Kendi Arkitera'nı Kendin Yarat 2007 by Arkitera

Kendi Arkitera'm Kendin Yarat 2007

Kendi Ark襤tera'n覺 Kendin Yarat 2007

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

İÇİNDEKİLER

Burak Pak Haber:

Konser Salonları, Tasarım ve Sesin Sınırlarını Zorluyor Dünyanın En Büyük Akvaryumu Atlanta'da . . .

Söyleşi:

Ekmel Ertan i l e Beden - İşlemsel Sanatlar Festivali Üzerine Bir Söyleşi

Burcu Terakye Haber:

Boşluğa Yazım: Seçme Yazılar 1 990-2004

Söyleşi:

Çağdaş Çek M i marlığına Genç Bir Bakış

Büyük Ankara Oteli'nde Neler Oldu?

Dilara Öcal Haber:

Deri mi, Kemik mi? Demir iskeletler ve Hacim Saran Çel i k Örtüler l l . Egeart Sanat Günleri 5-9 Aralık 2007'de İzmir'de

Söyleşi: 35

Yüksel Çakmur'la Kent Üzerine . . .

E lçin Yıldıran Haber:

Çevre Dostu Binalar Geliyor!

Köşe Yazısı: İstanbul'u İz! i yorum Gözlerim Açık! Söyleşi: 43

Esra Sakınç Haber: Söyleşi:

M i marlık ve Nanoteknoloj i

Çirkini Seçmek An latmak için Bakmak

Hülya Mustafaoğlu Haber:

Dünya'nın En Eski Gözlemevi

Köşe Yazısı: Siyah - Mekan, Sema Söyleşi: 53

M imar El i f Özdemir'le " Mekan-Yazı" i l işkisi Üzerine

Özgün Özçakır Haber:

Dünya'nın En İddialı Projeleri ODTÜ Monoray'ın Deneme Sürüşleri Yakında Başlıyor

Söyleşi:

Günümüz Mimarlığında, Geçmişin izleri . . .

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Özlem Babadır Kebapçı Haber:

Çinli M imarlar, Geçmişle Bağlarını Koparmadan Geleceğe Bakıyor 2 1 06 Y ı l ında

Söyleşi:

ew York

"Bilge Işık" i l e Söyleşi

Selen B . Morkoç Haber:

Ev, Konut, Konuılaşma Grid Rastlantısal Olanla Çakışırsa: Adelaide Park Alanları

Köşe Yazısı:

" Metropolis"ten " Modem Zamanlar"a M imarlık, Sinema ve Modemile Görkem li Manzara Sürüşündeki Balık! ı Ev

Söyleşi: 98

Kim Dovey ile Söyleşi

Ü m mü Gündüz Haber:

FXFOWLE Architects'in tasarladığı M unıbai'deki " lndia Tower" Yapını Aşamasında Malzemenin Yeniden Hayat Bulması

Söyleşi: ı 06

A utoban i le Söyleşi

Zeynep Erözkan Haber:

Steven Holl'ün Akıcı Tasarım ı : Whitney Su Arıtma Binaları ve Parkı Karadeniz Teknik Üniversitesi M i marlık Bölümü Öğrencilerince Hazırlanan Projeler Bosna Hersek'te . . .

Söyleşi:

Erdem M imarlar'dan Sunay ve Günay Erdem ile Söyleşi

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

KENDi ARKiTERA'N/ KENDiN YARAT - 2007

Giriş Arkitera M i marlık Merkezi'nin yayıncılık anlayışını daha katılımcı b i r boyuta taşımak amacıyla 2006 yılında başlattığı, "Kendi Arkitera Kendin Yarat" projesinin 2007 sonuçları Ağustos ayında bel l i oldu. Mimarl ık yayıncılığına i lgi duyan fakat yaptığı farklı işler nedeniyle buna zaman ayıramayan kişilerin hedeflendiği "Kendi Ark i tera'nı Kendin Yarat" projesi bu sene de iki aşamalı olarak düzen lendi. İ l k aşamasında katı lımcılardan projeye neden katılmak istediklerini anlatmaları, ikinci asamada ise biri ceviri olmak üzere toplam iki haber, söyleşi ve köşe yazısından oluşacak şekilde kendi Arkitera'larını kendileri yaratmaları istendi. Burak Pak, Burcu Terakye, Dilara Öcal, Elçin Y ı ldıran, Esra Sakınç, Hülya M ustafaoğlu, Özgün Özçakır, Özlem Bahadır Kebapçı. Selen B. Morkoç, Ünımü Gündüz, Zeynep Erözkan'dan oluşan toplanı 1 1 kişi gelen başvurular arasından seçi lerek Ark itera M imarlık Merkezi'nin bağımsız editörleri olmaya hak kazandı. Bağı msız editörler tarafından bu proje için hazırlanan haberler, söyleşiler ve köşe yazıları geçtiğimiz sene olduğu gibi bu senede bir kitapta bir araya geldi. 1 1 bağımsız editörün kitap haricindeki güncel çalışmalarının yıl boyunca sürmesi hedetleniyor.

Emine Merdim Yılmaz Arkitero Mimarlık Merkezi Online Yayınlar Koordinatörü

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Burak Pak Burak Pak'ın araştırma ve profesyonel ilgi alanları, Bilg isayar Ortamında Tasarım, Ya ratıcı Tasarım Süreçlerini Destekleyen Ortamlar, Enformasyon ve iletişim Teknolojilerindeki Gelişmelerin Tasanma etkisi, Dijita l Tasarım ve Sanal Ortom il işkisi olarak sıralanabil ir. iTÜ Mimarlık Fakültesi'nde Mimari Tasarım Stüdyoları'nda daveil i öğretim görevlisi olarak görev a l ıyor ve dijital tasarım atölyeleri düzenliyor. Bilgisayar Ortamında Tasarım Eğitimi üzerine yurtiçi ve yu rtd ışı seminerlerde basılmış bildirileri bulunuyor. Bir çok mimari tasarım ve yarışma ekibinde yer aldı. Kisho Kurokawa, Doğan Tekeli - Sami Sisa gibi mimarlık ofisleri için freelance olarak çalıştı ve

2002-2003 yılları arasında Ozan Önder Özener ile birli kte iTÜ interaktif Sistem Yöneticiliği yaptı.

2006-2007 yılları arasında 12 ay boyunca Texas A&M Universilesi ve Carnegie Mellon Üniversitesi'nde Daveili Öğretim Görevlisi olarak bulundu. Halen Prof. Dr. Ömer Akın (CMU) ve Doç. Dr. Arzu Erdem'in eşdanışmanlığında iTÜ Mimarlık Fakültesi'nde Doktora Tezini hazırlıyor, iTÜ Tasarımda Bilgi Teknolojileri Programı'nda araştırma görevlisi olarak çalışıyor. Web sitesi: http://pakb.blogspot.com

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

HABER

1 Konser Salonları, Tasarım ve

L-------------�

Sesin Sınırlarını Zorluyor Konser salonu tasarımında b i r altın

fazladır büyük bir akustik salon

çağa mı giriyoruz? Bazı insanların,

tasarianıanın geleneksel ve en erdemli

klasik müzik seyircisinin sayısının

yolu, en çok 2 .500 koltuk! u, dar,

yavaş yavaş azalmakta olduğu görüşü

yüksek bir " ayakkabı kutusu" modeli

göz önüne alındığında, bu fikir kulağa

kullanmaktı. "Kutsal kase" ise,

saçma gelebilir.

Theophil von Hansen'in Grek canlandırmacı icadı, 1 870'de Viyana'da

Şüpheciler için yeni konser

yapılan "Musikverein" konser salonu

mekanlarının hızla arıması, gençleri

idi. Çağdaş mimarlar için ise, altın

çekme girişimlerinin bir sonucu.

standartlar 1 963 tarihlidir: Hans

Küresel kültür inşaatı patlamasının,

Scharoun'un tasarladığı sıradan

klasik konseriere duyulan açiığı

görünümlü sarı metal panellerle kaplı

gidermekten çok, turist çekme amaçlı

beton formlardan oluşan 2.440

olduğunda biraz doğruluk payı var.

koituklu Berlin Fiiarmoni Salonu.

Ancak yakın zamanda arkesıralar ve mimarlar arasında başlayan bazı

Scharoun'un Berlin duvarının tel örgü

ortaklıklar, umutsuz eylemler ya da

ve beton bariyerierinin yanında yer

propagandacı l ık olarak bir kenara

alan başyapıtı, klasik müzik

atı lamaz.

dünyasının geleneksel sosyal hiyerarş iierini yıkmak amaçlı agresif

Frank Gehry'nin Los Angeles'daki

bir girişimdir. Bu tasarımda büyük

Walt Disney Konser Salonu; Herzog

nıerdivenler, klasik kolanatlar ve altın

ve de Meuron'un H amburg'daki El be

iç dekorlar yoktu. Onun yerine salonun

F iiarmonik Salonu: bunlar yalnızca

ait kısmının sokaktaki yaşamın bir

nefes kesen mimariık örnekieri değil,

uzantısı olabilmesi için ana performans

aynı zamanda konser salonu fikrinin

alanını kapsayan beton çanağı köşeli

radikal bir şekilde yeniden ele

kolonların üzerine yerieştirilmişti.

aiınmasıdır. Günümüzde mimariarı halen en çok Yeni salonlar, klasik müziği günümüze

etkileyen kısmı, performans nıekanıdır.

bağlamanın orkestra, seyirciler ve

Tamamlanmasından kırk dön yıl sonra

müzik arasında yakın bir ilişki

döneminden daha radikal bir etki

kurmanın yollarını arıyor. Bu tür

uyandırıyor. Scharoun, klasik perde

deneyierin riskieri vardır. M i marlar

önü ve oturma düzenini reddederek

tasarımın limitlerini zoriarken, akustik

adeta bir üzüm bağı, her yönden aşağı

uzmanları bilinmeyen alaniarda

doğru akan terasianmış bir peyzaj

tehlikeli girişimierde bulunuyor. Eğer

yaratmış.

bu projeler başarılı olursa, form ve ses arasında az rastlanan uyumlu bir

Scharoun'un yapıtı, bir anda yüzyıllık

dengeyi yakaianacak. Bir asırdan

burjuva formalitelerini silmiş ve klasik

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

BURAK PAK

müziği günümüze taşımış gibi görünüyor. Bazı orkestra yöneticileri ve şeflerinin söylediklerine göre, Berlin'den alınacak gerçek ders, geç 1 9 . yy. salonunun artık ideal bir örnek olnıadığıdır. Müzik programındaki vurucu değişiklikler göz önüne alındığında, artık tek bir akustik reçete

Jacque!'l 1-/er::og ve Pierre de .\1eurun'ım

yeterli değildi. Bu gerçek m imarlara

1/amhurg E/he Filarmum/.. Konser

Solmw.

yaratıcı sın ırları zorlama cesaretini verdi. Scharoun'a meydan okuyan günümüz mimarlarından ilki 2003'te uygulanan Walt Disney Konser Salonu ile Gehry idi. M imar, 1 987'de projeye başladığında, Scharoun'un hayal b i l e

Jacques 11er�ng l'e Pierre de .\leuron'un

ederneyeceği heykelsi bir serbestlik i le

f/amhurg E/be Filormonik

çalışıyordu. Scharoun'un performans

liman. İsviçreli mi marlar, dalıice bir

mekanının özgünlüğünden etki lenerek

kararla, mevcut alanda bulunan

l\m1W!r Salonu.

kendi kompakt ve simetrik formunu

1 960'lardan kalma, tuğla kaplı,

yarattı. Los Angeles'in merkezindeki

terkedilmiş bir depoyu yıkmak yerine,

Grand Bulvan 'nın yanında yer alan

üzerine saydam canıdan bir konser

binanın koyu paslanmaz çelik

salonu tasarlamış. Tuğla kaplı tabanın

kurdelaları kentsel silüeti

uzantısı olarak düşünülen bina, kristal

canlaııdırıyor. İçeride, Gehry, 2.265

zirvelerle taçlandırılmış ve adeta

koltuğu Scharouıı'un yaptığı gibi

körfezde demirlemiş bir gemiyi

sahnenin etrafına diznıiş. Ancak

andırıyor.

tasarımın zengin ahşap yüzeyleri ve sahneye basan içbükey ve dışbükey

Elbe Konser Salonu, bazı mimarların

formların simetrik oyunu, neredeyse

kendi eserlerini şehrin fiziksel ve

Barok bir görüntü veriyor.

tarihsel bağlamında konumlandırma

Çıranın yükselmesi, m imarların

olduklarını onaylıyor.

konusunda ne kadar yaratıcı çabalarını sınırlamıyor. Gelecekte en çok etki yaratacak tasarı mlardan bir

Gehry gibi, Herzog ve de Meuron da

tanesi de 20 1 O' da açılması planlanan

Scharoun'un Berlin filarmoni Konser

Jacques Herzog ve Pierre de

Salonu'nun planını çalışarak işe

Meuron'un Hamburg Elbe Fi larmonik

başlamış. İki yapı arasında su

Konser Salonu.

götürmeyecek benzerlikler var.

Şehrin uzun deniz ticareti geçmişini

Balkonlar sahneye doğru nazikçe

hatırlatan "zorlu" proje alanı,

eğil i rken, zarif bir asimetri, mekanı uç

endüstriyel körfezin kenarında bir

bir noktaya taşıyor.

Koltuklar salıneyi her yönden sarıyor.

BURAK PAK KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Sonunda, H erzog, Berlin Filannoni

boyutta bir risk alıyor. İsviçre,

üzerine düşünmeyi bırakmış

Lucerne'de bulunan KKL Kültür ve

görünüyor. Bir röportaj ında söylediği

Kongre Merkezi ile Nouvel, Avrupa'da

gibi : "çok fazla mükemmel, daha

konser salonu tasarınıcısı olarak ün

iyisini yapamazsınız, yalnızca başarısız

yaptı. Muhteşem bir İsviçre Gölü'nden

olursunuz"

fırlayan aerod inamik dış görünüşü olağanüstü olsa da, konser mekanı bir

Herzog ve de Meuron, daha önce

dikdörtgenin çevresine sarılmış U

tasarladıkları stadyumları başlangıç

şeklindeki balkonları ile klasik bir

noktası kabul ederek, sahnenin

tasanma sahip.

arkasına daha fazla seyirci yerleştirmeye ve bir çanak hissi yaratmaya karar vermişler.

Danimarka Yayın Kuruluşu için Kopenhag'da inşa edilmekte olan daha cüretkar konser salonu, kısmen

Disney Konser Salonu tasarımında da

Scharoun'a bir öykünme olarak

çalışan Yasuhisa Toyota'nın akustik

yorunılanabilir. M imar, asinıetriyi

analizi sonucunda tasarlanan eğimli

biraz ileri götürse de, iç tasarım Berlin

tavan, samıalayıcı bir etki uyandırıyor.

F ilarnıoni'ye benziyor. Değerli bir

Balkonların forıniarı yükseldikçe öne

ci snıi içinde saklayan mekan fikri

ve arkaya bükülerek mekanı dinamik

doğrultusunda, oditoryum, camdan bir

ve hareketli bir hale getiriyor.

di kdörtgenler prizmasının içerisine sıkıştırılmış. Gece, dış cepheye

Eğer, tasarını başarılı olursa, konser

hareketli görüntüler yansıtıl ırken,

bağımlı ları için müthiş bir deneyim

kapalı konser dünyasını görülmeye

sunacak. Ancak m imarlar ve akustik

değer bir kabuğa dönüştürüyor.

uzmanları cesaretlendikçe, giderek daha çok bil inmeyen alanlara doğru yöneliyorlar. Bu da sonucun nasıl olacağı hakkından kafamızda sorular oluşturuyor.

Paris Filarıııoni tasarınıında ise, ouvel daha da i leri giderek kabul edilmiş gelenekleri arsızca bir kenara itiyor: "Paris hiçbir zaman bir büyük konser salonuna sahip olmadı." Bu

Nouvel'in Paris Filarnıoni Konser

söyleminin bir parçası da kuzeydoğu

Salonu, ufuktaki tüm konser salonları

Paris'teki işçi kesimin oturduğu La

arasında şimdiye kadar alınnıanıış

Yilelle Parkı'nın kenarında bulunan proje alanı üzerinden bir sansasyon yaratmak. Nouvel, Cannes'ın üzerindeki tepelerden birinde bulunan bir yerde tatilde iken bu proje üzerinde çalışınaya başlamış. Akşamları tabağıııdaki yeıııeklerle oynarken, binanın potansiyel plan alternatifleri

Paris Filarmoni Kom er Salonu. Jean .\'ou,·e/

üzerinde düşünmüş.

KENDi ARKiTERXN/ KENDiN YARAT - 2007

BURAK PAK

Paris Filarmvni Konser Salonu. Jean Nouvel

Sonuç ürün, dev metal plakaların üst

makalede sözü edilen tasarım

üste istiflenınesiyle parkın kenarında

yaklaşımlarının vurucu çeşitliliği,

düşsel bir dağ manzarası yaratmayı

klasik müzik dünyasının sarhoş edici

hedefliyor. Parktan yükselen büyük

derecede etkileyici bir döneme

rampalar yapıyı Christian de

girdiğine işaret ediyor.

Portzamparc'ın Ci te de la Musique Konservatuarı'na güneyden ve şehri

Bu projelerin her biri, kendi tarzında

çevreleyen artere doğudan bağlıyor.

toplumsal deneyimi öne plana

Bu bilim-kurgu peyzaj ında, ziyaretçiler

çıkararak, müzisyenler, seyirciler ve

salona girmeden rampaları kullanarak

onları saran şehri birbirlerine bağlıyor.

yukarıdaki restoran ve terasiara

Sonuçta, bu projeler, tüm büyük

ulaşabi lir ya da aynı rampalarla

mimari eserlerin bir empati alışıırınası

yapının çatısına çıkarak parkın çarpıcı

olduğunu hatırlatıyor.

manzarasını deneyi mleyebilir.

Kaynak: International Herald Tribune Metal istifınin içerisine, cıva havuzu

Yazan: Nicolai Ouroussoff

kadar hipnotize edici, günıüşi ve amorf

Çeviren: Burak Pak

form lu 2 .400 koltuk! u bir oditoryum saklannıış. Yukarıdan bakıldığında, plan tanıdık geliyor: seyircilerin bir kısmı sahnenin arkasına sarı lmış. Salonun geri kalanı ise bil inmeyene doğru tedirgin edici ama canlı bir yolculuk gibi . . . Paris Konser Salonu, 20 1 2 yılında bitecek şekilde planlanıyor ve Nouvel halen tasarım üzerinde çalışıyor. Bu

BURAK PAK KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Dünyanın En Büyük Akvaryumu Atlanta'da ... Atlanta'da bulunan v e toplam 3 0

yaratıklarının yapay doğa

milyon litrenin üzerinde s u hacmine

hayatlarındaki davranışlarını gömıe

sahip Georgia Akvaryumu, dünyanın

şansına ulaşıyor. Bu hayvanların

dört bir yanından geti rilmiş 500

barışçıl bir biçimde yaşabilınesi için

değişik türden 1 00.000 hayvana ev

her gün 260 ton yiyecek i le karınları

sahipliği yapıyor. 250 milyon Dolar'lık

doyuruluyor. Devasa akvaryumda

bağışla, 8 hektarlık alan üzerine

gezenleri dinlendirebilmek için Ross

kurulan tesisıeki akvaryumları üretmek

Lovegrove tarafından tasarlanan özel

için 328 ton saydam akri l i k

mobilyalar kullanılmış. Polietilen su

kullanılmış.

geçirmez malzemeden yapılmış

Thompson, Ventulett, Stainback &

etraftaki deniz yaratıkları ile de uyum

A ssociates Şirketi tasarım ekibi yapıyı

içinde.

mobilyalar rahat oldukları kadar,

tasarlarken, dalgaların üzerinde yüzen bir gemiden ilham almış. Yapının

Tüm akvaryuındaki en vurucu mekan

dışından bu soyut geminin omurgasını

şüphesiz en büyük akvaryumun

görebilmek mümkün. Akvaryum,

bulunduğu "okyanus tiyatrosu"

özellikle iç tasarıını ile dikkat çekiyor.

bölümü. 7 metre yüksekliğinde ve 1 8

Ziyaretçiler bilet bölümünden

metre genişliğinde saydam akri lik bir

geçtikleri anda kendilerini adeta bir

duvar sayesinde, ziyaretçiler benzersiz

balinanın içinde buluyorlar. Giriş

bir deneyim yaşaııyor. Japonya'da özel

mekanı, akvaryum severleri içerideki

olarak üretilen duvar, 60 santimetre

beş değişik teınada hazırlanmış

kalınlığında.

sergilere yönlendi riyor. Georgia Akvaryumu'nda geçen sekiz Aynı zamanda dev bir eğitim ortamı

saatin ardından geriye, keyifli bir

olan akvaryuında çocuklar, tasarlanmış

yorgun luk hissinin yanında, vahşi

etkileşimli dev ekranları kullanarak

doğanın parçası olan bu deniz

bilgi ediniyor, ayrıca kendileri için

canlıianna dokunabilmiş olmanın

tasarlanmış bir havuzda gözetmenlerin

verdiği tanıdık olmayan, farkl ı

kontrolünde yavru vatoz ve köpek

duygular ve "keşke b i z i m ülkemizde

balıkiarına dokunma şansını elde

de doğaya verilen önemin bir

ediyorlar.

göstergesi olan bu tip girişimler çoğalsa" dileği kalıyor insanın aklında.

Dev akvaryumların olmazsa olmazı, tüp geçitlerden tabi i ki Georgia

Dev

ukyanus tZ\'utrow.

İlgili bağlantılar:

Akvaryumu'nda da var. Ak varyumdaki

Thompson, Ven/u/e/1, Slainback &

en büyük havuzun dibinde yer alan bu

Associales: www.fvsa.com

geçitten yürüyen ziyaretçiler, dev

Gemgia Akvmyumu Kurumsal Web

köpek balıklarının ve diğer deniz

Si/esi: ıı'\\"H:georgiaaquarium.org

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

BURAK PAK

E kmel E rtan ile Beden - İşlemsel Sanatlar Festivali Üzerine Bir Söyleşi Ekınel Ertan ile a-ın-b-e_r beden işlemsel sanatlar derneği ve 9

Kasım 2007 tarihlerinde istanbul'da

SÖYLEŞi

eınpoze ettiğinin ötesinde bir i fade aracı olarak içselleştirmek durumundayız. Amber bu kaygı ve

düzenleyecekleri Beden - İşlemsel

düşüncelerle bir araya gelmiş sanatçı,

Sanatlar Festivali ile i lgili konuştuk.

akademisyen, mühendis ve araştırınacı lardan oluşan bir topluluk.

B u rak Pak: Öncelikle bu yoğun

Dünya'nın, özel likle Batısı'nda son

temponuz arasında zaman

otuz yıldı r teknoloj i ve sanat

ayırdığınız için teşekkür ederiz.

disipl inlerinin birbiriyle iç içe geçtiği

a-m-b-e_r'in çalışmalarını birçok

performans, grafik, heykel, fotoğraf

hevesli insan uzaktan takip ediyor

gibi klasik sanatların teknoloj iyle

ve yapacağınız organizasyonu

birleşmesiyle ortaya çıkan sanatsal dil

bir sanat akımı oluşmakta. Dans;

merakla bekliyor. Böyle bir dernek

içinde yaşadığımız toplumu anlamak

kurmak nereden aklınıza geldi?

ve anlatmak için daha etkin bir araç

Amacınız neydi?

haline geldi. Biz de bu yeni alanda

Ekmel Ertan: Amacımız hayatımızın

yaygınlaşmasına yardımcı olmak

çalışıyor ve Türkiye'de giderek hemen her alanına giren

istiyoruz. Derneğin anıacı teknoloji ve

teknoloj i yle i l işkimizi dönüştürmek.

sanatın kesişinı alanında Türkiye'de

Önce teknoloj iy i bize sunulan tüketim

araştırma ve üretimin artmasına destek

nesneleri toplamı olarak algılamaktan

olmak, bu alanda gençlerin ve

ve kendimizi başkalan tarafından tarif

çocukların eğitimine destek olmak ve

edilen ihtiyaçlarımızı karşılamak

ayrıca kentimizdeki sanatsal 'çeşiti l i l iğe

peşinde koşan hayran tüketiciler

de katkıda bulunmak.

konumundan kurtarnıak için teknoloj iyle i l i şkimizi dönüştürmeye

BP: a-m-b-e_r beden-işlemsel

ihtiyacımız var. Öte yandan

sanatlar derneği'ne aktif olarak kaç

teknoloj inin dönüştürdüğü Dünya 'da

kişi destek veriyor? Bu kişiler nasıl

hayatta kalabilmek için teknoloj iyle

katkıda bulun uyor?

aramızdaki mesafeyi sadece tüketici olarak değil yaratıcı bir kullanıcı ve

EE: Amber Şubat 2007'de dernek

üretici olarak da daralımak zorundayız.

olarak faaliyete başladı. Bugün 18

Ye hepsini bir yana bırakırsanız

kayıtlı üyesi olan bir demeğiz ancak

kendimizi i fade etmek, yeni sözler

amber çevresi dediğimiz mail

söylemek için yeni olanakların farkına

grubumuz 60 kişi civarında. Aktif

varmak ve teknoloj iyi gündelik hayatın

olarak derneğe destek verenlerin

BURAK PAK KENDİ ARKİTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

büyük bir kısmı üyelerimiz ve anıber

Marcel . li'nin gösteri lerinin hem

çevresinden oluşuyor. A ınber açık bir

performans olarak hem de anlatısıyla

dernek olarak hedefleri doğrultusunda

çok ilginç ve eğlenceli olacağını

her kişi ve kurunıla dayanışma ve

düşünüyorum. Marcel.li

işbirliğini öneınsiyor ve ancak kağıt

performanslarında sadece teknolojiyi

üzerinde üyelerle şişen bir dernek

kullannıakla kalmıyor teknoloj inin bizi

olmayı istemiyoruz. Bu yüzden sadece

ve hayatımızı nasıl değiştirdiğini

birlikte çalıştığımız ve ortak bir

geleceğe projeksiyon yaparak konıi k

üretime katkıda bulduğumuz kişileri

b i r dille anlatıyor. B u seneki temanıız

üye olarak kabul ederek genişlemeyi

"Ses ve Tutunma (Yoice and

seçti k.

Survival)". Tema sergi lenen işleri bağlayan genel bir çerçeve olmaktan

BP: Biraz da İstanbul'da

çok konuşmak ve tartışmak istediğimiz

d üzenleyeceğiniz festivale

soruları ortaya koymanııza yarıyor. Bu

yoğunlaşmak istiyorum, yaptığınız

seneki tenıamız çerçevesinde bir açık

duyuruya kaç sanatçı cevap verdi?

oturum gerçekleşecek. Teknoloji giderek sesimiz oluyor. Kendimizi bir

E E : Bu sene "anıber'07 beden-işlemsel

biçimde kendi tercihimiz olarak veya

sanatlar festivali"ni düzeni iyoruz.

ol mayarak teknoloj i ile i fade ediyoruz

Festival 9- 1 7 Kasını 2007 tarihleri

ve "daha iyi bir hayat" için teknolojiye

arasında gerçekleşecek. Festivalde

güveniyoruz. Biz verili hale gelen bu

sahne gösteri leri, atölye çalışmaları,

durumda, teknoloj inin sesimize (bize)

etkileşimli yerleştirmelerden oluşan bir

ne yaptığını onu ne ölçüde ve nasıl

sergi ve seminerler yer alacak. Bu sene

değiştirdiğini sorgulamak istiyoruz.

etkileşimli yerleştirmeler için bir çağrı

Teknoloj iyle aramıza reddediş veya

yaptık ve Türkiye dışından 99,

hayranlıktan mamul bir mesafe

Türkiye'den 1 2 başvuru aldık.

koymak yerine onu tarif edilenin ve

Başvurular arasından seçilen 20

veri li olanın dışında kendimizi ifade

civarında eser festivalde sergi lenecek.

etmenin bir aracı olarak kull lanmanın

Çağrıya yapılan başvurular dışında

yollarını araştımıak için konuşmak

davet edilen eserler de sergide yer

tartışmak istiyoruz. Festivali n son

alacak. Tütün Deposu'nda açılacak

haftasonu, tema çerçevesinde

sergide toplam 30 civarında

yapacağımız açık otururnun ana

yerleştimıe olacak. Bu sergideki

konuşmacısı M ledan Dolar olacak.

eserlerin hemen hepsi etkileşimli eserler, yani sergiye gelenler artık

BP: Festivalde kaç sanatçı yer

izleyici değil katıl ımcılar. Eserler

alacak?

kullanıcının bedensel varlığıyla ve bir etkileşime girmesiyle tamamlanacak.

E E : Festivale yerli ve yabancı 45

Bir iki istisna dışında bu işlerin

civarında sanatçı katılıyor. i kisi açılış

tamamı bilgisayar teknoloj i lerini

ve kapanış parti lerinde olmak üzere

kullanıyor. Benzer şekilde sahne

altı sahne performansı, beş atölye

performansları da teknolojiyi kullanan

çalışması, sergi ve seminerlerde bu

işler. Özellikle genç izleyiciler için

sanatçıların çalışınalarını izleyeceğiz.

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

BURAK PAK

Ayrıca sanatçıların çalışınalarını anlattıkları sohbetler olacak.

BP: Bu kadar ilginç işleri sergilemek için nasıl bir mekansal düzenleme yapmayı planlıyorsun uz? Toplam kaç sergi alanı olacak'! E E : Yerleştirmeler Tophane'de -daha

bulmak oldukça zor. Popüler sanat

önce İstanbul Bienali ve çeşitli

veya yüksek sanatın (elbette yüksek

sergi lemeler için de kullanılan- Tütün

sanat lafını bel l i bir akım ya da

Deposu'nda sergilenecek. Mekanı

eserden çok bel l i bir tavrı ima etmek

değiştirmeyi düşünmüyoruz,

için kullanıyoruın) tersine biz imaj

sergilenecek işler de özel bir mekan

üzerine kurulu olmayan bir iletişim

düzenlemesi zaten gerektirmiyor. Tütün

kurmak istiyonız. Henüz iki nedenle

Deposu kendine has öte yandan da artık

olsa gerek gerçek sponsoruınuzu

izleyicilerin tanıdığı bir mekan,

bulamadık. Birincisi bizim

yerleştirmeler yarattıkları kontrastla

eksikliğimiz, organizasyonumuz çok

galeri mekanında olabi lecekten daha

genç ve henüz profesyonel sanat

fazla öne çıkarken farklı bir biçi mde de

yöneticileri değiliz, ikincisi ise olası

mekanla bütünleşecek. Öte yandan

sponsorlarımızın henüz yeterince

bizim sunacağımız işlerin hijyene

öngörülü olmamaları. Şu andaki

ihtiyaçları yok ve izleyicilerine tepeden

destekçileriıniz sadece yabancı kültür

bakınaya çalışmıyorlar o yüzden de

enstitüleri, üniversiteler ve kültür

galeri olarak tarif edilen mekaniara

kurumları. Elbette hedefimiz özel

ihtiyaçları yok. Tam tersine onlara

sektörün desteğini alabilmek ve bunu

dokunulsun, i lişkiye girilsin ve

karşılıklı bir il işkiye dönüştürebilmek.

tamamlansınlar istiyorlar. İki işin de açık havada yer alması planlanıyor. Biz teknoloji ve sanat kesişiminin ikisinde

BP: Halen katkı beklediğiniz konular var mı? Bununla ilgili

de ol mayan bir demokrasi doğurduğunu

olarak sizinle nasıl iletişime

düşünüyoruz. İ ki yüksek'ten -yüksek

geçilebilir ?

teknoloj i ve yüksek sanat - erişilebilir ve i lginç başka birşey doğdu. İşte

E E : Evet sponsor desteğine hala

festival bu çerçevede sıcak bir buluşma

ihtiyacımız var. Onun ötesinde

yaratınayı hedefliyor.

özell i kle festival süresince gönüllü çal ışanlara ihtiyacımız olacak.

BP: Türkiye'de bu tip

Festivalden daha ileriye bakarsak

organizasyonlara maddi destek

beraber çalışacağımız yaratıcı, cesur ve

bulmak oldukça zor. Festivali hangi

ortak çalışmaya inanan sanatçılara,

sponsorlar destekliyor?

ınühendislere, araştırmacılara ve düşünüdere ihtiyacımız var.

E E : Türkiye de popüler veya yüksek olmayan herhangi bir şeye destek

BP: Teşekkür ederiz. BURAK PAK

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Burcu Terakye 200ı yılında Ankara Gazi Anadolu Lisesi'ni, 2006 yılında Anadolu Ü niversitesi Mimarlık Bölümü'nü bitirdi. ı yıl, Erasmus değişim programıyla Çek Cumhuriyeti'nde bulundu. ODTÜ'de yüksek lisansı na devam ediyar ve ı yıldır TH&idil Mimarlık'ta çalışıyor.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Boşluğa Yazım : Seçme Yazılar 1990-2004, Peter Eisenman, London, Yale University Press, 2007

HABER

M imari teorinin kült dünyası, tanım

vardır ve bu tür şeylerden hoşlananlar

olarak, d ışardan bakanların sıradan

da kendilerine yer bul urlar; ama

dertlerine hemen hemen kayıtsız kalır.

onların bile olup biteni gerçekten takip

Bunun tuhaflığını ve soyutluğunu

ettikleri konusunda ikna olmuş

hiçbirşey Peter Eisenman'ın garip ve

değilim. Kitap bir tür alıntıyla başlıyor.

kendinden beslenen- James Stevens

1 990'da Fransız filozof Jacques

Curl'ün sözlüğündeki tanımında

Derrida, Eisenman'a, daha önceki bir

dediği gibi ; "popüler filozoflar ve

tartışmalarındaki bazı noktalara dikkat

geneliemelere referanstarla fazlasıyla

etmesini söylemiş ve Eisenman ona

yüklü" işlerinden daha iyi anlatamaz.

kısa bir cevap yazmış. Derrida'nın

Seçme yazılardan oluşan bu kitap, hala

burada

mektubu yola devanı edildiğini gösteriyor. Bu

tekrar,

"seçme" yazılar, daha önce farklı

cimri ce,

yerlerde yayınlanan ve genellikle, bazı

özet olarak

binaların neden ilginç şekiliere sahip

yazılmış,

olması gerektiği ile i lgili 19 kısa

Eisenman'ın

metin. Bu iddia, rasyonel ya da tutarlı

kısa yanıtı

değildir: Eisennıan kendisi, kullandığı

ise, kitabın

kelimelerden çok söylediğinin etkisine

ilk

güvendiğini söyler.

bölümünü ol uşturuyor. Derrida'nın mektubu bilgi

Bahsedilen metod şudur:

yüklü, zekice ve samimi;

1 . Saçma bir başlık;

Eisenman'ınkiyse bir kesip-atma, onun

2. Başkalarının teorik yazılarına

Derrida'nın neden bahsettiğini

mesnetsiz ve temelsiz pek çok sayıda

anlayamadığı ya da cevap vermeye

geçişken değİnmeler. ("Walter

uğraşmadığına dair bir izienim

Benjanıin'in söylediği gibi", " Deleuze

bırakıyor. Bunlardan herhangi birinin

der ki" gibi);

Eisenman'ı okuyucuların gözünde nasıl

3. Tarihi mimarlığa bazı çok bulanık

yücelteceğini anlamak güç. Ama kitap

değinmeler ("geç orta çağda . . . " ) ;

zaten bu döngünün içinde olanlar için.

4 . Metinle büyük ölçüde ilgisiz, Peter

Eisenman'a ait çizgisel tasarınıların

Kaynak: The A rchitectura/ Review,

görseli eri .

Mayıs 2007,

Yazan: Boaz Ben Manasseh Dünya'da her şey için yeterli alan

Çeviren: Burcu Terakye BURCU TERAKYE

KENDi ARKiTERA'Nl KENDiN YARAT

2007

Büyük Ankara Oteli' nde Neler Oldu? Büyük Ankara Oteli, Emekli

önemli örneklerinden olan binanın

Sandığı'nın diğer i l lerde de sahip

projesi yarışma sonucu elde edilmiştir,

olduğu 6 otelle beraber yenileme

M arc Saugey ve Y. M imar Yüksel

yatırımları yapılamadığı ve etkin

Okan tarafından tasarlanan bina;

işleti leınediği gerekçesiyle 2002

uluslararası mimarlık biçiminin sade

yıl ında uluslararası otel zincirlerine

priznıatik forıniarına zıt olarak dar

kiralannııştı. Bu zincirler oteliere

açı l ı geometri ile sağlanan hareketl i bir

yenileme yatırımı yapacak ve

biçimlenmeye sahiptir. Güçlü bir

çalı ştırmaya başladıktan sonra

geometrik kompozisyonu olan yapı,

hasılattan belli bir bölümünü Emekli

organik mimarlık stilinde

Sandığı'na aktaracaklardı. Otelierin

değerlendirilnıektedir. Girişindeki ve

yenileme nıodernizasyon faaliyetlerini

teras katındaki sivri saçaklar en

tek elden yönetmek üzere, bir Proje

tanımlayıcı elemanlardır. Otel

Yönetim Firması olan Anıerikan

odalarının güneş kınc ı l t canı yüzeyleri

Ttırııer International'ın en büyük

cephelerin karakteristik öğeleridir.

hisseye sahip olduğu bir konsorsiyum i le proje yönetim sözleşmesi

Dönemi için yüksek bir teknolojiyle

imzalandı. Büyük Ankara Oteli'ni

üretilmiş, modern bir otelin

işletmek üzere seçilen

imkanlarını sunabilecek şekilde

M i lenniunı&Copthorne Plc. zinciri ile

donatılınıştır. Açıl ışının yapıldığı 1 966

de yönetim sözleşmesi imzalandı.

yılından 1 986 y ı l ına kadar Ankara'nın

Otelin adı da Ankara M i lleni um

tek 5 yıldızlı olarak hizmet verdi.

olacaktı. Bundan 3 yıl sonra, Emekli

8.375 m' arsa üzerinde 1 9.650

Sandığı Genel Müdürlüğü

inşaat alanı bulunan, 1 4 kattan oluşan,

mülkiyetinde olan iznıir Büyük Efes

384 yatak kapasitesine sahip bina,

ın'

Oteli'nin, Tahincioğlu-N ida- M . V.

1 959- 1 966 yılları arasında Emek

Ortak Girişim Grubu'na, H ilton

inşaat tarafından yapıldı. Ayrıca 936

Oteli'nin de Aydın Doğan ve ailesine

kişi kapasiteli restoranı ve 650 kişilik

ait Ortadoğu Otnnıotiv'e satılmasının

nıutfağı bulunmaktadır. Seminer

ardından, Büyük Ankara Oteli de

salonları, yüzme havuzu, satına, pub,

Kasım 2005'te, Çelikler inşaat

cafe, bar gibi nıekanlarla kentiilere

kazanmasıyla sonuçlanan bir ihaleyle

yakin zamana kadar hizmet vermiştir.

özelleştirildi. Özelleştiri ldiği 2005

M i mari niteliğinin yanı sıra, meclis ve

yıl ından beri bu nitelikli yapının

çeşitli devlet binalarının da üstünde

göreceği müdahaleler merak konusu

bulunduğu Atatürk Bulvan'nda

oldu. Uzun süredir çalışmaz şekilde

konumlanması Büyük Ankara Oteli'nin

bekleti ldikten sonra oldukça yı pranınış

bir prestij yapısı olarak, kent

ve bakımsız halde olan binada yaklaşık

belleğinde önemli bir yere sahip

1 .5 yıl önce inşaat çalışınaları başladı.

olmasını sağlamıştır. Büyük Ankara

Ankara'da modern mimarlığın en

Oteli, 1 950'1i yıllarla birlikte, Kızılay

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

BURCU TERAKYE

ve Bakanlıklar'ın kent merkezi olma

döşeme bizasında taş, açıklıklarda

özelliğini Ulus'la paylaşır hale gelmesi

yeşil cam giydirme uygulanıası

ile yapılaşan bölgenin önemli

yapılmış, Tunus Caddesi'ne bakan arka

yapılarından biri olurken, dönemin

cephede şaşırtmalı dolu-boş

ruhunu yansıtması açısından da değer

kompozisyon şekil olarak

taşımaktadır. TBMM'ye, bakan lık ve

korunmuştur. Bu haliyle cephe, daha

elçili klere yakınlığı nedeniyle

önce dile getirilen, klasik tarzda

politikacıların uğrak yeri olan otelde

bezerneler gibi felaket

Türk siyasi tarihi açısından önem

senaryolarındaki kadar hayal kırıklığı

taşıyan birçok görüşme yapı ldı.

yaratıcı olmasa da orjinal cepheyi

Koalisyon ve siyasi pazarlık

hatırlatabilmesi için yeterli uzaklıktan

merkezlerinden biri haline gelen otel,

bakılmasını gerektiriyor. Okulda

Ankara'nın simgelerinden biri oldu.

mimari projelerimi yaparken, çok etkilendiğim, giriş rampası ve

Yapılacak tadilatların şeffaflıktan uzak

saçaklarını örnek almaya çal ıştığını bu

biçimde, bilgi lendirme talepleri

binanın orjinal iç mekanlarını

karşılanmayarak yapılması, mimarlık

deneyimleyememiş olmanın nesi im

çevresinde huzursuzluğa neden oldu.

adına büyük bir kayıp ve şanssızlık olduğunu düşünüyorum.

Yasal olmayan şekilde yapılan tadilatların binanın özgün kimliğine

Ülkemizde zaten sayıları çok fazla

zarar verebileceği kaygısı ile M imarlar

olmayan, günümüze sağlıklı şekilde

Odası Ankara Şubesi 3 1 /8/2006 ve

ulaşabilmiş modem mimarlık

1 81 1 2/2006 da basın açıklamaları

örneklerin biri daha bilgisizl ikten ve

yaparak uygulanıayı yapan Çankaya

umursamazlıktan kaynaklanan modern

Belediye Başkanı Muzaffer Eryılnıaz

mimarlık düşmanlığı ve popülizm

ve bazı belediye görevli leri hakkında

neden iyle özelliğini büyük ölçüde

suç duyurusunda bulunulacağını ve

kaybetti . Romantik ya da m i l l i yetçi

uygulamada yer alan oda üyesi

duygularla benimsenen dolayısıyla

mimarlar için de onur kurulu süreci

popülerilesi yüksek olan geleneksel

başlatılacağını bildirdi. Binayı saran

mimarlık örııeklerinin bile doğru

örtüleri n kaldırılmasıyla bir süredir

şekilde korunamadığı ülkemizde,

inşaatı izleyebilnıekteyiz. Şu anda arka

modern mimarlık mirası için limitli

cepheye bakan alçak blokların yerinde

olmak zor.

derin hafriyat çukurları var, ek binalar Çelikler inşaat bünyesinde çalışan

Kaynaklar:

m imarlar tarafından tasarlanıyor.

www.Bsutun.com/node/3717 www boyutpedia.com/

Cephe tamamen yıkılarak binanın

wwwmimarlarodasiankara.org/?id=25

karkası üzerine yeni bir cephe tasarımı

yapılmıştır. Yüksek bloğun otel odaları

wwHJ.yapi.com.trlturkce/Haber_Detay.

önünde alüminyum güneş kırıcılar

asp?NewslD=37662

tamamen kaldırı lmış yerine

http://wowturkey. com/forum/viewtopic.

günümüzün konvasiyonel çözümü,

php?t=54 BURCU TERAKYE

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT - 2007

söYLEŞi ____!_,

'---__ .....__

Çağdaş Çek Mimarlığına Genç Bir Bakış gezmek ve eski zaman ruhunun keyfini çı karmak istiyorlar. Bu grupların ikisi de aslında gerçek şehrin dışında yaşıyorlar; biri kirl i inşaat alanlarında diğeri ise bir açıkhava müzesinde. ikisi de modem Çek mimarlığıyla ilgilenmiyor. Bizim için daha önemli görünen şu ki; artık ülkemizden ayrılıp farklı yerleri gezebi liyoruz. Demir perdenin düşüşünden sonra daha önce yasaklanmış olan ülkelere gidip, baskı altında saptırılmamış mi mari kültürleri

FCuht: J.llmhy. Z.Pokornr- Brtlhel EXP0'58. ('ekos/ol'(lkya Pm:mnu

tanıyabil iyoruz. Çek turistlerin çoğu

Brussels. 1958

Akdeniz'e güneşlenmeye gidiyor, bu

Fotoğraf Petr .Smidek

onların tercihi ama çoğu mimarın da Petr Sm i dek ( 1 977), Prag Güzel

yaptığı gibi yeni birşeyler öğrenmek

Sanatlar Akademisi'nden 2005'te

için de yolculuk yapma şansları var.

mezun oldu. 1 998-99 yıllarında S+R

90'1arda şöyle birşey oldu: Josef

Architekten ( Wiesbaden), 2000-0 1

Preskot, itibarlı bir işadamı için bir

Callison Architecture'da ( Seattle)

villa tasarladı. M imar, inşaata

çalıştı. Halen Lj ubljana Mimarlık

başlanmadan önce müşterisine Frank

Fakültesi'ndeki görevine devam

Lloyd Wright'ın şelale evini görmesini

ederken, Bmo Teknik Üniversitesi'nde

önerdi . Döndüğünde mimarın işi

doktorasını yapıyor. 200 1 'den beri Çek

büyük ölçüde farklı bir yöne gitti.

Cumhuriyeti'nin popüler mimarlık veritabanı Archiweb

BT: Son zamanlarda Çek mimarlık

( www.archiweb.cz) ekibinde çalışı yor.

sahnesinde, yabancı mimarların hızla artmasını nasıl

Burcu Terakye: Çek

karşılıyorsun uz, sizce bunun Avrupa

Cumhu riyeti'ne, özellikle de Prag'a

Birliği'ne üyelikle bağlantısı var mı?

olan yoğun turist ilgisinin, işverenler beklentilerini, dolayısıyla da yapılı

PS: Evet, kısmen. Ama bu daha çok

çevreyi nasıl etkiliyor?

yabancı yatırınıcılarla ilgi l i . 90'1arın başında, Doğu Avrupa'da yeni açılan

Petr Smidek: Ülkemizi ucuz bira ve

markette iş yapmak istediler ama Çek

kızlar için ziyaret eden ingiliz

mi marlar ve inşaat şirketleriyle

haftasonu turistlerini görmezden

çalışmaktan -biraz da haklı olarak

gelelim. Eski Sovyet ül kelerinden

çekindiler. Bu nedenle şirketler kendi

gelen doğulu "turistler", ülkemizi inşa

nıinıarları nı, onlar da kendi yapını

ediyor. Batılı turistler, tarihi bölgeleri

yöntemleri ve prensiplerini getirdiler.

KENDi ARKiTERA'N/ KENDiN YARAT - 2007

BURCU TERAKYE

O zamandan beri herşey gelişti. Bugünlerde yabancı bir yatırımcının Çek mimar talep etmesi çok olağan bir durum. Son yıllarda farkettiğim başka birşeyse, Batı Avrupa'dan bir m imarın hizmetini satın alabi lecek müşteriler

Martin Rajn6 ı·e Pmrik 1/u{fman -

binalarının tasarı mlarını yabancı

l'oüoı•na. ,i';ne=ku. 2007

mimarlara yaptırması.

Fotoğraf: Jan Maclı

BT: B u Çek mimarları nasıl

zengin ve lıacimli olmamıştı.

kültürel hayatı hiçbir zaman bu kadar

etkiliyor, "daha iyi" tasarımlar yapmak konusunda yönlendiriyor

BT: Avrupa'daki yeni milliyetçi

mu?

akımlar Çek Cumhu riyeti'nde de hissediliyor mu, tasarım alanında

PS: Bu büyük bir meydan okumaydı

nasıl bir etkisi oluyor? Ulusal bir

ve bence bizim için çok zenginleştirici

tarz yaratılması ya da tanımlanması

oldu. Daha iyi çal ışmaya başladık;

ile ilgili bir eğilim var mı?

daha sorumlu davranmamıza ve sıkı Avrupa standartlarını benimsememize

PS: Çek Cumhuriyeti orta büyüklükte

neden oldu. Bu, müşteriler için bir

bir Çin şehri ölçeğinde. Küçük bir

cennet yaratırken, m imarların hayatını

ülkeyiz ama tek bir tarz ya da ulusal

ciddi bir şekilde zorlaştıran bir durum

bir akımdan söz edilemez. Ünlü Çek

da ol uşturdu tabi.

mimarlık tarilıçisi ve teorisyeni

BT: Bugün Çek mimarlığına hangi

yalınlık üzerinden tanımlamaya çalıştı.

Rostislav Svı\clıa, Çek mimarlığını

değerler şekillendiriyor? Mies, Loos,

Kenneth Frampton'un mimarlı kta

Wiesner, Kroha, Fuchs, Gocıir... gibi

bölgeselcil ik düşüncesinden

Çekoslovakya'da çalışmış önemli

esinlenerek, özellikle ül kemizde

mimarların güçlü modernisı etkisi

kullanılan öğeleri belirledi.

hala hissediliyor mu yoksa genel

Kategorizasyonun büyük bir

olarak global trendler mi takip

savunucusu değilim. Herşeyi belirli bir

ediliyor?

düzen içine koymak iyi birşey tabi ama ne pahası olursa olsun diyerek

PS: Bugün geçerli değer "özgürlük".

değil. Geçen 1 0 yıldan beri mimarlıkla

Şimdi herşey mümkün. Ekonominin

ilgili büyük şeyler söylemek için

iyi leşmesinin sonucu daha nitelikli

henüz çok az zaman geçti. Çok daha

binalar oluyor. Halk, mi mari

önemli olan bir gerçek var ki, şimdi

denemelere her zamankinden daha

Çek Cumhuriyeti'nde Avrupa'nın en

açık. 90'ların başında, savaş sonrası

iyileriyle yarışabilecek mimarların

modemizmini, u l uslararası stili

sayısı arttı. Bana göre bunların başında

kopyalamaya çalışan pek çok mimar

Martin Rajnis, Marek Chalupa,

vardı. Şanslıyız ki hızla ilededik ve

Stanislav Fiala, Ladislav Kuba ve H S H

şimdi sayısız farklı mimarlık

mimarlık geliyor. Bence onlar

anlayışıyla karşı laşabi liyoruz. Çek

benzersiz, etkileyici ve sınıflanamaz.

BURCU TERAKYE KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H. Dilara Öcal 1979 yılında izmir'de doğdu. izmir Amerikan Lisesi'nden ardından istanbul Teknik Ün iversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü'nden mezun oldu. Öğrenimi sırasında sinema, tasarım, fotoğraf, seramik, reklamcı lık gibi çeşitli konularda atölye çalışmalarına ve kurslara katıldı. ingilizce, Fransızca ve italyanca bil iyor. Edebiyat, psikoloji, sosyoloii, sinema, fotoğraf, tiyatro, müzik, resi m , tarih, arkeolo i i gibi disiplin iere ve bunların birbirleriyle ve mimarl ı kla etkileşimlerine ilgi duyuyor.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Deri mi, Kemik mi? Demir iskeletler ve Hacim Saran Çelik Örtüler "Yeni bir mimarlik stili ortaya

Yüksek Teknoloji

çıkmalidır çünkü art1k demir

Yapıda gerçek makine estetiğinin kutlaması için yüksek teknoloj i mimarlığını beklememiz gerekti. Archigram bunu 1 960'1arda, çeliğin ve yapabileceklerinin açığa çıkması için zemin hazırlayarak öngörmüştü. Ortada bırakılmış bir çelik iskelet, taşıyıcı kısmın örten kabuğa karşı zaferini simgeler. Eleştirmenler kemikler için doğru yerin derinin altı olduğunu iddia ederek, insan benzetmesinden yararianınakla gecikrnedi ler. Yüksek teknoloj i mimarlığı sadece kendisi için sergi lenen iskeletİn tasarımına odaklandı. Normal profıllerin yanında organik biçimler kullanıldı. Pompidou Merkezi'ndeki asma-germe sürekli kirişler gibi şekil l i döküm b i leşenler, basınç, eğil me, burulma ve germe güçlerini göstermek üzere ince rüzgar bağlama elemanları ve kafes kirişlerle karşı karşıya getiriliyordu.

kullanıyoruz şeklindeki tehlikelifikir şimdiden baz1 yetenekli mimarlan baştan Çikardi . " Gottfried Semper'ın 1 863'te i fade ettiği kaygıları, iyi bir temele dayanıyordu. M i marlar gerçekten de "baştan çıktı" ya da daha doğrusu, demir ve halefi çelik sayesinde ortaya çıkan fırsatları değerlendirdiler. Çelik binaların kendilerini taşla örtrnek zorunda olduğu günler çoktan geride kaldı.

Dökme Demir ve Klasik Modern

Ham demirin yüksek basınç dayanımı vardır ve ince kolonlar için idealdir. Fakat yüksek karbon içeriği, sadece küçük eğilme ve çekme yükleri alabilen, gevrek bir yapıya yol açar. Pik demirden karbonu çıkararak daha güçlü ve daha elastik bir malzeme üretme fikri 1 784'te Henry Cort'un dökrne demiri ocakta tavlama işlemini icadıyla ortaya çıktı . Eyfel Kulesi'nin 1 889'daki başarısını takiben, çelik ve demir iskeletler prestij li yapı projeleri için daha makbul hale geldi. Jugendstil kolay şekil alabilirliğini sevdi, klasik modemse ince, basit profillerini. Çelik, Le Corbusier'nin planlarında istenen düzgün ızgarayı ve yatay pencere düzenli cephenin serbest i fadesini mümkün k ı lıyordu. Weissenhofsiedlung'daki 2 1 binanın sekizi metal iskelele sahipti. Klasik modemin birçok projesinde, her şeye rağmen, endüstrileşmiş bir dünyaya endüstrileşmiş bir biçim verme tutkusu teorik bir süperstrüktür olarak kaldı.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT

2007

HABER

Süpermodernizm Çeliğin mümkün kıldığı bir başka "yapı stil i " çoğunlukla, biraz serbestçe, Hans lbelings'in 1 998 tarihli " Küreselleşme Çağında Mimarlık" kitabında sosyolog Marc Auge'den ödünç aldığı bir terimle, süpemıodernizm olarak tanımlanıyor. Bağlanı hiç rol oynamaz, soyutlama sembol i k içeriğin yerini alır. Reın Koolhaas, Kaas Oosterhuis, Ben van Berkel ve Herzog&de Meuron gibi mimarların birçok güncel projesi yüksek teknoloj i mimarlığının çok katınanlı uzaysal konstrüksiyonlarından uzaklaşıp tüm işlevierin tek bir kadri mutlak unsurda, bina kabuğunda bütünleştirilmesine

H. DiLARA ÖCAL 25

yönelen bu trendi gösteriyor. Bu keskin açıl ı prizmalar veya amorf " leke" lerde konstrüksiyon ve detay neredeyse görünmezdir.

Taşıyıcı Çelik Duvarlar Semper demiri konstrüksiyonda sorunları çözmenin ve daha da cesur açıklık! ı klasik tarz binalar yaratmanın

Kolonlar - Cephenin Önünde, Arkasında ya da İçinde

ve çağdaşlarının çoğu için, nıetale

Çelik cepheler inşa etme fikri

cephede izin verilebi lecek tek form

ingiltere'de 1 8. yüzyıl ortalarında

levha kaplanıaydı. 1 920'1erde çelik,

pratik bir yolu olarak gördü. Ancak, o

doğdu. Ahşap iskeleıli değirmenleri

"makul fiyatlı" tamamen çel i k evlerde

yangından koruma sorununa bir

deneniyordu. O günlerde malzeme hala

karşıl ıklı. Buharla çalışan makineler ve

ucuzdu.

su gücü kul lanan merkezi enerji tesisleri fabrikaya; geniş, esnek

Deneysel çelik evlerin güncel

kullanınılı alanlara ihtiyaç duyan yeni

örnekleri, beyaza boyanmış 1 6 mm

bir bina tipine yol açmıştı. Saran dış

masif çelik plakadan oluşan bir tek

duvarlar olmaksızın yapılan ilk

kabuk duvar konstrüksiyonu

modem çok katlı demir iskelet, Joseph

kullanarak Tokyo'nun şehir merkezi

Paxton tarafından 1 85 1 'de Londra'daki

parsellerinde çok yüksek fiyatlı alan

Dünya Sergisi için sadece dokuz ayda

tasarrufu sağlayan Japon mimarlar

inşa edilen Crystal Palace'tı.

Sanaa'nınkileri içeriyor. Bern'deki

Her yeni yapı sti l i çelik kolonların

levha cephenin olasıl ı kJan son derece

lnselspital'de masif, taşıyıcı çelik tasarınıını yeniden ele almalıdır. Le

ilgi çekici bir etkiyle kullanılıyor:

Corbusier'nin ince yuvarlak veya

Pencere düzeni içerideki kat düzenine

dikdörtgen kolonları standart

dair hiçbir ipucu vermiyor. Katları

endüstriyel ürünün karakterini

inmek görsel hileyi bütünlüyor.

dışa vurur, ama estetik olarak her zaman en tatmin edici çözüm değildir.

Akan Biçimler ve Geometrik lzgaralar genelde (yangııı durumu haricinde)

1 929 tarihli Bareelona Pavyonu'nda ve

sert ve eği li p bükülmez olarak

dört T profı li kaynaklayıp tabanda bir

düşünüise de, çelik geçmişte Paris'teki

kolon olarak birleştirdiği, flanşların

Le Parisien Li ben! binasında ve daha

yukarıya doğru neredeyse algı lananıaz

yakınlarda Zaha Hadid'in İspanya,

biçimde inceldiği, Berlin'deki New

Haro'daki, bir dikdörtgen ızgara

National Gallery'nin kolonlarında Mies

üzerine kurulu şarap dükkanında

van der Rohe daha fazla

gösteri ldiği gibi yumuşak, akıcı

mükemmel leştirnıe gösterisi yaptı.

biçimlerin yaratıınına da olanak tanır.

Ben van Berkel ve statikeri Werner

da büyük bir özgürlük sağlar.

Üçgen ızgara ve el mas biçimleri daha Sobek eğri bir " A " harfi şeklinde bir

Münih'teki yeni sinagogda, kübik

kutu profil olarak yeni Mercedes

süperstrüktür, 60 cm derinlikte, yarı

müzesinin canı cephesi boyunca

saydam bir paslannıaz çel i k hasırla

uzanan bileşik çel i k kolonları

kaplanmış çelik bantların birleşinıiyle

yarattıi ar.

meydana gelen bir diagonal ızgara

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H. DiLARA ÖCAL

strüktürde i fade buluyor. Bu ızgara

mimarlarınca gösterildiği gibi . Başka

strüktürlerin erken öncülerinden

malzemelere benzer şekilde, çelik

biriyse 1 878 tarihli Men i er Çi kolata

cephelerde süslemeye yönelik bir

Fabrikası. Daha soyut bir yaklaşımda

eği l i m de mevcut, Ben van Berkel'in

Rem Koolhaas'ın Seattle

Hol landa'da bir am barın üzerindeki

Kütüphanesi'nin örtüsü, yeni bir çeşit

paslanmaz çel i k cephesi ve Herzog &

yarı-kamu alan yaratarak, içerideki on

de Meuron'un Barselona'daki

rampa-benzeri platformdan ayrı l ı r.

"Forum"u gibi.

Masif yapı iskelet i üzerine katlanmış

Genel Görünüş

çelik ve cam kabuk için benzer bir

Dolayısıyla çelik cephelerde yakın

anlayış Dominique Perrault tarafından

gelecekte ne bekleyebil iriz?

St.Petersburg'daki Mariinsky Tiyatrosu

Gelişmeler iki yönde devam etmekte

projesinde izlendi. Her şeye karşın,

görünüyor - bir tarafta geometrik, daha

strüktürü bakımından en uzlaşmaz

da cüretkar, her şeyi yapabilen bina

kristaloit çelik bina, Prada'nııı Herzog

kabukları. Ve diğer yanda, d i key

& de Meuron tarafıııdan tasarlanan,

"ossature iı sec"e geri dönüş, kafes ve

Tokyo'daki amiral gemisi mağazası .

örtünün işlevlerinin net bir ayrınııyla,

Burada iskelet ve ç e l i k cephenin

ilk yıl ların konstrüksiyonunun

yamuksal strüktürü tek bir element.

"iskelet" metodu.

Norman Foster'ııı British Museum'daki serbest biçimli çatısı ve Münih'teki,

Kaynak: Detail, 2007 718,

Coop Himmelb(l)au imzası taşıyan

Yazan: Frank Kaltenbach Çeviren: Dilara Öca/

BMW Well'in çift konisi, dikdörtgen

770-775

çelik kesitlerden meydana gelen bir sürü değişik bilgisayar üretimi üçgen biçimi içeriyor.

Çelik Yüzeyler Çelik her zaman taşıyıcı fonksiyonlar için kullanılmak zorunda deği ldir. Giderek daha fazla mimar hiçbir destek iskeletine gerek duymaksızı n, geniş çel ik levhaların hemen hemen izsiz yüzeylerde bir araya getirildiği tasarım olanaklarının farkına varıyor. Yüzeylerin ele alınışmda iki uç yaklaşım belirgin: çok ci lalanmış, yüksek derecede yansılıcı paslanmaz çelik, tıpkı Aplix Fabrikası'nda Dominique Perrault tarafıııdan kullanıldığı gibi ; ve işlenınemiş çelik levha, Solothunı'daki Kulturfabrik Kofnıehl'in cephesinde Stauble

H. DiLARA ÖCAL KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

II. E geart Sanat Günleri 5-9 Aralık 2007 ' de İzmir'de ilk kez izin verdikleri; Abidin Dino, Bedri Rahmi Eyüboğlu, F ikret Mualla, Hasan Kavruk, İbrahim Safi, Mahmut Cuda, N uri İ yem, Orhan Peker, Salih Acar, Şefık Bursalı ve Zühtü Mürüdoğlu gibi Türk sanatçılara ait eserlerin yanında, dünyaca ünlü birçok sanatçının eserlerini de görme şansını elde etmişlerdi. Ayrıca TC Kültür ve Turizm Bakanlığı İzmir Resim Heyket Müzesi de fuara katılan sanatçıların bir kısmına ev sahipliği yapınakla kalmayıp, kendi bünyesinde bulunan çok değerli sanat eserlerini de sergilemişti. Müzenin kendi arşivinden sergilediği 26 eserin arasında Şeref Bigalı, ibrahinı Çali ı, Nedim Günsür, Şeker Ahmet Paşa, Burhan Uygur gibi ressamların eserleri de bulunmaktaydı. Ege Üniversitesi'nin 50. Kuruluş Yılı

Fuarın yarattığı olumlu geri

Etkinlikleri kapsamında düzenlenen 1 .

dönüşlerden hareketle, iz bırakan bir

Egeart Sanat Fuarı, 1 5- 1 8 Aralık 2005

etkinlik olarak gelenekselleşınesi

tarihleri arasında Atatürk Kültür

hedeflenen l l . Egeart "Sanat Günleri",

Merkezi'nde İzmir'lileri sanaıla

5-9 Aralık 2007 tarihleri arasında Ege

buluşturmuştu. Fuarda, görsel sanatlar

Üniversitesi Atatürk Kültür

alanında ulusal ve uluslararası ün

Merkezi'nde sanatseverleri yeniden bir

yapmış sanatçı lar ve eserleri, sanat

araya getirecek.

galerileri ve koleksiyonerlerin yanısıra sanat ile ilgili yayınevleri, sanat yan

5 gün sürecek olan l l . EgeArt "Sanat

sanayisi ve müzeler de yer almıştı.

Günleri" için, ulusal ve uluslararası

İtalyan Konsolosluğu, Fransız Kültür

sanatçıların eserlerinin yanı sıra fılnı

Merkezi ve Goethe Enstitüsü'nün

gösteriınleri, panel ler, söyleşi ler,

desteklediği, Ege Üniversitesi ile

konferanslar, canlı performanslar,

birlikte 14 üniversiteden katı lımın

dinleti ler, konserler ve gösterileri

olduğu fuarda 200 sanatçıya ait 600

kapsayan bir program hazırlanıyor.

eser sergilenmişti.

Sanat yönetmenliğini Prof. Dr. Mümtaz Sağlam ve Doç. Dr. Bedri

Sanatseverler bu sayede İzmirli

Karayağmurlar'ın yaptığı

koleksiyonerlerin sahip olduğu ve 1.

organizasyonun sanat danışmanları

EgeArt Sanat Fuarı'nda sergilenmesine

Tüzüm Kızılcan ve Cavit Atmaca.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H. DiLARA ÖCAL

LEŞL_ :..; i _ Yüksel Ç akmur'la Kent Üzerine . . . �__ l ----=s_::_:_ öY.::.: Yüksel Çakmur çeşitli dönemlerde,

örneğin bir İstanbul'a bakıldığı zaman,

çeşitli görevlerde bulunarak İzmir'e ve

gerçekten çok gerilerde, ama her şeyi

Türkiye 'ye hizmet etmiş bir isim.

de devletten bekleyerek bir atı lım

1 96 9 'da İzmir İktisadi ve Ticari

yapmak mümkün olmaz. İzmir'in

Bilimler Yüksek Okulu 'ndan mezun

kendi iş dünyasında yatırımcılar,

olan Çakmur 1 971 ytlmda Buca

sanayiciler, iş çevreleri mutlaka İzmir

Belediye Başkanltğtyla başlayan siyasi

için de ekonomik planlamalar

yaşammt 1 973 ve 1 977 genel seçimlerinde İzmir 'den milletvekili

yapmalılar. Şimdi yaşadığımız

seçilerek sürdürdü. 1 2 Eylül 1 980'e

bir süreç içinde, ona uygun atıl ım l ar

dönemde yani o globalizm dediğimiz

kadar kobinede iki kez Gençlik ve Spor

yapmak lazım. Ne yapılacak, her şeyi

Bakam olarak görev aldt.

devletten bekleyerek bir işlevsell i k düşünülmeme l i .

Belediye başkanltğından önce başladtğı Hukuk Fakültesi 'ni 1 2 Eylül

İzmir'in yetiştirdiği kendi iş

darbesinden sonra bitirdi. 1 989 yerel seçimlerinde İzmir Biiyükşehir

adamları, İzmir'in potansiyel ini

Belediye Başkanlığt 'na seçildi. 1 994

bunu tabii yerel yönetimler de

seçimlerine kadar kaldtğı görevi

desteklemeli, yerel yönetimlerle

güçlendirebilecek adımları atmalı, ve

strasmda körfezde yolcu taştmactltğım

iletişim içinde yapmalı. Sanayi odaları,

başlatma, metro ihalesi, Büyük Kanal

ticaret odaları bu yönde gerek

Projesi, Tarihi Asansör'ün

yapacakları planlamalada gerek yerel

restorasyonu, kent içinden minibüsleri

yönetim le birlikte atacakları adımlarla

ve seyyar saltetiarı kaldtrma gibi

bu planlama sürecini işlerlikli kılmal ı.

icraatlara imza al/1. Yüksel Çakmur'la kent ve planlama konulannda gerçekleştirdiğimiz söyleşiyi aşağtda okuyabilirsiniz.

Dilara Öcal: Seçim öncesinde çokça dillendirilen bir konu İzmir'in uzun yıllardır devlet tarafından ihmal ediJdiği iddiasıydı. Siz bu konuda ne düşün üyorsunuz? Bunu aşmak adına neler yapılmalıdır, bireysel anlamda neler yapılabilir? İzmir kendi kaynaklarını nasıl daha iyi kullanabilir? Y ü ksel Çakmur: İ z mir'de tabii bir yatırım konusunu düşünmek lazım, İzmir gerçekten yatırımlar yönünden,

H. DiLARA ÖCAL KENDi ARKiTE�NI KENDiN YARAT . 2007

izmir'i ancak hep birlikte eğer

istanbul'da böyle bir uluslararası onay

geliştirmek, nitelikli kılmak istiyorsak

almış fuar yok, fuar anlayışı yok.

bu ölçüler içinde bir anlayışı

Bizde var, sadece izmir'de. Bunu çok

sergiiemel iyiz.

iyi kullanmak lazım. Hem Türkiye içinde organizasyon kurumlarıyla

DÖ: İzmir Enternasyonal Fuarı da

iletişim kurarak fuarcılık atılımlarını

bu anlamda bir gelir kaynağıyken,

haftalık olarak, aylık olarak izmir'e

bir zamanlar Türkiye'nin en önemli

çeknıeli, hem de uluslararası iletişimi

uluslararası etkinliğiyken bugün

mutlaka gerçekleştirmeli, beynelıni lel

sıfır noktasına gelmiş olmasını,

fuarcı lığa uygun adımlar böylece

önemli fuar ve kongre etkinliklerinin

atı imalı .

egemenliğinin İstanbul'a geçmesini, İZFAŞ'ı kurduran kişi olarak siz

DÖ: Bildiğim kadarıyla İzmir için

neye bağhyorsunuz? Sizce nerelerde

EXPO'yu da ilk gündeme getiren

hata yapıldı?

kişi sizdiniz. Bugün E X PO için yapılanları nasıl buluyorsunuz?

YÇ: Bu konuda da izınir'in gerçekten fuarcılık alanında adımlar atınası

YÇ: Çok doğru, haklısınız. Y ıllar

gerekli. Biz fuar anlayışımızı bu

önce, E X PO daha bil inmezken, bu

şekilde değerlendirme! iyiz. Bu fuar

konuda girişimde bulunduk. Ve yerini

sadece belediyeye bağlı olan bir

dahi saptayarak ve ortamını da

kuruluş olmaktan çıkarılınalıydı.

hazırlayarak, hükümetle de iletişim

Bil iyorsunuz, biz iktidardayken bu

kurarak bu yola ilk girişimi

adımları anık, yani Ticaret Odası'yla,

gerçekleştirerek girdik. Fakat her şeyin

Sanayi Odası'yla, ihracatçı birlikleriyle

sonunu getirmek bir çabayla

beraber, yönetime o kurumları da ortak

mümkün.

ederek bir atı lım ihtiyacını giderdik. O çabanın devamlı olması Tabii bu sadece yönetimsel bir

gerekiyordu. Uzun yıl lar bu EXPO

anlayışlı, orada kalmamal ı. Atak olmak

unutuldu. Ne zamanki, bir 20 1 5 yılı

lazım, yani hem bu konuda Avrupa'nın

söz konusu oldu, yeniden harekete

bütün ülkeleriyle işbirliği yapmak

geç i ldi, ama o i lk adım

lazım hem de fuarcı l ı k organizasyon

gerçekleştirilseydi, diğer adımlarla,

kuruluşlarıyla, uluslararası

diğer çabalarla, paralleilik kurarak

kuruluşlarıyla da iletişim kurmak

yürütülseydi, bugün çok ileri noktalara

gerekli. Yani atak olmak lazım.

E XPO'yu getirmek mümkün olurdu.

Ekonomik hayat da ticari hayat da

Yine de ben, bugün harcanan çabaları

böyle, bence yerel yönetimler de

olumlu buluyorum, ve bu konuda,

böyle. Oturulan yerden hiçbir zaman

EXPO'nun izmir'de gerçekleşmesini

başarılı yönetim gerçekleştirilemez. Bu

yürekten dil iyorum. Buna başlayan,

atılımları ortaya koyanlar başarılı

başlatan insanlar olarak, yöneticiler

oluyor. izmir Beynei miJel Fuarı için de

olarak elbette çok duyarlı biçimde

aynı şeyi düşünmek lazım, bakın

yaklaşıyorum.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H. DiLARA ÖCAL

DÖ: Yer seçimi konusunda ne düşünüyorsunuz?

yani gençliğinden tutun, gençlik kesiminden tutun, bütün İzmir'de yaşayan insanlara sorun.

YÇ: Bunun tartışına olmaktan mutlaka çıkarılınası gerekiyor. Çünkü bu

EXPO daha insanlara, yani burada

tartışmaların zarar verecek bir duruma

yaşayan insanlara mal olmuş değil. Bu

gelmesi söz konusu. Diğer ülke, diğer

tür organizasyonları bir canlı

kent bunu bizim aleyhimize

organ izma gibi düşünmek lazım. İçiçe

kullanabilir, daha yer konusunda dahi

olmalı, yani halk, toplum, yaşayanlar

bir sabit anlayışları yokken nasıl

bunu kabul etnıeli, benimsenıeli, içten

başanya ulaşacaklar diye buna oy

katkıda bulunmalı. Ama bu işi yürüten

verecek kuruluşlar üzerinde etki

kunınıun da, kuruluşun da,

sağlayabilir, bu da olumsuz sonuçlara

yöneticilerin de bunu halka mal etmesi

yol açabi lir tabii. Bunun bir an önce

için derin, köklü, güçlü, yapay

tartışma konusu olmaktan çıkması

olmayan bir çabayı gerçekleştirmeleri

gerekiyor. Yer konusu bu yönden

gerekiyor.

gerçekten ciddiyet taşıyor. Bu konuyu bir an önce çözmekte son derece yarar

DÖ: Eğer 201 5'te ev sahibi olma

var.

hakkı kazanıhrsa, E XPO şansının kent açısından en iyi şekilde

DÖ: Sadece yer konusuna

değerlendirilebilmesi için neler

odaklanılmış gibi ama, E X PO

yapılmalıdır?

konusunda siz halkın yeterince bilgilendirildiğini düşünüyor musunuz?

YÇ: Tabii bu başka bir kurumsallaşma, bir kal ıcılık ... Bunu eğer iyi kullanabilirsek, İzmir

YÇ: Şimdi bakın, toplunıda bir

açısından gerçekten çok yararlı ol ur.

organizasyonun başarı lı olması için,

Bir defa kentin tanıtılınası, yarın bu

önce o kentte yaşayanlara mal edilmesi

çeşit organizasyonlarda hem ticari

gerekiyor. E X PO dendiğinde biraz...

hayatta başarılar kazanı lması, hem de turizm alanında bu kente bir akışın

DÖ: EXPO soyut bir kavram olarak

sağlanması yönünde etkin olunması

geçiyor sanki sadece, benim

söz konusu. Onun için bu şansı, eğer

gözlemlediğim kadarıyla. Çok

bizim elimize böyle bir fırsat geçiyorsa

insanın haberi olduğunu

gerçekten çok iyi kullanmak gerekiyor.

düşünm üyorum ben ...

Dediğim gibi kalıcı kılabi lecek yatırımlara büyük ihtiyaç olacak.

YÇ: Doğru söylediniz, doğru düşünüyorsunuz. Şimdi bunu halka

Zannediyonını bunu tek başına İzmir,

sormak lazım, yani bir organizasyonun

yani belediye olarak, sanayi odaları,

başarılı olması için onun mutlaka

ticaret odaları olarak tek başına bunu

halka, insanlara, o kentte yaşayan

başarmak mümkün olmayabilir.

bireylere mal edilmesi gerekli. Ben

Hükümet de bunu bir ulusal durum

EX PO'nun, İzmirliler'e ınal edildiğini,

olarak görecek, yani sadece bir İzmir

H. DiLARA ÖCAL KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT · 2007

baktığımızda Türkiye'de kentsel planlama konusunda yeterli bilincin olduğunu düşünüyor musu nuz? Sağlıklı kentleşme politikaları geliştirilip uygulanabilmesi için neler yapılmalıdır? YÇ: Tabii yalnız İzmir değil, bütün kentlerde bir büyük şişme görülüyor, bir raşitiznı hastalığı gibi. Tabi i bu neye etki ediyor, işte son yıllarda su konusuna bakın. Büyük kentlerde bu nüfus patlamaları, göç dolayısıyla nüfus patlamaları, bil inçsiz ve plansız hareketler ve siyasi boyutlarda ortaya çıkan davranışlar, yanlış davranışlar kentleri şişirdi, patlayacak noktaya olayı olarak değil, ulusal bir kavram

getirdi. Bu İstanbul için de böyle,

olarak beniınseyecek ve katkılar bu

Adana, Mersin, Ankara, İzmir, Bursa

şekilde, bir arada yapılmış olacak.

için de böyle. Büyük kentlerde plansız, projesiz, müthiş yığılmalar oldu. Ve

DÖ: Planlama açısından da

kentlere baktığınız zaman da, son

değerlendirilebileceğini düşünüyor

derece çirkin kentler ortaya çıktı. Yani

musunuz? Kentin dön üşümü

o güzel kent anlayışı, bir zamanların o

açısından, gelişebilir olarak

hakikaten örnek olabilecek kentleri

düşünülen bölgelerinin daha iyi

bozuldu.

kullanımı bakımından iyi değerlendirilmesi gerektiği

Büyük çöküntüler oldu. Yani o

düşüncesine katılır mısınız?

yapıtaşınaya baktığınız zaman, beton

YÇ: Tabi i doğru, yani bunu sadece bir

zaman, yeşili son derece az gri renkte,

belirli yöre olarak değil, İzmir'e

bunaltıcı bir kent görüyorsunuz. H iç

yığınları oldu. Bir İzmir'e de baktığınız

yayarak düşünmek gerekiyor. Bunun

olmazsa, bugüne kadar kaybedilen

da tabii İzmir'in bütününe katkısı

kaybedildi, bundan sonra ciddi adımlar

olacağını kabul etmek lazım.

atılnıalı. Politikaya, siyasete kurban

Planlamayı da, projelendirmeyi de bu

edilmemeli kentler ve oy avcılığı

ölçüler içinde yaparsak, işte

yapılmamal ı .

kalıcılıktan kastım o, gerçekten olumlu ol ur. Bir yöre olarak deği l, İzmir'in

Yani sadece b i z yaşaınıyoruz,

genelini düşünerek bunu

yaşanıayacağız ki, bizden sonra

gerçekleştirmek çok akılcı olur.

gelecek kuşaklara da sorumluluğumuz var. Sorumluluğumuz yok mu gelecek

DÖ: E X PO açısından planlamayı

kuşaklara? Bunun için çok bilinçl i

konuştuk, peki genel olarak

davranmak, planlı davranmak, kural l ı

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H. Di LARA ÖCAL

davranmak çok önemli. Bir defa kent

Orada gerçekten kent yenileştirnıe

anlayışında, herkes için söylüyorum,

projelerini uygulamak mümkün. Önce

kural sızlık var, ilkesizlik var. H iç

orada oturan insanlarımıza,

olmazsa bundan sonra planlamak,

yurttaşianınıza bu konu çok iyi

projelendirmek, ve bu planlara sadık

anlatılmalı, benimsetilıııeli ve

kalmak ve çıkarlara, nıenfaatlere kenti

gerçekten orada yapılacak olan

kurban etmemek lazım.

planlanıalar uygulanabi lir ınantık sınırları içinde olmalı. inandırıcılık

Öyle alanlar vardır ki, o alanlar

oradan başlayacak. Ve bunu da

pırlantadan daha kıymetl idir. Onu

geciktirıneden uygulama aşamasına

birtakım menfaatlere, o organizasyon

getirmek için oradaki yurttaşlarla

içinde olan lara siz sunarsan ız, gelecek

beraber elden ne geliyorsa yapılmalı.

kuşakların hakkını yok edersiniz, gasp etmiş olursunuz. Bu konularda taviz

Yani o kentin merkezindeki kaliteli

vermemek lazım. H i ç olmazsa bundan

yaşam neyse, bu yaşamın özdeş olan

sonra kentierimize sahip çıkmak

sonuçlarını oraya taşımak gerekir.

gerekiyor.

Bunun hem topluma, hem geleceğimize çok büyük yararı

DÖ: Bir sonraki soru m da bununla

olacağını ben de düşünüyorum.

ilgiliydi, kısmen cevapladıııız ama, sizin de biraz önce değindiğiniz gibi

DÖ: Peki bugün İzmir'de bu

çok partili döneme geçişten itibaren

konuda yapılan çalışmaları nasıl

oy uğruna sü regelen birtakım

buluyorsunuz?

politikalar sonucu biliyorsunuz bugün varoş denilen olguyla karşı

YÇ: Vallahi, bu bir inanç meselesi,

karşıyayız. Hem bu mevcut

yani bunu yüreğinizde eğer siz

alanların iyileştirilerek kente

beni ııısemişseniz, gerçekten içinizde

kazandırılması ve insanların yaşam

bir aşk varsa, bir kent aşkı varsa, ve

kalitesinin yükseltilmesi için, hem de

sadece küçük bir çevreye hitap

daha fazla göçü ve

etmeyip geniş toplulukların

gecekondulaşmayı önlemek adına

mutluluğunu içinizde lıissediyorsanız,

çözüm önerileriniz nelerdir?

ve bunu sunilik yapmadan, politika yapmadan, politik çıkarcılığa

YÇ: Bu konuda, kent yenileştirilmesi

başvurmadan, bir çıkar olarak buna

amacıııı taşıyan atılımlar yapmak

inanıyorsanız, sizin başarı şansınız

mümkün. Ama bu zorla olmamalı, yani

vardır. Topluma yararlı olma gücünüz

orada oturan yurttaşları, onların

de vardır. Bugünkü yöneticiler için de,

geleceklerini, onların hayatını daha

gelecekteki yöneticiler için de bunu

kaliteli kılmak için projeler yapılmalı

söylemek lazım. Yani kenti başta bir

ve oradaki halk buna inandırı lmalı.

çıkar temeli üzerine oluşturmamak

Ama zor kul lanarak değil, çünkü öyle

gerekiyor. Ve bu konuda, kentte

bir başarı şansı yok.

yaşayan mimarlar var, mühendisler,

O daha ilk adınıda başarısızlığa

kurumlar var. Demokrasinin

götürür uygulama yapan yöneticileri.

vazgeçi l mez temeli olan kurumlarla,

H. DiLARA ÖCAL KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

bütün olarak bunları planlamak

O gelecek nesiller bizi affedemeyecek

geçmişten de bir sürü ders alarak

durumda olmasın lar. Bizi övecek

bunları yapmak gerekiyor.

durumda olsunlar. Biz o varlıkları nasıl tertemiz teslim aldıysak ve topluma

Hem o kurumlarda bulunan insanların,

yararlı olarak bunları alıp

hem o kuruma bağlı olan insanların, ve

kul landıysak, bizden sonraki nesil lere

gerçekten izmir'de yaşayan çok değerli

de aynı şekilde devretmek zorundayız.

mimarları n, mühendislerin, şehireilik

Yani bunlar Türkiye'nin ana, temel

uzmanlarının, mimarların fikirlerine

varlıkları; bizi biz yapan varlıklar.

başvurarak. .

Onlar bizden b i r parça. Onun için

Doğruları yeniden keşfetmenin bir

gerekiyor, elden çıkarnıamam ız gerek

zorluğu yok. Doğru doğrudur. Bunlar

diye düşünüyorum.

bunları hoyratça harcamamamız

üzerinde bir mutabakat ol ursa, ve bunu geniş toplum çıkarına uygun olarak

DÖ: Çok teşekkür ederim vakit

yapmayı da amaçlarsak, bence kente

ayırdığınız için.

çok yararlı oluruz. Hep birlikte yararlı oluruz.

YÇ: istirham ederim.

DÖ: Yine kentle ilgili başka bir konuya geçersek, kamu varlıklarımızın Dünya gayrimenkul piyasasına pazarlan masını nasıl değerlendiriyorsunuz? YÇ: Ben bu konuda çok özenli olmak gerektiğine inanıyorum, çünkü neden; bir fabrika, bir oyuncak fabrikası bir sürü oyuncak yapabilir, bir otomobil fabrikası birçok otomobili, model model üretebi l ir. Ne bileyim, bir mobilya atölyesi yeni koltuklar yapar, binlercesini yapar, bunun fabri kaları var, on binlercesini yapar. Ama kentin varlığı olan, temel varlığı olan ve bir daha yaratılamayacak olan alanlarını, arazilerini, kurumlarını elden çıkarma noktasına gelindiği anda çok özen l i, çok dikkatli olmak gerek çünkü giden bir daha gelmez. Ve bu da bizim gelecek nesillere karşı çok büyük sonımlııluğumuz olur. Yani aifed ilmez insanlar olarak biz yaşantımızı sürdürmeyel im.

H. Di LARA ÖCAL 34

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Elç in Y ıldıran 1 9 Mart 1 987 tarihinde Antalya'da doğdu. i l köğretimi Nişantaşı Nilüfer Hatun il köğretim Okulu'nda; artaöğretimini l 00. Yıl M. Kemal i lköğretim Okulu'nda alarak 5,00 ortalama ile mezun oldu. Liseyi ise Arnavutköy Korkmaz Yiğit Süper Lisesi'nde 4,50 artalama ile tamamladı. Lisans eğitimine Yeditepe Ü niversitesi Mimarlık Bölümü'nde devam etmektedir.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H AB ER____JI

_ _ _ c__

Çevre Dostu Binalar Geliyor! Çevre dostu binalar, standart yollarla

şekilde planlaınak, biriktirilen yağınur

inşa edilen bi nalara göre çevreye daha

suyundan sağlanan sulama, güneş

duyarlı binalar olarak tanımlanabi lir.

enerj isinden faydalanı larak ısınma sağlamak gibi uygulanıalar ile tasarruf

Çevre dostu binalar inşa edilirken klasik

sağlamak olasıd ır.

yapılardan farklı olarak, hafriyatı ıniniınuma indiren metotlar

Özell i kle İstanbul'da gündemde olan

kullanı lmakta ve inşaat artıkları

pek çok yapı projesi varken çoğunda

tekrar kullanı lacak şekilde

(belki de hepsinde) bu ayrıntılar

planlanmaktadır. Bu noktada amaç; çok

gözardı edilmektedir. Oysa bizi tehdidi

efektif ısıtma, iklimlendirrne ve

altına alan küresel ısınınanın önemli

havalandırma sistemleri i le uçucu

sebeplerinden biri de bu gözardı edilen

organ ik bileşik değerleri ıniniınunıa

projelerdir.

indiri lmiş boya lar, alternatif bina malzemeleri, döşemeler ve mobilyalar

Gökdelenler ve alışveriş merkezleri

kullanınaya gayret etmek ve böylece

sera gazı üretimine çok önemli katkıda

binanın iç hava kalitesini

bulunmaktadır. Büyük gökdelenler

yükseltınektir.

yapıları itibariyle doğal havalandı rınaya ve ışıklandırmaya

Çevre dostu binaların yapını

olanak vermiyor.

aşamasında klasik yapılardan farklı olarak inşaat maliyetini artırıcı unsurlar

Zorunlu olarak bu binalar sürekli

olarak görülen birinci sınıf giydirıne

elektrikle aydınlatıl ıyor,

cephe ve ekstra izolasyonun, kullanım

havalandırıl ıyor, soğutuluyor ya da

sırasında kışın sıcak havayı içeride

ısıtıl ıyorlar. Üstelik çevrelerindeki

tutması, yazın da güneş ışınlarını

beton ve asfalt kütlesiyle birl i kte

yansıtması nedeniyle, daha küçük bir

kentlerde sıcaklığın bir iki derece fazla

ısıtma ve soğutma sistemi kul lanınaya

olmasına yol açıyorlar. Bu da yaz

olanak tanıması sayesinde yapının ömrü

aylarında soğutma için daha fazla

boyunca kullanım maliyetleri

enerj i ihtiyacı demek.

hesaplandığında, enerj i tasarrufunun yanı sıra işletme giderlerinin de düştüğü

Pek çok ülke bu konuda Türkiye'den

görülmektedir.

daha duyarl ı. Öyle ki dünyada çevreci gökdelenlerin sayısı gün geçtikçe

Ekoloj i k bir binayı tasarlarken önemli

artmakta. İşte Dünya'nın çevre dostu

olan ısıtma, havalandırma ve

i l k 1 0 gökdelen i :

iklinılendirnıe gibi sistemleri birbiriyle bütünsel bir biçi mde kullanabilınektir.

1 . The Bahrain World Trade Center Towers, Bahreyn

Projelerde peyzaj düzenlemesinde yerel

2. The Pea ri Ri ver Tower, Guangzhou,

ve az su i steyen bitkiler kul lanmak,

Çin

inşaat artıklarını tekrar kullanılabi lecek

3. Bank of America Tower, New York

KENDi ARKiTERJı(N/ KENDiN YARAT - 2007

ELÇİN YILDIRAN

4. The Lighthouse Tower, Dubai

gelmeye başlayan rüzgar basıncın ı da

S. The CIS Tower, Manchester,

düşürecek. Enerj i üretiminin kalanı,

ingiltere

gün ışığının en üst seviyede kullanımı

6. The Hearst Tower, New York

ile sağlanacak.

7. The Burj al-Taqa (Energy Tower),

Dubai

Binanın yüksekliği burada bir avantaja

8. Waugh Thisıleton Residential

dönüşüyor. Sıcak suyun üretimini de

Tower, London

kendi yapacak olacak yapıda, yağınur

9. 340 on the Park, Şi kago

suyunun da tekrar kullanılınası

1 O. The Urban Cactus,

planlan ıyor.

Rolterdam 3. Bank of America Tower ı . The Bahrain World Trade

Yağmur suyunun tekrar kullanılması;

Center Towers

güneş ışığıyla aydınlatma ve doğal

Bahrey n ' de yaklaşık 93 milyon

gazlarla elektrik kullanımı en etki l i

Dolar'lık proje kapsamında "Bahrain

şekilde yapılacak.

World Trade Center"ın ( BWTC) inşa edilmekte olduğu ve benzerleri

4. The Lighthouse Tower

arasında enerj i ihtiyacını rüzgar

Henüz çizim aşamasında olan yapıda

tribünleri ile karşılayan i l k proje

ihtiyacı olan elektriği elde edebilmek

olacağı belirtilınektedir.

için 4.000 adet fotovollaik panel kullanılması planlanıyor.

inşa edilmekte olan 240 metrelik kuleler arasına yerleştirilecek üç adet

Diğer bilgiler seyrek ama inşa

30 metrelik köprüye Danimarka

edi l meye başlandığı takdirde ilk 3'e

merkezli mühendislik firması Normin

gireceği kesin olan bir proje.

and Ramboll Group tarafından monte edilecek tribünlerle elde edilecek

S. The CIS Tower

enerj i ile merkezin enerj i ihtiyacının

Cephelerinde 7.000 panel ve çatısında

yüzde 3 5 ' i sağlanacaktır. 50 katlı

24 rüzgar tribünü bul unduran bina

kulelerin kaba inşaatının 2 5 katı

ihtiyacı olan enerj inin % 1 O' unu

tamamlanmıştır.

karşılayacak. Bina bitmek üzere.

2. The Pea ri River Tower

6. The Hearst Tower

Kule, rüzgar ve güneş ene rj isinden

Yapının taşıyıcı sistemini ol uşturan

faydalanacak. Rüzgar, kulenin özel

çeliğin %85'i geri dönüşümlü

olarak tasarlanmış cephesinden binanın

malzemeden oluşurken, binanın ana

içinde iki tünele alınacak.

düzeyindeki kat döşemeleri yazları ısıyı depolayan, kışları da ısıyı yayan

Türbinierin yerleştiri leceği bu

özellikle tasarlanmış.

tünel lerde ısıtma, havalandırma ve k l i malar için gereken enerj i üretilecek.

Binanın dış cephesindeki elmasımsı

Cephedeki bu açıklı klar, aynı zamanda

görünüş sadece görüntü estetiği için

binalar yükseldikçe bir sorun haline

yapılmamış; bu grid sistem sayesinde ELÇiN YILDIRAN

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT . 2007

daha az çelik kullanılmış ve tasarım sayesinde güneş ışığından daha iyi yaralanı lması sağlanmış. 7. The B u rj ai-Taqa ( Energy Tower)

Çizinı aşamasında olan bina eğer gerçekleştiril irse bu gökdelenler arasındaki en çevreci gökdelen olacak. Çatısında bulunacak rüzgar tribünleri sayesinde enerjisini sağlayacak. Aynı zamanda solar paneller kullanılıp kl imayı da deniz suyu çalıştıracak. 8. Waugh Thistleton Residential Tower

Bina çizim aşamasında olup gerçekleştiğinde enerj isini rüzgar tribünleri sayesinde elde edecek. 9. 340 on the Park

inşaatı bitmek üzere olan bina bittiğinde LEED standartlarına uygun i lk yüksek yapılı konut olma özelliğini taşıyacak. 1 O. The U rban Cactus

Çizim aşamasında olan bina Hollanda'da I 9 katlı bir konut projesi. Kavisli balkonları sayesinde bütün dış alanlar güneş ışınlarından faydalanacak.

Kaynak: EcoGeek Yazan: Jon Schroeder Çeviren: E/çin Yrldrran

ELÇiN YILDIRAN 38

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

İstanbul'u İzliyorum Gözlerim Açık! Gece saat 2 civarı . . . Odamın

Senin burası böyle değildi

penceresinden sessiz İstanbul'a

be istanbul

bakıyorum. Bir süre sonra bakmayı

Kapan götürüyor çantayı

bırakıp dinl iyorum: İstanbul'u

Yerde bir kadın, çanta gitti

diniiyonını gözlerim kapalı . . Orhan

diye ağl ıyor.

Veli'nin meşhur şiirini söylüyorum

Sen böyle deği ldin i stanbul !

içimden. Birden içimde bir merak

Bir daha binmeyeceğim tranıvayına.

uyanıyor: Acaba bütün İstanbul şi irieri İstanbul'un güzelliğinden mi

Bu şiir şimşek gibi çaktı kafamda ve

bahsediyor?

kendime getirdi beni. Tekrar adamın penceresinden dışarı baktım ama bu

Hemen bilgisayarı açıp çağımızın en

sefer i stanbul'u izi iyonını gözlerim açık!

hızlı bilgi kaynağından yararlanıyorum. Karşıma ilginç bir

Bu şiirde bahsedilen insanlarla ilgili

sonuç çıkıyor. Bizim güzel

çirkinlikler gecenin karanlığında

İstanbul'umuzda her geçen gün daha

gözükınüyorlar. Ama bu sefer insanların

net gözlemlediğimiz değişimden

yaptığı başka bir çirkinlik gözüme

şiirlerimiz de nasibini almış. Kimi

çarpıyor. Bu öyle bir çirkinlik ki onu

zaman İstanbul'u cennetten bir mekan

karan lık b i le örtemiyor. O, aslında gece

yapan, kimi zaman onu nazlı bir

gündüz hep gözümüzün önünde: şekilsiz

sevgi liye benzeten kalemler çok geride

binalar ve kimi zaman binaların

kalmış artık. Eski istanbul şiirlerini

arasından yükselen gökdelenlerin

hepimiz az çok bil iriz ama işte size

bulunduğu bir kentleşme.

istanbul'u anlatan yeni bir şiir: Yedi tepesi olan i stanbul'un yedi tepesi

Sen Böyle Değildin istanbul

de üst üste olan binalada dolu. Şehir

Aksaray'da indim saat 1 2

merkezlerinde bu üst üste olan

Aksaray'dan bindim saat 1

yapılaşma daha fazla görülürken şehir

Baktım dedim ey koca İstanbul

merkezlerinden uzaklaştıkça ya

On bin atlıyla aldık seni

gecekonduların ya da lüks sitelerin

Nazlı bir gelin gibi.

sayısı artıyor.

Taksim'de indim saat 2 Kiminin elinde bond çantası

Şehir merkezlerinden başlamışken Şişli

kiminin elinde el arabası

ve Beşiktaş' ı ele alalım. Hepimiz

Dedim bu farklılık niye

biliyoruz ki b u iki ilçemizde gerek

Gördükçe döndüm deliye

gökdelen konusunda gerekse üst üste

istanbul, bu heybellik niye?

binmiş gibi gözüken binalarıyla

Taksim'den bindim saat 3

birbirlerine oldukça benzenıekte.

Tahtakale'de indim saat 4 Dedim burası nere?

Özellikle Fulya adeta gökdelen cenneti ELÇi N YI LDlRAN

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

olmuş. Bundan kimi emlak sahipleri

kadar gökdelen neden? Hele ki küresel

memnunken kimi maıızarası kapanmış

ısınmanın bu kadar ciddi bir tehdit

mahalle sakinleri memnun değil.

olduğu yıl larda, bil inçsizce yapılmasına izin verilen gökdelen

Dışardan izleyen birisi olarak ben

projeleri neden? Sanının ilgili kişiler

küçük küçük apatmanlarrn arasından

gökdelenlerin küresel ısınınayı

çevreyle uyum içinde olmayan bu koca

telikleyen ciddi bir faktör olduklannı

koca binaların hiç de güzel görüntüler

henüz dikkate almıyorlar.

sergilediklerini düşünmüyorum. Fakat dikkat etmeliyiz ki bu böyle Şairlerimize o güzel şiirleri yazdıran

devam ederse şairlerimize ilham

İstanbul böyle miydi? Hayır, o

kaynağı olan isıanbul'umuzun

zamanlar Fu lya, gökdelenlerin ve

güzelliğini kaybedeceğiz ve

si telerin yerinde derelerden ve çiçek

şiiderimizde güzel bir istanbul yerine

bahçelerinden oluşan bir vadiydi ve bu

güzelliği belonlarla yok edi lmiş bir

bölgeye " Fulya Dere i" adı veril irdi.

İstanbul bulacağız.

Bugün derelerden, çeşmelerden, yeşil l iklerden ve çiçek bahçelerinden eser kalmamış olan alanda, beton bloklardan oluşan siteler bulunmakta. Gelelim daha yakın zamanlara. İnsanlar bu çarpıklığı keşfetmeye başlayınca boş arazilere yani şehrin dışına doğru kayarak oralarda küçük küçük şehirler kurdu. Bunlardan aklıma ilk geleni Bahçeşehir. Daha geçen gün önünden geçtiğim bu güzel yerleşim alanını hep yeşillikler içinde en fazla 4-5 katlı evlerin bulunduğu insanlar tarafından oluşturulan bir güzellik olarak bil irdim. Oysa ki son gördüğüm şeklinde o güzel binaların arasından koca koca binaların yükseldiğini ve Bahçeşehir'in görüntüsünü nasıl olumsuz yönde etkilediklerini gördüm. Peki, bu nereye kadar böyle gidecek? Aslında birçok proje olduğu fakat bunların hayata geçirilmesi için İstanbul depreminin beklendiği duyumlarım arasında. O zaman bu ELÇiN YILDIRAN 40

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Mimarlık ve N anoteknoloj i

SÖYLEŞi

Kir tutmayan boya/at; kınşmayan

Dış cephe kaplama yöntemleri bize

kumaş/ar, antibakteriye/ lavabolat;

bunu sağladığı gibi, aynı zamanda

kendi kendini temiz/eyebilen finnlm: . .

daha konforlu mekanları en ekonomik

Hepsi nanoteknoloji ürünü.

şekilde elde etmemizi sağlamaktadır.

Uzmanlara göre önümüzdeki günlerde

EY: Hiç kuşkusuz gelişen

nanotekno/ojiyle sağlık sektöründe

nanoteknoloji ürünleri de bu

tedavi ve teşhis/e yeni yöntemler

sektörün gelişmesinde bir etken. Siz

kullamlacak. Ve bu gelişmelerden

de çalışmalarınızda bu ürü nlere yer

inşaat endüstrisi de nasibini

veriyor musunuz?

alacak.

SA: Evet, bu çok doğru. Dünya'nın her İnşaat endüstrisi ve mimarlik

yerinde olduğu gibi biz de artık bu

konusunda bilinenler değişecek. Daha

ürünleri kullanmaya başladık.

çok d1ş cepheyi ilgilendirecek bu gelişme üzerine Göksel Yapi şirketi

EY: Bu ü rünlerle ne gibi çalışmalar

mimarlarmdan Sibel A ltay ile k1sa bir

yapyorsunuz?

söyleşi yapt1k.

SA: Bu ürünlerle çok fazla Elçin Yıldıran: Sibel Hanım

çalışmamız var. Örneğin,

kendinizi ve çalışmalarınızı anlatır

nanoteknoloj i cam ve seramik

mısınız?

kaplama. Sulu ve yağlı çözeltilerin mükemmel bir şekilde

Sibel Altay: Eskişehir Anadolu

bonetıklaşmasını sağlayarak seramik

Üniversitesi M imarlık Bölümü'nden

ve cam mutfak malzemelerindeki kireç

mezun oldum. 6 senedir Göksel

ve kir kalıntılarının kolaylıkla

Yapı kapsamında dış cephe kaplama

temizlenmesini sağlayan bir üründür.

sektöründe çalışmaktay ım. Bu ürün kullanılarak temizlik aralıkları

EY: Dış cephe kaplama son yıllarda

azalır, kireç teşekkülü en aza iner, U V

son derece gelişen bir sektör. Buna

ışınlarına karşı dayanıklılık sağlanır,

en büyü k etken nedir sizce?

bakteri, küf ve yosun oluşması önlenir

SA: Ü l kemizde dış cephe kaplamaya

%90 oranında tasarruf edil ir. Başka bir

verilen önem, son yı llardaki

örnek ise hepimizin bildiği akıllı

ve temizlik malzemesi kullanım ından

bilinçlenmeye paralel olarak gittikçe

boya lar. Bu boyalar hem iç hem de dış

artmaya başlamı ştır.

cephe de gönül rahatlığıyla kullanılabilir.

Özel l ikle enerji fiyatlarındaki artış, tasarruftın önemini bir kez daha

lşıkla kendi kendini temizleme, ortam

artırmıştır.

havasını temizleme, antibakteriyel ve ELÇiN YILDIRAN

KENDi ARKiTERA'N/ KENDiN YARAT - 2007

yangın geciktirici gibi özel likleriyle boya pazarlarında yer edinmiş akıllı boyalar da son yıl larda oldukça tercih edilmektedir. Bu saydıklarım kullanılan nanoteknoloj i k ürünlerden sadece bazıları.

EY: Sizce dış cephe kaplamalarına Türkiye'de ne kadar önem veriliyor? SA: Dış cephede en basidinden kullanılan boyalara bakacak olursak Türkiye'de kişi başına düşen boya tüketimi, 5 kilogramı bul muyor. Avrupa'nın çok altında kalan bu tüketim, son yıllarda inşaat sektöründe yaşanan canlanmayla birlikte hızla kapanmaya başladı. Yapılan yeni konutlan, çevre bilinci ve insan sağlığının daha önem kazanması, boya tüketiminin anınasını sağlıyor. Fakat, bu ürünlerin fıyatlannın klasik ürünlere göre daha fazla olması da bu artışı yavaşlatıyor. Kısaca şu anda Türkiye'de dış cephe kaplamaya karşı yavaş da olsa anan bir ilgi var.

ELÇiN YILDIRAN 42

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Esra Sakınç 2 5 Eylül 1 969'da Niğde'de doğdu v e n e yazık k i olan t ü m hayatını, kararsızlığı ve hüznü ile ünlenen Terazi'nin bir üyesi olarak geçirmeye mahkum edi l d i . i l kokul ve lise eğitimimi, çocukluk ve i l k gençlik yıllarının geçtiği Mersin'de, denizin, güneşin ve porta kal çiçeği kokularının unutulmaz eşliğiyle tamamladı. 1 987 yılında mimarlık okumak için istanbul'a geldi ve bir daha da Akdeniz'in kokularına geri dönemedi. 1 99 1 yılında Yıldız Teknik Ü niversitesi Mimarlık Fakültesi'nde lisans, 1 994 yılında ise aynı üniversitenin Ya pı Fiziği Bilim Dal ı'nda yüksek lisans eğitimini tamamladı. Yüksek lisansın ardından eğitim hayalına 6 yıl ara verdi ve bu süre içine, birçok iş, bir eş ve bir de kız çocuğu sığdırdıktan sonra 2000 yılında yeniden üniversileye dönerek, yine Yıldız Teknik Üniversitesi'nin Mimarlık Bölümü'nde doktora eğitimime ve beraberinde araştırma görevliliğine başladı. "Sürdürülebilir Tasarım ve Güneş Enerjili Etken Sistemler" üzerine hazırladığı doktora tezini 2006 yı lının Nisan ayında enstitüye teslim ederek, eğitiminin bu en son ve en uzun bölümünü de tamamladı. Şimdilerdeyse akademik hayalla yükselme ve hayalını yaşama çalışmaları tüm hızıyla devam etmekte . . .

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H AB ER___JI

L.__ _ _ _

Çirkin i Seçme k kente ve topluma karşı da sorumludur. Bundan dolayı da; işlevsellik, ekonomi, enerji, sağlamlık vb. gibi birçok özelliğiyle değerlendirilmesi gereken yapıların beklide en vurucu en belirgin yargılanma ölçütü güzelliği ya da çirkinliği olarak öne çıkmakta. Peki bir yapının güzelliği bir çok ulusal ya da uluslararası yarışmaya belirlenebilirken, her geçen gün etrafımızı biraz daha saran çirkin yapılar nasıl belgelenecek? Ya da emek yoğun ve yüksek bütçeli yapıların

L l Time\ Building

Güzel-çirkin, iyi-kötü; yüzyı l l ardır

değerlendirilmesi için böyle bir

birçok eserin değerlendirilmesinde

yarışma gerekli mi?

kullanılan bu kavramlar, her zaman tartışmayı da beraberlerinde

Çirkinlik belgelenmeli ve

getinniştir. Bazı ölçütler bel iriense de,

ödüllendirilmeli ( 1 ) mi yoksa eleştiri

bir eserin güzel liği ya da çirkinliği

köşelerinde, yazanı ve yapanı arasında

üzerinde kesin ve genel bir yargıya

bir fikir alışverişi olarak m ı kalmalı???

vannak hemen hemen imkansızdır.

Ülkelerindeki inşaat sektörünün

Konu her zaman görece! i, her zaman

gidişinden, yaşanan patlamanın

kişisel ve her zaman tartışmaya açıktır.

getirdiği gösterişli ancak içi boş

Buna karşın yine de tüm sanat eserleri

yapıların çoğalmasından rahatsız olan

bir şekilde değerlendiri l i r, iyiler ve

bazı yayın organları bu gidişe seyirci

güzeller değer kazanıp payiaşılamaz

kalmamak adına mimarlık alanında en

olurken çirkinler unutulur, terk edilir

çok kullanılan "yarışma" yöntemini

ve yapanı dışında k imseye de pek bir

çirkini belirlemek için kullanınaya

zararı olmaz. Bu bakış açısıyla

başlamış olması, önümüzdeki yıllarda

yaklaştığınıızda resim heykel gibi

belki de yılın çirkini unvanı almış

sanat eserleri bir tek kendilerine karşı

yapıları tartışmamızı sağlayacak.

sorumludur diyebiliriz. Ancak söz

Bu yarışınalardan biri Mart 2007'de

konusu olan mimari bir eserse, yapının

ABD Los Angeles'ta düzenlendi.

güze l l i k ya da çirkinl iği bir tek

"LA'in yılın çirkin yapısı" yarışması,

tasarımcısı nı ya da kullanıcısıııı

emlak değerlendirmesi, geliştirilmesi

i l gi lendiren konular değildir. Çünkü

ve şehir haberleri nin yer aldığı, sanal

yapılar görünüşleri doğrultusunda

bir tartışma ortamı yaratmak için

hepimizin gündelik hayatını etkiler,

kurulan CURB ED tarafından

üstüne bizi yıl larca kendileriyle

okuyucularına duyuruldu. Tek aile

yaşamaya da mahkum ederler. Yapılar

konuılarının değerlendirme dışında

sahiplerinin ve kullanıcılarının

bırakıldığı yarışmanın kuralları ise

yanında; içinde bulunduğu çevreye,

oldukça basit olarak belirlenmiş:

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ESRA SAKINÇ

1 . Bina LA'de olacak. 2 . Bina en az iki katlı olacak.

kadar tam tersi bir yarışmayı, yani İngi ltere'nin en çirkin yapısının seçilmesini öneriyor ve bunun için

Bu kurallar çerçevesinde

okuyuculardan çirkin buldukları

okuyuculardan çirkin olarak

yapıların belgelerini gazeteye

değerlendirdikleri yapının adresini,

göndermelerini istiyor.

fotoğrafını ve neden o yapıyı seçtiğine dair kısa bir bilgiyi e-posta ile C U RBED'e göndermesi süreci

St George' s Wharf apartmanı, Opal Court öğrenci yurdu, Lancaster

başlamış. Okuyucular tarafından

Road, Leicester (Anita

belirlenen çirkin yapı adayları yazar,

Maric/Newsteam),

eleştirmen ve m imarlardan oluşan bir

Halinroad t11 1d Higlmıd

Vauxhall, South London ( H andout),

The Broadgate Tower, Londra,

jüri tarafından değerlendirilerek

ise Tom Dychoff'un başlangıç olarak

sonuçlar N i san ayında duyurulmuş.

gösterdiği adaylardan yalnızca üçü.

Jürinin değerlendirmesi sonucunda

Diğer adaylar ve gelişıneler

birinciliği Hollywood and Higland

http://entertainınent. time son 1 ine. co. uk/to

yapısı alırken ikinciliği LA Times

1/arts_and_entertainınent!visual_arts/arch

5801! Wi/;hire

Building ve üçüncülüğü de 5800

itecture_and_design/article2208677.ece

Wilshire yapısı almış. Bir başka çirkin

adresinden izlenebilir. Eleştiri, özellikle

yapı yarışması ise içinde

de öyle ya da böyle emek verilmiş,

bulunduğumuz bu günlerde ingi ltere'de

bitmiş bir işi eleştirınek geniş bir bilgi

düzenleniyor. The Times gazetesi, son

birikimi, uygun bir üslup ve adalet

zamanlarda yapı sektörü ile ilgili

i steyen zor bir iş. Ancak gelişimin

olarak ingiltere basınında çıkan, sıkıcı,

devam etmesi ve daha iyiye ulaşım,

kasvetli heyecan vermeyen i ngiliz

eleştimıeyi ve eleştiri lıneyi bilıneyi

mimarisi gibi haberlerden ve The

gerektirınekte. iyiyle kötüyü, güzelle

Stiriling Ödülleri adaylarının

çirkini yana yana değerlendirme,

açıklanmasında 6 adayın İngiltere

ödüllendirme ve açık şekilde tartışma,

dışında olmasından şikayetle,

kentlerimizin daha keyifle yaşanı labil i r

okuyucularını " ingiltere'nin en çirkin

olması açısından önemli. Winston

yapısını" seçmeye davet ediyor. 7

Churchill'in ünlü deyişinde altını çizdiği

Ağustos 2007 tarihinde The

gibi "biz binalarımızı biçimlendiririz,

Timesonline'da yayınlanan yazısında

daha sonra binalarımız bizi

Tom Dychoff; İngiltere'de heyecan

biçimlendirir."

verecek yapıların üretilmediği ve

Kim olduğumuz gibi bizim

mimarların risk almaktan çekindiği

biçimlendirdiğimiz yapılar, gelecek

haberlerinin altını çizmekte ve inşaat

nesillerimizi kim gibi yapacak?

patlamasıyla birlikte, gösterişli,

Bu y ı l İstanbul'un en iyi yapısı hangisi?

şişirme, parlak renklerle paketlenmiş,

Yılın en güzeli? Türkiye'nin en çirkin

gösterişli ama içeriksiz yapıların iyi

yapısı? Ya da yılın en kötü işi?

örneklerden çok daha fazla olduğunu vurguluyor. ingiltere'deki kötü gidişin

Kaynaklar.·

görünür olması için Stirling

LA Curbed

Ödülleri'nin verileceği Ekim ayına

The Times ESRA SAKINÇ

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

söYL EŞi

___jl Anlatmak için Bakmak

L___ _ _ __, '--

Esra Sakınç: Bu güne kadar

En önemlisi insanlara ne sunduğu, ya

yaklaşık kaç yapının çekimini

da benzerlerinden ne kadar ayrı ldığı.

yaptınız? Birkaç örnek de verir

Örnek olarak Akademik Hospital'i

misiniz?

kullanılan teknoloj i leri, bir hastane

Şebnem Demirtaş*: Eski dönemlerde

sunduğu olanaklar kapsammda

yaptığım programlar ve belgeselleri de

çek:ıniştik. Tabii ki orda yapının

sayarsak sanırım SO'nin üzerindedir.

planlanması önemliydi.

yapısı olarak ıasarlanması, hastaya

Tabii bunların içinde müze çekimleri

Yapıyla ilgi li olarak, mekan güzelse,

de var. Çok çeşitli programlar yaptık.

görsel bir zenginliği varsa, mekan

Örnek olarak tarihi yapılar, müzeler,

çeşitliliği varsa bunlar da yapının

ören yerleri, modern yapılar.

belirlenmesinde önem l i .

i l k anda aklıma gelenlerin bazılarını

Ayrıca temel yaklaşım konunun

Beylerbeyi Sarayı, Küçüksu Kasrı,

insanları ne kadar ilgi lendirdiği ya da

l h laınur Kasrı, Yıldız Sarayı, Yeşi l

ilgilendireceği bizim işimizde temel

Medrese, A n i Harabeleri, Akademik

yaklaşım olduğundan bu olumlu bakış

Hospital, Nalurland ve Akınerkez

açılarını getirdiği gibi konunun

olarak sıralayabil iriın.

özelliklerine bağlı olarak olumsuz yaklaşımla da bir yapıyı ya da kent

ES: Çekimi yapılacak yapıların

parçasını ele almak olanaklı.

belirlenmesinde temel etkenler nelerdir? Hangi yapıyı ele alacağınız nasıl ve neye göre belirlenir?

Kısaca şöyle özetieyebilirim sanırım. Bir işin çıkış noktası onun kurgu unu, örgü s ünü bel ir ler.

ŞD: Aslında bu sorunun cevabını vennek biraz zor. Genel l i kle doğrudan

ES: Görsel zenginlik ve mekan

bir tek yapının kendisini, yani özel

çeşitliliğini ve olumsuz yaklaşımla ne

olarak yapı mimarisini çektiğimiz

demek istediğinizi biraz açabilir

örnekler oldukça az.

misiniz?

Daha çok temel belirleyici olan yapıda

ŞD: Örneğin bazı yapılar, içine

ilgi çekici bir özelliğin olması ya da

girdiğiniz an ışığıyla, sizi

insanların i lgi gösterdiği, bir yerde bir

karşılamasıyla, yarattığı ferahlık

halk tarafından tutulması yani

hissiyle bazen konunun önüne

popülaritesinin olması gerekiyor.

geçebil iyor.

Bu bazen tarihi, bazen kullandığı yeni

Naturland'i örnek olarak verebilirim.

teknoloji ler, bazen konumu, bazen

Daha çok işletmesi ile i lgili olarak

kullanılan işçi liği bazen de hikayesi

kurgulamıştık. Ancak oraya

olabil iyor.

gittiğimizde yapıların doğayla uyumu,

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ESRA SAKINÇ

kaynaşması, verdiği huzur i le yapının

Mekanın özellikleri temel

kendisi de çekim malzemesi

belirleyicidir. Genelde yapının öne

oluşturmuştu. Ya da Yeşil Medrese de

çıkan özellikleri kullanılır programda.

mekanın verdiği dehşetli huzur hissi,

Örneğin Süleymaniye'de akustik çok

görkemi, tavan süslemeleri, saçakları

belirleyici olmuştu.

ile çok zengin bir çekim sundu bize. ES: Yani bir yapının çekimi ile ilgili Sonuç olarak bizim işimiz görsellerle.

tüm ayrıntılar oraya gitmeden önce

Kötü örnek olarak şu anda aklıma

belli midir?

herhangi özel bir program yok. Aslında biraz önce de dediğim gibi

ŞD: Evet. Genellikle neyi nasıl

konuyu alış biçiminiz çok önemli.

çekeceğimizi belirlidir. Çekimler daha

Mesela İstanbul'un "yükselmesini"

çok belirlenen format doğrultusuna

yani gökdelenlerin artmasını ele

i l erler.

alalım. ES: Peki oraya gidince yapının size Ne güzel İ stanbul gelişiyor, ilerliyor

başka bir yol gösterdiği hiç olmaz

diye yaklaşırsanız başka, hayır bunlar

mı?

kent dokusunu zedeliyor, çok yük getiriyor, trafik ve kirli l iğe neden

ŞD: Aslında sanırım pek değişiklik

oluyor derseniz başka bir çekim

olmuyor. Biraz düşününce öyle çok az

kurgusu oluyor. Ama kişisel olarak

örnek aklıma gel iyor. Mesela yine

Süzer Plaza ile i lg i l i olumsuz bir

Yeşil Medrese çekimleri sırasında

progranı yapmayı isterdim.

sergiler çok ciddi hayal kırık! ı

Her ne kadar en üst katının içinde

ana mekan ve yapı özelliklerini

çekim yapmayı arzulasanı da. Orada,

daha çok vurgulayan bir program

manzara, iç mekanın genişliği, yapıda

yaptık.

yarattığından, önceki kurgunun dışında

kullanılan teknoloj iler, bakış açısına göre tasarlanmış taşıyıcı sistem

Aslında daha çok tasarını programları,

özellikleri, ışığın durumu gibi bir çok

doğrudan kurgusunu bir yapı üzerine

ilgi çekecek konu da var.

yapar. Bizde bu tür çekimler pek olmuyor. Ancak özetleyecek olursanı,

ES: Aslında bu soru mun cevabının

yine aynı şekilde mekan zenginliği

bir kısmını açıkladınız ama yine de

ya da beklenmedik sürpriz mekanlar

sormak isterim, çekim kurgusunda

kurguda değişikliğe neden

yapı özellikleri ne kadar etkilidir?

olabilnıekte.

ŞD: Dediğim gibi, çekim kurgusundan

ES: Yapıların çekiminden önce ne

çok örgüsünü belirleyen temel konu

gibi hazırlıklar yapılır?

i lgi çekicilik, gündemdeki yeri, ilginçlik, diğerlerinden ayrılma,

ŞD: Yapıyla ilgili tüm bilgilere

estetik, güzell i k, popülarite, tarihi

ulaşnıaya ve değerlendirmeye

olarak sıralayabilirim.

çalışırız. ESRA SAKINÇ

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Daha sonra örgüsü belirlenir ve teknik

deneyimlerden sonra sizce bir yapıyı

diğer konularla i lgili çalışmalar yapıl ır.

etkili yapan özelliği nedir? Ve en etkilendiğiniz yapı hangisi?

ES: Yapının anlatımında mimarının özellikleri, kişiliği, hayatı gibi

ŞD: Bir yapıyı etkili yapan en önemli

konuların da büyük önem taşıdığını

özellik ışık, mekanların yarattığı his,

düşünüyorum. Siz onları anlatırken

sunduğu sürprizler, ferahlığı, genişliği

mimarına ne kadar değinirsiniz?

ve tabii ki ihtişamı, dönem inin mimari özelliklerini yansıtması olarak

ŞD: Aslında sanırım m imarları pek

sıralayabil irim.

vurgulamıyoruz. Dediğim gibi, bu durum daha çok tasarım programları

En etkilendiğim yapı Seliıniye. En

için geçerli. Bizde mimar yan bir öğe

çok, inceliği, zarifliği, mi narelerinin

olarak kal ıyor.

kalem işi gibi olması beni etkiledi.

M imarın çok özel olması ya da bir

ES: Vakit ayırdığınız için

şekilde insanların i lgisini çekmesi

teşekkür ler.

gerekiyor. Bizde çok medyatik ya da yaptıklarıyla toplumsal ölçüde öne

çıkan bir mimar yok.

Meslek: Televizyon program

Şebnem Demirtaş

yapunciltğt Ne yazık ki o kadar çok sıradan yapı

Kreatifdirektör (24TV)

yapılıyor ki, i lgi çekici bir yapı ve ınİmara pek rastlaınıyoruz.

ES: Bir yapıyı çekerken temel amacınız nedir? Sizin gördükleriniz mi görmeleri, yapının kendisini mi görmeleri? Bu sizin kişisel yolculuğunuz mu yoksa anlatmak için bir araç mı? ŞD: Kendi kişisel yolculuğum olsun isterdim tabii ama genellikle konun baştan ele alınış biçimi çok önemli. Bu durumda benim kişisel görüşlerimle çelişse bile isteneni yapmaya çalışırım, kendi ilkelerimle tamamen ters düşmediği sürece tabii ki.

ES: Birçok yapıyı gösterme amacıyla gözlediniz. Değişik açılarını kovaladınız hikayesiyle ilişkilendirdiniz. Tüm bu ESRA SAKINÇ 48

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Hülya Mustafaoğlu 1 980 yılında istanbul'da doğdu. 2005 yılında Mimar Sinan Güzel Sonotlar Ü niversitesi Mimarlık Bölümü'nden mezun oldu. Okul hayatı boyuneo ve sonrasında kentsel dönüşüm projelerinin hızlanmasıyle ortan restorosyon projelerinde ve uygulamolarında mimar olarak yer aldı. Halen Plan A Mimarlık Ofisi'nde, Goloto'da yürütülmekte olon restorosyon projelerinde çalışıyor. Daha öncesinde bir yıl kadar Süleymaniye Projesi kapsamındaki analiz çalışmalarına katıldı. iyi derecede ingilizce ve orta seviyede Arapça biliyor. Mimarlık dışında sinema, edebiyol ve müzik ile ilgi leniyor. Özellikle sinema ve mekan kurgusu üzerine ça lışıyor. Çeşitli reklam filmleri ve kısa metrojlı fi lmiere mekan konusunda danışmanlık yaptı. Kendi Arkilere'nı Kendin Yara! Projesi ile mimarlığın yazı ile ilişkisini yonsıtobileceği inancında . Her mekansol oluşumun bir d i l i , her sözün bir mekanı olduğunu düşünüyor.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

H AB ER___.I

_ _ .___ _

Dünya ' nın En Eski Gözlemevi açıklayamamıştır. Gözlem noktasından bakıldığında kuleler Cusco yakınındaki ufuk çizgisi üzerinde dikkat çekici şekilde görülmekte ve prehistorik dişleri anı msatmaktadır. Toplam 4 ki lometrelik alana yayılan bölgedeki

HÜLYA MUSTAFAOGLU

Peru Dağları'nın eteklerinde yürütülen

taş kuleler ınerdivenlerden

Chankillo kazılannda Amerika

oluşmaktadır. Taşların, gölgeleri yılın

kıtasının en eski gözlemevinin izine

en kısa günü 2 1 Aralık'ta birbirini

rastlandı. Bu kazıların eski bir

kapatacak şekilde yerleşti rildiği

yerleşim birimi olan Chankil lo'ya

düşünülüyor. Merdivenlerin

büyük bir anlam verdiğini düşünen

o luşturduğu dikdörtgenlerin

Yale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü

aralıkiarına düşen gölgeler sayesinde

Başkanı Richard Burger "Bu

bir takvim yaratan yerliler güneşe

muhteşem bir keşif ve Andean

tapmışlardı. İç mekanlarda dini tören

İncelemeleri için bir kilometre taşıdır"

ve toplantılar yapan İnka yerlilerinin

diye konuştu. Chankillo kontrollü

2 1 Aralık'ın yılın en kısa günü

girişleri ve güçlü masif duvarlarıyla

olduğunu biliyor olabi leceği

büyüklüğü birkaç ki lometre kare alanı

düşüncesiyle bu bilgiyi bir yapıya

kaplayan bir seremoni merkezi. Kazı

dönüştürmüş olmaları yani soyut bir

çal ışınalarına katılan arkeologlara göre

bilgiyi somut bir yapıya

2.300 sene önce burada son derece

dönüştürmeleri, astronomi bilgisinin

medeni, bilgili bir kültür yaşamış, bu

bu kültürde önemli bir yeri olduğunu

medeniyet güneş ışınlarının

gösteriyor. Peru bin y ı llar boyunca

yansımasını politik ve törensel

Pre-İnka kültürünü yaşatmış ve i lk göç

olaylarında kullanmıştır. Batı

eden yerleşimciler, MÖ 20.000 ile

yarımkürede bulunan ve üstten

1 0.000 yıl larına kadar bugünkü

bakıldığında elektrikli traş makinesini

Peru'nun olduğu bölgeye gelmişlerdir.

andıran bu gözlemevinin

İ nka Krallığı 1 .200 civarında oluşur ve

güneydoğusunda eğimli şekilde

1 532'ye kadar bugünkü Kolombiya,

kıvrılan kuleler bulunmaktadır.

Ekvador, Peru, Bolivya, Arjantin ve

Chankillo'nun 1 3 kuleleri olarak

Şili'nin büyük kısmına genişler.

adlandırılan bu yapının iki yüksek

noktası bul unmaktadır. Birbirine 5

Listesi'ne alınmasını sağlama

metre mesafede duran bu kuleler

girişimleri, alanın resmi sınırları

ESCO'nun bölgenin Dünya M i rası

tepede aynı bizada konumlanınıştır.

konusundaki uyuşmazlıklar neden iyle

Merkezden rahatça görülen kulelerden

çıkmaza girmiştir. Bu sorunun

gündoğumu, günbatımı ve gündönüınü

çözülmesi ile "uzun vadede korunınası

gibi olayların yıllık yansımalarının

güvece altına alınmış olacak" ve

gözleınlendiği belirtilmiştir. Fakat hiç

gelecekteki kuşaklara burada yaşamış

kimse 300 metre uzunluğundaki bu

halkların zengin mirasını daha iyi

taşların buraya nasıl getirildiğini

an lama olanağı veri lecek.

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Siyah - Mekan, Sema Sessizdir siyah.

KÖŞE YAZISI

O yüzden formu kadar rengi de

Her şeyi içine alıp saklayan . .

hikayesinin bir parçasıdır. Siyah

Hem başlangıcın, hem de

mekanlarda karanl ı k ayırt edi l mez.

sonun rengi.

l şıkla hikaye ölümsüzleşir.

Gecenin rengidir.. Matemin rengidir, yoksunluğun . .

Sahneler de örneğin, siyah gücü ve

Giden için yalnızlığın rengidir.

sanatı vurgular. Mekanların kendi

Olumsuzluk, şikayet hep siyahtır.

tanımlarını bulduğu, sadece biçim

B i l inmez, muamma da . . .

olmaktan çıktığı, sonsuza kadar

Gücün merkezidir. Korku

geçecek olan zaman, ortak hafızayı

ile, karanlığın gücü ile

oluşturur. Hafıza . .

hükmeder siyah . . Araplarda asaletin,

Durnıak i ç i n algılamak, anlamak için

sonsuzluğun gücüdür. Ve kara,

zaman gerek. O zaman geçince herkes

hem kilise için hem de

kendi bilgisini oluşturur. Mekana ve

şeytana tapanlar için kutsaldır.

renge dair. . . Ve aslında hiç

Olumlu ve olumsuz her

aniatıimam ı ş h ikayelere elbette.

mana siyahla aniatı labi l ir. Reddedişin rengidir, tek başına

Arapçadan dilimize çevrildiğinde

hiçbir renkle karışmaz, kanşırsa

"uçmak, gökyüzü" anlamına gelen

zaten siyah olmaz.

semada mekan tan ımı kutsallaşır adeta.

Tek başına her şeyi yenecek kadar

Bir süre sonra bütün kişiliklerin, bütün

güçlü durur. Ama sade ve kibirden

fark l ı lıkların var olduğu sonrada

uzaktır.

ansızın yok olduğu.

Mevleviler'in ayin öncesi pelerinlerinin rengi, kirin rengi olan

Bir an var, bir an sonra hiçbir şey yok.

siyah çıkarılır ve beyaz kal ır.

Ama hiçliğin içinde her şeyi de

Semaya duran, siyahtan beyaza yol

hissediyorsun ve her şey sana daha net

alır.

geliyor. Biliyorsun ki doğru yerdesin.

Siyahın beyazla yaşadığı zıtlık

Buradan bakarsak mekanın tanımı

karan l ı k ile aydınlığa benzer. Siyah

sadeleşir. Nasıl girildiği, ne işlev

sırrı taşır, çözer beyaz ol ur.

gördüğü tanımlamasından öte mekanın; sözsüz, biçimsiz de i fade

Peki Mimar Gözüyle Siyah?

bulduğunu fark eder insan.

Mekan gözüyle siyah nasıl bir renktir? Gerçektir, kendi gibidir ama zor bir

Mekandaki renkler siyah ve beyaz olur

renktir. Platonik bir durumdur. Mekan

sadece. Böylece herkes eşittir artık.

içinde diğer renklerden çok farklıdır. Evrensellik tam da bu olmalı. Bir Üç boyutlu·mükemmel bir ifade olan

durumu anlatmaktan çok herkesin

mekan, özü sarıp koruyan, anlam

içinde özel bir duygu

biçendir.

uyandırabi liyorsan hissettirmişsindir.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

HÜLYA MUSTAFAOGLU

söYLEŞi

1 Mimar Elif Özdemir'le " Mekan-

L---� � -�

Yazı" ilişkisi Üzerine 1. " M ekan Dili" Size Neyi

b i r edebiyat diliyle aklarabilir olan . .

Anlatıyor?

Bulunduğumuz mekanın bizdeki

2. Mimari Dil ile Edebiyat

çağrışınılarını sözcüklere dökmek veya

Arasındaki i lişkiyi Nasıl

bir metni bizde oluşturduğu görsel

Açıklarsınız?

imgeleri üzerinden ete kemiğe

3. Mekan Senaryosu Nasıl Oluşur?

büründürnıek bu değil midir?

Aslında bu üç sorunun yanıtını

Sinema, belki de salt bu yüzden

geçirgenl iklerini dikkate alarak bir

ikisinin arakesitinde bulunmaz mı? Ve

arada vermek daha kolay ol ur. Ben bir

biz "senaryo" derken sinemanın diliyle

boyutuyla da olsa; gerçekte olmayan,

konuşmaz mıyız?

kurgulanmış, tasarlanmış her türlü etkinliğin bir hikayesi, senaryosu

Mekanın senaryosunu oluştururken

olacağını, olması gerehiğini

benim zihniıııde önce o mekanın en

düşünürüm.

genel düzlemde çevresiyle kurduğu i l i şki-oradaki varlık nedeni canlanır;

Mekan bir oluş - yapış - tasarını süreci

Niçin oradadır? Kendinden önce var

olarak farklı etki ve etkilenıııe alanları

olan tarihe nasıl eklem lenecek,

olsa dahi bir hikayeye sahip olmak

dönüştürecektir?

zorundadır. Kurgu kendiliğinden veya iradi olarak oluşabilir. Mekansal oluş

Aktörleri ve on ları n mekandan

kendiliğinden bir sürece işaret ederken

beklentileri nedir? Kullanım pratiği bu

bu sürecin hikayesinin uzun

senaryoyu nasıl geliştirebilir? Farklı

etkileşinılerle görünür hale geldiğini

algılarda farklı dilleri nasıl kendisine

b i liriz.

en yakın kurdurabii ir?

Mekanda yapma ve tasariama durumu

Ez cümle; edebiyat ve mimari, kendi

ise tüm çevre-işlev-ihtiyaç-ekonomi

özgül, formel alanlarından uzaklaşarak

estetik vb. girdilerle hazırlanmış bir

düşündüğümde, bambaşka özneler

h ikaye-senaryo sonucudur. Her iki

(aslında nesneler) kul lansalar da,

durum aynı zamanda yazan(lar)ın ( ! )

imgeler dünyası üzerine kendilerini

öznel duruşunu da tarif eder. Sonuç,

kurdukları için ben bir ortaklık

bizim algııııız ve beklentimiz oranında

bulabil iyorunı .

tanıdık bir dildir. Mekan tasarıınının öncelikle tasariayan ın zihninde görsel bir bütünlük oluşturduğunu bildiğiınizde, zaten bu bir senaryoya işaret eder; Yazıya dökülebilir, hayal edileni etk i l i

HÜLYA MUSTAFAOGLU 52

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Özgün Özçakır 1 987 yılında Sakarya'da doğdu. 2005 yılında Ankara Atatürk Anadolu Lisesi'nden mezun olarak Orta Doğu Teknik Ü niversitesi Mimarlık Bölümü'nde eğitim görmeye başladı. Halen ODTÜ Mimarlık Bölümü'ndeki lisans eğitimine devam ediyor.

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

H AB ER____ıl

_ _ _ L__

Dünya'nın E n İddialı Proj eleri bırakıldı lar. Şimdi mimarlık için patlama zamanı. Dubai, Pekin, Şangay ve Moskova mimarlık sahnesinde güçlü bir yere sahip olabilme iddialarını, tasarımlarında aşırılığa yer vermeden sürdürıneye çalışıyorlar. Kendi etrafında dönen, ipod şeklinde ve yarım mil yükseklikte binalar her yerde yükselmeye devam ediyor. Bu inşa patlamasını vurgulamak için, The Times şu an yapı m aşamasındaki 10 en önemli ve en büyük binayı mercek altına alıyor. Hepsi etkileyici.

21if!8

Pekin 0/impil'Cit Stadrumu

Büyük Tuhaf ve Göz Alıcılar ve ... Sadece Binalar (Uzay Gemisi Gibi Gözükseler de)

Bir çoğu devasa. Bir kısmı günah kadar çirkin. Fakat bazıları gerçekten de iyi ve bildiğimiz gibi hepsi dünyayı ve mimarlığı değiştirecek güçte.

Şu sıralar Dünya'da bir yapı iskelesi bile kurduramayacak kadar i ş makinesi eksiği var ve ben büyük bir keyifle

2008 Olimpiyat Stadyumu, Peki n

inşaat dünyasından yeni haberlerin

H erzog & De Meuron

gelmesini dört gözle bekliyorum.

Eğer birileri mimari olarak imkansızı başarabilmek adına, para ve ucuz iş

Gezegenimiz tam bir inşaat sahasına

gücüyle dönen güctürnlü ekonom inin

dönüşmüş durumda. İngi ltere,

sunduğu fırsatları kullanabiliyorsa, bu

1 980'1erden şu ana kadar ki en büyük

Herzog&de Meuron'dur. Şu anda siz

inşa patlamasını yaşıyor, 20 1 2 Londra

bu yazıyı okurken bile büyük bir işçi

Olimpiyatları'na, her şehirdeki

ordusu gece gündüz, her saniye köle

gökdelenlere ve hükümetin kamusal

gibi çalışıyor. Bu sayede sporcular

yapı programına teşekkürler. Ama bu

gelecek sene olimpiyatlarda koşarken,

dünya yapılaşma buzdağının sadece

Pekin'de evlerinde oturan seyirci ler,

görünen yüzü. Amerika Birleşik

arka planda bakınaya değer çok hoş bir

Devletleri'nden Kazakistan'a kadar bir

stadyuma sahip olacaklar.

çok ülke, bu aralar yaşanmakta olan inşa çılgınlığı nııı birer parçası olmuş

Önemli İstatistikler

durumda. Fakat bu ülkelerin hepsi,

330 metre uzunluk, 220 metre en,

dünyadaki betonun yarısını çabucak

69,2 metre yükseklik, 250.000

yiyip bitiren ve buna rağmen tatlı

metrekare ve 1 00.000 seyirci

olarak da dünya çeliğinin üçte biri için

kapasitesi. Hepsi iyi güzel ama

midesinde hala boş yeri olan

içinde Wembley Stadyuınu'ndaki kadar

doyumsuz Çin tarafından gölgede

lavabo var mı?

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ÖZGÜN ÖZÇAKIR

Gi:a Biiyük .\1tslr ,\1üze_, i

Güzel ya da Çirkin

pençesinden çı kan tırmık izi gibi

"Yakışıklı" olduğu konusunda

planlamış ve yapının çatı örtüsünü de

anlaşalım.

üçgen parçalara ayırmış.

M imarlığın Yüzün ü Değiştirecek mi?

Piramitlerle beraber, Dünya'nın en

H erzog&de Meuron, cephesi ve

büyük arkeoloj i müzesi. Yen onu

sırliktürü aynı olan bina hayalini

Peki n '

Önemli İstatistikler

gerçekleştirebi lme uğruna bir çok yeni

Güzel ya da Çirkin

teknoloj inin test sürüşünü yaptı.

Şeffaf su merrnerieri ni çok beğendim.

En Çarpıcı Etken Lea Vadisi'nin avuçlannın içinde iyi bir proje var.

M i marlığın Yüzünü Değiştirecek mi? • ·

Hayır. Ancak Giza Büyük Mısır

Giza Büyük M ısır Müzesi, M ısır

Müzesi bize gerçek mimarlığın ne olması gerektiğini gösteriyor:

Heneghan Peng

çevresine duyarlı, can landırıcı ve son

Giza Büyük Mısır Müzesi'nde

derece gerek 1 i .

karşılaşılan çözülmesi zor durum, piramitlerle ikonik mimarlığı keşfederek uygulayan eski M ısırlıların

E n Çarpıcı Etken Dünya'nın en büyük mimari

karşılaştığı sorunlarla aynı değil. Hatta

eserlerinden olan piramiriere şapkasını

tam tersi, o sorun mimarlığın doğum

çıkararak selam verecek.

yerlerinden biri olan ve mimari duyarl ı l ığı son derece ciddi M ısır'da,

Burj Dubai, Dubai

Giza Büyük Mısır Müzesi'nin büyük

Skidmore, Owings & Merril

bir cesaretle nasıl tasarlanabileceğidir.

Çin daha büyük başka şeylere sahip olabilir ama Birleşik Arap Emirlikleri,

Heneghan Peng - büyük bir isim değil

Çin'deki bazı belediye başkanları daha

sadece Dublin'den orta ölçekli

1 mm yükselemeden 30 saniye önce,

mimarlık ofisi - çözülmesi çok zor bir

saatte yaklaşık 65 km hıza sahip

tasarım problemine başarı l ı bir çözüm

Dünya'nın en hızlı asansörlerine ve en

bularak bu tanınmış yanşmayı kazandı .

uzun insan yapımı binasına sahip

Peng, peyzajı kucaklayan büyük alan

olacaklar. Burj Dubai'nin müteahhitleri

dizilerini büyük bir kedinin

o kadar ihtiyatlı ki, son vida yerine

ÖZGÜN ÖZÇAKIR KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Simon Wiesenthal H oşgörü M üzesi, Kudüs Gehry Partners Anı yakaladı lar. Hamas ve El-Fetih kanlı bıçaklılar ve İsrail savaş uçakları Gazze'yi durmaksızın bombalıyor. B urada olmak hiç de kolay olmamalı. Peki neden Frenk Gehry rahatını bozup da parmağını en büyük karmaşalardan birinin içine soktu ki? Onun yerine biz cevap Termnwl 3. Pekin ı·lus/arara.\1 Haralimam

verelim: Yahudi köklerine tekrar bağlanabilmek için. Tuğla kol ileri her

yerleştirilene kadar binanın nihai

saniye Amerika'dan havalanmaya

yüksekliğini k imseye açıklamıyorlar.

devam ediyor. Amerikan kaynaklı

Buna rağmen yeryüzündeki en korkunç

kültür emperyalizmi ! Grup çalışması

gökdelene sahip olduklarına

olarak mimarlık! Simon Wiesenıhal

emin ler.

Hoşgörü Müzesi şu anda mahkemede

Aşırı hassas zümrüt şehir Dubai

oynuyor, çünkü daha öncesinde hiç

dünyaca ünlü mimarlık şirketi SOM

kimse Müslüman mezarlarının üstüne

verilen hukuk savaşının başrolünde

tarafından mekanik olarak üretilmiş

inşa yapılıp yapılmadığını

gözüküyor.

denetlemed i.

Önemli istatistikler Söylentilere göre 1 60 ya da belki 200

Önemli istatistikler Yaklaşık 1 ,2 hektar

katıyla 700 hana 800 metreden daha yüksek olacak. Şimdi lik 484, 1 metresi

Güzel ya da Çirkin

inşa edi ldi. i ntemel sitesinden herhangi

Eleştirmen M icheal Sorkin'in

bir bilgiye göre, binanın betonunun

sözleriyle: " Rahatsız edici şekilde

toplam ağırlığı 1 0.000 fılin ağırlığıyla

Yaser Arafat'ın Ramallah'taki genel

eşdeğer.

merkez binasının İsrail güçleri tarafından moloz yığınına parçalanmış

Güzel ya da Çirkin

haline benziyor."

AnıtsaL Çok pahal ı. Çirkin bir baş belası. Son moda kıyafetler giymiş Vera Duckworıh'a benziyor.

Mimarlığın Yüzünü Değiştirecek mi? Frank Gehry'ye olan sevginize bağlı

M i marltğın Yüzünü Değiştirecek mi?

olarak, tipik bir eklektik bina ya da bir çamaşır makinesi.

Lütfen tanrım, hayır.

En Çarpıcı Etken En Çarpıcı Etken Bu kısmı boş bırakıyorum.

Daha çok Frank-sen-ne-yapıyorsun etkeni.

ÖZGÜN ÖZÇAKIR 56

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Terminal 3, Pekin Uluslararası Havalimanı Foster and Partners Rem ne yaparsa yapsın, Norman daha büyüğünü yapabilir. En büyük barajı, en uzun köprüyü ve en büyük al ışveriş merkezini (emin olabilmek için en başta Dubai ile karşılaştırmama rağmen) inşa eden Çin; en büyük havalimanında, en büyük terminal ini inşa edeceği, en büyük şantiye sahasına da kolayca sahip olabilir.

Tate Modern E klentisi, Londra Herzog & De Meuron M imarların, onlara ilk büyük aralarını

Açıkça görülüyor ki, Çinli yetkil iler

verdiren, Taıe Modern'e geri dönmeleri

şekilci ve gösterişçi olma korkusuyla

bize Londra'nın ne kadar değiştiği

Terminal 3'ün şemasına müdahale

hakkında pek çok şey anlatıyor.

edip, şemayı sadeleştirdi ler. İngiltere, 1 990'1arın muhafazakarlaşan Buna rağmen yetkili lerin en büyük

sonunda,

başarısı, Çin kızıl ları ve altınları için

hain olduğunu düşünmüştü. Nicholas

onnan Foster'ın yıkıcı bir

Foster'ı çizgisini terk etmesine ikna

Serota -Tate Modern'in yöneticisi

ederek, Foster'a ej derha şeklinde bir

Herzog & De Meuron'un Tate Modern

bina tasarlatmalarıdır.

tasarımını seçtiğinde öncelikle daha tutucu bir yarışma projesine sıcak

Önemli İstatistikler

bakıyordu ama şimdi ise modernisı bir

Bir mi lyon metrekare, 7 kat, 3,9

projeyle bunu telafi ediyor. Bazıları bu

ki lometre uzunluk, 3 5 .000 işçi ve

cam cephel i, küçük ve sönük zigurat

20 1 5'e kadar 53 mi lyon yolcu.

yapısını, çocukların legolardan yapabilecekleri bina yığınlarıyla

G üzel ya da Çirkin

kıyasl ıyor. Bu Tate Modern

Gateshead Konser Salonu bir kenara,

Genişletmesine yapılmış bir övgü

Foster'ın yaptığı hiçbir şey çirkin

olarak kabul edilmeli.

deği l .

Önemli İstatistikler Mimarlığın Yüzünü Değiştirecek mi?

Çok daha fazla hacim ve umarım ki

Foster mimarlığı değiştireli 1 O ya da

şekilde iki kat birden yükselmeyecek.

yürüyen merdivenleri kafa karıştırıcı

20 yıl oldu. Bu onun çadırlarından hem de büyük bir çadır- sadece bir diğeri.

Güzel ya da Çirkin Kimi leri Tate Modern Genişletmesi'nin bi lgisayar sunumunda Serota'nın

En Çarpıcı Etken Fazlasıyla büyük.

hayaletimsi siluelini gördüklerine yemin ediyorlar.

ÖZGÜN ÖZÇAKIR KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Mimarlığın Yüzün ü Değiştirecek mi?

insan kalabalığına ev sahipliği yapacağının garantisini veriyor.

Hayır. Fakat, son yıl larda Londra'da inşa edilen en radikal bina olacak.

En Çarpıcı Etken Daha çok "Aaa ı " etkeni.

En Çarpıcı Etken Yükler.

MAXXI, 2 1 . Yüzyıl Ulusal Sanatlar M ü zesi, Roma Zaha Hadid Kısa bir süre öneeye kadar kimse Zaha Hadid'in tasarımlarını inşa etmiyordu. Şimdi ise Kirkcaldy'den Cagliari'ye onun binalarından imkansız bir şekilde

CCTV, Pekin

fırlaınış konsollarından yıkı lacak

Office For Metropolitan Architecture

korkusuyla gözlerimizi alaınıyoruz.

Re ın Koolhaas, ünlü Seatıle Publ i c

Hadid'in bir çok tasarıınında olduğu

L ibrary ve Oporto, Portekiz'deki Casa

gibi, MAXX I'nin de inşası da aşırı

da Musica binalarında gördüğümüz

derecede ustalık istiyor, ve bu durum

gibi, bilinçli olarak biçimsiz

binanın tamamlanmasını geciktiren

tasarlanmış "antiikonik" projeleriyle

nedenlerden birini oluşturuyor.

ünlüdür. CCTV, Çin Ulusal Radyo ve

Labirentimsi bir karnıaşıklığa yol açan

Televizyon Yayıncısı genel merkez

ve birbirine dolannıış düzlem lerden

binası, Escher'in çizinılerindeki gibi

oluşmuş koridorlar, sanat galerisinden

birbirine dolanmış üç L'ye sahip. Bu

daha çok bir enstalasyonu -sanat

bahsettiğimiz üç L, yapısal olarak

kurgusu- hatırlatıyor. Buna rağmen

iddialı konsolu olan büyük bir boşluk

Hadid'in tasarınıları mimarlık

yaratıyor ve bu boşluk Koolhaas'ın

otoriteleri ve eleştirmen leri için her

heyecan verici "junıp-cut" mimarisinin

zaman beklerneye değer.

etkisiyle binanın içerisinde paketleniyor. Bununla beraber,

Önemli İstatistikJer

CCTV'nin yan kapısında, lokanta, otel

Bir parça spagettinin uzunluğu ne

ve tiyatrolarıyla bir M ini-Me binası

kadar?

olan TVCC bulunuyor.

Güzel ya da Çirkin

Önemli İstatistikler

Şehvetli. Sanki Zaha başka biri

230 metre yüksekli kte, 550.000

olabilirdi.

metrekare genişlikte.

Mimarlığın Yüzünü Değiştirecek mi?

Sophie Loren'den ziyade Jabba the

Güzel ya da Çirkin

Bazen tavana dönüşen, bazen de

H utt üzerine düşünün. Bu hepsinden

döşeme haline gelen duvarları, binadan

daha sonra ortaya çıkan yeni bir

kendini azad ederek çok çeşitli bir

"anıiikon"

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT

ÖZGÜN ÖZÇAKIR •

2007

Mimarlığın Yüzünü Değiştirecek mi?

Hayır, fakat Londra'nın çelıresini fazlasıyla değiştirecek.

Yakında garip gösterilerin olduğu ufuk çizgilerine sahip olacağız. CCTV buna neden olacak.

En Çarpıcı Etken Ne yazık ki, tüm şehrin peşinde koştuğu şey bu.

En Çarpıcı Etken Daha fazla "anti-en etkileyici" etken.

G round Zero, New Yor k Skidmore, Owings & Merri ll, Foster &

Bishopgate Ku lesi, Londra

Partners, Fumihiko Maki, Rogers Stirk

Kohn Pedersen Fox Architects ( KP F )

Harbour& Partners, Santiago Calatrava,

T h e Curly Wurly ya d a The Helter

Daniel Libeskind.

Skelter olarak da bil inen kule,

New York istediği anı ta sonunda

boyutundan öte -Dünya ölçeğinde

kavuştu: bir çift plakanın bağlandığı,

diğer gökdelenlere göre daha kısa

dökme demir özell ikle bir portfolyo.

Londra siluelinde yaratacağı potansiyel

Daniel Libeskind'in master planı

etkiden dolayı listeye alındı. Renzo

gayrimenkul komisyoncuları tarafından

Piano'nun Thames Nehri kıyısındaki

her daim masraflı bir lunaparka

Shard of Glass projesi belki daha uzun

benzetildi. Minari Yamasaki'nin Dünya

olabilir ama Piano'nun en azından

Ticaret Merkezi ise l l Eylül 200 1 'de

kafasında bir çift gözü var. Parazi ı

gerçekleşen olayları vurgulayarak önem

mega şirketlerden diğer bir tanesi

kazanmış bir tasarım ve kabul edilebilir

tarafından tasarlanan Bishopgate

bir kollektif mimari örneği . Dünya

Kulesi şehrin şu anki dummunu

Ticaret Merkezi'nin yerini alan tasarım

mükemmel bir şek i lde yansıtıyor:

da gelecekte DTC ile aynı öneme sahip

tonlarca para - her açıdan baş belası.

olacak.

Şehir çocuklarının binalara tekrar para yatırması harika bir olay ancak bu altııı

Önemli İstatistikler Özgürlük Kulesi için 54 1 metre.

işlemeli takım elbiseler ve plaıfonn topuklu ayakkabılada toplantı odasında boy göstermeyle nerdeyse

Güzel ve Çirkin Meziyeısiz, tartışmasız ve duygu yüklü.

eşdeğer bir dumm.

Önemli İstatistikler Sadece 288 metre. Ama, kıvrık ve

Mimarlığın Yüzün ü Değiştirecek mi? Hayır, sadece Dünya'yı değiştirecek.

matkap uçl u şekliyle kesinlikle çok çirkin.

En Çarpıcı Etken Oldukça sağduyulu. En azından çok

Güzel ve Çirkin

kötü sembolizmi bir kenara bıraktılar.

Birinin Yera'sı, diğerinin Keira'sı.

Kaynak: The Times

Mimarlığın Yüzünü Değiştirecek mi?

Yazan: Tom Dyckhoff Çeviren: Özgün Özçaku· ÖZGÜN ÖZÇAKIR

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ODTÜ Monoray'ın Deneme Sürüşleri Yakında Başlıyor Ankara metrosunun AŞTİ'den

platformlarda hareket edeceğini

Çayyolu'na kadar uzatılınası fikrinin

açıklanmıştı. Metro hattı üzerinde yer

gündeme gelmesiyle, ODTÜ

alan bazı projeler de -Eskişehir yolu

Rektörlüğü'nün girişimiyle bir

boyunca sıklıkla yer alan ve gergi

araştırma projesi olarak ortaya çıkan

strüktürle taşınan üst geçitler gibi- bu

ODTÜ Monoray'ın deneme sürüşleri

fikir doğrultusunda tasarlanmış ve

yakında başlıyor.

uygulanmıştı. Ancak ani bir karar değişikliğiyle, metronun yer altından

AŞTİ - Çayyolu Metrosunun Kısa Tarihi

hareket edeceğine karar verilmiş ve

2002'nin ikinci yarısında, AŞTİ -

hareket edeceği düşünülerek

bundan önce metronun yer üstünden

Çayyolu metrosunun yapınıma yakında

uygulanmış projelerin hiçbir anlamı

başlanacağına dair bir çok habere,

kalmamıştı.

yazılı ve sözlü yayın organlannda AŞTİ - Çayyolu metrosunun 9,5

ODTÜ için Alternatif Bir Ulaşım Önerisi: Monoray

ki lometre l i k hattı üzerinde; Söğütözü,

B i l indiği gibi metro, doğrusal bir hat

sıkça yer verilmişti. Bu haberlerde

MTA, ODTÜ, B i l kent, Köy H izmetleri

üzerindeki duraklarıyla noktasal

Genel Müdürlüğü, Beytepe ve

hizmet sağlar ve çok geniş alanlara

Ümitköy'de olmak üzere 7 istasyon

hizmet veremez. Bu nedenle metronun

bulunacağı ve metro inşaatının 2004'ün

olduğu çoğu yerleşimlerde, metroyla

ortalarında bitinieceği belirti lmişti.

beraber alternatif yan ulaşım ağiarına

Fakat, bugün baktığımızda bile, metro

ihtiyaç duyulur. ODTÜ Rektörlüğü de,

inşaatının henüz tamamlanamadığını

AŞTİ - Çayyolu metro inşaatı

görüyoruz. Bu gecikmenin nedenleri

tamamlandığında karşılaşılması

arasında, metro için gerekli ödeneğin

muhtemel böyle bir ihtiyacı öngörerek,

bulanamaması ve tünel çalışmaları

öğrencilerin metro çıkışından rahat bir

sırasında meydana gelen çökmelerin

şekilde yerleşke içine ulaşabilmelerini

ciddi boyutlara ulaşması gösteri l iyor.

sağlamak amacıyla çeşitli projeler

Şu anda bazılarının fayanslarının bile

üzerinde çalışmaya başlamıştır.

döşenmesine rağmen, metro durakları

ODTÜ Rektörlüğü, yerleşke içinde

atıl durumda gelecekteki yolcularını

araç kullanımını en aza indirmek için

beklemekte. AŞTİ - Çayyolu

sürekli çabalam ış ve caydırıcı bir çok

metrosunun projelendirme sürecinin en

karara imza atmıştır. Bu kararlardan

başına döndüğümüzde de şimdiki gibi

bazıları, yerleşke içinde hız sınırını 50

bir çok sorunun varolduğunu

km/s hana bazı yerlerde de 30 km/s

görüyoruz. M etro fikri i l k ortaya

olarak belirlemek ve yaya öncelikli

atıldığında daha ekonomik ve kolay

geçişi uygulamaya koymak olmuştur.

olması nedeniyle metronun yer

Bu kararlar göz önüne alındığında

üstünden, ayaklarla yükseltilmiş

ODTÜ için en uygun ulaşım ağı

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ÖZGÜN ÖZÇAKIR

öneri sinin, diğer çoğu ulaşım

ODTÜ'yü içine alan böyle bir

araçlarından farki ı olarak karbon

güzergah, monoray aksı ile A 1

salınırnma neden olmayan çevre dostu

kapısından yerleşke içine dağılımı

Monoray olduğuna karar veri lmişti .

sağlayan ana ulaşım aksının

Monoray'ın diğer bir avantaj ı ise hız

kesişmesine yol açarak yeni sorunların

sınırı 30 km/s ve 50 kın/s olarak

ortaya çıkmasına neden olacaktı.

değişen ODTÜ'de yavaşlığı ön plana

Sonuç olarak jüri değerlendirmesi

çıkaran bir sistem olması.

sırasında, anayolun böldüğü iki farki ı yurtlar bölgesine, iki farklı monoray hattı i le ulaşılmasının en uygun öneri

Öğrenciler Monoray'ın Tasarım Sürecinde Aktif Rol Aldı

hatlarından birincisinin, ODTÜ metro

Makine mühendisliğinden mimarlığa

durağından eski yurtlar bölgesine,

olduğu düşünülmüştü. Bu monoray

disiplinler arası bir çalışmanın ürünü

ikincisinin ise Bilkent metro

Monoray, 2003 y ı lında aynı isimli bir

durağından yeni inşa edilmiş Demiray

tez çalışmasına ve yüksek lisans

yurtlanna kadar gitmesi planlandı.

programı dahilinde verilen " İ leri M imari Tasarım" dersine konu oldu. öğrencileri; mi marlar, endüstri ürünleri

Birinci Etap Rayları Döşeniyor, Deneme Sürüşleri Yakında ...

tasarımcıları, makine mühendisleri,

Kısa zaman önce, ODTÜ Monoray'ın

Bu derste, mimarlık yüksek l isans

şehir planlamacıları ve inşaat

birinci etabı olan, ODTÜ metro çıkışı

mühendisleri danışmanlığında

( A 1 kapısı) ile Temel İngilizce Bölümü

Monoray'ın mekanik sisteminden

Kavşağı arasındaki raylarının

koltuk tasarımına kadar bir çok

döşenmesine başlandı. Rayların

probleme çözüm arayarak

döşenmesi sırasında ise hiçbir ağaca

projelendirme sürecine katkıda

zarar verilmedi. Bu etaptaki raylarının

bulundular. Projeler tamamlandığında

döşenmesinin tamamlanmasıyla

da jüri değerlendirmesi yapılarak

birlikte, deneme sürüşlerinin başlaması

uygun öneriterin ne olabileceği

planlanıyor. Ayrıca her sene ODTÜ

konusunda tartışıldı. ODTÜ,

M imarlık Bölümü birinci sınıf

planlanması itibariyle A 1 kapısından

öğrencilerinin birebir katılımıyla

yerleşke içine ulaşımı sağlayan anayol

gerçekleşen ARCH 1 90 - Yapı Stajı

tarafından bölünmüş durumdadır ve bu

kapsamında bu sene Demiray Yurtları

anayol yerleşkedeki binaları ayıncı

bölgesine Monoray için durak inşa

konumdadır. Bu nedenle, tasarım

edi l iyor. ODTÜ Rektörlüğü'nün

sürecinde karşılaşılan büyük

düzenlediği bütün bu monoray

problemlerden biri de güzergahın nasıl

çalışmalarına rağmen, AŞTİ -

olması gerektiğiydi. Çoğu

Çayyol u metrosunun hala

uygulamalarda karşılaştığımız gibi,

tamamlanamamış olması, metro ile

kendi içinde sürekli başladığı yere geri

birlikte bir bütün olarak çalışması

dönerek bulunduğu alanı turlayan

planlanan ODTÜ Monoray'ın

güzergah önerisi ODTÜ için uygun

istenilen amaca ve anlama

gözükmüyordu. Çünkü bütün

kavuşamamasına neden olacak gibi.

ÖZGÜN ÖZÇAKIR KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

söYLEŞi

1 Günümüz Mimarlığın da,

� L---� �--

Geçmişin izleri. .. edilmesinde bir takım ölçütlerden bahsedilebilir mi? Özhan Urkut: Mimarlık, insan ve insan yaşamı ile direkt olarak ilişkilidir. Yaşamın içinden görülen ya da hissedilen değerlerin tümü bir şekilde mimarlığın var oluş biçimine yansır. M i mari bir tasarım insanın kendi yaşamından izler taşıyarak yine kendi yaşamına sunduğu bir şeydir. Dolayısıyla mimari bir tasarım insanlığa ait tüm ortak değerlerden ne kadar besleniyorsa o kadar bize ait bir şey olarak belirir ve böylece o tasarım

Uzun süredir devam eden ve kısa süre

bizim tarafımızdan beğenilir. Yani

önce tamamlanan tartışmalı "Yeni Yedi

denilebi lir ki mimari bir tasarımın

Harika - New 7 Wonders " seçiminin ve

bizim sosyal, kültürel, ticari, siyasal

ülkemizde artarak devanı eden

yaşaııtımızı destekleyen, ruhsal

restorasyon çalışmalarının gündemi

dünyaımza duygusal köprüler kuran

fazlasıyla meşgul etmesi, geçmiş

bir karaktere sahip olması, insanların

dönem mimarlık eserlerine olan ilginin

büyük çoğunluğu tarafından

canlanmasını sağladı.

kabullenilmesinin ilk işaretidir. Tabi

Bu canlanma ilk olarak, Antik Yunan'a

varlığından da bahsetmek gerekir.

kadar uzanan geçmiş dönem mimarlık

Psikososyolojik altyapısını zaman

burada "değişim" olgusunun

eserlerine olan ilginin hala bu kadar

içinde oluşturmuş, var olana -bil inene

güçlü olmasının nedenlerini sorgula/lı

karşı harekete geçmiş, bir başka

bize. Bahselliğimiz ilginin derinlerine

deyişle potansiyel olarak "değişim"

indiğimizde ise geçmişten günümüze

rüzgarının etkisinde olan bir mimari

bir sanal yolculuğu yaptık ve -geçmiş

tasarım da yine kitlelerin i lgisinde

dönem mimarlığını baz alarak

kendine yer bul ur. Bu

mimarliğın dünii, bugünü ve yarını m,

konuştuklarımızın üzerine biçimsel

sanat tarihi dalmda çalışmaları olan mimar Özhan UrlCII t ile konuştuk.

ölçütleri de eklemek gerekir.

Özgün Özçakır: Mimari bir

dediğimiz doğanın içinde var olan yani

tasarımın, toplumun büyük

bildiğimiz ve bize yabancı olmayan

"Birinci! elementer geometrik formlar"

çoğunluğu tarafından

fonnlar genel olarak kabul görür. Bu

beğeniınıesinde ya da tasvip

forıniarın ebatları ile i lgili ölçeksel

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

ÖZGÜN ÖZÇAKIR

ÖÖ: Antik Yunan'dan Barok'a

uyum ise o tasanma ait beğeninin derecesini belirler. Öte yandan az önce

kadar çok geniş bir yelpazeyi içinde

bahsettiğim gibi "değişim" olgusunun

bulunduran geçmiş dönem mimarlık

yansımasıyla ortaya çıkan amorf

eserlerinin, günümüzde etkisini

(biçimsiz) formda bir m imari tasarım

kaybetmemesinin ve izleyeniere hala

da insanların beğenisini kazanabil ir.

coşku ve heyecan vermesinin

ÖÖ: Bu ölçütlerin varlığı mimari

söylenebilir mi?

arkasında bu ölçütlerin var olduğu tasarım sürecinin nasıl tariflenebileceğini sorununu akla

ÖU: Aslında bu ölçütlerin bu konuda

getiriyor aslında. Mimar,

etkili olduğu söylenebilir. Hangi

bahsettiğimiz ölçütlerin arkasında

dönemde olursa olsun "biçim" ve

sürüklenen mi; yoksa önünde

" fonksiyon"a ait tüm arayışlar mimari

sürükleyici bir rol m u alır?

tasarıının nasıl gelişeceği ile ilgi l i temel belirleyicilerdir. Duygusal ve

ÖU: M imari tasarım süreci, ilgili tüm

düşünsel yansımalar, çatışmalar her

verilerin bir araya getirilmesiyle başlar.

dönemde olmuş; insana dair temel

Mimar "biçim"in ya da "fonksiyon"un

duyarlıl ıklar aşağı yukarı benzer

tasanına ne derecede yön vereceğine

refleksler oluşturmuştur. Sosyal

il işkin karar vermek zorundadır.

yaşantıyı geliştirecek ve

M iman n kendi belleğindeki ve içinde

zenginleştirecek yapıların tasarlanmış

bulunduğu toplumun belleğindeki her

olması sosyal hassasiyeti daima

şey kaçınılmaz surette bu kararı etkiler.

muhafaza etmiştir.

Az önce de genel olarak bahsettiğimiz

Nesiller boyu üzerinde konuşulacak,

tüm ölçütler, mimarı bir yere doğru

hayranlıkla seyredilecek anlamda

sürükler. M imar bir seçimin

ölümsüzlüğü yakalayacak eserler

eşiğindedir artık; "var olanı korumak"

yaratmak, insanın kendi öz benliğinde

ve "yeni bir şey yaratmak" arasında

karşı konulmaz bir arzudan kaynağını

gelgitler yaşar. Ancak mimar

almıştır. Özgün, sağlam ve estetik

sürüklendiği bu noktada özgürdür.

değerler yaratmak insanın varolma

Dolayısıyla dilediği takdirde sosyal ve

kaygısının en üst yansımasıdır.

kültürel değerlerden ve biçimsel

Sonraya - geleceğe - dair bir iz

yaklaşımlardan sıyrılabilir. M imarın bu

bırakmaktır gaye. Biz geçmişteki bu

noktadaki özgürlüğü bundan sonrası

izlere bakıp heyecan ve coşku

için sürükleyici bir rol üstlenmesini

duyuyoruz. Akılcı ve bilinçli

sağlar. Böylelikle şek i 1 lenecek m imari

yaklaşımlardan kaynağını alarak

tasarım başka bir m imari tasarım için

günümüzün dehlizlerinde bir ışık gibi

yeni bir veri oluşturacaktır.

parlayan nitelikli tasarımlar karşısında hayranl ı k duyma ayrıcalığına sahibiz

Bu geçmişten günümüze, günümüzden

şimdi .

geleceğe güden bir yoldur. Bu yol üstünde mimarlığın ve insanın

Üstünlüğü, ayrıcalığı ve ölümsüzlüğü

yolculuğu hiç bitmez.

yakalamak bizim temel arzumuzdur.

ÖZGÜN ÖZÇAKIR KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT

2007

Bu arzu geçmişte olduğu gibi şimdi de

dokunduğumuzda, orijinalliklerinden

bizi cezbediyor. Öyle ki hala

çok şey yitirmiş olmalarına -neredeyse

" Dünya'nın harikaları" deyince Klasik

harabe görüntülerine- rağmen büyük

dönemde yapılmış, öteden beri

bir coşku ve heyecan duyuyorsak eğer,

herkesçe kabul edilen mimari yapıtlar

o dönemin insanlarınııı nasıl

akla geliyor. Hala Roma'nın

büyülendiklerini düşünemiyorum

Colesseum ve Pantheon'u; Efes'in,

bile . . .

Bergama'nın ve İskenderiye'nin kütüphaneleri; Priene'nin, Aspendos'un

Fakat bireyin kültür seviyesi, düşünsel

tiyatroları; Perge'nin, E fes'in anıtsal

derinliği ve duygusal yoğunluğu,

çeşmeleri; A frodisyas'ın stadyumu;

esietikle örülmüş bu ihtişamlı eseriere

Atina akropolüne her gün bir güneş

beslenilen hayranlık duygusunun

gibi doğan Partheon tapınağı; Bergama

derecesini direkt olarak tayin

Asklepion'un ruhsal terapi merkezi;

etmektedir. Bizler nasıl "ideal" ve

bugün bile gizemini koruyan M ısır'ın

"üstün" olan bir değere, bir şeye karşı

Piramitleri; Aztek, Maya ve İnka

fark.lı duyarlı! ıkiara sahipsek, o

medeniyetlerine ait yapıtlar; Gotik,

dönemin insanları da farklı

Rönesans, Barok dönemin katedralleri;

duyarl ılıklara sahipti. Bu zaten hep

en iyi örneklerini 1 6. yüzyılda vermiş

böyledir. Birey kişisel donan ımını

Osmanlı külliyeleri; geçmişten

zenginleştirdiği ölçüde yüksek bil inç

günümüze getirdiği ışıltı larla

ve tahl i l düzeyine erişir. Bilgisini

ruhumuza hitap etmektedir. Böylece o

arttırmış ve bakış açısını genişletmiş

dönemin insanıyla adete

bireyin sevgisi daha güçlü, beğeniye

yüzleşebi liyoruz.

i l işkin algısı daha derin olur.

ÖÖ: O dönemlerde yaşayanlar,

ÖÖ: İnsanların bu mimarlık

insanlığı nesiller boyunca

eserlerine karşı olan ilgileri nasıl

etkileyecek kadar iddialı mimarlık

açıklanabilir? Popülist bir tavır mı

eserleri yarattıklarının farkındalar

yoksa bilinçli bir mimari algılama

mıydı? Yaptıkları eserleri

ya da duyarlılık mı?

hayranlıkla izlemişler midir sizce? ÖU: Belirsizliklerle, çelişki lerle dolu ÖU: Estetiğin zirvesinde ve

kaotik bir dönemde yaşıyoruz. Her

ölümsüzlüğe yelken açmış olan o

şeyin birbirinin içine girdiği bu büyük

dönemin insanları iddialarını böyle bir

karmaşa ortamında günümüz insanı

idealin üzerine temellendirmişlerd i .

çıkışsızlıkla kuşatılmış durumda.

Bence o dönemin insanları yaptık.ları

duyarlı l ıklarımız yitiri lmiş.

Duygularımız zedelenmiş, eserler karşısında, günümüz insanlarının duyduğu hayranlıktan çok

Düşünceleri mizin net ve keskin bir

daha güçlü bir hayranlık duymuşlardır.

karaktere sahip olduğu söylenemez.

Bugün, o dönemin mimari yapıtiarına

akımları ve yaklaşım biçimleri

baktığımızda, onlara

hayatımıza yön veriyor. Beğenilerimiz

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Birbirinden çok farklı düşünce

ÖZGÜN ÖZÇAKIR

ve inanışlarımız kıl ıktan k ı l ığa

sorgulamadan, değerlendirmeden

girebilmektedir. Bana göre, insanların

veya algılamadan kültürel ve mimari

geçmiş dönem mimarlık eserlerine

mirası sahiplenir. Yani bu ilginin

olan ilgisinin altında yatan en büyük

köklerinde popülist bir tavırdan da

neden, önceden tasvirini yapmış

bahsedi lebil i r.

olduğum karmaşa ortamına olan başkaldırıdır.

Geçmiş dönemlerin mimarlık eserlerine i lişkin bir çok veriye sahip

Kaostan uzaklaşarak daha "basit" -

olmamıza, buluntulardan

daha "klasik" - olan bir şeyi onaylama

rekonstruksiyon çizimlerini oluşturarak

bizim için bir soluklanma, ruhumuzu

düşlerimizde bir yolculuk yapmanııza

arındımıa aracı olabiliyor. Yani bir

rağmen, o dönemlere, o dönemlerin

başka deyişle "geçmişe duyulan

mimarlık eserlerine ait bir takım sırlar

özlem" baskın olarak i lgimizi

hala aydınlanamamıştır. Kim bilir belki

temellendirmektedir. Fırtınalı,

de "gizem"in cazibesine kapı lıp mistik

çalkantılı bir hayatın ağına düşmüş

duygularımızı ve sezgilerimizi

günümüz insanının doğal olarak

kışkırtıyoruzdur.

böylesi bir refleks geliştirdiğini gözleml iyoruz.

"Sağlamlık" ve "estetik"ten taviz vermeden yapılmış, hala bizlere

O dönemin mimarlığında daha yalın,

hayranlık veren geçmiş dönemlerin

daha doğal çözümsel arayışlar etkin

mimarlık eserlerinin tasarım

olduğundan beğenimiz geçmişe yön

sürecinden gerçeki iğe

çevirmiştir. Bunu şöyle açabiliriz:

dönüştürülmesine kadar çok büyük

doğada var olan aşinası olduğumuz

emek verildiği, çok fazla özen

birincil elementer geometrik formların

gösterildiği aşi kar.

seçilmiş olması; "yalın" düşüncenin ve " işlevci" yaklaşımın benimsenmiş

Geçmiş dönem eserlerine yansıyan

olması; "sağlamlık", "devamlıl ık",

ise o dönem insanlarının kendi

"öl ümsüz! ük" hissi veren yapı

ideallerine duydukları sadakattir.

malzemesinin uygulamaya yönelik

Azametiyle karşımızda duran bu

kullanılmış olması böylesi bir beğeniyi

mimarlık eserlerinde o dönem

destekleyen faktörlerd ir. Nitekim

insanlarının soluklarını duyabi l i yoruz.

günümüzde, teknoloj inin gelişimi ile

Böylelikle, beğeni lerimizin arkasında

beraber sayıları ve çeşitleri hayli

büyük bir emeğe karşı gösteri len

artmış ürünlerin - yapı elemanlarının -

derin bir saygının da var olduğunu

yapay, kırılgan görünümlerine karşı

açıklayab i i iyoruz.

güven duymuyoruz. Her şeyin ötesinde, estetiğin İnsan kendine ve içinde yaşadığı

şehvetinden kurtulamayan ruhumuza

topluma ait her türlü değere

dokunan ve beğen iınizi ortaya çıkaran

sanıldığıııdan çok daha fazla tutucu

şey, genlerimize programlanmış

yaklaşır. Muhafazakar, korumacı bir

b i l inçli bir mimari algılamadır belki

tavır ile hatta çoğunlukla

de . . .

ÖZGÜN ÖZÇAKIR KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT . 2007

ÖÖ: Bilinçli ya da bilinçsiz,

üsluplar, "basit - fonksiyonel"

geçmişteki mimarlık eserlerine karşı

yaklaşımlar tamaıniyle reddedilecek.

gösterilen bu duyarlılığın günümüz

İlk kez 20. yüzyıl başlarında İtalya'da

mimarlığına yansıması var mıdır?

doğan "fıitürizın" akımı teknoloj i k donanıını d a kendi bünyesine katarak

ÖU: Geçmiş dönem mimari yapıtları

bambaşka bir boyutta gelecek

niteliksel mimari yaklaşımların

dönemlerin mimarisinde başrolü

ışığında parıldamaktadır. Her ne kadar

oynayacak. Gelecekte mekan ve

bakış açılarımız ve arzularımız

onların statiksel elemaniarına ait

benzerlikler gösterse de, seçilen

boyutlar alışı lageldiğimizin ve

üsluplarıo ve kullanılan malzemelerin

bildiğimizin çok ötesinde olacak.

yapıyı ve sunumu direkt olarak etkilediği gerçeğini kabul etmeliyiz.

Birkaç k i lometre yükseklikte binalar yapılacak belki. İnsanların çoğunluğu

Günümüz mimarlığı geçmişe ait izleri

zamanlarını sosyal işlevlerinin

bir kenara koyup geleceğe doğru

tümünün hapsedi ldiği bu yüksek

bakınakıadır. Bu durumun dramatik

binalarda geçirecek. Yeni malzemeler

olduğu söylenebi lir. Yitip giden

üretilecek; yeni detay çözümleri

güzel likler karşısında hüzün dolu bir

uygulanacak. " M i mari tasarım" ve

kabullenmenin eşiğindeyiz şimdi.

"insan" arasındaki ilişki

M imarlığın arka plana itildiği

öngördüğünıüzün ötesinde çok daha

mühendisliğin öne çıkarıldığı bir devir

fazla sarsılacak belki ..

yaşıyoruz. M imaride "mekan" öğesi, " i nsan" Başka bir söylemle "teknoloj i k

öğesinin önüne geçecek. Gelecekte

mimarlık dönemi" denilebilir buna.

insan ölçeğinde - insanla uzlaşan -

Klasik düşüncelerin ve yaklaşımların

binalar olmayacak yani. Korkarını ki

yıkı lmasına dair bir tavrın hızla

gelecekte, günümüzde bizleri

geliştiği yadsınamaz.

etkileyen, büyüleyen geçmiş dönem

ÖÖ: Geçmişteki ve günümüzdeki

s i l ikleşecek, bu izierin yaratıcısı

önem kazanmış mimarlık eserlerinin

duygusal izienimler de belki hiç

şimdi bizleri etkilernesi gibi, uzak

kalmayacak. Hatta günümüz

mimarlık eserlerine ait izler

gelecekte de insanları aynı derecede

mimarisinin teknolojisinin bize

etkilernesi m ümkün m ü ?

ayrıcalıklı hazlar sunmuş olduğu, coşkumuzu şaha kaldırdığı yapıları da

ÖU: Teknoloj i k mimarlık dönemi

gelecekte değerini yitirecek.

gelecekte, şimdi olduğundan daha etkin olacak.

Açıkçası ben, geleceğin insanını ve onun düşünme, algılama ve yaşayış

Bilgisayarlar yardımıyla son derece

biçiminin geleceğin mimarlığına

karmaşık yapılar tasarianabilecek ve

tesirlerini hissetıneye çalıştığımda

onların statik hesapları yapılabilecek.

benliğimin derinliklerinde büyük bir

Kanaatime göre gelecekte, klasik

ürperti duyuyorum.

KENDi ARKiTERXNI KENDiN YARAT - 2007

ÖZGÜN ÖZÇAKIR

Özlem Babadır Kebabcı Özlem Sahadır Kebobcı 1 974 yılında Ankara'da doğdu. TED Korobük Koleji'nde lise, MSÜ Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü'nde lisans, iTÜ "Yapı Teknolojileri ve Çevre Tasarım Sorunları" programında "Mimoride Doğaya Uyum ve Elde Edilebi lecek Kazanımların Örnekler Üzerinden incelenmesi" başlıklı teziyle yüksek lisans eğitimini tamamladı. Halen Mimar Sinan Güzel Sonotlar Ü niversitesi Mimarlık Fakültesi "Mimari Tasarım Sorunları" programında doktora programına devam ediyor. 1 994- 1 999 yılları orasında 4,5 yıl süresince Doğuş Yapı AŞ'de "Maçka Polos", "Emirgon Korusu" vb. projelerinde, 1 999-2001 yılları orasında ise Tekeli-Siso Mimarlık Ortaklığı'nda "Metrocity iş ve Alışveriş Merkezi" proje ekibinde görev aldı. Mimarlık çalışmalarımı oi lece kurmuş olduğu Özel Yapı adlı şirkette serbest olarak sürdürdü. O dönem Çorlu lofer Turk fabrikası idari Bina tasarımı, Ümraniye BSH Profila Yönetim Binası Konsept Tasarım ı , Çarkezköy Özeonlar Tekstil idari Binası Konsept tasarımı boşta olmak üzere pek çok iş merkezi, konut tasarım ve projelendirme işi gerçekleştirdi. Şirket, şu on çelik uygulomalar ağırl ı kta olmak üzere halen faaliyetine devam ediyor. (www. ozelyopi.com.tr) "Yoksullukla Boşetmede Mimarlığın Rolü" kon u l u uluslarorası fikir yarışmasına ve Romanya'da düzenlenen proje sergisine, Bursa Mimarlar Odası'nın düzenlemiş olduğu "Mimorlığın Geleceği - Gelecek için Mimarlık" başlıklı Uluslarorası Kongre'ye "Mimoride 'Doğayla Kamuflaj'ın Örnekler Üzerinden incelenmesi" başlıklı paster bildiri ile, Ankara Mimarlar Odası tarafındon düzenlenen "Enerji Etkin Binolor'' konulu toplantıya katıldı. Tasarım dergisinde Ekoloji - Enerji - Mimarl ı k başlıklı Aralık 2006 1 57 no'lu soyısında "Bina tasarımında doğaya uyum arayışları" isimli makalesi yayınlandı . Evli, leyla isminde bir kızı vard ı r.

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT - 2007

H AB ER___JI

ı___ _ _ _

Çinli Mimarlar, Geçmişle Bağlarını Koparınadan Geleceğe Bakıyor dalgasının bir parçası. Chang Yung Ho, Fei Xiaohua gibi mimarlar ve Urbanus gibi firmalarla birli kte Zhu, Çin duyarl ı l ığı ve dokusunu kaybetmeden, tamamen çağdaş yeni ve estetik bir mimari dilin gelişmesine yardım ediyor. B u yeni jenerasyon, Çin tarzında tasarlıyor - hala kibirden kaçınıyor, görgüsüzlükten sakınıyor. Aynı zaman diliminde büyük gökdelenler,

Blur //otel. RenO\'O.\yon

Pnyesi. Pei Llw.

2006

havaalanları, opera binaları inşa

M imar Pei Zhu, Pekin'in Beixinqiao

edil irken, bu m imarlar enerj ilerini,

semtinde, yeni ofisinde elinde küçük

tarihsel ve fiziksel koşullara bağlı

bir obje tutarak oturuyor. " B unu

olarak -organ ik olarak- gelişen daha

geliştirmek için yerel bir üreticiyle 6

küçük projeler üzerine odaklıyorlar.

aydan fazla zaman harcadıın," diyor Zhu, "çin fenerinin dış görünüşüne benziyor."

Tadao Ando ve Shigeru San'ın ınimarlığının hem modem hem "Japon", ya da A lvaro Siza'nın

Zhu, onu Çin tasarı ınının teknoloj iyi

miınarlığının hem modem hem de

ön planına koyan bir malzeme olan,

" Portekizl i " olduğu gibi bu mimarların

5x5cın genişliğinde, (2,5 cm

çalışınaları da özel likle Çini i

kalınlığında) küçük, yarı şeffaf bir

kiml iğiyle gelişiyor. Bu çal ışınaların

buzlu fiberglas bloğuna atıfta

büyük bir bölümünü farklı kılan;

bulunuyor. Yeni bir otel binasında,

çağdaş bir tasanın üslubunu zanaate

binaya dingin bir ışıltı sağlayan, geniş, yanar-döner bir cephe oluşturmak için fiberglas bloğu temel malzeme olarak kul lanmayı planlıyor. Her zaman ileriyi düşünen Zhu, yıl lanmış - eski motifleri yeniden tasarlamak için teknoloj iy i kullanıyor. Zhu'nun çalışmaları, Çin'de halen geçerli olan bina üretimindeki

ÖZLEM SAHADIR KEBABCI

patlamadan kaynaklanan yenilik

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

dönüştürmeye yardım eden -özellikle

geleneksel bir bölümünde, bir Çin

malzeme açısından- yerel teknoloj ilere

feneri, çağdaş bir işaret ışığı olarak

olan güvendir.

yaklaşmış. Fakat, bölgenin, kendisinin "kentsel hal ı " diye isimlendirdiği çok

Sınırlarında gerçekleşen pek çok

yakın ölçekte inşa edilmiş aviulu

inşaaıla Çin, yeni mimari teknikler için

strüktürünü sürdürmek, korumak

bir test alanı haline geldi. Fakat bu

istedi. Bu sebeple ona göksel, sema vi

yeni! ikierin bir çoğu denizaşırı mimar

bir nitelik kazandıracak olan yanar

ve müteahhitler tarafından geliştirilen

döner bir perde duvarla çevrelenmiş

mekanik ve mühendislik başarıları

aviulu bir bina tasarladı.

üzerine odaklanmış. Örneğin, Pekin'deki SOM'in Poly Headquarters

"Geleneksel bir duyarlılığı, ışıltı

ve Rem Koolhaas/OMA'nın CCTV

niteliği var," der Zhu, "Modem

Projesi, etkileyici inşaat

zamanlarda, bir Çin binası duyarl ı l ığı

mühendisliğinin fazlasıyla beklenen

vermek istedim."

örnekleri. Çin'deki yerel mimarlar, çıkmalardan

Taşın Yerine Kullanılabilecek Bir Malzeme Bulmak

çok dokulardaki yen i l ikleri

Çin'deki geçici strüktürlerde çatı

araştırıyorlar. Yeni bir çağ için, Çin

malzemesi olarak sıklıkla kullanı lan

mimarisini yeniden yorumlarken, Zhu, Chang, Fei gibi mi marlar ve Urbanus gibi fırınalar hem yeni malzemeler geliştiriyor, hem de eskilerini yeni yollarla kullanıyorlar. Zhu'nun el inde tuttuğu yarı şeffaf fiberglas, genç Çin! i mimarların çözmeye çalıştığı bulmacanın küçük ama önemli bir parçası. Zhu, Yasak şehrin doğu kapısının gölgesinde, Pekin'in eski caddelerinde yer alan bir butik otel olan "B lur Hotel"in cephesi için bu yarı şeffaf fıberglas'ı yapı malzemesi olarak kullanmayı planlıyor. Yoğun ve tarihi bir bölgen in ortasında kurulan otel, "hutong*"larla ve kuzey Çin! i aviulu yapılarla çevrelenmiş. Geleneksel bağlamını di kkate alarak, Zhu yapının geleneği bild irmesi

Striiktiir \'{! Jfal:eme: Takrl)'e/i beton iskelet

gerektiğini hissetmiş. Otele, şehrin

du\'Cırlar

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

(111t!l'CU{ .�triiktiir) \'('

rRP

ÖZLEM SAHADIR KEBABCI 69

FRP'yi alarak transparan bir

birleştiren bu tasarımcılar, yapılı

versiyonunu geliştirmeyi başardılar. Bu

çevreyi, her seferinde küçük bir parça

yeni F R P daha dayanıklı ve

değiştiriyorlar. Sonuçta, diğerlerinin de

öncekilerden daha sağlamdı, fakat

takip etmek isteyebileceği bir örnek

neredeyse kağıt gibi hafif bir

oluşturuyorlar.

görünümdeydi ve öyleymiş gibi de hissedil iyordu. Zhu, daha sonra otelin

* Hutong: Genellikle Pekin, Çin ile

cephesi için parlak, yumuşak bir ışık

i l işki lendirilmiş, geleneksel aviulu

oluşturan balpeteğine benzer ızgara

evlerin çizgileriyle biçimlenmiş dar

sistemli bir doku tasarladı. Bu yeni

cadde veya geçitlerdir.

malzeme sadece 600 Yen'lik m'

** Pagoda: Sudisılerin dini yapılarına

fiyatıyla oldukça ekonomikti.

verilen addır. Pagodalar, Güneydoğu A sya'da yaygındırlar.

Bugün Çin'de önemli bina projelerinin bir çoğu, büyük mimari hareketlerle

Kaynak: Architectural Record China

dikkati çekiyorken - etkileyici

Yazan: Daniel E/sea Çeviren: Özlem Bahadu· Kebabc1

çıkmalar veya hareketli cam cepheler gibi- küçük bir Çin li mimarlar topluluğu, farklı bir yönde yenilik gayretinde ler. Maddenin ince-tanecikli dokuları, düşük bütçeli konstrüksiyonlar ve yerel bağlam üzerine odaklanmaktalar. M ikroskop altında küçücük organizmalar üzerinde çalışan bilimadamlarının büyük etki yaratan buluşlar yapabilmeleri gibi, bu mimarlar da çok büyük birşeylerin gelişmesine yardım ediyorlar: Çin tasarım ı için yeni bir kimlik. Ticari yapıların üzerine büyük şapkalar gibi kıvrılmış çatılar koymak yerine, ya da pagoda* *-şeki lli ofis kuleleri tasarlamak yerine, Zhu, Chang, Fei ve Urbanus gibi mimarlar ve firmalar bugünün binasını kültürel miraslarıyla birleştirmenin daha incelikli yollarını araştırmaktalar. Yerel zanaat geleneklerini ve kentsel yaşamın dokusunu, teknoloj i ve yeni

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI

malzemelere modem yaklaşımlarla

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

2 1 06 Yılında New York

2006 yılında " H istory Channel", 3

ARO'nun bu durum karşısında şehir

Amerikan şehrinin, New York,

için sağladığı cevap, mi mari dilini

Chicago ve Los Angeles'ııı 1 00 yıl

yeniden tanımlamak oldu; 20. yy'ın

sonra, 2 1 06 yı 1 ında nasıl görüneceği ne

gökdelenlerinin yerini almak üzere

dair bir yarışma açtı. New York şehri

yeni bir bina tipi, vane oluşturmak.

için öneri sunan 1 O yarışmacı arasından, A RO - Architecture

Vane'ler, su altında kalan caddelerin

Research Office, buzulların erimesine

üzerine, yok olan caddelerin,

bağlı olarak suların yükseleceği ve

meydanların ve yeşil alanların yerini

Manhattan'ııı alçakta yer alan

almak üzere inşa edilmiş karma

bölgelerinin sular altında kalacağı

kullanı m l ı binalar. ARO'nun projesine

gerçeğinden hareketle hazırladığı

göre, dinamik formlu bu yeni binalar,

projesiyle 1 . seçildi.

su altında kalan caddelerin üzerine

ARO, Egbert Viele'nin 1 865'deki Su

alışveriş alanlarını, park ve bahçeleri

Haritası'ndaki durum ile mukayese

oluşturarak yükselmektedir. Vane'ler,

ettiklerinde 2 1 06 y ı l ı için öngördükleri

kısmen suya batmış yapılar olabildiği

inşa edilmekte ve evleri, ofisleri,

coğrafi k durumun 1 865'deki durum ile benzeştiğini gördüklerini ve iklim değişikliğinin New York şehrinin doğal özelliklerinden birini yaklaşık 200 yıl önceki haline dönüştürebileceğini belirtti. A RO, buzulların erimesinden kaynaklanan su baskınlarının Manhattan'a net etkisinin 1 5-90 cm arasında bir su seviyesi yüksel işi olmasının beklendiğini söyled i .

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

.Veıv )urk.

2006

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI 71

yükselen buharlaşma kuleleri arasında dinamik bir il işki sağlıyor. Kente havadan bakıldığında, vane'ler, 2 1 06 yı lında, New York'un caddelerini hayata geçirmiş gibi görünmektedir. Vane'lerin gelişimi aşamalıdır; kentin değişen ihtiyaçlarını karşı laıııak üzere gelişirler. Bir mahallede iki sokak gibi, kimi yerde kolonlar üzerinde

arasında ne kadar mesafeye gerek

duran yükseltilmiş strüktürler olarak

duyulduğu gibi kentsel ihtiyaçlar, bir

da karşımıza çıkmaktadır .

vane'in uzunluğuna, yüksekliğine, ölçeği ne ve programına etki eder. Ana

"Gökdelenler, New York şehri için

koridorlar ve servis yüzeyleri,

20.yy da ne ise, 'vane' ler de 22.yy için

genişleyebilir ya da daralabil ir. Büyük

odur, " diyen A RO, bu yeni tip karma

ölçüde esneklik, vane i n belirleyici

kullanımlı binaların kullanımı yoluyla

özelliğidir. Suyla buluştukları noktada,

şehrin, suların yükselmesinden

belirli bir cadde ya da bulvar ile

kaynaklanan zararlardan kurtulmaya

bağlantı kurmak üzere tasarlanmış

başiayacağını öne sürüyor. Her bir

oldukları için, her bir vane farklıdır.

ilerlemenin bir öncekinden daha çabuk

Bu şu anlama gelir; yürüyüş ya da su

geldiğini i fade eden "Artan Dönüşler"

taşımacılığı yoluyla bir vane'e çok

yasası uyarınca, A RO, geleceğin

işlem gelebilmesine rağmen, her bir

teknolojisinin öngörülerilerinin

vane, i l keleri olan bir cephe ve girişe

gerçekleşmesi için yeterl i olacağını

sahiptir. Ayrıca, su basan alanlarda ve

varsaydıklarını da ayrıca belirtiyor.

şehrin kıyı kesiminin çevresinde

Projeye göre, kentin çevresinde yer

geleneksel su taşımacılığında, bir

alan kuleler, ikame! için değildir. Bu

çeşitlilik oluşacağı öngörül üyor. Su

yüksek kuleler, şehrin hem içme suyu,

basan caddelerde faaliyet gösteren

hem de altyapı ihtiyaçlarını karşılamak

ancak kişisel olarak sahiplenilemeyen

için su fı l trasyonu, soğutma ve rüzgar

yeni araçlar sayesinde bazı vane'lerin

gücü enerj isi sağlayan, -bir anianıda

temelinde, kitle geçiş platform larının

şehrin c iğerleri olarak düşünülmüş.

oluşacağı bekleniyor.

A RO tarafından geliştirilen bu yeni

Deniz yolunun yanısıra, genişlik,

bina tipinin dış kabuğu, gün ışığını

uzunluk ve yapını şeklinde çeşitlilik

geçirebilen, gerektiğindeyse açıiabilen

gösteren vane'ler arasında yer alan

ince bir zar tabakası olarak

yürüyüş köprü leri, vaneler arası

tasarlanmış. Doğal aydınlatma ve

ulaşımı sağlamakta. Bu köprüler, aynı

havalandınnaya imkan tanıyan bu ince

zamanda New York'lulara ara sıra

kabuk, aynı zamanda güneş enerjisini

durmak, etrafıııa bakmak ve kentlerini

toplayan ve enerjiye dönüştüren bir

seyretmek için imkan tanımaktadır.

yapıya sahip. İskele benzeri

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI

fornılarıyla vane'ler, aynı zamanda

Kaynak: ARO, Arclıitectural Record

kentin nehir cephesiyle, suyun içinden

Derleyen: Özlem Bahadır Kebabcı

KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

" Bilge Işık* " ile Söyleşi

SÖYLEŞi

düşünüyordum. İTÜ'de, çalışmakta olduğum (eski adıyla) Yapı Elemanları ve Malzeme kürsüsünde ise 1 978'de başlayan kerpiç araştırmaları Ruhi Bey'in (Ruhi Kafesçioğlu) 1 986'da emekliliği ile birlikte sahipsiz kaldı. Ben de 1 983'te başladığını kerpiç yapı teknolojisi araştırmaları alanında bayrağı teslim aldım, günümüze kadar kesintisiz sürdürdüm. M imarlık eğitimine başlamadan önceyse ziraat yapılarına merakım vardı, sonrasında

Bilge Çakır

da ziraat yapılarını incelemek, onun

"Kültürel varlıklar, bir toplumun

üzerine çalışmak istedim. Ziraat

hafızasıdır. "

alanında dünyanın kendine yeter 7-

Doç.D1� Bilge Işık, mimari kültür

vapılarının teknolojiden uzak olması o

varhklarımızdan "kerpiç"e dair

tarihte anlaşılır gibi deği ldi. Yapı ve

ülkesi arasında olan Türkiye'de ziraat

yıllardır yapmakta olduğu akademik

kullanını fonksiyonu birbirini

çalişmatarla toplumsal hafizamlZI

doğrudan etkiler. Doğru ziraat yapıları

güçlendiren az sayıdaki kişiden biri.

yoluyla verimli liğin artacağını düşünüyor ve bunu çok

Bugünlerde kerpiç yapı kültürünün

önemsiyordum. Ancak ziraat yapıları

korunması ve geliştirilmesi amacıyla

üzerine çalışma imkanım olmadı ve

yıllardır yapmakta olduğu çalışmaları

ben akademik çalışmalarıma önce

bir dernek çatısı altında toplamaya

prefabrikasyon ile başladım sonra da

hazırlanan Bilge Işık ile "Ke1piç" alt

kerpiç yapı teknoloj isi üzerinde devam

başlığı altında "Kültürel MirasımiZin

ettim.

Korunması ve Sürdürülebilmesi " üzerine bir söyleşi gerçekleştirdik.

ÖBK: U NESCO Kültürel M irası

Özlem Bahadır Kebapçı : Uzun

mirasa zarar vermek, aynı zamanda

Koruma deklarasyonunda, " kültürel yıllardır " kerpiç" konusunda

insan ruhuna zarar vermektir"

çalışmalar yaptığınızı biliyoruz. Sizi

şeklinde ifade edilmiş. Bu kapsamda

bu konu üzerinde çalışmaya iten

gün be gün azalan kültürel değerler

nedenler neydi? Neden kerpiç?

insan ruhunda ve tabii beraberinde toplumda sizce nasıl bir tahribata

Bilge Işık : Türkiye'nin çeşitli

yol açıyor?

bölgelerine yaptığım seyahatlerde kerpiç mimarinin sahipsiz kaldığını

BI: İnsanların aidiyet fikrini,

görüyor ve yapı teknoloj isinin

beraberinde mutlu olma şansını yok

iyileştirilmesi gerektiğini

ediyor. Hem bireylerin kendi değerleri

KENDi ARKiTE�NI KENDiN YARAT - 2007

ÖZLEM SAHADI R KEBABCI

hem de ortaya çıkarttıkları

inşa etmişler. Bunu kerpicin yapı fiziği

düşüncelerin ve ürünlerin aidiyetinin

özelliğine bağlamak mümkün. Dünya

olmaması büyük bir boşluk ve

nüfusunun yarısını ( 3 milyar insan)

tatminsizlik getiriyor. İnsanları en çok

barındıran kerpiç yapılar, Türk Sivil

mutlu eden şey kendi başarıları.

M i marlığı'nın halen %28'ini

İnsanlar herhangi bir alanda birşeyler

ol uşturuyor. Türkiye'nin başta iç

üretemiyorlarsa, bir şeyi başardıklarını

bölgeleri olmak üzere hemen her

göremiyorlarsa mutlu olamıyorlar. Bir

yerinde kerpiç örneklerine rastlamak

şey üretebilmek içinse o konuya dair

mümkün.

önceki çalışmaları bilmek, bir altyapı edinmek lazım. İşte kültürel miras,

ÖBK: Peki, kerpiç yapıların

kişiye üretecekleri için bir okul

bugünkü durumu nedir?

vazifesi görüyor.

B l : Bugün kerpiç yapılar, ne yazık ki ÖBK: Sivil mimarlık örnekleri,

korunan bazı yapılar dışında- yok

topluluğu toplum kılan unsurlardan

olmaya yüz tutmuş durumda. Çünkü,

biri. B u doğrultuda kerpiç yapıların,

yakın tarihe kadar bilgi ve beceri ile

Türk sivil mimarlığında yeri ve

inşa edilen kerpiç yapılar, endüstri

önemi nedir?

çağından bu yana kerpicin mimarlık ve

B l : Dünya'da kültür dediğimiz zaman

ustasının yetişmemesi sonucu kaderine

en etkin iz bırakma aracı, mimarlık.

terk ed ilmiş ve yok olmaya yüz tutmuş

mühendislik eğitiminde yer al maması,

Her türlü sivil mimarlık örneği, sosyal

durumda. Halen kerpiç yapılarda

ve teknik hayatın göstergesi olarak

yaşayan insanlar veya yeni kerpiç yapı

önem taşımakta. Bu yüzden mimarlık

yaparak faydalarından bu gün de

kültür varlığının geçtiği tüm evrelerin

yararlanmak isteyenler için kerpiç

korunuyor olması lazım.

teknoloj isinin güveni l i r ve sağl ıklı hale getirilmesi hepimizin görevi olma l ı .

Bizim geleneklerimizde çok zengin

Eski kerpiç yapıların planı bugünün

taş, ahşap mimarisi olmakla beraber

ihtiyacına uygun olmayışı sebebiyle ya

kerpicin yeri özeldir. Türkler

değiştiriliyor, ya da yıkılıp yerine

ulaştıkları yerlerde taş yapı lar bulsa da

betonarme bina yapılıyor. Ayrıca

içinde yaşamak için kerpiç konutlar

kullanıcıları, yıpranan binalarının onarımlarını yapamaz haldeler, artık bilen yok, kime nasıl yaptıracak. Böyle bir binayla başa çıkamıyor. Yenisini tasariayacak mimar, mühendis, yapacak usta da yok. Dolayısıyla betonarme yapmak sahibine daha kolay geliyor.

ÖBK: Uğur Tanyeli, " Konutu ve Modernleşmeyi Metropolden

Tm·aklt, Bolu

Okumak" başlıklı makalesinde

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI 74

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

kargir dışındaki yapım

ihtiyaç alanı, turizm. Turizm yapıları,

seçeneklerinin kapanan bir çağa ait

yazlık konutlar, kent içinde villa tipi

köhne yapı tipleri olarak işaret

konutlar: mesela Levent, Kemer,

edildiğini, hatta vaktiyle okullarda

Kasaba evleri kerpiç ile inşa edilmiş

b u doğrultuda bir eğitim verildiğini

olabilir. İki katlı aparıman tipi binalar

belirtmekte, diğer yapı tiplerinin

(Urfa-GAP sosyal konutu), süratl i ,

ideolojik koşullandırma yoluyla

ekonomik ve çevreye zarar vermeyen

yaşamımızdan uzak tutulduğunu

yapılaşma istendiğinde; mesela büyük

söylemektedir. B u görüşe katılıyor

göçlerde kullanıcı katıl ımını da

musunuz?

değerlendiren koşullardaki iskanda; kültür merkezleri, halk evleri, ziraat

Bl: Şimdi aslında burada anahtar

yapıları vb. pek çok yapıda kerpiç

kelime, endüstriyel olma. Bir ürün

kullanılabilir ve iç mekan konforuna

endüstrileştiği zaman geliri

büyük katkı sağlar. Geçtiğimiz

yükselmekte; bu gelir ile araştırma,

günlerde Beyşehir'den, kerpiç bir

bilim, eğitim ve reklam

kültür merkezi için talepte bulunuldu.

desteklenmekte; hızlı bir şekilde yasa,

O yöre insanı zengin kerpiç mirasına

yönetmelik ve yayınlarda yer almakta.

sahip ve bunu kaybetmek istemiyor.

Bu pazar-ekonomisi etkileşimi

Dolayısıyla kültürel mirasın

çimentonun yapı sektöründe

sürdürülmesi istendiği takdirde de,

yaygınlaşmasında da böyle. Betonanne

kerpiç kullanılabilir.

yapıların moda olması veya tarihte ve geleneklerde olan ahşap ya da kerpiç

ÖBK: Kerpiç, bugün günümüz

yapıların çağ dışı sayılması, pazar

mimari ihtiyaçlarına her açıdan

ekonomisi prensiplerinin bir sonucu.

cevap verebilir durumda mı?

Tabi i ülkelere göre endüstriyel veya pazarı tutan yapı malzemesi farkl ı .

Bl: Günümüz yapıları insan

Türkiye'de çimento ve türevlerinde

ihtiyaçlarını karşılamak üzere

piyasa basıncı varken, İskandinav

otomasyon ile desteklenmekte. B u

ülkelerinde kereste ve kontrapiakla

yapılara "akıllı yapılar" den i l iyor.

piyasa baskısı var. Günümüzde

Akıllı yapılarda, insanın yaşayacağı

endüstri yoluyla kerpiç üzerinden kar

sağlıklı nem-sıcaklık programı

eden olmadığı için, sağladığı rakipsiz

kallanma saatine bağlı olarak

ve tartışmasız sağlıklı iç ve dış mekana

bilgi sayara işleniyor, böylelikle i ç

rağmen, "çağ dışı" olarak

mekan konforu yönetiliyor. Kerpiç

nitelendirilmekte.

yapılar sadece duvar malzemesinin enerji depolama, nem alıp-verme, ısı

ÖBK: Kerpiç yapı kültürünün

İzolasyon değerleri sonucu insan için

korunması kadar sürdürülebilmesi

gerekli iç mekan konforunu doğal

de önemli. Sürdürülebilmesi içinse

olarak yönelir. Mekanın sağlık

uygulama alanları bulması lazım.

yönetimi açısından bakıldığında,

Kerpiç, nerelerde, hangi konularda

kerpiç yapılara da "akıllı yapılar"

yaygın kullanılabilir?

diyebiliriz. Kerpiç üretiminin

Bl: Türkiye'de en yakın görülen

çağdaşlaşması konusuna dönersek,

KENDi ARKiTE�NI KENDiN YARAT - 2007

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI

1 978'den bu yana istanbul Teknik

kendisi hastalanınıyor, o hasta yapının

Üni versitesi'nde devam eden

içersindeki insan da -yapıya bağlı

araştırmalar sonunda alçı katkı l ı

olarak- hastalanıyor; bu sebeple de

kerpiç, "Alker" geliştiri ldi. Geleneksel

"yapı biyoloj isi" b i l imi ortaya çıktı.

kerpiç üretimi zahmetli ve zaman

Bir sonraki aşama olarak da, yapıdan

alıcıdır. Çağıınızda bu haliyle piyasaya

kaynaklanan çevre sağlığı problemleri

girmesi mümkün değil. Yeni

fark edildi - ki "ekolojik yaklaşım" bu

geliştirilen Alker (kompozit) de

sorun ların uzantısı olarak önem

kullanı lacak toprak, daha kolay

kazandı. Bu bilim dalları, yurtdışında

rastlanan %8- 1 0 kil i olan yamaç

eğitim programiarına 1 980'1i yıl larda

toprağı. Geleneksel kerpicin toprağı ise

girdi. Dolayısıyla bu alanda yayınlar

%30-50 kil bulundurmal ı. Bu tür

oluşmaya, konunun önemine dikkat

zengin killi toprağa ise daha seyrek

çekilmeye başlandı. Bil inçlenen

rastlanır. Az killi toprak betoniyerde

insanlar yoluyla topluma yansıdı. Yeşil

%2 kireç, % 1 O alçı ve % 20 su ile

politikalar, yeşil yasalar oluşmaya,

karıştırılarak ya tuğla kalıbına, ya da

uluslararası cevreci sözleşmeler

doğrudan duvar kalıbına

bağlayıcı olmaya başladı. Yani hem

tokmaklanarak yerleştirilir. Bu inşaat

endüstriyel malzeme ve yapı m

şekli yol kenan kanal dolgusuna

teknikleriyle elde edilen sonuçların

benzetilebil ir. Kalıp içine sıkıştırma,

yarattığı tatminsizlik, hem de yaşanan

makinalarla ve hızla yapılır. Üretim

çevre sorunlarına giderek artan

hıziandınimak istendiğinde, duvar

duyarl ı l ı k, toprak yapıya ilgiyi

kalıbına el ile toknıaklanıak veya

arttırmakta. Ayrıca kerpiç, yurtdışında

makina ile tnkınaklaınak yerine shot

diğer sistemlere göre- standart dışı bir

crete makinası ile püskürtnıek tekniği

inşaat sistemi olduğu için- çok daha

de kullanılabil ir. Artık ayakla ezilen, el

pahalı olmasına rağmen ilgi çok

ile sıvanan kerpiç yerine makinalar ile

büyük. Ucuzluk: rasyonellik ve

uygulanan kerpiç, kullanıcısına

endüstrileşnıe ile sağlanıyor. Avrupa'da

tartışmasız en sağlıklı iç mekanları

kerpiç malzeme üretimini

hazırlamakta.

endüstri leştirmeye başladılar. Tarihi yapıların sıvanınası veya yapı

ÖBK: Son yıllarda toprak yapı

biyolojisine uygun yeni yapıların

kullanımının dünya ülkelerinde

sıvanınasında kullanı lacak toprak

yaygınlaştığını görüyoruz. B u artan

esaslı sıvalar için endüstri var;

ilgi, sizce neyin göstergesi?

paketlenmiş halde toprak sıva satıl ıyor, özel l ikle Alnıanya'da çok yaygın.

B l : Önce endüstri leşmiş yapı malzemeleriyle oluşturulan

ÖBK: Kültürel varlıkların

mekanlarda sağlık problemleri başladı.

korunması ve geliştirilmesi için

Bu sebeple malzemenin yapıdaki

devletten beklentileriniz neler?

yerindeki davranışlarını inceleyen

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI

"yapı fiziği " bilimi ortaya çıktı. Yapı

B l : Bu noktada devlete büyük

fiziği bil imiyle ilgili çalışınalar

sorumluluk düşüyor. Devletler, model

yapıl ırken görüldü ki, yapının sadece

ol maları için kendi kültürlerine ait

KENDi ARKiTER�NI KENDiN YARAT - 2007

kahramanlar yaratmak zorundalar. Bu

hedefliyoruz. Önce akademisyenlere

yapılmadığında kişi - ve beraberinde

eğitim verilerek yerel yönetimlerle

toplum, kendi kültürüne uzak düşüyor

işbirliği halinde çalışmalarının

ve başka kültürlerin etkisi altında

sağlanmasını, beraberinde bu eğitimin

bocalıyor, kimliğini bulamıyor. Daha

profesyonellere, ustalara ve konuyla

önce de değindiğimiz gibi, dünyada

ilgili herkese açık bir sertifika

kültürel anlamda en etkin iz bırakma

programına dönüşmesini planlıyoruz.

aracı mimarlık. M i marlık kültür

Tabi i k i bu hedeflenenler hemen

varlıkları ve geçtikleri tüm evreler

gerçekleşmeyecektir ama bu doğrultuda

korunuyor olmalı. Bunun için de

adım atılması mühim. U ınuyoruın ki,

kurumsal destek verilmesi lazım.

çalışmalarımız dernek vasıtasıyla daha

Bakanlıklar, sivil toplum kuruluşları

etkin bir şekilde devam edecek ve kerpiç

vb. insanlar kerpiç dendiği zaman

kültür mirasımızın korunması ve

bunun bir kültür varlığının aracı

geliştirilmesine katkı sağlayacaktır.

olduğundan haberdar değil ler. Öncelikle devlet konunun bilincinde

ÖBK: Kolay gelsin. Söyleşi için

ve sorumluluğunda olmalı ki, i lgili

teşekkür ederim.

kurum ve kuruluşlara bu bilinci aktarsın. Konunun, sadece uzmanların

* Bilge Işık Hakkında

ve ilgili meslek gruplarının tekelinde

B i lge Işık 1 970'te DGSA (Mimar Sinan

gelişim göstermesini beklemek

Üniversitesil'dan mezun oldu. 1 99 1 'de

gerçekçi değil, devlet ve kurumsal

Betonarme Hazır Yapı üzerinde Doktora

destek ekti leşimi gelişim için şart.

(İTÜ) ünvanını 1 993'te de Doçentlik

ÖBK: Kerpiç'in korunması ve

Teknoloj isi alanında lisans ve lisans üstü

geliştirilmesine dair kısa ve uzun

ders verip 3 7 tez yürüttü. Araştırma

vadede projeleriniz neler?

alanlar ı prefabrike yapı, çelik iskelet,

Bl: Bir sektörün gelişebilmesi için

sürdürülebilir yapılaşma, üniversite

öncelikle talep oluşınal ı. Bunun için de

sanayi i lişkisi, mimarlık eğitimi . . .

Ünvanını ( İTÜ) aldı. İ T Ü'de Yapı

hafif çelik, kerpiç yapı, yapı ekoloj isi ;

bir kültürel mirasa sahip çıkma b ilinci

1 994'ten bu yana alker a d ı www.alker

oluşmalı ve gelişme! i . Bu sebeple bir

tr.org ile geliştirilen kerpiç ile 3 adet

"Demek" kumıa çalışmalarına

pilot yapı projelendirdi ve inşa etti.

başladık. Bu demekle amacımız,

Araştırmalarını ulusal ve uluslararası

kerpiç kültür varlığını korumak ve

60'ın üzerinde kongrede sundu. Mesleki

yeni teknoloj ileri geliştirmek. Tabi i b u

kuruluşlara üyeliği, kuruculuğu ve

kapsamda, bilgi birikimi ol uşturmak,

hizmetleri var.

standart ve yönetmelik çalışmaları yapmak, değişik aşamalarda insan

İlgili bağlantılar:

kaynağı yetiştirmek ve pazar

Kerpic.org: www.kerpic. org

hareketlerini cesaretlendirrnek de

CRA Terre-ENSA G:

öncelikli hedeflerimiz arasında.

http://terre. grenoble.archi.fr/

Demek çatısı altında bilgi yayılıını

Earth Archıtecture:

için bir zincir oluşturmayı

www. eartharchitecture.org

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT . 2007

ÖZLEM BAHADIR KEBABCI 77

Selen B. Morkoç Selen B . Morkoç, 1 997'de m i morlık lisans, 1 999'da mimarl ı k tarihi yüksek lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Ü niversitesi'nde tamamladı. 2000'de ista nbul Teknik Ü niversitesi'nde başladığı mimarlık tarihi doktora eğiti mini 2002'de tez aşamasında yarım bırakarak Adelaide Üniversitesi'nde mimarlık doktorasına başladı. 2006'da "Osmanlı Mimarlık Aniatıları Üzerine Bir Çalışma: Metin, Bağlam ve Hermeneutik" başlıklı doktora tezini tamamladı. 1 998-2002 yılları arasında memleketi Kayseri'de Erciyes Ü niversitesi'nde a raştırma görevlisi olarak çalıştı. 2004'ten bu yana Adelaide Ü niversitesi'nde tasarım ve mimarlık tarihi alanlarında yarı zamanlı öğretim elemanı olarak çalışıyor. Yine Adelaide Ü niversitesi'ne bağlı Asya ve Orta Doğu Mimarlığı Merkezi (CAMEA) bünyesinde araştırma projelerinde çalıştı. Bir çok uluslararası kanfera nsın yanısıra Achitectural Theory Review ve Journal of Near Eastern Studies gibi dergilerde makaleler yayınladı . Mimarlık tarihi ve kuramına ilgisi felsefeden teolojiye, sosyolojiden psikolojiye ve edebiyattan sinemaya dağınık bir yelpazede disiplinlerarası bir yolda ilerliyor. Bunların dışında 1 2 Eylül Kayseri'sinin sekiz yaşında bir kız çocuğunun gözünden romanını yazmayı hala sürdürüyor. Uğur Boran ve Sinan Emre adında iki çocuk annesidir.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Ev, Konut, Konutlaşma Avustralya' lıların mimarlık

HABER

Doğrusu aynı kolaylıkla başka hiçbir

imgeleminde ev önemli bir rol

bina tipine yapışmayacak şekilde hem

oynar - ev pek çok pratiğin başladığı

popüler hem de mimarlık kültüründe

alandır, çoğunlukla deneysel bir mahat

eve anlam katan konut düşüncesiyle

olarak anlaşı lır, mimari düşüncelerin

yuva düşüncesi arasındaki kayganlıktır.

daha büyük ölçekli projelere

Her iki kültürde de bu durum belirli

aktarılmadan önce araştırıldıkları

tarihsel, sosyal ve ekonomik şartların

yerdir; Avustralya mimarlığın ın ne

sonucudur. Ancak mimarlık,

olduğuna dair romantik bakış açılarına

konuttaşma ve günümüz kültürü

en uygun düşen yapı tipidir - ustalıkla

arasında beklendiği kadar etkileşim

yapılmış, tercihen müsıesna bir çalılık

yok. Ailelerin yapısı zaman içinde

ya da kumsal dekoruna yerleştirilmiştir

değişirken ve kültürden kültüre

(ya da en azından öyleymiş gibi

farklılık gösterirken, bu değişimler

fotoğrafıanmış olmalıdır).

hem mimarlık (evi biçimsel deney parad igmasının alanı olarak görürken)

Haki katen ev "Avustralya mimarlığını

hem de kitle konut üreticileri

ne ol uşturur" konulu tartışmaların

tarafından çoğunlukla görmezden

paratoneridir - sanki evi tartışırken

geliniyor.

başka yapı tipolojilerine oranla daha önemli bir şeyler de beraberinde

Bütün bunlardan yola çıkarak

tartışı lmaktadır.

Avustralya M imarisi Dergisi'nin bu sayısı bir seferde özel olarak seçilmiş

Ayrıca ev halk imgeleminde de çok

aileler için tasarlanmış başarı l ı konut

önemli bir yere sahiptir, fakat bu sefer

örneklerinden - ki pek cok mimarlık ve

daha değişik bir role bürünür. Bir çok

dekorasyon dergisi böyle örneklerle

Avustralya'lı gittikçe zorlaşan alım

doludur - çok konuılaşma teması

gücüne rağmen kendi evlerine sahip

etrafında daha geniş bir çerceveden

olmayı arzuluyor ve coğu için ev

konuta yoğunlaşan çalışmaları üstüste

gerçekten de hala "yuva" anlamına

koyuyor. Sunulan projeler yer, bütçe,

geliyor - bu durum gitgide daha fazla

amaç ve ikamet edenin sosyal durumu

Avustralya'lının evi finansal yatırım

açısından oldukça değişken - fakat bir

aracı olarak ya da sadece duygusal bir

yandan da dergi hala aynı zor sorunun

gereksinimden öte görmesiyle hızla

etrafında dans etmeye devanı ediyor:

değişiyor.

"mimarlar nasıl genel konuttaşmaya daha fazla dahil edilebilir?" Bir dizi

Her şeye rağmen, iyi ye ya da kötüye

yetkili kişinin yazısında bu durum ele

yoral ım, ev hala Avustralya'lı

alınmış ve mesleğin nasıl yoluna

çocukların erişkin olmayı öğrendiideri

devam etmesi konusunda tavsiyeler

yerd ir - başka yapı tipoloj i lerinden

bildirilmiştir, fakat proje bazında hala

daha fazla sosyalleşmenin geleneksel

orta gelirli kesime uygun, orta

usDllerinin yeniden yazıldığı bir dekor

yoğunlukta güçlü banliyö konut

- ev hala bir "yuva"dır.

gelişimine dair örnekler arıyoruz.

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

Umuyoruz Avustralya Mimarlığınııı bu sayısı i leride bu tür çalışınaların gelecek sayılarımız için dikkatimize sunulmasına vesile olur. Dr.Shane M urray ve arkadaşlarının çalışmalarından ortaya çıkan şu ki mimarlığın daha verecek çok seyi var bu meslekte yerleşmiş daha çok bilgi var. Mesele Shane'in de belirttiği gibi mesleğin nasıl aktif bir şekilde bilgi birikimini devreye sakabileceği ve bu birikimi konut endüstrisinin daha geniş bir kesimine ulaştırabilmek için ne tür iletişim şekil leri kurması gerektiğidir. Bunu yapabi lmek için bir disiplin olarak mimarlık "ev"i fetişleştirmekten vazgeçip tüm sosyo-kültürel karmaşıklığı içinde konutu araştırınaya başlamal ıdır. M i marların bir kere daha bu meselelerle angaje olmasına dair güçlü bir duyum var ve bu konuyla i lgi 1 i daha başka çal ışmaları Avustralya M imarlığı sayfaları aracılığıyla okuyucularımıza iletıneyi diliyoruz.

Kaynak: Architeclure Austra/ia Mayıs/Haziran 2007 Yazan: Justine Clark Çeviren: Se/en B. Morkoç

SELEN B. MORKOÇ 80

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Grid Rastlantısal Olanla Çakışırsa: Adelaide Park Alanları Güney Avustralya'nın orta ölçekli başkenti Adelaide ilk bakışta sıradan bir Angio-Sakson koloni kenti. Yaygın inanışa göre Adelaide'lılar arasında efsanevi line sahip yurttaş Will iam Light tarafından uygulanmış grid plana oturan kent merkezi, tam ortasından geçen Torrens Nehri'ni ve etrafındaki düzlükleri referans alarak kurgulanmış. Torrens Nehri'nin güneyi kent merkezine, kuzeyindeki orta boy tepeyse ana konut alanına ayrılmış. Bu sıradan şemanın Light değil de Kingston adındaki pragmatist bir general tarafından kurgulanıp sonra

1\a_ınak. ıı·ıı·H:adelaide-parklwıd\.org

Light'ın l 837'de uygulamaya

geniş caddeler, dikdörtgen yapı

koyduğunu savunan bir azınlık da var.

blokları, kamu alanları, tümdengelen

Bugün eski ana konut alanı Kuzey

bir kent kurgusu ve kent merkezi ile

Adelaide olarak da bil inen tarihsel

konut alanları arasındaki yeşil kuşak

semtin kente bakan zirvesinde William

gibi özellikleri ile Adelaide tipik bir

L i ght'ın temsi li lıeykeli tam da kent

i ngiliz koloni kenti. Planlama tarilıçisi

merkezini işaret eder şekilde

Robert Home kenti koloni döneminin

durmaktadır.

list düzey bir önıeği olarak yorumluyor.' Kenti sıradanlı ktan

Kent merkezinin siluelinin arkada

uzaklaştıran başlıca faktör tipik kolon i

Adetaide tepeleriyle birlikte en

kenti grid şablonunun topoğrafya ve

bütünsel olarak algılanabildiği bu

coğrafi özel lik lerle çarpıcı

noktaya Liglıt'in Görüşü de ( Light's

karşıtlığından doğan dinamizm olarak

Vision) denmektedir. Eski Roma

da yorumlanabil ir.

kamplarından James Oglethorpe'nın Savannalı ve William Penn'in

Adelaide'ı sayısız benzerlerinden farklı

Plıiladelphia planına uzanan bir çok

yapan aşırı yeşil ve açık kamu

referansa benzerlik gösteren Adelaide

alanlarının neredeyse tüm kent

kent merkezi ana bulvarlarla birleşen

söylemine hakim oluşu. Kent

beş büyük kent meydanını kapsayacak

merkezini banliyölerden ayıran yeşil

şekilde kurgulanmıştır. Bugün çok

kuşak koloni grid planını

yüksek yapıların olmadığı kent

rastlantısal lıkla buluşturuyor. Adetaide

merkezinde meydanların devasa

Park alanları olarak adlandırılan bu

ölçekleri görsel olarak parklada kaplı

yeşil kuşak 29 farklı parktan oluşuyor

açık alanları vurgulamaktadır. Dik açı l ı

ve yaklaşık 7,6 kilometrekareye

SELEN B . MORKOÇ KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

başta insanda zerre kadar tereddüt uyandırınaz, fakat daha onbeş dakikalık bir yürüyüşten sonra öyle bir vahşi ıssızlık içinde bulursunuz ki kendinizi "tüh keşke bu yola hiç girmeseydinı, sanırım hiç bitmeyecek" kaygısı kaplar içinizi. Uzayıp giden sakız ağaç larının ardından birden görünen trafik yolu sadece yirmi dakikalığına kaybedilen medeniyerin iç rahatlatan geri dönüşüdür. Bisiklet sürmeye meraklı birisi neredeyse bir iki kere kent trafiğiyle karşılaşarak Adelaide park alanlarında saatlerce tur atabi l ir. yayı lıyor. Bir lise, iki üniversite kampüsü, sanat müzesi, festival

Kent sakinlerinin başlıca rekreasyon

merkezi, hayvana! bahçesi, hükümet

merkezidir park alanları. Günün en çok

konağı, kürekçilik kulübu, aquatik

sabah ve öğleden sonra saatlerinde

merkez, ulusal şarap merkezi, devlet

yaygın kullanılan park alanları

hastanesi gibi farklı işlevli ikonik

özel likle yaz aylarında Avustralya

yapı ları barındıran park alanları

sıcağını kentten çok uzaklaşmadan

ölçeğiyle Manhattan'daki Central

hissetmek i teyeniere kısa süreli bir

Park'ı üçe katlıyor. Park alanlarının

cehennem azabı yaşatabi lir.

bitki örtüsü doğaila tasarlanmış arasında, hatta belki dağala daha yakın duruyor.

Güneş battıktan sonra dolaşmak için hiç de tekin olmadıklarını söylemeye gerek yok, fakat her ne kadar suç

Kent merkezlerindeki neredeyse her

olayları görünse de oranı Adelaide

açık alanın ranı vesilesi olarak

genelinde dünya ortalamasının çok

görüldüğü bir ül keden gelen birisi için

altında. Bir çok günümüz kentinin

Adelaide park alanları yeryüzü cenneti

tersine Adelaide'da sokak insanlarıyla

gibi. Fakat ölçeği ve kültürel peyzaj

çok fazla karşı laşılmaz. Bu genelde

içeriğinden dolayı on ları kentin

çok refah ve mutluluk içinde yaşayan

pitoresk yükü olarak da yorumlamak

bir toplum olduğu yanılgısını uyandırır

mümkün.

kent sakinlerinin. Oysa evsizlerin

Modem kent yaşanıının ortasında

park alanlarını yurt edinmişlerdir.

hemen hepsi uçsuz bucaksız Ade la ide insanın bil incini adeta yaran bir boşluk yaratır Adelaide Park alanları. Örneğin

Yoksu l luğun ekonomik yoksunl uktan

üniversite kampüsünden bir saat

ziyade açgözlü tüketim çılgınlığı ile

içindeki doktor randevusuna en

kolay edinilen nesnelerin çabuk

kestimıe yürünecek mesafe park

ulaşı lan değersizliği sarkacında

alanlarından geçer. Bu yola girmek

yaşamın anianıını yitirmesiyle

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT - 2007

SELEN B. MORKOÇ

açıklanabileceği Avustralya'da park alanları önemli bir barındınna işlevini de karşılıyor. Bütün bu kent yaşamını tek düzelikten kurtaran özelliklerine rağmen park alanları Adelaide kentinin pitoresk yükü. Kentin i l k kurulduğu günden yinninci yüzyıla kadar yıllarca kendi haline bırakılmış. İ l k başta Angio Sakson isimlerle adlandırılan parkları yakın tarihlerde Avrupalılar gelmeden

kendi doğal bitki örtüsünün koloni

bu yerde yaşayan Kaurna halkının

sonrası vahim durumuna kadar

kullandığı isimlere döndürnıe çabası

Adelaide park alanlarını analiz eden

var.

bir çalışma çeşit çeşit çelişkilerle cebelleşrnek zorundadır . Bu açıdan

Torrens Nehri civarında Kaurna

Adelaide'daki mimari ı k okullarında

halkına gösterilen bu aşırı ( sonradan

peyzaj, mimarlığın tamamen doğal,

gelme) saygı nın yapmacıklığı insanı

olmazsa olmaz bir parçasıdır. İnsanlar

güldürebi I ir. Örneğin Adelaide festival

park alanlarından kendi ön ve arka

merkezinde yapılan her konferansta

bahçelerine kadar çeşitli ölçeklerde

"John Amca" adındaki birinin

peyzaj tasarımına kapasiteleri el

konferans başlamadan önce çıkıp

verdiğince kafa yorarlar.

anlaşılmaz bir dilde bir şeyler mırıldandığına tanık olursunuz. Bu

Uzmanlık düzeyinde, park alanlarının

şekilde, hemen her konferansta

varlığı ve korunınası ıniınarların,

Adelaide'lılar Kaurna halkına

peyzaj m imarlarının ve kent

haddinden fazla geç kalmış saygılarını

plancıların ortak problemleri.

sunmaktadırlar. Üç yı I kadar önce yapılı çevrenin Park alanlarını bir kerede tasarlanmış

deterıninistik kontrolünü savunan bir

bir kent bahçesinden öte göremeyen

yerel köşe yazarı park alanlarını

bir göz yükten neyi kastettiğimi

kentsel orman (jungle) olarak

kaçırabilir. Oysa park alanlarını bir

adlandırmıştı.' Fakat, 2005'teki

peyzaj mimarı bilinciyle inceleyen göz

Adelaide Park Alanları Kanunu

yüz yıldır ayaktaki kültür mirası

sistemli koruma ve rehabi l itasyon

ağaçlardan son yağmurun ardından

girişiminin başlamasına önayak oldu

türeyen yaban otuna kadar değişen

ve gerekli bütçeyi ayırdı. Hatta bir

bitki çeşitleriyle en az kent dokusu

grup iyimser Adelaide'lı, koruma

kadar cok katman lı bir doğal ve

projeleri yolunda giderse, Adelaide

kültürel oluşuma sahip olduğunu

park alanlarının UNESCO'nun Dünya

ayırdedebi I ir. İngil iz'lerin her yeri

Kültür Mirası Listesi'ne

"küçük Londra" yapma takınıısıyla

katılabi leceğine inanıyor ve bunun için

getirdikleri tohumlardan Adelaide'ın

çalışıyor.'

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

açığa çıkarılmış belgeden yola çıkarak, Adelaide'ın Le Corbusier'nin 1 950 sonrası işlerinde etkili olmuş olabileceğini düşünüyor. Bunların arasında C lAM ilham l ı Avrupa, Afrika ve Kuzey Amerika kentleri üzerine yaptığı analizler ve hatta Clıandigarh planını bile saymak mümkün.' 1

Robert Home, Of Planiing and

Planning: the Making of British Colonial Cities, E&FN Spon, London. 1997, p. 9. ' Peter Ward. "Urban Jung/e ", Adetaide Review, http:!!wwı;,; adelaidereview. com. au!arc Modern mimarlığın ütopik gelecek

hives/2004_06/issuesandopinion_sto1y

kenti projelerinin ışığında Adelaide'ı

3.shtml

inşa edilmiş tipik bir yeşil-kent olarak

adlandırmak mümkün.

' Foundation Le Corbusier (FLC)

http.i!www.adelaide-parklands.org

1161 77. Antony Moulis, "Transcribing Park alanları geniş ölçeğiyle ütopik

the Contempora1y City: Le Corbusie1�

kent projelerindeki yeşil-kuşak

Adetaide and Chandigarlı. " Panorama

fikrinin uygulanmış gerçeği. Bu

to Paradise, XXIII. SAHANZ

tesadüfi benzerlik 1 950'1erde Le

Conference, Adetaide (Bas1mda)

Corbusier'in de dikkatini çekmiş olmalı ki evrakları arasında 3 yapraktan ol uşan bir Ade la ide kent planına rastlanıyor. Le Corbusier bu çizimieri 1 7 Eylül 1 950 tarihinde Kolombiya'da yapmış. Bunda Adelaide Üniversitesi'nde çalışan ve aynı tarihte Kolombiya'da bulunan bir profesörle tanışması rol oynamış. Semadan öte olmayan plan Adelaide'ın genel merkezini anahatlarıyla gösteriyor. Şemada en büyük vurgu; park alanlarına ait. Kenti çepeçevre kuşatan bir m i l uzunluğundaki park alanları ( üzerine yapı dikmek yasak) notuyla birlikte özel likle işaretlenmiş. Moulis bu yeni

SELEN B. MORKOÇ 84

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

" Metropolis " ten " Modern Zamanlar" a Mimarlık, Sinema ve Modernite

KÖŞE YAZISI

Sinema, mimarlık v e modernile üçlüsünün ikili kombi nasyonları üzerinde fikir yürütmeler hepsinin aynı başlık altında ele al ınmasından daha farklı ve zengin açılımlar sunabilir. Bu yazı bu yönde bir deneme olup 20.yüzyıl mimarlığının dönemin dünya anlayışı ile ilişkisi üzerine verilecek bir fi lm örneğinde Fritz Lang'ın Metropolis'ini değil de Charlie Chaplin'in Modern Zamanlar'ını ele almanın neden m i marlık, sinema ve ıııoderniıe üçlüsünün karınaşık i l işkisini anianıada daha etkili olacağı

Ka_\·1wk: ını·H: clehora. net

üzerine yoğunlaşacaktır.

sinemanın henüz popüler olduğu zamanlara baktığımızda bir çok sanatçı

Modernile ve sinema ikisinin de yoğun

ve sanat eleştirmen inin sinema üzerine

olarak tartışıldığı yirminci yüzyılın ilk

ateşli yorumlar yaptığını görürüz.

yarısı bağlanı ında ele alınacaktır.

Sinema, bu sanatç ılar ve eleştirmenler

Zaman ötesi bir sinema kavramının

için makinanın yükselişi ve insanın

bugün dünyanin çeşitli ekallerine

gitgide doğadan kopmasının bir

varıncaya kadar bir çok çeşitli liği

sembolü olarak ele alınıp yeni ütopik

tüketerek açıklamaya yeterli

ve distopik gelecek tasavvurları için

olmayacağı düşüncesiyle böyle bir

bir temsil zemini oluşturdu. Yine de

genellerneden kaçınınakla fayda var.

sinema avangardın tekelinde değildi; eğer avangard sanatçı lar ve sinema

Murray Pomerance, Sinema ve

arasında bir ortak nokta varsa o da

Modernile adlı derleme kitabının

modern deneyimin yeniliğini

girişinde sinemasız moderniteyi

kristalleştirmeleriydi belki de.

düşünmenin imkansızlığını ve modernilesiz de sinemanın varolmamış

Marsha ll Bernıan'ın deyimiyle

olacağını vurguluyor. Sinema

modernile insanı yersizleştiren, çözen,

ıııoderniteyi mükemmel sembolize

bir o kadar da özgürleştiren hızlı ve

edebi l ir, hatta kendisi bizzat

şok edici deneyimler toplamıydı.

moderniteye dönüşebil ir. Hem

Bütün bu heyecan verici deneyiınieri

modernilenin metaforu hem de

sinemanın hareket eden imaj larında

deneyimi olma özelliği taşır sinema.'

izlemek mümkündü. Hareket eden

Yirıninci yüzyılın i l k yarısında

i maj zamanı ve mekanı çözmekle

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERJı:NI KENDiN YARAT - 2007

kalmıyor insanları ekran başında birer

ettiğini söylüyordu. Yaşamın

izleyici olarak kendi bireysell ikleri

gerçekliğine ihanet etmeden sinema ve

içine iterken kolay paylaşamadıkları

mimarlık arasında bir i l işki nasıl

nıahrenı duyguları ve eylenıleri

mümkündür? Hem mimarlık hem de

ekrandaki temsil sayesinde

sinema farklı bakış açı larından farklı

olağanlaştırıyordu. Sinınıel modem

farklı deneyimlenir. Bir mimarlık

yaşamın başlıca özel liğinin insanı

ürününü sadece görünüşünden

sürekli yabancıyla karşı laştırması

deneyimiemek mümkün olmadığı gibi

olduğunu savunuyordu; insanların,

bir fi l m i de zaman-mekan kurgusunu

nesnelerin ve imajların sürekli hareket

kavramadan deneyimiemek kısmi bir

ettiği bir dünyada artık yerel yaşamdan

bakış açısından öteye geçemez.

söz etmek giderek zorlaşıyordu. Filmin montaj tekniği ile mimarlığın Sinema gerçekliğe alternatif olarak

stereotomi ile tektoni k arasında

insanın yabancıyla karşılaşmasının

gidegelen mekan yaratma edimi

türlü çeşidin i içeriyordu. Artık kendi

parçalardan bir bütün kumıak ve

mahallesinden çıkamayan genç kız da

bütünü öngörerek parçaları çıkarmak

uzak hareketl i kentlerin deneyimini

açısından benzerl ikler taşır. Hem fi lm

sadece izlediği filmden edini rken

hem de mimarlık yaşamı çerçevelerler.

heyecanlanabilirdi.

İkisi de gerçekte ve kurguda yaşamın aktığı panoramanın birer parçasıdırlar

Böyle bir pembe ve uyumlar toplamı

ve onu şekle sokarlar. Nasıl güneş

senaryoda mimarlık ve sinema i l işkisi

ışığının bir odaya düşüşünü görmek

nasıl yorumtanır sorusunun ilk cevabı

veya kemiklerinde h issetmek farklı

bir mekan olarak sinema setinin

mekan deneyimleri oluşturursa yakın

tasarianmasının normal yaşamda

çekim (close-up), ışık-gölge ve kamera

deneyimlenınesi imkansız

açılarını ayartamak gibi film

duygulanımları, mekanlan ve i l i şkileri

teknikleriyle yaşamın gerçeğini farklı

ortaya çıkarması olabilir. Dr.

şekillerde temsil etmek sinemada da

Caligari'nin Kabine'si filmi bu türün

mümkündür.

ilk temsilci lerindendir. Film gerceküstü bir mekanlar silsilesinde geçer ve film

Modemilenin mimariyi de içeren

setinin mekansal kurgusu dışavurumu

deneyiminin gerçekliğini çok

artınnak için kullanılmış bir

boyutluluğuyla yansıtacak şekilde

geometrik araçtır. Sinema ve mimarlık

sinema en iyi nasıl temsil eder

arasında kurulabilecek en ilkel il işki

sorusunun cevabı kent bağlamında

şeklidir belki de bu, çünkü sinemanın

yatıyor. Benjamin'in Flaneur'ünün

sahte bir gerçek lik temsili sunmasını

amaçsız-amaçlı dolaştığı caddeler,

sağlarken mimarlığı mekansal ve

pasajlar; kendi yansımasını izlediği

zamansal gerçekliğinden tamamen

camekanlar ve yabancıyla sürekli

koparır.

karşılaştığı ve kendi içinde sürgüne

Oysa 1 93 3 '1erde Le Corbusier fi lm

en cazip konuları olarak nıoderniteyi

esteıiğinin hakikatin ruhunu temsil

temsil etmeye gebedirler.

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT - 2007

kaçtığı tüm kent mekanları sinemanın

SELEN B. MORKOÇ

Bu cevap modernilenin pembe

ve bina imgeleri gibi . Modemilenin

senaryosunda gözardı edilen kendi

Sinınıel'in vurguladığı yabancıyla

eleştirisinden yola çıkıyor. Simmel,

karşılaşma doğası sadece filmi n baş

Kracauer, Lukacs ve Benjaınin gibi

kahranıanları oğlan ve kız arasında

kurarncılar modernilenin

gerçekleşir ve o da olağan bir imkansız

diyalektiğinden kaynaklanan ikilemini

aşk hikayesiyle donar kalır. B u sayede

gözardı etmediler; bir şok kültürü olan

metropolisin zalim yöneticisi aynı

modenıite aynı zamanda yaşamın her

zamanda bir baba olduğunu an ınısar ve

alanında sistematik ve rasyonel bir

oğluna teknoloji harikası bir robot

planlamanın da ürünüydü. Yen i l i k ve

modelini yaptırır esas kızın. F i l m

enerjinin yanısıra engelleme ve

tamamen ütopik b i r gelecek

kontrolün de sahasıydı. Modernile

ıasavvuruyla kurulmasına rağmen

bağlaınında nıinıarlığı ve kenti

kentin merkezindeki Babil kulesi

anlatacak bir film örneğinde

kılıklı tapınağın kentin merkezinde

modemilenin bu diyalektik doğasını

konumlanışı ndan, yer altında işçileri

gözlemlemek gerçeklikle sağlı k l ı bir

çağıran gonga kadar bir çok nesne bir

temsil i l işkisinin sonucu olabilirdi.

ortaçağ inıgelemi çerçevesinde kurgulanmıştır. Bu belki de günümüze

Bu bağlamda artık bir klasik olarak

kadar uzanan ve bilim kurgu dediğimiz

andagelen Fritz Lang'ın Metropolis'i

tarzın hala bıkıııadan usanmadan tekrar

mimarlık, kent ve sinemanın modemile

ettiği ki işeler grubudur. Metropolis'te

bağlaınında gerçekçi bir temsili

mimarlık ve kent dominant rolde

değildir. Lang'ın New York gezisinden

olmalarına rağmen modernilenin

sonra çevirdiği film New York'tan

gerçekliğiyle i l işkileri basmakal ıp ve

esinlenerek geleceğin kentini tasavvur

tek yönlüdür; insanlık biçim

eder.

yaratımında çok ileri lere gidecek fakat

Modemilenin mimarlık la en yüzeysel

asla aşamayacaktır Metropolis'in

i l işkisinin klişe temsilcisi gökdelenler

distopik ütopyasına bakarsak.

mentalile olarak ortaçağ eşitsizliğini

sonsuza uzarken çeşitli seviyelerde

Metropolis modern ilenin bireyin

onların arasındaki geçit yolları ve

tanımını da dönüştürdüğü gerçeğine

onları da birbirine bağlayan asansörler

malesef sağır kalır.

fı lnıin başlıca kent nıekanlarıdır. Fakat bunlar bir set olmaktan öteye

Modernilenin sinemada gercekçi

geçnıezler. Ütopiktirler ve

temsiline Charlie Chaplin'in "Modern

fantezidirler; yaşamın gerçeğini

Zanıan lar"ı örnek gösterilebil ir.

yakalamaktan uzaktırlar.

Clıaplin artık dünyanın en ünlü avaresi (tramp tiplemesi) olmanın verdiği

Bireyin modernileyle i l işkisi de

ayrıca lıkla "Kent ışıkları" filminden

problemli temsil edilir. Kentin

hemen sonra çıktığı dünya gezisinde

yöneticisi bir yeni kraldır ve yerin

Gandlıi'den Einstein'a kadar bir çok

altında yaşayan işçiler de yeni

düşünürle buluşur. Dünyanın çeşitli

kölelerdir. Hepsi birer özneden çok

yerlerinde modernilenin nasıl

filnıin nesnesidirler; tıpkı fondaki kent

deneyimlendiğini ilk elden görür. Geri

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

Modern Zaınanlar'da; örneğin bir komünist gösteri grubuna karışan kahraınanımız eline kızıl bayrak tutuşturulması sonucu şaşkınlık içinde grubun lideri sanıyla tutuklanır. Hapishanedeki günleri dışarıdan çok daha rahattır, öyle ki çıkarken yalvarır biraz daha kalabilmek için. Yine caddelerde günün birinde fılınin baş rol kadın oyuncusuyla karşılaşır. Ekmek ya da muz ne bul ursa çalıp kardeşlerine paylaştıran çalıkuşu kılıklı (gaınine tiplemesi) bir genç kızdır bu. 1\nyıwk ıı·ıı·u·. orntreet.com

Kahramanımız kızın suçunu üstüne alır

dönüşü Amerika'da yaşanan Büyük

ve aralarında bir yakınlık doğar. Sonra

Depresyona denk gelir. i nsanlar bir

hayallerinde ve gerçekte bir dizi

yandan fabrikada aseınblaj işlerinde

mekanda dolaşırlar birlikte.

çal ışmak ve kentte yaşayabilmek icin ekonomik sıkıntı ları olmadığı halde

Bunlardan birisi beraberce sızınayı

tarlalarını terk etmeye calışı rken,

başardıkları Chaplin'in yeni işe alındığı

mekanik çalışma ortaınının getirdiği

çok katlı alışveriş mağazasıdır. Sabaha

tek düzelik ve makinaların insan elinin

kadar kürklerden oyuncaklara kadar

yerini aldığı pek çok alanda süregiden

herşeyi denerler ınağazada buldukları.

iş bulma sıkıntıları yüzünden

Bu da yetmez Chaplin'in fabrikadan

çı ldıranlar hatta intihar edenler

kriz sonucu atılan arkadaşları da gelir

olduğunu görür.

katılır şölene. Bu hareketli gecenin ardından arkadaşları yüzünden

Chaplin gezisinin izienimlerini anlatan

hırsızlık gerekçesiyle işine son veri lir

beş makaleden oluşan bir yazı dizisi yayımlar. Bir modernile eleştirisi

Oysa arkadaşı Chapl in'in; hırsız değil

olarak sessiz sinemanın son teı11Silcisi

aç olduğunu vurgular. Bir ara birli kte

olan " Modern Zaınan lar"ı çekişi tam

oturup konforlu bir yaşamın hayalini

bu döneme denk gelir.'

kurarlar kızla birlikte. Hayalde mutfak

Modern Zamanlar'ın baş kalıramanı

sağmalarına izin veren inek imgesi ya

sıradan bir fabrika işçisiyken yaşadığı

da aralık pencerelerden içeri sarkan

kapısının önüne kadar gelip süt

rutinin nıantıksızlığına kendini kaptırıp

portakal ağaçları hem sıradan insanın

yarı yarıya aklını kaçırma aşamasına

modern yaşam tasavvurunun

gelir. Bir süre hastanede kalır ve

sınırlılığına bir alaydır, hem de

düzeldiği gerekçesiyle çıkar. Yine

Chaplin'in düşlediği bir yeni cennettir.

fabrikalarda iş arar ve bulamaz.

Derken kız bir gün birlikte

Caddeler sürekli yabancıyla

yaşayabilecekleri gerçek bir kulübe

karşılaşılan sürpriz dolu yerlerdir

bulur, derme çatma kulübe Chaplin'in

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT

SELEN B. MORKOÇ •

2007

her dokunuşunda parçalara

içeren deneyiminin gerçekliğini çok

ayrılmaktadır. Bugünün varoşlarına

boyutluluğuyla yansı tıyor.

uzanan bir konuılaşma türüne referans verse de fılnıde kulübe bir

1 Murray Pomerance, Cinema and

mahallede değil de tek başınadır.

Modernity, Rutgers University Press: London, New Jersey and New

İki kahranıanın daha bir çok heyecan lı

Brunswick, 2006, 1 2-13.

nıacerayı birl i kte yaşadıkları fılnıde

kent ve onun barındırdığı modem

Cinema, Abrams: New York, 2003,

mekan lar ( fabrika, hapishane, konut,

210.

Jeffi-ey Vance, Chap/in: Genius of the

mağaza, taverna, derme-çatma kulübe) kahramanların içinde tüm doğall ıklarıyla dolaştıkları bir kurguda temsil edilmiştir. Chaplin'in fılnıin başındaki del irnıe sahnesinden sonra artık fabrika bir gösteri mekanına dönüşür; makinaların çarkları arasına kaçıp da dolandığı sahnelerse bir nevi bireyin makinaya yenik düşnıeyeceğinin tören dansıdır. Bu çarklar ve dönüşleri insana sinemalograft anınısatır. Zaten öyle bir fabrikadır ki Modem Zamanlar'ın ki nıakinalardan, ürünlerden, işçilerin hareketlerinden ne üretildiğine dair küçük bir fikir edinmek dahi imkansızdır. Belki de tüm fabrikaların bir prototipidir. F i lmin sonunda, beklenen modem rutinlere göre dikiş tutturamadıkları için başları beladan kurtulmayan baş kahranıanlar el ele uzun bir yola doğru yürürken arkadan gösteri 1 iri er. Gittikleri yol modemilenin zaman içindeki tasviridir ve tüm belirsizlikleri barındıran güçlü bir imgedir. Mimarlık ve kentin bir teknoloj i k araca indirgendiği Metropolis'e nazaran Modern Zamanlar mimarlık ve kenti yaşamın içindeki gibi ele alması açısından modemilenin mimariyi de SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTER.A:NI KENDiN YARAT - 2007

Görkemli Manzara Sürüşündeki Balıldı Ev "Kira ödemekten daha iyidit: Hele bir

görünür. Ne de olsa kaça

sistemin içine gir. zarar etmek olasılik

satılabi leceği ne dair en ufak ipucu

diŞI... Senin ihtiyacin olan bir arka

vemıenıek profesyonelliğin bir parçası.

bahçe, atarsin çocuklan sen de istediğin gibi kitab1111 oku .. Keniten

Tam on i lan seçti k ve işte yollardayız.

uzaklaşu·san Avustralya'da yaşamamn

Birincisi fotoğrafından daha kötüydü,

bambaşka bir deneyim olduğunu

ikincisine gitmeye üşendi k, üçüncüsü

göreceksin. . . Hem 0-Bahn kap111111

çok tadilat ister ama fiyatı iyiydi,

önünde, on beş dakikada merkezdesin

dördüncüsünUn çok müşterisi vardı,

araba sürmeye üşensen bile. . . "

beşincisinin planı ben tasarianmadım diye bağırıyordu, altıncısı tam bir

internet siteleri öyle teferruatl ı ki insan

İtalyan zevkine göre döşenmiş pembe

herşeyi ekran başında hal ledebileceği

boyalı duvarda oynaşan çocuk

sanısına kapılıyor. Evin tüm odaları,

meleklerle dolu yatak odasından

planı, harita üzerindeki yeri, satılması

ibareıti, yedincisi medeniyete cok

beklenen fiyat aralığı, hatta satan

uzaktı, sekizincisi taze boya

acentanın telefonu ve sı rı tan bir portre

kokuyordu, dokuzuncusunun tavanı ile

fotoğrafı.

duvarı arasında yarını santimetre kadar

Matrix filminde her ayrıntının nasıl

görkemli ınanzara sürüşündeki balıklı

çalıntı ki işeler olduğunun bir resmi

evdi.

tuhaf bir aralık vardı. Ve onuncusu

daha; mutlaka Ajan Smith tiplemesi bu acenta adam ve kadınlarından

Evin batısından vuran ışık olmasa ben

esinlennıiş olmalı; genelde hepsi

böyle etkilenmezdinı, öğleden sonra

siyah-beyaz giyin ir ve yüzleri i fadesiz

güneşi, tildişi rengi duvarlar, her yer ahşap, bu kadar ölçülü bir uyum on aday arasında görülmemiştir. Beş odası, kileri, garaj ı ve çanıaşırlığı var. Tavanları ortalama tavan yüksekliğini aşıyor. Gerçekten tasarlanmış koloni tipi bir ev, bizi yaz aylarında serin tutabilecek bir plan şeması. Uzun koridorunda ne tür bir rituel yapmak lazım gelir ki . . . Ne yapılır da elden kaçınlmaz acaba . . bahçesinde bir de küçük balık havuzu var. Hemen sayıyoruz; tam altı turuncu balık. Peyzaj tasarı mı da tasıanıanı. Lütfen bu evi alalım. Acentaya numaramızı veriyoruz, "aslında sözleşme altında

Sden 13. Morkoc

SELEN B. MORKOÇ 90

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

ama ben yine de mımaranızı alayım" diyor. Bilinen öykü; ertesi gün acenta telefonla arıyor, "gerçekten bu eve talip misiniz?" Tabi tabi, hatta şi mdiden hayallerimizi süsleıneye başladı bile. Ne yapıp edip fiyatın yüzde yirmisini peşin verrnek gerekiyor. Kalanını banka bize borç verıneyi kabul etti. Benim aklıın bir türlü bu otuz yılda ödeme işine yatamıyor, ineelemediğim grafik kalmadı. İ l k bir kaç yıl sadece faiz ödüyorsun. Ancak beş yı ldan sonra kar etme olasılığı daha yüksek. Fakat, benim dışımda herkes kar edileceğini iddia ediyor. Neyse, zaten tekrar uçana kadar, tam aradığını gibi bir sığınak

Se/en 13. Morkoc

balıktı ev, başka bir yere taşınsam da

yazıyordu, zerre kadar şüphe etmedik,

bir gün uzaktan kira farkını ödermişim

raporunu istedik; ev korunuyor

güya ..

yazıyordu, faksa dikkatlice bakmadık bile. İşte taşındık. İ lk taklığını

Yine acenta aradı, evi isteyen başka

ahşaplardaki derin deli kler oldu;

biri leri daha varmış, ikimiz arasında

hepsini macun la kapattık sonra ci la

küçük bir kapalı-arttırma yapıyor. Ben

çektik. Ev inanı lmaz temiz bırakı lmış.

diyorum ki "bak çok paranı yok ama

Pencerenin önünde balıkların yemi

bu evi sevdim, beş bin daha artırının

hazır. B ir kaç günü mutlu geçirdi m.

ve bu evi istiyorum. " Beş dakika sonra tekrar arıyor; yapmacık bir konuşma: " tebrikler, kendinize bir ev aldınız!" "Sahi mi?" diyorum, hiç şaşırınadım, öınrümde hiç bir şeye bu kadar para çıktığım ı anımsamıyorum . . . Acaba gerçekten başka bir rakip var mıydı hiç bi lemiyorum. Tam sekiz haftadır balıktı eve dışarıdan bakmakla yetiniyoruz. Eski sahipleri Mayıs

Se/en B. .Horkoc

başında çıkacaklar. Yaşl ı bir teyze ile

Bu arada işlerim aksadı, hemen ertesi

kızı oturuyorlarmış. Evi bir bina

güne bir ders hazırlamam gerekiyordu.

uzmanına tetkik ettirdi k, olur da bir

Gerekli kitapların hangi kolide

sorunu varsa diye. Hoş, ortalama

olduğunu dahi bulamadım. Gece

uzunlukta bir rapor geldi, "beyaz

herkes yattıktan sonra oturdunı, akıl ve

karıncalar" kısmında; geçen yıl tetkiki

romantizm konusunda bir şeyler

yapılmış ve koruma için i laçlatılmış

yaznıalıydıın. Hep bir tıkırtı vardı,

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

rüzgardır dedim, çalıda bir şeyler

"Başka dramlar olursa ara." dedi

uçuyordur dedim, şüphe etmedim. Saat

kapattı. Bir kavanoz

sabahın üçü, Goya'nın "aklın uykusu

altına da fistık ezmesiyle tost

utella ald ını,

canavarlar yaratır" adlı gravürünü

ekmeği ne sürdüm. Tüm ihtimal leri

sayfaya yapıştırdını, ayağa kalktı m.

düşünmeye çalışıyordum. İnsanlar

Tam karşıda mutfak tezgahında bulaşık

faren in benim kadar analitik

kabından simsiyah bir fare su içiyordu.

düşünmesinin olanaksız olduğunu söyleyip dalga geçiyorlardı.

O saate yaluşmayan bir çığlık attım, ev sakinleri kızarak tepki gösterd i ler,

Fare korkularım zamanla azaldı ama

uyuyamadım sabaha kadar. Sabah

tamamen yatışnıadı, üstelik buna bir

doğal olarak farenin izini bulamadım,

yenisi daha eklendi. Posta kutusuna bir

öğrencilerin çok sevdiği kısa ve öz bir

kağıt bırakılmıştı bir gün; üzerinde

ders oldu. Arkadaşıma dert yandım

yakın çevrenizde beyaz karıncalar

sonra, fareden bu kadar korkmama

bulundu, bu i laçlama şirketini arayın

saşırdı ama bel l i etmemeye çalıştı.

yazıyordu. Bahçeye çıktığınıda karşı

Sadece "o ne ki bahçede meyve

komşunun evinin öııiine bir ilaçlama

sıçanları ve kahverengi yı lanlarla

şirketinin kamyonetini çekili gördüm.

karşılaşınan da sıradan şeylerdir

Aklıma bize verilen beyaz karınca

burada" dedi. Süpermarkete uğradım,

belgesine tekrar bakmak geldi. İ l k

her çeşit kapan ve zehirden bir adet

farkettiğim belgenin ü ç sayfalık bir

aldım. Sadece başka birisinin kurması

dökümanın parçası oluşuydu.

lazınıdı. Kapanları kurmaınız bir kaç

Üzerindeki numaradan ilaçlama yapan

gün aldı. Bir Türk arkadaşı n tavsiyesi

şirketi aradını. Bana bilgi

ile bir tanesini de garaja kurmayı akıl

vereıneyeceklerini söylediler önce,

ettik. Merhum haftasonu garajda

sonra evi aldığımı öğrenince geçmişte

kapana yakalandı. Bu hal imle herkese

beyaz karıncalarca istila edildiğini ama

maskara oldum diye üzül ürken

onların yaptığı son tetkikte karınca

arkadaşınıdan mesaj geldi: M ickey

bulamanıalarma rağmen izlerine

Mouse'un yaratıcısı Walt Di sney de

rastladıklarını bi ldirdiler. izierin tanı

fareden korkarmış . . . Fare gitti ama

yerini söylediler ve pahalı bir ilaçlama

fikrini kendiyle götürmedi; hep

sistemiyle evi gelecekte koruyacağınıı

kafaında dolanan birden fazla olması

önerdiler . . Cibruk duvarların içini

ihtimali. Sarı sayfalardan bir kaç

görmem inıkansızdi. Sadece çatıdaki

ilaçlama firması aradım. Çıkanlardan

izi bulabildim; ahşap kirişlerden bir

birisi oldukça arkadaşça konuştu;

tanesi daha önce hiç görnıediğiın bir

korkumu anlıyordu, fakat koca bir evi

şekilde ince bir kanal gibi oniki

bir fare için ilaçlatınak mantıklı

santimetre uzunluğunda yenmişti.

değildi, kapanlar kurulu

Sonra evin strüktürünün 1 20'şer cm

bekleıneliydim, birden fazlası kapana

aralıklı ahşaplardan oluştuğunu

takılırsa o zaman derde düşmeliydinı.

öğrendiğinıde tek tek duvarlara

Hem peynirle fare arasındaki i lişki

vurarak tetkik etmeye başladım;

koca bir mini; fare en çok ya çürük

vurduğunda düşen parçalar olursa bu

etten ya da çikolatadan hoşlanırnıış.

ahşabın zarar görmüş olduğu anlamına

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

SELEN B. MORKOÇ

geliyordu. Komşumuz kadın

alıyorum. Faresiz geçen akşamlar artık

" merhaba" demek için geldi. Evin

tezgahta fareyle karşılaşmanın zayıf

tarih ini sordum; son on yılda dördüncü

bir ihtimal olduğu kanısını güçlendirdi

müşteri bizmişiz. On yıl kadar önce

bilincimde. Beyaz karıncalar için hala

koridorun duvarını komple tekrar yıkıp

ilaçlama yapmak için adamları

yapmışlar. O günden beri ev çokca

aramadım. İkindi güneşi her gün o

ilaçlanmış, "olsalar bile karıncalar

güzel ışığını eğer yağmur yoksa

çoktan gitmişlerdir" dedi, güldü.

düşürmeyi sürdürüyor. Geceleri yüksek

Kanserli birisi kanserden kurtulduğuna

tavana dalıp gitmeyi seviyorum. Yine

tamamen inanabii ir miydi bilmiyorum.

de sürekli bir yolculuk hissi peşinıi

İnsanların hafızasının bir parçası olsa

bırakmıyor, bu aralar Alaska'da

da neyse ki balıkit evin kendi hafızası

yaşasınlar diye insanlara para

yoktu. Görünüşe göre balıkit ev yaralı

ödüyorlarnıış. Köklenınenin artık belki

bir güzeldi. Kalıcıl ığa bir övgü

de imkansız bir deneyim olduğunu her

olmasını isterken onun kendi varlığı

gün daha fazla idrak ediyorum. Oysa

için cebelleştiğini bilmernek tuhaftı.

asıl ihtiyacını olan bol yaşiısı olan

İ laçlama fırmasının başındaki adamla

geniş bir ailenin inandırıcılığıydı ama

konuştum, " rahatla, bir limon almadın,

yok işte; ben Clıarl ie ve Çikolata

ev yine de değerli, yirmi yıldır bu işle

Fabrikası'ndaki çocuk deği lim ki.

uğraşı rı m, Adelaide'daki evler üçe

Aklımda Deleuze ve Guattari'nin

ayrı lır, beyaz karıncayla henüz

yazdıkları dolanıyor, hatta bunu girişe

karşı laşmamış olanlar, karşılaşanlar ve

asmayı planlıyorum, "evim tatlı evim"

bu karşılaşmadan sağlam çıkan lar"

yazısı asnıaktan daha uygundur bu

dedi. Yine de dediklerine ikna

yaşananlara: " Şimdi evdeyiz ... Ama ev

olamadım. Bir kaç firmaya ayrı ayrı

önceden yoktu ... O belirsiz ve kınlgan

tetkik ettirdim, sonuçta bu tetkikleri

merkezin etrafında bir çember çizmek

başta yaptırsam "almasak iyi olur"

gerekliydi ... Sınırlı bir mekan

raporu değil de "alın ama farkında

düzenlemek için ... Kaosun güçleri

olun" raporu verirlermiş. O zaman

olabildiğince dışarıda tutulsun diye ... "

öyle deseler yine de alırdım sanırım. Bina uzmanının başına ekşidim, "senin

'Adelaide 'da beyaz kanncalar (termit)

rapor verdiğin ev sorunluymuş" dedim,

ahşap strüktürlü bina/ann (ki çoğu

apar topar bir akşam üzeri geldi, sigara

konut buna dahi/di1) korkulu rüyasi.

koktuğundan stresli olduğu

Beyaz kanncalar ahşab1 içeriden

anlaşılıyordu. Evde kesin korkulacak

d1şanya doğru yedikleri için rüm

bir zarar olmadığını tekrarladı durdu.

ahşab1 için için bitirene kadar

"Burada toprak canlı, biz binaları hafif

yüzeyden zarar belli olmayabiliy01: Bir

yapıyor ve mümkün olduğunca

beyaz kannca kolonisi ortalama bir

toprağın canlılığını korumaya

evi kontrol altma almmad1ğ1 takdirde

çalışıyoruz" dedi, söyledikleri genel

bir ayda yiyip bitirebiliyor.

olarak güzel bir öyküydü, keşke

1 G Deleuze, F Gual/ari. A Thousand

kahramanlarından biri ben

Plateaus: Capitalism and

olmasaydım. Evet, artık balık! ı evde

Schizophrenia, Universiry of

yaşıyorum. Hatta bundan zevk

Minnesola Press, London, 1987, 311. SELEN B. MORKOÇ

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

LEŞi s öY__..

_ '--_

__,1 Kim Dovey ile Söyleşi

'--

Prof. Kim Dovey Melbourne

Selen Morkoç: Sevgili Kim, son

Üniversitesi M imarlık Bölümü

sekiz yılda Routledge'den iki kitabın

Başkanı olarak görev yapıyor ve aynı

basıldı. Birinci kitap "Framing

bölümde kentsel tasarım ve teorisi

Places: Mediating Power in Built

üzerine dersler veriyor. Yirmi yıldan

Form" daha geniş bir çerçeveden

fazladır mimarlık ve kentsel

yapılı çevrenin iktidarla olan suç

tasarımdaki sosyal meseleler üzerine

ortaklığı üzerine yoğunlaşırken

araştırnıa yapıyor.

ikinci kitap "Fiuid City: Transforming Melbourne's

Dünyanın çeşitli üniversitelerinde daveıli konuşmalar veren ve misafir

Waterfront" son yirmi yılda Melbourne Liman Bölgesi'nin

öğretim üyesi olarak bulunan Dovey'in

yaşadığı kentsel dönüşümleri konu

son yayını Routledge'den ve

aldı. B u iki kitabın farklı ölçeklerde

UNS W'den 2005'te eş zamanlı olarak

de olsa özeUkamusal alan,

çıkan kitabı Fluid City: Tran;fornıing

(post)modernizm, kü reseVyerel

Melbourne's Urban Wate1jront

pratikler, sembolik sermaye ve

(Akışkan Kent: Melbourne Kentsel

kentsel çevrenin karakteri üzerine

Liman Bölgesini Dönüştürmek). Bu

benzer iddialarda bulunduğunu

söyleşi Dovey'in iki kitabı Franıing

söylemek olası mı? İki kitap

Places: Mediating Power in Built

arasındaki benzerlikler/ ayrılıklar

Form ( 1 999) ( Yeri Çerçevelemek:

nelerdir? Kentsel çevre k u rarnları

Yapılı Biçimin i ktidara Aracı lığı) ve

açısından bir argüman sürekliliği

sözü edi le n son yayın üzerine yapıldı.

var mı?

Kent tartışmalarında sıkça kullanılan bazı kavram ve teriınierin Avustralya

Kim Dovey: Sevgi l i Selen, bir

bağlaınında nasıl ele alındığına dair

süreklilik söz konusu. Fluid City ilk

önem taşıyor Dovey'in yorumları.

kitabım Framing Places'in on birinci bölümü olarak yazı lınaya başlandı . Derken Leonie Sandercock'la ortak yürüttüğüın bir araştırma projesine dönüştü. O Vancouver'a gittikten sonra kendim devam ettim projeye. Yerel kamusal tartışmalardan filizlenen daha yerel bir kitap, fakat iktidar ve yapılı biçim konusunda liman bölgesi etrafında yoğunlaşan benzer meselelerle uğraşıyor. Framing Places'in ikinci baskısı çıkmak üzere. On birinci bölüm küresel konut kümelenmesi tipinin yerel bir örneği olarak Euralille

SELEN B . MORKOÇ 94

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

projesinin eleştirisi olarak değişti.

geldiği ya da rahatsız oldukları vurucu

Canberra üzerine yoğunlaşan yedinci

yenifiği denebilir. Artyapısalcı

bölümse Bangkok'ta iktidar ve mekan

düşüncenin sıklıkla çoklu bakış

konulu bir alan araştırması ile yer

açılarını destekierken yapısalc ı l ığı ve

değiştirdi ve kitap daha uluslararası bir

fenomenolojiyi kısmi bakış açıları

tartışmaya açı ldı. Her ne kadar

olarak bile görememesini ironik

Franıing Places'deki nıekansal

buluyorum. Durduğunı (daha doğrusu

strüktürel analizler daha teorik olan

oturduğum) yer bu üç ayaklı tabure,

Fluid City'de yoksa da iki kitap

biri çıkarsa bile tabure çöker. Bu

arasında bir argümanlar sürekli liği söz

konuda sanırım bir çok yandaşlarını

konusu.

var; Lefebvre, Bourdieu, G iddens ve

SM: Framing Places'de yapılı

kul lanmasalar da deneyim, yapı ve

Deleuze da aynı terimleri

çevreye üç farklı yaklaşımı

söylemi birleştiren bir yaklaşımın

karşılaştırdın. B u n lardan birisi

peşindeler. Her ne kadar çoğunlukla

fenomenoloji ve yer paradigmasıydı.

fenomenoloji ile birlikte anılsa da, ben

Fenomenoloji üzerine yapılan pek

yer paradigmasının bu üç

çok çalışmayla

metodoloj inin herhangi birisinin

karşılaştırdırıldığında kitap bu

tekelinde olduğunu düşünmüyorum.

açıdan bir ilk çünkü çoğu fenomenolojik yaklaşım iktidar kavramını genelde parantez içine alır ve yapılı çevreye karşı kısmi bir bakış açısı sunar. Karşılaştırmalı yorumla rıyla kitap merak uyandırıcı bir biçimde fenomenoloji hakkındaki bu genel kanının altını oyuyor. Yapılı biçimde aktanldığı haliyle iktidar pratiklerinin temsiliyet şekillerinden deneyime ve mekansal örgütlenmeye varan çok boyutluluğuna işaret ediyor. Kitabını fenomenoloji ve yer üzerine yapılmış diğer çalışmalar arasında nasıl konumlandırdın? Her ne kadar nötr bir duruş noktasından fenomenoloji, (art) yapısalcılık ve sosyal kurarnları değerlendirsen de geçmişteki çalışmalarına dayanarak fenomenolojiye daha yakın

Geçmiş çalışmalarıının bir çoğu yer

d u rduğun söylenebilir mi?

kuramlarıyla bir görülen kentsel karakter üzerine yoğunlaştı. Üç

KD: Çoklu metodoloj i ler Framing

nıetodoloj inin bütünsel olarak ele

Places'in okuyanların ya görmezden

alınması yerin mekansal ve tutarsız

SELEN B. MORKOÇ KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

çercevelernelerin bağlamında

Zengin içiçelik gerekli çünkü geçirgen

deneyimlendiği gerçeğinden

ağlar rastlantısal karşılaşmalar için

kaynaklanıyor. Sanmıyorum ki bu

hayati önemdedir, fakat geçirgenliğin

benim fenomenoloj iye daha yakın

al ışveriş merkezlerinde olduğu gibi bir

durduğum anlamına gelsin; ben bunu

ideoloji olarak zorlanması tehlikesi de

daha cok yerin sadece metne, yapıya

var. Yataylık önemli çünkü insan

ya da deneyime indirgenmesine bir

hareketinin ve yüzyüze karşılaşmaların

itiraz olarak görüyorum. Yine de bu

alanıdır ve aynı zamanda yaşanı için

ayrı duruşlar arasında bir hareket

gerekli olan güneş ışığının geçişini de

olduğu için kendisi gerçek bir yeni

sağlar. Yükseklik kısıtlanıası

pozisyona dönüşemiyor, çünkü

yoğuntaşınayı sınırlar ve karşıtaşmayı

fenomenoloj i k, sentaktik ve söylem

destekler. Kamusal olmak zorundadır

analizlerinin kul landığı entellektüel

çünkü tamamen kamuya açık ve ait

araçlar apayrı.

olmadığı zaman özel sosyal açılımlara

SM: Kentsel tasarımı " kamusal

kanıusai/özel sürekliliğinin tam olarak

mecbur kalır. Yine de henüz

mekanın şekillenmesi" olarak

nasıl işlediğini açıklayan bir kuram

görüyorsun ve böylece özünde

yok. Bütün bu prensipler bir bilgi

kamusal olduğunu vurguluyorsun.

dağarc ığına dönüşlüğünde mimarlık,

Aynı zamanda planlamacılık ve

peyzaj nıimarlığı, planlama ve

mimariden daha disiplinlerarası

emlakçılık gibi birbiriyle kesişen

olduğunu söylüyorsun. Kentsel

diğer disiplinlerin düşüncelerine karşı

tasarım disiplininin "akışkan

geçirimsiz hale geliyor. Eğer kentsel

pratiklerine" damgasını vuran

tasarım saydığım diğerleri gibi

"bölgeselleşmemiş alan " kavramını

akredite edilen bir disiplin haline

biraz genişçe açıklar mısın?

gelseydi formülize olur ve

KD: Bence kentsel olan yapılanmamış

kötü pratikten korumak amacıyla

ayrılıkla sürekli devanı eden bir

kurulmuş olup kamu yararını gözeten

karşılaşma anlamında "kentsel"

tanımlamalar ve kanunlar içinde

kemikleşirdi. Bu diğer disiplinler halkı

olabilmek için görece! i olarak disipline

işlerler. Oysa kentsel tasarınıda kamu

edilmemiş biçimde kalması gerekiyor.

yararı yeniden inşa edi l i r ve süregiden

Yine de ilk kez Jacobs ve Alexander'ın

kamusal tartışmalar üzerinden

1 960'1arda modem planlamanın

hesapiaşı I ır.

pozitivist kent düşüncesine karşı açığa çıkardıkları gibi bu yapılanmamış

S M : Federasyon Meydanı üzerine

ayrılık paradoksik bir şekilde bazı

yorumlarını medyadan heyecanla

yapısal prensipiere dayanır.

takip ettim. Kentsel kurama olan

Bu anlamda iyi kentler yaşanabilir ve

yaşayan bir akademisyen ve kent

yürünebilir yatay ağların zengin

eleştirmenisin. B u ikiH rol hakkında

katkın dışında, Melbourne'de

içiçeliğidir- bu terimierin biraz

neler hissediyorsun? Fluid City'nin

yapısökümünü yapmakta fayda

önsözünde kurarn ve pratik

var.

birbirine katkıda bulunmalıdır

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

SELEN B. MORKOÇ

diyorsun, bunu biraz daha açıklar

S M : Melbourne'u "akışkan kent"

mısın? Kuramın karmaşıklığının

olarak önermen kentsel çevrenin

günlük yaşamın pragmatiğini

birbiriyle yarışan yerel ve kü resel

şekillendirmeye gücü var mı? Ya da

pratiklerle yeniden şekillenmesine

soruyu tersinden alırsak günümüz

dayanıyor. Yerin karakterini

dünyasında günlük yaşamın

korumaya dair kaygılar yerel ve

karmaşıklığı her kuramsal çerçeveyi

küresel arzu akımlarıyla

bulandırmaya da gebe midir?

cebelleşiyor. Kitabm yazarı olarak sen kendini bu iki uçtan mesafede

KD: Hani dedikleri gibi iyi kurarn

tutuyorsun.

kadar pratik hiçbir şey yoktur. Deleuze'un kavramların birlikte

Her ne kadar daha az sermaye akışı

düşünmek için kullanı lacak aletler

ve teferruatlı kentsel kanunların

olduğu önerınesini seviyorum; kentsel

yokluğu ile de olsa istanbul da

tasarınıda iktidar meselelerini

sürekli buna benzer bir değişim

tartışabilınek için oldukça çeşitli bir

içinde. Örneğin, derin tarihi

alet kiline gereksinim var. Çoğu kuram

kökenierini öne çıkaran bir proje

önceki kuranıcıları hedef alarak

2 0 1 0'da kenti dünyanın sayılı

yazılıyor ve yeni aletler icad edildikçe

"kültür başkentleri" arasına

kuramın pratikten çok yine kuranıla

sokmayı amaçlıyor.

test edildiği sendorumuna kapıl ıyorsun. Kuraın söylemi özel bir

istanbul eski dünyanın iki güçlü

terıninoloj i, sembol i k sermaye, karİyer

imparatorluğuna başkentlik

yolları, ün ve dergiler gibi pek çok

yapmışsa da şu an çevrenin

araç la kendi iktidar alanını

metropolü. İstanbul gibi bir kentin

oluşturabi lir. M imarlık özelinde

küresel dunyanın akışkan arzuları

kuraın ın başlıca etkisi iktidarın

içindeki yerini nasıl yorumlardın?

korunmasında avangardın rolünü gözardı ederek alanın yeni senıbolik

KD: İstanbul hakkında çifte

kapital le canlanmasını sağlamak

kimlikli liğinin ve aradaki konumunun

olabil ir. Ben daha geniş bir izleyici

(doğu/batı, çevre/merkez) onu şu anki

kitlesine açık kuraının günlük yaşamla

durumunu anlamak icin ilginç bir

angaje olmasıyla ilgileniyoruııı. Kuranı

örnek yapınasının dışında söyleyecek

akademik yaşamla kamu yaşamı

bir şeyim olduğundan emin deği lim.

arasındaki uçurumu kapatabi l i r. Bu geçişte kuranı kayboluyar görünür,

Ben sanırım bu çi fte kimliklil iğin

tıpkı mimarlık ve kentsel tasarı mın

kutlanıııasını önerirdi ın - ınüze olarak

pratiğinde de olduğu gibi. Yine de her

kent projesi hem geriye hem de ileriye

eylemin potansiyeli kavramsal

dönük olabilir ın i, örneğin Aya Sofya

temel inin sağlamlığına bağl ıdır. Kuraın

hem Hristiyanlar hem de Müslümanlar

kamusal tartışmada bir promosyondan

tarafından aynı anda kullanılabilir ıııi?

çok eleştiri olarak etkili, fakat o zaman bile çoğunlukla politik poleıııiğe

' Avustrazva 'da "Property " ad1 altmda

indirgeniyor.

eğitim veren böyle bir disiplin vcu: SELEN B. MORKOÇ

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Ümmü Gündüz 1 98 1 yılında Burdur, Bucak'da doğdu. 1 999 yılında Isparta Fen Lisesi'nden, 2004 yılında istanbul Teknik Ü niversitesi Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü'nden mezun oldu. 2003-2004 yılları arasında Galata 2 Mimarlı k'ta, 2004-2005 yılları arasında Efekta Mimarl ı k'ta, 2005-2007 yılları arasında Erginoğlu & Çalışlar Mimarlık'ta çalıştı. Halen Antalya'da Academia Mimarlı k'ta çalışıyor.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

FXFOWLE Architects'in Tasarladığı Muınbai'deki " l ndia Tower" Yapını Aşamasında

H indistan Güney Mumbai'de yer alan

Bu dönen yapı al ışveriş alanlarını, özel

ve dünya çapındaki Park H ya tt Otel,

tasarlanmış lüks konut tarzındaki Park

al ışveriş ve konut birimlerinden oluşan

Hyatt Oteli'ni, serv isi i, uzun süreli

60 katlı (30 1 metre) " l ndia Tower" ın

kiralanabi l ir ve dubleks çatı katı

yapımına başlandı.

aparımaniarını birbirinden ayırıyor.

Müteahhit fırma " l ndia Tower"ı bir

" l ndia Tower" ın tasarım konseptini ise

"United States Green Building Council

Mumbai'nin iklimi, arazinin konumu,

( U SGBC) LEED Gold-rated" projesi

her kullanıcı için en uygun görüş

yapmak üzere üstlendi.

açışına sahip konum, ilham veren

HABER

düzenlemeler ve kişiye özel modern Binanın yapımının 20 1 O yılında

yaşam alanları yaraıma arzusu

bitmesi bekleniyor. " l ndia Tower", "the

şekillendirdi.

Queen's Necklace" ( Kraliçe'nin Gerdanlığı ) olarak tanımlanan Güney

Çevreyi mümkün olan en az miktarda

Mumbai'nin prestij li kıyı şeridinde

etki leyecek şekilde tasarlanan bina

konumlanıyor.

güneşten korunma, doğal havalandırma, günışığından

1 ,2 hektarl ık arazi içinde yer alan

faydalanma, yağmur suyunun geri

kulenin dönen blok lardan oluşan

kazan ımı, binanın içindeki yeşil alanlar

formu binanlll fonksiyonel

ve kullanı lan malzemelerle

gereksinimlerinden ve kulenin her

Hindistan'daki en çevreci

dönüşünde değişen kullanım

gökdelenlerden biri olmak için yeni

programından ortaya

sürdürülebi lir sistem ve teknoloj ileri

çıkmış.

bina boyunca biraraya getiriyor.

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

ÜMMÜ GÜNDÜZ 99

" l ndia Tower"ın üç katı restoran, kafe, lüks markaların yer aldığı alışveriş mağazaları, yüzme havuzu içeren ..

sağlık ve spor kulübü, bekleme bölümü ve gece kul ubünden oluşuyor. " l ndia Tower"a gelen Park Hyatt Otel misafirleri kayıt olmak için önce 30. ve 35. katlar arasında yer alan " Sky Lo b by" ye yönlendiri lip sonra 1 4. ve 28. katlar arasında yer alan otel katiarına inecekler. İ ki kat yüksekliğinde şık ve geniş yaşama ınekanlarıyla öne çıkan 3 8 ve 50. katlar arasında yer alan uzun süre kiralanabilir apartınanlar ise kat yüksekliğinin getirdiği geniş görüş açısının bütün avantaj larını sağlayacak şekilde özel olarak tasarlandı. 52. ve 59. katlar arasında yer alan hepsi birbirinden farklı ve satın alınabilen dubleks çatı katı apartınanları ise birbirine paralel olmayan panoramik görüş imkanı sunuyor.

Kaynak: World Architecture News Çeviren: Ümnıii Gündüz

ÜMMÜ GÜNDÜZ 1 00

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Malzemenin Yeniden Hayat Bulması Shigeru Ban'ın geri dönüşümlü kağıt

çoğunlukla, şu anki

ve plastikten yapılan yeni bir

rastgele şekil ve fornı

malzemeye etkileyici yaklaşımı

bolluğunu üreten bir

Mi lano'daki Trienal alanı için bir

toplumun madde ve

pavyon deneyine öncülük ediyor. Yapı

ruhtaki ekonominin

modern dünyada tasarıının endüstriyel

önemini hiç bir zaman

olanla ritüel olanın değiştirilerek hala

öğrenenemiş olmaktan

güçlendirilebileceğinin kanıtı.

dolayı inanılmaz bir malzeme harcamasına

Yüzyıllar boyu hafiflik ve prefabrik

giden disipl insiz

strüktür geleneğini özümsemiş olan

gençleri olarak görünüyor olmalıyız."

Shıgem Ban. Julwm 1'111/wmaa

Japon mimarlar, günümüzde hala

Egemen mi marı estetiğin gelip geçici

kırılgan görünen sağlam yapı yapma

olduğu zamanlarda; ihtiyaç duyulan

fikrinden etkilennıektedirler. Bu onları

formlar üzerinde yapılan temel

zay ı f, zedelenebilir veya herhangi bir

araştırınalara öncülük eden kavramlar

şekilde uzun süre dayanması zor olan

prefabrikasyon, modülerlik,

malzemeleri denemeye itmiştir. Japon

malzemeler üzerindeki araştırmalar,

mi marisinden miras kalan en eski ve

sürdürülebilirlik ve en aza

ıradışı yapılar, zarif ahşap konstrüksiyonlar olup yıllarca

indirgemenin önemi- kulağa demode gelnıekteydi. Bu söylenenler New

bozulmadan ayakta kalabilmişlerdir.

York Five School'un karınaşık

i tinalı bir şekilde yapılan bakım

teori leriyle büyümüş olan Japon bir

ahşabın eskiyen kısımlarının sabırla

mimarın çalışmasında öne çıkmaktadır.

yenilenmesi veya belirli aralıklarla

Bu mimar: Shigeru Ban, Birleşik

(ünlü Ise tapınağı için her 20 yılda bir)

Devletler'de okumuş ve M ies'in etkisi

tamamen yeniden inşa edilmesinden

altında kalmıştır. Strüktür üzerine

oluşur. Ve böylece bu konstrüksiyonlar

yaptığı araştırmaların modern bir

malzemeden tamamen ayrı olarak form

ınimarla karşılaşmalarının tamamen

konseptinin kurduğu iletişimle

dışında geliştiğini ve Japon

geçmişten günümüze gelebilmiştir.

mimarisinin kırılganlık anlayışından

Malzemesi olmasa da formu eskidir.

etkilenerek çel ikten daha az katı ve

Aslında bu yapıların sürekl i l iğiyle

otoriter malzemelere yöneldiğini

yapılarda kul lanılan materyalierin

görüyoruz. "Yeni malzemeler ve

sürekliliği arasında bir bağlantı yoktur.

strüktürler bulduğunuıda yeni mekan

Madde ve form arasındaki bu karşıtlık

tipleri oluşturma şansınız doğuyor. Ben

kesin yargılarımızı test etmede başarı l ı

sadece tasarım ya da tarzla farklı bir

ol urken Gropius'un Japon minıarl ığınııı

mekan anlayışı oluşturmak yerine

şaşırtıcı nıodernliği üzerine olan şu

malzemenin ve strüktürlin kendi

yorumunu akla getirir. " B iz, ilgisiz ve

karakteriyle mekanı yaraınıayı

rastgele davranışlarımızla; Japonlar'a

istiyorum ." H i kaye Shigeru Ban'ın

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

1 01

ÜMMÜ GÜNDÜZ

1 986 yılında New York MoMA'da

strüktürterin (PTS-Paper Tube

Finli mimar Al var Aalto'nun sergisi

Structure) yanısıra Shigeru Ban'ın

için düzenlediği alışılmışın dışındaki

endüstriyel malzemeler üzerine yaptığı

mimari yapısıyla malzeme deneylerine

diğer araştırmalar "buluşlar" olarak

başlamasına kadar gidiyor. Biraz şanş

değerlendirilebi lir. Örneğin PC Pile

biraz da Japon olmasının doğuştan

House'da görünür kolonlar olarak

getirdiği kağıda olan ilgisi tekstil

kullandığı genelde temellerde

alanında kullanılan karton tüpleri

kullanılan sıkıştırılmış betonarnıe

inşaat dünyasına yapı malzemesi

kazıklar, Furn iture House'da duvarların

olarak kazandırmasında etkili oldu. Bu

yerine kullandığı endüstriyel üretim

yeni teknikle birlikte Ban, Japon

mobilyalar, Curıain Wall House'da

mimarisinde kullanı lan geleneksel

değişken cephe oluşturabilmek için

bambu ve ahşap malzemelerin statik

evin tüm çevresini dönen perdeler,

özelliklerinin araştınnasına yı llarını

Nova Oshinıa Showroom'un strüktürü

vermiş inşaat mühendisi Gengo Matsui

için kul landığı strüktürler gibi. Bu tür

ile işbirliği yaptı. Bu karton tüplerle

projeler Artek ve U P M adlı iki

farklı kesit, kalınlık ve ebatlarda

İskandinavyalı üreticiyi paketleme

yaptığı deneyler bu alışıl madık

endüstrisinde kullanılan plastik ve

malzemeyle çok sayıda kapsanı lı ve

kağıdın karışımından oluşan yeni bir

karnıaşık mimari biçimi geliştirmesine

malzemenin araştırınası için Shigeru

olanak sağladı. Böylece bu malzemeyi

Ban'la çalışmaya yöneltti. Bu iki fırına

daha önce hiçbir i lişkisi olmayan bir

Ban'dan mobilya fuarının gerçekleştiği

mimari geleneğe dahil etmiş oldu.

M i lan Trienal binasının bahçesinde yer

Endüstriyel ve yerel malzemelerle

alacak pavyonun tasarımını istedi ler.

durumuna uygun farklı yaşam alanları çözümleri oluşturarak deneyimlerini

Dünya'da en yaygın etiketlendirnıe

genişletti. Sonuç olarak bu karbon

sistemlerinde büyük ölçüde kullanılan

tüpleri, 1 993'te inşaat işlerinden

malzeme özellikle inşaat için uygun

sorumlu Japon Bakanlığı tarafından,

bir malzeme. Kağıt ve plastik

Yapı Standarıları Yasası 3 8 . makalede

malzemenin özelliklerinin birleştiği

tanımlanan kalıcı yapıların inşaasında

sesi yunıuşatan ve c i la lı, temiz bir

kullanı Iab i lecek yapısal bir malzeme

bitişe sahip. Artek Pavyonu'nun akıcı

olarak kabul edildi. Kağıt tüp

mekanında Finli fırmanın ürettiği standart L profı l lerle oluşturulan strüktür açıkta bırakı larak mekanın tekdüzeliğine ritim katması sağlanmış. Son olarak Mies'in belirttiği üzere "Net bir konstrüksiyon doğru bir anlatıma dönüştlirü lebiliyorsa ben mimarlık diye buna derim."

Kaynak: Domus Yazan: Francesca Picchi Çeviren: Ümmü Gündüz ÜMMÜ GÜNDÜZ 1 02

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

Autoban ile Söyleşi

SÖYLEŞi

İç mekan ve ürün tasarıınlarıyla öne çıkan Autoban, 2003'de Seyhan Özdemir (mimar) ve Sefer Çağlar ( iç ınimar)'la Galata'nın tarihi atmosferinde tasarım dünyasına merhaba dedi. Ve o günden bugüne gelenekselle moderni hannanladıkları tasarımları sadece ulusal değil uluslararası alanda da bir çok başanya

Autoban: Gerçeklik duygusu. İç mekan tasarımiarına bir dekorasyon

imza attı.

projesi olarak baknııyoruz, bizim için asıl amaç mimari bir kurgu yaratmak.

2004'te Wallpaper dergisinin seçtiği

İstanbul'da mimari karakteri olan

" Best Young De igners", 2005'te ew

binalar bulmak çok zor, bu yüzden

Corner in % 1 00 design" ve 2006'da

olabildiğince önce mimari zanaatı

yine Wallpaper dergisinin seçtiği "Best

mekana yerleştirip onun üstüne bir

Restaurant ( M üzedechanga)" bu kısa

h i kaye kurgulamaya çalışıyoruz.

Blueprint dergisinin seçtiği "Best

sürede elde edilen başarılardan sadece birkaç ı .

Eskiyle yeniyi bütünleştirmeye çalışan bir anlayışımız aslında pek yok ama

Autoban'ın b u başarısının alıında

her dönemi çok seviyoruz ve bu

geleneksel kültürün izlerini taşıyan

dönemler içindeki farklı figürleri

modern çizgisi yatıyor. Zamandan

ortaya çıkarnıaya çalışıyor olmamız

etki lenmeyen tasarımlarının her birinin

böyle bir izienim yaratabiliyor.

bir hikayesi var ve en ufak detay bile bu hikayenin bir parçası. H ikayenin

Kamusal alan projelerinde ortak bir

esin kaynağı ise kimi zaman çocukluk

duygu yakalanıaya çalışmak gibi bir

günleri, kimi zaman doğa, kimi

amacımız genelde ol muyor. Bizim için

zamansa çevredeki olaylar. Biz de

projelerin asıl anıacı projenin sahibiyle

kendi çizgisiyle hem ülkemizde hem

birlikte bize ait bir şeyler ortaya

de yurtdışında yerini alınış Autoban'a

koymak o luyor.

tasarımları hakkında merak ettiklerimizi sorduk.

Ü G : 1 950'1erin modern yaklaşımı, çocukluktan gelen çağrışımlar,

Üınmü Gündüz: İç mekan

Osmanlı kültürü ya da deniz yıldızı,

tasarımlarınızda kafe, restoran,

mantar, örümcek gibi çevremizde

konut ve mağaza tasarımlarınız öne

gördüklerimiz ürü nlerinizin çıkış

çıkıyor. Projelerinizde eskiyle yeniyi

noktası olabiliyor. Bu noktada

birleştiren anlayışınızın duyguları

esinlendiğiniz andan ürüne

etkileyen bir tarafı da var. Sizin

dönüşü nceye kadar geçen tasarım

yaptıklarınızla mekanı kullananlara

s ü reci nasıl gelişiyor biraz bahseder

hissettirmek istedikleriniz neler?

misiniz?

KENDi ARKiTEMNI KENDiN YARAT - 2007

ÜMMÜ GÜN DÜZ 1 03

Autoban: Bize göre I940'lı ve SO' li

Zamanla yorucu ve yıpratıcı bir iş

yıl ların m imari anlayışı modem

haline gelen tasarım, mimari

mimarinin ve tasarımın en olması

projelerinde yoğunluğuyla daha da

gerektiği haliyle, dengeli bir biçimde

arka plana itil iyor bu yolda. Ama tabi

yükseldiği ve üretildiği bir dönem.

büyük ve önemli bir ti rma ile birleşmenin de bir tehlikesi var k i

Temelde biz de alt yapımızda SO' leri n

ürünleriniz belirli b i r süre sonunda

bu duygusunu yaşatmaya çalışıyoruz

"mass product" haline dönüşebi liyor.

ve bu duyguyu kendi hayatlarımız, çocukluk anılarınıız ve bizi besleyen

DLE ile olan birlikteliğimizde bizi en

mekanlarla daha da geliştirmeye

çok mutlu eden şey tasarını

çalışıyoruz. Bu noktada çıkış noktası

dünyasındaki farklıl ığı ve liderliğinin

neresi olursa olsun çağdaş bir taraf

yanında seri üretime geçişi

taşınıayan bir Autoban projesinin eksik

gerçekleştirmiş büyük bir fırma

kalmış bir proje olduğunu söylemek

olmasına rağmen butik ruhundan

mümkün.

hiçbir şey kaybetmemiş olmasıydı. En başından beri beklediğimiz, isıediğimiz

ÜG: Geleneksel anlayışı modern

bir şeydi bu birliktelik ve sonunda

tasanınlara dönüştü ren De La

DLE'nin doğru karar olduğunu

Espada (DLE) firınasıyla Mayıs

düşündük ama tabi bundan sonra da

2007 JCF'F ( I n ternational

gelen farklı istekler doğrultusunda yeni

Conteınporary F'urniture F'air)'de

birl i kteliklerimizde olacaktır. Bu tarz

oluşturduğunuz "Autoban Bui lt by

birliktelikler sayesinde uluslararası

De La Espada" markası

tasarım markaları profesyonel tasarım

tasarladığınız ürünlerin İstan bul'un

firmalarına dönüyor ama tabi ki bunun

yanısıra Londra, New Yor k ve Los

yanında yalnızca markasal bir gelişim

Angeles'da da kullanıcılara

süreci olarak değil kazanılan

ulaşmasını sağlıyor. Bu sizin tasarım

deneyimler açısından da bu birliktelik

alanında geldiğiniz noktanın da bir

çok önemli bizim için.

göstergesi. Siz bu anlamda geldiğiniz noktayı nasıl değerlendiriyor,

ÜG: Mayıs 2008'de 20.'si

kendinizi nerede görüyorsunuz?

düzenlenecek olan ve d ü nyanın birçok yerinden 600'den fazla

Autoban: Birçok tasarı mcının hayali

katılımcının yer aldığı I C FF'e iki

gibi bizim de hayal imiz hep tasarını

yıldır katılıyorsunuz, tasarımın

tarafında kalıp daha çok iş üretebilmek

dünyasının nabzını tutan bu

ve bu noktada daha da ileriye

organizasyonların size kattıkları

gidebilmek. İlk 4 senemiz tasarını ve

nelerdir?

üretim sürecini bir arada yürütmekle

ÜMMÜ GÜNDÜZ

geçti ve her ne kadar ürünün ortaya

Autoban: Yaptığın ız işi bir yerlere

çıkış periyoduna bu kadar hakim

ulaştımıanız lazını ve bu tip fuarlar

olmak bir tasanıncı için çok sevindirici

basınla ve kullanıcı kitlenizle iletişime

de olsa bu zamanla tasarım ı yavaşlatan

geçmek için çok güzel bir platform

bir duruma dönüşebiliyor.

oluşturuyor.

1 04

KENDi ARKiTERA:NI KENDiN YARAT - 2007

Orada bulunmak ziyaretçilere bizim markamızııı dünya üzerindeki duruşunu gösterirken, bizde bulunduğumuz bu p latformda ki yerimizi her bir fuarda yeniden tespit etmiş oluyoruz, bizim üzerimizde de çok faydalı bir otokontrol mekanizması kurulmuş oluyor bu yolla.

ÜG: Modern tasarımın d ü nyadaki vitrini niteliğindeki bu fuarda Türk tasarımı kendini ne kadar gösterebiliyor? Autoban: M i l ann'ya kadar Türk tasarım ı diye bir olgudan bahsedilemiyordu ve bizce bu olgu hala tanı tanınılananıaınış olan gel işmekte olan bir olgu. Ancak bazı bireysel tasarımetiardan ya da çeşitli tasarım atölyelerinden/showrooııılarından bahsedebiliriz. Bugüne kadar da fuarlarda böyle bir bütünlük içinde yer aldık ama ilerleyen yıllarda bunun değişeceğini düşünüyoruz.

ÜMMÜ GÜNDÜZ KENDi ARKiTERA'N/ KENDiN YARAT . 2007

1 05

Zeynep Erözkan 1 986 yılında Erzurum'da doğdu. i l köğretimini Erzurum Orgeneral Selahattin Demircioğlu i l kokulu'ndo, ortaöğretimini ve liseyi Erzurum Anadolu Lisesi'nde tamamladıkton sonra 2004 yılında Korodeniz Teknik Ü niversitesi Mimarlık Bölümü'nde mimarlık öğrenimi me başladı. Halen 4 . sınıf öğrencisi. 2005 yılında Sırmacı Mimorlık'to, 2007 yılında Turtaş Mimarlık'ta proje asistanlığı yaptı. 2006 yaz döneminde Ankara Bayı ndırlık Bölge Müdürlüğü'nde şontiye, 2007 yaz döneminde Erdem Mimarlar Mimarlık Atölyesi'nde büro slajını tamamladı.

1 06

KENDi ARKiTERI\N/ KENDiN YARAT - 2007

Steven Holl'ün Akıcı Tasarımı: Whitney Su Arıtma Binaları ve Parkı

HABER

Connecticut'un en geniş yeşil çatısına sahip olan bina, sıfıra yakın su kaybı, biyoloj i k çeşitlilik için genişletilmiş suya doygun topraklar içeriyor ve 88 jeotermal duvar ile ısıtılıp soğutu labiliyor. Bu dikkat çekici tasarım, parkın formuyla karışarak bütünleşiyor. Foroğraflar:

C/u·is .\fe lur & .1fl 'l :4

Parkın altında yer alan su arıtma

Steven Holl tarafından tasarlanan "The

binaları, işlevsel programın çözüldüğü

Whitney Water Purifıcation Facility

alanlarda 360 ayak uzunluğunda

and Park" Amerikan M imarlık

paslanmaz çelikten

Enstitüsü Çevre Komitesi tarafından

bir dilim gibi

2007 yılının 1 0 çevre dostu

yüksel iyor. Bu

projesinden biri seçildi.

hareket bitkilerin toprağın altındaki büyüme hareketlerini simgeliyor ve yer yüzündeki ufuk çizgisini yansıtıyor. 2005'de Amerikan Mimarlık Enstitüsü'nün New

Bina, yıl boyunca sürdürülebilir

York Şubesi 'nce

tasarım ve inşa standartlarının bir

Onur Ödülü'ne

kalesi olarak sunulacak. 2005'te

layık görülen Whitney Su Arıtma

yapımı tamamlanan Whitney Su

Binalan ve Parkı Tasarımı, aynı

Arıtma Tesisi ve Parkı Güney

zamanda 200 1 'de Kamusal Mimarlık

Connecticut'a bereketli bir su stoğu

Yarışması'nın uluslararası projeler

sağlamakla birli kte, yaşam dolu bir su

dalında verilen Van Alen Enstitüsü

kenarı ekosistemi yaratıyor. Aynı

Ödülü'ne layık görülen tek Amerikan

zamanda göçmen kuşlara çeşitli

tasarımı oldu.

yaşama alanları ve onlar için "kutsal yerler" sunan bir de kamuya ait park

Kaynak: World Architecture News

içeriyor.

Çeviren.· Zeynep Erzökan ZEYNEP ERÖZKAN

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

107

Karadeniz Teknik Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğrencilerince Hazırlanan Proj eler Bosna Hersek'te . . . Karadeniz Teknik Üniversitesi

ödülleri kongrenin kapanış günü

mimarlık bölümü 6. yarıyıl öğrenci leri

veri ldi.

ve 6 akadeınisyenin Sarayova Üniversitesi M i marlık Bölümü'nden

Türk Evi'nde Sergilenecek

bir grup öğrenci ve akadeınisyenle

Serginin ikinci ayağı ise projenin diğer

gerçekleştirdiği ortak çal ışınanın

kolunun yürütüldüğü Sarayova'da 2 1

ürünleri Trabzon ve Sarayova'da

Eylül 2007'de gerçekleşti. Karadeniz

sergileniyor.

Teknik Üniversitesi M imarlık Bölümü Araştırma Görevlisi ve organizasyon

1 9-24 Şubat 2007 tarihlerinde Bosna

yürütücüsü Halil İbrahim Düzenli,

Hersek'in başkenti Sarayova'da, 5-9

serginin Bosna Hersek Türkiye

Mart 2007 tarihlerinde ise Trabzon'da

Büyükelçiliği'ne bağlı Türk Evi'nde

gerçekleştirilen ortak alan

gerçekleştiği bilgisini verirken

çalışmalarının ardından dönem

yaptıkları çalışmayı her iki

boyunca yürütülen öğrenci

üniversitenin de çok önenısediğini,

çalışmalarının ürünleri her iki ül kede

sonucunsa mutluluk verici olduğunu

de ziyaretçilerle buluşuyor.

bildirdi.

İ lk Olarak Trabzon'da Sergilenm işti "A Syncretic Housing" başlıklı proje çalışmasının poster sunumuna dönüştürü lmüş ürünleri ilk olarak Trabzon'da sergilendi. 5-7 Temmuz 2007 tarihleri arasında Karadeniz Tekn ik Üniversitesi M imarlık Fakültesince düzenlenen "Contextualism in Architecture" başlıklı L ivenarch Kongresi kapsamında sergi lenen posterler, organizasyon dahilinde uluslararası bir jüri tarafından değerlendiri lmeye alındı. Jüri başkanlığını Prof. Jon Lang'in yaptığı değerlendirmenin ardından dereceye giren öğrencilere

ZEYNEP ERÖZKAN 1 08

KENDi ARKiTERANI KENDiN YARAT - 2007

Erdem Mimarlar' dan Sunay ve Günay Erdem ile Söyleşi Zeynep Erözkan: K a ç senedir bu işi

c i lalatıp saklamış. Y ı llar sonra evine

yapıyorsunuz

gidince vitrininde gördüm çok şaşırdım, ben bunu hatıra olarak koruyorum dedi.

Sunay Erdem: Bu i ş i 1 992 yıl ından beri yapıyorum.

El becerisi derseniz oradan geliyor olabilir, bir de resme merakım vardı,

Günay Erdem: Ben de 1 995'den beri

ufakl ıktan beri resim yapıyorum. Aslında

yapıyorum

o yıl lardan beri mimar olmak istiyorum,

ZE: Ekip oluşturmayı ne zaman

Sofya'da mimarlık okumaktı. 1 989

ilk hevesim, aşkım mimarlıktı. Hedefım

düşündünüz ve profesyonelliğe doğru

yılındaki büyük göç ile Türkiye'ye i l k

adım atmanız ne zaman oldu?

geldiğimde Türkçemin zayıf olmasından dolayı yanlış tercih yaptı m. M imarlık

SE: 2000'1i yıl larda başladı. 1 992'de

kelimesini gördüğüm bölümleri yazdım,

Turgay Ateş'in ofisinde öğrenc iyken işe

i l k tercihim ODTÜ mimarlık, ikinci

başladım ve 4 sene onun yanında piştim.

Ankara Üniversitesi Peyzaj M imarlığı

1 995 yılının sonunda Turgay Hoca'nın

bölümü, üçüncü ODTÜ şehire i l ik derken,

yanından ayrılmak üzere iken kardeşim

Peyzaj M imarlığı Bölümü'ne dahil oldum.

mimarlık bölümünü kazandı, beraber işe

B u arada l i seden bir sınıf arkadaşım

başlamamız Selanik'teki yarışmayla oldu

benden düşük puanla M imar Sinan

diyebiliriz. Benim askerli k dönüşümden

Üniversitesi'nde M i marlık Bölümü'nü

sonrada, yani 1 998'de faal bir birliktelik

kazandı. Tabi bunları anlatı rken pişman

başladı. Kurumsallaşmamız 2002 y ı l ında

olduğumu söylemiyorum, peyzaj

oldu ve Erdem M imarlar'ın kadrosu o

mimarlığı yeni bir meslekti ve mimarlıkta

yıl larda genişlemeye başladı.

olduğu gibi geçmişi olan ekolleri yoktu, kendini ispatlamak ve yenilikleri senin i l k

ZE: 1 992'den evvel

bulman, denemen mümkün kıl ıyordu, bu

Bulgaristan'dayken, lisede zanaate

da benim yapıma müsaitti. Kardeşim

yatkın bir eğitim aldınız bildiğim

mimar olunca da birbirimizi zaten

kadarıyla, ondan önce zanaate

tamamladık.

yatkınlığınız var mıydı? ZE: Günay Bey, sizin de becerinizin SE: Liseden once model gemi

küçük yaşta kendini belli ettiğini

yapıyordum. Özel yontma malzemeleri

söyleyebilir miyiz?

vardı, ağaç kütüklerinden model gemiler yapıyordum. Şumnu şehrinde küçük bir

G E : Öğretmen olan babamızın yürüttüğü

dere vardı, yaz tatillerinde orada

planör uçak modelleri kursu vardı.

gemilerin içine çekirgeleri bindirip

Uçakların yapılmasında yardımcı olurdum,

yüzdürüyorduk. Arkadaşlarımdan biri

ama abim kadar faal bir şekilde resim,

benim yaptığım gemilerden birini

heykel vs. yapmadım.

ZEYNEP ERÖZKAN KENDi ARKiTER!>{N/ KENDiN YARAT - 2007

1 09

ZE: Sizin kökeninizde zanaate

Z E : Şu ana kadar yapıpta sizi en

düşkün bir geçmişiniz olduğunu

mutlu eden, en tatmin eden yarışma

görüyoruz. 2002 yılında kadroyu

hangisi?

genişletmeye karar verdiğinize göre iş yükünüzün arttığını söyleyebilir

GE: Her zaman en son yaptığımız

miyiz? Bu iş yoğunluğu nasıl oluştu?

projenin en iyi proje olduğunu düşünüyoruz, çünkü her yapılan

SE: Biz ağırl ıklı olarak yarışma

projeden kendimize birşeyler kattığıınıza

yapıyorduk, geçimimizi sağlamak için

inanıyoruz. En son yaptığımız, Çin'de

üç boyutlu sunumlar, mimari

Deprem Anıtı ve ETO Hizmet Binası

ani masyonlar ve oradan kazandığımız

yarışma projeınİzin iyi proje olduğunu

paralarla girdiğimiz yarışmaları finanse

düşünüyoruz. Ama başarıyı sağlayan

ediyorduk. 1 992- 1 997 arasında

proje hangisi sorarsan ız, izınit'te

bilgisayarın faal olarak meslek

birinci lik kazand ığımız projedir.

hayatımıza girene kadar piyasaya serbest el perspektifleri çizdim. 600'ün

ZE: Genç kuşak -eski kuşak ayrımı

üzerinde perspektif çizdim o dönemde.

her meslekte var, mesela siz eski

1 997- 1 998 y ı l ında ben askerdeyken

kuşağın bugünkü bilgisayar dilinden

Günay bi lgisayar destekli modelleme

anlamamalarından yakınıyorsunuz. 30

yapmaya başladı ve bu işin i l k

sene sonra siz buna nasıl

yapanlarından oldu, Ankara'da aranan

yaklaşacaksınız?

kişi lerden olduk, 30 modelleme ve animasyon filmleri yapıyorduk, buradan

S E : O yıl lara gelmemiz lazım, ben

bir iş hacmi oluşturduk. Yelişememe

rapido devrini yaşadım, kardeşim de

durumları oluşmaya başlayınca

yaşadı . Ben mesela hala serbest el

ekibirnizi genişlettik, ama her zaman

çizmeye devam ediyorum ...

asıl amacımız yarışmalara katılınaktı.

ZE: Sizin ekip olarak neler ZE: Siz tasarım bölümleri okudu n uz

hedeflediğİnizi konuştuk, bi de bu işin

bir yandan da hayatınızı kazanmak

gerçek yüzü var, bu işten para

için serbest el çizimler, bilgisayar

kazanıyosunuz. Bu meslekten ticari

destekli modeller derken bir çevre

hedefleriniz nedir?

edindiniz. Bu arada yarışmalara girdiniz, yarışmalar size ne

SE: Hedefimiz yerkürenin tamamını

kazandırdı, yarışmalardan

kendimize iş sahası haline getirmek,

beklentiniz neydi?

yarışmalar da bu hedefınıize ulaşmak

GE: Belki de sadece kendini yenilernek

farklı ül kelere proje yaparak, farklı

için yaptığımız çabalarımızdan biri, geliştirmek, nerede olduğunu tartmak,

kültürlerle temas ederek bilgimizi,

meslekte başarı lı olmak. Belki de iç

tecrübemizi arttırmaya çalışıyoruz.

huzur ile ilgili bir şey, "ben nerdeyim"in cevabını almak için, çoğu mimar gibi

ZE: Biraz da çahşnıalarınızı birlikte

salt hırs ve başarı için yarışmalara

sürdürdüğünüz ekipten bahseder

katılmıyoruz.

misiniz?

ZEYN EP ERÖZKAN 1 10

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

G E : Kendimizi sürekli olarak yeni, taze

ZE: Sanırım sizi medyaya yansıtan ve

enerjiyle beslerneye çalışıyoruz, bunun

size başarıyı getiren p roje izmit'teki

için de üniversitelerle yoğun temas

yarışma projeniz olmuş. Bize onu biraz

içerisindeyiz. Ü n iversitelerde

anlatabilir misiniz?

projeleri m izi anlattığımız konferanslar, seminerler veriyoruz. Ekibimizi

SE, G E : Bugüne kadar hazırladığımız

özell ikle heyecanlı üni versite

projeler arasından en fazla yeniliği

öğrencilerinden oluşturmaya

barındıran proje İzmit için hazırladığımız

çabalıyoruz. Çünkü asıl önemli olanın

yarışma projesi olduğunu düşünüyoruz. O

mesleki heyecanın olduğuna inanıyoruz

projemizle aslında İzmit özeli üzerinden,

ve bu üniversite öğrenci lerinde mevcut.

Türkiye geneli kentlerdeki önemli bir

Mesleki bilginin hayat boyu çok uzun

problemi çözmeyi amaçladık, kentlerimizi

bir süreçte tamamlanabileceğine

daha kaliteli, daha yaşanır hale getiren

inanıyoruz. 4 yılın sonunda bunun

öneri geliştinneye amaçladık. H içbir

ancak temel inin atılabi leceğinin

kentimizde bütün kenti

farkındayız. Üniversite eğitiminde belki

algılayabileceğimiz, kenti kul lanan halkın

de asıl verilmesi gerekenin mesleki

tamamını buluşturan sürekli yaya

heyecanın olduğuna inanıyoruz.

bölgeleri yoktur. Bazen tekli bazen de

Üniversite öğrencilerini ekibiınize

birbirinden kopuk parçalar halinde

katınamızdaki asıl hedefimiz de

noktasal projeler geliştirilmiştir. Örneğin

kendimizi henüz mesleki tabularla

Ankara'da biraz Kızı lay'da, biraz U lus'ta,

körelmemiş, kalıplaşmamış saf

istanbul'da Beyoğlu'nda, İzm ir'de Kordon

fikirlerle beslerneyi amaçlıyoruz.

boyunda vb. olarak sıralanabilir. Maalesef

SE: Ekibirnizi özellikle bizi ve

projeler olarak durmaktadır. Medeniyetler

bunlar bütün kente yayılamayan noktasal projeleriınizi bilen ve bi lhassa bize

beşiği istanbul'u baştan aşağıya kesintisiz

katılmak istediğini söyleyen kişilerden

dolaşabileceğimiz, böylelikle İ stanbul'u

seçerek ol uşturuyoruz. Şu ana kadar

tanıyabileceğimiz yeşil yolumuz yoktur.

ekibimizin profilini ODTÜ, GÜ, KTÜ ,

Örneğin bir haftalık programdan

A Ü , B i lkent Ü niversitesi öğrencileri

bahsediyoruz. Belirli bir noktadan yeşil

oluşturdu, bu güne kadar 40'a yakın

yola takılarak ister yürüyerek ister

arkadaşımızla beraber çalışma imkanı

bisikletle ister tramvayla,

bulduk.

yorulduğuınuzda konaklayabileceğimiz, acıktığımızda yemeğimizi yiyebileceğimiz

Konunun karmaşıklığının gerektirdiği

ve bütün bunları başka yerde değil

durumlarda da akademisyenleri de

İstanbul'da onu tanıyarak

danışınan olarak ekibiınize dahil

yapabileceğimizi, bunu da mimari

ediyoruz. Erdem M imarlar çekirdek

mekansal düzenlemeler ile olabi leceğine

kadro olarak 6-8 kişiden, bir o kadar da

inanıyoruz. Bu fikirlerimizin Ankara için

yardımcıdan ol uşmaktadır. Geçen yaz

de İzmir için de olabileceğini

kadromuzda 2 GÜ, 3 AÜ, ı ODTÜ, 1

düşünüyoruz. Böylelikle kentlerimizdeki

BÜ, 1 KTÜ'Iü öğrenci vardı. Aslında

şu anda kopuk ve birbirinden izole

bir bakıma ekibimiz üniversitelerarası

durumlarda bulunan önemli odakları,

bir konsorsiyuma dönüşmektedir.

belki de zamanla kaybolabilecek önemli

ZEYNEP ERÖZKAN KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

111

kültürel değerleri tekrar

içindeki kullanılan yapılar arasında

canlandırabileceğimize, parçalar

bağlantının sağlanması adına çözüm

halindeki kültürel zengi nliklerimizi

getirilmesi gerekiyordu. Şehrin 2 Çin

birleştirerek anlamlı bütün haline

Seddi gibi görünen D- 1 00 ve Demiryolu

getirilebileceğine ve kentlerimizin daha

hattını aşarak kentlinin her noktaya

yaşanır hale geleceğine inanıyoruz.

kolayca ulaşmasına olanak vermek

İzmit'de de özünde bunu önerdik.

mevcut durumunu koruyarak mümkün olmamaktaydı. Bu tespitlerimizden sonra

Tarihçesinden başlayıp, bakacak olursak,

biz, şehir merkezindeki bütün yaya

Marmara Bölgesi'nin kuzeydoğu

eylem leri/aktiviteleri üzerinde taşıyan,

kesiminde yer alan bu şehir, tarihi

gezinti, tanışma, buluşma, sohbet,

gelişimi mil laltan önceki yıl lara dayanan

al ışveriş, spor, koşu, yürüyüş, bisik let,

ve izleri halen günümüze kadar gelen

aerobik, paten, kaykay, yeme - içme gibi

çeşitli medeniyetlerin yaşandığı bir

aktiviteleri barındıran bir omurga

bölgedir. Asya ve Avrupa doğal geçiş

geliştirdi k.

yolları üzerinde önemli bir kültür, ticaret ve jeopolitik köprü işlevi gören kent,

Şehir merkezini körfeze kadar taşıyan,

MÖ bugünkü İzmit'in güneydoğusuna,

diğer benzer bölgelerine de model

Başiskele çevresine yerleşen ilk

oluşturabi lecek, etrafındaki tesisleri

göçmenler tarafından M Ö 7 1 2 yılında

( park, üniversite, kamu binaları, fuar vs)

kurulmuş ve Astakoz adını almıştır.

bağlayan/sırliktüre eden yaya

Kocaeli 1 33 1 yı lında Osman l ı

koridoru/omu rgası geliştirdik. Biz buna

egemenliğine geçmiştir. Cumhuriyet

"uçan kentsel yaya omurga"sı dedik. Bir

Dönemi'nin başlarında İzmit, Kocaeli

de bu projenin yapımı sırasında ilginç ve

ilinin merkezi oldu ve 1 950'1i yıllardan

heyecanlı bir süreç yaşadık. Kısaca

sonra hızla geli şerek büyük bir sanayi ve

ondan da bahsetmek istiyoruz. Bu projeyi

ticaret merkezi haline geldi.

yaklaşık 1 aylık zaman zarfında yaptık

İzmit'te şehiriçi trafiğinin en önemli

ve çal ışına esnasında bütün diğer işleri

noktası sayılan İzmit Başiskele Köprülü

kenara bıraktık. Ama yarışınalarda her

Kavşağı, D- 1 00 ve Demiryolu ile

zaman olduğu gibi yine tesl imine saatler

bağlantılıdır. D- 1 00 yoğun bir şekilde

kala ancak yetiştirebildik. Teslim günü

kullanı lmaktadır.

arifesindeki gece yarısı biten projenin baskısını sabaha karşı aldık. Soluksuz,

İzmit şehir merkezi yanında Adapazarı,

nefes nefese uykusuz arabaya binip

İstanbul, Gölcük ile de bağlantıların güç

teslim saatine 1 saat kala verdik.

bir şekilde trafik akışını zorlayan

Emeğimizin meyvesini de alınca bir o

nitelikte olduğu görülmektedir. Alandaki

kadar haz aldık.

diğer bir bağlantı sorunu da, körfezle kent merkezinin kopuk olduğu

ZE: Bu samimi ve içten sohbet için

metropolde tek bağlantı ınevcutta İzmit

teşekkür ediyorum ve başarılarınızın

Tren Garı'dır. Mevcutta yer alan kültürel

devamını diliyorum.

tesisler (Leyla Atakan Kültür Merkezi vs.), eğitim birimleri (üniversiteler vs.),

SE, GE: Gösterdiğiniz ilgiye asıl biz

ticari alanlar ( Carrefour vs. ) gibi şehir

teşekkür ediyoruz!

ZEYN EP ERÖZKAN 112

KENDi ARKiTERA'NI KENDiN YARAT - 2007

YAYlNLARI PRESS