif b i r kentleşme senaryosu önerdik.
kaçak yap ı ların yükseldiği ve aynı zamanda yıkıld ı ğ ı , yüksek nüfuslu
Nüfusun %50'sinin 18 yaş altında olduğunu göz önünde bulundurarak
bir bölge. Bütün bunları art arda s ı ralayınca çekici bir çalışma alanı
yoğun bir günlük kulla n ı rn ı n olacağ ı n ı tahmin ettiğimiz bu alanlardaki
olmas ına rağmen, daha önce kentsel durumları n tartışıldığı mecralarda
işlevleri yaln ızca rekreatif programlarla ilişkilendirmedik, sosyal altyap ı n ı n
pek adı duyulmayan Sultanbeyli için güncel kararlarla şekillenen bir öneri
gerektirdiği v e ilçede ihtiyaç duyulan kamusal yapıları da programa dahil
geliştirdik ve böylece Nalurban'ın son aşamasına geld ik.
etti k . Bütün bu önerileri geliştiri rken, mevcut verilerle bağlantının kopmaması
Proje alanı olarak Sultanbeyl i'nin kuzeyindeki ormanla olan 3,9 km uzunluğundaki s ı n ı rı seçtik. Jane Jacobs s ı n ı rları küçümsemernek gerektiğini, onların san ıldığı gibi kenarda kalmış etkisiz alanlar olma d ı kları n ı söyler ve s ı n ı rların nüfuz etme güçlerini önemser1
•
Biz de
b u gücü göz önünde bulundurarak bu s ı n ı r ı , şehir ve orman arasında "yaşanabilir bir yeşil alan" olarak tasariadı k.
Bu yeşil alan ayn ı zamanda Sultanbeyli'nin ihtiyacı olan sosyal altyapıyı da sağlayabilir mi? Lineer yeşil alanla farkl ı mahalleleri birbirine nasıl bağlayabiliriz?
1 - Jane Jacobs, The death and life of great American cities, Vintage Books, 1992.
1 62 SO?
Proje alanı Project area
<( c o :::;:
Land registry is the magic word for Sultanbeyli. In the building scheme
Sultanbeyli. Nevertheless, there is not any proposed law that guaranties
valid between 2004-2007, most of the buildings have had their land
the prohibition of building activities with higher storeys that could
registry even though they are erected on 2B lands or water basins.
obtain land registry. Problems of Sultanbeyli, while see m unique from
However, this building scheme has been cancelled without any new
one po int of view, have also different topics that anyone could com e
plan that could substitute the old one. The municipality have started
across in any other part of İstanbul. Limited by the forests in the two
to destruct some of the illegal buildings in the "planless" Sultanbeyli.
sides, Sultanbeyli is a place where accelerated building activities could
The ambiguous future of Sultanbeyli also constitutes a break point for
not be caught by the social infrastructures, where buildings raised
Naturban project. If the district keeps growing as the way it was, it will
and demolisbed illegally on the green areas and water basins, and
n early have a population of half million in 2020, and how the town will
where population increases dramatically. Having these characteristics,
be able shelter everyone without extending i ts boundaries, or how the
Sultanbeyli may seem to be an attractive study area, however, i ts name
lands of destructed buildings will be utilized are important questions.
has not been mentioned frequently in the discussions of urbanization.
However, this project does not ai m to solve the housing problem of
We developed a proposal for Sultanbeyli, which took its form by the
increasing population. I n addition, with an absence of municipal plan
current decisions , and which brought us to the fina] stage of Naturban.
that could clarify Sultanbeyli's current situation, it would be futile to expect approaches from the authorities that include future projections of
As our project site, we have chosen 3.9 km. boundary line on the North of Sultanbeyli. jane )acobs argues that the boundaries should not be underestimated as ineffective lands and she emphasizes their ability to penetrate towards the centre.' Considering this ability, we designed this border line as an "inhabitable green space", between the city and the forest. Could this green zone also provide the social infrastructure that Sultanbeyli requires? How could we combine the different neighbourhoods with a linear green zone? The destructions continued in the town while these questions were being asked. We redesigned the demolisbed areas with different functions, integrating them to the project. We also considered that these in-between lands could be related to both nature and the city, and we suggested an alternative urbanization 1- Jane Jacobs, The death and life of great American cities, Vintage Books, 1 992.
Sultanbeyli'nin mevcut kentsel dokusu Existing urban pattern of Sultanbeyli
1 63 SO?
bizim için çok önemliydi; bazı projeler uygulanmasa da kentsel l iteratüre katkılarıyla değerlidir ama Nalurban'ın uygulanabilir olması n ı n , yerel
• ..
yönetimlere alternatif yaklaşımlar önerebi irnek açısı ndan gerekli olduğunu düşünüyoruz.
t .. .. • • 1 • 1 1 • • • • • ... 1 ılll '
Y ı k ı m fotoğrafiarına baktı ğım ızda, asl ı nda bölgesel ve plan l ı bir yıkım olmadığı anlaşılıyor. Farklı adalarda, kimi gerçekten orman ı n içinde kimi daha merkeze yak ı n olan yıkılmış binaları n yerine ne yap ı lacağ ı n ı y a d a bu binalarda yaşayanların geleceğini açıklığa kavuşturan kaynaklar da -varsa- henüz kamuoyuna açıklanmamış. B u arsalar, iki uç ola s ı l ı kla, yeniden daha yüksek katlı yapılarla dolabilir ya da enkazı bile kaldırılmadan kaderlerine terkedilebilir. B u alanları, önerdiğimiz kıyı şeridi ile ilişkili bir kentsel mekanlar ağına dahil ederek yeni olası l ı klar
..
yaratabiliriz.
t • • ' • t .� .. .. • •
C I TY ..
.. . .. • 1 ır 1 '1 11 • • • t ... • ... •
11 • • •
• •
1 64 SO?
.. ..
" ...
.. ..
. . .. ... . . . ...
......
.. . .. .
..
..
r.,
•• •• . .. •
F O R E ST
-·
.
scenario for Sultanbeyli. Considering possibility of intense daily use of these areas (the 50% of the population is under the age 18), we not only associated their functions with recreational programs, but we also included the public buildings that are required to construct social infrastructure. It is important to keep our proposal related with the current urban conditions s ince the feasibility of this project is crucial for us to involve in the future decisions of the city and to interact with the local m unicipalities.
Fotoğraf Photograph: www. milliyet.com.tr
Fotoğraf Photograph: www. milliyet.com.tr
From the photos of destructions in Sultanbeyli, it seems that there are not clear decisions about which building will be demolished. Many buildings which do not share any similar character, some are in the forests while others are close to the center, shared the same destiny. Moreover, neither any plan about the new situation of the demolisbed buildings, n or the fate of their inhabitants -even it was determined- has not been clarifıed and declared to public. To prevent the reconstruction of the same areas with high rise buildings, or to prevent to leave them in ruins -two opposite possibilities- these areas could be involved to the urban network, reused as a part of the project, and could stimulate a new relationship between the city and the border line of Naturban. Belediye yıkımlanndan sonra Sultanbeyli Sultanbeyli alter the demolitions by municipality
1 65 SO?
Çalışma alanı Study area
1 66 SO?
.•.
. ,,;/
. ., -
ı.,
Mevcut binalar Existing buildings
Yeni bir sınır tanımlamak: Tampon bölge Defining a new border: Buffer zone
I nşaat halindeki binalar Buildings under construction
Ruhsatsız yapıların yeniden yerleştirilmesi Relocating unregistered buildings
Mevcut yol sistemi
Orman m genişletilmesi ve derenin rehabilitasyonu Extending the forest and the rehabilitation of the river
Existing road system
167 SO?
Ulaşım ağının yeniden tanımlanması Redetining urban network
- Otobüs durakları
• Yaya bağlantıları
(Sus stops) (Pedestrian tracks)
Yeni Bir Kamusal Kıyı Şeridi Ortaya çıkan kentsel strateji şöyle adı mlardan oluşuyor: Topoğrafyayı ve
yap ı larda yaşayanları çevredeki mevcut boş arazilerde inşa edilecek
---f---
olan yapı lara taşımak, bu s ı n ı rda var olan araç yolları n ı yayalaştırmak
Mevcut mahallelerin bağlanması
nehiri göz önünde bulundurarak kent ve ekolojik alanlar aras ı nda yeni bir s ı n ı r ta n ı m lamak, bu s ı n ı r ı n ötesinde yani Ömerli su havzas ındaki kaçak
Connecting existing neighbourhoods
ve bu s ı n ı ra dik olarak bağlanan ara yolları güçlendirmek. S ı n ı rı mevcut mahalleleri birbirine bağlayan orman kıyıs ı nda bir yaya yolu olarak önermek. Bir sonraki aşamada bu noktalara ulaşım ı sağlayacak toplu taşıma noktaları ve otopark alanları tasarlamak.
Q Bağlantı noktaları (Anchor points)
Naturban, bu s ı n ı r ı n bir yaya yoluna dönüşmesi ve bel li bağlantı noktalarında orman ve kent arasında, içinde sosyal donatıların da yer ald ığı mekanlar oluşturulması üzerine kurulu. Mevcut haliyle her an değişebi lecek tan ı msız bir s ı n ı r olan, Su ltanbeyl i'nin bittiği ve orma n ı n başlad ığı bu hat, aslında kent merkezinin çok yak ı n ında. Önerdiğimiz stratejinin sonucunda o s ı n ı r ı n kent için ta n ı m l ı bir bitiş ve doğal alanlar için de bir başlangıç olabileceğini düşünüyoruz. Orman ı n kıyısında olmak Su ltanbeyli'ye emlak spekülasyonundan daha fazla şey kalabilir.
1 68 SO'
- --
/
A. - ---. ___.J '\
--__./
\
Bağlantı noktalarının oluşturulması Installing anehor points
A New U rban Coastline The urban strategy we offer follows these steps: fırst we defıned a
Naturban is a proposal which i ncludes the transformatian of the
new boundary line between the city and the ecological areas, with an
boundary line into a pedestrian path, and creation of public spaces
attention to the river and topography. Second, we offered that inhabitants
that shelters social structures in the determined areas, which connects
could be removed beyond this defıned boundary - to the new buildings
the forest and the city. This route, where Sultanbeyli -a place seenıs to
that would be built in the vacant areas of the district. We transformed
change anytime because of i ts undefıned boundaries- ends and forest
the vehicle roads into pedestrian, and strengthened the perpendicular
starts, is actually very close to city centre. We believe that the strategy
roads that connect the border l i ne. We proposed the boundary
we otfer, the boundary line between the forest and the city, could
line as a pedestrian way by the forest, which engages the existing
characterize a fınal point where the city is fınalized and the green areas
neighbourhoods. The next stage was to design public transportation and
begin. To be on the ed ge of the forest could add mo re than real estate
car park zones that provide pedestrian access to these areas.
speculations, to everyday life in Sultanbeyli.
Ö neri vaziet planı Proposed site map
1 69 SO?
Mevcut sınır (Existing border)
Mevcut boşluklar (Existing voids)
Yaya yolu (Pedestrian path)
����;����;;�:::
Yaya yolu (Pedestrian lane) Araç yolu (Cross road) . Park alanı (Parking lots)
�
Araç yolunun yayalaştırılması Defıning a pedestrian path
Mevcut doku Existing urban pattern
•1 IPI-,. ll
1
Nasıl yayı labilir? How to diffuse?
1 70 sm
lll
Ormanın şehre taşınlması Diffusing forest into the cıty
Yolun kaydınlması Shifting the path
I nsanların ormana yayılması Oiffusing people into the forest
N A T U R B A N Orman terasları (Forest terraces)
-��
Yükseltilmiş yol (Eievated Path)
Yaya bağlantısı (Pedestrian connection)
171 SO'
1 72 SO?
1 73 sm
1 74 SO?
1 75 SO?
1 76 SO?
1 77 SO?
N A T -piknik alanları (picnic areas) �kuş gözleme alanları (bird watching) -yürüyüş parkurları (hiking) ·çocuk oyun parkları (playgrounds) -kamp alanları (camping)
1 78 SO?
U R
-kütüphaneler (libraries) -doğa merkezleri (nature centers) -kermes alanları (public outdoor kitchens) -bisiklet parkurları (bicycling) -yürüyüş parkurları Oogging) -spor alanlan (sport fıelds) -kaykay pistleri (skating)
B A N
-yaya bağlantıları (pedestrian connections) -otoparklar (parking lots) -toplu taşıma durakları (public transportation stops) -ticari yapılar (commercial activities) -konutlar (residential units) -kamusal yapılar (public buildings)
Metropolün Maküs Talihi
City's Unfortunate Destiny
B u satırlar yazı l ı rken, metropolün kuzeyi ndeki ekolojik alanların geleceği
While writing this article, debates on the future of ecological areas on the
ile ilgili tartışmalar şiddetlenmişti. Büyükşehir Belediye Başka n ı Kadir
north of İstanbul were intensifıed. Although Mayor Kadir Topbaş tri ed
Topbaş 2009 Temmuz'unda verdiği bir demeçte köprüyü "çok kuzeye"
to cal m down the reactions by declaring that they would not construct
yapmayacakları n ı söyleyerek tepkileri yalıştı rmaya çal ı şsa da, bugün
the bridge "too north'; now we have enough information to daim that .
artı k Garipçe-Poyrazköy hattında olacağı kesinleşen köprü güzerga h ı n ı n
the 3rd Bridge's location will be between Garipçe-Poyrazköy, north
ekolojik alanların ortası ndan geçecek kadar kuzeyde olduğunu bil iyoruz.
enough to pass over the ecological areas. The main point that should
Mesele o güzergaha sadece bir köprü yapılması değ i l , bağlantı yolları ile
be underlined is not the proposed locatio n of the third bridge; it is the
birli kte istanbul için yeni bir yerleşim alan ı n ı n doğmak üzere olması ve bu
fact that new settlements are about to be born, and apparently they
yerleşim alan ı n ı n ekolojik alanların üzerinde olacağı gerçeğ i . Bütün bu
will be located over the ecological areas. We believe that our d iscussion
söylediklerimiz basit bir yeşil/ekolojik mimarl ı k/sürdürülebilirlik tak ı ntıs ı n ı n
is beyand the simple obsession of green/sustainability architecture/
b i r parçası değil. Naturba n ' ı biraz inceleyen biri, şartlanmış bir koruma ve
ecology debate. We thin k that it is clear that the Naturban project is
karşı çı kma refleksinden uzak durarak kentin geleceğ ine dair uygulanabilir
not a conditioned reflex of a conservative, it offers feasible approaches
öneriler ortaya koyduğumuzu da farkedebilir. Metropol ü n kuzeyi göz
about the future of the city. It could be argued that the north of the
önünde olan bir kent parçası olmayabilir, ekolojik alanlar yalnızca kağ ıt
metropolis is not the most attractive point, the ecological areas could
üzerindeki s ı n ı rlar olarak tahayyül edilebilir, metropoller büyürken denizler
be considered only as boundaries on the maps, sea co uid be filled
doldurulur, tarlalar yollara, bahçeler yapı lara dönüşebilir. Ancak kuzey
while the city grows, cultivated lands or gardens could transform into
ormanları bir master planın parçası olarak tasarlanmış "yeşil bantlar"
motorways and buildings. However this is not an issue of a simple
ya da kent parkları değil, istanbul'un yüzölçümünün %45'i . Bugüne
urban density, the forests on the north are not designed as urban parks,
kadar meirapolle olan s ı n ı rları hep değişti, ancak eğer üçüncü köprü
neither they are "green lines" as a part of master plan; they constitute
planlanan güzergahta yap ı l ı rsa, bu ormanla r ı n tam ortas ı n ı n yapı laşmaya
the 45% of İstanbul's acreage. Until taday, forest's boundary has changed
açılması demek ol uyor. Köprüden sonra o bölgede ya p ı laşma n ı n önüne
permanently. Nevertheless, after the third bridge constructed on its
geçilemeyeceği aşikar. Köprüden önce çoğu zaman yasa d ı ş ı yollardan,
planned location, these forest lands will be exposed to intense and
parça parça yapı laşmaya açılan ekoloj i k alanlar artık bizatihi devlet eliyle
unstoppable urbanism and construction process. The illegal settlements,
ve çok büyük ölçekte bir müdahale ile yeni kent parçalarına dönüşecek.
which were bui lt in pieces over the ecological areas in the forest,
Yapılacak müdahalelerin sonuçları n ı tartı şabilmek ve olup bitenleri
will officially be transformed in to a part of new urban lan ds, by the
"metropolün maküs talihi" olarak kabullenmemek en basitinden bir "kent
government itself. At this point it could be asked, weather it is not the
hakkı" değilse nedir?
basic "right to the city" to discuss and be part of the interventions and decisions on the city and not to accept the ongoing process as "city's unfortunate destiny".
1 79 SO?
1 80