Tegengestelde rokades in het Siciliaans

Voor een compromisloze vechter als Eline Roebers is het niet verrassend dat het scherpe Siciliaans tot haar favoriete openingen behoort. In zes van haar elf partijen op het Europees kampioenschap voor vrouwen in Praag (augustus) kwam deze opening op het bord! Laten we hier eens drie van haar partijen vanuit het thema van ‘tegengestelde rokades’ onder de loep nemen.

DOOR HET CENTRUM ROEBERS - DOLZHIKOVA

De derde partij van Roebers op het EK in Praag (2022)

De zogenoemde Drakenvariant van het Siciliaans. Zwart gaat haar loper fianchetteren. De loper wordt daarmee een aanvalsstuk over de lange diagonaal en een verdediger van de zwarte koning die ooit kort zal moeten rokeren.

6.Le3 Lg7 7.f3 a6!?

Een moderne interpretatie. De klassieke Draak gaat verder met 7...0–0 tR-+-mKL+R

8.Dd2 Pc6.

Met de zet 7...a6 combineert zwart ideeën van de Najdorf-variant (5...a6) met die van de Draak (5...g6). De variant wordt daarom ook wel de ‘Dragadorf’ genoemd.

8.Dd2 h5!?

Nog een opmerkelijke zet zo vroeg in de opening. Als beginner leer je dat je niet te veel pionzetten in de opening moet doen. Toch zit er wel een idee achter: zwart wil de ruil van haar zwartveldige loper voorkomen (Le3-h6 is nu verhinderd) en tegelijkertijd de opmars van de witte koningsvleugelpionnen (g2-g4) al bij voorbaat indammen.

9.Lc4 b5 10.Lb3 Pbd7 11.0–0–0

Wit rokeert lang. De zwarte koning zal ooit ook moeten rokeren, omdat het centrum onvoldoende bescherming biedt. Omdat zijne majesteit nooit veilig zal staan op de damevleugel, zal zwart kort moeten rokeren. Dat betekent dat we een stelling met tegengestelde rokades gaan krijgen.

11...Pc5 12.Kb1 Ld7

Een goede zet en beter dan 12... Lb7, een zet die twee keer door wereldkampioen Magnus Carlsen is gespeeld in online rapidpartijen. Wit kan nu verder gaan met 13.Pf5! (13.a3 Pxb3 14.cxb3 was ook beter voor wit in Grischuk-Carlsen, Lichess

2020) 13...gxf5 14.Lxc5 dxc5 15.Dg5! en wit staat veel beter.

13.The1 Tb8

Zwart wacht met de rokade vanwege 14.Le3-h6. Verder bereidt ze ook ...a6-a5-a4 voor.

14.Lg5

Een goede zet, maar ook heel interessant is 14.Df2!? met als idee dat 14...a5?? nu niet gaat vanwege de opstoot in het centrum: 15.e5! dxe5

16.Pc6 en wit wint.

14...0–0

Ook hier volgt op 14...a5 15.e5! dxe5 en nu is 16.Txe5 al winnend.

Het spel is open terwijl de zwarte koning nog in het midden staat. Twee voorbeeldvarianten:

– 16...Pxb3 17.Pxb3 0–0 18.Lxf6 Lxf6 19.Td5 en wit wint eenvoudig materiaal.

– Na 16...Dc8 is 17.Txe7+! een winnend offer: 17...Kxe7 18.Pf5+ Lxf5

19.Dd6+ Ke8 20.Pd5 Pxd5 21.Lxd5 en zwart is kansloos ondanks haar grote voorsprong in materiaal.

-tr-wq-trk+ +-+lzppvlp+-zp-snp+ +psn-+-vLp -+-sNP+-+ +LsN-+P+PzPPwQ-+PzP +K+RtR-+-

Zwart heeft eindelijk gerokeerd en Eline speelt nu de meest logische zet: ze ruilt de belangrijkste verdediger van de zwarte koning af. Schaken is echter een moeilijk spel en om concrete redenen was het beter om meteen in het centrum te spelen.

15.Lh6

Sterker was 15.Pd5!. Wit staat beter na 15...e6 16.Pxf6+ Lxf6 17.h4, en na 15...Pxd5 16.Lxd5 a5 17.g4! met een ijzersterke aanval.

15...a5?

Nu krijgt Eline gelijk. Juist was 15... e6! 16.Lxg7 Kxg7 17.e5 dxe5 18.Txe5 Dc7 met een gelijke stelling. En ook na 15...e5!? 16.Pde2 b4! krijgt zwart voldoende tegenspel – deze variant laat zien waarom de combinatie van de Najdorf (de opstoot ...e7-e5) en de Draak (...g7-g6) helemaal nog niet zo gek is.

16.e5!

Een van de opties bij tegengestelde rokades (zeker wanneer de tegenstander op de vleugel speelt zoals hier) is reageren in het centrum.

16...dxe5 17.Txe5 Pxb3 18.axb3 b4

19.Pd5 Pxd5 20.Txd5 Dc7 verder gegaan met 22.Lxg7 Kxg7 en nu kan 23.Txd7 Dxd7 24.Pe6+ Dxe6 25.Txe6 fxe6, maar deze stelling is houdbaar voor zwart en daarom is 23.Tee5! beter.

22.Lxf8 Txf8 23.Pb5 Lxb5 24.Txb5

21.Te1

Veel sterker was de plotselinge pionopstoot 21.g4!. Het hangt allemaal af van een tactisch trucje na 21...hxg4

22.fxg4 Lxg4 23.Tg1 Ld7 24.Th5! Lf6

25.Dd3! en nu heeft wit na 25...Le8

26.Lxf8 Kxf8 alleen 27.Txg6! om te winnen. Een moeilijke variant!

21...Lf6

Na 21...Tfe8! was Eline waarschijnlijk

Nu staat Eline een kwaliteit voor in een stelling die nog wel lastig te winnen is. Het lukte haar om op zet 75 het volle punt binnen te slepen. FLANKAANVAL

VAN DE TEGENSTANDER VERHINDEREN DWILEWICZ - ROEBERS

De zesde partij van Roebers op het EK in Praag (2022) tR-vLQmKL+R

Eline speelt graag de Najdorfvariant, de favoriete opening van de wereldkampioenen Fischer, Kasparov en Topalov, maar ook van vele moderne topschakers, onder wie Anish Giri. Eigenlijk is het raar dat zwart in de opening een pionzet doet (5...a6) die niet meteen zijn ontwikkeling helpt. Je wilt immers in de opening het liefst snel stukken ontwikkelen en je koning in veiligheid brengen. Een ander belangrijk doel in de opening is echter invloed in het centrum krijgen en dat is wat zwart doet met dit kleine pionzetje: ze wil ...e7-e5 gaan spelen. Op onmiddellijk 5...e5 is 6.Lb5+ een goede (stoor)zet.

6.f3 e5 rsn-wqk+-tr

Daar heb je het al! Zwart verzwakt veld d5 maar krijgt actief spel en invloed in het centrum.

7.Pb3 Le7 8.Le3 Le6 9.Dd2 h5!?

+NsN-vLP+PzPPwQ-+PzP tR-+-mKL+R

Dit is relatief ‘modern’ (Topalov speelde deze zet vaak in de Najdorf) en we zagen de zet met de torenpion ook al in de vorige partij. Vroeger vond men dat je op de vleugel waarop je rokeerde geen verzwakkende pionzetten mocht doen. Tegenwoordig vinden we het belangrijk om het witte spel, dat voor een deel gebaseerd is op een snel g2-g4, te verhinderen of te vertragen.

10.0–0–0 Pbd7 11.h3

Wit bereidt alsnog g2-g4 voor of ook f3-f4 (veld g4 is nu gedekt zodat ...Pg4 niet kan).

11...h4

De h-pion gaat nog een veldje verder om g2-g4 te verhinderen. Wit heeft al lang gerokeerd, maar zwart kan de rokade nog steeds uitstellen!

12.Kb1 Tc8 13.f4

Wit moet wel in het centrum gaan spelen, omdat er op de koningsvleugel nog niets te halen valt.

13...b5 14.Ld3 Dc7 15.f5

Dit is allemaal nog bekend uit een oude partij Kramnik-Anand (Monte Carlo 2003) die nu verder ging met 15.The1, wat sterker lijkt dan de zet van Dwilewicz.

15...Lc4 16.Df2?

-+r+k+-tr +-wqnvlpzpp+-zp-sn-+ +p+-zpP+-+l+P+-zp +NsNLvL-+P PzPP+-wQP+ +K+R+-+R

Een grote fout. Wit toont te weinig ontzag voor zwarts plan: een pionnenopmars in de richting van de witte koning. Juist was 16.a3 Tb8 met een spannende stelling. Zwart heeft nog steeds niet gerokeerd!

16...b4! 17.Pe2

17.Pd5 Lxd5 18.exd5 Pxd5 19.Lxa6

Pxe3 20.Lxc8 Pxd1 21.Lxd7+ Dxd7

22.Txd1 0–0 was een soort meerslag in de partij Vega Gutier-