De cruciale eerste fase van een partij

DOOR: JEROEN BOSCH

Wanneer je een beginnende schaker spreekt dan zal hij vaak zeggen dat zijn resultaten niet zo goed zijn omdat hij geen openingen kent. Wanneer je een topschaker vraagt hoeveel van zijn studietijd hij aan schaakopeningen besteedt dan komt het antwoord vaak uit rond de 90 procent! In de tiende eeuw na Christus bestond er al openingstheorie in het Arabische schaak. De Arabische meesters beschreven openingsvarianten, of liever gezegd ‘opstellingen’. Het woord tabiya (dat uit het Arabisch komt en zoiets als mobilisatie betekent) gebruiken we nog steeds wanneer we het over schaakopeningen hebben. Kortom, schaakopeningen zijn blijkbaar belangrijk voor ons schakers!

De opening in het schaakspel is de eerste fase van de partij waarin beide kleuren hun stukken als het ware klaarzetten voor de strijd (‘het middenspel’) die daarna gaat beginnen. Wanneer je begint dan leer je dat de belangrijkste doelen in de opening zijn: het ontwikkelen van je stukken, invloed krijgen in het centrum, en je koning in veiligheid brengen. Zelfs wanneer je later op een hoger niveau komt, en misschien heel veel openingszetten uit je hoofd leert, is het goed om altijd terug te denken aan die basisprincipes.

In deze rubriek gaan we niet heel veel lange openingsvarianten presenteren met heel veel vertakkingen. Dat is lang niet voor alle schakers even nuttig, en sowieso kun je daar beter een computer met een database voor gebruiken (of een specialistisch openingsboek, of een dvd, of een website). Wat gaan we wel doen in deze rubriek? We gaan openingsprincipes behandelen aan de hand van een bepaalde opening. Principes die voor alle schakers nuttig kunnen zijn.

In deze eerste aflevering hebben we het over het Siciliaans: 1.e4 c5. Een van de populairste antwoorden op de beginzet 1.e4, en wanneer je statistisch onderzoek doet zelfs de reden waarom 1.e4 iets slechter scoort dan 1.d4. De namen van schaakopeningen hebben vaak een leuke geschiedenis. Het Siciliaans heet zo, omdat in de 17de eeuw een Italiaanse priester en schaker zo speelde, en het nog opschreef ook natuurlijk!

Jeroen Bosch achreef honderden artikelen over schaakopeningen, en is de schrijver van de openingsserie Secrets of Openings Surprises. Zijn recente boek How to Out-Prepare Your Opponent (New In Chess, 2022) gaat over de ideeën achter openingsvoorbereiding.