WANDEL.NL editie 3 - 2021 by Arko Sports Media

MAGAZINE

JAARGANG 7 EDITIE 03

MAGAZINE

EEN UITGAVE VAN KONINKLIJKE WANDEL BOND NEDERLAND (KWBN)

Margot Ribberink “WANDELEN, DAAR WORD IK ECHT ZO GELUKKIG VAN!”

Wandel je coronakilo’s eraf!

JAARGANG 7 EDITIE 03

Hoe wandelen kan helpen bij een burn-out

Reisspecial: de mooiste routes in Duitsland

NIEUWE WANDELSCHOENEN KOPEN: TIPS  SPEUREN NAAR WILD OP DE VELUWE  OP PAD LANGS WIJNGAARDEN OP VADERLANDSE BODEM  WANDELEN MET DE HOND  RONDJE ROND DE ROTTEMEREN  DE MOOISTE PLEKKEN IN MONTFERLAND PRIJS: € 6,99

EGMOND

26 & 27 NOVEMBER

FJOERTOER EGMOND EEN SPROOKJESACHTIGE EN VERR ASSENDE WANDELBELEVENIS

ROUTES 6 KM (FAMILY FJOERTOER) | 14 KM | 19 KM | 26 KM

Deze wandelbelevenis mag jij niet missen. Meer informatie op fjoertoeregmond.nl

2021

VOORWOORD

Een beter milieu… Als je een wandeling door de bossen bij Berg en Dal maakt, kun je de resten van een Romeins aquaduct zien. Rond het begin van de jaartelling zorgde dit ingenieuze systeem van waterleidingen ervoor dat de soldaten in een groot legerkamp bij Nijmegen van drinkwater werden voorzien. De restanten in het landschap mogen zich sinds deze zomer zelfs Werelderfgoed noemen. Samen met nog meer archeologische vondsten die de grens markeren van de noordgrens (de limes) van het ooit zo machtige Romeinse rijk. Het aquaduct laat zien hoe de mensheid tweeduizend jaar geleden al op slimme wijze gebruikmaakte van het water.

Ook de Nieuwe Hollandse Waterlinie, deze zomer eveneens uitgroepen tot UNESCO Werelderfgoed, is een herinnering aan een handig gebruik van het water door de mens. In dit geval om eind negentiende eeuw met water de vijand op afstand te houden. Ook deze zomer waren we volop bezig met water, maar dan op een andere manier. Afgelopen zomer merkten we dat het water behalve bondgenoot ook vijand kan zijn. Terwijl het water nog maar net uit de straten en ondergelopen kelders in Limburg was verdwenen, verscheen er een alarmerend klimaatrapport. Zorgen over het veranderende klimaat vormden voor Margot Ribberink de aanleiding om haar vaste baan als weervrouw op te zeggen en klimaatcoach te worden. In dit magazine vertelt ze onder meer over haar duurzame levensstijl. Want, zoals in de jaren negentig de slogan van een Postbus 51-spotje luidde: een beter milieu begint bij jezelf. Hoewel dé oplossing voor de klimaaten milieucrisis nog onderwerp is van debat, kunnen we als wandelaars in ieder geval alvast een steentje bijdragen aan het verbeteren van onze eigen habitat: de Nederlandse wandelpaden. In oktober is er daarom een Clean-Up Walk (zie pagina 57), om al wandelend zo veel mogelijk zwerfafval langs de paden op te ruimen. Behalve goed voor het milieu ook nog eens goed voor de volksgezondheid. Want niet alleen een beter milieu, ook een betere leefstijl begint bij jezelf. Suzanne de Lijser hoofdredacteur s.delijser@kwbn.nl

september 2021

28 Wandelen met Margot Ribberink

Speuren naar wild op de Veluwe

Weervrouw Margot Ribberink over haar pelgrimstocht naar een nieuw leven.

De Veluwe zit vol met wilde dieren. Een wildexcursie vergroot je spotkansen aanzienlijk.

Hoofdredactie

Redactieadres

7e jaargang, nummer 3, september 2021

Eindredactie

Uitgever

Magazine Wandel.nl is een uitgave van KWBN i.s.m. Arko Sports Media en verschijnt vier keer per jaar.

Coverfoto

Suzanne de Lijser

Bondsbureau KWBN Postbus 1020 6501 BA Nijmegen T. 024-3655575 E. info@kwbn.nl

Joost de Jong, Karlijn de Jonge Sander van der Veen

Aan dit nummer werkten mee

Anton Damen, Kim Hittinger, Luc Keersmaekers, Nicolaas Klei, Corine Koolstra, Max de Krijger, Andrea van Lieshout, Bas Meelker, Pieter van der Meer, David Meulenbeld, Wouter Roosenboom, Sander van der Veen, Johan Vellinga, Sietske de Vet, Hella van der Wijst

E. redactie@wandel.nl Arko Sports Media Wiersedreef 7 3433 ZX Nieuwegein T. 030-707 30 00 E. info@sportsmedia.nl

Marketing/advertentie-exploitatie Wendy Coppers, Sil Sanders E. wendy.coppers@sportsmedia.nl

Abonnementen

Regulier abonnement 18 euro per jaar (incl. 9% btw). Opzeggingen van het abonnement – uitsluitend schriftelijk – dienen uiterlijk zes weken voor afloop van de abonnementsperiode in het bezit te zijn van KWBN. Een abonnement afsluiten kan via www.wandel.nl/magazine.

Ontwerp & layout pageturner.design

Drukker

PreVision, Eindhoven

72 Reisspecial Duitsland Duitsland is een wandelland bij uitstek. We lichten de mooiste wandelgebieden voor je uit. 88 Wandelen met een burn-out Hoe kan wandelen helpen bij een burn-out? Drie deskundigen leggen het uit. 100 Wandelen met de hond De ideale wandelpartner heeft vier pootjes. 110 Wandel je coronakilo’s eraf! Tips om verstandig met wandelen en een gezonde voeding af te vallen.

58 Nieuwe wandelschoenen nodig?

Wandelen langs vaderlandse wijngaarden

Hoe kun je uit het enorme aanbod van wandelschoenen een juiste keuze maken?

Voor een wandeling langs wijngaarden hoef je helemaal niet naar het buitenland.

Reprorecht

Het verlenen van toestemming tot publicaties in dit tijdschrift houdt in dat de uitsluiting van ieder ander onherroepelijk door de auteur is gemachtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor kopiëren, als bedoeld in artikel 17 lid 2 van de Auteurswet 1912 en in het Koninklijk Besluit van 20 juni 1974 (Stb. 35) ex art. 16b van de Auteurswet 1912 te innen en/of daartoe in en buiten rechte treden.

En verder: 06 Buiten Beeld 20 Blikvanger: dankbare kloosterwandeling 27 Column Hella van der Wijst 44 De Westfriese Omringdijk deel 3 50 Rondje Rottemeren 57 Doe mee met de Eneco Clean-Up Walk 66 Favoriet van de boswachter: Montferland 92 Ode aan het Landschap 97 Column Nicolaas Klei 98 Wandelnieuws 106 Goed Uitgerust 114 Meer Wandel.nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, in fotokopie of anderszins gereproduceerd door middel van boekdruk, foto-offset, fotokopie, microfilm of welke andere methode dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Wandel.nl is gedrukt op PEFC gecertificeerd papier (www.pefc.org).

Partners van Wandel.nl

september 2021

BOSWACHTERIJ GASTEREN

8:31 UUR FOTO: BAS MEELKER

Thema: herfst

Heb jij zelf ook een mooie herfstfoto gemaakt? Stuur ons jouw foto via www.wandel.nl/buitenbeeld en maak kans op mooie prijzen.

september 2021

BUITEN BEELD

september 2021

Stom dat ik niet 25 jaar eerder naar Santiago ben gewandeld Door: Hella van der Wijst Beeld: Sander van der Veen

Dat een pelgrimage mensen verandert, is al eeuwenlang bekend. Maar de 180 graden omslag die meteoroloog Margot Ribberink maakt onderweg naar Santiago de Compostella, had ze niet zien aankomen. “Alle vastigheid heb ik losgelaten, mijn huwelijk en mijn vaste baan als weervrouw bij RTL. Ik heb ervoor gekozen om klimaatambassadeur te worden, én gelukkig.”

ls we elkaar ontmoeten in haar monumentale boerderij in Lent (mét verhaal) is het precies twee jaar geleden dat ze in haar eentje onderweg naar Santiago de Compostella ging. Maar er gaat geen dag voorbij of ze denkt aan wat de 800 kilometer wandelen in haar heeft losgemaakt.

september 2021

Haar stralende gezicht vertelt hoe ze het ‘Santiago-gevoel’ wil vasthouden. “Wandelen, daar word ik echt zo gelukkig van!” Sinds Margot terug is van haar pelgrimage houdt ze wekelijks een halve dag in haar agenda leeg voor een lange wandeling en wandelt ze elk jaar nog een Santiago-etappe. Voordat wij een stuk van de Nederlandse 

september 2021

INTERVIEW

“Wandelen, daar word ik echt zo gelukkig van!”

september 2021

Margot Ribberink Margot Ribberink (56 jaar) is geboren en getogen in Hengelo. Na haar studie biologie begon haar carrière bij Meteo Consult in Wageningen. Hier werkte ze 28 jaar. Ze werd bekend als weervrouw bij RTL waar ze twintig jaar het weer presenteerde op televisie. Als tornadojager reisde ze door de Verenigde Staten. Na haar pelgrimage naar Santiago de Compostella in 2018 werd ze klimaatambassadeur voor onder meer Cordaid en werd ze klimaatcoach. Daarnaast is ze freelance weervrouw voor regionale radio-omroepen. Margot heeft twee dochters en een relatie met Christoph.

september 2021

INTERVIEW

   

pelgrimsroute Walk of Wisdom gaan lopen, vertelt ze het bijzondere verhaal van de oude boerderij waarin alles samen lijkt te komen dat belangrijk is in het leven van Margot: de liefde, het weer en wandelen. De boerderij stond aan de, voor Vierdaagsewandelaars, beruchte dijk van Lent waar in 2006 wandelaars overleden door de hitte. Jarenlang stond Margot op deze dijk samen met haar kinderen komkommertjes uit te delen aan de wandelaars. “Hupje, hupje; je hoeft nog maar een klein stukje”, riep ze hen toe. Nooit met het idee zelf de Vierdaagse Nijmegen te wandelen want die stond voor alles dat wandelen níet voor haar was: rustig, alleen of doelgericht als bioloog, die Margot van huis uit is. Maar nadat de kinderen het huis uit waren, begon het te kriebelen. Ze moest ze hem een keer gelopen hebben. Ze

“ Ik kon mijn ei niet kwijt op televisie”

september 2021

trainde in groepsverband. “Eigenlijk was de weg naar de vierdaagse toe het fijnst, met een gezellig hersteldrankje na afloop”, lacht ze. Het bleef bij één keer, maar haar liefde voor wandelen ging niet meer over.

Zomers watergeweld Met zicht op die dijk en de nieuwe brug De Oversteek, vertelt ze hoe haar gerestaureerde boerderij in 2012 op spectaculaire wijze in zijn geheel is verplaatst om ruimte te maken voor de Waal. Om één kilometer verderop aan de rand van een nieuwbouwwijk een nieuw leven te beginnen. In 1995 moest ze samen met haar schoonouders al eens uit hetzelfde rivierengebied evacueren. Maar met de extreme droge zomers die volgden verdween volgens haar de ernst van klimaatverandering weer naar de achtergrond, tot de wake-upcall afgelopen zomer. “Deze keer vielen er slachtoffers. Niet in een ontwikkelingsland, wat we helaas gewend zijn, maar hier om de hoek, in Duitsland, België en Limburg.” 

september 2021

   

De sporen van het zomers watergeweld zijn nog altijd zichtbaar op de begroeiing in de uiterwaarden van de Ooijpolder. Zo zien en ruiken we als we een stuk van de seculiere pelgrimsroute Walk of Wisdom wandelen. Deze keer hebben de rivieren in het Rijk van Nijmegen het gehouden, maar of dat bij verdere zeespiegelstijging en extreem weer de volgende keer ook zal zijn? Nog nooit heeft Margot zich zoveel zorgen gemaakt om het klimaat, als nu. “Als wetenschapper maak je berekeningen, maar alles is extremer en gaat sneller dan verwacht. Wij lopen voortdurend achter de feiten aan. Dat is echt eng.”

Goede collega-vrienden Reinier van den Berg en Helga van Leur die eerder al voor zichzelf gingen werken, zeiden: “Doe het nu maar gewoon.” Dat zetje én haar pelgrimage naar Santiago de Compostella had Margot nodig om die beslissing te nemen. Stevig stapt Margot vooruit het voetgangerspontje op, onderdeel van 136 kilometer Walk of Wisdom die door elf gemeenten, drie provincies en twee landen gaat. Het is niet de eerste keer dat ze hier wandelt en net als op het eeuwenoude Spaanse broertje, wordt ook hier volgens haar uiterlijk en innerlijk avontuur gevonden.

Pelgrimage

“ Om beter voor mezelf te kunnen zorgen, moest ik uit het rad waar ik in liep”

Het verhaal over klimaatverandering wilde Margot al jaren vertellen, maar paste niet in haar weerpraatje bij RTL. “Op een enkele keer in een talkshow na, kon ik mijn ei niet kwijt op televisie. Dat kon niet in de gemiddelde minuut die ik kreeg. Maar ik móest praten over wat het betekende voor ons als mens.” Ook woog de onregelmatigheid en stress die het werk met zich meebracht, haar steeds zwaarder. Maar wat een droombaan heet en zekerheid geeft, laat je niet zomaar los. Verantwoordelijkheidsgevoel voor haar gezin, hypotheek, pensioen en angst voor het onbekende leverde een worsteling van vijf jaar op. “Ik wilde beter voor mezelf gaan zorgen. Daarvoor moest ik uit het rad waar ik in liep. Dat ik zo lang heb vastgehouden aan zekerheid, was dom, weet ik nu.”

september 2021

Toen het in haar werk en huwelijk al een tijd niet lekker liep, besloot Margot in de zomer van 2018 vanuit Saint-Jean-Pied-de-Port de pelgrimage naar de beroemde Spaanse bedevaartsplaats te maken. Tijdens de training voor haar vierdaagse had ze ontdekt hoe therapeutisch wandelen werkt. Nu ze dreigde vast te lopen, wist ze dat dit nodig was om de chaos te overzien en haar lichaam en geest in beweging te krijgen. Ze wilde per se alleen wandelen om tot zichzelf te komen, hoe eng ze het ook vond. “Kan ik het wel aan, krijg ik geen mensen achter me aan en zal ik niet eenzaam zijn?” Na het overwinnen van deze angsten, ontdekte Margot al snel hoe fijn ze het had met zichzelf. “Ik had niemand nodig.” Zelfs de herinnering aan het ‘herstelwijntje’ in haar eentje, bezorgt haar nu nog een glimlach. Een glimlach die haar 800 kilometer lang niet heeft verlaten. Ze vond het rustgevend en confronterend tegelijk dat ze blijkbaar te oud was om mannen achter haar aan te krijgen. Tegelijk genoot ze van de complimenten die ze kreeg van de jonge meiden die wel sjans hadden. “Zij vonden mij stoer zo in mijn eentje en een voorbeeld. Ze noemden me elegant in mijn jurkje van merinowol (dat goed vocht opneemt) en met grote zonnehoed.”

september 2021

INTERVIEW

De grote levensvragen kwamen vanzelf al wandelend naar boven. Wat had ze de afgelopen dertig jaar gedaan en hoe wilde ze verder? De eerste week dacht ze nog net als haar moeder reuma te hebben. Zoveel spierpijn had ze nog nooit gehad. Op werkelijk waar één blaar en slapeloze nachten in de hostels van het gesnurk na, niets dan goeds over haar pelgrimage. Met de zonsopkomst als hoogtepunt van elke wandeldag liep Margot dagelijks gemiddeld 35 kilometer. “Mijn ogen gingen letterlijk open voor alles om me heen! De verbinding die je maakt met de lucht, de natuur. Alsof je voor het eerst heel helder ziet. Ik zag een slang, een muis, en heel wonderlijk: ik dacht dat ik ze was vergeten, maar alle Latijnse bloemennamen kwamen me weer te binnen!” 

september 2021

“ Onderweg ontdekte ik al snel hoe fijn ik het met mezelf had”

september 2021

   

september 2021

INTERVIEW

Camino-engel Ondertussen wandelen wij door Gelders graanland. De lage zon maakt alles goudgeel. Margot knalt uit die achtergrond in haar Mariablauwe jurk. Nee, ze maakte haar pelgrimage niet uit religieuze overwegingen maar gelooft wel dat haar een wonder is overkomen. Nadat ze drie keer dezelfde wandelaar tegenkwam zonder er ook maar iets bijzonders bij te voelen, werden ze in hetzelfde stapelbed op een slaapzaal ingedeeld. Net als Margot wandelde hij ook alleen. Margot die nooit droomt, deed die middag een middagdutje en droomde over hem. “En weet je wat: toen ik wakker werd, keek ik recht in de ogen van de man uit mijn dromen! Dat kan toch niet?” Margot vertelde hem over de droom, waarom weet ze nog niet. Nadat ze die avond bij het eten kennismaakten, bleek Christoph, zoals hij heet, zo onder de indruk dat hij die nacht van Margot droomde. De volgende dag wilde hij graag met haar op wandelen maar Margot was al vertrokken. “Ik wist niet wat ik er mee aan moest en wilde zo graag alleen wandelen.” De hele dag liep ze flink door, om hem maar te ontlopen. Maar na dertig kilometer kreeg ze spijt. “Ik dacht: misschien zie ik hem nooit meer en dan heb ik niet eens zijn telefoonnummer.” Ze stopte op de route. Drie uur lang zonder naar het toilet te durven uit angst hem mis te lopen, heeft ze op Christoph gewacht. “Bij aankomst dacht hij alleen maar: wat een rare vrouw.” Maar nu met elkaars telefoonnummer op zak begon het berichtjes sturen: Waar ben jij?

“ We hebben elkaar nooit meer losgelaten. Dit was zo goed voor mij”

september 2021

Zal ik op je wachten? “We waren net pubers. De laatste week wandelden we samen en hebben we elkaar nooit meer losgelaten. Dit was zo goed voor mij.” Ze noemt hem haar Camino-engel. Dit had ze nog nooit gevoeld en maakte veel duidelijk over de nieuwe weg die ze wilde gaan. Van een vriendin kreeg ze een toepasselijk gedichtje: Einddoel Santiago Maar waar leidt de camino me naar toe Stap voor stap beLEEF ik Zonder stip op de horizon Genietend van iedere zonsopkomst

Klimaatcoach “Terug in Nederland was niet langer het gezin en het werk mijn stip op de horizon. Ik maakte de keuze om gelukkig te worden.” Na twintig jaar zei Margot haar vaste baan als weervrouw bij RTL op. Met de vader van haar kinderen bouwde ze een andere, bijzondere relatie op. Gedeeltelijk ging ze in Duitsland wonen, het geboorteland van haar nieuwe liefde. Ze is freelance radio-weervrouw voor verschillende regionale omroepen en mag daar gelukkig langer dan een minuut vertellen over weer en klimaat. Met hart en ziel is ze klimaatambassadeur geworden en maakt ze reizen voor ontwikkelingsorganisatie Cordaid. Als klimaatcoach leidt ze klimaatgesprekken voor allerlei groepen in de samenleving. In haar gerestaureerde boerderij geeft ze workshops over hoe je leven te verduurzamen. Of het nu gaat om je huis, tuin, mobiliteit of voedselpatroon; alles is maatwerk voor Margot. Haar eigen duurzame levensstijl en boerderij, ingericht met tweedehands spullen, is een inspiratiebron. “Dicht bij de mensen kan ik het meest betekenen. Wat kun je doen in plaats van alleen maar bang zijn voor de klimaatverandering?” Ook al begrijpt Margot die angst 

september 2021

Wandelen doe je met Life-Line

www.golifeline.nl o.a. verkrijgbaar bij:

lifelineoutdoor

golifeline

INTERVIEW

   goed. Het klimaatnieuws grijpt haar soms zo aan dat ze bewust geen nieuws volgt, zeker niet voor het slapengaan. “Dan moet ik echt tegen mezelf zeggen: ‘Je kan niet de hele wereld redden, maar dit stukje kun je wel doen.’ We moeten niet in een depressie schieten, maar in actie komen, stapje voor stapje komen we een eind.” Met het mooiste wandelweer voor een meteoroloog, – wild, spannend en met steeds veranderende wolken – verlaten we de Walk of Wisdom. Met opgedane wijsheid en de belofte terug te komen. “Als ik me even minder voel, ga ik direct een stuk lopen. Dat is echt een medicijn.” Wandelen heeft haar leven letterlijk veranderd. Dagelijks denkt ze aan wat Santiago de Compostella voor haar heeft gedaan. “Ik heb me nog nooit zo gelukkig gevoeld én ik mag overal vertellen over mijn passie; het klimaat. Ik kan alleen maar denken: wat stom dat ik dit niet 25 jaar eerder heb gedaan!” 

Wandelweertips van Margot Elk ochtend checkt Margot de weerapps voor haar werk. Deze raadt ze aan voor wandelaars: KNMI-radar, buienradar en Weerplaza. En verder: 1. Kijk naar de lucht: is die blauw, dan is het prima wandelweer. Bij onweer: zoek een lage, open plek en maak je klein. “Speel geen ‘antenne’.” 2. Bij een hoge temperatuur: niet wandelen of vroeg vertrekken, voldoende water meenemen en vergeet ook een hoofddeksel niet. “Extreme hitte is gevaarlijker dan kou; daar kun je je tegen kleden.”

september 2021

Margot en Hella wandelden een etappe van de Walk of Wisdom. Kijk voor meer informatie over deze route op walkofwisdom.org.

september 2021

SAMEN MET LEIPZIG REGION

LEIPZIG EN OMGEVING

DE STAD ERVAREN EN DE NATUUR ONTDEKKEN – EEN MEER DAN GESLAAGDE COMBINATIE!

WANDELROUTE HEIDE-BIBERTOUR

De wandelroute Heide-Biber-Tour, dat van de Duitse wandelbond de certificering Qualitätswanderweg kreeg, loopt in totaal over 30 kilometer, tussen de twee kuuroorden Bad Düben en Bad Schmiedeberg. Aan de start, bij het NaturparkHaus in Bad Düben, kunnen natuurliefhebbers al in de stemming komen voor de wandeling. Met een beetje geluk kunnen wandelaars zich op de heide- en bospaden niet alleen vergapen aan bevers, waaraan het gebied zijn naam dankt, maar ook ooievaars en kraanvogels in het wild observeren. Naast de prachtige natuur en landschappen is er op de wandelroute ook heel wat cultuur te ontdekken. Zo loopt de route bijvoorbeeld langs de laatste nog werkende houtskoolbranderij Eisenhammer op de Dübener heide. Vlakbij bevindt zich een beverobservatietoren.

IN HET SPOOR VAN DE REFORMATIE

FOTO: LTM/PUNCTUM

De Lutherweg in Saksen, gemarkeerd met een groene L op een witte achtergrond, is een spirituele rondwandeling door de schilderachtige regio van Leipzig. De route verbindt steden, gebieden en plaatsen waar Maarten Luther en zijn metgezellen actief waren. Saksen wordt als de bakermat van de reformatie beschouwd. In 1519 vond in het kasteel Pleißenburg in Leipzig de zogenoemde Leipziger disputatie plaats, die voor de verspreiding van het Lutherse gedachtegoed zorgde. In Leisnig ontwikkelde Luther in 1523 de Leisniger Kastenordnung, het oudste protestantse sociale geschrift ter wereld. De Lutherweg in Saksen staat in verbinding met het wegennet in Saksen-Anhalt en de Lutherweg in Thüringen.

WANDELING ROND STUWMEER KRIEBSTEIN

UITZICHT OP KASTEEL MILDENSTEIN AAN DE RIVIER DE MULDE

In de traditionele en moderne regio aan de poorten van de cultuurstad Leipzig, in het oosten van Duitsland, liggen natuur, cultuur en recreatie dicht bij elkaar. Een uitgebreid wandelnetwerk doorkruist de prachtige bossen van de Dübener en Dahlener heide, de wilde en romantische rivierlandschappen van de Mulde en de Zschopau en het moderne waterlandschap van het Leipziger Neuseenland. Bovendien zijn nergens in Saksen zoveel kastelen en paleizen te vinden als in de regio Leipzig. Dankzij de goed aangelegde wandelpaden kunnen actieve toeristen te voet het fascinerende landschap verkennen. Hier volgt een selectie van vijf van de populairste wandelroutes in de regio Leipzig.

september 2021

Een Hollywoodgevoel in Saksen? Dat krijgen bezoekers van kasteel Kriebstein in de gelijknamige gemeente, op ongeveer een uur rijden van Leipzig. Het kasteel Kriebstein stond model voor de internationaal bekroonde film Grand Budapest Hotel en torent indrukwekkend boven de rivier de Zschopau uit. Het wilde en romantische Zschopau-dal is te voet te ontdekken via een rondwandeling van ongeveer 7 kilometer. Blijf tijdens de wandeling eens even stilstaan bij een van de vele uitkijkpunten. De tocht eindigt met een overtocht per veerboot over het stuwmeer van Kriebstein. Op het meerpodium in de haven van Kriebstein vinden in de zomermaanden musicals en theatervoorstellingen plaats. september 2021

FOTO: THOMAS BICHLER (WWW.BEST-OF-WANDERN.DE)

NATUURLEERPAD AAN HET GRABSCHÜTZER MEER

KASTEEL KRIEBSTEIN GEEFT BEZOEKERS EEN HOLLYWOODGEVOEL IN SAKSEN NATUURLIJKE RECREATIE AAN HET GRABSCHÜTZER MEER

Meer dan twintig jaar geleden domineerde de mijnbouw het landschap, nu ligt rond Leipzig een merenlandschap met een totale wateroppervlakte van bijna 70 vierkante kilometer. Het Leipziger Neuseenland heeft alles wat nodig is voor ontspannen wandelingen aan het water. Aan het Grabschützer meer herwint de natuur op haar manier het voormalige mijnbouwgebied. Er werden zo’n 180 vogelsoorten geteld, waaronder zeearenden, boomvalken en wespendieven. Het natuurleerpad rond het meer heeft heel wat verrassingen in petto. Je wandelt er langs getuigen september 2021

van het verleden, zoals zwerfstenen en de eilandjes die door mijnbouw ontstonden. Bij de achttien stopplaatsen is er veel bij te leren over de geschiedenis, geologie en ecologie van het landschap.

WEIDS PANORAMA

Hubertusburg, een van de grootste jachthuizen van Europa, is tot ver buiten Saksen bekend. Zo kwam Augustus de Sterke bijvoorbeeld graag naar het gebied om tot rust te komen en te gaan jagen. De burcht Hubertusburg is een ideaal vertrekpunt voor een idyllische wandeling door het Wermsdorfer Wald. Al van ver is de 312 meter

FOTO: STEVE HÄNISCH WWW.BACK-PACKER.ORG

FOTO: CHRISTIAN HÜLLER FOTOGRAFIE

ONDERWEG OP DE HEIDE-BIBER-TOUR

KASTEEL KRIEBSTEIN

hoge Collm te zien, het hoogste punt in de regio Leipzig. De Alberttoren biedt een fascinerend uitzicht op de omgeving. Bij helder weer is zelfs het silhouet van Leipzig en het Völkerschlachtdenkmal te zien. De terugweg naar Wermsdorf loopt door een interessant en afwisselend boslandschap. 

Wandelplezier en stadsbeleving in één vakantie: welkom in regio Leipzig! www.region.leipzig.travel/wandern september 2021

Dankbare kloosterwandeling september 2021

september 2021

BLIKVANGER

Het Kloosterpad in Brabant is er één vol liefdevolle en dankbare momenten. Wij liepen van Emmausklooster in Velp naar klooster Sint-Josephsberg in Megen.  Tekst en beeld: Max de Krijger

september 2021



e kloppen aan bij het Emmausklooster uit 1645, het oudste kapucijnenklooster in Nederland. De mannen met een bruine pij en puntkap wonen hier niet meer, de laatste kapucijner heeft al jaren geleden de deur achter zich dichtgetrokken. Nu is het een toevluchtoord voor mensen die rust en diepgang zoeken. En soms ook zichzelf. Dat past bij de spiritualiteit van de kapucijnen. Broederschap, eenvoud en persoonlijke vrijheid zijn hun kenmerken en daar herkent de wandelaar zich vaak in. De deur gaat voor ons open en we stappen terug in de tijd.

september 2021

We kijken al etend uit op een van de fraaiste kloostertuinen van Nederland Dagboekje Het voelt als een warme deken. Het is de lichtval, maar ook de schilderijen, beelden, oude meubelen en gangen met hoge ramen maken het gevoel compleet. En die kachel in de refter, de eetkamer. Monniken warmden er hun voeten op, voor het slapen gaan in de winter. Het klooster was verder steenkoud tijdens de lange nachten met strenge vorst. Maar de abt had een streepje voor. De hete kachelpijp ging naar boven, door zijn slaapkamer. De geur van avondeten vindt zijn weg door de gangen. Andere wandelaars melden zich.

september 2021

BLIKVANGER

Veel wandelaars zijn ons voorgegaan en velen zullen waarschijnlijk volgen

Maar eerst neemt pelgrim Henk Murraij ons mee in de mooiste barokke kerk van Nederland. “Neem een dagboekje en schrijf alle dankbare momenten op van de dag”, vertelt hij en wisselt de boodschap af met lange stilten. Daarna is het etenstijd. Eten uit eigen tuin. Ja, die lap grond waar we op uitkijken voorziet onze hongerige magen van een dankbaar moment. Al ontbreekt bij iedereen vandaag het dagboekje. En het oog wilt ook wat, het is een van de fraaiste kloostertuinen van Nederland waar we etend op uitkijken.

Dankbare momenten De zon komt op, kust de morgen wakker. Twee lange zwerfstokken staan naast de grote voordeur van het klooster. Het zijn wandelstokken die door pelgrims worden meegenomen en achtergelaten. Veel wandelaars zijn ons voorgegaan en velen zullen waarschijnlijk volgen. Een bomenlaan, een dijk en daarna een meertje. We hebben het klooster achter ons gelaten en lopen op een dijk met in de verte de Maas. Bootjes verraden dat er water is. De natuur in de uiterwaarden van de rivier is tijdloos. Bloemen, grassen: het is een spectrum aan kleuren. Dat moet wel een mooie en liefdevolle Kloosterpad-dag worden. Vestingstad Ravenstein ligt achter ons. Was ook weer zo’n liefdevol moment. Een

september 2021

handvol kerken zagen we ook, sommigen waren open. Een lange laan is nu het slotlied van de 20 kilometer lange wandeling naar Megen. Trrring, we bellen aan bij de zusters Clarissen van klooster Sint-Josephsberg. Hier wonen zeventien vrouwen in stilte en eenvoud. Angela Holleboom leidt ons in tenue door het gebouw en de tuin. Kijk, daar in dat oude huisje is sinds 1766 een hostiebakkerij gevestigd. Ook maken de nonnen vegetarische producten die in streekwinkels te koop zijn. Ja, zelfs ‘Aardse kapucijnerspread’. Daarmee is de dag vol dankbare momenten weer rond. 

Het Kloosterpad is 330 kilometer lang en ingedeeld in vijftien etappes. Lees meer over dit bijzondere pad op www.wandel.nl/ wandelroutes/nederland/kloosterpad.

september 2021

SAMEN MET RCN VAKANTIEPARKEN

WANDELEN BIJ RCN VAKANTIEPARKEN DE PERFECTE UITVALSBASIS VOOR EINDELOOS VEEL ROUTES IN NEDERLAND, FRANKRIJK EN DUITSLAND

Een ideale combinatie: vakantie én wandelen! Daarom is RCN Vakantieparken sinds kort officieel partner van KWBN. Alle 18 RCN Vakantieparken in Nederland, Frankrijk en Duitsland liggen midden in (of direct aan) een prachtig natuurgebied en zijn daarmee de perfecte verblijf- en vertrekplaats voor wandelliefhebbers.

STAPPERS KLAAR? STAPPEN MAAR!

Je bevindt je op een RCN Vakantiepark altijd midden in de natuur en bent dus in no time op de bijzonderste plekjes met de mooiste wandelroutes. Trek een paar goede schoenen aan en ga er lekker op uit om de omgeving te verkennen. In het wilde weg zien wat je tegenkomt, of met een vooraf uitgestippelde route op stap; je komt hoe dan ook leuke hotspots of horeca tegen.

september 2021

EINDELOOS VEEL WANDELROUTES

Wij helpen je vast op weg met een aantal suggesties: Beleef de Drentse natuur vanaf RCN de Noordster Ontdek Nationaal Park Dwingelderveld – het grootste natte heidegebied van WestEuropa – en spot vogels bij de Davidsplassen of wandel de witte-paaltjes-route (geschikt

voor het hele gezin). Ook leuk: de uitkijktoren en een bezoek aan de schaapskooi in Ruinen. 18 kilometer Zeeuws zandstrand bij RCN Toppershoedje De omgeving van Ouddorp leent zich bij uitstek voor het maken van schitterende wandeltochten. Vanuit het vakantiepark loop je zo de duinen in en sta je op een van de mooiste en breedste stranden van Nederland.

september 2021

GOED VOOR ELKAAR Boek je een vakantie bij RCN, dan zorg je niet alleen voor een topvakantie voor jou en je gezin. Je steunt er ook mensen mee voor wie vakantie niet zo vanzelfsprekend is, bijvoorbeeld door gebrek aan geld of (fysieke) handicap. Daarom geeft RCN ieder jaar haar totale winstuitkering aan maatschappelijke projecten. Zo is je vakantie ook voor een ander wat waard! Kijk voor meer informatie op rcn.nl.

Wildspotten op de Veluwe bij RCN de Jagerstee De Veluwe mag eigenlijk niet ontbreken als je van wandelen houdt: dé plek met 100% wildgarantie. Dat houdt in dat je zeker weet dat je tijdens je tocht dieren tegenkomt, zoals een eekhoorn, haas, everzwijn, roofvogel of edelhert. Kraanvogels kijken bij het Friese RCN de Roggeberg In het Drents-Friese Wold kun je dwalen van een zandverstuiving naar een vennetje en van heide naar moeras. Vanaf het vakantiepark is het niet ver naar het Aekingerzand en het Aekingermeer waar je heerlijk kunt wandelen en zwemmen. Op twintig minuten

september 2021

afstand ligt natuurpark het Fochteloërveen, dat in het voorjaar een kraanvogelgebied is, met een uitkijktoren om vogels te spotten.

VERBLIJF BIJ RCN

Heb je heerlijk over het strand gewandeld, de pracht van de Veluwe ontdekt of lekker lopen dwalen door de bossen op de Utrechtse Heuvelrug? Dan is het na een dag inspanning ook weer fijn ‘thuiskomen’ en uitrusten in een van de vele verblijven van RCN. Je kunt kiezen uit een mooie kampeerplek (bijvoorbeeld met privé sanitair), een sfeervolle lodge, een stoere safaritent, een luxe villa of een comfortabele bungalow... Kortom, er is voor ieder wat wils! Nieuwsgierig geworden? Ga voor meer informatie naar rcn.nl. 

TIP Lees op Wandel.nl een artikel over RCN de Noordster met gedetailleerde wandelbeschrijvingen en foto’s van de omgeving:

wandel.nl/wandelroutes/ nederland/noordster

september 2021

COLUMN HELLA VAN DER WIJST

FOTO: RUBEN TIMMAN

Wandelpoëzie

Buiten brengt beeld onder woorden en gedachten tot leven

Wat hebben woorden met wandelen, en andersom? Wandelen en woorden houden elkaar in stand. Soms trek ik er op uit in de hoop de juiste woorden te vinden, meestal gaat het andersom. Zo bleef ik onlangs al wandelend uit het niets hangen bij het woord ‘wandelen’. In het Duits voelt het vrijer: wanderen. In het Swahili klinkt het swingender: kutembea. To stroll of to roam, betekent in het Engels zoveel meer. Terecht geven ze in het Frans onze voeten de hoofdrol met hun aller à pied. En, wat allitereren ze prachtig poëtisch met hun belle balade voor een mooie wandeling. Toch voelt ons ‘wandelen’ passend bij wie wij zijn: gewoon is goed. Dat brengt me bij het volgende dilemma. Iets gewoons in mooie taal vertellen, is bij ons al snel aanstellerij. Waarmee poëzie niet de aandacht krijgt die het in mijn ogen verdient. Of ondertussen toch wel? Steeds meer dichterswoorden vinden via straatpoëzie hun weg naar wandelaars! Heb je ze in de schoolbanken gemist, dan kun je zomaar tweeduizend gedichten in het wild tegenkomen. Als gewenst onkruid op een muurgevel, schutting, stoeptegel of wandelbankje: gewoon mooi! Strofes van bekende dichters, levenden en doden, van Vasalis tot Heytze. Of Japanse Haiku’s, zoals deze van Geert de Kockere op de Vlaamse stiltewandeling bij Westhouter die je even stil laat staan: Elk seizoen fluistert Op zijn manier over wat Tussen bomen leeft Buiten brengt beeld onder woorden en gedachten tot leven. Veel wandelaars dichten. Veel dichters zijn wandelaars.

september 2021

Bekende wandelende dichters zoals Henriette Roland Holst hebben hun eigen gedichtenroute gekregen. Bij het Brabantse Zundert wandel je het ‘zoo lieflijk, vredig en idyllisch bekoorlijke’ Landgoed Oude Buisse Heide op waar ze haar meeste gedichten schreef. Met zinnen als deze: Ik heb de stilte weder lief gewonnen. Met straatpoëzie en gedichtenroutes wordt literair erfgoed gekoesterd en gratis doorgegeven. één op de vijf mensen komt er op deze manier één keer maand zomaar mee in aanraking. Kila van der Starre, oprichter van Straatpoezie. nl., bracht meer dan tweeduizend straatgedichten in kaart om nog eens na te wandelen. Het meeste kans maak je op een gedicht van een van mijn favorieten, Ida Gerhardt. Met minstens 36 gedichten is zij het best vertegenwoordigd in onze buitenruimte. Ook in Zutphen dat, net als meer steden, een eigen literaire stadswandeling kent. Daar kom je ook deze tegen van voormalig stadsdichter Tim Paradijs in de Noorderhaven, toevallig goed passend bij het watergeweld van afgelopen zomer: Havens zijn overal, je moet alleen weten Welke grond weg te graven, ruimte te geven Aan de rivier om aan te leggen bij de plekken Die we niet kunnen bereiken. Kom hier terug, Lees andere steden in de golven. Terwijl wij genieten van wat al is geschreven, kijk ik uit naar wat Ramsey Nasr gaat schrijven als Poëziegeschenk 2022. Wedden dat hij nu ergens wandelt ter inspiratie, want het thema is: natuur. 

september 2021

Door: Corine Koolstra

september 2021

FOTO: SHUTTERSTOCK

Wilde zwijnen, edelherten, reeën: de Veluwe zit vol met wilde dieren. Die kun je tijdens een wandeling toevallig tegenkomen, maar een wildexcursie vergroot je spotkansen aanzienlijk. Wandel.nl ging mee op wildexpeditie in de bossen bij Vierhouten. “Gaan we nou een bevalling meemaken?”

EXCURSIE

FOTO: STAATSBOSBEHEER

Speuren naar wild op de Veluwe

e zijn druk. Voelen ons als een stel overenthousiaste kinderen op schoolreis, terwijl we door het bos bij Vierhouten op de Veluwe lopen. Yvonne Verhoef-Witz en Aart Duvaloois, onze gidsen van Staatsbosbeheer, maken dat vaker mee. Dat is wat wildexcursies met mensen doen. In een ontvangstruimte hadden ze een halfuur eerder onze kennis van wilde dieren bijgespijkerd. Yvonne liet ons geweien zien van reeën en edelherten en toonde ons de indrukwekkende

september 2021

“Gáán ze mee op wildexcursie, zíen ze wild, beginnen ze te gíllen” tanden van wilde zwijnen, waarmee ze planten en eikels verorberen, maar ook kleine dieren als muizen. Bestaat er een kans dat we al wilde zwijnen zien voor we bij de wildkijkhut zijn, vragen we ons nu hardop af.

Yvonne: “Ja zeker, dat is weleens gebeurd. Ik schrok me toen rot. Niet zozeer van de wilde zwijnen zelf, maar meer van het gegil van de deelnemers. Gáán ze mee op wildexcursie, zíen ze wild, beginnen ze te gíllen… Komisch. Maar…liever niet doen natuurlijk.” Mannetjes zijn niet altijd vriendelijk tegen biggen, vertelt ze. Vandaar dat moederzwijnen ze vaak wegjagen. “Maar keilers – mannetjes – zullen ons niet snel aanvallen. Wees wel alert als je schattige biggetjes ziet. Kijk dan altijd waar de mama is en ga niet tussen hen in staan.” 

september 2021

FOTO: SHUTTERSTOCK

   

Extra spannend Eenmaal dieper in het bos, waarschuwt Yvonne ons. De tijd van uitgebreid kletsen is voorbij. We gaan over op fluisterstand, zodat we de natuur zo weinig mogelijk verstoren.” Met gedempte stem geeft ze uitleg bij de wildsporen die we onderweg tegenkomen. Aangevreten boomstammen bijvoorbeeld, en wissels: paadjes die zijn ontstaan op de plekken waar herten de begroeiing in- en uitlopen. Als

september 2021

we bij een modderpoel verse zwijnensporen vinden, dringt het besef echt tot ons door dat we in de Nederlandse wildernis zijn beland. “Wilde zwijnen rollen hier graag door de modder en schuren vervolgens langs de bomen.

Daarmee verwijderen ze ongedierte. Kijk, je ziet dat de bomen rondom de poel door de modder van de zwijnen onderaan helemaal grijs zijn.” Ook de andere bomen in dit deel van het bos doen er alles aan om de

We voelen ons opeens heel klein. En door het ontbreken van menselijk geluid ook heel erg te gast in de dierenwereld

september 2021

EXCURSIE

We zien nog net een hele rits biggetjes in streepjespyjama door het hoge gras weghobbelen

excursie extra spannend te maken. Ze kronkelen als reusachtige, mysterieuze wezens omhoog, in hun zoektocht naar licht. We voelen ons opeens heel klein. En door het ontbreken van menselijk geluid ook heel erg te gast in de dierenwereld.

Biggetjes Bij een houten afscheiding met een bord ‘verboden toegang’ geeft Aart ons de laatste instructies. We naderen Wildarena Hemellootjes, waar je alleen tijdens excursies als deze naartoe mag. “Vanaf nu moeten we echt helemaal stil zijn, want de dieren hebben een goed gehoor. Straks in de hut dus ook

Op wildexcursie Staatsbosbeheer organiseert verschillende wildexcursies in de Veluwe, waarbij je onder begeleiding rond de schemering naar Wildarena Hemellootjes, Wildarena Witte Hoogt of Wildarena Hazenbergen loopt. Deze plekken zijn alleen met een gids toegankelijk. De meeste excursies duren drie uur, dat is inclusief instructie met koffie/thee, een wandeling heen en terug naar de wildkansel en een uur verblijf in de schuilhut. Tijdens de excursies worden vooral wilde zwijnen, reeën en edelherten gezien. Wij deden de excursie naar Wildarena Hemelloo tjes bij Vierhouten. Info: www.staatsbosbeheer.nl. Natuurmonumenten houdt in Nationaal Park Veluwezoom wildspotexcursies, onder andere gericht op de edelhertenbronst. Info: www. natuurmonumenten.nl. Ook Nationaal Park De Hoge Veluwe organiseert in de herfst speciale bronstexcursies. Info: www.hogeveluwe.nl.

september 2021

niet ineens gaan opstaan, omdat je de dieren beter wilt bekijken en maak ook geen repeteergeweer van je camera. Zie je wat? Wijs dan alleen. De kans is ook groot dat er zwijnen op drie meter afstand van de arena langs lopen. Maak in dat geval geen foto’s, maar geniet gewoon.” Hij opent het hek en daar gaan we. Een nóg dichter bos in, een kronkelpad volgend langs omgevallen bomen. We zien overal pootafdrukken van wilde zwijnen. Overal wroetsporen. Bij de verscholen hut zién we niet alleen de sporen van wilde zwijnen, we ruiken de dieren ook: een zoetige lucht. En we hóren ze. Een soort gegrom. Heel dichtbij. Als we Wildarena Hemellootjes instappen, blijkt dat te kloppen. We zien nog net een hele rits biggetjes in streepjespyjama door het hoge gras weghobbelen. Een minuutje later merkt een biggetje dat hij nog in zijn eentje bij het watertje staat en rent ook hij er vandoor. Gelukkig zien we met de verrekijker nog veel meer zwijnen. We tellen er acht. Rustig etend van de kruiden, achter de waterplas. Veel vrediger dan ik ze had voorgesteld.

Oerkreet Gids Yvonne wijst naar links. Daar, tussen de struiken, loopt een edelhert. Een hinde. Met de verrekijker volgen we haar. Minutenlang. Zij heeft ons door en slaakt een harde, holle kreet die door het verlaten bos galmt. Af en toe zwenkt mijn verrekijker naar de wilde zwijnen. Ze hebben iets grap-

september 2021

pigs. Zeker als de grotere biggen zich bij hun moeders voegen en die af en toe een flinke stoot uitdelen, omdat de jonkies niet luisteren. En hoe mooi is het dat je al hun details nu in alle rust kunt bekijken: van de zwarte streep op hun rug tot de haren in hun oren. Maar het is de hinde die de show steelt. Ze komt en gaat. Komt, slaakt een oerkreet, neemt de omgeving in zich op door haar bovenlip te krullen en gaat dan weer. Ook de gidsen blijven haar geïntrigeerd volgen. Yvonne pakt er zelfs haar warmtekijker bij, waarmee ze de bossen afspeurt. Uiteindelijk verdwijnt de hinde en komt ze niet meer terug. Als de zon onder is, kunnen we de zwijnen ook steeds minder goed zien. Aart gebaart: tijd om te gaan. Het stiltebos door, het fluisterbos in. Eenmaal daar slaakt de groep een zucht van verlichting. Een uur niet praten: dat is nog knap lastig! Bovendien heeft Yvonne iets uit te leggen: “Een edelherthinde alleen: dat zie je niet vaak. Normaal leven hindes in een groep. Ze zonderen zich eigenlijk alleen af als ze op het punt van bevallen staan of als ze ergens een pasgeboren kalf hebben liggen...” Aart: “Ja, ik dacht echt even: gaan we nou een bevalling meemaken?”

FOTO: CELINA POLANE

   

De hinde heeft ons door en slaakt een harde, holle kreet die door het verlaten bos galmt

Wildarena Hemellootjes

Zelf wandelen met kans op wild? Zeven tips: 1.

2. 3.

Hij zegt het jammer te vinden dat we niet méér herten hebben gezien, want op de meeste excursies die hij begeleidt, is dat wél het geval. Maar zo zie ik dat niet. Nu zagen we deze ene hinde shinen. Hebben we in stilte elke vlek op haar billen kunnen bekijken, haar bovenlip zien bewegen, haar oren omhoog zien schieten, haar angstig horen blaffen en vervolgens in de bossen zien verdwijnen. Om moeder te worden. Of te zijn. Dat je daar in alle stilte getuige van mag zijn, is onvergetelijk. 

september 2021

6. 7.

loop naar een kijkscherm of uitkijkpost. De locaties van toegankelijke wildplekken op de Veluwe staan op www.staatsbosbeheer. nl/natuurgebieden/veluwe/wild, www. natuurmonumenten.nl/uitkijkpunten-en-vogelkijkhutten en www.hogeveluwe.nl/nl/ bezoek-het-park/plattegrond; ga ’s morgens vroeg of juist tegen de schemering op pad; vermijd dagen met sterke of koude wind en zware neerslag; zie je wild? Duik niet opeens weg. Daarmee vertoon je jachtgedrag en dat werkt averechts. Je kunt beter rustig doorlopen en net doen of je de dieren niet hebt gezien; het gehoor en de reuk van wilde dieren zijn erg goed. Probeer daarom zo stil mogelijk te lopen en wandel tegen de wind in, zodat het wild je niet ruikt; draag onopvallende kleding; neem een verrekijker mee.

september 2021

Meindl heeft al menig innovaties op het gebied van schoenen teweeg gebracht. De nieuwste innovatie heet Identity. Bij de modellen uit deze nieuwe serie bieden wij een gedetailleerd herkomstbewijs van het gebruikte leer aan. Hiermee verschaft Meindl een volledig transparante kijk op de productie van de schoenen, vanaf de alpenweide waarop de koeien grazen, de leerlooierij waar het leer bewezen milieuvriendelijk wordt gelooid tot de uiteindelijke productie. Al bij de leerlooierij wordt het leer voorzien van een identificatienummer welke handmatig in het leer wordt gedrukt. Dit identificatie nummer ook Identitynummer genoemd is dan in de schoen vereeuwigd op de binnenkant van de manchet. Op deze manier kan men de afgelegde levensweg van het gebruikte bovenleer op www. identity-leder.de volgen!

IDENTITY – LEER MET HERKOMSTBEWIJS ORIGINAL

Tessin Identity

Linosa Identity

www.identity-leder.de

mei_Anz_LinosaIdentity_Hoogte_210x135_MAI14_def.indd 1

15.05.14 11:01

SAMEN MET VISIT WADDEN

NS-WANDELING ZEEDIJK

VAN DE WADDENKUST BIJ HARLINGEN NAAR HET PITTORESKE FRANEKER De NS-wandeling Zeedijk is een combinatie van het weidse Friese landschap en knusse dorpjes. Vanaf de haven aan de Waddenzee in Harlingen wandelden we het Friese land in, op weg naar Franeker.

PRAKTISCH NS-wandeling Zeedijk Afstand: 20,5 km. Startlocatie: Station Harlingen, Stationsweg Overnachten op de route: • Hotel Harlingen • Stadslogementen Franeker • B&B Lutje Lollum • Aparthotel de Bank • Etmaal op het wad (24 uursarrangement) Horeca Harlingen: • Pizzeria Pingjum (Italiaans van het wad) • ‘t Havenmantsje • Eetcafé Nooitgedacht Meer info: www.visitwadden.nl

Als je in Harlingen arriveert, borrelt direct het vakantiegevoel op. Denk je aan deze plaats, dan denk je vooral aan weekendjes weg op de Waddeneilanden. De veerpont vertrekt er richting Vlieland en Terschelling. Achter de haven ligt een mooie authentieke Friese stad, die zeer de moeite waard is om te ontdekken. Een cadeautje om hier de wandeling richting Franeker te starten. De route begint bij station Harlingen. Waarna je vrij snel het pittoreske centrum inloopt met

mooie, kneuterige huisjes. In de Voorstraat vind je meerdere bakkertjes, delicatessewinkels en horeca waar je een lunch voor onderweg kunt halen. Dat is zeker een aanrader want tijdens de wandeling kom je pas weer in Franeker horeca tegen. Na het scoren van een lunch to-go wandelen we verder richting de haven, waar een flink stuk langs de industriehaven volgt. We verwonderen ons over de grote jachtloodsen en onderdelen van de machtige

BIJ DE ZEEDIJK WORDEN WE GETRAKTEERD OP VERGEZICHTEN OVER HET WAD EN DE BOERENAKKERS 34

september 2021

windturbines, die zo typerend over het Friese landschap zijn verdeeld. Aangekomen bij de zeedijk klimmen we omhoog en worden we getrakteerd op vergezichten over het wad en de boerenakkers. Terwijl visdieven luidkeels over ons hoofd heen scheren en een scholekster op het wad op zoek is naar eten, zien we in de verte Vlieland en Terschelling liggen. Aan de andere kant zien we Franeker, onze eindbestemming.

SPECTACULAIRE VONDST

Bij het poldergemaal Roptazijl, bekend door zijn vispassage die glasaal door de zeedijk naar het binnenwater hevelt, lopen we het binnenland in richting terpendorp Wijnaldum. We wandelen over verharde paden, langs boerderijen, akkers, sloten en kanalen. Het is een rustige wandeling waar we voornamelijk fietsers, koeien, schapen en zwaluwen tegenkoseptember 2021

men. Over een charmant bruggetje wandelen we Wijnaldum in. Dit dorp staat bekend om de spectaculaire vondst van een grote gouden fibula uit de zevende eeuw, het beroemdste archeologisch voorwerp van Friesland. Halverwege de twintigste eeuw zijn er telkens verschillende stukjes van deze mantelspelt gevonden. In Wijnaldum kan je een bezoek brengen aan het archeologisch steunpunt naast de Andreaskerk, waar de geschiedenis van het dorp zichtbaar wordt gemaakt. Na een rustpauze in het dorp vullen we onze flessen bij het watertappunt en vervolgen we de wandeling. We stappen de verharde paden af en wandelen langs de Roptavaart verder richting Franeker. Dit is een behoorlijk avontuurlijk stuk van de route. We stappen namelijk door het hoge gras van een in de lente aangewezen vogelbroedgebied. Waar de natuur zijn gang is gegaan. Leuk aan dit stuk van de route zijn de vele vogels verscholen tussen het riet en het hoge gras, iets verderop zien we een kiekendief biddend op zoek naar een prooi. Eenmaal uit het vogelbroedgebied wandel je nog een flink stuk langs gemaaide akkerranden. De boeren laten het gemaaide gras hier in de berm liggen waardoor de ondergrond vrij zacht is, dit belemmert ook het zicht op kuilen en hobbels op het pad. Wees hier dus op voorbereid, het staat in contrast met de verharde wegen.

HAVEN AAN DE HORIZON

Bij de provinciale weg aangekomen wandelen we via het fietspad richting het Franeker bos. Voordat we het tunneltje onder de weg september 2021

HET DORP WIJNALDUM STAAT BEKEND OM DE SPECTACULAIRE VONDST VAN EEN GROTE GOUDEN FIBULA UIT DE ZEVENDE EEUW

doorgaan kijken we nog even achter ons. Fraai aan het vlakke Friese landschap is dat we aan de horizon de haven van Harlingen zien liggen. Mooi om te zien waar we vandaan zijn gekomen. Het laatste deel van de route loopt van stadspark naar stadspark waarna je het oude centrum van Franeker inwandelt.

Waar we wederom genieten van de mooie pittoreske huisjes. We vervolgen onze weg richting het station, voldaan stappen we de trein terug naar Harlingen in. 

TEKST EN BEELD: SUZE VERMEER

september 2021

Nieuwe wandelschoenen nodig? Zo vind je het juiste paar! 36

september 2021

UITRUSTING

Stap een sport- of outdoorwinkel binnen en je ziet schappen vol wandelschoenen in alle soorten en maten. Van lichte stappers tot stevige bergschoenen. Hoe kun je uit het enorme aanbod een goede keuze maken? Wij helpen je op weg. Wat de banden zijn van een auto of fiets, zijn de schoenen voor de wandelaar. Goede wandelschoenen zijn essentieel. Hoewel je in principe op elke schoen kunt lopen, bieden wandelschoenen extra bescherming en steun aan je voeten en enkels. Door goede wandelschoenen te dragen, voorkom je blessures en ongemakken als blaren. Waar je vroeger slechts kon kiezen voor zware leren wandelschoenen, zijn de wandelschoenen van tegenwoordig gemaakt van lichtere synthetische materialen. Bij het LoopCentrum, een winkel gespecialiseerd in hardloop- en wandelschoenen in Venlo en Horst aan de Maas, zien ze de laatste jaren een trend in het aanbod van wandelschoenen. “Er is een verschuiving gaande van de traditionele wandelschoen naar de sportieve wandelschoen. We zien steeds meer jongere wandelaars in onze winkel en die zijn vaak op zoek naar lichte, sportieve en modieuzere wandelschoenen”, vertelt Ruud Seggelinck van het LoopCentrum. Daarnaast wordt volgens Ruud het aanbod van ‘speciale’ wandelschoenen steeds groter. “Denk hierbij bijvoorbeeld aan extra brede schoenen, snel afwikkelende schoenen met een hoge teensprong of naadloos-gevoerde schoenen.”

FOTO: SHUTTERSTOCK

‘Huiswerk’ voordat je de winkel binnenstapt Voordat je een sport- of outdoorwinkel binnenstapt, is het handig om alvast over een aantal zaken te hebben nagedacht. Ruud: “Loop je ’s avonds een blokje om of ga je de Vierdaagse lopen? Dat maakt uit voor de keuze van de juiste schoen. Maar ook of je een ‘mooiweerloper’ bent of de regen niet schuwt.” Andere zaken om over na te denken zijn:

september 2021

Op welke ondergrond ga je vooral met de schoenen lopen (bosgrond, verharde weg, sneeuw, vlak of heuvelachtig terrein)? Gebruik je de wandelschoenen ook voor je werk? Zo ja, wat voor soort werk? Heb je klachten of blessures? Gebruik je speciale inlegzolen? Met behulp van deze informatie kan de verkoper je in de winkel adviseren. Neem ook altijd je oude wandelschoenen mee. Aan de hand van de slijtage van de zool kan de verkoper al veel informatie krijgen over jouw looppatroon.

Het nut van een loopanalyse Wandelschoenen kun je tegenwoordig vanuit je luie stoel online bestellen. Het bezoeken van een fysieke winkel heeft als voordeel dat je de schoenen eerst kunt passen en dat je persoonlijk advies krijgt. Zeker als je voor het eerst wandelschoenen gaat kopen of als je wilt overstappen op een ander model is dit aan te raden. Bij de meeste sporten outdoorwinkels kun je een uitgebreide loopanalyse laten maken. De resultaten helpen je om te bepalen welke schoen bij jouw voeten en looppatroon past. Bij het LoopCentrum worden je voeten eerst op een speciale drukplaat in beeld gebracht. Vervolgens worden je voeten opgemeten en worden er met een high speed-camera opnames gemaakt. “Met een RS-scan meten we de drukverdeling onder de voet tijdens het lopen”, legt Ruud uit. “Samen met de camerabeelden hebben we dan een compleet beeld van wat er tijdens het lopen gebeurt, van de landing tot het weer loskomen van de grond.” Aan de hand van de resultaten kan de verkoper vervolgens de juiste wandelschoen selecteren, die je meteen in de winkel kunt passen. 

september 2021

   

De meest gemaakte ‘fout’ bij het kopen van wandelschoenen is dat de schoenen in een verkeerde maat worden gekocht. Je voeten zetten in de loop van de dag altijd iets uit. Het is daarom beter om de schoenen in de middag of ’s avonds te passen. Trek bovendien de sokken aan waarmee je altijd wandelt. Loop je regelmatig met compressiesokken, trek die dan aan als je naar de winkel gaat. De basisregel is dat je wandelschoenen een maat groter zijn dan de schoenen die je in het dagelijks leven draagt. “Hoe groter de afstand die wordt gelopen, hoe meer de voet uitzet. Zeker als je lange tochten maakt, is het van belang de schoenen niet te klein te kiezen”, adviseert Ruud. Een paar praktische tips: • neem altijd ruim de tijd om schoenen te passen; • zet je voet vast in de hak van de schoen; • trek de veters aan en knoop ze dicht; • probeer je tenen te bewegen. Je tenen mogen de voorkant van de schoen niet raken en er moet nog ongeveer een centimeter aan ruimte

De wandelschoenen zijn tegenwoordig gemaakt van lichtere synthetische materialen

september 2021

FOTO: SHUTTERSTOCK

Het passen van schoenen

over zijn. Controleer dit ook op een schuine helling terwijl je voet naar beneden staat (zodat je ook prettig een heuvel kunt aflopen met de schoenen); • je hiel mag tijdens het lopen niet op-en-neer bewegen in de schoen, want dan kunnen er blaren ontstaan; • de leest van de schoen moet passen bij de vorm van je voet. Veel modellen wandelschoenen hebben een smalle of brede variant; • het buigpunt van de zool moet samenvallen met het buigpunt van je voet (onder de bal van je voet); • voel of de schoen ergens knelt aan je voeten. Dit is soms te verhelpen met een andere binnenzool of door de veters op een andere manier in de schoen te rijgen; • en tot slot: laat je niet leiden door het uiterlijk van de schoen. Het is natuurlijk mooi meegenomen als de schoenen er leuk uitzien, maar de pasvorm moet bepalen of je de schoen kiest.

Welk soort wandelschoen past bij jou? Er bestaan verschillende soorten wandelschoenen die elk specifieke eigenschappen hebben: van lichte schoenen voor wandelingen op verharde paden tot zware trekkingschoenen voor wandeltochten door onherbergzame gebieden. Fabrikanten delen hun schoenen in vier categorieën in: van A tot en met D. De lichte wandelschoen (categorie A) Loop je vooral op verharde wegen en goed begaanbare bospaden in Nederland, dan zijn lichte, soepele wandelschoenen geschikt. Deze schoenen hebben een zool die soepel is en goed buigt, waardoor je voeten zich tijdens het wandelen goed kunnen afwikkelen. De meeste categorie A-schoenen zijn lage modellen. Verschil ten opzichte van bijvoorbeeld een sneaker is dat de schoenen in deze categorie meer steun bieden en een dikkere profielzool hebben voor voldoende grip.

september 2021

UITRUSTING

Zware trekkingschoenen (categorie C) Schoenen uit categorie C zijn nóg beter bestand tegen zwaardere omstandigheden, bijvoorbeeld tijdens trektochten in bergachtige gebieden. De zool van de schoen is voorgevormd en heeft een grover profiel voor betere grip. Het bovenwerk van schoenen in deze categorie is vaak gemaakt van gore-tex: een lichte, ademende kunststof. Zware bergschoenen (categorie D) Deze schoenen zijn bedoeld voor het ruigste werk: tochten in de bergen waarbij je ook moet klimmen. Deze schoenen worden ook wel alpineschoenen genoemd en zijn dus eigenlijk schoenen voor bergbeklimmers. Je kunt ook stijgijzers aan deze schoenen bevestigen. De zolen van deze schoenen zijn zodanig stijf, dat je er geen langere wandelingen op kunt maken. Tussencategorieën Behalve deze vier hoofdcategorieën zijn er ook nog schoenen die in een

september 2021

tussencategorie vallen. Met name schoenen in de categorie A/B zijn populair. Met deze halfhoge of hoge schoenen wandel je comfortabel op vlakke paden, maar kun je af en toe ook een uitstapje naar wat uitdagender terrein maken.

bestaan ook barefoot-schoenen. Deze schoenen hebben heel dunne zolen en vijf afzonderlijke compartimenten voor de tenen.

Overige soorten wandelschoenen Behalve wandelschoenen binnen de vier categorieën, zijn er ook nog schoenen met een specifieke functie. Denk bijvoorbeeld aan wandelsandalen, die vooral handig zijn als je in de zomervakantie een wandeling in een omgeving met veel water (bijvoorbeeld het strand) gaat maken. Wandel je liever helemaal niet op schoenen? Dan kun je op blote voeten lopen, maar er

In alle vier de categorieën zijn waterdichte varianten verkrijgbaar. Deze schoenen zijn voorzien van een waterdichte binnenvoering, bijvoorbeeld gemaakt van gore-tex. Dit is vooral prettig als je in koude en natte omstandigheden gaat wandelen. Een nadeel kan zijn dat ze wat warmer zitten, waardoor je sneller last krijgt van zweetvoeten en blaren. Ook zijn waterdichte schoenen over het algemeen iets zwaarder.

De pasvorm moet bepalen of je de schoen kiest, niet het uiterlijk

Waterdichte schoenen of juist ademend?

Welk materiaal? Vroeger bestonden er uitsluitend leren wandelschoenen, maar tegenwoordig zijn er heel veel modellen van synthetisch materiaal gemaakt. Zowel leer als synthetisch materiaal heeft voor- en 

FOTO: SHUTTERSTOCK

Bergwandelschoenen of trekkingschoenen (categorie B) Als je op ruiger terrein gaat wandelen, hebben je voeten extra ondersteuning en bescherming nodig. Schoenen in deze categorie hebben een wat steviger bovenwerk en een stijvere zool met meer grip. Grotere stenen of boomwortels voel je hierdoor niet door je schoen heen. Deze schoenen zijn halfhoog, zodat je enkels meer steun krijgen. Schoenen in categorie B zijn bijvoorbeeld geschikt voor wandelaars die een meerdaagse lopen of langere wandelingen in geaccidenteerd terrein maken.

september 2021

Schoenen kopen bij voetproblemen

   

nadelen. Synthetisch materiaal is meestal wat lichter in gewicht en droogt snel. Leren wandelschoenen zijn zwaarder (maar daardoor vaak ook iets steviger) en minder ademend.

Dames- en herenmodellen Veel wandelschoenen zijn te koop in een heren- en damesmodel. Een damesmodel heeft meestal een wat smallere leest en een kleinere maat dan een herenschoen. “Soms denkt de consument dat er geen grote maten bestaan, maar dat is een misverstand”, legt Ruud uit. Het LoopCentrum verkoopt damesmodellen van maat 36 t/m 44 en herenmodellen vanaf maat 39 tot en met maat 50. “Sommige schoenen hebben we zelfs tot en met maat 53. Grote maten worden wel degelijk geproduceerd, maar worden vaak maar weinig ingekocht door winkels.” Soms kan het goed zijn om verder te kijken dan enkel naar de modellen van je eigen geslacht. Je voet kan een zodanige vorm hebben, dat een model van het andere geslacht beter bij je past. 

september 2021

Als je voetproblemen hebt, kan het lastig zijn om de juiste wandelschoenen te vinden. Gelukkig zijn er ook voor ‘moeilijke voeten’ voldoende mogelijkheden. Bij Veluwe Outdoor in Nunspeet werken sportpodologen die zijn gespecialiseerd in het aanmeten van schoenen bij wandelaars met voetproblemen. Het begint altijd bij het uitzoeken welke schoen geschikt is voor een wandelaar en met een persoonlijk advies. “De schoen moet qua lengte, breedte en hoogte goed om je voet zitten. Dat is de basis”, legt Gerard Posthuma van Veluwe Outdoor uit. Vervolgens zijn er bij voetklachten verschillende aanpassingen aan de schoenen mogelijk. Bijvoorbeeld speciale wandelsteunzolen, die Veluwe Outdoor op maat maakt. En mocht ook een steunzool geen soelaas bieden, dan is een op maat gemaakte schoen ook nog een mogelijkheid. Mocht je na aankoop last van je voeten in de nieuwe schoenen krijgen, dan adviseert Gerard om terug te gaan naar de winkel. “Vaak is het probleem met een kleine aanpassing al op te lossen.” Op de schoenen doorlopen in de hoop dat de klachten op den duur verdwijnen, raadt Gerard af. “Een schoen gaat na verloop van tijd wel steeds beter om je voeten zitten, maar langdurig inlopen moet niet nodig zijn. Schoenen zijn eigenlijk net als kleding: het moet meteen goed passen.” Meer informatie: www.veluwe-outdoor.nl.

Vanwege drukte werkt het LoopCentrum bijna volledig op afspraak. Kijk voor meer informatie en voor het inplannen van een afspraak op www.hetloopcentrum.nl.

september 2021

WANDELSCHOENEN UITGELICHT

Meindl Epan GTX® De Meindl Epan GTX® (Lady & Men) is een hoge wandelschoen met veel bewegingsvrijheid en een soepele afrol. Het model is relatief licht in gewicht, heeft een bredere leest, biedt meer ruimte in het bal- en teengebied en heeft tevens een smalle, goed passende hiel. Door het speciale memory foam passen de schoenen zich door je lichaamswarmte steeds aan je voet aan. De schoenen zijn voorzien van goed dempende profielzolen met veel grip en zijn goed ademend en waterdicht door de gore-tex-sok®. Adviesprijs: 249,90 euro. www. meindl.de.

LOWA – MALTA GTX MID De MALTA GTX MID van LOWA is flexibel genoeg voor dagelijks gebruik, maar ook stabiel genoeg voor wandelingen in de natuur. Deze hoge vrijetijdsschoen is gemaakt van robuust splitleer dat in combinatie met de waterdichte en ademende GORE-TEX-voering je voeten droog houdt. Ideaal dus voor het najaar, waarin het wisselvallig weer kan zijn. De MALTA GTX MID is verkrijgbaar in een heren- en een damesmodel, dat aangepast is aan de anatomie van de vrouwenvoet. Adviesprijs: 169,95 euro. www.lowa.nl.

Xsensible Stretchwalker Hiking Stockholm Deze superlichte lage hikingschoen van Xsensible is geschikt voor alle outdooractiviteiten. De Dry-X-technologie is uniek, omdat het meerekt met jouw voet en tevens honderd procent waterproof is. Mode en functionaliteit gaan hand in hand, met een combinatie van zeer flexibel, gewatteerd en ademend mesh en leer. Dankzij het robuuste profiel heb je altijd grip en de Stretchwalker balanstechnologie zorgt ervoor dat je tijdens het wandelen een natuurlijke lichaamshouding aanhoudt. Adviesprijs: 199,95 euro. www.xsensible.com/hiking.

Teva Ridgeview RP Low Deze lage wandelschoen van Teva is gemaakt van waterproof leer. Het bovenwerk, gemaakt van ademende mesh, en de grip maken deze schoen heel geschikt voor meerdaagse trektochten. Het responsieve voetbed biedt demping en zorgt voor een vering in je stap. De TPU-schacht stabiliseert en ondersteunt je voet op oneffen terrein. De schoen heeft een waterdichte ‘binnensok’ om je voeten te beschermen tegen water. De Vibram® Mega Grip-buitenzool geeft optimale grip op zowel een droge als natte ondergrond. Adviesprijs: 150 euro. www.teva-eu.com/nl.

Hanwag Banks GTX De Hanwag Banks is een comfortabele trekkingschoen, geschikt voor wandelingen op vlak terrein tot en met lichte huttentochten. De schoen is voorzien van extra ruimte in de voorvoet voor een verbeterd loopcomfort. Het PU-foam in de tussenzool zorgt voor een voelbaar betere demping en een goede afrol. De Banks GTX is verkrijgbaar met een leren of een gore-tex-voering. Bovendien is deze schoen verkrijgbaar in diverse leestuitvoeringen: standaard, narrow voor de smallere voet en StraightFit Extra voor bredere voeten. Adviesprijs: 219,95 euro. www.hanwag.com/nl.

september 2021

SAMEN MET VISIT WALLONIA

WANDELINGEN DIE JE VERBEELDING PRIKKELEN MICROAVONTUUR IN DE ARDENNEN

Wandelen door mooie natuur waar je onderweg langs een historisch bouwwerk komt, geeft je wandeling een extraatje. Ga er kort tussenuit voor een van deze mooie kastelen en ruïnes bij onze zuiderburen. Daar zie je levendig voor je hoe het leven er vroeger aan toeging. Drie tips voor een microavontuur dat je verbeelding triggert. visitwallonia.be/te-voet-langs-kasteelModave

Ben je bekend met het fenomeen microavontuur? Je gaat er ‘even’ tussenuit, op stap naar een plek waar je je laat verwonderen. Geen ingewikkelde reis met voorbereidingen, gewoon een reisdoel kiezen (of juist niet), je rugzak pakken en je bent ‘en route’. Voor zo’n avontuur hoef je niet ver weg te gaan. Zoek je een ontdekkingsreis(je) buiten ons eigen land, dan zijn Wallonië en de Ardennen lekker dichtbij. Wat dacht je van de combinatie van natuur en kastelen? De dichtheid aan kastelen is nergens zo hoog als in Wallonië. Dat is een bijzonder feitje, niet?

gids je langs rijk gedecoreerde ingerichte kamers. Laat je aandacht rusten op de wandkleden, het servies en het kristal. Ook de tuinen rondom en de met bomen geflankeerde wegen laten je wegdromen naar vervlogen tijden. Vanaf het kasteel kan je een lekkere wandeling van ruim zeven kilometer maken. Zo zie je ook wat van het domein en van de omgeving. En tot slot kan je je intrek nemen in een fijn hotelletje of B&B in of nabij Huy. Dat is een gezellig stadje met citadel waar je het bourgondische leven van onze zuiderburen ervaart.

WANDELEN VANUIT KASTEEL MODAVE

DE TUINEN RONDOM KASTEEL MODAVE LATEN JE WEGDROMEN NAAR VERVLOGEN TIJDEN

FOTO: WBT - JP REMY

KASTEEL MODAVE

Een prachtig reisdoel: een van de Mooiste Dorpen van Wallonië. Reis je daarvoor naar Falaën ten zuiden van Namen dan heb je behalve een authentiek plaatsje ook een tweede bestemming te pakken. De tot de verbeelding sprekende ruïne van Montaigle. Vrij vertaald: de adelaarsberg. Vanuit het lommerrijke dorp, waar je vast even een blik in de

FOTO: CHATEAU DE MODAVE

Het kasteel Modave in de buurt van Huy in de provincie Luik is echt zo’n reisdoel voor je ontdekkingsreis. De ligging op een hoge rots is de wandeling ernaartoe al waard. Stap je vervolgens naar binnen dan leidt een audio-

WANDELEN NAAR DE RUÏNE VAN MONTAIGLE

KASTEEL MODAVE

september 2021

FOTO: WBT- PIERRE PAUQUAY

kerk en op de middeleeuwse kasteelhoeve wilt werpen, vertrekt een wandeling van zo’n acht kilometer. De wandelroute voert je langs schilderachtige plekjes langs de Flavion-rivier en rotswanden die steil boven je uittorenen. Het klimmetje naar de ruïne heb je graag over voor het geweldige uitzicht op de omgeving. Een kleinschalige omgeving met fijne verblijfsadressen en restaurantjes.

visitwallonia.be/te-voet-langs-ruïneMontaigle

WANDELEN NAAR DE BURCHT VAN LOGNE

Kijk je door je wimpers naar de ruïnes van de versterkte burcht van Logne dan zie je in gedachten de wachters al staan. Turend vanaf de burcht houden ze de Ourthe-vallei in de gaten. De burcht van Logne staat op een smalle rots van zestig meter hoog. Sinds de prehistorie is deze locatie in gebruik. De wandelroute leidt je langs de Ourthe-rivier via het bos naar de ruïnes van het middeleeuwse kasteel. Je voelt je echt in de Ardennen met de stromende rivier, de rijke bossen en de kalksteenrotsen in deze contreien. En ben je op stap met kinderen dan is het goed te weten dat je er een schattenjacht kan ondernemen en dat er roofvogelshows zijn. Op het domein met de ruïnes kan je andere activiteiten doen zoals mountainbiken en kajakken.

visitwallonia.be/te-voet-langs-burchtLogne



september 2021

FOTO: STEVE COLLIN DOMAINE DE PALOGNE

RUINE VAN MONTAIGLE

BURCHT VAN LOGNE

HANDIGE LINKS OP VISITWALLONIA.BE

Algemeen: visitwallonia.be/nl Overnachten: visitwallonia.be/overnachten Wandelen: alle wandelroutes inclusief afstand, niveau en download vind je op visitwallonia.be/wandelen

september 2021

Historisch station Medemblik

Johan Vellinga bewandelt dit jaar de Westfriese Omringdijk. In dit magazine vertelt hij over zijn ervaringen onderweg. Deel 3 van de serie bracht hem onder meer door nostalgische dorpjes vol monumenten en herinneringen aan het verleden. Tekst en beeld: Johan Vellinga Pand met gevelstenen aan de haven in Medemblik

Meelmolen De Herder met poortwachterswoning

september 2021

Stoommachinemuseum De Vier Noorder Koggen aan het IJsselmeer

september 2021

DEEL 3: AARTSWOUD-WERVERSHOOF

LANGS NOSTALGIE OP DE WESTFRIESE OMRINGDIJK

ls we net buiten Aartswoud uit de bus stappen, worden we niet echt vrolijk van de donkere lucht. Buienradar heeft voor de hele dag geen druppel regen voorspeld, dus het zal wel meevallen. Het dorp Aartswoud heeft in de archeologie een bekende naam. Er zijn hier in de resten van nederzettingen van 4.500 jaar geleden sieraden, gereedschappen en botresten ontdekt. Aartswoud lag tot in de middeleeuwen aan de Zuiderzee. In het dorp woonden veel walvisvaarders. De markante vierkante stompe toren diende in de tijd dat Aartswoud nog aan de zee lag ook als vuurtoren, omdat de kust als zeer gevaarlijk bekend stond. We ‘duiken’ direct weer uit de bewoonde wereld de polder in en volgen een grasdijk met vrij hoog gras. In deze polder, De Vier Noorder Koggen, stonden in het verleden 24 molens die de polder bemaalden. Hiervan is er nu nog één over. Door de bouw van het stoomgemaal in Medemblik zijn de molens overbodig geworden. Uiteindelijk komen we uit op

september 2021

een schelpenpad met de mooie naam ’t Blôte Bienepad, een mooi pad dwars door de omliggende weilanden en een natuurgebied.

Bloemrijke weidevelden Het pad veranderde op een gegeven moment van naam en heet nu Pannepad. Aan dit pad lag een boerderij met een belangrijk fokcentrum voor stieren. De beesten van deze boerderij waren van een uitstekende kwaliteit en werden over de hele wereld verkocht. Alle stieren op deze boerderij hadden de naam Pan, gevolgd door een nummer. Als herinnering aan deze stieren heet het pad dus Pannepad. Links van ons passeren we natuurgebied De Kolk van Dussen met een uitkijktoren die we even beklimmen om te genieten van het uitzicht over de omgeving. De bloemrijke weidevelden langs het gebied trekken veel insecten en weidevogels aan. In het waterrijke gebied komen ook veel eenden, ganzen en steltlopers voor.

We komen nu aan bij de rand van Lamberschaag, een zogenaamd lintdorp. Hier gaan we bij het benzine pompstation koffie drinken. Ooit lag ook Lambertschaag aan de Zuiderzee, maar door de aanleg van de Wieringermeerpolder rond 1930 grenst het dorp nu aan die polder. De Dijkweg aan de rand van het dorp is onderdeel van de Westfriese Omringdijk en deze volgen we na onze koffiestop. Na het passeren van de A7 lopen we langs grasdrogerij Hartog. We kunnen hierna kiezen: de route via de dijk volgen of de toekomstige route door het natuurgebied volgen. We kiezen voor het laatste omdat ons dat een mooiere route lijkt. 

De bloemrijke weidevelden langs het gebied trekken veel insecten en weidevogels aan

september 2021

   

Wolkbreuk Ter hoogte van het natuurgebied ‘Kadetjesland’ worden we ‘overvallen’ door een wolkbreuk, een stortbui die langzaam overtrok en waar ontzettend veel water uit kwam zodat we in no time tot aan ons vel nat waren. Later vernamen we dat dit een niet-voorspelde zeldzame wolkbreuk was die volgens de weerdeskundigen weinig voorkomen in Nederland. Voor ons ook zeldzaam dat wij die bui juist treffen in een open gebied zonder schuilplaats. Een geluk is dat de temperatuur rond de 20 graden is en we besluiten om maar door te lopen, we drogen vanzelf weer op. Na enige tijd lopen we het ‘monumentdorp’ Twisk binnen, een van de mooiste dorpen van West-Friesland. Langs de twee kilometer lange Dorpsweg staan prachtige monumentale panden, het dorp telt 71 authentieke stolpboerderijen met hun kenmerkende piramidevormige daken en hoge schoorstenen met fraai, rond metselwerk. De oudste stolpboerderijen stammen uit de zeventiende eeuw. We passeren ook het historische stationsgebouw van Twisk, gelegen aan de lokaalspoorlijn van Hoorn naar Medemblik. Het is een mooi voorbeeld van een plattelandsstation, zoals er in ons land honderden hebben gestaan. Het station is gelijktijdig met het spoor in 1887 opgeleverd. Het stationsgebouw van Twisk is voorzien van een Rijksbrievenbus, die door de op de trein meereizende postconducteurs werd geleegd. Vanuit Twisk loop je zo het volgende dorp binnen: Opperdoes. Dit dorp wordt ook wel ‘Klein Giethoorn’ genoemd vanwege de sloten met bruggetjes. In de oude dorpskern

september 2021

Kerk Opperdoes

Twisk telt 71 authentieke stolpboerderijen met hun kenmerkende piramidevormige daken staan nog prachtige stolpboerderijen, de onderzijden van deze boerderijen en oudere woningen zijn vaak wit of blauw geschilderd om de vliegen weg te houden. We zijn gelukkig weer wat opgedroogd en durven het aan om bij de Bijenstal, een pannenkoekrestaurant, naar binnen te gaan voor een kop koffie, zonder dat er onder onze stoelen een plasje water ontstaat en

men het idee krijgt dat we de controle over ons afwateringsysteem kwijt zijn.

Het lekkerste aardappeltje We vervolgen onze voetreis door Opperdoes en passeren de kerk uit de vijftiende eeuw. Het dorp is in tegenstelling tot de meeste dorpen in deze omgeving geen lintdorp maar

september 2021

DEEL 3: AARTSWOUD-WERVERSHOOF

Het dorp Opperdoes wordt ook wel ‘Klein Giethoorn’ genoemd vanwege de sloten met bruggetjes

een komdorp. Dit is een dorpstype dat is ontstaan uit meerdere wegen die op elkaar aansloten. Opperdoes is heel bekend geworden door De Opperdoezer Ronde, volgens topkoks het lekkerste aardappeltje ter wereld. Het predicaat ‘Opperdoezer Ronde’ mag alleen gevoerd worden als de aardappel binnen een straal van één kilometer om de kerk van Opperdoes geteeld is. Nadat we Opperdoes hebben verlaten, lopen we langs het water en zien al vrij gauw aan de overzijde de bebouwing van Medemblik opdoemen. Medemblik is de kleinste en oudste stad van West-Friesland aan de voormalige Zuiderzee. Ook Medemblik ligt aan de historische spoorlijn en als wij op de dijk lopen passeert in de verte het treintje met oude locomotief Bello de spoorbrug. Dit gaat gepaard met veel stoom en gefluit. We lopen recht op de meelmolen De Herder af. Eeuwenlang hebben windmolens, watermolens, houtzaagmolens en meelmolens het aanzicht op de stad Medemblik bepaald. Op een gegeven moment herinner ik me dat een kennis mij vertelde dat als we door Medemblik kwamen, we zeker de Medemblikker Mop moesten proeven. We gaan op zoek naar een plek waar ze de Mop verkopen. We hebben geluk en in een

september 2021

Medemblik is rijk aan verhalen Medemblik ligt daar waar land en water elkaar raken. Verleden en heden zijn hierdoor onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat maakt de stad Medemblik en de omliggende dorpen zo boeiend. Overnachten kan op allerlei locaties, waar je overal even gastvrij wordt ontvangen. Er zijn leuke B&B’s, lodges, huisjes en hotels. Kom kamperen of leg met je boot aan in een van de prachtige Medemblikse havens. Medemblik is de ideale combinatie tussen stad en dorp, cultuur en natuur, geschiedenis en hedendaags vermaak. Dit zorgt voor een groot aanbod in activiteiten en bezienswaardigheden. In Medemblik ben je van harte welkom. Kijk op www.visitmedemblik.nl voor meer informatie. Tips • Kasteel Radboud: ga terug in de tijd, www.kasteelradboud.nl. • MED Trattoria: heerlijk eten op een mooie plek, www.restaurant-medemblik.nl. • Nederlands Stoommachinemuseum: ontdek en leer, www.stoommachinemuseum.nl. • Bungalowpark Zuiderzee: overnachten met de beste faciliteiten, www.bungalowparkzuiderzee.nl. • Theaterkerk Hemels: overnachten, exposities en voorstellingen, www.theaterkerkhemels.nl.

restaurant nemen we weer een kop koffie met een Medemblikker Mop. Na deze culinaire onderbreking gaan we verder met onze trip door Medemblik. We passeren nogmaals een oud station wat het begin- en eindpunt is van de nostalgische spoorlijn.

De beste stuurlui… Even verder langs de haven zien we het beeld ‘De beste stuurlui staan aan wal’. Het is niet moeilijk hoe dit spreekwoord ontstaan is. Als bij stormweer

een schip de haven in moest en de bemanning zijn uiterste best deed om dit voor elkaar te krijgen, was het vaak zo dat mensen op de kade hierop veel commentaar leverden. We lopen om de haven heen die tegenwoordig vrijetijdsschepen herbergt. Aan de haven staan prachtige oude panden met mooie gevelstenen en aan de overzijde van de haven prijkt de naam Pekelharinghaven op het straatnaambord. Dit verwijst naar vroegere tijden toen Medemblik nog een vissersplaats was. Visserij was de eerste bron van inkomsten en de 

september 2021

DEEL 3: AARTSWOUD-WERVERSHOOF    

Kasteel Radboud

De naam Pekelharinghaven verwijst naar vroegere tijden toen Medemblik nog een vissersplaats was vangst werd na het lossen in de havens verwerkt. Maar ook is Medemblik niet ontkomen aan rampen, in 1555 was er een enorme stadsbrand en ook in de Spaanse tijd had de stad zwaar te lijden. We lopen nu langs kasteel Radboud, de enige overgebleven dwangburcht die Floris V, graaf van Holland, rond 1283 liet bouwen. We verlaten Medemblik en lopen over de dijk

door een recreatiegebied met links een mooi uitzicht over het IJsselmeer. Het water is zo glad als een spiegel en niets duidt erop dat hier eerder op de dag nog een wolkbreuk heeft plaatsgevonden. Na enige tijd passeren we aan de overzijde van de weg het stoommachinemuseum ‘De Vier Noorder Koggen’, waar Nederlands grootste collectie nog werkende stoommachines te vinden is.

We volgen nu steeds de dijk en zien in het IJsselmeer grote families Canadese ganzen met jongen. Bij het dorp Onderdijk verlaten we de IJsselmeerdijk, want we naderen het eindpunt van onze wandeling voor vandaag over de Westfriese Omringdijk. In Wevershoof stappen we op de bus en we zijn het er over eens dat we deze dag niet snel zullen vergeten. 

Op zoek naar meer mooie wandelroutes in West-Friesland? Ga naar www.wandel.nl/wandelroutes/nederland/westfriesland. september 2021

september 2021

Alles draait om water

FOTO: UITGEVERIJ ELMAR

RONDJE ROTTEMEREN

Veenmoers in de Eendrachtspolder

Door: Sietske de Vet

Op deze wandeling rond de Rottemeren draait alles om water. Kijk om je heen en ontdek hoe Hollanders met het landschap en het water zijn omgegaan. Van droogmakerijen vroeger tot waterbergingen nu. Een oer-Hollandse route langs molens, sluisjes, rivieren, plassen en terrassen.

en routepaal van het wandelnetwerk wijst de weg: linksaf op de parkeerplaats, door de Bleiswijksezoom: een recreatiegebied dat grenst aan het Zuid-Hollandse Bleiswijk, iets boven Rotterdam. Weidse, pas gemaaide grasvelden strekken zich uit aan weerszijden van het halfverharde voetpad. Je ruikt de losse grassprieten die, soms in smalle rijtjes, dan weer in kleine hoopjes, verspreid liggen over het

september 2021

veld. Daarachter, tussen het struikgewas, verschijnt de gezapig stromende Rotte. Een grote groep ganzen loopt gakkend langs de oever.

Weelderig groen Alles wat je verwacht van een recreatiegebied, vind je hier: weides, bosjes en struiken, een kinderboerderij, speeltoestellen, horecagelegenheden, een 

september 2021

REPORTAGE

FOTO: SIETSKE DE VET

De molens boden soelaas: in tien jaar tijd maalden ze de plassen droog

september 2021



FOTO: SIETSKE DE VET



FOTO: SIETSKE DE VET



Het Bleiswijkse Verlaat

dagrecreatieterrein, een strandje en bankjes die uitkijken over het water. Halfverharde slingerende voetpaden leiden hardlopers, wandelaars met honden en een groepje keuvelende senioren door het weelderige groen. Opgewonden kinderen rennen dwars over het pad, zitten elkaar achterna met waterpistooltjes en verdwijnen even snel als ze zijn gekomen. Hoe aangelegd en gecultiveerd het gebied ook aandoet, het is er aangenaam wandelen. Rietstengels, bramenstruiken en brandnetels zijn er deze tijd van het jaar in overvloed. Ze worden overschaduwd door het groene loof van berken, wilgen en essen. Achter het riet ligt een doodlopende plas die zich heeft afgetakt van de Rotte. Een paar eenden en meerkoeten brengen een kleine rimpeling teweeg in het vrijwel stilstaande water.

Etende en drinkende passanten kijken uit over zeilboten en sloepjes die met touwen vastliggen aan de steiger van een kleine jachthaven. Loop je de horeca en de haven voorbij, dan passeer je de aanlegsteiger van veerpont ’t Verlaat. Een handjevol mensen stapt in en even later scheert het door zonnepanelen aangedreven pontje geruisloos over het water. Ook zin in een overtochtje? Als je je naar de overkant laat varen, is de wandelroute vier kilometer korter. Dan mis je wel de molens, onmiskenbaar hoogtepunt van deze route. De pont vaart overigens alleen in het (hoog-) seizoen. Op verzoek brengen de vrijwillige schippers je nog een kilometer verder naar Eetcafé de Roerdomp, mits het niet te druk is.

Zonnepont

Het wandeltempo ligt laag met zoveel bezienswaardigheden onderweg. Direct na de veerpont kom je langs een opvallende schutsluis met lange, boven het land uitstekende houten balken. Het Bleiswijkse Verlaat is aangelegd in 1774, toen de polder ten westen van de Rotte werd droogge-

Bij knooppunt 49 verandert de serene rust in ongedwongen bedrijvigheid. E-bikes worden geparkeerd, voetgangers doen hun rugzak af. Het uitnodigende terras van restaurant Meerenbos werkt als een magneet.

september 2021

Houten monument

maakt. Tussen de laaggelegen polder en de rivier ontstond een hoogteverschil van anderhalve meter. Dankzij de sluis konden boeren en tuinders uit de polders hun producten per boot over de Rotte vervoeren naar de veiling in Rotterdam. De sluis deed dienst tot halverwege de vorige eeuw, toen de aanleg van wegen het transport per schip verdrong. Het ‘verlaat’ – een ander woord voor ‘sluis’ – werd in 1972 gerenoveerd en is sindsdien alleen nog in gebruik om de waterhuishouding te regelen. Het bijzondere bouwsel werd verklaard tot rijksmonument. 

Hoe aangelegd en gecultiveerd het gebied ook aandoet, het is er aangenaam wandelen

september 2021

Jouw Amsterdam Experience!

16 OKT

2021

Amsterdam City Walk

Afstanden

10 /14 / 17 / 20 / 26 / 33 km

Schrijf je t/m 4 oktober in op amsterdamcitywalk.nl



Wind-lust

FOTO: SIETSKE DE VET



Bij de sluis ontbreken de routepalen van het wandelnetwerk, maar de kaart wijst de weg en de pas gaat erin. Ook al loop je door het groen, de stad is nabij. Links verschijnen tuinbouwkassen en distributiecentra. Auto’s en treinen razen voorbij terwijl je de Rotte oversteekt. Maar dan, met de rug naar de A12, dient zich een prachtig Hollands plaatje aan: een smal voetpad over de dijk, aan de ene kant de rivier, aan de andere kant vier molens op een rij. De eerste heet ‘Wind-lust’, een mooiere naam bestaat er niet voor een molen. Twee eeuwen lang maalden molens de polders droog. Door vervening

daalde het polderland tot vijf meter onder NAP. Daarom ging het malen door, anders zou het nieuwe land snel weer onder water staan. In 1952 nam een elektrisch gemaal het werk over. De molens, tegenwoordig particulier bewoond, bleven wel maalvaardig.

Plassen en polders Lees de informatieborden, kijk om je heen en je zult ontdekken dat de mens al eeuwenlang het water en het landschap naar zijn hand zet. Even terug in de tijd: zo’n duizend jaar geleden werden de Hollandse laagveengebieden, waaronder die bij Bleijswijk, ontgonnen voor akkerbouw en veeteelt. De steden groeiden, er was grote behoefte aan energie en warmte. Turf bleek een goede brandstof. Door het afgraven van veen ontstonden grote meren. De molens boden soelaas: in tien jaar tijd maalden ze de plassen droog. Het water werd afgevoerd naar de Rotte, die op haar beurt het water naar de Maas bracht. Eind goed al goed, zou je denken. Maar nee, er is een nieuw probleem. Door opwarming van de aarde kampen we met extreme droogte én met wateroverlast. Ook daar heeft de mens een oplossing voor bedacht: een waterberging kan overtollig water opvangen. Daarover straks meer.

Rottemeren Een aalscholver op een paal, hoog boven het water, vliegt verschrikt weg richting een klein natuurreservaat: het Korenmolengat. Het is het laatste stukje overgebleven moerasveen langs de Rotte. Je loopt niet door het natuurgebiedje, maar wel erlangs en de weelderige begroeiing van riet, kronkelige bomen en wilgen is

september 2021

Droge voeten Ook de laatste kilometers gaan langs het water. Rechts de Rottemeren, links de Willem-Alexander Baan. Een lang, glinsterend lint in het groene weidelandschap, aangelegd voor roeiers op topniveau. De 2.200 meter lange baan voldoet aan alle olympische eisen. Uniek is het feit dat dit gedeelte van de Eendragtspolder ook fungeert als waterberging. Bij veel neerslag kan het gebied tijdelijk 4 miljoen (!) kubieke meter opvangen, zodat bewoners in

FOTO: SIETSKE DE VET

duidelijk zichtbaar. De aalscholver is verdwenen. Aan de andere kant van het voetpad verbreedt het veenriviertje zich gaandeweg tot een grotere plas: de Rottemeren. Witte en gekleurde zeiltjes schuiven over het water. Tieners zijn aan het suppen, anderen varen met sloepjes over de plas. Wie het tafereel liever wil gadeslaan vanaf de vaste wal, schuift aan op het terras van een eetcafé. Goed nieuws voor de wandelaar: het terras ligt aan de route.

FOTO: SHUTTERSTOCK

REPORTAGE

de verre omtrek droge voeten houden. De waterberging zal slechts bij uitzondering worden gebruikt. Het grootste deel van het jaar kun je in dit zompige plas-drasgebied lekker struinen en vogels spotten, die zijn er in overvloed.

Fleurige bloemen Via een ophaalbrug op het uiterst zuidelijke puntje van de route keer je

terug naar de westelijke oever van de Rottemeren, Naar Rotterdam is het tien kilometer, zo geeft een wegwijzer aan. Het eindpunt van deze route is nóg dichterbij. Je laat de plas achter je en volgt een slingerend schelpenpad. Een dijkje op en af, langs een vrijstaand huis met een tuin vol fleurige bloemen. Vervolgens duik je een bosje in en binnen een kwartier ben je terug bij de parkeerplaats. 

De mooiste netwerkwandelingen De Rottemerenroute (11 kilometer) staat in de gids De mooiste netwerkwandelingen Groene Hart, die deel uitmaakt van een door Uitgeverij Elmar gepubliceerde reeks van landelijke netwerkwandelingen. De vijftien geselecteerde routes, variërend van 5 tot 15 kilometer, volgen uitsluitend gemarkeerde wandelnetwerken. Minstens vijftig procent van de routes bestaat uit halfverharde of onverharde wandelpaden. Bestel het kleine, handzame gidsje door de QR-code te scannen of ga naar www.wandel.nl/elmar.

september 2021

Deskundig en persoonlijk wandelschoenadvies!

Al 14 jaar dé hardloop- & wandelspecialist van Nederland!

EVENEMENT

Meld je gratis aan en ontvang een Clean-Up Set!

ENECO EN KWBN ORGANISEREN EERSTE EDITIE VAN CLEAN-UP WALK

Help mee om Nederland al wandelend afvalvrij te maken! In het weekend van 16 en 17 oktober vindt de eerste editie van de Eneco Clean-Up Walk plaats. Het evenement is onderdeel van een samenwerking tussen Eneco en Koninklijke Wandel Bond Nederland (KWBN) om de aarde schoner te maken. De deelnemers aan de Eneco Clean-Up Walk lopen in hun eigen omgeving een wandelroute en maken ondertussen de paden afvalvrij. “We hebben met de Eneco Clean-Up Walk als doel om álle wandelpaden in Nederland afvalvrij te maken”, zegt Margot Vandermeulen, projectleider namens KWBN. “De hoeveelheid zwerfafval in onze leefomgeving neemt steeds verder toe en daar willen we samen met Eneco iets aan doen. De laagdrempeligheid van wandelen leent zich hier perfect voor. Met deze Clean-Up Walk maken we niet alleen onze omgeving een stukje mooier, maar stimuleren we wandelaars ook om na te denken over een duurzaam gebruik van de buitenruimte.”

Nederland kleurt letterlijk groen Hoe werkt het evenement precies? De Eneco Clean-Up Walk loop je in je eigen omgeving en op je eigen tijdstip met de eRoutes-app. Je kiest zelf je afstand en de app biedt je vervolgens de keuze uit verschillende routes in de buurt. De start van de wandeling is ook weer het eindpunt, dus je komt altijd

september 2021

Ga jij de uitdaging aan om álle wandelpaden in Nederland afvalvrij te maken? En te genieten van een mooie wandeling? Meld je dan aan. Deelname kost helemaal niets! Je kunt na aanmelding gratis gebruikmaken van de app van eRoutes. De eerste duizend deelnemers ontvangen bovendien gratis de Eneco Clean-Up Set met daarin een afvalgrijper, handschoenen, afvalzakjes en een waterfles. Meld je dus snel aan via www.wandel.nl/ enecocleanupwalk.

weer thuis. Alle wandelaars samen kleuren Nederland letterlijk groen in het weekend van 16 en 17 oktober. In de app is tijdens het evenement precies te zien hoe ver de deelnemers zijn met het afvalvrij maken van de Nederlandse wandelpaden; deze worden groen gearceerd.

Extra wandelplezier met app Via de app krijgen de deelnemers méér dan enkel de route te zien. Edwin van de Haar, manager Sponsoring Eneco: “Onderweg geeft de app motiverende berichten en weetjes over duurzaamheid, energie en de planeet. Hierdoor wordt het wandelen extra leuk. De Clean-Up Walk vindt in een groot deel van Nederland in de herfstvakantie plaats. Op die manier willen we ook kinderen stimuleren om mee te doen en zwerfafval te gaan opruimen, want werken aan een schonere planeet doen we ook met en voor de volgende generaties.” 

september 2021

Wandelen langs wijngaarden op vaderlandse bodem

Door: Anton Damen Beeld: Wouter Roosenboom

Een wandeling van chardonnay naar cabernet en van merlot naar pinot noir – daarvoor hoef je helemaal niet naar de Elzas of de Moezel. Volg de druivenwandeling van het Limburgse Noorbeek en je stuit bijna om de kilometer wel op een wijngaard.

en glooiend heuvellandschap met kronkelpaden vol pittige klimmetjes en afdalingen, glorieuze vergezichten, een eigen taal en veel joie de vivre: je vindt het gewoon in de eigen achtertuin. Maar dan wel dat uithoekje van de

september 2021

achtertuin waarvan je het bestaan niet vermoedde, in Zuid-Zuid-Zúíd-Limburg. Waren we nog iets verder afgezakt, dan hadden we ons paspoort mee moeten nemen, maar we stoppen in Norbik, zoals de elfduizend zielen die hier wonen het dorpje noemen. 

september 2021

REPORTAGE

De uitzichten zijn zó magisch. Die moet je zien, voelen, ruiken, proeven, ervaren

september 2021



“Hoe ouder de wijngaard, des te beter de wijn” Pierre Gubbels

Noorbeek is met recht een verborgen parel. Het plaatsje ligt in een dal, aan het zicht onttrokken door hoge heuvels van de Voerstreek. Eén daarvan is de Kattenroth, op de grens met België. Het is een van de Limburgse ‘Seven Summits’, dat zich fier afficheert als ruigste wandeltocht van Nederland. Gelukkig hoef je hier geen hardcore berggeit te zijn om van de omgeving te genieten. De vorig jaar uitgezette Wijngaardenwandeling vergt aanzienlijk minder van de conditie, hoewel een beetje kuiten en stevig schoeisel wel mooi meegenomen zijn. Zeker als het nat is, want dan wil je wel grip hebben voordat je vast komt te zitten in de pratsj – zoals ze hier de modder noemen.

september 2021

Kronkelende paden Goede schoenen: check. Goed humeur: check. Routekaart.... eh: die moet nog opgehaald worden bij het VVV-informatiepunt dat uitgerekend vandaag, dinsdag, een rustdag heeft. Het kan de wandelpret niet drukken. Via de website is de route in allerlei denkbare bestandsformaten te downloaden, maar het blijkt dat de telefoon gewoon in de zak kan blijven. Dankzij de goede wegwijzers (het voordeel

van zo’n jonge route is dat ze zonder uitzondering in tiptop-conditie zijn) hoef je alleen maar de gele bordjes met het druiventrosje te volgen. Acht kilometer zal dit pad rond en door Noorbeek en de buurtschappen Wesh, Vroelen en Bergenhuizen en langs zeven wijngaarden kronkelen. Het rechte pad? Dat is er niet, en nee, we hebben nog geen slok alcohol op. De druiven in de eerste wijngaard zijn sowieso nog niet zover, want pas zeer recent aangeplant. Veel te kijken is er

september 2021

REPORTAGE

dan ook niet. De eigenaar is zo aardig om bij de ingang van zijn ‘wienveld’ een tweetalige tekst op te hangen voor de Lief Luuj én de beste mensen die willen komen potten-en-druiven-kijken. Dur wiengaard waldelwag geet euver dur getaarde weag wieeër.

Een beetje kuiten en stevig schoeisel zijn wel mooi meegenomen in dit landschap

september 2021

Tegenwoordig is Limburg dé wijnregio van Nederland. Of beter gezegd: wéér, want de druif maakt een comeback. De Romeinen namen hem rond het begin van de jaartelling mee naar deze contreien. Overal schoten wijngaarden als paddenstoelen uit de grond. Dat ging goed tot pak ’m beet de middeleeuwen. Daarna leverden achtereenvolgens de populariteit van hop-bier, de wetten van Napoleon en de destructieve aard van de wortelluis

de ene genadeslag na de andere voor de Nederlandse wijnbouw. Maar tijden veranderen, net als het klimaat. Sinds een aantal jaren wordt er in de lage landen weer volop druiven geteeld. Limburg heeft daarbij een streepje voor, dankzij de hellingen maar ook dankzij die vruchtbare ondergrond van mergel en löss.

Tweede carrière als wijnboer In de volgende wijngaard, Op gen Heugde, zwaait Pierre Gubbels ons al verwelkomend toe. Pierre is een onvervalste BN’er (Bekende Noorbekenaar) die zijn fortuin maakte met een bedrijf in medische hulpmiddelen. Na zijn pensioen startte hij een tweede carrière, als wijnboer. En dat begon 

september 2021



Wijnkenner Nicolaas Klei over Nederlandse wijn Eind vorige eeuw werd ik uitgenodigd om in Brussel Nederlandse en Belgische wijnen te beoordelen. Na wat inleidend proeven besloten we als jury welwillend om elke wijn die iets minder slokdarmverwoestend leek dan accuzuur, een kans te geven. Zo noordelijk worden druiven zelden mooi rijp, en groene, rauwe druiven geven zure wijn. Sindsdien is er veel veranderd. Ten goede. Nederlandse wijn is van goedbedoeld amateuristisch professioneel geworden. Men werkt met kennis van zaken, huurt hier en daar zelfs internationaal gevierde wijnmakers in. In de wijngaarden wordt beplant in overleg met Duitse wijnuniversiteiten, die al decennialang ervaring hebben met het kweken van druivenrassen die helaas niet altijd even verfijnd smaken, maar mooi wel bestand zijn tegen kou, rot, schimmel en andere kwalen die druiven plagen in een koel klimaat. Als het echt veel warmer wordt, komt dan de doorbraak van de Nederlandse wijn, savoureren we grands crus de Groningen? Een Vlaamse wijnboer die bourgognedruiven chardonnay en pinot noir heeft aangeplant, vertelt: “Als het éen graad warmer wordt, heb ik hier het klimaat van Bourgogne. Dezelfde bodemsoort heb ik al.” Precies. De druif groeit niet bij warm weer alleen. Er is ook de bodem. Bourgogne is niet alleen bourgogne door het klimaat, maar ook door de bodem en de hellingen. Wijnrankwortels moeten diep de grond in kunnen graven om zo het karakter van de bodem aan de druif, aan de wijn te geven. In Nederland valt er meestal niks te graven. Al na een paar decimeter is er het grondwater. Zelfs het heuvelachtige landschap in het zuiden en oosten is toch echt wat anders dan Duitsland en Oostenrijk. Druiven in het platte natte land zullen altijd een heel ander resultaat geven, hoe warm het ook wordt. En dat kan ook heel lekker zijn: proef maar eens de wijnen van de Kleine Schorre: Wie had ooit gedacht dat Zeeland een wijnstreek kon zijn?

allemaal hier, met dit stukje grond ‘op den hoogte’. Nou ja, éigenlijk begon het daaronder, in het dorpscafé d’r Pley. Daar kwam Pierre op een mooie avond met acht vrienden aan de pils (!) op het wilde plan om geld in de pot te gooien, een stuk land te pachten en een wijngaard te beginnen. De meeste kroegplannen zijn de volgende dag alweer vergeten of verdampt, maar déze droom was te mooi om niet uit te laten komen. Bovendien hadden pioniers elders in de omgeving al bewezen dat de omgeving zich uitstekend leende voor wijnbouw. Gubbels & co schreven zich in voor een speciale cursus in België, namen een kijkje in de keuken van buitenlandse wijnboeren en kochten meer dan dertienhonderd ‘stokken’ Pinot Gris bij een Luxemburgse topkweker. In 2004 werden die hier, op de plek waar voorheen koeien graasden, geplant. Wie de lekkerste wijn uit Noorbeek wil proeven, moet deze hebben, “want hoe ouder de wijngaard, des te beter de wijn”, legt Gubbels uit. Op gen Heugde bleek een goede leerschool, want hoe je druiven moet telen, dat leer je niet uit een boekje, maar in de praktijk. “We maakten allerhande beginnersfouten. Dan waren we te voortvarend met het ontbladeren, of lieten we te veel druiven hangen. Snoeien luistert ook nauw. Bij het persen en maken van de wijn, wat we ook lokaal doen, kwam veel meer kijken dan van tevoren gedacht.”

“Zeg nou zelf: Is er een mooier buiten in Nederland dan hier?” Pierre Gubbels

REPORTAGE

Nu is Op den Heugde de bakermat van de wijnproductie van Noorbeek die naast waardevolle lessen ook een goede oogst opleverde. Inmiddels liggen er rond het dorp al acht wijngaarden, goed voor zo’n tienduizend flessen en staat Noorbeek als wijndorp op de kaart. Ook op de menukaart. “Onze wijn wordt in sterrenrestaurants geschonken en de flessen gaan het hele land door. Dagjesmensen nemen bijvoorbeeld een fles mee als souvenir.” Resultaat: bijna de totale opbrengst van vorig jaar is strak uitverkocht, het wachten is op de volgende oogst. Gubbels is bijna zeventig, maar het ondernemen zit hem in het bloed. “Een uit de klauwen gelopen hobby”, verzucht hij. “Je moet er tijd voor vrijmaken. Het is ontzettend veel werk. Per hectare kun je gerust op duizend manuren rekenen. Mijn allernieuwste wijngaard is de eerste en enige in de Benelux waar Chenet Blanc wordt verbouwd. Dat vind ik een leuke uitdaging.” Gelukkig krijgt hij wel wat hulp, van vrijwilligers en van zijn zoon Joep, die onlangs instapte in Wijndomein Heerenhuys der Pley. Dat de hobby zich nog niet bedruipt, mag de pret niet drukken. “Over een paar jaar spelen we misschien quitte, maar

september 2021

ach, een hobby mag geld kosten, niet? Vroeger zat ik voor mijn werk altijd binnen, of was ik onderweg met de auto. Tegenwoordig ben ik praktisch elke dag buiten aan de slag. En zeg nou zelf: Is er een mooier buiten in Nederland dan hier?”, zegt hij terwijl hij om zich heen wijst.

Bourgondische natuur Het is hier inderdaad allejezus mooi. Maar wellicht zeggen we dat zo omdat het pad – nog meer dan wijngaarden – langs kruisbeelden voert. “Ik ben de wijnstok, jullie zijn de ranken” is het toepasselijke Bijbelcitaat op een van de ontelbare Jezusbeelden die we passeren. Een mooie brug tussen de katholieke inborst en de Bourgondische natuur. Het landschap heeft een tijdloos karakter. Buiten een woonerf staan flesjes vlierbloesemstroop, eieren en walnoten, voor zachte prijsjes. De verkoper schat de wandelaar eerlijk genoeg in om het gepaste bedrag in het potje achter te laten. De mensen hier zijn goed van vertrouwen. Het enige valse waar je mee te maken krijgt, is vals plat.

Het zijn hier overigens niet alleen druiven die de klok slaan. Ook pruimen, kersen, appels en peren doen het hier voortreffelijk. We kuieren door het boerenlandschap, van het ene stiltegebied naar het andere. Hoe zachtjes we ook lopen, de dieren die je pad hier kunnen kruisen – de das, de superzeldzame hazelmuis, de levendbarende hagedis – laten zich vandaag niet zien of spelen stommetje. Niet erg, want genieten van al het wel zichtbare natuurschoon doen we sowieso wel. En die uitzichten! Zo magisch, dat laat zich niet vangen op een foto. Die moet je zien, voelen, ruiken, proeven, ervaren. Net als goede wijn dus: het behoeft geen krans, maar verdient het dubbel en dwars. Bij de finish in het dorp slaan we nog snel twee flessen (rood en wit, we wilden geen keuzestress) van het lokale druivennat in bij de slager. Zo kunnen we ons Limburg vanavond thuis nog eens goed laten smaken. Met de pootjes omhoog en samen met die walnoten. Proost! 

Voor deze en nog meer wijnwandelingen: visitzuidlimburg.nl/ eten-drinken/streekproducten/wijn/routes-des-vins.

september 2021

SAMEN MET TOERISME DE BARONIE

DE PRACHTIGE REGTE HEIDE BIJ GOIRLE

HOU VAN ’T GOEIE LEVEN IN DE BARONIE!

TOP 8: ONTDEK DE MOOISTE WANDELINGEN IN BRABANT Ontdek al wandelend het groene gebied tussen Breda, Tilburg en de Belgische grens. Speciaal voor wandelaars zijn we op pad gegaan en hebben we acht verschillende en zeer gevarieerde wandelroutes samengesteld, die je écht gelopen moet hebben. Nergens vind je zoveel variatie in landschappen als in dit stukje van Brabant. Onze acht favorieten (8-14 km) op een rij:

september 2021

OOG IN OOG MET VERRASSENDE KUNST IN UITGESTREKTE BOSSEN 13,1 KM – RIJEN/DORST

Lopend door uitgestrekte bossen sta je plotseling oog in oog met kunstige bouwwerken. Deze follies laten je verrassen en doen een beroep op je gevoelens. De route laat je tevens kennismaken met het prachtige gevarieerde landschap van Boswachterij Dorst.

STATIG MASTBOS, VLONDERPAD DOOR KWETSBARE NATUUR EN HET MARKDAL 12,6 KM – BREDA

Of wat dacht je van een wandeling door het statig Mastbos met haar eeuwenoude bomen, indrukwekkende lanen en mooie doorkijkjes? Bewandel het mooie vlonderpad door kwetsbare natuur, bekijk de tuinen van kasteel Bouvigne in Breda en geniet van het mooie Markdal.

LANDGOEDEREN, HEIDE EN STIL BOERENLAND 14 KM – CHAAM

Het Noord-Brabantse beekdalenlandschap is rond Chaam misschien wel op haar mooist. Landgoederen, vochtige weiden, talloze beekjes, heide en stuifzand en stil boerenland. Ontdek tijdens het wandelen van deze route het prachtige vennengebied het Ossengoor en loop over eeuwenoude handelswegen. Beleef echt een stukje authentiek Brabant!

UITGESTREKTE BOSSEN, HET OSSENGOOR EN OUDE WEGEN 13,5 KM – GILZE

Gilze is een van de oudste dorpen van de Baronie van Breda. In de Tweede Wereldoorlog kreeg het dorp het zwaar te verduren, vanwege bombardementen op het nabijgelegen Duitse vliegveld. De kerktoren werd in 1944 opgeblazen en de spits is nooit meer opgebouwd. Deze rondwandeling loodst je door de landerijen rondom het dorp en door de Chaamse Bossen.

LANDGOEDEREN EN DE REGTE HEIDE 11 KM – GOIRLE

Kloosterlingen, smokkelaars, grenspalen. In het land van de landgoederen is de geschiedenis zichtbaar aanwezig. Op deze route wandel je over drie landgoederen, elk met zijn eigen karakteristiek: Nieuwkerk, D’n Ooievaarsnest en De Hoevens. Akkers met traditionele gewassen, een schaapskudde op de heide, statige lanen, uitgestrekte bossen, heidevelden, drassige weilanden en het beekje De Leij meandert er rustig door heen.

HISTORISCH OMMETJE KWAALBURG 12,6 KM – ALPHEN

Ontdek het historisch ommetje Kwaalburg in Alphen. De omgeving van Alphen is een waar wandelparadijs. Afwisselend, kleinschalig, bossen, beschut en weids tegelijk. De geschiedenis gaat ver terug, getuige de grafheuvels. De Romeinen passeerden hier via hun heerbaan van Antwerpen naar Nijmegen, waarvan het traject nog zichtbaar is.

AL SMOKKELEND DE GRENS OVER 8 KM – STRIJBEEK

Of ga al smokkelend de grens over in Strijbeek. Op deze route slopen vroeger de smokkelaars met gevaar voor eigen leven door de bossen, om goederen en personen illegaal de grens over te brengen. Tegenwoordig kun je er heerlijk wandelen. Het is alsof de natuur op deze plek stil is blijven staan; een authentiek stuk Brabantse natuur. Een van de mooiste wandelroutes die je zeker gezien moet hebben!

SCHIEREILAND IN BELGIË, BEEKDAL VAN HET MERKSKE 11,5 KM – CASTELRÉ

Net over de Belgische grens, kom je bij het schiereiland in België, het Beekdal van het Merkske. Een stukje Nederland met Belgische noorder- én zuiderburen! De grenzen zijn meanderende beekjes, die onaangetast zijn. Hier heeft de tijd stil gestaan. Je komt op deze route tot rust in het kleinschalige landschap, waar de stilte overheerst. Het Merkske is een van de fraaiste beken van Nederland en Vlaanderen. 

Alle informatie vind je terug op www.toerismedebaronie.nl Volg ons ook op Facebook en Instagram. Laat ons jouw ervaring weten!

BELEEF ECHT EEN STUKJE AUTHENTIEK BRABANT!

OP DEZE ROUTE IN STRIJBEEK SLOPEN VROEGER DE SMOKKELAARS DOOR DE BOSSEN. NU KUN JE ER HEERLIJK WANDELEN

september 2021

DE TUINEN VAN KASTEEL BOUVIGNE ZIJN PRACHTIG OM ONDERWEG TE BEKIJKEN

september 2021

MONTFERLAND

Over de heuvels van de Achterhoek Door: Corine Koolstra, beeld: Natuurmonumenten

In het zuiden van de Achterhoek – tussen Doetinchem, Didam en ’s-Heerenberg – ligt het Montferland. Hier vind je heuvelachtige bossen, die omzoomd zijn met kruidenrijke akkers. Een gebied waar patrijzen scharrelen en reptielen zich thuis voelen, maar waar ook het oorlogsverleden nog steeds zichtbaar is.

Heuvels Het Bergherbos strekt zich uit over de stuwwallen van het Montferland. “Zo’n heuvelachtig gebied midden in een vlak land: dat is echt uniek. De stuwwallen ontstonden in de voorlaatste ijstijd, toen een gletsjer vanuit Scandinavië massa’s grond en stenen voor zich uit schoof. Toen het ijs smolt, bleven de heuvels achter.” De bossen op de stuwwal, met daaromheen de glooiende akkers zorgen voor een bijna buitenlands plaatje. Boswachter Janine Pelgrum van Natuurmonumenten

september 2021

“Zo’n heuvelachtig gebied midden in een vlak land is echt uniek” Loopgraven “In de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal. Toch vind je in het Bergherbos nog loopgraven uit die tijd. Een gedeelte van dit gebied lag destijds namelijk nog op Duits grondgebied. Omdat de Duitsers bang waren voor een aanval via Nederland, legden ze loopgraven aan. Een deel van de loopgraven is teruggebracht in oorspronkelijke staat en kun je van dichtbij bekijken.” 

september 2021

FOTO: LAURENCE DELDERFIELD

FAVORIET VAN DE BOSWACHTER

september 2021

“Je kunt hier alle drie de soorten bonte spechten tegenkomen” FOTO: M.H.ROSKAMP

 

Bunkers Ook de Tweede Wereldoorlog heeft zijn sporen nagelaten in het gebied. Je vindt er nog steeds kuilen die het gevolg zijn van inslagen van bommen en granaten. “Verder liggen er in het bos Kochbunkers, eenmansbunkers die aan het eind van de Tweede Wereld-

september 2021

oorlog zijn gebouwd ter verdediging van het Duitse Rijk. Het afgelopen jaar is er daarvan weer één toegankelijk gemaakt. De herstelde bunker heeft een periscoop gekregen, zodat je net als vroeger de omgeving kunt bekijken. Nu niet om de vijand in de gaten te houden, maar enkel om te genieten van het mooie uitzicht over de velden.”

FOTO: E. GROB

FOTO: JANINE PELGRUM

Grote bonte specht

september 2021

FAVORIET VAN DE BOSWACHTER

Corridor “In het Bergherbos hebben we een reptielencorridor aangelegd, een open strook van zes kilometer in het bos, die heidevelden en andere geschikte leefgebieden van reptielen met elkaar verbindt. Er leven hazelwormen, maar je hebt er vooral een goede kans om zandhagedissen te zien, zeker als het een tijdje kouder is geweest en het zonnetje doorbreekt. Zandhagedissen zijn fantastische beesten. Met hun kop doen ze bijna prehistorisch aan en de mannetjes zijn mooi groen gekleurd. Je moet ze wel rustig benaderen, want ze zijn supervlug en zijn er zó vandoor.”

Gladde slang “In de reptielencorridor leven ook gladde slangen. Aan de ene kant van de corridor zit een populatie en zes kilometer verderop nog één. Dat zouden we graag uitbreiden. Daarvoor moeten we eerst goed in kaart brengen waar de dieren exact leven. Maar de dieren zijn schuw. Vandaar dat we nu een actie zijn gestart waarbij we wandelaars vragen waarnemingen van gladde slangen aan ons door te geven. Je herkent gladde slangen aan de vlekken of strepen op hun rug en de streep door het oog. Ze zijn niet giftig.”

Tip! Combineer een wandeling in het Bergherbos met een bezoek aan Kasteel Huis Bergh, in het zuiden van het Montferland. Het middeleeuwse kasteel ligt er prachtig bij, half omsloten door een oude vestingwal en omgeven door een gracht. Bij het kasteel ligt het historische parkbos De Plantage. In de herfst groeien hier bijzondere paddenstoelen als de zwavelzwam, de eikhaas en de violette satijnzwam.

Uitzicht “Ik sta graag op de uitkijktoren op de Hulzenberg. De berg zelf is 85 meter hoog en de toren zelf nog eens ruim twintig meter. Daardoor heb je een mooi uitzicht over de Veluwe, het Rijk van Nijmegen en Duitsland. In de herfst zie je mooi het verschil in kleur tussen de verschillende loofbomen en naald-

bomen. Die naaldbomen hebben ons de laatste jaren veel bezighouden. Vele raakten aangetast door de letterzetter (een kevertje) en de lariksbastkever en stierven; een gevolg van onder andere de droge zomers. We planten nu verschillende soorten loofbomen terug. Zo ontstaat een gemengder bos dat beter bestand is tegen plagen.” 

Hartje

FOTO: JANINE PELGRUM

“In het oude bos kom je langs de paden klaverzuring tegen. Een leuk plantje met hartvormige blaadjes.”

Witte klaverzuring

september 2021

Op pad!

FOTO: PAUL COOLS

 

Zandhagedis

Varens “In de bossen vind je veel adelaarsvarens, ontzettend mooie varens die vaak manshoog worden. Ze doen het goed op de oude bosbodems.”

“De biologische graanakkers van het Bergherbos trekken veel insecten aan”

Roffel “Het moet wel heel gek gaan, wil je géén specht horen en zien als je door het Bergherbos wandelt. Hoor je een roffel? Zoek dan een dorre boom, dan vind je hem vanzelf. Je kunt hier alle drie de soorten bonte spechten tegenkomen: de kleine, de middelste en de grote bonte specht.”

Goud “De biologische akkers rondom het bos noemen wij ook wel onze ‘Gouden Rand’. Vooral in de zomer zijn de akkers prachtig. Dan staat het graan wuivend op de velden en groeien er planten als kamille, klaproos en korenbloemen.”

Veel insecten “Patrijzen hebben het moeilijk in Nederland. Vroeger liepen ze overal

september 2021

door de akkers, maar dat werd minder toen die armer werden aan insecten. De biologische graanakkers van het Bergherbos trekken gelukkig wél veel insecten aan. Ook zijn er voor patrijzen speciale keverbanken aangelegd, die bestaan uit polvormige grassen en kruiden. Daar varen de patrijzen wel bij. Er lopen nu weer aardig wat patrijzenkoppeltjes rond in het gebied.”

Beethoven

Door het Bergherbos in het Montferland heeft Natuurmonumenten verschillende wandelroutes uitgezet. De rode wandelroute (circa 7 kilometer) voert langs veel hoogtepunten die in dit artikel genoemd worden, zoals de reptielencorridor en uitkijktoren Hulzenberg. De historische wandelroute (circa 4 kilometer) voert langs het rijke verleden van het Bergherbos. De Erfgoedroute Bergherbos bestaat uit twee delen van 9 kilometer en brengt je onder andere langs de loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog. ’t Ommetje Bergherbos (2 kilometer) is ook geschikt voor rolstoelen en buggy’s. Alle wandelroutes zijn te downloaden via www. natuurmonumenten.nl/ bergherbos. Een goed startpunt voor een wandeltocht door het Bergherbos is Uitspanning ’t Peeske, Peeskesweg 12, Beek. Door het Montferland lopen ook de Lange-Afstand-Wandelpaden Pieterpad en Noaberpad. Info: www.wandelnet.nl/ lange-afstand-wandelpaden.

De insectenrijke akkers trekken ook een andere opvallende verschijning aan: de geelgors, een (gedeeltelijk) geel vogeltje dat je vrijwel alleen in het oosten van ons land tegenkomt. “Je herkent hem meteen aan zijn zang, die klinkt als de vijfde symfonie van Beethoven: tie-die-die-díiiee.” 

september 2021

FOTO: DZT/GÜNTER STANDL

DUITSLAND, EEN WANDELLAND BIJ UITSTEK ‘Nur wo du zu Fuß warst, warst du wirklich’, zeggen de Duitse wandelliefhebbers. Alleen waar je te voet ging, was je echt. Klinkt misschien wat extreem, maar denk er eens over na: op welke andere manier ervaar je de geuren, kleuren en geluiden zo intens als tijdens een wandeling? Te voet beleef je het gevoel van de jaargetijden pas echt. Je voelt de frisse ochtenddauw, ziet hoe zonnestralen de natuur en de mens opwarmen en ruikt de uitbundig bloeiende en groeiende bloemen en kruiden. Duitsland is een wandelland bij uitstek, alleen al vanwege het enorme aanbod aan langeafstandswandelingen door het hele land – 200.000 kilometer in totaal! Het aanbod aan Qualitätswege wordt steeds groter, met nu al 105 gecertifi-

september 2021

ceerde wandelroutes die bij elkaar een indrukwekkende 12.000 kilometer tellen. Het Deutsche Wanderverband ziet erop toe dat deze routes voldoen aan tientallen eisen, waaronder duidelijke bewegwijzering, aantrekkelijke natuur, regionale

bezienswaardigheden, parkeerplaatsen en horeca rondom de route. Goed nieuws voor de minder fanatieke wandelaar: sinds kort komen ook aanzienlijk kortere routes (vanaf 4 kilometer) in aanmerking voor het certificaat.

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

Hoe goed begaanbaar en duidelijk aangegeven ook, tegelijkertijd is het Duitse wandelpadennet uitgestrekt genoeg om heerlijk rond te struinen en misschien zelfs expres te verdwalen! Al wandelend ontdek je natuur waar schijnbaar nog nooit iemand is geweest – niet zo moeilijk in Duitsland, waar maar liefst een derde van het land uit bos bestaat. Als je dan toch op ontdekkingsreis gaat, is het wel zo leuk om ook in de regionale tradities te duiken. Proef bijvoorbeeld het brood van de plaatselijke bakker waar je langsloopt, of de worst van de lokale slager, en bewonder het houtsnijwerk of de koekoeksklokken in de werkplaatsen van handwerkdorpjes. Juist op het platteland kun je nog zien waar ambachtelijk bier wordt gebrouwen en kleinschalig druiven voor biowijn worden geteeld. Duitsland heeft niet alleen meer dan honderd Qualitätswege, het beschikt over maar liefst 16 nationale parken, 16 UNESCO-biosfeerreservaten en 104 natuurparken. Er valt dus nog heel wat te ontdekken. We geven hier een voorproefje met de langste kwaliteitswandelroute in Duitsland, de oudste en misschien wel de meest mondaine (ja, dat kan!). In deze gids vind je verderop wandelingen op de ijzingwekkend steile berghellingen in het Karwendelgebergte, een pelgrimstocht in Nedersaksen, een tocht van het ene trekking camp naar het andere in het Saarland en een blik in de duivelsogen van Rijnland-Palts Maar eerst de beloofde drie voorproefjes:

EEN GOUDEN WANDELERVARING

meer ontspannen zuidelijke variant. Welke kies jij? De naam Goldsteig verwijst naar de middeleeuwen, toen door Oost-Beieren ‘wit goud’, oftewel zout, via een oude handelsroute van Neurenberg naar Praag werd gebracht. En in de regio zijn er echte goudplaatsen en goudbeken, waar vroeger naar het edelmetaal werd gezocht. Als je nu de Goldsteig volgt, laat de route je wandelervaringen meemaken die zo waardevol zijn als goud. De Goldsteig begint in Marktdrewitz en eindigt in de drierivierenstad Passau, waar de Inn, Ilz en Donau samenkomen.

BERGEN EN EINDELOZE BOSSEN

Met bijna 700 jaren is de Rennsteig de oudste wandelroute van Duitsland. Het bergpad van het Thüringer Woud trekt jaarlijks zo’n 100.000 wandelaars van over de hele wereld. Traditie is erg belangrijk op de Rennsteig. Het pad heeft zelfs een speciaal lied, het Rennsteig-lied. En de witte ‘R’, die de Rennsteig markeert, heeft een eigen naam: Mareile, genoemd naar de mooie dochter van een Thüringer boswachter. De Rennsteig is een bergkampad dat langs de hoogste plekken van het Thüringer Woud leidt: 169 kilometer van Hörschel naar Blankenstein in zes etappes. Op de Rennsteig kun je in de eindeloze bossen urenlang niemand zien, maar aan de andere kant kom je altijd grotere wandelgroepen tegen. Cultureel geïnteresseerde wandelaars moeten een omweg maken naar het UNESCO Werelderfgoed de Wartburg, een van de

beroemdste burchten van Duitsland. Volg gewoon de grote ‘R’ op de Rennsteig en wens elkaar ‘Gut Runst’!

WANDELEN IN EN ROND BERLIJN

Op de 66-Seen-Weg kun je de omgeving van Berlijn verkennen tijdens een lange rondwandeling. Een wandelpad rond de metropool, dwars door de natuurpracht van Brandenburg. De verbinding van de 66-Seen-Weg met de Duitse hoofdstad is perfect. In 45 tot 60 minuten ben je vanaf bijna elke etappe (400 kilometer in totaal) terug in het centrum van Berlijn. Met de 66-Seen-Weg combineer je een spannende stedentrip met een mooie wandeling. Te veel stad? De moerassen, beken en rivieren zoals de Spree en Havel zorgen voor wandelgeluk bij de 66-Seenweg. Het is wetenschappelijk bewezen dat wandelen langs het water mensen gelukkig maakt, dus profiteer daar maximaal van! Cultuurveelvraten genieten in Potsdam van de vele paleizen, de Hollandse wijk en de ‘kleine’ Brandenburger Tor. Dat smaakt toch naar meer? Juist omdat wandelaars alles zo intens beleven, willen we jullie in deze gids graag laten zien hoe je in de vele mooie regio’s in Duitsland een extra dimensie kunt geven aan je vakantie. Al met al genoeg inspiratie om met een warm zonnetje in het gezicht op stap te gaan. Gute Reise und herzlich willkommen in Duitsland!  Ga voor meer wandelinformatie en het actuele reisadvies naar www.germany.travel.

De Goldsteig is met 660 kilometer de langste gecertificeerde wandelroute van Duitsland. Meteen een gewetensvraag: er is een sportievere noordelijke variant door het Nationaal Park Beierse Woud en een

september 2021

FOTO: ROLF BEHLERT

EUREGIO

EEN GROENE SCHATKAMER, VLAK OVER DE GRENS: HOHE MARK STEIG Wandelen in de prachtige natuur, dat is de Hohe Mark Steig. Een vrij nieuwe langeafstandswandelroute vlak over de grens (richting Kleve en dan een stukje verderop). Indrukwekkende uitzichten en afwisselende etappes dwars door het natuurgebied Hohe Mark. Je kunt hier een weekendje verblijven of een dagtocht maken vanuit Nederland.

BELEEF MEER DAN 150 KILOMETER PURE NATUUR

Wandel in goed gezelschap of op eigen gelegenheid – meer dan 150 kilometer door het natuurpark Hohe Mark – op de vele ’geheime paden’ van Wesel naar Olfen. De Hohe Mark Steig voert je door dichte bossen, over dromerige heidevelden (behalve als je dromen onderbroken worden door een luid blatende schapenkudde!), schilderachtige weides en langs meren. Adem de weidsheid in, hoor de stilte en ervaar de diverse landschappen met unieke uitzichtspunten tijdens gevarieerde etappes met een lengte van 19 tot 27 kilometer. Elke dag is anders. Voor waterliefhebbers met waterdichte schoenen is er de 18 kilometer lange en in het blauw bewegwijzerde Wasserroute. Je kunt ook kiezen voor de LandStreifer. Dit zijn rondwandelingen buiten de gebaande

september 2021

paden: beklim de heuvels, kijk uit over stille wateren en geniet van de flora en fauna van het bos. En alles op een aantal goed te behappen kilometers. Wandel in harmonie met de natuur en ervaar onderweg de gastvrijheid in de sfeervolle dorpen.

BAND MET DE NATUUR

Je reist te voet om bewust het landschap te verkennen. Soms vraag je je zelfs af of de fantastische zonsopgang of het prachtige panorama wel echt is. Bij zonsopgang zie je de ochtenddauw in de spinnenwebben. De idyllische scènes lijken wel uit een oud prentenboek te komen. Helemaal als je dan bij Dülmen wilde paarden tegenkomt, die badderen in een beekje. Als je behoefte hebt aan meer overzicht, dan kun je de 35 meter hoge stalen toren Feuerwachturm Rennberg beklimmen. Over een groen panorama gesproken!

En mocht je dan toch een citybreak willen, dan bezoek je de steden Bocholt of Borken, die liggen vlakbij! Het Museum TextilWerk Bocholt biedt in een prachtig rood bakstenen gebouw een beeld van de eeuwenlange textielcultuur, van spinklossen tot vroegindustriële weefmachines. Borken heeft een attractieve binnenstad vol winkeltjes die zelfs op koopzondag open zijn. Ervaar de schoonheid van deze groene schatkamer en laat die bewust op je inwerken. De regio ligt net over de grens en is toch zo anders: het natuurpark Hohe Mark is een reisje waard. Waar wacht je nog op?  www.geheimoverdegrens.nl

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

RIJNLAND-PALTS: ONZE OORSPRONG, JOUW BESTEMMING Diep uitgesneden rivierdalen en ruige rotsformaties – in de schatkamer van Rijnland-Palts zie je hoe het landschap in de loop der tijd is gevormd. Niet alleen het water heeft hier gedurende duizenden jaren zijn sporen nagelaten. Ook de vroegere vulkanen in de Eifel hebben de regio zijn unieke karakter gegeven. De afwisselende natuur kun je het beste ervaren tijdens een wandeling.

HET DAL VAN DE MOEZEL – GEVORMD DOOR HET WATER

Kenmerkend voor de Moezel zijn de grillige bochten en lussen, waarmee de rivier zich tussen de zonovergoten wijnhellingen slingert. 15 miljoen jaar geleden gaf de oude Moezel het landschap zijn vorm. Tegenwoordig kun je op gevarieerde wandeltochten de regio met zijn romantische, steile wijngaarden verkennen. Met een totale lengte van 365 kilometer is de Moselsteig niet alleen een van de langere,

maar ook een van de gevarieerdste gekwalificeerde langeafstandswandelroutes van Duitsland: verrassend door zijn afwisseling, uitdagend door zijn lengte en inspirerend in zijn soort. De 24 zeer diverse etappes voeren soms door bos, soms door wijngaarden, soms langs de oevers van de Moezel en soms over hellingen met prachtige uitzichten. Ze leiden vaak naar een ‘hoogtepunt’, zoals de Bremmer Calmont – de steilste wijngaard van Europa met een eigen klimhelling! Alle etappes inspireren door

hun directe link met de natuur en door hun connectie met de rijke geschiedenis van dit gebied. De talrijke uitkijkpunten zorgen voor onvergetelijke panorama’s.

DE EIFEL – IN HET SPOOR VAN DE DUIVEL

De Duivelskloof in het natuurpark Zuid-Eifel is een natuurwonder. De koning van de duisternis zou zelf de rotsen hebben gespleten en de indrukwekkende kloof hebben gecreëerd. In feite is deze bijzondere geologische formatie te danken aan het water: de zandstenen platen waar mensen tegenwoordig over lopen, zijn in feite een lang geleden versteende zeebodem. Je kunt dit bijzondere landschap verkennen op drie prachtige duivelspaden, die tussen de 1,6 en 6 kilometer lang zijn. ‘Blauwe ogen van de Eifel’, zo heten de met water gevulde trechters van de vulkanische aardkorst die kenmerkend zijn voor de regio: de Eifelmaren. Zeer bekend zijn de drie Dauner maren (bij het plaatsje Daun), die ook perfect zijn om zomers in te zwemmen. De Eifelsteig is 313 kilometer lang en voert naar Trier aan de Moezel. Bij het volgen van deze route doe je iedere keer nieuwe indrukken op door landschappen met veel natuurpaden, prachtige uitzichten en een veelvoud aan bijzondere rotsformaties.

FOTO: RHEINLAND-PFALZ TOURISMUS/DOMINIK KETZ

Meer informatie vind je via de gratis Rheinland-Pfalz erleben-app, waarmee je makkelijk tochten en bestemmingen kunt plannen. 

september 2021

www.rlp-toerisme.nl

DE DUIVELSKLOOF IN HET PARK ZUID-EIFEL IS EEN NATUURWONDER september 2021

BELEEF GRENZELOZE AVONTUREN IN HET SAARLAND Het Saarland ligt direct aan de Duits-Franse grens en overrompelt je met indrukwekkende natuur en verrassende uitzichtspunten. Met zijn donkere bossen, glooiende heuvels en weidse rivierlandschappen is het Saarland een absolute aanrader voor outdoorliefhebbers. Het uitzicht over de nevelige vallei, waar de beroemde Saarschleife een U-bocht door heeft getrokken, is ’s morgens vroeg adembenemend. Een bijzondere overnachting op grote hoogte wacht hier op je, terwijl je zweeft boven de Saar: de Cloef-hangers! Het middelgebergte van het Saarland is een aantrekkelijk wandelgebied. Ongeveer 70 premiumwandeltochten, rondwandelingen voor hele of halve dagen: allemaal gegarandeerd wandelplezier in de natuur. Je loopt op paden met prachtige uitzichten en uitstekende bewegwijzering en geniet van de schoonheid van de natuur: natuurlijke stilte, zachte bosgrond en brede weides, diepe valleien en kloven, rotsen en beekjes. Hier zijn een paar outdoor-tips in het Saarland:

SAAR-HUNSRÜCKSTEIG – WANDELEN OP DE MOOISTE LANGEAFSTANDSWANDELROUTE VAN DUITSLAND 1

Een trekkingavontuur tussen de Moezel, Trier, de Saarschleife, en de Rijn! Wandel de afwisselende routes over smalle paden. Wie dit 410 km lange pad afloopt, heeft niet te klagen over selfiemogelijkheden, want na elke bocht heb je weer een plaatje te pakken: wijngaarden en de rivierlandschappen van de Saar en de Moezel wedijveren met beboste heuvels. Een

hoogtepunt van je tocht is het schitterende uitzicht op de bocht in de Saar.

STAAND PEDDELEN OP DE BOSTALSEE

De Bostalsee biedt een schat aan watersport- en recreatiemogelijkheden. Hier kun je zwemmen, surfen, zeilen en waterfietsen. Ben je een verstokte wandelaar en wil je niet het water in? Probeer dan toch de stand-up paddle, of kortweg sup, het perfecte alternatief om ontspannen over het meer te glijden. De sport is gemakkelijk te leren en het board kan per uur worden gehuurd. Je hoeft juist geen waterrat te zijn, want je valt zelden in het water. Het is heerlijk om gewoon op het board op het water te dobberen en te genieten van het uitzicht op zeilboten en groene oevers. Smeer je goed in met zonnebrandolie, want dankzij de reflectie van het water krijg je nog sneller een vakantiekleur.

GENIET VAN DE PRACHTIGE UITZICHTEN EN DE SCHOONHEID VAN DE NATUUR, PROBEER EENS TE PEDDELEN OP EEN MEER OF MAAK EEN KANOTOCHT

september 2021

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND/MARCUS GLOGER

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND/ANDREAS TRIETZ

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND/ELKE DUBOIS

REISSPECIAL DUITSLAND

WANDELEN IN HET NATIONAAL PARK HUNSRÜCKHOCHWALD 3

AAN TAFEL! We hebben het allemaal meegemaakt: na een avontuurlijke wandeling zijn de voeten moe en smaakt een maaltijd tweemaal zo goed. Niets is een betere bekroning op een wandeldag dan een heerlijk etentje. Het Saarland biedt met zijn zeven Tafeltouren een uitzonderlijke combinatie: onder het motto ‘wandelen en smullen’ geniet jij overdag van tochten door prachtige landschappen, ’s avonds proef je culinaire toppers in speciaal geselecteerde restaurants. De chefs serveren gerechten met lokale ingrediënten. De koksmuts geeft de richting aan.

Wie heeft er behoefte aan een lange reis naar de Amazonejungle? Echte oerwoudavonturen zijn ook te beleven in het Nationaal Park Hunsrück-Hochwald. Hier zwerven wilde katten door het kreupelhout, kruipen 1.400 soorten kevers en zoemen moeraslibellen. Maar je voettocht in dit in 2015 opgerichte park kan een nog grotere belevenis worden: wandelaars kunnen terecht in drie trekking camps in de ongerepte natuur. Deze hebben twee houten platforms, elk met ruimte voor twee kleine tenten. Als je wilt, kun je de drie kampen combineren tot een meerdaagse trektocht en je helemaal onderdompelen in deze uitzonderlijke habitat.

De Kelten achterna Een spectaculaire wandeling door een van de grootste bossen van het Saarland, vlakbij het plaatsje Kirkel, daarom heet hij de Kirkeler Tafeltour. Ellenlange paden slingeren door het bos. Je loopt langs talloze eigenaardige banken van zandsteen, rotsen en holen. De Kelten gebruikten de geheimzinnige ‘Vrouwenbronnen’ al als offerplaatsen. In één keer om Saarland heen op de rondweg De Duitse deelstaat Saarland is zo klein dat je er in een krappe week comfortabel omheen kunt fietsen. Op deze 350 kilometer lange Saarland-route tref je imposante natuur- en cultuurschatten, zoals het UNESCO-biosfeerreservaat de Bliesgau, de Saarlus, het drielandenpunt tussen Duitsland, Frankrijk en Luxemburg, de Bostalsee (een stuwmeer) en het industrieel UNESCO Werelderfgoed de Völklinger Hütte, een voormalig hoogovencomplex langs de Saar.

PEDDELPLEZIER KANOËN OP DE RIVIEREN DE BLIES EN DE SAAR 4

Met een kajak of kano kun je de wateren en de groene natuur in het Saarland bijzonder goed verkennen. Of je nu beginner of gevorderde bent, er is voor iedereen een geschikte tour. Peddel op de rivier de Blies door de biosfeer van de Bliesgau en kruis het pad van een bever of peddel over de Saar om het symbool van het Saarland, de Saarschleife, te bekijken. Het perspectief vanaf het water is met niets te vergelijken.

WANDELEN MET DE HANGMAT

In het Saarland is wandelen niet zomaar 10.000 stappen zetten op een dag en dan maar zien waar je uitkomt. Nee, je kunt hier lichtgewicht hangmatten lenen om mee te nemen op je wandelavontuur.

Je treft duidelijk gemarkeerde punten aan bij de wandelpaden, waar je letterlijk je mat ‘ophangt’ om vervolgens lekker te chillen. Vergeet de tijd en breng de nacht door tussen een paar stoere boomstammen.  toerisme-saarland.nl

september 2021

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND/ FABIAN HOPPSTÄDTER

FOTO: TOURISMUS ZENTRALE SAARLAND

september 2021

TUSSEN ZANDSTRANDEN EN BEBOSTE BERGHELLINGEN

EEN AFWISSELEND AVONTUUR IN NEDERSAKSEN Uitdagende hellingen beklimmen in het Harzgebergte, een pelgrims tocht maken van Loccum naar Volkenroda of op blote voeten over het wad naar de Halligen waden – voor wandelaars is Nedersaksen een veelzijdige vakantiebestemming. Berglandschappen, brede rivieren, moerassen, heidevelden en de Waddenzee wisselen elkaar af op een oppervlakte van 476.000 vierkante kilometer. De Noord-Duitse staat biedt wandelaars een enorm scala aan mogelijkheden.

DUBBEL EN DWARS DOOR HET MIDDELGEBERGTE

WEIDS UITZICHT OVER DE HEIDE Uniek natuurlandschap zonder steile hellingen, maar met een grootse uitgestrektheid – dat kenmerkt de Lüneburger Heide. De Heidschnuckenweg is een van de gecertificeerde wandelroutes, die bij

FOTO: TOURISMUS MARKETING NIEDERSACHSEN GMBH/ALEXANDER KASSNER

De lente, zomer en herfst hebben in het Harzgebergte elk hun eigen charme. Terwijl de Harzer Hexenstieg tot de toproutes van Duitsland behoort, is de Baudensteig meer een ‘geheime’ tip. Vooral fijnproevers komen aan hun trekken, want dit traject verbindt de mooiste bergrestaurants in het bos. Traditionele gerechten als gebraden wild zwijn met rode kool serveren ze

hier. Op de Baudensteig overnacht je romantisch in de beboste bergen, maar de Liebesbankweg is natuurlijk nog romantischer. Natuurliefhebbers kiezen vaak Bad Harzburg als startpunt voor hun wandelingen, ze hopen zoveel mogelijk schuwe dieren te zien tijdens de lynxtour. En waarom dan geen omweggetje naar het boomtoppenpad vlakbij? Als je maar één dag de tijd hebt en zoekt naar bizarre rotsformaties, dan is de Kästeklippentour

samen met de Liebesbankweg ideaal voor jou. Maar niet alleen in de Harz kun je ruige rotsen ontdekken die bij impressionistische schilders zeer in de smaak zouden vallen, ze staan ook langs de Weserberglandweg (overigens een van de beste Duitse wandelroutes) evenals bij de Ith-Hils-route. Deze laatste is niet alleen interessant vanwege zijn bizarre klifformaties, maar biedt ook tussen de rotsen door weidse uitzichten op het landschap.

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

liefhebbers bekend staat als zeer fraai. Tussen Buchholz en Handeloh knerpt het heldere heidezand onder je voeten, jeneverbessen en kleine vakwerkdorpjes verschijnen in de ochtendmist – alsof je door een 3D-prentenboek loopt. Naast de Heidschnuckenweg zijn er andere meerdaagse en talloze dagtochten beschikbaar voor wandelaars op de Lüneburger Heide. Het grootste deel bevindt zich in het natuurpark Südheide en in het autovrije deel van het natuurgebied Lüneburger Heide.

GEZOND WANDELEN IN DE WADDENZEE

Een frisse bries opsnuiven – met het hoge zoutgehalte van de lucht is wandelen langs de Noordzee ook goed voor je luchtwegen. Een kleine gratis gezondheidskuur: als je een bijzonder intense ervaring wilt, wandel dan op blote voeten en geniet van de gratis voetmassage op het wad. Een klassieker onder de wadwandelingen is de route met gids van Cuxhaven naar het eiland Neuwerk – en terug per schip. De rondweg Langwarder Groden daarentegen voert zelfs bij vloed over zee. Wandelaars kunnen vijf kilometer lang het unieke vogelleven observeren en de constante verandering van de getijden ervaren. Ook

september 2021

FOTO: NATUR-UND GEOPARK TERRA.VITA

FOTO: GRAFSCHAFT BENTHEIM TOURISMUS-SCHUBERT

FFOTO: TOURISMUS MARKETING NIEDERSACHSEN GMBH/ALEXANDER KASSNER

EEN GRATIS GEZONDHEIDSKUUR: VOOR EEN BIJZONDER INTENSE ERVARING, WANDEL OP BLOTE VOETEN EN GENIET VAN DE GRATIS VOETMASSAGE OP HET WAD

de Oost-Friese eilanden hebben veel te bieden: in Nedersaksen kun je complete eilanden – bijvoorbeeld Baltrum – binnen slechts één dag verkennen.

VLAK LAND?

De op een na grootste Duitse staat heeft ook andere natuurschatten tussen de Harz, heide en de Noordzee. In de regio Osnabrück vraagt, nee sméékt de Ahornweg je door het Teutoburger Woud te dwalen. Een pad met zachte hellingen, niet te moeilijk, niet te gemakkelijk, dus precies goed voor iedereen die op zoek is naar kleine uitdagingen. Als beloning krijg je prachtige panorama’s te zien vanaf de uitkijktorens. De TERRA.tracks in de regio Osnabrück bieden een breed scala aan uitdagingen. Kwalitatief hoogwaardige en gevarieerde wandelroutes kosten je enkele dagen of slechts een uur en voeren je door een regio die cultuur en natuur perfect combineert. Bedevaartroutes zijn bijzonder geschikt voor iedereen die tijdens een wandeling innerlijke rust wil vinden en spiritualiteit in de natuur omarmt. Indrukwekkende kloosters en talrijke andere plekken van het christelijk geloof nodigen onderweg uit tot het nemen van

een pauze om de lange geschiedenis van de bedevaart aan den lijve te ervaren. Hoe uiteenlopend Nedersaksen kan zijn, laten de 24 noordelijke loipes in de regio Rotenburg/Wümme duidelijk zien: langs de route wisselen heide, veengebieden en bossen elkaar af. De Duitse wandelbond heeft vijf van deze routes uitgeroepen tot ‘Qualitätsweg Wanderbares Deutschland’. Brochures zijn ook beschikbaar in het Nederlands.

OP SPEURTOCHT IN HET GRAAFSCHAP BENTHEIM

In het graafschap Bentheim vind je spannende wandelpaden in de buurt van de Nederlandse grens. Het wandelpadensysteem ‘Grafschafter Spurensuche’ (speurtocht in het graafschap) omvat een langeafstandswandelpad en vijftien rondwandelingen door de regio. Zwart goud, oude muren of reuzen: elk pad vertelt een klein verhaal met onderweg bijzondere details langs de weg. Sommige leiden je ook over de Duits-Nederlandse grens. Het graafschap Bentheim is nog steeds een speciale tip voor gasten die graag wandelen.  vakantieland-nedersaksen.nl

september 2021

RUST, IDYLLE EN TERUG NAAR JE BASIS

DICHT BIJ DE NATUUR IN HET WESERBERGLAND BEELD: WESERBERGLAND TOURISMUS E.V.

Diepe bossen, oeroude hoogveengebieden, kastelen, weelderige weides en romantische vakwerkstadjes – een wandeling door het ongerepte Weserbergland biedt afwisselende natuur en sprookjesachtige verhalen. Door het Weserbergland lopen vele wandelpaden waardoor je vakantie gegarandeerd een succes wordt. Zes daarvan zijn door het Duitse Wanderverband aangemerkt als Qualitätswege. Het hele jaar door biedt dit sextet ook ervaren outdoorliefhebbers een bijzondere ervaring: zelfs een dagwandeling op de vier korte kwaliteitspaden met elk hun eigen thema biedt stof tot lange verhalen achteraf. Kies je voor een van de twee langeafstandswandelpaden – de Weserberglandweg of de Ith-Hils-Weg – dan moet je vooraf checken of je genoeg geheugen op je telefoon hebt om foto’s te blijven maken.

KORTE WANDELROUTE VOOR EEN PERFECTE DAG

In het Auetal kunnen wandelaars genieten van rust, zichzelf hervinden en ontspannen

september 2021

op de rondwandeling ‘Weg der Selbstzuwendung’ (Weg van de zelfontdekking). Onder de noemer ‘droomtoer’ zorgen negen stations met informatieborden op de ongeveer 3,9 kilometer lange route voor een kleine onderbreking van het snelle en vaak hectische leven van alledag. Wil je de natuur om je heen nog intenser ervaren? De tocht van 6,4 kilometer ‘Door het mooie Walterbachdal’ biedt wandelplezier extra dicht bij de natuur. Het pad leidt langs de drie meter brede Walterbeek en kenmerkt zich door zijn verscheidenheid aan landschappen. Tijdens de wandeling heb je een aantal indrukwekkende uitzichten op het Sünteldal. Vooral de Drieburchtenroute is populair. Deze loopt over paden en boswegen en stelt je in de gelegenheid om drie prachtige forten te bewonderen: slot Schaum-

burg, de Osterburg en de Paschenburg liggen langs de route. De kastelen liggen op 13 kilometer van elkaar aan de route, die bovendien een wonderschoon panorama biedt waarin het Wesergebergte een hoofdrol speelt. ‘Aanraken en uitproberen toegestaan’, is het motto van het twee kilometer lange ‘Wichtelpfad’, het kabouterpad, dat werd

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

bekroond in de categorie familieplezier. Op deze gezinsvriendelijke route kunnen jong en oud naar de vijftien stops wandelen om op een speelse manier het bos te ontdekken. Het bijzondere: het pad is ook interactief op zes verschillende stations waar je extra avonturen beleeft op je smartphone! Welk kind wil geen kabouteravonturen meemaken?

DE REIS ZELF IS HET DOEL OP DE LANGEAFSTANDSWANDELPADEN

Is een dagje wandelen in het Weserbergland niet voldoende? Voor rupsjes-nooit-genoeg loopt er meer dan 225 kilometer aan wandelpad op de Weserberglandweg door het hele Weserbergland, van Hannoversch Münden in het zuiden naar de Porta Westfalica in het noorden van de regio. Burchten en kastelen, kleine vakwerkstadjes en unieke natuurpracht voeden hier het verlangen naar ongerepte natuur. Rust, idylle en terug naar je basis: het is hier allemaal te vinden tijdens deze langeafstandswandeling. Hannoversch Münden zelf overtuigt met zijn authentieke historische stadsbeeld. Meer dan 700 vakwerkhuizen uit zes verschillende eeuwen kun je hier bewonderen. Daarnaast is het Welfenslot een bijzonder hoogtepunt. Het Welfenslot beschikt niet alleen over een imposante façade en twee prachtige, goed bewaard gebleven renaissancevertrekken met indrukwekkende muurschilderingen, maar ook over een spannende geschiedenis. Het werd in 1501 door de hertog van Lüneburg-Braunschweig gebouwd en 59 jaar later door een brand volledig verwoest. Het slot speelde later een grote rol bij de Reformatieplannen van Maarten Luther. Kuier tussendoor ook even door Bodenwerder, de thuishaven van de bekende leugenbaron Münchhausen: een ander hoogtepunt op de Weserberglandweg. Op romantische bospaden loopt de route via de Voglerbergketen naar de ruïnes van de vesting Königszinne. Van september 2021

daaruit daal je af naar Bodenwerder, waar je behalve het geboortehuis van de oerfantast Münchhausen een vredige historische oude binnenstad vindt.

WEERWOLVEN

Een ander langeafstandswandelpad in de regio is iets korter maar daarom niet minder interessant: de Ith-Hils-Weg. De ongeveer 81 kilometer lange wandelroute leidt naar spectaculaire kliffen, mysterieuze grotten, historische torens en meren en biedt steeds weer een weids uitzicht over het land. Stap voor stap, etappe na etappe vind je als wandelaar hier je ziel en zaligheid terug. In het oosten van het Weserbergland verbindt de Ith-Hils-weg twee minder bekende, maar daarom niet minder

mooie bergkammen met elkaar: de Ith en de Hils. Wandelaars kunnen zich door talrijke informatieborden, maar ook audiovisueel laten leiden door een wereld van goden en legendes van deze mystieke natuurlijke omgeving. Door meer dan 60 podcasts die ter plaatse kunnen worden ingescand en beluisterd via een QR-code, komt het verleden rond de wereld van weerwolven, cultusplaatsen en Germaanse goden tot leven. Met deze uitstekende kwaliteitswandelingen en vele andere thema’s en rondwandelingen biedt het Weserbergland veel wandelervaringen waardoor je de regio in al zijn facetten leert kennen!  www.weserbergland-tourismus.de/de

IN DE MYSTIEKE OMGEVING VAN DE ITH-HILS-WEG KOMT HET VERLEDEN VAN WEERWOLVEN, GERMAANSE GODEN EN LEGENDES EN CULTUSPLAATSEN TOT LEVEN september 2021

ECHT MOOI - ECHT GROEN

SAKSEN-ANHALT: NATUUR ZONDER GRENZEN De Groene Band in Saksen-Anhalt is een grandioos natuurparadijs dat tegelijkertijd aan de voormalige deling van Duitsland herinnert. BEELD: IMG SACHSEN-ANHALT MBH

Aardbeienklaver, zilte rus en duizendguldenkruid, het paapje, de kievit en de otter en nog veel meer zeldzame planten en dieren komen voor op de Groene Band. De 1.390 kilometer lange grens die Duitsland in Oost en West verdeelde, werd meer dan vier decennia lang streng bewaakt en mocht niet worden betreden. Zo ontstond een unieke natuurzone. Na de Duitse hereniging werd de Groene Band tot beschermd gebied verklaard. Tegenwoordig hebben meer dan 1.200 zeldzame en bedreigde dieren plantensoorten hun leefgebied in de voormalige grensstrook. De Groene Band is niet alleen een eldorado voor flora en fauna, maar ook een schatkamer voor natuurliefhebbers. Onder het motto ‘Gescheiden grenzen – natuur verbindt’ lokt het nationale natuurmonument bezoekers met unieke ervaringen. In Saksen-Anhalt loopt de Groene Band over een lengte van 343 kilometer langs de voormalige staatsgrens – van Altmark via Börde tot het Harzgebergte.

september 2021

BIJ DE GROENE BAND KOMEN NATUUR, CULTUUR EN HISTORIE SAMEN Dit wordt vooral duidelijk tussen Altmark, Wendland en Elbe, waar Saksen-Anhalt, Nedersaksen, Brandenburg en Mecklenburg-Vorpommern aan elkaar grenzen. Tegenwoordig zijn alle wegen toegankelijk langs de 190 kilometer lange fietsroute die vier deelstaten met elkaar verbindt. Bezoekers kunnen hier de meest uiteenlopende ervaringen opdoen. Fietstoeristen die alleen de Altmark willen verkennen, zijn enthousiast over de rondlopende fietsroute door de Altmark. Deze voert over een lengte van ongeveer 500 kilometer door de dorpen en steden van deze regio, langs de Elbe, door het natuurpark Drömling, de regio bij de rivieren de Elbe en de Havel, de gemeente Altmärkische Wische, de heuvels van de Altmärkische Schweiz en het Jerichower Land. Het traject loopt ook naar de architectonische bezienswaardigheden langs de Route

der Romanik en overlapt gedeeltelijk de populaire Elberadweg. In Havelberg kun je verder de Havelfietsroute volgen. De geschiedenis van de Groene Band als voormalige grensstrook is bijzonder duidelijk aanwezig in de Magdeburg Börde: het monument van de Duitse deling is een belangrijke herdenkingsplaats voor de jongste geschiedenis. Dit was een belangrijk binnen-Duitse grensovergang op de snelweg Hannover-Berlijn en een van de meest westelijke DDR-punten. De gebouwen zijn toegankelijk voor publiek, tentoonstellingen tonen hoe het grensverkeer vroeger verliep. Inzicht in het verleden krijg je ook bij een bezoek aan het grensmonument Hötensleben, een paar kilometer van Marienborn. Het monument documenteert de betekenis van de DDR-grens voor het dagelijks leven van dorpsbewoners direct uit de buurt van de grens. De resterende ‘beschermstrip’ van metalen gaashekken,

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

DE GROENE BAND IS NIET ALLEEN EEN ELDORADO VOOR FLORA EN FAUNA, MAAR OOK EEN SCHATKAMER VOOR NATUURLIEFHEBBERS muren en wachttorens heeft sinds 1990 een beschermde status.

MAAK JE HOOFD WEER LEEG

Hötensleben en Marienborn liggen in de Magdeburg Börde. Het weidse en vlakke landschap met zijn vruchtbare velden helpt om je hoofd weer leeg te maken. De grotendeels agrarische paden van het Börde-fietspad (ook zeer geschikt om te wandelen!) verbinden bijna 50 kilometer van het Elbe-fietspad aan de Elbe bij de hoofdstad Magdeburg met het Aller-Harzfietspad in Oschersleben (Bode). Ook in de Harzregio was de aanwezigheid van de binnen-Duitse grens voelbaar. Het hoogste punt van het middelgebergte, de 1.141 meter hoge Brocken, bevond zich in afgesloten militair gebied. Voor de bewoners in Oost en West was de berg alleen van een afstand te zien. Tegenwoordig loopt de Groene Band door dit bosrijke gebied, dat een van de populair-

september 2021

ste middelgebergtes van Duitsland is. De bijna 100 kilometer lange Harzer grensweg loopt op de Band over bospaden en over de betonplaten van de Kolonnenweg (waarover de Oost-Duitse grenspolitie zich verplaatste) naar historische plekken van de Duitse tweedeling. Zowel de natuur als de geschiedenis maakt een wandeltocht op de grensweg de moeite waard. Na bijna 30 jaar Duitse hereniging weerspiegelt de Groene Band een nieuwe realiteit met prachtige, ongerepte natuur en unieke biodiversiteit. Tegelijkertijd herinnert het landschap aan de Duitse en Europese geschiedenis, die uitmondde in een situatie waarin mensen vreedzaam grenzen mogen overschrijden.  www.sachsen-anhalt-tourismus.de www.erlebnisgruenesband.de

HET NATIONALE NATUURMONUMENT GROENE BAND SAKSEN-ANHALT • De Groene Band op de voormalige binnen-Duitse grens is een nationaal natuurmonument, een 343 kilometer lang natuurgebied en de thuisbasis van 1.200 bedreigde diersoorten. • Tegelijkertijd herinnert de Groene Band aan de geschiedenis. Natuurbehoud en herdenken zijn hier twee kanten van dezelfde medaille. • Het beschermde gebied beslaat een oppervlakte van 4.754 hectare en strekt zich in Saksen-Anhalt uit langs de grens met Nedersaksen.

september 2021

EVEN (VRIJWEL) ONBEKENDE HOOGTEPUNTEN Z IN MECKLENBURG-VOORPOMMEREN

JOUW WANDELVAKANTIE AAN DE OOSTZEE EN IN HET MECKLENBURGISCHE MERENGEBIED In het noordoosten van Duitsland vind je zoveel natuur en water, dat iedereen zijn favoriete eigen plekje kan uitkiezen. 2.000 kilometer Oostzeekust, 2.000 meren en drie nationale parken wachten erop ontdekt te worden. Ongeveer 2.000 kastelen, landhuizen en herenhuizen staan te schitteren in romantische parken en in weidse landschappen. Maar naast die prominente bezienswaardigheden verrast de streek ook met onverwachte eyeopeners. Zeven grote en kleine avonturen laten Mecklenburg-Voorpommeren van zijn nog onbekende kant zien.

AAN HET EINDE VAN HET BOS WACHT DE ZEE

Wandelen of hardlopen door het bos is altijd fijn. Ver weg van de drukte van de Hanzestad Rostock ligt het grootste kustbos van Duitsland: de Rostocker Heide. Verschillende thalassokuurpaden leiden over de zanderige bosbodem door

FOTO: TMV/GÄNSICKE

september 2021

dit natuurgebied. Altijd wandel je met een frisse Oostzeebries om de oren. Op de Rostocker Heide leiden vroeg of laat alle wegen naar het strand. En omdat je er alleen zonder auto of motor kunt komen, is het veel stiller dan elders.

ZEEMANSTRADITIES OP EEN SCHIEREILAND

Het schiereiland Fischland-Darß-Zingst heeft kunstenaars en fotografen altijd gefascineerd door de combinatie van de ongerepte natuur, het bijzondere licht en oude gebruiken. Het aantal met de camera vast te leggen beelden lijkt onuitputtelijk. Elke bezoeker van de Darß ziet meteen een fraai voorbeeld: de rijkversierde Darß-voordeuren zijn een populair motief en vormen een kleurrijke getuigenis van oude zeemanstradities uit de tijd van de zeilscheepvaart. Het ‘Darßer voordeurpad’ toont wandelaars de kunstig gesneden deuren in de badplaats Prerow aan de Oostzee.

VERKEN HET EILAND RÜGEN

De krijtkust van Rügen is een onbetwist hoogtepunt voor veel eilandvakantiegangers. Wie het wat rustiger aan wil doen, maar toch het uitzicht niet wil verliezen, kan wandelen op de hoge oever in Lietzow – op de smalle landtong tussen de grote en kleine Jasmunder Bodden. Hier loopt ook de bekroonde kwaliteitswandelroute ‘Bodden-Panoramaweg’. 24 kilometer lang voert de route door het gevarieerde lagunelandschap. Met een beetje geluk komt de wandelaar hier inheemse zeearenden of otters tegen, tussen stille weidelandschappen en bossen.

WOONKAMER. WATER. WORLD – WOONBOOTVAKANTIES IN HET MERENGEBIED 4

Meer dan duizend meren van de uitgestrekte Mecklenburger Seenplatte glinsteren in de zon. Vele zijn met elkaar verbonden via kleine rivieren en kanalen.

MET EEN BEETJE GELUK KOM JE HIER INHEEMSE ZEEARENDEN OF OTTERS TEGEN, TUSSEN STILLE WEIDELANDSCHAPPEN EN BOSSEN september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

FOTO: TMV/KRAUSS

Ook het grootste binnenmeer van Duitsland, de Müritz, is hier te vinden. Deze verscheidenheid aan meren kun je te voet, met de fiets of vanaf het water verkennen. Met een woonboot als drijvend appartement is een overnachtingsadresje gegarandeerd – of het nu bij een afgelegen inham is of in een van de vele idyllische havens. Wie met de laatste zonnestralen in het water springt, naar de natuur luistert en onder de sterrenhemel terugkijkt op de dag, weet wat rust en vrijheid betekenen.

STATIGE HISTORIE MET UITZICHT

Hoog boven de steile oevers van het meer van Schwerin troont de laatste ‘nieuwbouw’ van de hertogen van Mecklenburg: slot Wiligrad – een echte parel. Ondanks zijn relatief jonge leeftijd kan het neorenaissancegebouw terugkijken op een

STRALSUND: HET HEILGEISTKLOOSTER

Aan de rand van de oude binnenstad van Stralsund, die samen met Wismar op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat, vindt de wandelaar een gebouwencomplex dat doet denken aan lang vervlogen tijden: het klooster van de Heilige Geest. Dit is echter geen klooster, maar het oudste ziekenhuis in Stralsund, het stamt uit 1256. Als je niet ver van de haven onder de rode boog doorloopt, word je ondergedompeld in een bijna mystieke wereld. Idyllische vakwerkhuizen en kleurrijke stokrozen staan in het gelid en zetten zo

de unieke zuilengalerij voort. De oase van rust midden in de Hanzestad nodigt uit tot flaneren en spirituele gedachtes.

KILOMETER NA KILOMETER NATUURBELEVING – PEDDELEN OP DE PEENE 7

De amazone van het noorden, wordt de Peene ook wel genoemd, en terecht. Het riviertje kronkelt ontspannen door de idyllische landschappen van West-Pommeren. Bijna geen enkele andere rivier in Europa wordt omringd door zoveel wilde natuur. Tal van zeldzame soorten zoals otters, ijsvogels en bevers voelen zich thuis in het beschermde landschap. Vanuit een kano zijn de dieren in hun natuurlijke omgeving te observeren.  www.off-to-mv.com/nl

september 2021

FOTO: TVV/GRUNDNER

FOTO: SSGK M-V

dramatische en dynamische geschiedenis. Interessant zijn ook de tentoonstellingen met moderne kunst en de door hedendaagse kunstenaars georganiseerde evenementen.

FOTO: TMV/TIEMANN

FOTO: TMV/GÄNSICKE

FOTO: TMV/OUTDOORVISIONS.COM

september 2021

FOTO: BAIERSBRONN TOURISTIK/STEFAN KUHN PHOTOGRAPHY

FOTO: SCHWARZWALD TOURISMUS/CHRIS KELLER

OUTDOOR AVONTUREN IN HET ZWARTE WOUD

In de vakantieregio Zwarte Woud is de natuur niet een toevallig decor waar je vakantie zich afspeelt, integendeel: de natuur vormt hier het eigenlijke vakantiedoel. In het grootste middelgebergte van Duitsland zijn er talloze mogelijkheden om het afwisselende landschap te ontdekken. Of het nu gaat om wijngaarden of bergtoppen, ravijnen of paden with a view: het bijna 24.000 kilometer lange netwerk van wandelpaden is net zo gevarieerd als de natuur van het Zwarte Woud zelf. Je kunt de nacht doorbrengen in een tent midden in de natuur: in totaal zijn er negen trekking camps, waar maximaal drie tenten kunnen staan. De trekking camps vormen een variatie op vrij kamperen, het is dus echt back to basic. De ‘wandelhemel van Baiersbronn’ in het noordelijke Zwarte Woud belooft wandelplezier en culinaire hoogstandjes: meer dan 550 kilometer aan wandelpaden lokken je naar geweldige uitkijkpunten en natuurattracties, terwijl wandelhutten en restaurants onderweg uitnodigen tot een break. Wie liever op twee wielen rijdt, kan zich verheugen op elf mountainbiketochten met singletrails tot 30 procent. Je zou het een natuurpodcast kunnen nomen, deze ‘Luistertocht’ in Freuden-

september 2021

stadt: de tocht verbindt het grootste marktplein van Duitsland met de oudste dennenboom in het Zwarte Woud over een afstand van ongeveer tien kilometer – dankzij de app leren wandelaars ook veel over natuur, cultuur en de geschiedenis van deze stad in het noordelijke Zwarte Woud.

SPECTACULAIR UITZICHT

Het Zwarte Woud biedt talloze indrukwekkende natuurlandschappen – of het nu gaat om de ongerepte bossen langs de Feldsee en bij de Zweribachwaterval of een spectaculair panoramisch uitzicht vanaf de Feldberg. Schluchsee en Titisee kun je per rondvaart- of roeiboot bereiken, honderden kilometers prachtige routes liggen klaar voor wandelaars en fietsers. Zoek je nog meer waterpret en ontspanning? Ga dan naar het Badeparadies Schwarzwald in Titisee-Neustadt met zijn 12 sauna’s, 18 zwembaden en meer dan 20 glijbanen.

Bad Dürrheim ligt aan de oostelijke rand van deze vakantieregio en is geliefd vanwege zijn kuuroorden. In het kuurpark kunnen bezoekers de kneippwatertherapie en het blotevoetenpad uitproberen. De wijnregio’s aan de westelijke rand van de vakantieregio zijn verbonden door de 460 km lange Badische Wijnfietsroute. Op de zonnige hellingen met wijnranken en fruitbomen aan de rand van het Zwarte Woud kun je ook mooie wandelingen maken, bijvoorbeeld in het Markgräflerland, bij de Kaiserstuhl en in de Ortenau. Onderweg komen wandelaars vele wijncoöperaties en gezellige terrasjes tegen. De grootste steden in het Zwarte Woud, Karlsruhe en Freiburg, hebben niet alleen een ruim cultureel aanbod, maar bieden ook echte outdoorhighlights met hun ‘stadsbergen’: geniet van de zonsondergang in Karlsruhe vanaf de Turmberg, in Freiburg vanaf de Schlossberg of vanaf Schauinsland. Mountainbikers en wielrenners, klimmers en paragliders komen aan hun trekken op de 1.284 meter hoge Schauinsland. Het Rijndal bij Karlsruhe kun je prima op de fiets verkennen. De vorig jaar geopende fietsroute ‘PAMINA-Rheinpark Nord’ begint bij Karlsruhe en loopt 83 kilometer door de regio’s Baden, Zuid-Palts en Noord-Elzas. Het traject leidt naar een van de grootste aaneengesloten uiterwaarden in Midden-Europa.  www.schwarzwald-tourismus.info

september 2021

REISSPECIAL DUITSLAND

FOTO: ALPENWELT KARWENDEL/WOLFGANG EHN

KARWENDEL: STEIL, PUUR NATUUR EN SCHILDERACHTIG

‘Gach aue’, roepen ze hier als het steil is, kijk naar de wei! Zoals hier in het Karwendelgebergte bij Mittenwald. Beieren en Tirol delen de machtige bergketen van de noordelijke Alpen, tussen de rivieren de Isar en de Inn. In dit beschermde gebied cirkelen adelaars in de lucht. Honderden bergschapen en koeien brengen de zomer door in het Beierse gedeelte. Bovendien leeft hier een van de grootste sneeuwhoenpopulaties in de Alpen. Tussen de bergtoppen liggen bemande hutten. Een prachtige tocht leidt wandelaars direct over de Wörner Sattel naar de unieke bergwereld. De lange wandeling begint op de wandelparkeerplaats ten noorden van Mittenwald en duurt 4,5 uur tot aan de hut op de hoogvlakte. Het wandelpad gaat eerst over een onverharde weg naar de Aschauer Alm, een onbeheerde hut. De zogenoemde Jägersteig begint bij de Aschauer Alm en loopt langs de

september 2021

Seinsbachkloof (Seinsbachklamm) over beboste hellingen. Vooral in de hete zomermaanden is het schaduwrijke pad langs de kloof een aanrader. Aan het einde van de Jägersteig steek je de droge bedding van de Sandbach over en volg je de weg naar de Vereiner Alm, het hoogste punt. Bij de Vereiner Alm bestaat de eerste mogelijkheid voor een tussenstop, midden tussen de groene hellingen met uitzicht op de Soierngroep.

INSIDERTIPS Als je nog voldoende reserves hebt, kun je verder klimmen naar de Dammkarhut. De Hochlandhütte is een uitvalsbasis voor meerdaagse tochten in het noordelijke deel van het Karwendelgebied.

Volg kort voor de Vereiner Alm de borden naar de Wörnersattel aan de rechterkant. Na een paar haarspeldbochten bereik je de Wörnersattel op een hoogte van 1.989 meter. Hier heb je een prachtig uitzicht op het Wettersteingebergte met de Zugspitze en Alpspitze, maar ook op het Estergebergte en de valleien van de Karwendel Alpen. Nu begint de afdaling naar de hut op de hoogvlakte.

BEIERSE GEZELLIGHEID

De hut van de Deutsche Alpenverein is gebouwd in 1909 en heeft door de jaren heen zijn authentieke karakter behouden. Hier is het mogelijk om te overnachten. Birgit en Stefan Müller besteden hier extra aandacht aan Beiers eten en drinken. Zij beheren de Karwendelhut. Geniet van het panorama rondom met een hartige snack of de zelfgemaakte ‘Hober’, zoals een aardappelpannenkoek in Mittenwald wordt genoemd. In de eetzaal en op het zonnige terras staat Beierse gezelligheid voorop. De rustieke berghut is iets bijzonders hier in Karwendel, omdat hij als een van de weinige hutten zowel per helikopter als op de rug wordt bevoorraad. Geen enkele andere transportroute of toegangsweg leidt naar de hut. Dat vraagt heel wat van de planning! De typische berghutlekkernijen smaken er des te beter door! We zakken weer af naar het dal langs de Alpenvereinshütte via de onbeheerde hut Obere Kälberalm en het voetpad langs de Gassellahnbeek naar het startpunt van de tocht.  www.alpenwelt-karwendel.de

september 2021

FOTO: DAVID MEULENBELD

INTERVIEW

“Wandelen is een hobby geworden, in plaats van een noodgedwongen middel” Door: Luc Keersmaekers

Als gezondheidszorgpsychologe leert Geeke Blenk mensen zo goed mogelijk omgaan met hun klachten, zodat zij zo veel mogelijk kwaliteit aan hun leven kunnen geven. Steeds regelmatiger ziet zij mensen met een burn-out voorbijkomen. Ze stimuleert hen te gaan wandelen en dat werpt zijn vruchten af, beamen ook bewegings- en re-integratiedeskundige Vincent Menor en ervaringsdeskundige Matthijs van der Tang.

en burn-out is een chronische overspannenheid. Het is een langdurig proces van overbelasting, waarin je teveel van jezelf hebt gevraagd en waardoor je stresssysteem op zijn kop staat. “Je bent letterlijk opgebrand”, aldus Geeke. “Vervolgens kom je, zeker als vermoeidheid een grote rol speelt, in een vicieuze cirkel terecht. Mensen met een burn-out hebben de neiging inactief te worden, maar dat werkt averechts. Je moet

“Als je een burn-out hebt, moet je jezelf weer openstellen” Geeke Blenk

september 2021

juist in beweging komen, maar wel op een manier die past bij je vermogen.” Geeke is gezondheidspsycholoog bij Kannick, een organisatie die mensen met fysieke klachten of vermoeidheidsklachten helpt bij hun herstel naar werk.

Tijd om stil te staan Bij veel sporten is die grens lastig te bewaken. Met hardlopen, fietsen of een potje tennis gaat je hartslag sneller omhoog, komt er eerder een wedstrijdelement bij kijken of heb je een tegenspeler nodig. “Dan ga je toch weer teveel inspanning leveren of met anderen in gesprek, terwijl je juist even niets moet doen. Het is tijd om even stil te staan. Daarom is wandelen zo geschikt bij een burn-out, de wereld om je heen gaat dan letterlijk een stuk minder snel. Je moet jezelf weer openstellen, je moet je volledig focussen op jezelf, je lijf en je zintuigen”, legt Geeke uit. 

september 2021

Wandelen biedt daarvoor bij uitstek de mogelijkheid. “De fluitende vogeltjes, G e e ke B l e n k de geur van bloemen of het aangezicht van een kabbelend beekje: het zijn zintuiglijke waarnemingen die vaak worden afgestompt wanneer je maandenlang alleen bezig bent met bijvoorbeeld werk. Nieuwe geluiden en geuren tijdens het wandelen hebben direct een positieve invloed. En het mooie is: je hoeft er eigenlijk niets voor te doen. Je stapt de deur uit en hebt geen speciale kleding nodig.” Wandelen doet dus iets positiefs met onze hersenen. Je activeert delen in het brein die remmend werken op negativiteit en stress. Het mentale aspect van wandelen gaat hand in hand met de fysieke voordelen van een wandeling, zo legt bewegings- en re-integratiedeskundige Vincent Menor uit: “Vrijwel     iedereen is in staat om te beginnen met een dagelijks wandelingetje, ook al is het maar een paar minuten. En aangezien we allemaal al bijna heel ons leven lopen, beheerst iedereen de techniek. Op een laagdrempelige manier gebruik je veel spieren en stimuleer je het hart-longsysteem, maar wandelen is ook gewoon goed voor de conditie en de bloeddruk.”

“Voor de meesten van onze cliënten met burn-outklachten is wandelen dan ook een goede optie”, vervolgt Vincent. “Vaak zijn ze daartoe ook bereid. Wij leren ze heel laagdrempelig te beginnen, waarbij ieder op het eigen haalbare niveau start. Daarna gaan we rustig opbouwen, op een klachtonafhankelijke manier. Als er op het schema van cliënten bijvoorbeeld tien minuten wandelen staat, gaan ze tien minuten wandelen, ongeacht of ze zich goed of slecht voelen. Vervolgens leren ze met kleine, haalbare stappen op te bouwen en stil te staan bij deze kleine successen. Zo gaan ze zelf

“Tijdens het wandelen word je niet afgeleid, je hoeft niets, het is heel laagdrempelig” Matthijs van der Tang

FOTO: DAVID MEULENBELD

Succeservaring

Matthijs van der Tang

september 2021

INTERVIEW

weer de regie nemen in plaats van dat hun vermoeidheid leidend is. Mensen werken actief aan hun herstel door te wandelen. Dat is een belangrijke succeservaring.” Geeke vult aan: “Wel raden we af om na het avondeten nog actief te wandelen. Je maakt je lichaam er namelijk ook een beetje mee wakker, waardoor je ’s avonds moeite kunt hebben met afschakelen.”

“Het mentale aspect van wandelen gaat hand in hand met de fysieke voordelen van een wandeling” Vincent Menor

Matthijs van der Tang ontdekte het wandelen toen hij in de zomer van 2019 thuis kwam te zitten met een burn-out. De voordelen die Geeke schetst en de succeservaring die Vincent benoemt, herkent hij direct. “Ik was zó uitgeput, dat van de bank naar de keuken al te ver was. Langzaamaan kon ik wat meer en begon ik met wandelen, ook omdat ik niet tot meer inspanning in staat was. Ik koos natuurgebieden waar ik weinig mensen tegen zou komen, want ik had geen behoefte aan prikkels. Tijdens het wandelen word je niet afgeleid, je hoeft niets, het is heel laagdrempelig. Het is een stukje verwerking van de dag of de week, maar tegelijkertijd hoef je aan niks te denken. Die ontspanning van het wandelen had ik nodig, want ik wilde weer in contact komen met mijn lijf en goed naar mezelf leren luisteren.” Matthijs beschrijft dat hij tijdens het wandelen plotseling merkte dat zijn veters te strak zaten. Na een periode waarin hij altijd doorging, ongeacht pijn of vermoeidheid, stopte hij nu om zijn veters losser te strikken. Die bewustwording van in eerste instantie zichzelf, leidde er uiteindelijk ook toe dat hij weer open kwam te staan voor meer sociaal contact. “Tijdens een burn-out ben je erg naar binnen gericht, op jezelf. Andere mensen kosten teveel energie. Door te wandelen merkte ik dat ik weer open begon te staan en dat ik dat ook aankon, want je bouwt er je zelfvertrouwen en het vertrouwen in je eigen lichaam weer mee op.”

september 2021

FOTO: WINNOCK

Verwerking van de dag

Vincent Menor

Herboren Inmiddels is Matthijs weer aan het werk, maar blijft het wandelen onderdeel van zijn structuur. “Elke week probeer ik een echt lange wandeling te maken. Daarna voel ik mij weer herboren, mijn systeem is dan volledig gereset. Het klinkt raar, maar ik ben blij dat ik dat heb mogen uitvinden. Door het wandelen heb ik zoveel prachtige plekken in Nederland gezien. Wandelen is echt een hobby geworden, in plaats van een noodgedwongen middel.”  Wil je meer lezen over de positieve effecten van wandelen op je (mentale) gezondheid? Op www.wandel.nl/feelgood vind je verhalen, oefeningen en inspiratie om voortaan nog méér uit je wandelingen te halen.

september 2021

ODE AAN HET LANDSCHAP

Grastronaut als jongetje van twee had ik er geen woorden voor het landschap van wolken slootjes en gras dat mij naar de vensterbank lonkte

FOTO: NBTC

het nodigde mij uit om ergens in op te gaan om ergens in kwijt te raken en tegelijkertijd bij mijzelf te blijven het opende een ruimte in mij terwijl ik op het springkussen van de wolken stuiterde werd ik verteld door wat ik zag gezongen door de wind die het blad van een zilverpopulier omklapte in riet en stinksigaren lispelde

FOTO: MARCEL VAN KAMMEN

ik hoefde het niet te bedenken de weidse lucht en weilanden voor ons huis het van de terp afrollen tot alles in mij bleef draaien bij opa en oma op de klei de duinen het bos de golven om in te duiken en uit op te duiken zwarte nachten met speldenprikjes licht van ver weg en lang geleden alles wat daarna kwam waar ik lijfelijk aan deelnam het mij voor de wind en er tegenin de boeken en een toekomst intrappen heeft het mij echt meer geleerd dan het woordeloze boerenland dat mij als jongvee op de stal van thuis achter de ramen of op de rug in de tuin met een grasje in de mond liet kijkgrazen? Tsead Bruinja www.tseadbruinja.nl

FOTO: MARCEL VAN KAMMEN

Oproep Op Wandel.nl vind je meer gedichten over Nederlandse landschappen. Of breng zelf jouw ode aan jouw favoriete landschap. Op www.wandel.nl/ode-landschap lees je hoe je meedoet.

september 2021

SAMEN MET TOERISME VELUWE ARNHEM NIJMEGEN

PROBEER EENS IETS NIEUWS!

WIE WEET ZIE JE NOG WEL KONIKPAARDEN OF BEVERS, OF SPOT JE BIJZONDERE WATERVOGELS ZOALS DE ROERDOMP, GROTE KAREKIET EN ZWARTE STERN

Van wandelen wisten we het al; het is gezond voor je lichaam en geest. Maar wist je dat iets nieuws proberen dat ook is? Dus waarom niet het dubbele effect creëren? Met de gloednieuwe wandelnetwerken in de Liemers, het Land van Maas en Waal en de Betuwe kan het. Combineer wandelen met iets nieuws proberen en ontdek prachtige wandelgebieden buiten de gebaande paden. ONBEKEND, MAAR NIET ONBEMIND!

Of je nu fervent wandelaar bent of liever kleine ommetjes loopt, mensen zijn gewoontedieren. Daarom gaan we vaak naar plaatsen die we al kennen. Maar pas als je buiten de gebaande paden treedt, ontdek je nieuwe dingen. Bijvoorbeeld hoe prachtig je kunt wandelen door gebieden die niet zo voor de hand liggen! Trek daarom eens je stoute schoenen aan en maak een tocht in de Liemers, het Land van Maas en Waal en de Betuwe. Deze gebieden zijn voor menigeen onbekend om in te wandelen, maar dat is zeker geen reden om onbemind te zijn!

NATUUR EN WATER IN HARMONIE

De nieuwe wandelnetwerken van de Liemers, de Betuwe en het Land van Maas en Waal leiden je door een natuurlijke omgeving die

rijk is aan water, flora en fauna. Vroeger gingen de grote rivieren in deze gebieden onverstoord hun gang. Dijkdoorbraken en overstromingen kwamen vaak voor, maar nu weet men het water beter te controleren. Dit uit zich in imposante dijken, dijkmagazijnen, vele (trek)pontjes en sluizen en gemalen. De

omliggende natuur floreert en leeft in harmonie met het water. Je ontdekt het allemaal als je een wandeltocht maakt op de netwerken! Probeer bijvoorbeeld eens de Struinroutes. Deze lopen onder andere door de uiterwaarden van Druten, Doornenburg en Bemmel. Je mag er eindeloos en waar je

EIGEN WANDELROUTES PLANNEN

Wil je liever je eigen wandelroute uitstippelen op het netwerk? Maak dan slim gebruik van de keuzepunten. Op de keuzepunten komen verschillende routes samen, zo kun je bij elk keuzepunt je wandelroute vervolgen of overstappen op een andere. Wil je een stuk bij je route aanplakken? Of neem je liever een kortere weg? Volg dan vanaf een keuzepunt naar keuze de kleur van je nieuwe route. De online wandelrouteplanner en (gedrukte) wandelkaarten maken het plannen nog eenvoudiger! Kijk voor meer informatie op visitarnhem.com/wandelen of visitnijmegen.com/wandelen KASTEEL DOORNENBURG

september 2021

STRUINEN DOOR DE UITERWAARDEN

maar wilt door het groen rondstruinen. Wie weet zie je nog wel konikpaarden of bevers. Af van de gebaande paden heb je ook kans dat je bijzondere watervogels spot die je nog nooit eerder zag! Zoals de roerdomp, grote karekiet en zwarte stern.

VEROVERING, BEZETTING EN BEVRIJDING

Naast prachtige natuur hebben de Liemers, de Betuwe en het Land van Maas en Waal ook een rijke geschiedenis waarover je al wandelend veel nieuwe dingen leert. Je ontdekt onderbelichte oorlogsgeschiedenis en je bezoekt bezienswaardigheden die herinneren aan tijden van verovering, bezetting en bevrijding. Wist je bijvoorbeeld dat de Betuwe tijdens de Tweede Wereldoorlog een centrum van oorlogsstrijd werd en een belangrijke rol speelde tijdens de bevrijding? Leer er meer over op onder andere de wandelroute ‘De Polen van Driel’ die onderdeel is van het wandelnetwerk van de Betuwe. De route is te starten in Driel en gemarkeerd met groene pijlen. Ontdek ook het fort in Pannerden; RIJKSMONUMENT DE ST. MARTINUSKERK IN OUD-ZEVENAAR

JE KUNT PRACHTIG WANDELEN DOOR GEBIEDEN DIE NIET ZO VOOR DE HAND LIGGEN september 2021

september 2021

PRAKTISCH

Alle routes die deel uitmaken van de nieuwe wandelnetwerken, zijn voorzien van eenvoudig te volgen, gekleurde pijlen. Deze zijn ook voor mensen die kleurenblind zijn goed te onderscheiden. Erg praktisch, want zo kan alle aandacht uit naar de omgeving en ontdekt iedereen moeiteloos nieuwe plekjes!

HET FORT IN PANNERDEN WAS EEUWENLANG SCHAKELPUNT IN DE VERDEDIGING VAN ONS LAND

dit strategisch gelegen fort, op de splitsing van de Waal en het Pannerdensch Kanaal, was eeuwenlang schakelpunt in de verdediging van ons land. Verderop loopt een deel van de Romeinse noordgrens ‘de Limes’. De Liemerse knooppaden, onderdeel van het wandelnetwerk van de Liemers, brengen je erlangs.

KUNST EN CULTUUR

Is geschiedenis toch niet helemaal jouw ding en wil je liever iets cultureels ervaren?

Ook dan hebben de wandelnetwerken veel te bieden. Loop bijvoorbeeld het ‘Kunst & Parkenpad’ dat onderdeel is van het netwerk van de Liemers. Op deze route ontdek je groene parken en hedendaagse kunstobjecten in en rondom Zevenaar. Het pad is gemarkeerd met groene pijlen. Of wandel de tweedelige themawandeling ‘KleiGoed’. Deze route bestaat uit twee lussen, gemarkeerd met blauwe en zwarte pijlen. Onderweg leer je over kleiwinning en de steen- en pannenindustrie in Druten. 

HANDIGE STARTPUNTEN VIND JE IN: FOTO: HETTY VAN OIJEN

• Druten • Driel • Bemmel • Doornenburg • Verschillende dorpen rondom Zevenaar

Op ieder startpunt is parkeergelegenheid en je vindt er grote borden met daarop een kaart van het netwerk ter plaatse.

september 2021

COLUMN NICOLAAS KLEI

FOTO: LOTTE SPRENGER

Het Druivenpad

Goedbeschouwd is dat oogsten een soort wandeling door de wijngaard

Zoiets als de Vierdaagse, stelde ik me voor, maar dan met minder kilometers en meer wijn. En in Frankrijk, want al wordt er inmiddels in heel Nederland her en der wijn gemaakt, de wijndomeinen zijn zó kleinschalig dat de oogst in een stief kwartiertje binnen is. Dus op naar de Bourgogne. Daar stond ik dan, op een druilerige septemberochtend, met m’n snoeischaar en m’n emmertje. In een onbezonnen moment van daadkracht had ik besloten dat wie over wijn schrijft ook een keer het echte werk mee moet maken. Zoiets moet je bij gedachten laten, zeker als je al heimwee krijgt als je een koffer ziet en je gezellig twee weken onderdompelen in een groep wildvreemden niet je sterkste punt is. Maar ik was nu eenmaal hier dankzij m’n voortvarendheid, en goedbeschouwd is dat oogsten een soort wandeling door de wijngaard. Je plukt een druif, bewondert het landschap, kout vrolijk in rap vlotter wordend Frans met je medeplukkers en voor je het weet is het tijd voor een ouderwets uitvoerige Franse lunch. Dat laatste klopte. Plukken bleek inderdaad een wandeling door wijngaarden, maar dan wel een soort pelgrimstocht met zelfkastijding. Wijndruiven groeien tussen enkel- en kniehoogte, en binnen een kwartier weet je niet wat meer pijn doet, steeds weer bukken, of geknield voortschuifelen over de scherpe kiezels en vochtige aarde. En dat plukken zelf is ook een heel gedoe. Uit elke tros moet iedere druif die niet perfect rijp is worden verwijderd. Hoe weet je wat perfect rijp is? Proeven, legde de wijnboerin me uit. Perfect rijp is lekker. Perfect rijp zit vol suikerrijp sap, sap dat straks bij de gisting wordt omgezet in alcohol, koolzuur en honderden geuren en smaken, maar wat nu aan mij plakt. En alles plakt weer aan het sap. Bladeren, muggen, stof en vooral veel aarde. Kostbare aarde. Het terroir van Bourgogne, de bodem die in elke wijngaard weer anders is, die elke wijngaard en wijn z’n unieke karakter geeft. “Ik krijg honderd piek van je”, zei de wijnboer toen ik eindelijk de wijngaard uitstapte. Hij wees op alle aarde die aan me kleefde: “Weet je wel hoe duur de grond hier is?” Na twee weken was de oogst binnen. De wijnboerenfamilie en hun 67 plukkers vierden uitbundig feest. Zo uitbundig dat ik ergens in de kleine uurtjes naar buiten stapte voor wat rust. De geur van gistende druiven, van wijn in wording, zweefde over de binnenplaats. Ik stapte de poort uit. Met elke stap werd het stiller om me heen. Een wassend maantje scheen over de geplukte akkers. Roezig en voldaan wandelde ik langs de wijngaard. 

september 2021

De Airborne Wandeltocht is sinds deze zomer officieel aangeduid als immaterieel erfgoed. De internationale wandeltocht, die jaarlijks op de eerste zaterdag van september in Oosterbeek plaatsvindt, is opgenomen in de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland. Deze inventaris bestaat uit waardevol erfgoed dat ook voor toekomstige generaties behouden moet blijven. Tijdens de Airborne Wandeltocht wordt stilgestaan bij de gesneuvelde geallieerde militairen tijdens de Slag om Arnhem in september 1944. De laatste edities namen 33.000 wandelaars uit 25 verschillende landen aan de wandelmars deel. De Airborne Wandeltocht wordt sinds 1947 georganiseerd. Vanwege de coronacrisis kan de mars ook dit jaar helaas niet doorgaan, maar de organisatie heeft een alternatieve versie bedacht. Tot 26 september kun je de tocht op eigen gelegenheid lopen. Kijk voor informatie en voor inschrijven op airbornewandeltocht.nl. 

FOTO: SHUTTERSTOCK.COM

AIRBORNE WANDELTOCHT NU OFFICIEEL IMMATERIEEL ERFGOED

DWINGELDERVELD HEEFT JAC. P. THIJSSE-ROUTE De route lag er al een tijdje, maar sinds kort heeft Nationaal Park Dwingelderveld de Jac. P. Thijsse-route. De wandelroute van Natuurmonumenten heeft een lengte van 13 kilometer en wordt beschreven in een nieuwe wandelgids. Jac. P. Thijsse (1865-1945) was schrijver en onderwijzer en stond aan de wieg van Natuurmonumenten. Hij wordt ook wel gezien als ambassadeur van het wandelen in de natuur en is vooral bekend als schrijver van de bekende Verkade-albums. De wandelroute start vanaf het bezoekerscentrum aan de Benderse bij Ruinen en is gemarkeerd met grijze pijltjes. 

IN DE TOEKOMST BERGWANDELEN IN GRONINGEN? In Drenthe ligt de 48 meter hoge VAM-berg, maar in Groningen zou over een paar jaar wel eens de ‘Col du Groningen’ aan de horizon kunnen prijken. De provincie Groningen gaat onderzoeken of van voormalige vuilstortplaatsen een berg kan worden gemaakt voor fietsers en wandelaars. Het is de bedoeling dat al bestaande fietsen wandelroutes op de nieuwe berg worden aangesloten. Waar de berg precies moet komen, is nog niet bekend. 

september 2021

NIEUWS

SPECIALE EDITIE VAN DE GEULDALWANDELMARATHON Op de eerste zaterdag van oktober organiseert Wandelvereniging Vilt voor de 39ste keer de GeuldalWandelMarathon. Het had dit jaar eigenlijk de veertigste editie moeten zijn, maar door de afgelasting van vorig jaar (vanwege corona) laat het jubileum nog een jaartje op zich wachten. De editie van dit jaar is vanwege de coronamaatregelen geen wandeling in lijn, maar bestaat uit meerdere lussen langs de oevers van de meanderende Geul. Er zijn routes van 42, 21 en 10,5 kilometer uitgezet. Om de deelnemers zo veel mogelijk te spreiden, kan er zowel in Vilt als in Epen worden gestart en gefinisht. Elk halfuur kunnen er per locatie maximaal honderd wandelaars starten. Online inschrijven is daarom verplicht, dit kan op wandelverenigingvilt.nl. 

HONDERDSTE GELDERSE KLOMPENPAD GEOPEND

september 2021

FOTO: SHUTTERSTOCK

De provincie Gelderland is een nieuw Klompenpad rijker. Het Moas-Wetteringpad is het honderdste Klompenpad in Gelderland. Het pad brengt je in 12 kilometer door het afwisselende buitengebied van Alphen aan de Maas. Je wandelt onder meer door de uiterwaarden van de Maas, langs ontzandingsplassen en door boomgaarden. Onderweg zie je hoe de bewoners van dit gebied al eeuwenlang met het water leven. Je komt bijvoorbeeld langs watersnoodwoningen, een dijkmagazijn en een waterkrachtcentrale. Het Moas-Wetteringpad is gemarkeerd met blauwe klompjes. De start van de route is bij lunchroom atelier Bij van Alles ’n Bietje in het dorp Alphen. Klompenpaden zijn wandelroutes die over het boerenland in de provincies Gelderland en Utrecht gaan. Er bestaan op dit moment al 134 klompenpaden en er komen regelmatig nieuwe paden bij. Zie www.klompenpaden.nl voor meer informatie. 

september 2021

FOTO: SHUTTERSTOCK

100

september 2021

ACHTERGROND

WANDELEN MET DE HOND

De ideale wandelpartner heeft vier pootjes Door: Andrea van Lieshout

Het afgelopen jaar zijn we er massaal op uitgetrokken om binnen de coronamaatregelen aan onze dagelijkse beweging te komen. Sportscholen sloten hun deuren en daarom werden de wandelpaden enorm populair. Het wandelen met een maatje maakt de beleving nog fijner. Dat kan natuurlijk iedereen zijn, maar voor velen is dat maatje hun trouwe viervoeter. Sterker nog: een hond is voor veel mensen de stok achter de deur om zelf in beweging te komen. Niet alleen wandelen heeft aan populariteit gewonnen, ook namen meer mensen een hond in huis tijdens de coronapandemie. In 2019 had bijna achttien procent van de Nederlandse huishoudens een hond, maar dat steeg in 2020 naar bijna twintig procent. Dagelijks worden 1,9 miljoen honden uitgelaten. De één doet dat met een klein rondje in de buurt. Een ander trekt eropuit en maakt lange wandelingen of zelfs trektochten met de hond.

Ontspannen aan de riem Wandelen is voor zowel mens als hond ontspannend. Een hond die vrij rondloopt kan op eigen tempo lopen en rondsnuffelen. Voor honden is dit de natuurlijke manier om

Wandelen is voor zowel mens als hond ontspannend

september 2021

te ontspannen. Nu mogen honden niet overal los rondlopen. Om het natuurlijk gedrag zo min mogelijk negatief te beïnvloeden, wordt geadviseerd een Y-tuigje te gebruiken en een lange hondenlijn van drie tot tien meter. Het tuigje verdeelt de druk, in tegenstelling tot een riem, die druk op de nek geeft. De lange lijn geeft de hond de vrijheid om te bewegen en toch kun je als baasje de veiligheid in de gaten houden. Nog een voordeel van een lange lijn boven een korte lijn is dat de kans op trekken door de hond of door jezelf kleiner is, waardoor je beide ontspannen blijft wandelen. Een lange lijn heeft de voorkeur boven een uitrol- of flexlijn, omdat op deze lijnen altijd spanning staat, wat trekgedrag in de hand kan werken.

Loslopen Het is natuurlijk het leukst om de hond vrij mee te laten lopen. Dat kan in hondenlosloopgebieden. Veel natuurgebieden hebben een speciale zone waar honden los mogen lopen. Buiten deze gebieden is het verboden om de hond los te laten lopen om zo verstoring van de natuur te voorkomen. 

september 2021

101

FOTO: SHUTTERSTOCK

Lang, langer, langst Wandelaars zeggen het zelf ook: wandelen met de hond is puur genieten! Iedere hond heeft beweging nodig, maar de ene wat meer dan de andere. Een gezonde en fitte volwassen hond heeft, naast de korte uitlaatrondjes, vaak aan een wandeling van een uur genoeg. De behoefte van een hond verschilt niet alleen per ras, maar is ook afhankelijk van leeftijd, conditie en vitaliteit. Heb je twijfels over de fysieke gesteldheid van je hond, dan kan een bezoekje aan de   dierenarts geen kwaad. Met de dierenarts kun je bespreken wat de mogelijkheden zijn en hoe je verantwoord met je hond de afstand opbouwt.

Samen op avontuur Sandra en West Highland White Terrier Ravi zoeken het avontuur op. Het liefst gaan ze samen op meerdaagse trektochten over de grens, waarbij de Eiffel en de Ardennen veruit favoriet zijn. “Ik maak onze wandelroutes zelf aan de hand van Google Maps door gps-punten aan elkaar te verbinden. Daarbij zorg ik ervoor dat de route niet alleen voor mij leuk is, maar ook voor Ravi. In de periode mei tot oktober maken we elk weekend tot een avontuur. Tent mee,

FOTO: PRIVÉFOTO

De boetes voor loslopende honden die achter wild aan rennen kunnen oplopen tot honderden euro’s! Daarnaast zijn buiten de losloopgebieden andere gebruikers niet bedacht op loslopende honden, wat tot gevaarlijke of ongewenste situaties kan leiden.

Handige tips • Overzicht van mooie losloopgebieden: www.wandel.nl/wandelroutes/nederland/losloopgebieden. • DoggyDating App: www.doggydating.com/app-informatie.

Sandra met Ravi

102

september 2021

ACHTERGROND

“Mijn tip voor andere hondeneigenaren: stem de route op de hond af” Sandra eten en drinken voor ons beiden mee en op pad! Ravi mag dan wel klein zijn, maar hij draait z’n poot niet om voor een wandeling van 10 tot 20 kilometer. En mij dan nog aankijken met een snuit van ‘hè, zijn we nu al klaar?’. Ravi wordt al enthousiast zodra hij merkt dat ik mijn tas aan het pakken ben. Wandelen is voor mij dan ook niet wandelen-en-dehond-gaat-mee, maar wij wandelen echt samen. Tijdens het wandelen is er voor Ravi genoeg ruimte voor uitdaging, ontdekken, een spelletje en rusten. Hij is gek op zwemmen, dus als het kan plan ik de route langs een meertje of riviertje waar we dan even een pauze inlassen en Ravi kan ravotten in het water. Dat is meteen mijn tip voor andere hondeneigenaren: stem de route op de hond af.” “Ik heb Ravi van jongs af aan al leren wennen aan lange afstanden wandelen. Het eerste jaar heb ik heel voorzichtig opgebouwd en nu legt Ravi zonder problemen flinke afstanden af.” Favoriete wandelgebied: Rozendaalse Veld in Rozendaal.

Genieten in de eigen omgeving Genieten. Dat is voor Claudia het sleutelwoord als ze met haar twee boerenfoxen Bibi en Tommy gaat wandelen. “Vorig jaar april kreeg ik corona en heb ik in het ziekenhuis gelegen. Ik moest daarna het wandelen weer van begin af aan opbouwen. Sinds januari van dit jaar maakt pup Tommy ook deel uit van ons gezelschap. Ons doel is om dagelijks 5 kilometer te wandelen. Tommy ging de eerste maanden mee in de hondenbuggy, zodat ik het wandelen met hem langzaam heb kunnen opbouwen. Ik houd er van om de wandelingen af te wisselen. Daarvoor maak ik gebruik van de app van Natuurmonumenten. Dankzij deze wandelingen heb ik veel van Nederland ontdekt en kom ik op plekken waar de honden lekker los mogen rennen en zwemmen. Voor mij is wandelen puur genieten met de honden. Het is leuk als de honden vriendjes op de wandelroute tegenkomen en even kunnen spelen en ik houd er ook van een praatje te maken met andere hondeneigenaren. Maar het meest genieten we als we met z’n drieën in de natuur rondwandelen en nieuwe 

Pootverzorging voor de hond De zooltjes van je hond zijn erg gevoelig en bestaan uit kussentjes met eelt, nagels en haren. Deze beschermen de dieperliggende weefsels tegen beschadigingen. Als je je hond veel op asfalt of ruige ondergrond laat lopen, is er kans op beschadiging. Met deze tips houd je de zooltjes in topconditie: • controleer (ook tijdens de wandeling) de pootjes regelmatig op steentjes, grasaren en takjes en verwijder deze om ontstekingen te voorkomen; • houd de nagels kort; • trim de vacht van de poten, zodat er geen klitten ontstaan; • voorkom uitdroging van de voetzooltjes door ze regelmatig in te smeren met een speciale balsem voor hondenpootjes; • kies voor zachte en effen ondergronden als je afstanden met de hond aan het opbouwen bent; • verzorg kleine wondjes of kloofjes door deze te ontsmetten en met een balsem in te smeren; • raadpleeg bij grotere en diepe wondjes altijd de dierenarts; • met speciale hondenschoentjes kun je de voetzooltjes beschermen.

september 2021

103

Claudia met Bibi en Tommy

gebieden ontdekken. Ik zorg altijd dat we water op onze route tegenkomen, zodat de honden kunnen drinken. En als ik weet dat we geen water tegenkomen, neem ik zelf water voor de honden mee. En een broekzak vol hondensnoepjes om ze te belonen als we onderweg commando’s oefenen.” Favoriete wandelgebied: De Duiventoren in Dorst.

Met de hulphond de rust opzoeken Mariska en Ki vormen een onafscheidelijk duo. In 2012 kreeg Mariska een auto-ongeluk waar ze hersenletsel aan overhield. Haar arts adviseerde om een hulphond te nemen. “Door de hoge kosten en de wachttijd was het voor mij niet haalbaar om een hulphond aan te schaffen. Ik ben op zoek gegaan naar een andere oplossing. Ik zocht een sensitieve hond, waar ik een hulphondcursus mee zou gaan volgen. Ik kreeg Ki, een Roemeense straathond van twee jaar, een weekje op proef. Opmerkelijk was dat ze na die week niet

meer bij me weg wilde. Ze heeft een heel verfijnde sensitiviteit, waardoor ik uiteindelijk de cursus nooit heb gedaan. Ik heb last van uitvallen en zodra Ki merkt dat het niet goed gaat, gaat ze me voor de voeten lopen. Eerst vond ik dat gedrag irritant, maar het was haar manier om aan te geven dat ik moest gaan zitten. Nu vertrouw ik haar blindelings en heeft ze mij uit mijn sociaal isolement gehaald. We wandelen dagelijks in de vroege ochtend minstens tien kilometer en gaan dan de natuur in. Meestal beginnen we in een losloopgebied, waar Ki lekker kan struinen en spelen met andere honden. Daarna gaan we het bos in, waar ik haar aanlijn en we genieten van alles wat we onderweg tegenkomen, zoals wild en de stilte van het bos. We lopen met gemak 90 kilometer per week.” “Ik heb veel nieuwe sociale contacten dankzij Ki. Maar wandelen doen we het liefst met z’n tweeën. We gaan dan helemaal op in de natuur. Als ik met iemand samen loop, verlies ik me toch in het gesprek en ik ben vrij snel overprikkeld. Dankzij Ki leer ik bewegen binnen mijn grenzen. We doen alles in ons eigen tempo en dat geeft me heel veel rust. Dat is iets wat ik anderen ook wens: het ervaren van rust. Ik zie veel mensen wandelen met de hond omdat het moet, niet omdat ze er van genieten.” Favoriete wandelgebied: Boswachterij Oostereng in Bennekom.  Mariska met Ki

“Veel mensen wandelen met de hond omdat het moet, niet omdat ze er van genieten” Mariska

104

september 2021

FOTO: DAVID MEULENBELD

“We genieten het meest als we nieuwe gebieden ontdekken” Claudia

Goed Uitgerust

WINACTIE

Met de producten en tips op deze pagina’s ga je goed uitgerust op pad. Wil je kans maken op een van de te winnen prijzen? Ga dan naar www.wandel.nl/winactie of scan de QR-code en vul vóór 1 november 2021 je gegevens in op het formulier. Veel geluk!

3x KANS!

WANDEL HET TWENTS BLOKJE OM Twents Blokje Om staat voor maar liefst driehonderd kilometer aan wandelplezier. Kies uit vijf verschillende themaroutes die je door het bijzondere, heuvelachtige coulisselandschap in Noordoost-Twente leiden. Ieder met een uniek verhaal en interessante bezienswaardigheden onderweg. Over stuwwallen, dwars door beekdalen en langs havezaten en landgoederen. Vlogger Mathias ging je voor. Bekijk zijn reisverslagen en tips voor onderweg op www.twentsblokjeom.nl.

106

september 2021

COOLE SOKKEN VOOR DAMES Met de TK2 Short Cool ben je klaar voor een mooi wandelavontuur. De mix van lyocell en andere functionele garens biedt maximaal comfort en comfortabele ventilatie tijdens wandelingen op eenvoudig terrein, vooral in warme weersomstandigheden. Het snelle vochttransport en de optimale pasvorm garanderen de perfecte temperatuur en veel comfort aan de voet. De sok is verkrijgbaar in meerdere frisse kleuren. Adviesprijs: 20 euro. www.falke.com.

ALTIJD ENERGIE BIJ DE HAND Als je langere wandeltochten in onbewoond gebied maakt, is het fijn als de accu van je smartphone niet leeg raakt. Met de Xtorm Xtreme Solar Charger heb je altijd energie bij je. Het ingebouwde zonnepaneel zorgt ervoor dat de interne batterij van 5000mAh snel wordt opgeladen via daglicht. De oplader weegt slechts 167 gram, vergelijkbaar met een smartphone. De oplader kan tegen een stootje en is spatwaterdicht. En handig: er zit een ingebouwde zaklamp in de Xtorm Xtreme Solar Charger. Adviesprijs: 29,95 euro. www.xtorm.eu.

september 2021

GOED UITGERUST

SWEATER VOOR DE FRISSERE WANDELINGEN

Wil jij magazine Wandel.nl vier keer per jaar in de brievenbus ontvangen? GA NAAR WWW.WANDEL.NL/MAGAZINE EN MELD JE AAN!

JAARGANG 7 EDITIE 03

EEN UITGAVE VAN KONINKLI JKE WANDEL BOND NEDERLA ND (KWBN)

Margot Ribberink

“WANDELEN, DA AR WORD IK ECHT ZO GELUKKIG VAN!”

Wandel je coronakilo’s eraf! Hoe wandelen kan helpen bij een burn-out

PRIJS: € 6,99

september 2021

MAGAZINE

Nu de temperaturen langzaam beginnen te dalen, is een sweater een handig kledingstuk tijdens je wandelingen. De Vardag-sweater van Fjällräven is uitermate geschikt om je lichaamswarmte op peil te houden als het wat frisser wordt. De sweater heeft een tijdloos design met een ronde hals, geribde manchetten en een klassiek Fjällräven-logo uit de jaren zeventig op de borst. De Vardag-sweater is gemaakt van een comfortabele, biologische katoenjersey met een lusgebreide binnenzijde. Adviesprijs herenmodel: 79,95 euro, damesmodel: 84,95 euro. www.fjallraven.com.

Reisspecial: de mooiste routes in Duitsland

NIEUWE WANDELSCHOEN EN KOPEN: TIPS  SPEUREN NAAR WILD OP DE VELUWE LANGS WIJNGAARDEN OP  OP PAD VADERLANDSE BODEM  WANDELEN MET DE HOND DE ROTTEMEREN  DE MOOIST  RONDJE ROND E PLEKKEN IN MONTFERLAND

september 2021

107

TIP VAN ONZE PARTNER

Partners van KWBN geven je handige tips.

GOED UITGERUST 2 WANDELEN MET COMPRESSIESOKKEN

Trek uw medische compressiekous aan

Draag de STOX medische compressiekous direct na het opstaan totdat u naar bed gaat voor een optimaal therapeutisch effect. Zorg ervoor dat uw been na het douchen goed is opgedroogd voordat u de compressiekous aantrekt. De compressiekous is het makkelijkst aan te trekken over een droog been. Er zijn drie typen compressiekousen: een kniekous, een lieskous en een panty. Controleer welk type u heeft.

Indien uw compressiekous een kniekous betreft, ga dan naar stap 2.1. Indien uw compressiekous een lieskous betreft, ga dan naar stap 2.2. uw compressiekous een pantyervoor betreft, ga dat dan naar STOX Indien Energy Socks, zorgen je stap 2.3.

Compressiesokken, zoals de tijdens en na afloop van het wandelen minder last aantrekken hebt van vermoeide Stap 2.1: Een kniekous benen. Dankzij hun compressie (druk) hopen vocht en om afvalstoffen zich Volg de onderstaande stappen de compressiekous zo goed mogelijk aan te trekken: niet op in je benen. Na afloop heb je hierdoor minder last 1. Neem tussen duim en wijsvinger de van vermoeide benen en spierpijn. hak aan de binnenkant beet en keer de kous tot aan de voet binnenstebuiten. Alleen de schacht is nu omgekeerd en het voetgedeelte makkelijkst aan? blijft dus binnen in de kous.

Hoe trek je compressiesokken het Vanwege de compressie zijn onze compressiesokken 2. sokken. Trek deVolg opening met beide handen lastiger aan te trekken dan ‘normale’ daarom uit elkaar en trek het voetgedeelte over uw voet, tot aan de wreef. de onderstaande stappen om ze zo gemakkelijk mogelijk Let op! Plaats uw hiel op de juiste aan te doen. plek in de compressiekous. 1. Pak de hak tussen duim en wijsvinger en keer het beengedeelte binnenstebuiten 3. Schuif het beengedeelte6gelijkmatig 2. Trek het voetgedeelte over de voet omhoog zonder de compressiekous te draaien, aan de randen te trekken 3. Schuif het beengedeelte omhoog of teveel in lengte uit te rekken. STOX_GHL_Medische_compressiekousen_drukklaar_v3_kleur.indd 6 4. Verdeel de sok gelijkmatig over het been tot aan de knie 4.

22-09-13 11:22

Verdeel de compressiekous gelijkmatig met twee handen over uw been, totdat de compressiekous zonder plooien of rimpels om uw been zit.

Hoe was ik compressiesokken? Was je compressiesokken met de hand of in de wasmachine op maximaal 30 graden. Gebruik geen wasverzachter of bleekmiddel, wring ze niet uit en doe ze niet in de droger. Stap 2.2: Een lieskous aantrekken 1.

Volg de stappen 1 t/m 4 zoals

Volg de stappen 1 t/m 4 zoals omschreven bij het aantrekken van de kniekous.

Wandelaars testten STOX Energy Socks omschreven bij het aantrekken van de kniekous. Een testpanel van KWBN heeft dit voorjaar de STOX Energy Socks getest. 2. Trek de compressiekous aan tot aan Ga naar www.wandel.nl/wandeluitrusting/wandelkleding/test-stox of het dijbeen zodat de bovenste band blijft zitten. scan de QR-code om te lezen wat de ervaringen van de zeven wandelaars waren met de compressiesokken. Stap 2.3: Een panty aantrekken Wij wensen je mooie wandelingen toe! 2.

STOX Energy Socks

Trek de compressiekous aan tot de bovenste band uw taille bereikt. Strek de panty vervolgens stevig en gelijkmatig om uw lichaam voor een goede pasvorm. 7

STOX_GHL_Medische_compressiekousen_drukklaar_v3_kleur.indd 7

108

september 2021

22-09-13 11:22

september 2021

BOEKENTIPS

WINACTIE

Welke boeken mogen niet ontbreken in de boekenkast van de wandelaar? Hier tippen we je interessante boeken die onlangs zijn verschenen.

OP ZOEK NAAR VERDWENEN DORPEN

KANS!

Verdwenen dorpen maken nieuwsgierig. Waar hebben ze gelegen? Hoe zagen ze eruit? Wat is ermee gebeurd en wat is er nog van terug te vinden? In ons land zijn in de loop der eeuwen heel wat steden, dorpen, buurtschappen en nederzettingen gesticht. Waar je niet zo gauw aan denkt, is dat er ook honderden dorpen weer verdwenen zijn. Pieter en Coby Metz zijn wandelend op zoek gegaan naar de historische plekken waar ooit een dorp of buurtschap is geweest. In een wandelgids beschrijven zij achttien wandelingen, verspreid door Nederland. De uitgave Op zoek naar verdwenen dorpen is te bestellen via www.anoda.nl. Prijs: 14,95 euro.

TE VOET MET BOSWACHTER ELLEN: OUDE BONDSWANDELWEG DOOR ZUID-LIMBURG

WINACTIE

Wandelen door Zuid-Limburg staat garant voor prachtige vergezichten, mooie paden, heerlijke vlaai en avontuurlijke hoogteverschillen. Dit deel van de serie Te voet met boswachter Ellen volgt zo veel mogelijk de oorspronkelijke route van de oude bondswandeling van maar liefst 230 kilometer. Boswachter Ellen toont je verborgen parels, avontuurlijke paden en nog onbekende plekken in Zuid-Limburg. Prijs: 19,50 euro.

NIET ALLEEN. EEN AVONTUURLIJKE VOETTOCHT DWARS DOOR NIEUW-ZEELAND

KANS!

Tim Voors besloot een paar jaar geleden zijn leven in Nederland achter zich te laten om aan de andere kant van de wereld ruim drieduizend kilometer te gaan lopen. Vijf maanden lang trok hij dwars door Nieuw-Zeeland en liep hij van het Noordereiland naar het Zuidereiland langs de Te Araroa Trail. In dit kleurrijke reisdagboek met illustraties en aquarellen vertelt Tim onder meer over de ontberingen en over de voordelen van het samen lopen met onbekenden. Vrijheid, vriendschap en verbondenheid vormen het centrale thema in het verhaal. Prijs: 22 euro.

september 2021

109

Tips om verstandig met wandelen en een gezonde voeding af te vallen

Wandel je coronakilo’s eraf! Door: Pieter van der Meer Beeld: Shutterstock

Tijdens de coronacrisis kregen heel wat Nederlanders te maken met extra kilo’s. Er werd zelfs een nieuw woord voor bedacht: de coronakilo. Die gewichtstoename was gemakkelijk te verklaren: door het thuiswerken bewogen we minder en de gesloten sportscholen hielpen ook niet mee. De kilo’s vlogen er zo bij veel mensen aan. Nu is een belangrijke vraag: Hoe krijg je dat extra gewicht er weer af? Wandelen is een uitstekende manier om dit aan te pakken, maar vergeet ook je voedingspatroon niet.

e lockdown en alle maatregelen om het coronavirus te bestrijden, hebben een grote invloed gehad op onze leefstijl. Neem bijvoorbeeld al het thuiswerken: dat heeft hoe dan ook gezorgd dat je minder bewoog. Je mist bijvoorbeeld het stukje fietsen of wandelen naar de trein of het werk en op kantoor neem je ook de trap en loop je even naar een collega voor overleg. In je eigen thuiskantoor leg je toch minder meters af. De lunchwandeling kun je thuis net zo goed doen als op kantoor,

110

september 2021

maar zonder de motivatie van collega’s sla je toch vaker een keer over.

Steekproef Dit veranderde beweegpatroon heeft ertoe geleid dat er zo her en der wat kilootjes bij zijn gekomen. Dat geldt natuurlijk zeker niet voor iedereen. Heel veel mensen zijn in coronatijd juist meer gaan bewegen doordat ze het wandelen, hardlopen of fietsen ontdekten. Het thuiswerken zorgde immers ook voor meer tijd door het wegvallen van de reistijd en de files.

Zonder de motivatie van collega’s sla je de lunchwandeling toch vaker een keer over Om een idee te geven van de ernst van deze coronakilo’s, is het goed om een enquête van het Voedingscentrum erbij te nemen. Zij deden eind 2020 een steekproef onder een representatieve groep van 1.200 Nederlanders.

september 2021

VOEDING

H et beeld wat daaruit naar voren komt, is minder ernstig dan eerst werd gedacht. 63 procent van de ondervraagden gaf aan dat het sinds het begin van de coronacrisis op gewicht is gebleven. Zeventien procent liet weten dat ze waren aangekomen, het ging daarbij om gemiddeld 2,8 kilo. Bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) vinden ze dit evengoed een ernstige zaak, want als je dat gemiddelde doortrekt kom je toch op 8 miljoen gezamenlijk aangekomen kilo’s.

De gouden combinatie Het goede nieuws is dat je aan die extra kilo’s echt nog wat kan doen. Met hetzelfde gemak dat ze eraan kwamen, krijg jij ze er ook weer af. De belangrijkste stelregel bij afvallen is dat je meer energie verbruikt dan dat je inneemt. Minder eten of meer bewegen is dan

een logisch vervolg op die stelregel. De gouden combinatie is dat je beide zaken aanpakt: een actievere leefstijl en een gezonder eetpatroon. Laten we eerst eens naar het bewegen kijken. Wandelen is bijzonder geschikt als je wilt afvallen. Als wandelaar weet je natuurlijk al dat het een laagdrempelige manier van bewegen is. Je hoeft alleen je wandelschoenen aan te trekken, de deur uit te stappen en je bent al in actie. Woon je in een stad of drukke woonwijk, dan kun je ook eerst naar een natuurgebied gaan voor een andere omgeving. Ga er als het even kan op de fiets heen, want dan pak je net even wat extra winst in de strijd om de kilo’s.

Lang volhouden Wat wandelen vooral zo geschikt maakt, is dat je het lang kan volhouden. Dat heeft niet direct te maken

met het feit dat je met wandelen of andere duursporten de vetverbranding zou aanjagen. Dat is een fabeltje, want je verliest vet door calorieën te verbranden. En dat kan ook op een hoge intensiteit. Maar het gaat erom dat je het lang kan volhouden. En een wandeling van twee uur gaat een stuk makkelijker dan twee uur hardlopen. Wandelen is ook veel minder blessuregevoelig omdat je je spieren en gewrichten minder belast.

Calorieën verbruiken Bij afvallen is het dus vooral belangrijk dat je calorieën verbrandt, maar hoeveel verbruik je eigenlijk met wandelen? Een simpele berekening stelt dat je om één kilo lichaamsgewicht kwijt te raken, zevenduizend kilocalorieën moet verbranden. Daar moet je 25 uur voor wandelen. Maar zoals gezegd is dit 

Al het thuiswerken heeft ervoor gezorgd dat veel mensen minder bewogen

september 2021

111

VOEDING

Een wandelmaatje kan gezellig en motiverend zijn om het vol te houden

een veel te simpele weergave van de werkelijkheid, vooral voor jouw persoonlijke werkelijkheid. Hoeveel calorieën je verbrandt met wandelen, is namelijk afhankelijk van een aantal factoren: je tempo, de lengte van je wandeling en niet onbelangrijk je lichaamsgewicht. Gemiddeld genomen verbruik je op een snelheid van 5 kilometer per uur ongeveer driehonderd calorieën. Als je het exact wilt weten, kun je met een aantal formules ook je rustmetabolisme berekenen om zo te achterhalen wat je verbruikt bij fysieke activiteit. Meer hierover kun je lezen op wandel.nl. Wil je tijdens en vooral na je wandeling in de gaten houden hoeveel calorieën je hebt verbruikt? Met een sporthorloge of fittracker kun je ook een redelijk globaal beeld krijgen van je verbande calorieën, zeker als je in je profiel je gewicht en lichaamslengte hebt ingevoerd. Die resultaten kun je ook als extra motivatie gebruiken bij het wandelen. Als je eenmaal de smaak te pakken hebt, heb je die stok achter de deur niet nodig en vliegen de kilo’s er af.

Slim plannen Voor een goed effect van je wandelingen op het afvallen is het belangrijk dat je meerdere keren per week op pad gaat, want van één keer per week gaat je lichaam niet veel veranderen. Probeer dus meerdere keren te gaan, maar bouw het tempo en de afstand ook rustig op. Als je in één keer veel gaat wandelen, put je jezelf alleen maar uit en krijg je ook sneller blessures. Begin bijvoorbeeld met twee keer in de week een lange wandeling van minimaal twee uur en bouw dat steeds verder uit. Als het lastig is om het in je drukke schema met werk, gezin en andere activiteiten in te plannen, kun je met slimme oplossingen ook gaatjes vinden. Ga bijvoorbeeld na het avondeten een wandeling maken of sta vroeger op om een ochtendwandeling te maken. Dan begin je ook fris aan je werkdag. Een wandelmaatje kan ook gezellig en motiverend zijn om het vol te houden. Want dat is wel belangrijk!

Voeding en afvallen

werken. Het is zoals we al schreven belangrijk dat je meer calorieën verbrandt dan dat je inneemt. Je hoeft daarvoor zeker niet alles wat je eet op een weegschaal te leggen; dan wordt het een obsessie. En zeker met die paar coronakilo’s is dat niet nodig. Een ‘crashdieet’ is daarom ook niet aan te raden, omdat je daardoor al vrij snel geen energie meer hebt en dat heb je ook nodig voor het andere ingrediënt van je programma: wandelen. Het is daarom vooral belangrijk dat je kleine porties neemt en dat je goed varieert. De Schijf van Vijf is daarbij een goede leidraad, omdat je daarmee alle voedingsstoffen die je nodig hebt binnenkrijgt. Dat betekent concreet dat je volop groente en fruit eet, volkorenproducten zoals brood en pasta kiest en dat je varieert in vlees, vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten. Verder kun je bij het bakken harde boter beter vervangen voor zachte en vloeibare vetten, zoals olijfolie. Dranken met veel suiker kun je ook beter laten staan. Dat geldt ook chips en grote koeken en gebak. Als je gaat wandelen, kun je als tussendoortje beter een klein koekje of reepje meenemen. Of nog gezonder: een appel of een banaan.  Meer tips over afvallen en gezonde voeding vind je op www.wandel.nl/ training/voeding.

Met wandelen alleen ben je er nog niet. Om structureel af te vallen zul je ook aan je voedingspatroon moeten

september 2021

113

SERVICE

Meer Wandel.nl Op www.wandel.nl vind je nog veel meer wandelinspiratie. Lees over mooie routes in gebieden in heel Nederland. Ook vind je op Wandel.nl tips voor de juiste wandeluitrusting en training. Wandel.nl brengt je verder!

Nu op Wandel.nl Gezond leven

Volg ons op social media

Wandelen hoort bij een gezond leven. Op Wandel. nl vind je praktische tips om zo veel mogelijk plezier uit je wandelingen te halen en om aan je gezondheid te werken. We geven je tips over voeding, verzorging en training. Ga naar www.wandel.nl/training.

FOTO: SHUTTERSTOCK

Natuurlijk is Wandel.nl ook te vinden op social media. Op Facebook, Twitter en Instagram delen we interessante berichten en houden we regelmatig acties waarbij je prijzen kunt winnen. Volg ons en blijf op de hoogte!

De Wandel.nl-nieuwsbrief Wekelijks wandnieuws en -tips in je mailbox ontvangen? Schrijf je dan in voor de gratis Wandel.nl nieuwsbrief via wandel.nl/nieuwsbrief.

114

september 2021

IJF SCHR JE I N!

Doe mee aan de Hartstocht! Zet jij op zaterdag 2 oktober, samen met duizenden anderen, stappen naar een gezond hart voor iedereen? Door mee te wandelen aan de LIVE of ONLINE editie van deze Hartstocht support je je eigen hart én dat van een ander.

Schrijf je nu in op hartstocht.nl, kies de afstand die bij jou past en wandel mee vanaf het Scheveningse strand, of vanuit een locatie naar keuze waar jij zelf je afstand kiest.

Meer informatie over dit unieke wandelevenement vind je op: hartstocht.nl

10.000 jaar buitenleven Wol weet het beter

Schapen weten van wanten als het gaat om het scheppen van functionele grondmaterialen. Wol voelt zacht aan, verwarmt als het koud is, is plezierig koel als het warm is, houdt geen geurtjes vast maar voert wel effectief vocht af. We waren altijd al onder de indruk van wol en vinden er nog steeds nieuwe toepassingen voor. Zoals in deze Keb

Wool Padded Jacket. Niet alleen is de vulling gemaakt van wol, het is gemaakt van Zweedse wolresten. Dat wil zeggen wol die anders bij het afval zou zijn beland (omdat het een bijproduct van de voedselindustrie is). Nu is de wol in plaats daarvan verzameld, gewassen, verfijnd en ontwikkeld tot iets waarvan we denken dat je er veel nut van

gaat ondervinden op vele toekomstige avonturen in de natuur.