De missie van Anna ­ Maja Kazarian “Ik wil anderen inspireren”

Anna-Maja Kazarian (22) is een van de beste schaaksters van Nederland. Ze heeft al 25 nationale (jeugd)titels op haar naam staan en kroonde zich tot Europees kampioen bij de meisjes tot zestien jaar. Daarnaast heeft ze sinds twee jaar haar eigen populaire streamingkanaal op Twitch en doet ze mee aan het nieuwe televisieprogramma The Genius. “Ik wil andere meisjes inspireren en laten zien hoe leuk schaken is.”

DOOR: GUUS PETERS

Over de afloop van het televisieprogramma

The Genius mag Anna-Maja Kazarian niks zeggen. Maar ze kan wel verklappen dat haar achtergrond als schaakster tijdens de reality gameshow goed van pas kwam. “Ik heb strategisch inzicht en ben gewend om vooruit te denken.”

De 22-jarige Kazarian is een van de tien deelnemers in het nieuwe spelprogramma van de NTR, dat vanaf 3 oktober te zien is op NPO 3. In acht afleveringen wordt bepaald wie zich in een strijd vol bluf, branie en sluwe streken The Genius mag noemen. Het programma selecteerde tien kandidaten die elk een uniek talent met zich meebrengen.

Behalve Kazarian doet er onder meer een strafpleiter mee. Heeft zij baat bij haar onderhandelingsvaardigheden? Of komt de winnaarsmentaliteit van een olympisch bokser juist goed van pas? In The Genius komen samenwerking en intrige samen, weet Kazarian. “Het zijn zeker geen standaardspelletjes.”

De schaakster met Georgische roots hoefde niet lang na te denken toen ze werd benaderd voor het programma. “Ik vond het als kind al heel leuk om allerlei spelletjes te doen”, zegt ze. Daarnaast neemt ze graag de rol van uithangbord voor de schaaksport op zich om schaken in Nederland meer onder de aandacht te brengen. “Het zou leuk zijn als mensen mij beter leren kennen en daardoor interesse krijgen in de sport.”

Schaken Met Opa

Als daar iemand geschikt voor is, dan is het Kazarian wel. De talentvolle schaakster werd in diverse jeugdcategorieen al 25 keer Nederlands kampioen en won in 2015 het EK schaken voor meisjes tot zestien jaar. Twee jaar geleden werd ze online nationaal kampioen bij de volwassenen en via haar Twitch-kanaal heeft ze duizenden volgers die met haar meekijken.

Ze is druk bezig om haar studie kunstmatige intelligentie af te ronden, waardoor ze voor haar gevoel nog te weinig met schaken bezig kan zijn. Zodra haar diploma binnen is, wil ze zich volledig gaan storten op haar grote passie. Ooit hoopt ze haar titel FIDE-meester te mogen inruilen voor Grootmeester, in de sport waarvoor ze als klein meisje al viel.

Kazarian was zes jaar oud toen ze tijdens een vakantie bij haar opa en oma in Georgië op bezoek ging. “Ik weet nog dat oma tegen opa zei dat die mij moest bezighouden. Dus ging hij allemaal spelletjes met mij spelen: dammen, domino, monopoly, kaarten en schaken. Echt van alles kwam voorbij die dag.”

Aan het eind van de dag vroeg haar opa aan Kazarian welk spel ze het leukste vond. Zonder te twijfelen wees ze naar het bord met de koning, koningin, torens en paarden erop. De andere spelletjes gingen aan de kant. “We bleven maar schaken en mijn opa zag al snel dat ik er talent voor had.”

Hij was zo vastberaden dat hij in Georgië op zoek ging naar een schaakcoach. Niet veel later zat er aan de andere kant van het bord een tegenover haar. Na een aantal potjes was de coach benieuwd hoelang Kazarian al schaakte. Hij gokte ongeveer een jaar. “Toen mijn ouders vertelden dat ik het pas sinds een week deed, stond hij erop dat ik bij een schaakvereniging zou gaan.”

Zo verliep de vakantie in Georgië anders dan Kazarian en haar ouders hadden verwacht. Hoewel haar opa en de schaakcoach overtuigd waren van haar talent, ontbrak het enthousiasme bij de vader en moeder van de kleine Kazarian. Wat moest hun dochter met deze relatief onbekende en kleine sport? “Ze moesten er eigenlijk niks van hebben”, zegt Kazarian nu lachend.

Eenmaal in Nederland ging ze met goedkeuring van haar ouders toch op zoek naar een schaakvereniging. Die was er niet voor de jeugd in haar woonplaats Heerenveen, dus besloot ze zich aan te melden bij de schaakclub in het nabijgelegen Sneek. Ze kreeg één keer per week training en kon via de club meedoen aan toernooien. Niet zonder succes.

Al snel merkte ze dat haar opa en de schaakcoach uit Georgië niet helemaal ongelijk hadden. Ze had het spelletje snel door en won veel toernooien waaraan ze deelnam. “Dat zorgde ervoor dat ik het nog leuker ging vinden”, weet Kazarian nog. “Het bewegen met de stukken fascineerde mij al vanaf het begin, maar als je tijdens het spelen dan ook nog eens succesbeleving ervaart, dan versterkt dat elkaar alleen maar.”

Ondertussen was ook haar moeder overtuigd geraakt. Ze kon het plezier van het gezicht van haar dochter aflezen zodra die achter het schaakbord zat. Thuis werd er flink geoefend. Terwijl moeder met het schaakboek in haar hand de stellingen oplas, moest Kazarian de mogelijke oplossingen geven. “Ik vond het heel interessant om verschillende strategieën te leren.”

Online

Kazarian werd in diverse categorieën maar liefst 25 keer Nederlands jeugdkampioen en beleefde in 2015 haar hoogtepunt: ze veroverde de Europese titel bij de meisjes tot zestien jaar. “Ik had vanaf mijn tiende al aan meerdere EK’s en WK’s meegedaan, maar nog niet gewonnen. Dat het toen wel lukte, was heel bijzonder.”

Het fanatisme om te willen winnen zat er van kleins af aan al in en is er nooit meer uitgegaan, merkte ze laatst ook weer tijdens de opnames van The Genius. “Ik kan niet aan een spel of sport meedoen om het meedoen, daarvoor ben ik te gedreven. Dan wil ik er ook vol voor gaan.”

Alleen kan ze dus niet zeggen hoe ver die gedrevenheid haar in The Genius heeft gebracht.

Elke aflevering valt een deelnemer af, waarna uiteindelijk iemand er met de titel The Genius vandoor gaat, zo luidt het format van het programma. Tijdens het spelen vergat Kazarian af en toe dat ze in een televisieprogramma zat.

“Je hebt op een gegeven moment niet eens meer door dat er overal om je heen camera’s zijn, omdat je zo gefocust bezig bent.”

Die focus moet ze tegenwoordig in het dagelijks leven verdelen. Want behalve het spelen van fysieke schaakwedstrijden, gaat ze de strijd sinds twee jaar ook online aan. En dat is niet het enige: de online partijen die ze speelt, streamt ze via het populaire streamingkanaal Twitch, waar vele schaakliefhebbers haar partijen nauwgezet volgen.

Sterker nog: waar het tijdens fysieke partijen doodstil is en er nauwelijks publiek over haar schouder meekijkt, heeft ze online wel interactie met haar volgers op afstand. Ze kunnen reageren, mee discussiëren of via de koptelefoon communiceren. Vooral het sociale aspect dat online om de hoek komt kijken, vindt ze leuk. “Tijdens fysieke toernooien heb je weinig contact met anderen, omdat je zo gefocust bent. Online leg je nieuwe contacten, ga je in gesprek en speel je tegelijkertijd ook nog eens. Dat maakt het heel anders spelen dan in een fysieke partij. Ik merk dat ik veel impulsiever speel, ook omdat de tijd korter is. Je komt makkelijker weg met een niet zo slimme zet.”

SCHAKEN, STREAMEN EN STUDEREN

Naast haar stream op Twitch heeft de schaakster, die tegenwoordig in Voorschoten woont, ook haar eigen YouTubekanaal. Hier zet ze sommige video’s op die van haar Twitch-account komen. Of ze bespreekt er partijen die ze heeft gespeeld. Op YouTube heeft ze bijna vierduizend abonnees. Gemiddeld besteedt ze zo’n tien tot twaalf uur per week aan haar online bezigheden.

Kazarian schafte een goede camera en microfoon aan en besloot haar slaapkamer deels als kantoor in te richten. Althans zo voelde het een beetje. Want behalve dat ze het leuk vindt om haar passie voor schaken met anderen te delen, verdient ze er ook nog iets mee. Zo’n duizend euro per maand.

Haar populaire stream bleef niet lang onopgemerkt. Ongeveer een jaar geleden zette ze een nieuwe stap in haar streamingloopbaan door een samenwerking aan te gaan met Alliance, een bekende e-sportorganisatie. Enerzijds moet het haar kanaal nog verder doen laten groeien. Anderzijds dekt Alliance haar kosten tijdens internationale schaaktoernooien.

Die zijn erg duur, legt Kazarian uit. “Een groot toernooi bestaat vaak uit negen rondes, waarbij elke dag één ronde gespeeld wordt. Een toernooi duurt al gauw tien dagen. Dat betekent dat je ook voor tien dagen een hotel moet boeken. De kosten die je voor zo’n toernooi maakt, zijn hoger dan het prijzengeld dat je ermee kunt verdienen. Dat Alliance mijn kosten dekt, maakt het voor mij makkelijker om aan grotere toernooien mee te doen.’

Het liefst zou ze aan ongeveer vier grote toernooien per jaar willen deelnemen. Maar dat is nog niet mogelijk in verband met haar studie. Ze is druk bezig om haar studie kunstmatige intelligentie aan de universiteit in Amster- dam af te ronden en daar gaat veel tijd in zitten. “Ik heb de afgelopen tijd gemerkt dat het heel lastig is om schaken, streamen en studeren te combineren.”

Ze wil zich graag volledig gaan focussen op het schaken en streamen, maar niet voordat ze haar diploma ook daadwerkelijk op zak heeft. “Stel dat het schaken toch niks wordt, dan heb ik altijd nog een plan B”, zegt ze. “En ik vind mijn studie ook heel interessant, al is programmeren best wel pittig. Daardoor heb ik momenteel gewoon minder tijd om zelf te schaken.”

Meer Meisjes

Als het aan Kazarian ligt, pakt ze haar trainingen vanaf het nieuwe kalenderjaar weer op. Ze wil beter worden, maar heeft daarnaast ook nog een ander doel: anderen – en dan vooral meisjes – stimuleren om ook te gaan (of blijven) schaken. Als meisje was ze van kleins af aan al in de minderheid in de schaakwereld. En door de jaren heen zag ze om zich heen meer meisjes afhaken dan aanhaken.

“Veel meisjes die in hun jeugd schaken, stoppen op een van haar streaming bezigheden: ze ontwikkelde naar eigen zeggen haar sociale skills. “Tijdens een fysieke partij zeg ik nauwelijks iets. Maar online moet je het toch interessant houden voor je volgers en uitleggen wat je doet. Anders haken ze af.”

Die communicatievaardigheden wil ze in de toekomst ook gaan inzetten. “Ik wil andere meisjes inspireren en laten zien hoe leuk schaken is.” Wat dat betreft was Kazarian erg blij met The Queen’s Gambit, de populaire Amerikaanse dramaserie op Netflix (2020) over een jong meisje dat een bovenmatig talent voor schaken blijkt te hebben. “Ik vind het heel tof hoe de makers de schaaksport hebben neergezet. Het geeft een goed beeld van de werkelijkheid. Bovendien laat de serie zien dat ook meisjes heel goed kunnen zijn in schaken. Dat is belangrijk om de vooroordelen die er bestaan tegen te gaan. Ik denk dat door de serie bij sommige meisjes de interesse is gewekt.” Zelf hoopt ze dat ook voor elkaar te krijgen. Of dat nu is door goed te presteren op de grote internationale toernooien, via haar kanaal op Twitch of in het televisiepro- gegeven moment omdat hun vriendinnen andere hobby’s hebben of er te weinig andere meisjes in de schaakwereld rondlopen. Het is tenslotte veel leuker om met een paar meiden van je leeftijd naar een toernooi in het buitenland te gaan dan dat je in je eentje moet reizen.”

Daarbij ziet ze een belangrijke rol voor zichzelf weggelegd. En die neemt ze graag op zich. Met haar 22 jaar heeft ze bovendien de toekomst. Een bijkomend voordeel gramma The Genius, dat maakt haar niet uit. Al zou het voor haar eigen naamsbekendheid en de schaaksport in zijn algemeenheid natuurlijk wel goed zijn als ze de reality gameshow weet te winnen.

Kazarian blijft ijzig stil en ook uit haar stalen blik valt weinig op te maken. Nee, over de afloop van het programma zal ze echt niks loslaten. “Iedereen moet maar gewoon gaan kijken.”.