Onat Öktem by Arkitera

GELİBOLU BELLEĞİN İZLERİ

58242

GELİBOLU BELLEĞİN İZLERİ

B. Odak Alanları

A.1. A.2. A.2.1. A.2.2. A.2.3. A.2.4. A.3.

B.1. Mecidiye Tabyası Seyit Onbaşı Odak Noktası B.2. Abide Odak Noktası B.3. Ertuğrul Tabyası Odak Noktası B.4. Kabatepe 57. Alay Odak Noktası B.5. Kabatepe Conkbayırı Odak Noktası B.6. Şahindere Şehitliği Odak Noktası

A. Gelibolu Yarımadası

Üst Ölçek Kararları Tasarım Yaklaşımı Dolaşım Şeması Yollar ve Bağlantılar Araç ve Alan İlişkisi Belleğin İzleri Savaş Nişanı

İçerik C. Tasarım Rehberi

C.3. MEKAN-YAPI KİMLİĞİ ve TASARIM REHBERİ C3.1 Kafe C3.2 Satış birimleri C3.3 Büfe C3.4 Gölgelendirme Elemanı/Örtüler C3.5 Tuvalet C3.6 Namazgah C3.7 Tribün

C2. ÜRÜN TASARIMI ve KENT MOBİLYALARI KİMLİĞİ C2.1. İsim ve yön tabelaları C2.2. Bilgilendirme tabelaları C2.3. Aydınlatma elemanları C2.4. Bayrak direği ve bazası C2.5. Genel çöp bölgesi ve çöp kutusu C2.6. Oturma birimleri C2.7. Piknik masası ve bankı C2.8. Telefon kabini C2.9. Bisiklet park birimi C2.10. Çeşme C2.11. Malzeme doku ve renk standartları C2.12. Yanlış uygulama örnekleri

C.4. ÇEVRE DÜZENİ VE PEYZAJ STANDARTLARI C4. Çevre Düzeni ve Peyzaj Standartları C4.1. Açık ve yeşil alan Sistemi C4.2. Görsel ve çevresel değerler, ekolojik dengenin denetimi C4.3. Aydınlatma önerileri C4.4. Drenaj sistemi ve kot çalışmaları C4.5. Önerilen arazi biçimlendirme çalışmaları C4.6. Sert peyzaj önerileri C4.7. Otoparklar C4.8. Ayırıcı elemanlar (Merdiven,basamak, rampa, korkuluk vb.) C4.9. Bitkisel peyzaj, su kullanımı, bitki tür ve kullanım kriterleri C4.10. Mevcut bitki dokusunu iyileştirme önerileri C4.11. Yanlış uygulama örnekleri

A. Gelibolu Yarımadası

C.1. GRAFİK TASARIM KİMLİĞİ C1.1. Amblem-logo C1.2. Tabela Tasarımları C1.2.1. Yönlendirme ve bilgilendirme tabelaları C1.2.2. Tuvalet-kiosk tabelaları C1.2.3. Acil durum tabelaları C1.3. Bayrak

A. Gelibolu Yar覺madas覺

A. Gelibolu Yarımadası

Müttefik kuvvetler ilk iniş noktası (1915 Nisan) Müttefik kuvvetler ikinci iniş noktası (1915 Ağu.) Müttefik kuvvetler ana hedef noktaları (1915 Nisan) Müttefik kuvvetler ana hedef noktaları (1915 Ağu.) Yoğun siper savaşları Müttefik kuvvetler cepheleri Osmanlı kuvvatleri cepheleri Deniz savaşları alanı 1. Dünya Savaşı gemi batıkları

A.1. Üst Ölçek Kararları

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı (GYTMP), Çanakkale Boğazının Avrupa yakası boyunca uzanan Gelibolu Yarımadasının güney ucunda yaklaşık 33.500 hektarlık bir alanı kapsamaktadır. 85 kilometre uzunluğunda, ince (en dar yerinde 5 km genişliğinde) bir kara parçası olan Gelibolu Yarımadası, Ege Denizi’nin kuzey doğusuna doğru uzanarak Avrupa Kıtasının güney doğu ucunu oluşturur. GYTMP 1973’te kurulmuş olup, Birleşmiş Milletler Milli Parklar ve Koruma Alanları listesinde yer almaktadır.

A. Gelibolu Yarımadası

Gelibolu Yarımadasına birkaç farklı şekilde ulaşım sağlanmaktadır. Bunlardan biri Edirne ve İstanbul’dan Tekirdağ, Malkara, Keşan, Gelibolu yolu diğeri ise Ankara, Bursa ve İzmir’den Çanakkale Merkez’e oradan da Kilitbahir Köyü ve Eceabat İlçesine düzenlenen feribot seferidir. Gökçeada’dan Yarımada’nın Ege Denizi’ndeki limanı Kabatepe’ye yapılan ve İstanbul’la İzmir’den Çanakkale ve Eceabat’a düzenlen tarifeli ancak seyrek deniz bağlantıları ise ikincil önemdedir. En yakın havaalanı Çanakkale’dedir. Çanakkale Havaalanı’na Ankara ve İstanbul’dan THY’nin tarifeli uçuşlarıyla ulaşmak mümkündür.

A. Gelibolu Yarımadası

Türk şehitlik ve anıtları Yabancı şehitlik ve anıtları Tarihi bölge

A. Gelibolu Yarımadası

Alanın kaynak değeri tarihi mirasından gelmekte olup alanın mevcut doğal mirasının da bir bütün olarak ele alınarak korunması gerekmektedir. Tasarım yaklaşımında mevcut arkeolojik, tarihi ve kültürel değerleri alanda oluşturulan İZlerle birleştirip odak noktalarında yapılan küçük dokunuşlarla odak noktalarının sergilenmesi ve kullanılabilirliğinin arttırılması amaçlanmıştır.

A. Gelibolu Yarımadası

ormanlık alan (%10’dan fazla) 11.386 ha makilik alan (%10’dan az) 7.961 ha 1994 yangını sonrası ağaçlandırma

Ormanlık ve makilik alanlar genellikle yarımadanın yüksek kısımlarında bulunmaktadır. Alçak kısımlar ise çoğunlukla tarım için kullanılmaktadır.

düzlükler 50 eşyükselti eğrisi 100 eşyükselti eğrisi 150 eşyükselti eğrisi Yüksek kıyılar

A. Gelibolu Yarımadası

vadiler

Bakış noktaları

A. Gelibolu Yar覺madas覺

A.1. Üst Ölçek Kararları Bunların dışında alanın üst ölçek kararlarını sıralamak gerekirse; Ziyaretçiler ve Milli Parkta yaşayan bölge sakinlerinin birbirleri ile ilişki halinde olmadıkları gözlemlenmiştir. Bölge sakinlerini alan kullanımına dahil etmek, Park’la bütünleşmelerini, etkinliklere katılımlarını sağlamak amacıyla gerekli senaryoların yeniden örgütlenmesi gerekmektedir. - Bölge sakinleri bağımsız ve tekil girişimler yerine (köylerde açılan kişisel müzeler vb. gibi) örgütlü ve ortaklaştırılmış çabalar gösterilmelidir. - Tören zamanlarında gelen ziyaretçilerin çoğunluğu Gelibolu’da yer alan pansiyon ya da otel yerine Çanakkale’de kalmayı tercih etmektedir. Gelibolu’da yer alan pansiyon ve otellerin iyileştirilerek kullanımlarının artırılması sağlanmalıdır. Bu sayede Milli Park’ı ve Odak Noktalarını ziyaret etmek amacıyla gelenlerin günübirlik turlar yerine uzun süreli turlara katılımı sağlanmalıdır. Alana gelen turistleri gezdirmek ve alan hakkında bilgi vermek amacıyla çalışan rehberler arasında bağlı oldukları kurumlar, standartlar bağlamında farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum ciddi bir kargaşa ve beraberinde haksız rekabet ortamı oluşturmaktadır. Rehber tercihi için gerekli kurumlar ve bölge sakinleri arasında koordinasyon sağlanarak bölge insanı için iş olanakları sağlanmalıdır.

Alan içerisinde bisiklet ve araç ulaşımından başka alternatif çözümler de üretilmesi gereklidir. Farklı noktalarda araç için depo otopark alanları yapılarak ziyaretçilerin örneğin golf arabası gibi çözümlerle belirlenen birkaç odak noktasına taşınması sağlanabilir. Bu sayede alan içerisinde önemli günlerde yaşanan araç kalabalığına belli bir ölçüde çözüm sağlanmış olacaktır. Ziyaretçiler için alan kullanım stratejileri hazırlanarak; 4 saat (yarım günlük), 8 saat (tam günlük), 2 günlük ve haftalık gezi güzergâhları çıkartılmalıdır. Her sistem hem birbiri hem de kendi içerisinde programlanmalıdır. Programlamalar sırasında alanların taşıyacağı insan yoğunluğu, otopark ve araç yoğunluğu göz ardı edilmemeli gerekirse feribot saatlerine göre bir saat düzenlemesi oluşturulmalıdır. Bunun dışında; -Turun hangi noktadan ve saat kaçta başlaması gerektiği - Gezi programındaki her bir odak noktasında ne kadar süre ayrılacağı - Bir sonraki odak noktasına hareketin ne kadar süre sonra başlayacağı - Yeme-içme ve konaklama alanları - Araçların rezerv otopark alanlarını nasıl kullanmaları gerektiği vb. konularda bilgiler için kitapçık hazırlanmalıdır. Alan için eğitilen rehberler bu bilgiler doğrultusunda ziyaretçileri yönlendirmeli ve bilgilendirmelidir.

A. Gelibolu Yar覺madas覺

A.2. Tasarım Yaklaşımı

Bugün Gelibolu’da gördüğümüz peyzaj savaşın gerçekleştiği zamanlardan günümüze aynı kalmış, anıtlar ve şehitlikler ise savaşan askerlerin yerini almıştır. Bu iki öğe -peyzaj ve anıtlar- savaş günlerini betimleyecek etkileyici bir deneyim için gereken hemen hemen her girdiyi sağlamaktadır.

Şüphesiz ki savaşı izleyen yıllarda günlük hayat da yarımada yaşantısına tekrar girmiştir. Bunun izleri büyüyen yerleşimlerde, kumsallarda, altyapıda ve anıtların çevresinde okunabilir. Gelibolu Yarımadası için önerilen tasarım günlük yaşam, bu topraklarda yaşanmış olağanüstü tarih ve etkileyici doğal doku arasında yeni bir denge kurmaktadır. Tasarım, günlük yaşantıyı kısa bir süreliğine de olsa unutarak savaşa ve doğaya yoğunlaşma şansı yaratmaktadır. Anma eylemi sadece işitsel sessizlik değil aynı zamanda görsel sessizlik de gerektirir. Bu nedenle yarışma alanı için tasarım yaklaşımı sadelik kavramı üzerinden kurulmuştur.

A. Gelibolu Yarımadası

Gelibolu Yarımadası ve Çanakkale Boğazı üzerinde gerçekleşen olaylar öylesine yıkıcı ve öylesine efsanevi olmuştur ki bu topraklar sonsuza kadar insanlara savaşı ve kayıpları anmak için ilham olacaktır. Yarımadanın doğal güzellikleri ile çevriliyken bu alanların bir zamanlar bu denli büyük bir şiddetin zemini olduğunu hayal edebilmek güçtür. Ancak, yaşanan acılar tarihten silinmeye başladıkça, bu olayları anmak, tarihi canlı tutmak ve hayatını kaybedenleri onurlandırmak gittikçe önem kazanmaktadır.

kıyı rotası (bisiklet)

A. Gelibolu Yarımadası

iç rota (yürüyüş) araç yolları feribot yerleşim şehitlik ve anıtlar kültürel miras alanları bakış noktaları

A.2. Tasarım Yaklaşımı A.2.1. Dolaşım Şeması

Bugünlerde ziyaretçilerin çoğu alana araba ya da otobüslerle gelmektedir. Bu bağlamda, alanı yürüyerek ya da bisikletle dolaşmak bir anlayış değişikliği gerektirmektedir, bu da tüm savaş anıtlarını birbirine bağlayan bir yollar ağı kurularak özendirilebilir. Tasarımda önerilen bu ağ bir günlük yürüme rotaları sağladığı gibi bir haftalık rotalar da barındırmaktadır. Bu durumlarda Kilitbahir ve Alçıtepe gibi yerleşim birimleri yemek ve konaklama hizmetleri sunabilmektedir. Gelibolu’da yürümek İspanya’daki Santiago de Compostela’da olduğu gibi bir iyileşme deneyimine dönüşebilir. 1997 senesinde Gelibolu için açılan yarışmada jüri üyeliği yapmış olan Tony Watkins, görüşmelerimizde Gelibolu deneyimini bize şu sözlerle iletmiştir: “A visit to Gallipoli has the potential to change people, who they are, and how they see the world. A visit has the potential to lift them up so that they might see beyond their existing horizons. This is no ordinary place. The strong Gallipoli landscape has a great deal to say. A 5000 year history.”

Kıyı ve iç rotalar

Rotalar kendi içlerinde daha küçük döngüler halinde tasarlanmıştır. Ziyaretçiler uzun ya da kısa rotaları tercih edebilirler.

Bu bağlamda, alanı yürüyerek deneyimlemek projenin tasarımı için önemli bir girdi oluşturmaktadır. Tasarımda mevcut patika ve yollar birbirine bağlanarak, tutarlı bir yol ağı kurgulanmıştır. Bu ağ yarımadanın çeşitli yaşam alanlarına ve savaş tarihinin farklı anlarına açılım sağlamaktadır. İki ana bölümde kurgulanan ağ, kabaca kıyı şeridini takip eden alçak bir yol ve ormanlar, çayırlar, meralar, tepe ve vadiler arasında uzanan bir iç bağlantılar ağından oluşmaktadır. Hem karada hem de denizde gerçekleşen Gelibolu Savaşları’nda batan gemilerin bulunduğu konumlar denizde yüzen ışıklarla temsil edilmiştir. Gece olduğunda denizde dalgalanacak bu ışıkların görülebileceği bakış noktaları da yol ağına dahil edilmiştir. Savaşta yaşamını yitiren 124.000 asker Türk, İngiliz, Fransız, Avustralyalı ve Yeni Zelendalı gibi farklı milliyetlerden gelse de sonuçta Mustafa Kemal Atatürk’ün kucaklayıcı sözlerinde olduğu gibi “onlar bu topraklarda canlarını verdikten sonra, artık bizim evlatlarımız olmuşlardır”. Yaşamını kaybeden her bir asker aynı şekilde anılmalı ve yası tutulmalıdır. Bu nedenle bellek izlerini takip eden bu evrensel rota her bir anıt ve şehitliğe eşit ölçüde yaklaşmaktadır. A. Gelibolu Yarımadası

Yarımadaya yayılmış anıtların çokluğu yaşanan savaşın boyutlarını kavrayabilmek için önemli bir ipucudur ve bunu deneyimlemek için de en iyi yol yürümektir. Yürüyüş, yaşantıları anmak, hatırlamak ve duyguları sindirmek için başka şekilde mümkün olamayacak olanaklar yaratır. Gelibolu Yarımadası da ziyaretçilerin bir anıttan diğerine yürüyerek ulaşabilmesini sağlayacak boyuttadır.

Odak Alanlar覺 4 & 5

A. Gelibolu Yar覺madas覺

Odak Alanlar覺 6

A.2.1. Dolaşım Şeması

Odak Alanları 1

A. Gelibolu Yarımadası

Odak Alanları 2 &3

Şehitlik

Şehitlik Duvarı araç park yerleri

ana yol

satış üniteleri

küçük anıt

A. Gelibolu Yarımadası

anıt

A.2. Tasarım Yaklaşımı A.2.2. Yollar ve Bağlantılar

A. Gelibolu Yarımadası

Yollar ve Bağlantılar Anıtların bulunduğu her alan kendi içinde benzersiz özellikler taşır ve bu eşsiz savaş hikayesinin kendine ait kısmını anlatır. Her biri birçok anıtsal alanda bulunabilen elemanlardan oluşmasına karşın her zaman değişik form ve yapılandırmalarda ortaya çıkar. Bahsi geçen ortak unsurlar arasında anıt, şehitlik, otopark, satış birimleri, meydan, yollar ve patikalar sayılabilir. Bu elemanların şekil ve konumları genel olarak sabit olduğu ve yalnızca belli bir takım unsurlar taşınabildiği ya da dönüştürülebildiği için birlikteliklerinde tutarlılık ve tanınırlık yaratmak güçtür. Burada mümkün olan, farklı elemanları birbirine bağlayan yolları şekillendirerek tutarlılığı artırmak ve mekanın kimliğini vurgulamaktır.

ilke kararları

A. Gelibolu Yarımadası

mevcut durum

park yerlerinin geri çekilmesi

mekan dizilimine giriş meydanı eklenmesi

anıta yönlenen dolaylı rotalar

A.2. Tasarım Yaklaşımı

A.2.3. Araç ve Alan İlişkisi

Gelibolu Tarihi Yarımadasında en göze çarpan sorunlardan biri araç yolları, park yerleri ve trafiğinin alana büyük zararlar vermesidir. Anıtların çok yakınında konumlanan park yerleri, neredeyse anıtların içinden geçen araç yolları ziyaretçilerin tarihi yarımada deneyimini olumsuz etkilemekte, alanın vurgulanması gereken özelliklerini gölgede bırakmaktadır. Bu sorun 1997 senesinde Gelibolu için açılan yarışmada jüri üyeliği görevini üstlenmiş Tony Watkins’in de görüşmelerimizde ısrarla üzerinde durduğu bir konudur. Watkins birçok alanın yalnız deneyimlenmesi gereken yerler olduğunu ancak otobüslerle gelen kalabalık turist gruplarının ve onlarca otobüsün bu eşsiz deneyimi bozduğunu ifade etmiştir.

Alana ait özellikler eklenmesi

Dolayısıyla tasarımda başlıca ilkelerden biri araç park yerlerinin anıtlardan uzağa çekilmesi ve araç yollarının dışarı alınmasıdır. Bu adımdan sonra park yeri ve anıt arasına bir toplanma mekanı eklenmiş, ve arazinin izin verdiği yerlerde anıta ya da şehitliğe giden birden fazla rota kurgulanmıştır. Bu sayede ziyaretçiler kalabalıktan uzak, daha bireysel bir deneyim yaşayabileceklerdir. Bu temel prensipler her alanda uygulandığında farklı izler yaratmış, farklı yollar çizmiş ancak malzeme dili ve bitkilendirmesiyle bir tutarlılık sergilemiştir.

A. Gelibolu Yarımadası

ayrık anıtların birbirine bağlanması

A. Gelibolu Yar覺madas覺

A.2. Tasarım Yaklaşımı A.2.4. Belleğin İzleri

Yolların dik ve ulaşılmaz olmamasına özellikle dikkat edilmiştir. Tekerlekli sandalyeler için de kullanılabilir olan yollar, eğimli arazilerde keskin açılar yaparak yol uzunluğunu artırmakta ve eğimi yürüyüş için uygun hale getirmektedir. Gelibolu’da törenlerin gerçekleştiği zamanlarda açan yabani çiçeklerden seçilen bitkilendirme yol boyunca ziyaretçilere eşlik edecektir. Aydınlatma elemanları, yönlendirme tabelaları ve çöp kutuları gibi tamamlayıcı ögelerin hepsi için alanla bütünleşik, fazla bağırmayan, minimal tasarımlar kullanılmıştır. Bu elemanlarda corten çelik ve beton başlıca malzemeleri oluşturmaktadır. Bu malzemelerin renkleri doğayla bütünleşirken aynı zamanda bakım ve sürdürülebilirlik kolaylığı da sağlayacaktır.

A. Gelibolu Yarımadası

Tasarımda Gelibolu Yarımadası geneline özel hafifçe yere batık, kenarları paslandırılmış çelik (corten), yabani çiçek ve bitkiler ile diğer yönlendirici elemanların eşlik ettiği bir yol sistemi kurgulanmıştır. Batık yol ziyaretçilerin toprakla, doğayla daha yakın, birebir bir ilişki kurmalarını ve çevredeki diğer yolları ilerledikçe keşfedecekleri daha yoğun bir yürüme deneyimi sağlamaktadır. Yol kotunu düşürmek için çıkarılan toprak yolun kenarlarına alınarak peyzaj yüzeyinde yumuşak bir çizik oluşturmaktadır. Savaşın ve dolayısıyla belleğin izlerini temsil eden, peyzaj üzerindeki bu çizgileri zaman içinde doğa, yine kendisi bitki örtüsüyle kapatacak, yarasını iyileştirecektir. Plandaki bu keskin çizgiler doğal malzeme kullanımı ve bitkilendirmeyle alanın içine girildiğinde sertliğini kaybedecek ve yere ait hissi yaratacaktır.

Kayıplar

İngiliz 43.000 Anzak

11.000

Fransız 5.000

Türk 65.000

Toplam

124.000

A. Gelibolu Yarımadası

Osmanlı

İngiliz

Anzak

Fransız

A.3. Savaş Nişanı Savaşta yaşanan kayıpları temsil etmek amacıyla, yaşamını yitiren her bir asker için, hangi tarafta mücadele ettiğine bakılmaksızın evrensel bir nişan tahsis edilmiştir. Savaş nişanının tasarımı yarım ay ve haç simgesinin birlikteliğini yansıtmaktadır ve çelikten üretilmiştir. Her bir asker için hazırlanan 124.000 nişan yere sabitlenerek yarımadadaki yol ağını tanımlayacaktır. Ortalama her iki metre yol için bir nişan düşeceğinden yolun takibi de bu sayede kolaylaşacaktır. Ancak nişanların en önemli görevi soyut bir rakam olarak algılanan savaş kayıplarını gerçeğe döndürmesi, somut olarak algılanabilmesini sağlamasıdır. Kişilerin yürürken gördükleri her bir nişan bir kaybı temsil etmekte ve bunlar bir araya geldiğinde akıl almaz bir sayı ortaya çıkmaktadır.

Bu nişan aynı zamanda yarımadanın simgesi olacak, alandaki diğer iletişim kanallarında da kullanılacaktır.

A. Gelibolu Yarımadası

Nişanın açık tasarımı asfalt, beton, kil, kum gibi değişik yüzeylere uygulanabilme imkanı sağlamaktadır. Zamanla nişanın açıklıklarından büyüyen küçük bitkiler doğayı da sembolün bir parçası haline getirecektir. Yeşil dokularda nişanı sabitlemek ve zaman içinde yerinde kalmasını sağlamak amacıyla az miktarda beton kullanılacaktır.

B. Odak Alanlar覺

B.1

Mecidiye Tabyası - Seyit Onbaşı Odak Noktası

B.1.RUMELİ MECİDİYE TABYASI VE ŞEHİT ONBAŞI HEYKELİ

Mecidiye Tabyası Odak Noktaları için de ulaşılan ilk nokta özelliğini taşımaktadır. Bulunduğu konum itibariyle ve mevcut otopark problemi nedeniyle, özellikle Seyit Onbaşı Heykeli etrafında yoğun araç parkına maruz kalmaktadır.

Bu durumu engellemek ve yaya kullanımını ön plana çıkarmak amacıyla alana yürüme mesafesinde Kilitbahir’deki mevcut otoparkların kullanılması uygun görülmüştür. Alan girişinde planlanan indirme-bindirme cepleri ile alanda tasarlanan meydana bırakılan ziyaretçiler ana taşıyıcı yaya aksını kullanarak tabyalara ulaşmaktadır. Alanda ulaşım için önerilen alternatif bisiklet ve yürüyüş yolları, araç yolu etrafında çözümlenmiştir. Tabyaların önünde yer alan ana yaya aksı topografyaya ince izlerle bağlanmış ve bu izler ışık izi, corten oturma ve bitkisel peyzajla desteklenmiştir. Ana aksın peyzajı ile sınırını oluşturan mevcut su kanalı, alanın gerçek anlamda kullanımına itafen çizgisel havuza dönüştürülmüş ve tasarım desteklenmiştir.

B. Odak Alanları

Osmanlı’nın modern savunma tedbiri tabyaların en büyüklerinden birisi olan Rumeli Mecidiye Tabyası, 1892 yılında Kilitbahir Kalesi’nin güneyinde Sultan Abdülmecit tarafından Asaf Paşa‘ya yaptırılmıştır. 8 bonet ve Alman yapımı 4 adet 24 cm, 2 adet 28 cm çapında toplardan oluşmaktadır. Çanakkale Savaşı’nda komutanlığını Yüzbaşı Hilmi (Şanlıtop) Bey yapmıştır. Ayrıca bu tabya Seyit Onbaşı’nın 270 kiloluk mermiyi kaldırdığı tabyadır ve Rumeli Mecidiye Şehitliği burada bulunmaktadır. Adından da anlaşılacağı üzere Çanakkale Boğazının Ege Denizine açıldığı, boğazın iki kıyısının birbirine en yakın olduğu ve bu coğrafi özelliklerinden dolayı boğazın kapısı görevini üstlenen çok önemli bir konumdadır. Yine konumundan ötürü çok geniş bir çevresel algı merkezidir.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

B.2

Abide Odak Noktası B.2.Abide - Morto Koyu

Alana üst ölçekte bakıldığında yoğun orman dokusu içerisinde sembolik ve gerçek şehitliklerin bulunduğu önemli bir mekânsal kimliğe sahiptir. Odak noktalarının genel prensibinde yer alan kullanım kararları bu alanda da uygulanmış, otopark alanları yürüyüş mesafesindeki dış çepere alınmıştır. Alan yakın çevresinde konumlandırılan indirme- bindirme cepleri otobüslerin yolcularını alana bırakması için tasarlanmış mekânlardır. Özellikle yoğun kullanımın olduğu önemli günlerde alan çevresine oluşturulan otopark alanlarına ek olarak rezerv otopark alanları yol boyunca konumlandırılmıştır. Alan içi dolaşım şehitliklerin konumları sebebiyle ince bağlantı yollarıyla meydana ulaşmaktadır. Abidenin görkemli ve sembolik yapısının desteklenmesi amacıyla sadece çevre yollarında malzeme değişikliğine gidilmiştir. Bu alanlarda kullanılan sıkıştırılmış kaba agrega malzemesi ve çim alanlar corten malzeme ile sınırlandırılmıştır.

Abidenin özellikle batı kısmında görkemli ve sembolik algısının mevcut halinde devam ettirilemediği, bu amaçla Abidenin batı ve güney çeperinde Abidenin görkeminin devamlılığını sağlayacak ve çevresinde bu görkemi devam ettirerek alanı sonlandıracak bir tasarım oluşturulmuştur. Oluşturulan tasarımda oturma basamakları abidenin alt zemininde kullanılan granitle bütünleştirilmiştir. Tören alanının malzemesi korunmuş yeni tribün ve bayrak direği tasarımlarıyla algısı arttırılmıştır. Alan içinde iki adet satış birimi, bir adet namazgâh ve tuvalet yapısal öğe olarak yeni tasarımlarıyla yer almıştır. Morto Koyu Abide’nin alt kottan en yakından hissedildiği önemli bir rekreasyon alanıdır. Ziyaretçiler bu mekânda dinlenmekte ve diğer şehitlik anıtlara devam etmektedir. Deniz ve orman ekosisteminin yakından hissedildiği mekanın kıyı kısmında bulunan yapı çevresinde topografyaya uygun kademeli oturma ve peyzaj alanları düzenlenmiştir. Otopark alanlarının yeniden düzenlendiği Morto Koyu’nda yeşil doku bu alanları perdelemek adına kullanılmıştır. Alanın orman kısmında ise büfe, kafeler ve tuvalet binaları yeniden tasarlanarak yerlerini almışlardır. Orman dokusu içerisinde kaybolan bu yapıların önünde ki alan piknik masalarıyla desteklenerek ziyaretçilerin kullanımına sunulmuştur.

B. Odak Alanları

Şehitler Anıtı, Çanakkale Boğazı’nın ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alan Çanakkale Savaşlarında hayatını kaybeden 253.000 Türk askeri adına yapılmış anıttır. Abide odak noktası konumu ve kapladığı alan itibariyle en çok ziyaretçi alan bölgeler arasındadır.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

B.3

Ertuğrul Tabyası Odak Noktası B.3.ERTUĞRUL TABYASI

Ertuğrul Tabyası, üç bonet ve bunların arasında bulunan iki adet top platformundan ibarettir. Günümüzde tabyanın hemen kuzeydoğu yanında, Yahya Çavuş Şehitliği ve Anıtı vardır. Ertuğrul Tabyası, 14 bin 800 metre azami menzili olan iki adet 240/35 mm’lik uzun namlulu Krupp yapımı top ile teçhiz edilmiştir. Bu toplar, Çanakkale Muharebeleri sırasında, 5. Ağır Topçu Alayı, 1. Tabur, 2. Batarya’yı oluşturmaktadır. Toplardan birinin namlusu ve kundağına ait bazı parçalar, günümüze ulaşabilmiş ve hâlâ tabya üzerindeki yerinde durmaktadır. Alandaki Yabancı Mezarlıklar ve Türk Şehitliklerinin kendi aralarındaki bağlantı dışında Seddülbahir Köyü’nde yer alan Seddülbahir Kalesi ile İlk Şehitlik Anıtı arasında olan bağlantıları da önemlidir.

Otopark sistemi merkezden uzaklaştırılarak alan dışında yürüme mesafesinde çözümlenmiştir. Otoparktan, bisiklet ile yada yürüyerek gelen ziyaretçi yoğunluğu meydanda karşılanarak odak noktası içinde yer alan farklı şehitlik ve anıtlara (Ertuğrul Tabyası , Cape Helles Anıtı, Yahya Çavuş Şehitliği, V Beach Mezarlığı) dağıtılmaktadır. Denizde yer alan batıkların yerlerini gösterecek ışık süzmelerinin görülebileceği bunun dışında seyir ve dinlenme amaçlı kullanılabilecek alanlar tasarlanmıştır. Alanın mevcut topografyasından dolayı farklı görsel peyzajlar ve çevresel değerler sunmaktadır. Bu hareketli topografyanın tasarım konseptini oluşturan İZ kavramına atıfta bulunarak corten malzeme kullanılarak ziyaretçilere anlatılması ve meydan çevresini tariflemesi amaçlanmıştır. Bu odak noktasındaki ziyaretçilerin ihtiyaçlarını Seddülbahir köyünden karşılamaları ve bu sayede yerli halkın köyün konumundan değer elde etmeleri düşünülmüştür.

B. Odak Alanları

Ertuğrul Tabyası, Seddülbahir köyünün batısında, Ertuğrul Koyu’na hâkim, Gözcübaba Tepesi’nin Ertuğrul Koyu’na doğru uzanan güney yamacı üzerinde, denize dönük olarak bulunmaktadır. Boğaz girişini korumakla görevli dört tabyadan biri olup, Sultan II. Abdülhamit devrinde Asaf Paşa’nın çalışmaları sonucu yaptırılmıştır.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

B.4

Kabatepe 57. Alay Odak Noktası B.4.KABATEPE ‘57. ALAY’ Bu alanda yapılan tasarımın önemli kararlarının başında Atatürk Büst’ünün mevcut otopark alanın içindeki konumundan kurtarılarak tüm ziyaretçilerin toplandığı meydanda rahat görebilecekleri bir konuma yerleştirilmiştir. Ziyaretçileri karşılayacak bir konumdadır. Tasarlanan yaya sirkülasyonu ile İngiliz Mezarlıkları ve Türk Şehitlikleri birbirlerine bağlanmıştır. Bu tasarımla odak noktasının önemli problemlerinin başında gelen alan bütünlüğünün oluşturulması ve ziyaretçilerin alanda bulunan tüm değerleri bütüncül algılamaları sağlanmıştır. Yaya sirkülasyonlarının meydanda toplandığı noktada ziyaretçiler alana hakimiyet kazanmakla beraber alanın konumundan ötürü vadiyi inceleme, kesik dere şehitliğini uzaktan algılama imkanı yakalamışlardır. Şehitliğe bisiklet ile gelenler için alanın belirli noktalarında bisiklet park elemanları konumlandırılmıştır. Mevcut yol genişliğine dokunulmasının uygun olmadığından bisiklet için alternatif yol çözümü yapılmamış araç yolu ile beraber çözümlenmiştir. Yolun iki tarafında yer alan açık yağmur suyu kanalı alan kullanımına uygun olarak odak noktası sınırları içerisinde araç yolunun bir kenarından ızgara sistemiyle, alan sınırı bittiğinde de mevcut kanala bağlanarak toplanması öngörülmüştür. Mevcut tuvalet binasının alandan uzakta olması ve çevresinin bitkisel dokuyla kapalı olması olumlu karşılanmış ve mevcut konumunda bina olarak yenilenerek kullanılması uygun görülmüştür. Alan çevresinde çöp birikimini önlemek otopark yakınında çöp kamyonunun ulaşabileceği noktaya çöp toplama sistemi önerilmiştir.

B. Odak Alanları

57. Alay, Çanakkale Savaşı’nın başlangıcı olan Anzak Çıkarmasını durdurmak için 15 Nisan 1915 sabahı İttifak kuvvetleriyle çatışmaya başlayan ve bu çatışması ile efsaneleşmiş Türk alayıdır. 19. Fırkaya bağlı üç alaydan biri olan 57. Alay, 1 Şubat 1915’de Tekirdağ’ın Yarkışla mevkiinde kurulmuştur. 57. Alayın komutanı Hüseyin Avni Bey’dir. Deniz seviyesinden başlayarak Conkbayırı zirvesine kadar uzanan hattı takip eden araç yolunun iki tarafında lineer olarak uzanan alanlar bütünüdür. Gelibolu savaşlarının en sert geçtiği, göğüs göğüse çarpışmaların meydana geldiği önemli odak noktalarından biridir. Bir orman içi arazidir. Odak noktası olarak belirlenen alanda İngiliz mezarlıkları (Queen Post Mezarlığı) ve Türk Şehitlikleri (57.Alay Şehitliği, Yüzbaşı Mehmet Şehitliği, Kesikdere Şehitliği) yan yana bulunmaktadır. Fakat aralarından geçen araç yolu ve tam ortada yer alan mevcut otopark alanı yüzünden alanlar arasında mekânsal ve algısal kopukluk bulunmaktadır. Bunun önüne geçmek ve alanları birbirleri ile bağlantısını sağlamak için 57.alay önünde yer alan otopark alanı iptal edilerek otobüsler için mümkün olduğunca alan güney sınırında çözümlenmeye çalışılmıştır. Bu sayede ziyaretçiler otobüslerinden indikten sonra toplayıcı bir alan olarak tasarlanan meydan da toplanarak bilgilendirme panolarından yada rehberlerinden aldıkları bilgilerden sonra ziyaret alanlarına buradan dağılmaları sağlanacaktır. Arabaları, motor bisikletleri ve bisikletleri ile alana gelen ziyaretçiler için ise mevcutta Atatürk Büst’ü önünde yer alan otopark alanı yeniden tasarlanmış, bu tasarımda özellikle alanın mevcut bitki örtüsündeki bitkiler kullanılarak alanın mevcut bitkisel dokusuyla sarılarak çevrenin içinde kaybolması öngörülmektedir.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

B.5

Kabatepe Conkbayırı Odak Noktası B.5.KABATEPE ‘CONKBAYIRI’ Bunun dışında otobüs için park yeri olarak yol kenarında iki alternatifte önerilmiştir. Alan kullanımı ve odak noktasının bütüncül kullanımı düşünülerek iki yaya aksı ve bu yaya akslarının birleştiği bir meydan tsarlanmıştır. Bunlardan biri alanın güney kısmında bulunan mezarlıktan ziyaretçileri alarak kitabelerin arasından Conkbayırı’na çıkmakta diğeri ise önerilen otopark alanlarından ziyaretçileri alan girişinde bulunan meydanda toplayarak odak noktası içinde gezdirmektedir. Kitabelerin ortasında ziyaretçilerin hareketlerini mevsimsel koşullardan etkilemeyecek şekilde sıkıştırılmamış kaba agrega malzeme kullanılarak her daim yaya sirkülasyonunu sağlıklı sağlayabilecek şekilde tasarlanmıştır. Kitabelerin ortasında bulunan havuzun formu genel tasarım konseptini alana yansıtacak izin görsel ve fiziksel takibini vurgulayacak biçimde tasarlanmıştır. Kitabelerin etkisinin kırılmaması için dinlenme alanları kitabelerin ortasında değil çevresindeki dokuyla bütünleşmiş olarak konumlandırılmıştır. Alan üst meydanında yer alan Atatürk Anıtı, Yeni Zelanda Heykeli ve Yeni Zelanda Anıtı, Siperler Alt meydandan ve kitabelerden gelen yaya aksları ile meydan özelliğini vurgulayarak bütünleştirilmiştir. Siperlerin etrafında kaba agrega malzeme kullanılarak yürüyüş kolaylığı sağlanmıştır. Alan çevresinde çöp birikimini önlemek otopark yakınında çöp kamyonunun ulaşabileceği noktaya çöp toplama ve biriktirme alanı önerilmiştir. B. Odak Alanları

Conkbayırı Atatürk’ün Türk Milletinin nazarında ilk kez tanındığı ve millete bağışlandığı yerdir. Conkbayırı, Conk Tepesi’nden itibaren güneybatı yönünde uzanan ve Düz Tepe’nin kuzeyindeki Kemal Dere’de son bulan yamaca verilen isimdir. Conkbayırı’nın kuzey ucunda yer alan ve alanın en yüksek noktasını oluşturan yükselti ise Conk Tepesi olarak bilinir. Conk Tepesi, Kocaçimen Tepesi’nin kuş uçuşu olarak yaklaşık 1200 metre güneybatısında ve Arıburnu ile Kaba Tepe istikametinde uzanan yamacı üzerinde yer alan, 268 metre yüksekliğinde bir noktadır. Kocaçimen Tepesi ve bu tepe ile arasında yer alan Besim Tepeler’le birlikte Anafartalar Ovası, Bigalı Ovası, Kilye Ovası ve hatta Çanakkale Boğazı’na hâkim stratejik açıdan çok önemli bir arazi parçasıdır. Bir anlamda Gelibolu Yarımadası’nın güney bölgesinin omurgasıdır.Bilhassa denizden gelip sahile çıkacak istilacı kuvvet için, tesis edeceği kıyı başı bölgesinin güvenliği açısından olduğu gibi, harekâtın yarımadanın iç derinliklerinde sürdürebilmesi açısından da savaşta büyük önem taşımaktadır. Yabancı Mezarlıklar (Yeni Zelanda Anıtı) ve Türk Şehitlikleri (Atatürk Anıtı, Üsteğmen Nazif Çakmak Şehitliği) bir arada bulunmaktadır. Bunun dışında alanın girişinde ise ziyaretçileri dua eden bir elin parmaklarını simgeleyen beş adet kitabe karşılamaktadır. 80’li yıllarda yapılan bu kitabeler Türk askerinin bu bölgede sergilemiş olduğu kahramanlıkları anlatmaktadır. Ayrıca çevrede bu kitabelerin yanı sıra kanlı savaşın izlerini taşıyan siperler göze çarpmaktadır. 57. Alay’dan bisikletle ve/veya araç/ otobüs ile gelen ziyaretçiler için Conkbayırı’nı geçtikten sonra yolun sağında ormanlık alanda yer alan mevcut açıklıkların bu odak noktasının otopark ihtiyacını karşılayabileceği düşünülerek tasarlanmıştır.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

B.6

Şahindere Şehitliği Odak Noktası

B.6.ŞAHİNDERE ŞEHİTLİĞİ Şahin Dere; Soğanlı Dere’nin kollarından biridir. Bu derenin oluşturduğu küçük vadicik, Seddülbahir Cephesi’nin geri bölgesi olan Soğanlı Dere Vadisi’nin başlangıcında ve Alçıtepe köyünün yaklaşık 3 kilometre kuzeydoğusunda yer alır. Cepheye yakın, düşman ateşine karşı korunaklı, ağaçlık ve sulak bir yer olmasından dolayı burası, 1915 yılındaki muharebeler sırasında bir sargıyeri olarak seçilmiş ve kullanılmıştır. Şehitlik; buradaki sargıyerinde tedavi gördükleri sırada hayatlarını kaybedip şehit düşen askerlerimizin gömülmesi ile oluşmuş bir şehitliktir. Şehitlerimizin gömüldüğü alan, Şahin Dere’nin oluşturduğu küçük vadiciğin doğu yamacı üzerinde yer alır. Ana tasarım kararına bağlı olarak mevcut otopark sistemi araç yolu üzerine taşınarak ziyaretçilerin yeni tasarlanan otoparktan meydana ve oradan da şehitliğe ulaşması sağlanmıştır.

Meydandan şehitliklere dağılan merdiven sistemi dışında engelli ziyaretçiler ve odak noktasının ambiansını yaşamak ve alanın doğal peyzajının içinde kendisi ile baş başa kalmak isteyen ziyaretçiler için genel bir rampa sistemi çözülerek topografyanın yarattığı görsel etkiden yararlanarak farklı kullanımlar çözülmüştür. Yapılan tasarımla yaya sirkülasyonları kullanılarak güncel kullanımında pek yaratılamayan vurgu gerçek şehitlik alanında da sağlanmıştır. Şehitliğinin arka kısmında bulunan tarım alanındaki peyzaj dokusunun oluşturduğu algının özellikle ilkbahar ve sonbahar döneminde bıraktığı yoğun renk ve doku algısının hissedilmesi adına bu alanda bir bakı terası oluşturulmuştur. Çöp toplama ve biriktirme alanı meydan’dan uzak araç yoluna yakın bir kısımda çözümlenmiştir.

B. Odak Alanları

Bu odak noktasının ihtiyaç programında bulunan Büfe ve Satış Birimleri Meydanın çevresinde Tuvalet’te yine meydanın yakın çevresinde çözümlenmiştir.

B. Odak Alanlar覺

OTOPARK ALANLARI VE ARAÇ SİRKÜLASYON ŞEMASI

B. Odak Alanları

YAYA VE BİSİKLET DOLAŞIM ŞEMASI

ÇEVRESEL ALGI ŞEMASI

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

100

B. Odak Alanlar覺

REPLACE WITH A3

101

102

C. Tasar覺m Rehberi

103

C.1. GRAFİK TASARIM KİMLİĞİ

C. Tasarım Rehberi

C.1.1. Amblem-logo

104

105

C. Tasar覺m Rehberi

C.1.2. Tabela Tasar覺mlar覺

106

107

C. Tasar覺m Rehberi

C.1.3. Bayrak

108

109

C. Tasar覺m Rehberi