Het Magnus Carlsen Imperium

Magnus Carlsen is een moderne wereldkampioen. In tegenstelling tot vele van zijn voorgangers leeft de Noor niet als een kluizenaar voor het schaken. Hij laat veelvuldig zijn gezicht zien, vooral omdat dat op zakelijk gebied voordelen kan opleveren. Als een exponent van zijn generatie is Carlsen altijd op zoek naar nieuwe uitdagingen en mogelijkheden. Vandaar ook dat de tweekamp om de wereldtitel hem ging vervelen.

DOOR: HANS KLIPPUS

Het is ongebruikelijk dat grootmeesters in de nazit van een onderlinge partij over iets anders praten dan over hun gedane zetten en gekozen strategie. Maar tot verbazing van de Rus Andrej Jesipenko vroeg Magnus Carlsen hem tijdens het analyseren achter het bord in de speelzaal in Wijk aan Zee wie de aanvoerder was in zijn elftal in de Fantasy Premier League, een online voetbalspel waarin deelnemers in de huid van de coach kruipen. De nog altijd regerend wereldkampioen schaken doet er zelf al jaren aan mee. Het typeert Sven Magnus Øen

Carlsen. Hoewel schaken veruit het meeste van zijn tijd opslokt, is de 31-jarige Noor niet heel anders dan doorsnee-leeftijdsgenoten. Hij heeft meerdere interesses en is – kenmerkend voor deze generatie – snel ongedurig en verveeld. Vandaar dat het ook geen verrassing kan zijn dat hij zijn kroon in 2023 niet meer zal verdedigen. Anders dan zijn illustere voorganger Bobby Fischer, ligt er geen grote onenigheid met autoriteiten aan ten grondslag. Carlsen levert de WK-titel vrijwillig in! Hij heeft geen trek in wéér een vaak saaie, maar zeer vermoeiende tweekamp tegen een uitdager. “Ik heb het gevoel dat ik niet veel meer te win- nen heb”, vertelde hij in juli tijdens de aankondiging van zijn besluit. Carlsen is al wereldkampioen sinds 2013 en verdedigde de titel inmiddels al in vier tweekampen. Dat ging niet altijd probleemloos overigens. Tegen de Rus Sergey Karjakin stond hij achter, de Amerikaan Fabiano Caruana versloeg hij pas in een barrage. “Schaken om de wereldtitel is niet leuk”, zei hij drie jaar geleden in een interview in de Volkskrant

Te Lang Beschermde Status

Carlsen is het eigenlijk nooit eens geweest met de wijze waarop de internationale schaakfederatie FIDE bepaalt wie haar kampioen is. Hij trok zich in 2010 zelfs al terug, nadat hij zich op z’n negentiende voor het eerst had geplaatst voor het kandidatentoernooi waaruit de uitdager van de regerend nummer één zou voortkomen. In een brief aan de FIDE schreef hij dat hij vond dat de regerend wereldkampioen te lang een beschermde status had. Later werd die periode ingekort en moest Carlsen zelf zijn wereldtitel meestal om de twee jaar verdedigen. Maar ook de huidige vorm is volgens de Noor alweer geruime tijd aan verandering toe. Hij wil best tweekampen spelen, maar dan niet alleen met partijen in de klassieke vorm, maar ook in de andere, kortere varianten van het schaken: rapid en blitz, waarin Carlsen overigens ook al meerdere keren de beste van de wereld was. Het toont aan dat de beste schaker op aarde een moderne topsporter is. Carlsen staat niet alleen open voor vernieuwingen, maar houdt zich ook lichamelijk fit, eet meestal gezond en heeft een verzorgd uiterlijk. Hij laat zijn baard staan omdat dat modieus is, en niet omdat, zoals bij veel schakers in het verleden, het wel makkelijk is om je tijdens het urenlange analyseren niet te hoeven scheren. Carlsen is geliefd onder de meisjes en vrouwen in zijn vaderland Noorwegen en al in 2013 – hij was toen 22 jaar – werd hij door de Engelse editie van het glossy magazine Cosmopolitan te midden van zangers en acteurs op een lijstje van sexy mannen gezet.

Basketbal En Voetbal

Carlsen, die een vaste vriendin heeft, is een man van de wereld, die zich niet zoals vele van zijn voorgangers als een kluizenaar alleen met schaken bezighoudt. Integendeel, hij maakt regelmatig gebruik van uitnodigingen die bij zijn status passen, zodat hij beroemde collega-kampioenen ontmoet. Zelf doet hij graag aan andere sporten. Carlsen skiet, tennist, zwemt en maakte ook al kennis met de nieuwste hype, padel. Maar het liefst basketbalt – hij noemt zichzelf een basketbalnerd – en voetbalt hij. Op rustdagen van toernooien is Carlsen altijd de initiatiefnemer om met andere schakers een balletje te trappen. Hij volgt zijn – buiten het schaken –twee favoriete sporten op de voet: de NBA in het basketbal en de grote competities in het voetbal. Zijn eerste schaaktrainer, Simen Agdestein, was grootmeester én voetbalinternational met acht interlands voor Noorwegen. Hij werd dit jaar veertig jaar na zijn eerste titel weer een keer nationaal schaakkampioen, uiteraard zonder Carlsen onder de deelnemers. Real Madrid is de favoriete club van de wereldkampioen, ooit door hem gekozen vanwege het “aantrekkelijke totaalvoetbal”.

Met het door hem samengestelde elftal uit de Engelse competitie stond hij in 2019 even bovenaan in de al genoemde Fantasy Premier League en eindigde hij als tiende, een bijzondere prestatie gezien het grote aantal deelnemers aan het populaire spel: ruim zeven miljoen! Voor de lol maakte Carlsen vorig jaar ook een elftal van grootmeesters. Hij zette er grote namen uit het verleden in, zoals Fischer, Kasparov en Karpov en opvallend genoeg maar één schaker uit de huidige tijd: Anish Giri. Carlsen plaatste hem in het doel, omdat de Nederlander zo goed kan verdedigen, was de verklaring, daarmee met een knipoog ver- wijzend naar het imago van Giri dat hij vaak op veilige remises aanstuurt. Carlsen en Giri kunnen elkaar op social media soms lekker jennen.

Als Eerste Kledingsponsor

Magnus Carlsen heeft nooit oogkleppen voorgehad. Nadat hij op zijn vijfde de zetten had geleerd, duurde het nog zo’n vier jaar voordat hij echt geïnteresseerd raakte in schaken. Eerst vond hij het leuker om onder meer de namen uit zijn hoofd te leren van de 422 Noorse gemeenten plus aantal inwoners en oppervlakte, en die van alle landen in de wereld en hun hoofdsteden. Pas nadat hij eerst zijn oudste zus en daarna zijn vader op het schaakbord had verslagen en merkte dat hij zich veel sneller ontwikkelde dan schakende leeftijdsgenoten, werd hij ambitieus. Daarna ging het snel. Carlsen deed voor het eerst internationaal van zich spreken toen hij in 2004 als 13-jarige de C-groep won van het Corus-toernooi in Wijk aan Zee en mede door dat resultaat werd hij later dat jaar al grootmeester. Hij voelt zich thuis aan de Noord-Hollandse kust, deed de afgelopen negentien jaar achttien keer mee aan het ‘Wimbledon van het schaken’ en won er dit jaar de A-groep voor de achtste keer. In speelzaal De Moriaan nam Carlsen als eerste schaker achter het bord plaats in kleding met de naam van een sponsor. Carlsen maakt inmiddels al jaren zijn naam te gelde. Zijn ouders Henrik, een IT-consultant, en Sigrun, een chemisch ingenieur, besloten in 2006, toen Magnus 16 jaar was, een bedrijfje rond hun zoon op te zetten, vooral om diens verdiensten bij schaaktoernooien te reguleren. Drie jaar later kreeg Carlsen, destijds nog heel ongewoon voor een topschaker, een officiële manager: Espen Agdestein, de broer van zijn eerste trainer Simen. Eerst samen met vader Henrik en sinds 2011 alleen, behartigde Espen tot vorig jaar de zaken van Carlsen jr. Vanaf het begin sprak hij zijn verbazing uit over het grote aantal bedrijven en organisaties dat iets met de schaker wilde. Carlsen had al snel meerdere persoonlijke sponsors.

Eigen Bedrijf

In 2013 richtte Carlsen met onder anderen zijn vader en Agdestein de Play Magnus Group op en sindsdien ontplooit hij vanuit dat platform zijn zakelijke activiteiten, waarbij hij gebruikmaakt van de modernste middelen. Zo is er onder meer een app waarin iedere schaker het op zijn eigen niveau tegen Carlsen kan opnemen. Het bedrijf, dat de genoemde Anish Giri als een van de ambassadeurs heeft, organiseert ook diverse toernooien, voornamelijk via internet. Play Magnus ging in 2020 naar de beurs. De kampioen is sinds kort ook in een podcast te beluisteren, The Magnus Effect. Wie er iets over slimme schaakzetten hoopt te horen, komt niet aan zijn trekken. Het is voornamelijk prietpraat die Carlsen samen