ناوه‌نده‌كانی راگه‌یاندن و پروپاگه‌نده‌ی داعش و ئاستى كاراييان

Page 1

‫ناوهندهكانی راگهياندن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييان‬ ‫ئه‌رسه‌لن‌ره‌حمان*‬ ‫له‌‌پرستتی‌ستته‌رهه‌ڵدان‪‌،‬گه‌شتته‌كردنی‌خێتترا‌و‌له‌به‌رچتتاوی‌داعشتتدا‌چه‌نتتدێك‌تتتاكتیك ‌ه‬ ‫جه‌نگی‌و‌توانا‌زاتییه‌كانی‌داعتتش‌و‌ئه‌زمتتوونی‌له‌‌رووبه‌ڕووبتتوونه‌وه‌ی‌ستته‌ربازی‬ ‫عێتتراق‌و‌ستتووریا‌رۆڵتتی‌بینیتتبێت؛‌چه‌نتتدباری‌ئه‌وه‌‌هۆكتتاره‌كه‌ی‌بتتۆ‌به‌كارهێنتتانی‬ ‫شاره‌زایانه‌‌و‌وردی‌میدیا‌له‌‌لیه‌ك‌و‌راده‌ی‌درككردنی‌داعتتش‌به‌‌كاریگه‌رییه‌كتتانی‬ ‫میدیاى‌كۆمه‌ڵیه‌تى‌و‌شه‌ڕی‌ده‌روونی‌به‌‌گشتی‌له‌‌لیه‌كى‌دیكه‌وه‌‌و‌به‌‌تتتایبه‌تیش‌له‌‬ ‫بوارى‌‌پڕوپاگه‌نده‌ى‌سیاسى‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌‌باره‌ی‌ئه‌و‌خاڵه‌وه‌‌چه‌ندین‌ناوه‌نتتد‪‌،‬ستته‌نته‌ری‌تتتوێژینه‌وه‌ی‌زانكتتۆیی‌و‌شتتاره‌زای‬ ‫ناسراو‌له‌‌ئاستی‌نێوده‌وڵه‌تی‌لێكتتۆڵینه‌وه‌ی‌زانستتتیی‌وردیتتان‌ئه‌نجامتتداوه‪‌.‬هه‌متتووان‬ ‫له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌كۆكن‌كه‌‌داعش‌وه‌ستایانه‌‌و‌شاره‌زایانه‌‌ده‌ستی‌بۆ‌چه‌كی‌میدیا‌بردووه‬ ‫و‌له‌‌سه‌دا‌‪90‬ى‌تیرۆرى‌رێكختتراو‌له‌‌ئینته‌رنێتتت‌و‌تتتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتان‌بتتره‌وى‬ ‫پێدراوه‌‌‌)‪‌.(1‬زۆرتتتر‌له‌‌نه‌یاره‌كتتانی‌توانیتتویه‌تی‌به‌و‌په‌ڕی‌ستته‌لیقه‌‌و‌ورده‌كتتارییه‌وه‌‬ ‫به‌كتتاری‌بهێنێتتت‪‌.‬له‌‌ئه‌نجتتامی‌ئه‌و‌هه‌وڵه‌شتتیدا‌تتتوانی‌لنیكه‌م‌له‌‌قۆنتتاغی‌یه‌كه‌متتی‬ ‫په‌لهاویشتنیدا‪‌،‬كه‌‌ئه‌وان‌ناویان‌ناوه‌‌)تمدد(‌به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌بچننه‌وه‪‌.‬له‌سه‌ر‌نه‌خشتته‌‌و‬ ‫له‌رێگه‌ی‌پرۆگتترامه‌‌ئه‌لیكترۆنییه‌كتتانه‌وه‌‌نه‌خشتته‌ی‌خیلهفه‌تێكتتی‌وه‌همتتی‌له‌‌مێشتتكی‬ ‫وه‌رگرانێكدا‌بكێشن‪‌،‬كه‌‌هه‌زاران‌كیلۆمه‌تر‌لێیانه‌وه‌‌دوور‌بتتوون‪‌.‬هێنتتده‌‌كتتاریگه‌ری‬ ‫له‌ستته‌ریان‌درووستتتبكه‌ن؛‌بابتتایه‌كی‌تتتازه‌‌موستتڵمانبووی‌ئوستتترالی‪‌،‬كه‌نه‌دی‌یتتان‬ ‫سویدی‌په‌لكێشی‌دۆزه‌خی‌خیلهفه‌ته‌كه‌یان‌له‌‌سووریا‌و‌عێراق‌بكه‌ن‪.‬‬ ‫ناوه‌نتتده‌كانی‌تتتوێژینه‌وه‌ی‌نێتتوده‌وڵه‌تی‌هه‌ر‌زوو‌ستته‌رنجیان‌له‌ستته‌ر‌ئه‌و‌پرۆسێستت ‌ه‬ ‫پڕوپاگه‌نتتتتتتده‌ییه‌ی‌داعتتتتتتش‌چڕكتتتتتترده‌وه‪‌‌،‬كه‌‌له‌‌رێگه‌یه‌وه‌‌داعتتتتتتش‌وێتتتتتتڕای‬ ‫ده‌ستبه‌ستته‌رداگرتنی‌زه‌وی‌و‌له‌نتتاوبردنی‌نه‌یاره‌كتتانی‌توانیبتتووی‌به‌ستته‌ر‌ئیتتراده‌‌و‬ ‫وره‌ی‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌شدا‌زاڵ‌بێت‌كه‌‌رووبه‌ڕوویان‌ده‌بوویه‌وه‌)‪.(2‬‬ ‫شه‌پۆله‌‌پڕوپاگه‌نده‌ییه‌كه‌ی‌داعش‌نه‌ك‌ته‌نیا‌پشتی‌به‌ستبوو‌به‌‌به‌كارهێنتتانی‌ته‌كنیكتتی‬ ‫نوێ‌و‌به‌كارهێنانی‌پڕسه‌ركێشی‌میدیای‌كۆمه‌ڵیه‌تی‌و‌دۆزینه‌وه‌ی‌رێگه‌ی‌نوێ‌بتتۆ‬ ‫گه‌یاندنی‌په‌یامه‌كه‌ی‪‌،‬به‌ڵكو‌له‌‌رووی‌ناوه‌ڕۆكیشه‌وه‌‌ئارایشتكردنی‌په‌یامه‌‌خوێنتتاوی‬ ‫و‌تۆقێنه‌ره‌كانی‌و‌تێكهه‌ڵكێشكردنیان‌له‌گه‌ڵ‌وێنه‌‌و‌ده‌نگ‌و‌كاریگه‌رییه‌‌ده‌نگییه‌كتتان‬ ‫و‌مۆنتاژ‌كردنیان‌به‌‌شتێوه‌یه‌ك‌كه‌‌بینه‌ری‌ختاوه‌ن‌ئه‌زموونیشتتی‌له‌‌بتتواری‌میتدیا‌به‌‬ ‫گشتتتیی‌و‌ستتینه‌ما‌به‌‌تتتایبه‌تی‌سه‌رستتامكردبوو؛‌ئه‌و‌بتتاوڕه‌ی‌هێنتتابوویه‌‌ئتتاراوه‪‌‌،‬كه‌‬

‫‪1‬‬


‫به‌رهه‌مه‌كانی‌داعش‌شانبه‌شانی‌به‌رهه‌مه‌‌هه‌ره‌‌پێشكه‌وتووه‌كانی‌هۆلیۆد‌وێنا‌بكه‌ن)‬ ‫‪.(3‬‬ ‫لێره‌وه‌‌بۆ‌ئاشنابوونى‌زیاتر‌به‌‌پرسى‌داعش‌و‌مه‌ترستتییه‌كانى‌گتترنگه‌‌ستته‌ره‌تایه‌كى‬ ‫پوخت‌له‌‌باره‌ى‌سه‌رهه‌ڵدان‌و‌گه‌شه‌ى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌وه‌‌بخه‌ینه‌ڕوو‪:‬‬ ‫سهرههڵدانی داعش‬ ‫ده‌سته‌واژه‌ی"داعش"‌كتورتكراوه‌ى‌نتاوى‌"ده‌وڵه‌تتى‌ئیستلمى‌له‌‌عێتراق‌و‌شتام‌"ه‌‪،‬‬ ‫به‌و‌رێكختتراوه‌‌ئیستتلمییه‌‌ده‌وترێتتت‪‌،‬كه‌‌هه‌ڵگتترى‌بیتترى‌ستته‌له‌هفیه‌تى‌جیهتتادییه‌‪‌.‬له‌‬ ‫ستته‌ره‌تاى‌په‌لهاویشتتتنیدا‌تتتوانى‌له‌‌ستته‌ر‌رووبه‌رێكتتى‌هفراوانتتى‌نه‌خشتته‌ى‌عێتتراق‌و‬ ‫ستتوریا‌قه‌ڵه‌مڕه‌وییه‌كتتى‌بۆختتۆى‌دامه‌زرێنێتتت‪‌.‬له‌‌وڵتتتانى‌دیكه‌ى‌عه‌ره‌بتتى‌و‌نتتا‬ ‫عه‌ره‌بییتتدا‌گتترووپ‌و‌رێكختتراوى‌هاوشتتێوه‌ى‌"به‌یعه‌تیتتان"‌پێتتداوه‪‌.‬ئه‌نتتدامه‌كانى‬ ‫بانگه‌شتته‌ى‌دامه‌زرانتتدنى‌"خیلهفه‌تێكتتى‌ئیستتلمى‌له‌ستته‌ر‌نه‌ریتتتى‌پێغه‌مبه‌رایه‌تتتى"‬ ‫ده‌كه‌ن‌و‌درووشتتمى‌"الخلهفتتة‌علتتى‌منهتتاج‌النبتتوة"یتتان‌به‌رزكتتردووه‌ته‌وه‌‪‌.‬یه‌كه‌م‬ ‫خه‌لیفه‌ى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌ش‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادییه‌‌)‪.(4‬‬ ‫قۆناغهكانى سهرههڵدانى داعش‬ ‫‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌درووشتتتتمه‌ى‌داعتتتتش‌به‌رزیكتتتتردووه‌ته‌وه‌‌و‌به‌رده‌وام‌له‌‌ستتتته‌ر‌زارى‬ ‫به‌رپرسان‌و‌چه‌كداره‌كانییه‌وه‌‌بره‌وى‌پێده‌درێت‪‌،‬خۆى‌له‌‌دوو‌وشتته‌ى‌كتتورت‌و‌پتتڕ‬ ‫مانتتاى‌"باقیتتة‌تتمتتد"‌ده‌بینێته‌وه‌؛‌وه‌ك‌بنه‌متتایه‌ك‌بتتۆ‌دابه‌شتتكارى‌قۆنتتاغى‌مێژوویتتى‬ ‫داعش‌كارى‌له‌سه‌ر‌بكه‌ین‪‌،‬ده‌كرێت‌داعش‌و‌رابردووى‌به‌سته‌ر‌دوو‌قۆنتاغى‌پێتش‬ ‫"تمدد"‌و‌دواى‌‌"تمدد"‌دابه‌شبكه‌ین)‪‌.(5‬به‌‌مانایه‌كى‌دیكه‌‌پێش‌داگیركردنتتى‌موستتڵ‬ ‫و‌دواى‌داگیركردنى‌موسڵ‪‌.‬پێویستتته‌‌ئه‌وه‌ش‌یتتادداش‌بكرێتتت‌كه‌‌قۆنتتاغى‌ستتێیه‌م‌له‌‬ ‫مێژووى‌داعشدا‌قۆناغى‌پووكانه‌وه‌‌و‌به‌ره‌و‌له‌ناوچوونى‌داعشه‌‌كه‌‌ستته‌ره‌تاكانى‌به‌‬ ‫رزگاركردنى‌كوبتتانێ‌و‌تێكشتتكانى‌ئه‌هفستتانه‌ى‌داعتتش‌و‌دواتریتتش‌به‌‌رزگتتاركردنى‬ ‫شنگال‌و‌ناوچه‌‌كوردستانییه‌كانى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتى‌ده‌ستیپێكردووه‌‌و‌به‌‌رزگتتاركردنى‬ ‫مووسڵ‌و‌ده‌رپه‌ڕاندنى‌له‌‌عێراق‌ده‌كرێت‌بوترێت‌كۆتتتایى‌چتتاوه‌ڕوانكراوى‌داعتتش‬ ‫نزیك‌ده‌بێته‌وه‌‌له‌‌له‌ناوچوونى‌یه‌كجاره‌كى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌‪.‬‬ ‫قۆناغى يهكهم‪ :‬هيجرهت بهرهو عێراق و خۆ رێكخستن‬ ‫له‌‌سه‌روبه‌ندى‌ده‌ستپێكردنى‌پرۆسه‌ى‌رووخاندنى‌رژێمى‌به‌عسدا‌)‪،(2003-1963‬‬ ‫به‌عتتس‌پڕوپاگه‌نتتده‌‌ى‌به‌‌ئتتاینیكردنى‌شتته‌ڕه‌كه‌ى‌بڵوده‌كتترده‌وه‪‌‌.‬بتتۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌ستتته‌ش‬ ‫ده‌رگتتاى‌به‌‌رووى‌هه‌متتوو‌چه‌كتتدارێكى‌خۆبه‌خشتتدا‌كتترده‌وه‌‪‌،‬بتتۆ‌ئه‌وه‌ى‌خۆیتتان‬

‫‪2‬‬


‫بگه‌یه‌ننه‌‌عێتتتتراق‌و‌له‌‌ستتتته‌نگه‌رى‌به‌عستتتتدا‌رووبه‌ڕووى‌ستتتتوپاى‌ئه‌مریكتتتتا‌و‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كانى‌ببنه‌وه‌)‪‌.(6‬ئه‌مه‌ش‌ده‌رگاى‌به‌‌رووى‌هه‌موو‌ئه‌و‌عه‌ره‌ب‌ئه‌هفغتتان‌و‬ ‫چه‌كداره‌‌بیانیانه‌دا‌كتترده‌وه‌‌كه‌‌له‌‌ئه‌هفغانستتتان‌و‌ستتنووره‌كانى‌پاكستتتانه‌وه‌‌په‌رته‌وازه‌‬ ‫ببون‌و‌مه‌ئوایه‌ك‌نه‌مابوو‌كۆیان‌بكاته‌وه‌‌و‌به‌شتتێكى‌به‌رچاویتتان‌روویتتان‌له‌‌عێتتراق‬ ‫كترد‌و‌دیتارترینى‌ئه‌وانه‌شتیان‌كه‌‌له‌و‌قۆن اغه‌دا‌هتاتوونه‌ته‌‌عێتراق‌ئه‌بتو‌موستعه‌ب‬ ‫زه‌رقاوى‌بووه)‪.(‌7‬‬ ‫قۆناغى دووهم‪ :‬دامهزراندنى كۆمهڵهى تهوحيد و جيهاد‪ ،‬خۆ دهرخستن‪:‬‬ ‫ستتاڵێك‌دواى‌روخانتتدنى‌به‌عتتس‪‌،‬واته‌‌له‌‌‪2004‬دا‌به‌‌ستته‌رۆكایه‌تى‌ئه‌بتتو‌موستتعه‌ب‬ ‫زه‌رقاوى‪‌،‬له‌‌عێراقدا‌گرووپێكى‌چه‌كدارى‌به‌‌بێ‌ئه‌وه‌ى‌هیچ‌ناوێكى‌له‌‌خۆى‌نابێت‬ ‫ده‌ستیكردووه‌‌به‌‌ئه‌نجامتتدانى‌كتترده‌وه‌ى‌چه‌كتتدارى‪"‌.‬ستته‌ره‌تا‌زه‌رقتتاوى‌نه‌یده‌ویستتت‬ ‫هیتتچ‌گرووپێكتتى‌ره‌ستتمى‌رابگه‌یه‌نێتتت‌و‌چتتاوه‌ڕوانى‌ئه‌وه‌ى‌ده‌كتترد‪‌،‬گرووپێتتك‬ ‫درووستتتت‌بێتتتت‌و‌ئه‌م‌بچێته‌‌پاڵیتتتان‪‌،‬به‌ڵم‌دواى‌چه‌نتتتد‌مانگێتتتك‌له‌‌كتتتاركردن‪،‬‬ ‫یاریده‌ده‌ره‌‌بڕواپێكراوه‌كانى‌زه‌رقاوى‌قه‌ناعه‌تیان‌پێهێنا‌كه‌‌گرووپه‌كه‌یتتان‌نتتاوبنێن‌و‬ ‫خۆیتتان‌به‌‌ره‌ستتمى‌بناستتێنن‌و‌له‌ستته‌ر‌ئه‌و‌بنه‌متتایه‌‌به‌‌نتتاوى‌"كتتۆمه‌ڵه‌ى‌ته‌وحیتتد‌و‬ ‫جیهاد"‌زه‌رقاوى‌به‌‌ره‌سمى‌خۆى‌ناساند")‪‌.(8‬دواى‌هه‌شتتت‌مانتتگ‌له‌‌كتتاركردن‌و‬ ‫ئاڵۆگۆڕى‌بیروڕا‌له‌گه‌ڵ‌ریبه‌رایه‌تى‌ئه‌لقاعیده‌دا‪‌،‬له‌‌‪8‬ى‌تشرینى‌یه‌كه‌م‪/‬ئۆكتتتۆبه‌رى‬ ‫‪‌2004‬زه‌رقتتتاوى‌به‌یعه‌تتتتى‌دایه‌‌ئوستتتامه‌‌بتتتن‌لدن‌)‪‌.(9‬ئه‌و‌گتتترووپه‌‌ختتتۆى‌وه‌ك‬ ‫نوێنه‌رى‌راسته‌قینه‌ى‌رێكخراوى‌ئه‌لقاعیده‌‌ناساند‪‌.‬ناوى‌گرووپه‌كه‌ى‌له‌‌"ته‌وحیتتد‌و‬ ‫جیهاد"ه‌وه‌‌كرده‌‪"‌،‬رێكخستنى‌ئه‌لقاعیده‌ى‌جیهاد‌‌له‌‌وڵتى‌راهفیده‌ین")‪.(10‬‬ ‫قۆناغى سێيهم‪ :‬يهكخستنى تواناكان و درووسششتكردنى بهره )ئهنجششومهنى شششوراى‬ ‫موجاهيدان(‪:‬‬ ‫له‌‌وێستگه‌ى‌یه‌كه‌مى‌ئه‌م‌قۆنتاغه‌دا‌زه‌رقتاوى‌له‌‌ئه‌نجامتدانى‌كترده‌وه‌ى‌تیرۆریستتى‬ ‫دژ‌به‌‌په‌یڕه‌وكارانى‌شیعه‌‌سڵى‌نه‌ده‌كرده‌وه‌‪‌،‬له‌وه‌شدا‌رێبه‌رایه‌تتتى‌ئه‌لقاعیتتده‌‌له‌گه‌ڵتتى‬ ‫هاوڕا‌نه‌بتتوون)‪‌.(11‬بتتۆ‌ده‌ربتتازبوون‌له‌‌لتتۆمه‌ى‌رێبه‌رایه‌تتتى‌ئه‌لقاعیتتده‌‪‌،‬زه‌رقتتاوى‬ ‫بیتترى‌له‌‌دامه‌زرانتتى‌ئه‌نجتتومه‌نێكى‌شتتورا‌كتترده‌وه‌‪‌،‬كه‌‌له‌‌رێگه‌یه‌وه‌‌بتتتوانێت‌به‌‬ ‫پاساوى‌نه‌یارێتى‌شتتورا‌له‌‌هه‌مبه‌ر‌هفه‌رمانه‌كتتانى‌ئه‌لقاعیتتده‌‌ختتۆى‌له‌‌جێبه‌جێكردنتتى‬ ‫بڕیاره‌كتتانى‌ستته‌رووى‌ختتۆى‌بتتدزێته‌وه‌‪‌.‬ئه‌گه‌ر‌دژبه‌رییه‌ك‌بێته‌‌ئتتاراوه‌‪‌،‬پاستتاوێكى‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌‌بێت‌و‌هۆكارى‌ره‌تكردنه‌وه‌ى‌بڕیاره‌كانى‌سه‌رووى‌خۆى‌بگێتتڕێته‌وه‌‌بتتۆ‬ ‫"پێویستى‌مه‌یدانى‌جیهاد‌و‌راى‌جیاوازى‌ئه‌نجتتومه‌نى‌شتتورا"‪.‬ئه‌نجتتومه‌نى‌شتتوراى‬ ‫موجاهیدان‌"مجلس‌شورى‌المجاهدین"‌له‌‌حه‌وت‌گتترووپ‌و‌رێكختتراوى‌ئیستتلمى‬ ‫پێكهاتبوو‪‌،‬ئه‌نتتدامه‌كانى‌بریتتتیى‌بتتوون‌له‌‪"‌.1:‬تنظیتتم‌القاعتتدة‌هفتتي‌بلد‌الراهفتتدین"‪.2.‬‬

‫‪3‬‬


‫"جیتتش‌طائفتتة‌المنصتتورة"‪"‌.3.‬كتتتائب‌الهتتوال"‪"‌.4.‬ستترایا‌أنصتتار‌التوحیتتد"‪.5.‬‬ ‫"سرایا‌الغرباء"‪"‌.6.‬سرایا‌الجهتتاد‌الستتلمي"‪"‌.7.‬جیتتش‌أهتتل‌الستتنة‌و‌الجماعتتة")‬ ‫‪.(12‬له‌‌حتتتوزه‌یرانى‌‪2006‬دا‌ئه‌بتتتو‌موستتتعه‌ب‌زه‌رقتتتاوى‌له‌‌هێرشتتتێكى‌هفتتتڕۆكه‌‬ ‫جه‌نگییه‌كانى‌ئه‌مریكا‌بۆ‌سه‌ر‌نتتاوچه‌ى‌"هه‌ب‌هه‌ب"‌له‌‌ستتنوورى‌پارێزگتتاى‌دیتتاله‌‬ ‫كوژرا)‪‌.(13‬‬ ‫كوژرانى‌زه‌رقاوى‪‌،‬سه‌ركه‌وتنێكى‌گرنگ‌بوو‌بۆ‌ئه‌مریكتا‌و‌حكتومه‌تى‌ئه‌و‌كتاته‌ى‬ ‫عێراق‪"‌.‬ته‌وحید‌و‌جیهاد"‌یاخود‌بڵێین‌رێكخراوى‌ئه‌لقاعیده‌‌له‌‌عێراق‪‌،‬بتتۆ‌قۆنتتاغى‬ ‫دواى‌زه‌رقاوى‌"ئه‌بو‌حه‌مزه‌ى‌موهاجیر"ى‌وه‌ك‌ئه‌میرى‌گرووپه‌كه‌‌ده‌ستنیشتتانكرد‬ ‫)‪‌.(14‬هاوكتتتات‌گرووپه‌كتتتانى‌جیهتتتاد‌له‌وانه‌‌"جیتتتش‌الفتتتاتحین‪‌،‬مجلتتتس‌شتتتورى‬ ‫المجاهتتتتدین‪‌،‬جنتتتتد‌الصتتتتحابة"رۆژى‌‪12‬ى‌تشتتتترینى‌یه‌كه‌م‪/‬ئۆكتتتتتۆبه‌رى‌‪2006‬‬ ‫په‌یمانێكیتتتان‌له‌نتتتاو‌خۆیانتتتدا‌به‌‌نتتتاوى‌"حلتتتف‌المطیتتتبین"‌واژوو‌كتتترد‪‌.‬له‌ستتته‌ر‬ ‫درووستتتكردنى‌به‌ره‌یه‌كیتتش‌رێككه‌وتتتن)‪‌.(15‬ئیمزاكردنتتى‌ئه‌و‌په‌یمتتانه‌‌له‌‌رووى‬ ‫میتتدیاییه‌وه‌‌وه‌ك‌هه‌وڵێتتك‌بتتۆ‌قه‌ره‌بتتووكردنه‌وه‌ى‌كتتوژرانى‌زه‌رقتتاوى‌ستتوودیان‬ ‫لێوه‌رگرت‪.‬‬ ‫دهوڵهتى عێراقى ئيسلمى‪:‬‬ ‫له‌‌‪15‬ى‌تشتتتتترینى‌دووه‌م‪/‬ئۆكتتتتتتۆبه‌رى‌‪2006‬دا‪‌،‬گتتتتترووپ‌و‌رێكخراوه‌كتتتتتانى‬ ‫شوێنكه‌وتووى‌زه‌رقاوى‌كۆبوونه‌وه‪"‌.‬ئه‌بتتو‌عتتومه‌رى‌به‌غتتدادى"یتتان‌وه‌ك‌ئه‌میتترى‬ ‫شوراى‌موجاهیدان‌ده‌ستنیشانكرد‌و‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئیسلمى"یان‌راگه‌یاند)‪.(16‬‬ ‫ئه‌مه‌‌یه‌كه‌مجار‌بوو‪‌،‬له‌‌عێراقدا‌گرووپه‌‌چه‌كدارییه‌كان‌روانگه‌ى‌خۆیان‌بۆ‌شتتێوه‌ى‬ ‫به‌ڕێتتتوبردنى‌ئه‌و‌ناوچتتتانه‌‌بخه‌نه‌ڕوو‪‌،‬كه‌‌ده‌یانویستتتت‌ده‌ستیانبه‌ستتته‌ردا‌بگتتترن‪.‬‬ ‫راگه‌یانتدنى‌گرووپێتك‌به‌‌نتاوى‌"ده‌وڵه‌تتى‌عێراقتى‌ئیستلمى"‌ئه‌وه‌ى‌ده‌خستته‌ڕوو‪،‬‬ ‫چه‌كتتتداره‌كان‌ده‌یتتتانه‌وێت‪‌،‬ئیستتتلم‌وه‌ك‌هفتتتۆرمى‌ئتتتاینى‌ده‌وڵه‌ت‌بستتته‌پێنن‪‌.‬له‌‌نتتتاو‬ ‫ئیسلمیشدا‌ته‌نیا‌ئه‌و‌جۆره‌‌ئایدیا‌و‌خوێندنه‌وه‌‌ئیسلمییه‌یان‌قبتتوڵه‪‌‌،‬كه‌‌بڕوایتتان‌پێتتى‬ ‫هه‌یه‌‌و‌خۆى‌له‌‌تێزه‌كانى‌سه‌له‌هفیه‌تى‌جیهادیى‌متتوتروبه‌كراو‌به‌‌روانگه‌ى‌ئه‌لقاعیتتده‌‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‌‪‌،‬كه‌‌بتتڕواى‌به‌‌گشتتتاندنى‌جیهتتاد‌و‌ته‌كفیركردنتتى‌گتترووپ‌و‌كتتۆمه‌ڵه‌‌و‬ ‫رێچكه‌‌عه‌قیده‌ییه‌كانى‌دیكه‌ى‌ناو‌ئیسلم‌هه‌یه‌)‪.‌(17‬‬ ‫له‌‌ژێر‌ناوى‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقتتى‌ئیستتلمى"دا‌‪‌13‬گتترووپ‌و‌رێكخستتتنى‌چه‌كتتدارى‬ ‫كۆببتتوونه‌وه‌‪‌.‬راستتتتر‌ئه‌وه‌یه‌‌بتتووترێت‌ئه‌و‌"ده‌وڵه‌ته‌"‌هیتتچ‌ستتیما‌و‌خه‌ستتڵه‌تێكى‬ ‫ده‌وڵه‌تبتتتوونى‌پێتتتوه‌‌نه‌بتتتوو‪‌،‬جگه‌‌له‌وه‌ى‌به‌ره‌یه‌كتتتى‌ئیستتتلمى‌بتتتوو‪‌،‬كه‌‌گتتترووپه‌‬ ‫چه‌كدارییه‌كان‌پێكیان‌هێنابوو)‪‌.(18‬‬

‫‪4‬‬


‫قۆنششاغى چششوارهم‪ :‬بههێزكردنششى ريششزى نششاوخۆ و گششۆڕينى سششتراتيژى شششهڕ و‬ ‫دهركهوتنى بهعسييهكان‬ ‫به‌‌كوژرانى‌ئه‌بو‌عومه‌ر‌و‌ئه‌بو‌حه‌مزه‌ى‌موهاجیر‪"‌،‬ده‌وڵه‌تتتى‌عێراقتتى‌ئیستتلمى"‬ ‫گتتورزێكى‌كتتاریگه‌رى‌به‌ركه‌وت)‪‌.(19‬ده‌ستنیشتتانكردنى‌ئه‌میرێتتك‌له‌‌دواى‌ئه‌بتتو‬ ‫عومه‌ر‌لنیكه‌م‌ماوه‌ى‌كه‌متتتر‌له‌‌هه‌هفته‌یه‌كتتى‌خایانتتد‪‌،‬ئه‌مه‌‌له‌‌كاتێكتتدابوو‪‌،‬له‌‌رووى‬ ‫ئایدۆلۆژى‌و‌بزوتنه‌وه‌ییه‌وه‌‌گرووپ‌و‌رێكخراوى‌ئیسلمى‌نابێت‌بێ‌ئه‌میر‌بێتتت‌و‬ ‫پێتتش‌هه‌ر‌شتتتێك‌ده‌بێتتت‌ئه‌میرێتتك‌ده‌ستنیشتتانبكرێت‪‌،‬به‌ڵم‌دواكه‌وتنتتى‌دیتتاركردنى‬ ‫ئه‌میرێتتك‌بتتۆ‌"ده‌وڵه‌ته‌كه‌"‌ئامتتاژه‌یه‌كى‌روون‌بتتوو‌بتتۆ‌تێكچتتوون‌شتتیرازه‌ى‌كتتارى‬ ‫بزوتنه‌وه‌یى‌و‌رێكخراوه‌یى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌دواى‌ئه‌بو‌عومه‌ر)‪‌.(20‬‬ ‫له‌‌سه‌رده‌مى‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادیدا‌"ده‌وڵه‌تى‌عێراقتتى‌ئیستتلمى"گۆڕانكتتارى‌گه‌وره‌ى‬ ‫به‌‌ختتتۆیه‌وه‌‌بنینتتتى)‪‌.(21‬یه‌كه‌م‌كارێتتتك‪‌،‬كه‌‌ئه‌میتتترى‌نتتتوێى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌ئه‌نجامیتتتدا‬ ‫رێكخستنه‌وه‌ى‌په‌یكه‌رى‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌و‌بنیاتنانه‌وه‌ى‌ژێرختتانى‌رێكخستتتن‌و‌بایه‌ختتدان‬ ‫به‌‌میدیا‌و‌دابینكردنى‌سه‌رچاوه‌ى‌دارایى‌بوو)‪‌.(22‬له‌و‌چوارچێوه‌یه‌شدا‌ئه‌هفسه‌رانى‬ ‫ده‌زگا‌هه‌واڵگرییه‌كانى‌رژێمى‌به‌عس‌و‌ئه‌هفسه‌رانى‌گاردى‌كۆمارى‌به‌عس‌و‌ستتوپا‬ ‫هه‌ڵوه‌شاوه‌كه‌ى‌رژێمى‌به‌عس‌له‌‌نتتاوچه‌‌ستتوننه‌‌نشتتینه‌كانى‌ناوه‌ڕاستتت‌و‌بتتاكوورى‬ ‫به‌غدا‌كه‌وتنه‌‌ژێر‌كاریگه‌رى‌شه‌پۆلى‌توندڕه‌وى‌گرووپه‌‌ئیسلمییه‌كان‌و‌وه‌ك‌ته‌نیا‬ ‫رێگه‌یه‌ك‌بتتۆ‌به‌رگرتتتتن‌له‌‌شتتاڵوى‌مه‌زهه‌بتتتى‌شتتتیعه‌كان‌بۆیتتان‌ده‌ڕوانتتى‌و‌له‌و‬ ‫سه‌روبه‌نده‌شدا‌عێراق‌رووبه‌ڕووى‌خوێناویترین‌شه‌ڕى‌مه‌زهه‌بى‌ببویه‌وه)‪.‌(23‬‬ ‫قۆنشششاغى پێنجهم‪) :‬تمشششدد( و پهڕينهوه بشششۆ سشششوريا و فراوانبشششوونى دهوڵهتهكهى‬ ‫بهغداديى‬ ‫یه‌كێك‌له‌‌خه‌ونه‌كانى‌ده‌وڵه‌تى‌عێراقى‌ئیسلمیى‌و‌كاره‌كته‌ره‌‌به‌عسییه‌كانى‌نتتاو‌ئه‌و‬ ‫رێكخراوه‌‪‌،‬به‌سته‌نه‌وه‌ى‌عێراق‌)نتتاوچه‌ى‌سوننه‌نشتتین(‪‌،‬به‌‌نتتاوچه‌ى‌ستتوننه‌‌نشتتینى‬ ‫سوریاوه‌‌بوو‪‌.‬بیرۆكه‌ى‌به‌ستنه‌وه‌ى‌ستتوریا‌به‌‌عێتتراقه‌وه)‪‌‌،(24‬بیرۆكه‌یه‌كتتى‌كتتۆنى‬ ‫سته‌رده‌مى‌سته‌ره‌تاى‌ده‌ركه‌وتتن‌به‌عستییه‌كانه‌‌له‌‌عێتراق‪‌،‬به‌ڵم‌یه‌كگرتنتتى‌ئه‌و‌دوو‬ ‫وڵته‌‌و‌یه‌كخستنى‌تواناكتتانى‌به‌عتتس‌له‌‌هه‌ردووكیانتتدا‌له‌‌ئه‌ده‌بیتتاتى‌حزبتتى‌به‌عستتدا‬ ‫ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪‌.‬به‌عس‌به‌لیه‌وه‌‌گرنگ‌بتتوو‌‌له‌‌یه‌ككاتتتدا‌رێبه‌رایه‌تتتى‌هه‌ردوو‌وڵت‬ ‫بكات)‪.(25‬‬ ‫قۆناغى شهشهم‪ :‬فراوانبوون و دامهزراندنى "خيلفهتى ئيسلمى" و دهركهوتنششى‬ ‫"خهليفه"‬

‫‪5‬‬


‫ئه‌بوبه‌كر‌به‌غتدادى‌له‌‌متاوه‌یه‌كى‌كورتتدا‌كتاریگه‌رییه‌كه‌ى‌گه‌وره‌ى‌له‌سته‌ر‌ره‌وتتى‬ ‫ژیانى‌رێكخراوه‌‌جیهادییه‌كانى‌عێتراق‌و‌ستتوریا‌و‌وڵتتانى‌ئیستلمى‌درووستتتكرد)‬ ‫‪‌.(26‬له‌‌ده‌ستپێكى‌ئه‌م‌قۆناغه‌دا‌رۆژى‌‪29‬ى‌حوزه‌یرانى‌‪‌،2014‬له‌‌به‌یاننامه‌یه‌كتتدا‪،‬‬ ‫وته‌بێژى‌ره‌سمى‌داعش‌ئه‌بو‌محه‌ممه‌د‌عه‌دنانى‌راگه‌یه‌ندراوێكى‌بڵوكرده‌وه‪‌،‬تێیتتدا‬ ‫رایگه‌یاند‪‌،‬ناوى‌"ده‌وڵه‌تى‌ئیسلمى‌عێتتراق‌و‌شتتام"‌گتۆڕاوه‌‌بتتۆ‌ده‌وڵه‌تتتى‌ئیستتلمى‬ ‫)خیلهفه‌تى‌ئیسلمى(‌و‌هه‌ریه‌ك‌له‌‌ئه‌نجومه‌نى‌شورا‌و‌ئه‌هلتتى‌حه‌لوعه‌قتتد‪‌،‬ئه‌میتترى‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌)ئه‌بتتوبه‌كر‌به‌غتدادى(یتان‌وه‌ك‌خه‌لیفه‌‌هه‌ڵتبژاردووه‌و‌به‌یعه‌تیتان‌پێتداوه‪.‬‬ ‫له‌مه‌ول‌نتتاوى‌ره‌ستتمى‌رێكخراوه‌كه‌یتتان‌"ده‌وڵه‌تتتى‌ئیستتلمییه‌"‌و‌كتتار‌بتتۆ‌لبردنتتى‬ ‫سنووره‌‌ده‌ستكرده‌كان‌و‌گێڕانه‌وه‌ى‌شكۆى‌خیلهفه‌ت‌ده‌كه‌ن)‪.(27‬‬ ‫داعش‌له‌‌موسڵ‪‌،‬به‌‌راگه‌یانتتدنى‌ده‌ستته‌ڵتێك‌به‌‌نتتاوى‌"خیلهفه‌تتتى‌ئیستتلمى"‪‌،‬ختتۆى‬ ‫وه‌ك‌چه‌ترى‌گرووپ‌و‌رێكخراوه‌‌ئیسلمییه‌‌جیهادییه‌‌سه‌له‌هفییه‌كان‌له‌قه‌ڵه‌مدا‪.‬رۆژى‬ ‫شه‌ممه‌‌)‪‌7‬ره‌مه‌زان‌‪1435‬ك‌‪‌5‌-‬ته‌مموز‪/‬یولیو‌‪‌(2014‬پێگه‌كانى‌داعش‌تۆمارێكى‬ ‫ڤیتتدیۆیى‌وتتتارى‌هه‌ینتتى‌‪4‬ى‌ته‌ممتتوز‪/‬یۆلیتتۆى‌‪2014‬یتتان‌بڵوكتترده‌وه‌‪‌،‬كه‌‌تێیتتدا‬ ‫ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادى‌له‌‌مزگه‌وتى‌گه‌وره‌ى‌موسڵ‌بۆ‌یه‌كه‌مجار‌ده‌ركه‌وت)‪.(28‬‬ ‫ماكينهى پڕوپاگهندهى داعش‬ ‫له‌‌ساڵنى‌رابتردوودا‪‌،‬رێكختتراوى‌قاعیتتده‌‌و‌كتتاتێكى‌زۆرى‌ده‌ویستت‌تتا‌كاستێتێكى‬ ‫ڤیتدیۆى‌تۆمتاركراوى‌ئوستامه‌‌بتن‌لدنتى‌رێبه‌رى‌قاعیتده‌‌بگه‌یه‌نێته‌‌ده‌ستتى‌كه‌نتاڵى‬ ‫جه‌زیره‌‌و‌په‌خش‌بكرێتت‪‌،‬به‌ڵم‌داعتتش‌بتتێ‌باكتانه‌‌له‌‌كه‌ناڵه‌كتتان‌و‌له‌‌رێگه‌ى‌تتۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتانه‌وه‌‌چتتركه‌‌به‌‌چتتركه‌‌ده‌تتتوانێت‌روومتتاڵى‌كرده‌وه‌كتتانى‌بكتتات‌و‬ ‫په‌یامه‌كانى‌بڵو‌بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫"داعتتتش‌پشتتتتى‌به‌‌ستتتتراتیژى‌به‌‌یه‌كگه‌یشتتتتنى‌كتتتۆمه‌ڵیه‌تى‌و‌به‌‌گشتتتتى‌تتتتۆڕ ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كان‌به‌ستووه‌‌بۆ‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌ترس‪‌،‬به‌ده‌ستهێنانى‌داهتتات‌و‌كتتۆمه‌كى‬ ‫متتاددى‪‌،‬ناونووستتكردنى‌ئه‌نتتدامى‌نتتوێ‪‌.‬پرۆسه‌كه‌شتتى‌له‌‌رێگه‌ى‌بڵوكتتردنه‌وه‌ى‬ ‫نوێتتتترین‌گۆڕانكارییه‌كتتتانى‌مه‌یتتتدانى‌جه‌نتتتگ‌به‌‌ته‌كنیتتتك‌و‌كوالێتتتتییه‌كى‌به‌رزى‬ ‫میدیاییه‌وه‌‌سه‌ركه‌وتوانه‌‌به‌ڕێوه‌بردووه‌‪‌.‬به‌‌تایبه‌تى‌له‌‌رێگه‌ى‌تتتویته‌ر‌و‌هفه‌یستتبوك‌و‬ ‫ئینستتتیگرام‌و‌یوتیتتوبه‌وه‌چالكتتانه‌‌په‌یامه‌كتتانى‌گه‌یانتتدووه‌ته‌‌وه‌رگرانتتى")‪‌.(29‬و‬ ‫ئه‌وه‌ش‌بووه‌‌راچڵه‌كانێكى‌گه‌وره‌‌له‌بوارى‌تتتوێژینه‌وه‌‌نوێكتتانى‌بتتوارى‌كتتاریگه‌رى‬ ‫میتتدیاى‌نتتوێ‌و‌تتتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتان‌له‌‌دواى‌ستته‌رهه‌ڵدانى‌شۆڕشتتى‌خه‌ڵتتك‌له‌‬ ‫وڵتانى‌عه‌ره‌بى‌كه‌‌به‌‌به‌هارى‌عه‌ره‌بى‌ده‌ناسرا)‪.(30‬‬

‫‪6‬‬


‫نه‌یاره‌كانى‌داعش‪‌،‬هه‌میشته‌‌بتاس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌له‌‌رووى‌واقیعییه‌وه‌‌داعتش‌ده‌یه‌وێتتت‬ ‫ناوچه‌كه‌‌بگێڕێته‌وه‌‌بۆ‌سه‌ده‌كانى‌ناوه‌ڕاست‪‌،‬ئه‌گه‌ر‌ئه‌م‌وته‌یه‌‌له‌‌رووى‌ئیداره‌دان‌و‬ ‫حوكمڕانییه‌وه‌‌راستى‌تێتتدابێت‪‌،‬به‌ڵم‌له‌‌رووى‌میتتدیاییه‌وه‌‌به‌‌پێچه‌وانه‌یه‌‪‌،‬چتتونكه‌‌له‌‬ ‫ئاستى‌شه‌ڕى‌راگه‌یانتتدنى‌داعشتتدا‌ده‌ركه‌وت‪"‌،‬ئه‌وه‌‌حكتتومه‌تى‌وڵتتتانى‌عه‌ره‌بتتى‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌‌سیاسى‌و‌میدیایى‌و‌ئتتابوورى‌و‌ئاینییه‌كانیتتانن‌تتتا‌ئێستتتاش‌له‌‌رابتتردوودا‬ ‫ده‌ژین‌و‌نایانه‌وێت‪‌،‬یان‌ناتوانن‌راگه‌یاندنى‌خۆیان‌پێشبخه‌ن")‪.(31‬‬ ‫"جى‌ئێم‌بێرجر"‪‌،‬چاودێرى‌پرستته‌كانى‌تتتایبه‌ت‌به‌‌تیتترۆر‌له‌و‌بتتڕوایه‌دایه‌‪‌،‬ته‌نیتتا‌ل ‌ه‬ ‫تتتویته‌ر‌داعتتش‌له‌‌هه‌هفته‌كتتانى‌ستته‌ره‌تادا‌‪‌40‬هه‌زار‌جریتتوه‌ى‌بڵوكتتردووه‌ته‌وه‌‪.‬به‌‬ ‫گوێره‌ى‌لێدوانى‌بێرجتتر‌بتتۆ‌رۆژنتتامه‌ى‌"ستتیدنى‌مورنتتج‌هێرڵتتد"ى‌ئوستتترالیایى‌له‌‬ ‫هه‌هفته‌كانى‌سه‌ره‌تاى‌كارى‌داعشدا‪‌،‬ئه‌و‌ته‌نیا‌له‌‌‪‌7500‬هه‌ژمارى‌داعتتش‌له‌‌تتتویته‌ر‬ ‫تێبینى‌‪‌3‬ملیۆن‌جریوه‌ى‌كردووه‌‪‌،‬كه‌‌چوار‌هاشتاگیان‌به‌كارهێناوه‌‌كه‌‌بریتیى‌بوونه‌‬ ‫له‌‌)‪‌#‬داعش‌‪‌#‬جبهة‌النصترة‌‪‌#‬الجبهتة‌الستلمیة‌‪‌.(daash#‬هه‌روه‌هتا‌له‌‌قۆنتاغى‬ ‫دواتتتردا‌هاشتتتاگى‌)‪#‬الحملتتة_العالمیتتة_لنصتترة_الدولتتة_الستتلمیة(‪‌،‬بتتره‌و‌پێتتدا‌بتتۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ى‌زۆرترین‌پشتیوانى‌بۆ‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌یان)‪.(32‬‬ ‫كاره‌‌هونه‌رى‌و‌میدیاییه‌كانى‌داعش‌لستتاییكردنه‌وه‌یه‌كى‌پێشتتكه‌وتووانه‌ى‌ستتینه‌ماى‬ ‫خۆرئاواییه‌‪‌،‬به‌ڵم‌سه‌یر‌له‌وه‌دایه‌‌به‌‌ته‌كنیكى‌ساده‌‌و‌تێچوونێكى‌زۆر‌كه‌مه‌وه‌‌كارى‬ ‫گه‌وره‌‌به‌رهه‌مده‌هێنن‪‌.‬بۆنموونه‌‌یه‌كێك‌له‌‌كاره‌هونه‌رییه‌كانى‌داعتتش‌به‌رهه‌مهێنتتانى‬ ‫هفیلمێكتتى‌ئه‌كشتتن‌ئاستتا‌بتتوو‌به‌‌نتتاوى‌"لهیتتب‌الحتترب"‌)كڵپه‌ى‌شتته‌ڕ(‪‌،‬كه‌‌له‌‌رووى‬ ‫مۆنتاژ‌و‌ده‌رهێنتتانى‌هتتونه‌رییه‌وه‌‌ئاستتت‌به‌رزى‌هفیلمه‌كه‌‌ستته‌رنجى‌میتتدیاى‌جیهتتانى‬ ‫بۆختتۆى‌راكێشتتا‪‌.‬له‌و‌هفیلمه‌دا‌ژمتتاره‌یه‌كى‌به‌رچتتاو‌له‌‌گتترته‌ى‌شتته‌ڕه‌كانى‌داعتتش‪،‬‬ ‫دیمه‌نه‌كتتانى‌كوشتتتن‪‌،‬ده‌ستبه‌ستته‌رداگرتنى‌شتاره‌كانى‌تێتتدایه‌‌و‌داعشتتییه‌كان‌نمایشتتى‬ ‫جتتتۆراو‌جتتتۆرى‌ستتته‌ربازى‌ئه‌نجتتتام‌ده‌ده‌ن‌و‌له‌‌بتتتاره‌ى‌هه‌ر‌پرسێكیشتتته‌وه‌‌وته‌ى‬ ‫ئه‌میره‌كه‌یان‌ئه‌بو‌به‌كرى‌به‌غدادى‌ده‌خرێته‌ڕوو‪.‬ئه‌و‌هفیلمه‌‌‪‌54‬ختتوله‌كه‌‌و‌به‌‌زمتتانى‬ ‫ئینگلیزى‌و‌عه‌ره‌بى‌ئاماده‌‌كراوه)‪.‌(33‬‬ ‫"مارشاڵ‌كورى"‪‌،‬ده‌رهێنه‌رى‌پیشه‌گه‌رى‌ئه‌مریكایى‌بۆ‌هفیلمه‌‌به‌ڵگه‌نامه‌ییه‌كتتان‪‌،‬ل ‌ه‬ ‫بتتاره‌ى‌ئه‌و‌هفیلمه‌وه‌‌بتتۆ‌كه‌نتتاڵى‌)‪(CNN‬ى‌ئه‌مریكتتایى‌قستته‌یكرد‌و‌وتتتى‪":‬له‌‌رووى‬ ‫میدیاییه‌وه‌‌داعش‌خاوه‌نى‌ته‌كنیكێكى‌باڵیه‌‪‌.‬له‌‌راستییشدا‌تێچوونى‌كاره‌كانى‌كه‌متتن‪.‬‬ ‫ره‌نگه‌‌ئه‌و‌هفیلمه‌‌له‌‌رووى‌مادییه‌وه‌‌كه‌متر‌له‌‌‪‌1000‬دۆلرى‌تێچوو‌بێت"‪‌.‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیشتتتى‪"‌:‬ئامتتتانجى‌ستتته‌ره‌كى‌داعتتتش‌له‌‌به‌رهه‌مهێنتتتانى‌ئه‌و‌هفیلمه‌‌پڕوپاگه‌نتتتده‌‌و‬ ‫بڵوكتتردنه‌وه‌ى‌تتترس‌و‌له‌رزه‌‌له‌‌ریتتزى‌ئه‌مریكاییه‌كتتان‪‌،‬له‌‌رووى‌به‌كارهێنتتانى‬ ‫كتتاریگه‌رییه‌‌ده‌نگتتى‌و‌وێنه‌ییه‌كتتانه‌وه‌‪‌،‬له‌‌رووى‌مۆنتتتاژ‌كتتردنه‌وه‪‌‌،‬داعتتش‌هه‌متتان‬

‫‪7‬‬


‫شتتێوازى‌هفیلمه‌‌هۆلیۆدییه‌كتتانى‌به‌كتتار‌هێنتتاوه‌‪‌،‬به‌‌تتتایبه‌تى‌له‌‌رووى‌ختتاوكردنه‌وه‌ى‬ ‫گرته‌كتتان‌و‌دووباره‌كردنه‌وه‌یتتان‪‌،‬یتتاخود‌گه‌ڕانه‌وه‌یتتان‌و‌به‌‌جتتۆرێكه‌‌بینه‌ر‌هه‌ستتت‬ ‫ده‌كات‌له‌‌به‌رامبه‌ر‌هفیلمى‌ماتریكس‌دانیشتووه‌")‪.(34‬‬ ‫له‌‌رێگه‌ى‌تۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كانه‌‌و‌میدیا‌و‌كه‌ناڵه‌كتتانییه‌وه‌‌داعتتش‌ستتتراتیژێكى‌هفتتر ‌ه‬ ‫ره‌هه‌نتتد‌و‌دوورمه‌وداى‌له‌‌پێنتتاو‌گتتۆڕینى‌ئاراستتته‌ى‌بیركتتردنه‌وه‌ى‌وه‌رگتتران‌و‬ ‫پێگه‌یاندنى‌نه‌وه‌یه‌كى‌نوێى‌بارگاوى‌به‌‌ئایدۆلۆژیاى‌داعتتش‌و‌تێكشتتكاندنى‌ئیتتراده‌ى‬ ‫نه‌یاره‌كانى‌داڕشت‪‌.‬‬ ‫بنهماكانى ستراتيژى شهڕى دهروونيى داعش‬ ‫داعتتتتش‌له‌‌به‌رهه‌مهێنتتتتان‌و‌بڵوكتتتتردنه‌وه‌ى‌بتتتتابه‌ته‌‌میدیاییه‌كانتتتتدا‌به‌‌لێزانتتتتى‌و‬ ‫شتاره‌زاییه‌وه‌‌شتته‌ڕێكى‌ده‌روونیتتى‌هه‌مه‌لیه‌ن‌دژى‌نه‌یاره‌كتتانى‌به‌ڕێوه‌ده‌بتتات‌و‌ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌‌ده‌روونییه‌شى‌له‌سه‌ر‌چه‌ند‌بنه‌مایه‌ك‌داڕشتووه‌‪:‬‬ ‫يهكهم‪ :‬له رووى بيروباوهڕى ئيسلمييهوه‪:‬‬ ‫‪.1‬گێڕانهوهى شكۆى خيلفهت‬ ‫رۆژى‌)‪4‬ى‌ته‌مموز‪/‬یۆلیۆى‌‪‌(2014‬داعش‌هه‌واڵى‌راگه‌یاندنیى‌قه‌ڵه‌مڕه‌وییه‌كتتى‌ب ‌ه‬ ‫نتتتاوى‌"خیلهفه‌تتتتى‌ئیستتتلمى"‌و‌ناستتتاندنى"ئه‌بتتتوبه‌كر‌به‌غتتتدادى"‪‌،‬وه‌ك‌خه‌لیفه‌ى‬ ‫خیلهفه‌ته‌كتته‌بڵوكتترده‌وه)‪‌.(35‬وته‌بێتتژى‌ره‌ستتمى‌داعتتش‌به‌‌نتتاوى‌ئه‌بتتو‌محه‌ممه‌د‬ ‫ئه‌لعه‌دنتتانى‌رایگه‌یانتتد‪‌،‬نتتاوى‌"ده‌وڵه‌تتتى‌ئیستتلمى‌عێتتراق‌و‌شتتام"یتتان‌گۆڕیتتوه‌‌بتتۆ‬ ‫"خیلهفه‌تتتى‌ئیستتلمى"‪‌.‬له‌و‌رۆژه‌دا‌ئه‌بتتوبه‌كر‌به‌غتتدادى‌له‌‌مزگه‌وتێكتتى‌موستتڵه‌وه‌‬ ‫وتتتارى‌هه‌ینتتى‌خوێنتتده‌وه‌‌و‌تێیتتدا‌خیلهفه‌تتتى‌راگه‌یانتتد‪‌.‬ئامتتاژه‌ى‌بتتۆ‌ئه‌وه‌شتتكرد‪،‬‬ ‫چه‌كتتتدارانى‌داعتتتش‌ئه‌ویتتتان‌وه‌ك‌خه‌لیفه‌‌ناستتتاندووه‌‌و‌به‌رپرستتتیارێتییه‌كه‌یان‌به‌و‬ ‫سپاردووه‌)‪.(36‬‬ ‫به‌‌راگه‌یاندنى‌كیانێك‌به‌نتتاوى‌خیلهفه‌ته‌وه‌‪‌،‬داعتتش‌گۆڕانكتتارییه‌كى‌گه‌وره‌ى‌به‌ستته‌ر‬ ‫كۆى‌پرسى‌شه‌رعى‌مانه‌وه‌ى‌گرووپ‌و‌ره‌وت‌و‌حتتزبه‌‌ئیستتلمییه‌كاندا‌هێنتتا)‪.(37‬‬ ‫له‌‌لیه‌كه‌وه‌‌كه‌ستتێكى‌وه‌ك‌خه‌لیفه‌‌به‌‌خه‌ڵتتك‌ناستتاند‪‌،‬كه‌‌ره‌گتتو‌ره‌چه‌ڵه‌كتتى‌ختتۆى‬ ‫بردووه‌ته‌وه‌‌سه‌ر‌قوڕه‌یش‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌هه‌ندێك‌سه‌رچاوه‌دا‌ئاماژه‌‌بتتۆ‌ئه‌وه‌‌كتتراوه‌‬ ‫یه‌كێك‌له‌‌مه‌رجه‌كانى‌ئیمتتامه‌ت‌و‌خیلهفه‌ت‪‌،‬خه‌لیفه‌‌ده‌بێتتت‌قوڕه‌یشتتى‌بێتتت)‪‌.(38‬له‌‬ ‫لیه‌كى‌دیكه‌شه‌وه‌‪‌،‬كۆتایى‌به‌و‌پرسه‌‌هێنا‌كه‌‌مادام‌خه‌لیفه‌‌دیار‌نییه‌‌ناكرێت‌به‌یعه‌تى‬ ‫پتتێ‌بتتدرێت‪‌.‬ئه‌و‌خه‌لیفه‌ى‌ناستتاند‌و‌داواى‌به‌یعه‌تتتى‌بتتۆ‌كتترد‪‌.‬دواى‌ئه‌وه‌‌له‌‌هه‌متتوو‬ ‫ناوچه‌كانى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتییاندا‌ده‌ستیان‌به‌‌هه‌ڵمه‌تتتى‌ده‌ربڕینتتى‌به‌یعه‌ت‌و‌به‌ڵێنتتدان‌به‌‬

‫‪8‬‬


‫خه‌لیفه‌كه‌یتتتتتتتتتتتتتان‌كتتتتتتتتتتتتترد)‪‌.(39‬هه‌ر‌له‌و‌چوارچێوه‌یه‌شتتتتتتتتتتتتتدا‌"هه‌یئه‌ى‬ ‫شتتته‌رعى"داعشتتتبڵوكراوه‌یه‌كى‌به‌‌نتتتاوى‌"إعلم‌النتتتام‌بمیلد‌دولتتتة‌الستتتلم"‬ ‫بڵوكرده‌وه‌‪‌،‬كه‌‌وته‌بێتتژى‌داعتتش‌محه‌ممه‌د‌عه‌دنتتانى‌پێشتته‌كى‌بتتۆ‌نووستتیوه‌‌و‌تێیتتدا‬ ‫پاساوى‌بۆ‌شه‌رعیى‌بوونى‌راگه‌یاندنى‌خیلهفه‌ت‌هێنتتاوه‌ته‌وه‌‪‌.‬هاوكتتات‌له‌و‌رۆژه‌وه‌‬ ‫بتتتوونى‌هه‌متتتوو‌جتتتۆره‌‌حتتتزب‌و‌ره‌وتێكتتتى‌ئیستتتلمییان‌له‌‌ده‌ره‌وه‌ى‌خیلهفه‌ت‌به‌‬ ‫ناشه‌رعى‌ناساند‪‌.‬داوایانكرد‪‌،‬هه‌موو‌ئه‌و‌گرووپ‪‌،‬حزب‌و‌رێكخراوه‌‌ئیسلمییانه‌ى‬ ‫له‌‌جیهاندا‌هه‌ن‌خۆیان‌هه‌ڵبوه‌شتتێننه‌وه‌‌و‌به‌یعه‌ت‌به‌‌خه‌لیفه‌ى‌داعتتش‌بتده‌ن‪‌.‬له‌وه‌شتتدا‬ ‫ژماره‌یه‌ك‌گرووپ‌و‌رێكخراوى‌چه‌كدارى‌ئیستتلمیى‌له‌‌میستتر‪‌،‬جه‌زائیتتر‪‌،‬یه‌مه‌ن‪،‬‬ ‫سوریا‪‌،‬خوراسان‪‌،‬پاكستان‪‌،‬ئه‌هفغانستان‪‌،‬كشمیر‪‌،‬وڵتتتانى‌ئه‌هفریقیتتا‌په‌یوه‌ستتتبوونیان‬ ‫به‌‌داعتتتش‌راگه‌یانتتتد‌و‌به‌یعه‌تییتتتان‌دایه‌‌به‌غتتتدادى‪.‬بتتتۆ‌ته‌واوكردنتتتى‌مه‌رجه‌كتتتانى‬ ‫شتته‌رعیه‌تدان‌به‌‌كاره‌كه‌یتتان‪‌،‬داعتتش‌ره‌چه‌ڵه‌كتتى‌به‌غتتدادى‌ده‌به‌نه‌وه‌‌ستته‌ر‌بنه‌متتاڵه‌ى‬ ‫پێغه‌مبه‌رى‌ئیسلم)‪.(40‬‬ ‫‪.2‬تهنيا كۆمهڵى رزگاربوو‪:‬‬ ‫كۆمه‌ڵى‌رزگاربوو‪‌،‬یه‌كێكه‌‌له‌و‌باسانه‌ى‌به‌‌درێژایى‌مێژووى‌سه‌رده‌مانى‌ئیستتلمى‬ ‫له‌‌قۆناغ‌و‌كاتى‌جیاجیادا‌گرووپه‌‌و‌ره‌وته‌‌توندڕه‌وه‌كان‌بانگه‌شه‌یان‌بۆ‌كتتردووه‪‌.‬به‌‬ ‫گوێره‌ى‌یه‌كێك‌له‌‌هفه‌رمووده‌كان‌مه‌به‌ست‌له‌‌كۆمه‌ڵى‌رزگاربوو‪‌،‬ئه‌و‌كۆمه‌ڵه‌ن‌پێش‬ ‫هتتاتنى‌رۆژى‌دوایتتى‌كاتێتتك‌ئتتومه‌تى‌ئیستتلم‌ده‌بێته‌‌حه‌هفتتتاو‌ستتێ‌ده‌ستتته‌‌و‌تتتاقم‌و‬ ‫گرووپ‪‌،‬ته‌نیا‌یه‌كێك‌له‌و‌كۆمه‌ڵنه‌‌ده‌چێته‌‌به‌هه‌شتت‌و‌رزگاریتان‌ده‌بێتتت‌له‌‌ئتاگرى‬ ‫دۆزه‌خ‪‌.‬له‌‌وتارێكتتدا‪‌،‬كه‌‌"ستتاڵح‌ئه‌لستتحیمى"‌له‌و‌بتتاره‌یه‌وه‌‌بڵویكتتردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬به‌‬ ‫هه‌متتوو‌شتتێوه‌یه‌ك‌ره‌تیتتده‌كاته‌وه‌‌داعتتش‌تتتاقمى‌رزگتتاربوو‌بێتتت‌و‌ره‌تیشتتیده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫درووست‌بێت‌هیچ‌موسڵمانێك‌به‌یعه‌ت‌به‌و‌گرووپه‌‌بدات‌)‪‌.(41‬‬ ‫داعش‌به‌‌كه‌ڵتك‌وه‌رگرتتتن‌له‌و‌هفه‌رمتتوودانه‌‌وێنتاى‌ختتۆى‌وه‌ك‌تتتاقمى‌رزگتاربوو‌ل ‌ه‬ ‫ئاگرى‌دۆزه‌خ‌ده‌كات‪‌.‬بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌ستتته‌ش‌له‌‌زۆرینه‌ى‌به‌رهه‌مه‌‌پڕوپاگه‌نتتده‌ییه‌كانى‬ ‫داعشدا‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێته‌وه‌‪‌،‬كه‌‌ئه‌وان‌ته‌نیتتا‌كتتۆمه‌ڵى‌رزگتتاربوون‌و‌ئه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ن‪‌،‬كه‌‌هه‌ڵگرى‌ئاڵى‌ره‌شن‌و‌پێویسته‌‌موسڵمان‌له‌‌هه‌ر‌كوێ‌بێت‌به‌یعه‌تیان‬ ‫پێبتتدات‪‌.‬ستته‌باره‌ت‌به‌‌ئه‌و‌كتتۆمه‌ڵه‌ى‌ئتتاڵى‌ره‌شتتییان‌به‌رز‌كتتردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬له‌‌زمتتانى‬ ‫پێغه‌مبه‌رى‌ئیستتلم‌گێتتڕدراوه‌ته‌وه‌‪‌،‬كه‌‌له‌‌بتتاره‌ى‌رۆژى‌دواییه‌وه‌‌و‌نیشتتانه‌كانییه‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌‌به‌‌ده‌ركه‌وتنى‌"ئتتاڵى‌ره‌ش"‌ده‌كتتات‪‌.‬ستته‌باره‌ت‌به‌و‌هفه‌رمتتودانه‌ش‌كه‌‌باستتى‬ ‫ئاڵى‌ره‌شیان‌كردووه‌‪"‌،‬دكتۆر‌شه‌ریف‌حاته‌م‌عارف‌عه‌ونى"‌مامۆستتتاى‌زانستتتى‬ ‫هفه‌رمووده‌‌له‌‌زانكۆى‌"أم‌القرى"ى‌عه‌ره‌بستتتان‌راى‌وایه‌‌ئه‌و‌هفه‌رمتتوودانه‌ى‌باستتى‬ ‫ئاڵى‌ره‌شیان‌كردووه‌‪‌،‬لوازن)‪.(42‬‬

‫‪9‬‬


‫‪.3‬دابهشكردنى ههمووان بهسهر دوودا‪:‬‬ ‫داعش‌له‌‌پڕوپاگه‌نده‌ى‌خۆیدا‪‌،‬جیهان‌به‌ستته‌ر‌دوو‌به‌ره‌دا‌دابه‌شتتده‌كات‪‌،‬به‌ره‌ى‌خێتتر‬ ‫و‌چاكه‌‌)ئیسلم(‪‌،‬له‌‌به‌رامبه‌ریشدا‌به‌ره‌ى‌شه‌ڕ‌و‌ختتراپه‌‌)خاچپه‌رستتتى(‪‌،‬هه‌ر‌وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ى‌ستته‌ید‌قتتوتب‌له‌‌ناوه‌ڕاستتتى‌ستته‌ده‌ى‌رابتتردوودا‌جیهتتانى‌بتتۆ‌)ئیستتلم(‌و‬ ‫)جاهیلیه‌ت(‌دابه‌شكردبوو)‪‌.(43‬بۆ‌ئه‌وه‌ش‌ده‌سته‌واژه‌‌گه‌لێكى‌قورئتانى‌و‌سیاستى‌و‬ ‫مه‌زهه‌بتتى‌ده‌ڵێنه‌وه‌‪‌،‬له‌وانه‌‌به‌‌خۆیتتان‌ده‌ڵێتتن‌"أولیتتاء‌اتت"‌و‌به‌‌نه‌یاره‌كانیتتان‌ده‌ڵێتتن‬ ‫"أولیاء‌الشیطان"‪"‌،‬حزب‌ا"‪"‌،‬حزب‌الطاغوت"‪"‌،‬ئیسلم"‌و‌"جاهیلیه‌ت"‪..‬هتد‪.‬‬ ‫به‌‌كاهفردانتتانى‌شتتیعه‌‌و‌به‌‌هه‌ڵگه‌ڕاوه‌‌)مرتتتد(‌دانتتانى‌ئه‌و‌ستتونییانه‌ى‌دژى‌داعشتتن‬ ‫به‌شێكى‌سه‌ره‌كى‌ئه‌ده‌بیاتى‌داعشى‌داگیركتتردووه‌‪‌.‬بتتۆ‌شتتیعه‌كان‌وێتتڕاى‌هێنتتانه‌وه‌ى‬ ‫به‌ڵگه‌ى‌زۆر‌و‌زه‌ونتتدى‌زانایتتانى‌پێشتتین‌و‌به‌رجه‌ستتته‌ى‌نتتاو‌كه‌له‌پتتورى‌هفیقهتتت‌و‬ ‫بیروباوه‌ڕى‌ئیسلمى‪‌‌،‬ئاماژه‌به‌‌وته‌یه‌كى‌ستته‌ڵحه‌دینى‌ئه‌یتتوبیش‌ده‌كه‌ن‪‌،‬كه‌‌گتتوایه‌‬ ‫"پێیان‌وتووه‌‪‌،‬چۆن‌شه‌ڕى‌هفاتیمییه‌كتتان‌ده‌كه‌یتتت‪‌،‬له‌‌كاتێكتتدا‌قتتودس‌له‌‌ژێتتر‌ده‌ستتتى‬ ‫خاچپه‌رسته‌كاندایه‌‪‌،‬ئه‌ویش‌له‌‌وه‌ڵمدا‌وتتوویه‌تى‌چتۆن‌شته‌ڕیان‌بكه‌م‌تتا‌ئه‌و‌كتاته‌ى‬ ‫راهفزییه‌كان‌–‌كه‌‌مه‌به‌ستى‌شیعه‌كانى‌ده‌وڵه‌تى‌هفاتمییه‌‌له‌‌میسر‌–‌له‌‌پشتمانه‌وه‌‌بتتن"‪.‬‬ ‫بتۆ‌هه‌ڵگه‌ڕاوه‌كتتانیش‌به‌ڵگه‌ى‌دیتتاریكراو‌له‌‌قورئتان‌و‌هفه‌رمتتووده‌‌و‌راى‌زانایتتان‌و‬ ‫متتامه‌ڵه‌ى‌خه‌لیفه‌ى‌یه‌كه‌متتى‌ئیستتلم‌ئه‌بتتوبه‌كرى‌ستتدیق‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ڵگه‌ڕاوه‌كتتان‌وه‌ك‬ ‫به‌ڵگه‌‌ده‌هێننه‌وه‪‌‌.‬كوشتنیان‌و‌خوێنڕشتنیان‌وه‌ك‌ئه‌ركێكتتى‌شتته‌ریعه‌ت‌مكیتتاژده‌كه‌ن)‬ ‫‪.(44‬‬ ‫بۆنموونه‌‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌وێڕاى‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌چه‌ندین‌وتار‌بروشتتورى‌وه‌ك‌"الدلتتة‬ ‫الجلیة‌هفتي‌كفتر‌متن‌ناصتتر‌الحملتة‌الصتلیبیة‌علتى‌الخلهفتة‌الستلمیة"‪"‌،‬النصتیریة‬ ‫الباطنیة‪‌،‬هل‌تباح‌دمائهم‪‌،‬ماعى‌أقول‌علماء‌المة‌هفیهم‪‌،‬هل‌من‌مسلمون؟"‪‌،‬چه‌ندین‬ ‫به‌رهه‌مى‌ڤیدیۆیى‌و‌وتارى‌تۆماركراویان‌بڵوكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌هه‌رجۆره‌‌لدان‌و‌دژ‌وه‌ستانه‌وه‌یه‌كى‌داعش‌و‌ده‌سه‌ڵته‌كه‌ى‌له‌‌ستتنوورى‬ ‫قه‌ڵه‌مڕه‌وه‌كه‌یاندا‌به‌‌شكاندنى‌به‌یعه‌ت‌ده‌زانتتن‌و‌نتتاوى‌"الغلة")‪(45‬ى‌لێتتده‌نێن‪‌.‬به‌و‬ ‫جتتتۆره‌‌داعتتتش‌په‌ره‌‌به‌‌بڵوكتتتردنه‌وه‌ى‌بیروبتتتاوه‌ڕ‌و‌تێگه‌یشتتتتنى‌ته‌كفیریتتتانه‌‌و‬ ‫ده‌متتتارگیرانه‌ى‌ئه‌وتتتتۆ‌ده‌دات‪‌،‬كه‌‌چه‌كتتتدارانیان‌ده‌ستتتتئاوه‌ڵ‌بكه‌ن‌له‌‌كوشتتتتن‌و‬ ‫سه‌ربڕین‌و‌سووتاندنى‌نه‌یاره‌كانیان‪.‬‬ ‫‪.4‬پڕوپاگهندهكردن بۆ پاككردنهوهى ئيسلم له بيدعه و گهڕانهوه بۆ سوننهت‪:‬‬ ‫پڕوپاگه‌نتتده‌‌كتتردن‌بتتۆ‌پتتاككردنه‌وه‌ى‌ئتتاین‌له‌‌بیتتدعه‌‌به‌‌هه‌ردوو‌جتتۆرى‌)بتتاش‌‌و‬ ‫خراپه‌وه‌(‪"‌،‬نه‌هێشتتن‌و‌ستڕینه‌وه‌ى‌ئه‌و‌شتتوێنانه‌ى‌بتوونه‌ته‌‌هتتۆى‌هاوبه‌شتدانان‌بتتۆ‬

‫‪10‬‬


‫خودا"‪‌،‬كه‌‌مه‌به‌ستیان‌مه‌زارگه‌‌و‌شوێنه‌‌پیتترۆزه‌‌مه‌زهه‌بتتى‌و‌ئاینییه‌كتتانه‌‪‌.‬به‌رده‌وام‬ ‫داعشییه‌كان‌وه‌ك‌شانازییه‌ك‌بتتاس‌لتته‌ستتڕینه‌وه‌ى‌شتتوێنه‌وارى‌گتتۆڕى‌پیاوچاكتتان‌و‬ ‫ته‌قاندنه‌وه‌ى‌مه‌زارگه‌كان‌ده‌كه‌ن‪‌.‬بتتۆ‌ئه‌وه‌ش‌وێتتڕاى‌بڵوكتتردنه‌وه‌ى‌ده‌یتتان‌هفه‌تتتوا‌و‬ ‫وتار‌له‌‌رێگه‌ى‌چه‌ناڵه‌كانى‌یوتیوبه‌وه‌‪‌،‬نامیلكه‌ى‌"القول‌الفصل‪‌،‬هفي‌مشتتروعیة‌هتتدم‬ ‫القبور‌المزعومة‌لنبیاء‌ا"‪"‌،‬ماذا‌تعرف‌عن‌عاشوراء؟"یان‌بڵو‌كردووه‌ته‌وه‌‪‌.‬‬ ‫‪.5‬هێنانهدى مهبهستهكانى فتوحات‪:‬‬ ‫چه‌كتدارانى‌داعتتش‌پڕوپاگه‌نتتده‌ى‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‪‌،‬ئه‌وان‌ئه‌و‌كتۆمه‌ڵه‌‌كه‌سته‌ن‪‌‌،‬بنه‌متا‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌‌سه‌ره‌تاییه‌كانى‌هفتوحاتى‌ئیسلمى‌جێبه‌جێده‌كه‌ن‪‌.‬كتتاتێ‌روو‌له‌‌هه‌ر‌شتتوێنێ‬ ‫ده‌كه‌ن‌بتتتتۆ‌داگیركتتتتردن‪‌،‬وشتتتته‌‌و‌ده‌ستتتتته‌واژه‌گه‌لێكى‌په‌یوه‌ستتتتت‌به‌‌هفتوحتتتتاته‌وه‌‬ ‫به‌كارده‌هێنن‪‌.‬بۆنموونه‌‌ناو‌له‌‌شتته‌ڕه‌كانیان‌ده‌نێتتن‌"غتتزوة"‪‌،‬بتتۆ‌هه‌ر‌غه‌زوه‌یه‌كیتتش‬ ‫ناوێكى‌بارگاوى‌به‌‌مانا‌و‌مه‌به‌ستێكى‌ئاینى‌به‌كتتارده‌هێنن‪‌.‬بۆنمتتوونه‌‪"‌:‬غتتزوة‌الثتتأر‬ ‫لصحاب‌رسول‌ا"‪"‌،‬غزوة‌عكاشات‌المباركة"‪"‌،‬غتتزوة‌خالتتد‌رضتي‌ات‌عنتته"‪،‬‬ ‫"غتتزوة‌الثتتأر‌للمستتلمین"‪"‌،‬غتتزوة‌الثتتأر‌لم‌المتتؤمنین‌عائشتتة"‪..‬وێتتڕاى‌ئه‌وه‌ش‬ ‫ده‌یانه‌وێت‌بڵێن‌ئه‌و‌شه‌ڕانه‌ى‌ئه‌وان‌ده‌یكه‌ن‌بتتۆ‌خزمه‌تتتى‌ئتتاینه‌‌و‌له‌‌مامه‌ڵه‌كردنیتتان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌په‌یڕه‌وانى‌ئاینه‌كانى‌دیكه‌‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌وه‌ك‌ستته‌ره‌تاكانى‌ئیستتلم‌ره‌هفتتتار‌بكه‌ن‪.‬‬ ‫بۆ‌نموونه‌‌له‌‌داگیركردنى‌موسڵدا‪‌،‬بژارى‌موستتڵمان‌بتتوون‪‌،‬یتتان‌جتتزیه‌‌دان‪‌،‬یتتاخود‬ ‫كۆچڕه‌وكردنیتتان‌له‌به‌رده‌م‌كریستتتیانه‌كاندا‌دانتتا‪‌.‬ده‌ستتتیان‌به‌ستته‌ر‌متتاڵ‌و‌ستتامانیاندا‬ ‫گتترت‪‌.‬بتتۆ‌ئێزدییه‌كتتانیش‌ته‌نیتتا‌دوو‌رێگه‌ى‌یتتان‌موستتڵمان‌بتتوون‌و‌یتتان‌مردنیتتان‬ ‫له‌به‌رده‌م‌دانان‪.‬‬ ‫له‌‌شتته‌ڕى‌دژ‌به‌‌كوردیشتتدا‪‌،‬داعتتش‌ده‌یه‌وێتتت‌شتته‌ڕه‌كه‌‌ببه‌ستتتێته‌وه‌‌به‌‌مه‌ستته‌له‌كانى‬ ‫بیروباوه‌ڕى‌ئیستتلمییه‌وه‌‌و‌له‌‌یه‌كه‌م‌هه‌نگتتاوى‌له‌و‌جۆره‌شتتیاندا‪‌،‬ژمتتاره‌یه‌ك‌هفیلمتتى‬ ‫دۆكیومێنتاریییتتان‌له‌ستته‌ر‌كتورد‌به‌رهه‌مهێنتاوه‌‪‌.‬یه‌كێتتك‌له‌‌تیۆریستتته‌كانیان‌به‌‌نتتاوى‬ ‫"الستتني‌الكتتردي"‪‌،‬نتتامیلكه‌یه‌كى‌له‌‌ژێتتر‌نتتاوى‌"البیشتتمرگة‌طائفتتة‌الكفتتر‌و‌التتردة"‬ ‫بڵوكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .6‬جێبهجێكردنى شهريعهت‪:‬‬ ‫وه‌ك‌یه‌كێتتتك‌له‌‌ئامانجه‌كتتتانى‌گێتتتڕانه‌وه‌ى‌حتتتوكمى‌ئیستتتلم‌و‌شتتتكۆى‌خیلهفه‌ت‬ ‫به‌رپتتاكردنى‌شتته‌ریعه‌ت‌و‌جێبه‌جێكردنتتى‌رێستتا‌قورئانییه‌كتتان‌و‌ئه‌و‌حوكمتتانه‌یه‌‌له‌‬ ‫قورئاندا‌هاتوون‌و‌سه‌دان‌ساڵه‌‌كاریان‌پێنه‌كتتراوه‌‪‌،‬یتاخود‌ده‌رهفه‌تتتى‌جێبه‌جێكردنیتتان‬ ‫نه‌دراوه‌‪‌.‬له‌وه‌شدا‌چه‌كدارانى‌داعش‌به‌‌بێ‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بتتۆ‌راى‌زانایتتانى‌هتتاوچه‌رخ‌و‬ ‫به‌‌پشتبه‌ستن‌به‌‌راى‌زانایانى‌سه‌له‌ف‌و‌چاخى‌یه‌كه‌م‌و‌دووه‌م‌و‌ستتێیه‌مى‌خیلهفه‌تتتى‬

‫‪11‬‬


‫ئیستتلمى‌ئه‌و‌ستتزا‌و‌حوكمتتانه‌‌به‌ستته‌ر‌خه‌ڵكتتدا‌جێبه‌جێتتده‌كه‌ن‌كه‌‌له‌‌قورئتتان‌یتتان‬ ‫هفه‌رمووده‌دا‌هاتوون‪.‬‬ ‫بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌ش‌له‌‌هه‌موو‌ناوچه‌كانى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتییاندا‌ده‌ستته‌ڵتى‌دادوه‌رییتتان‌ب ‌ه‬ ‫نتتتتاوى‌"قه‌زاى‌ئیستتتتلمى"‌و‌"دادگتتتتاى‌ئیستتتتلمى"‌دامه‌زرانتتتتدووه‌‪‌.‬له‌‌متتتتاوه‌ى‬ ‫ده‌سه‌ڵتدارێتیشتتیاندا‌له‌‌ناوچه‌كتتانى‌ستتوریا‌و‌عێراقتتدا‌ژمتتاره‌یه‌ك‌ستتزایى‌ئاینییتتان‬ ‫به‌سه‌ر‌خه‌ڵكدا‌سه‌پاندووه‌‪‌،‬له‌وانه‌‌ده‌ستبڕین‌به‌‌تتتۆمه‌تى‌دزیكتتردن‪‌،‬ره‌جمكردنتتى‌ژن‬ ‫به‌‌تتتتۆمه‌تى‌زینتتتا‪‌،‬هفڕێتتتدانه‌خواره‌وه‌ى‌تۆمه‌تبتتتار‌به‌‌هاوڕه‌گه‌زبتتتازى‪‌،‬ستتته‌ربڕینى‬ ‫جتتادوگه‌ر‪‌،‬ده‌ستتت‌و‌قتتاچ‌بڕینتتى‌راستتت‌و‌چه‌پتتى‌رێگتتر‌و‌چه‌ته‌ى‌ستته‌رڕێگه‌‪،‬‬ ‫قه‌ده‌غه‌كردنتتتى‌بازرگتتتانیكردن‌به‌‌جگه‌ره‌‌و‌نێتتترگیله‌‌و‌ختتتواردنه‌وه‌‌كهولییه‌كتتتان‪،‬‬ ‫گۆڕینى‌په‌روه‌رده‌‌و‌پڕۆگرامه‌كانى‌خوێنتدن‪‌،‬جیتاكردنه‌وه‌ى‌كتتچ‌و‌كتتوڕ‌له‌‌زانكتتۆ‪،‬‬ ‫داخستنى‌ژماره‌یه‌ك‌به‌ش‌له‌‌زانكۆكان‪‌،‬سووتاندنى‌كتێتتبى‌نائتاینى‪‌،‬ده‌ستنیشتانكردنى‬ ‫متتاره‌یى‌بتتۆ‌هاوستته‌رگیرى‪‌،‬دامه‌زرانتتدنى‌دیتتوانى‌زه‌كتتات‌و‌وه‌رگرتنتتى‌زه‌كتتات‌به‌‬ ‫زۆره‌ملێ‪‌،‬ناچاركردنى‌خه‌ڵك‌بۆ‌چوونه‌‌مزگه‌وت‪‌،‬به‌رپاكردنى‌نتتوێژى‌به‌‌كتتۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫جێبه‌جێكردنى‌هه‌موو‌ئه‌و‌بڕیارانه‌ش‌به‌‌به‌رچاوى‌خه‌ڵكه‌وه‌‪.‬‬ ‫‌له‌‌رووى‌تیۆریشتتته‌وه‌‌ژمتتتاره‌یه‌ك‌نتتتامیلكه‌‌و‌بروشتتتوریان‌به‌‌چاپگه‌یانتتتدووه‌‪‌،‬ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌كى‌به‌ربڵو‌دابه‌شتتیان‌كتتردوون‌به‌ستته‌ر‌چه‌كتتداره‌كانیان‌و‌ئه‌و‌هاووڵتیتتانه‌ى‬ ‫كه‌وتوونه‌ته‌‌ژێر‌قه‌ڵه‌مڕه‌وى‌ئه‌وانه‌وه‌‪‌.‬له‌وانه‌‌"الطاغوت‪..‬معناهن‌أصناهفه‌‪‌..‬صتتف’‬ ‫الكفر‌بته"‪"‌،‬متن‌یتدهفع‌ثمتن‌تحكیتم‌الشتریعة‪‌،‬ابراهیتتم‌الریتتش"‪"‌،‬التحتاكم‪‌..‬الحكتام‬ ‫الوضتتعیة‪‌..‬التشتتریعات‌الباطلتتة"‪‌.‬مه‌به‌ستتتى‌ستته‌ره‌كى‌داعتتش‌له‌‌جێبه‌جێكردنتتى‌ئه‌و‬ ‫ستتزایانه‌‌پیشتتاندانى‌ئه‌و‌وێنتتایه‌یه‌‪‌،‬كه‌‌داعتتش‌جێبه‌جێكتتارى‌راستتته‌قینه‌ى‌حتتوكمى‬ ‫خودایه‌‪.‬‬ ‫‪.7‬پهروهردهكردنى نهوهيهكى نوێ‪:‬‬ ‫كتتردنه‌وه‌ى‌خێتتوه‌تگه‌ى‌مه‌شتتق‌و‌راهێنتتان‌بتتۆ‌منتتداڵن‪‌،‬ناچتتاركردنى‌خه‌ڵتتك‌ب ‌ه‬ ‫به‌شداریكردن‌له‌‌كۆڕ‌و‌وانه‌‌ئاینییه‌كان‌و‌كردنه‌وه‌ى‌ده‌رگاى‌مزگه‌وته‌كان‌دیارترین‬ ‫ئه‌و‌كتتتارانه‌ن‌داعتتتش‌ئه‌نجامیانتتتده‌دات‌له‌‌پێنتتتاو‌درووستتتتكردنى‌نه‌وه‌یه‌كتتتى‌نتتتوێى‬ ‫گۆشتتكراو‌به‌‌هفیكتتر‌و‌تێڕوانینتتى‌داعشتتییانه‌‌بتتۆ‌ئیستتلم‌و‌ژیتتان‌و‌كتتۆمه‌ڵگه‌‪‌.‬ئه‌وان‬ ‫چه‌ندین‌به‌رهه‌مى‌تایبه‌تیان‌سه‌باره‌ت‌به‌‌گرنگیدانیان‌به‌‌منتتداڵن‌بڵوكتتردووه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫له‌‌ژێتتر‌درووشتتمى‌"اشتتبال‌الخلهفتتة"‪‌،‬كتتار‌له‌ستته‌ر‌پێگه‌یانتتدنى‌نه‌وه‌یه‌كتتى‌نتتوێ‌به‌‬ ‫هفیكرى‌داعشى‌ده‌كه‌ن‪‌.‬‬

‫‪12‬‬


‫منداڵن‌نه‌ك‌ته‌نیا‌بۆ‌كارى‌چه‌كدارى‌به‌كارده‌هێنن‌و‌له‌سه‌ر‌تونتتدوتیژى‌راهێنانیتتان‬ ‫پێده‌كه‌ن‪‌،‬به‌ڵكو‌زۆرێك‌له‌‌پرۆستته‌كانى‌پڕوپاگه‌نتتده‌‌به‌‌منتتداڵن‌ئه‌نجامتتده‌ده‌ن‪‌.‬له‌وانه‌‬ ‫بڵوكردنه‌وه‌ى‌بڵوكراوه‪‌،‬كتێب‪‌،‬نامیلكه‌‌و‌چاپكراوه‌كانیان‌به‌‌منتتداڵن‌دابه‌شتتده‌كه‌ن‬ ‫و‌ئه‌وان‌وه‌ك‌ئامرازێك‌بۆ‌پڕوپاگه‌نده‌‌به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫له‌و‌بتتواره‌دا‌چه‌نتتدین‌هفێتترگه‌‌و‌ستته‌ربازگه‌یان‌كتتردووه‌ته‌وه‌‌له‌وانه‌‌"معهتتد‌الفتتاروق‬ ‫لشبال")‪‌(46‬له‌‌ویلیه‌تتتى‌ره‌ققه‌‪‌،‬كتتردنه‌وه‌ى‌ستته‌ربازگه‌یه‌ك‌له‌‌موستتڵ‌و‌هه‌روه‌هتتا‬ ‫چه‌ندینبه‌رهه‌میان‌بڵوكردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬له‌وانه‌‌)تدریب‌لیوث‌المستتتقبل‪‌،‬اشتتبال‌الخلهفتتة‪-‬‬ ‫الجیتتل‌القتتادم‪،‬اشتتبال‌الخلهفتتة‌یكتتبرون‌تحتتت‌عیتتون‌الموحتتدین‪،‬اشتتبال‌الخلهفتتة‬ ‫السلمیة‪..‬صلیل‌الصوارم‪..‬زمن‌الصمت‌الحاضر‪‌،‬أول‌عملیة‌لشتتباللخلهفةالعدام‬ ‫لعمیلین‌روسیین‌تم‌كشفهم‌بالدولة‌السلمیة‪‌،‬هؤلء‌اشبال‌السلم‌‪‌..‬أشتتبال‌الخلهفتتة‬ ‫بإذن‌ا‪‌،‬أشبال‌الشیخ‌أبو‌مصعب‌الزرقاوي_الدولة‌الستتلمیة‌هفتتي‌العتتراق‌والشتتام‪،‬‬ ‫احد‌اشبال‌الدولة‌السلمیة‌یشتترح‌نتتواقض‌الستتلم‌العشتترة‌بأدلتهتتا‌متتن‌القتترآن‌هفتتي‬ ‫دقیقتین‪‌،‬احد‌اشتتبال‌الدولتتة‌الستتلمیة‌‌یتتودع‌والتتده‌ستتقط‌هفتتي‌معتتارك‌دولتتة‌الخلهفتتة‬ ‫السلمیة‌‌هفي‌كوباني‪‌،‬اشبال‌الخلهفة‌یتوعدون‌الكفار‌بالذبح()‪.(47‬‬ ‫له‌‌دیتتتارترین‌كرده‌وه‌شتتتیاندا‌به‌‌ئه‌ستتتتێره‌كردنى‌ئه‌و‌منتتتداڵنه‌یه‌‪‌،‬كه‌‌په‌روه‌رده‌یتتتان‬ ‫كردوون‌و‌كرده‌وه‌ى‌كوشتن‌و‌سه‌ربڕینى‌دیله‌كانیان‌پێ‌ئه‌نجامداوون‪‌.‬یه‌كێكى‌دیكه‌‬ ‫له‌‌مه‌به‌سته‌كانى‌داعش‌له‌‌به‌كارهێنانى‌منداڵن‌و‌ته‌نانه‌ت‌ژنان‌له‌‌پرۆستته‌ى‌شتته‌ڕى‬ ‫ده‌روونییدا‪‌،‬ئه‌وه‌یه‌‌به‌‌رایگشتى‌و‌خه‌ڵك‌بڵێت‪‌،‬داعش‌ته‌نیا‌بریتتتیى‌نییه‌‌له‌‌كۆمه‌ڵێتتك‬ ‫چه‌كتتدار‪‌،‬كه‌‌به‌له‌نتتاوچوون‌و‌كوژرانیتتان‌كۆتتتایى‌به‌‌جوڵنه‌وه‌كه‌یتتان‌بێتتت‪‌،‬به‌ڵكتتو‬ ‫داعش‌و‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ى‌هاوشێوه‌ى‌خێزانێك‌له‌‌ژن‌و‌پیاو‌و‌منداڵن‌پێكهاتووه‌‌)‪.(48‬‬ ‫‪ .8‬مامهڵهى داعش لهگهڵ ژندا )دهستوورى داعش بۆ ژنان(‬ ‫له‌‌سه‌ره‌تاى‌كار‌و‌هاتنه‌ئاراى‌داعشدا‪‌،‬پیاوانى‌ئه‌و‌رێكختتراوه‌‌به‌‌هه‌متتوو‌شتتێوه‌یه‌ك‬ ‫ره‌تیانده‌كرده‌وه‌‌رێگه‌‌به‌‌ده‌ركه‌وتن‌و‌ئاماده‌گى‌ژنان‌بده‌ن‌له‌‌ریتزى‌رێكختراوه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ڵم‌هێنده‌ى‌نه‌برد‪‌،‬به‌‌داعشیكردن‌و‌چاندنى‌تۆوى‌داعشتتیانه‌‌په‌ره‌ى‌ستته‌ند‌بتتۆ‌نتتاو‬ ‫ریتتزى‌ژنتتان‌و‌به‌‌شتتێوه‌ى‌تیتتۆرى‌و‌كرده‌یتتى‌داعتتش‌له‌ستته‌ر‌بنه‌متتاى‌ستتتراتیژێكى‬ ‫بیناكراو‌له‌سه‌ر‌رێچكه‌ى‌بیروباوه‌ڕى‌سه‌له‌هفییه‌ت‌و‌تێگه‌یشتنى‌ئه‌وان‌بۆ‌ژن‌ده‌ستى‬ ‫دایه‌‌كاركردن‌بۆ‌هه‌رچى‌زیاتره‌‌به‌كارهێنتتانى‌ژنتتان‌بتتۆ‌مه‌به‌ستتتى‌جیاجیتتا‪‌.‬وێتتڕاى‬ ‫به‌رده‌وام‌مكوڕبوونیان‌له‌سه‌ر‌ده‌رنه‌كه‌وتنى‌ژنان‌و‌ئاخنینیان‌بۆ‌نێتتو‌كتتونجى‌ژوور‬ ‫و‌چوار‌دیوارى‌ماڵ‪.‬‬

‫‪13‬‬


‫داعش‌به‌‌كترده‌وه‌‌ده‌یه‌وێتتت‌خێتزان‌له‌سته‌ر‌بنه‌متاى‌تێڕوانینتى‌داعشتیانه‌‌درووستتت‬ ‫بكات‌و‌جارێكى‌دیكه‌ى‌هفۆرمه‌له‌ى‌ره‌وشى‌ژیانى‌كۆمه‌ڵیه‌تى‌و‌ئابوورى‌و‌سیاسى‬ ‫و‌هفه‌رهه‌نگتتتى‌كتتتۆمه‌ڵگه‌ى‌ستتتوننه‌‌مه‌زهه‌بتتتى‌ژێتتتر‌ده‌ستتته‌ڵتى‌بكتتتاته‌وه‌‪‌.‬بتتتۆ‌ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش‌له‌‌رووى‌تیۆرى‌و‌پراكتیكییه‌وه‌‌هه‌موو‌هه‌وڵێكى‌خۆى‌خستووه‌ته‌گه‌ڕ‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت‌له‌‌پاڵ‌درووستتتكردنى‌خێزانتتى‌شتتێوه‌‌داعشتتییانه‌دا‌نه‌وه‌یه‌كتتى‌نتتوێ‌له‌ستته‌ر‬ ‫بیروباوه‌ڕ‌و‌تێگه‌یشتنى‌داعشییانه‌‌په‌روه‌رده‌‌بكات‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت‌به‌‌ژنان‌تێڕوانینى‌داعش‌هفره‌‌ره‌هه‌ندتره‌‪‌،‬یه‌كێك‌له‌و‌بابه‌تتتانه‌ى‌به‌هتتۆیه‌و ‌ه‬ ‫زۆرتر‌ره‌خنه‌‌رووبه‌ڕووى‌داعش‌ده‌كرێته‌وه‌‪‌،‬چه‌وساندنه‌وه‌ى‌ژنتتان‌و‌رێگه‌‌گتترتنه‌‬ ‫له‌‌هاتنه‌‌ده‌ره‌وه‌ى‌ژن‌و‌سه‌پاندنى‌هفۆرمێكى‌دیاریكراوى‌خۆداپۆشینه‌‌به‌سه‌ر‌ژنانتتدا‪.‬‬ ‫له‌و‌چوارچێوه‌یه‌دا‪‌،‬له‌‌ژێر‌ناوى‌"سریة‌الخنساء‌العلمیة"‪‌،‬تیمێكى‌راگه‌یاندنكارى‬ ‫ژنتتى‌درووستتتكردووه‌‌و‌ئه‌ركتتى‌ستته‌ره‌كى‌ئه‌و‌تیمه‌‌بانگه‌شتته‌كردنه‌‌بتتۆ‌رازیبتتوونى‬ ‫ژنان‌به‌‌حوكمى‌داعش‌و‌وه‌ڵمدانه‌وه‌ى‌ره‌خنه‌ى‌نه‌یتتارانى‌داعشتته‌‌له‌و‌بتتاره‌یه‌وه‌‪‌.‬له‌‬ ‫بڵوكراوه‌یه‌كدا‪‌،‬كتته‌به‌‌"وه‌ستتیقه‌ى‌داعتتش‌بتتۆ‌ژنتتان"‌‌ده‌ناستترێت‪‌‌،‬ئه‌و‌تیمه‌‌له‌‌ژێتر‬ ‫ناونیشانى‌"المرأة‌هفي‌الدولة‌السلمیة‌–‌رستتالة‌و‌تقریتتر"‪‌،‬له‌‌تتتوێى‌)‪‌(20‬لپه‌ڕه‌‌و‬ ‫كۆى‌‪‌10‬هه‌زار‌وشه‌دا‌دا‌بڵویانكردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌‌رێگه‌‌له‌‌خوێندنى‌ژنتتان‬ ‫گیرا‌بێت‌و‌ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ن‪‌،‬ژنتان‌ده‌تتوانن‌"زانستتته‌‌شتته‌رعییه‌كان"‌بختتوێنن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌وێناى‌ره‌وشتتى‌ژن‌له‌‌ستایه‌ى‌داعتتش‌به‌‌جۆرێتتك‌ده‌كه‌ن‪‌،‬كه‌‌گتوایه‌‌ژنتانى‬ ‫ژێر‌قه‌ڵه‌مڕه‌وى‌داعش‌له‌و‌په‌ڕى‌ئاسووده‌یى‌و‌خۆشتتگوزه‌رانییدا‌ده‌ژییتتن‌و‌حاڵیتتان‬ ‫له‌‌حاڵى‌ژنانى‌عه‌ره‌بستان‌باشتره‌‪.‬‬ ‫هه‌ر‌له‌و‌چوارچێتتتوه‌یه‌دا‌داعتتتش‌ستتته‌ربازگه‌ى‌تتتتایبه‌تى‌بتتتۆ‌مه‌شتتتقپێكردنى‌ژنتتتان‬ ‫كتتردووه‌ته‌وه‌‌و‌كه‌تیبه‌‌و‌ستتریه‌ى‌تتتایبه‌ت‌به‌‌ژنتتانى‌درووستتتكردووه‌‌و‌ژمتتاره‌یه‌ك‬ ‫ژنیش‌بۆ‌مه‌به‌ستى‌خۆته‌قانتتدنه‌وه‌‌و‌ئه‌نجامتتدانى‌كتترده‌ى‌تیرۆریستتتى‌راهێنتتراوون)‬ ‫‪.(49‬‬ ‫دووهم‪ :‬له رووى سياسييهوه‪:‬‬ ‫له‌‌رووى‌سیاستتییه‌وه‌‌ستتتراتیژیه‌تى‌پڕوپاگه‌نتتده‌ى‌داعتتش‌ختتۆى‌له‌‌چه‌نتتد‌خاڵێكتتدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‌له‌وانه‌‪:‬‬ ‫‪".1‬دهوڵهتى ئيسلمى"‪:‬‬ ‫پێكهێنانى‌كیانێكى‌ئیسلمى‌به‌ناوى‌خیلهفه‌ت‌و‌جێبه‌جێكردنتتى‌سیستتتمى‌ئیستتلمى‌ل ‌ه‬ ‫ده‌ستنیشتتانكردنى‌خه‌لیفه‌‌و‌به‌لوه‌نتتانى‌هه‌ڵتتبژاردن‌و‌په‌رله‌متتان‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بتتۆ‌راى‬ ‫خه‌ڵك‪‌،‬له‌‌به‌رامبه‌ریشدا‌پشتبه‌ستن‌به‌‌شێوه‌ى‌ته‌قلیدى‌به‌یعه‌ت‌وه‌رگرتتتن‌له‌‌خه‌ڵتتك‌و‬

‫‪14‬‬


‫هه‌ڵكردنى‌ته‌نیا‌یه‌ك‌جۆر‌له‌‌ئاڵ‌و‌نووسینى‌درووشمى‌"لاله‌‌ال‌اتت‌محمتتد‌رستتول‬ ‫ا"‪‌،‬به‌و‌جۆره‌ى‌له‌سه‌ر‌ئه‌نگوستیله‌ى‌مۆرى‌پێغه‌مبه‌رى‌ئیسلم‌هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫‪.2‬سيستمى ويليهت‪:‬‬ ‫دابه‌شكردنى‌قه‌ڵه‌مڕه‌وى‌خۆیان‌به‌ستته‌ر‌چه‌نتتد‌ویلیه‌تێكتتدا‌و‌دامه‌زرانتتدنى‌په‌یكه‌رى‬ ‫نتتوێى‌ده‌ستته‌ڵتدارێتى‌له‌‌ژێتتر‌نتتاوى‌دیتتوان‌و‌به‌لوه‌نتتانى‌هه‌متتوو‌ئه‌و‌زاراوه‌‌و‬ ‫چه‌مكانه‌ى‌له‌‌سه‌رده‌مى‌یه‌كه‌مى‌ئیسلمدا‌نه‌بوون‪.‬‬ ‫‪.3‬گهڕانهوه بۆ ناوه مێژووييهكان‪:‬‬ ‫درووستكردنى‌نه‌خشتته‌‌و‌دابه‌شتتكردنى‌جیهتتان‌به‌ستته‌ر‌چه‌نتتد‌ویلیه‌تێكتتدا‌و‌ناونتتانى‬ ‫ویلیه‌ته‌كان‌به‌‌ناوه‌‌مێژووییه‌كانیانه‌وه‌‌و‌ره‌نگكردنى‌نه‌خشه‌كان‌به‌‌ره‌نگى‌ره‌ش‪.‬‬ ‫‪.4‬سهركوتكردنى نهيارى ناوخۆيى‪:‬‬ ‫به‌‌ئامانجگرتنى‌نه‌یاره‌‌ناوخۆییه‌كتتان‌و‌ستته‌ركوتكردنى‌ده‌نگه‌‌نتتاڕازى‌و‌دژه‌كتتان‌و‬ ‫له‌ناوبردنى‌هه‌موو‌ئه‌وانه‌ى‌نه‌یارى‌ده‌سه‌ڵته‌كه‌یانن‪‌،‬وه‌ك‌گرووپه‌‌هاوپه‌یمانه‌كانیتان‬ ‫و‌ناچاركردنیتتتتان‌به‌‌پاشه‌كشتتتتێكردن‌له‌‌مه‌یتتتتدانه‌كه‌دا‪‌،‬بۆنمتتتتوونه‌‌له‌‌ستتتته‌ره‌تاى‬ ‫داگیركردنى‌موسڵ‌گرووپ‌و‌میلیشیاى‌هۆزه‌كان‌و‌پاشتماوه‌كانى‌به‌عتس‌و‌پیتاوانى‬ ‫ستته‌ر‌به‌‌گرووپتتى‌ته‌ریقه‌تتتى‌نه‌قشتتبه‌ندى‌بتتاڵى‌چه‌كتتدارى‌حزبتتى‌به‌عتتس‌هاوڕێیتتان‬ ‫بتتوون‪‌،‬به‌ڵم‌رێگه‌ى‌ده‌ركه‌وتنتتى‌هیتتچ‌لیه‌نێكیتتان‌نه‌دا‌و‌ئه‌مه‌ش‌عتتزه‌ت‌دوورى‬ ‫كه‌سى‌یه‌كه‌مى‌به‌عسییه‌كانى‌ناچار‌كتترد‪‌،‬رۆژى‌‪12‬ى‌ته‌ممتتوز‪/‬یۆلیتتۆى‌‪‌،2014‬له‌‬ ‫وتتتارى‌تتتایبه‌ت‌به‌‌یتتادى‌‪17‬ى‌ته‌ممتتوزدا‌داوا‌له‌‌ئه‌نتتدامانى‌بكتتات‪‌،‬ململنێكانیتتان‬ ‫دوابخه‌ن‌و‌هیچ‌جۆره‌‌كرده‌یه‌كى‌دژ‌به‌‌داعش‌ئه‌نجام‌نه‌ده‌ن)‪‌.(50‬‬ ‫‪.5‬دژايهتيكردنى جيهانى خۆرئاوا‪:‬‬ ‫دابه‌شكردنى‌جیهان‌به‌سه‌ر‌دوو‌به‌ره‌ى‌"ئیسلمى‌و‌نه‌صرانى"یتتدا‌و‌دژایه‌تیكردنتتى‬ ‫بنه‌ماڵه‌‌هفه‌رمانڕه‌واكتتانى‌عه‌ره‌بستتتان‌و‌هه‌متتوو‌سیستتتمه‌‌حوكمڕانییه‌كتتانى‌كتتۆمه‌ڵگه‌‬ ‫موستتڵمان‌نشتتینه‌كان‌و‌به‌ستتتنه‌وه‌یان‌به‌‌خۆرئاواییه‌كتتان‌و‌ئیستترائیله‌وه‌‌و‌جتتاڕدانى‬ ‫دژایه‌تیكردنى‌وڵتانى‌خۆرئاوا‌و‌ناوهێنانى‌ئۆباما‌به‌‌"كلب‌روم")‪.(51‬‬ ‫‪.6‬رزگاركردنى قودس‪:‬‬ ‫باسكردن‌له‌‌رزگاركردنى‌قودس‌و‌هه‌ڵگرتنى‌درووشمى‌"چاومان‌له‌ستته‌ر‌قودستته‌"‬ ‫و‌پڕوپاگه‌نده‌‌كردن‌بۆ‌گێڕانه‌وه‌ى‌ئه‌نده‌لوس‌بۆ‌سه‌ر‌نه‌خشه‌ى‌سه‌رزه‌مینى‌ئیسلمى‬

‫‪15‬‬


‫و‌بڵوكتتردنه‌وه‌ى‌گراهفیكێكتتى‌تتتایبه‌ت‌كه‌‌تێیتتدا‌ئامتتاژه‌‌به‌‌دوورى‌نێتتوان‌ئه‌نبتتار‌و‬ ‫ئیسرائیل‌كرابوو‪.‬‬ ‫‪.7‬پڕوپاگهندهى چهتر بۆ ههمووان‪:‬‬ ‫پڕوپاگه‌نتتده‌‌كتتردن‌بتتۆ‌له‌ختتۆگرتنى‌زۆرتریتتن‌گتترووپ‌و‌رێكختتراوى‌ئیستتلمى‌و‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ى‌پشتیوانى‌زیاتر‌بۆ‌خه‌لیفه‌كه‌یان‌و‌باسكردن‌له‌‌په‌یوه‌ستبوونى‌گتترووپ‬ ‫و‌رێكختتراوه‌‌ئیستتلمییه‌كان‌له‌‌لیبیتتا‪‌،‬جه‌زائیتتر‪‌،‬میستتر‪‌،‬خوراستتان‪‌،‬ئه‌هفغانستتتان‪،‬‬ ‫پاكستتتان‪..‬هتتتد‌و‌خۆنیشتتاندان‌به‌وه‌ى‌وه‌ك‌چه‌ترێتتك‌وان‌بتتۆ‌هه‌متتووان‪‌.‬هه‌روه‌هتتا‬ ‫پڕوپاگه‌نتتده‌‌بتتۆ‌نه‌متتانى‌شتته‌رعیه‌تى‌گتترووپ‌و‌رێكختتراوه‌‌ئیستتلمییه‌كانى‌دیكه‌‌و‬ ‫دژایه‌تیكردنتتى‌ئه‌یمه‌ن‌زه‌واهیتترى‌به‌رپرستتى‌رێكختتراوى‌قاعیتتده‌‌و‌به‌‌متتوڵكى‌ختتۆ‬ ‫زانینتتى‌ئوستامه‌‌بتن‌لدن‌و‌سه‌رنجڕاكێشتانى‌ئه‌نتتدامانى‌قاعیتده‌‌بتۆ‌ئه‌وه‌ى‌هه‌رچتتى‬ ‫زیاتره‌‌واز‌له‌‌رێكخراوه‌كه‌یان‌بهێنن‌و‌بێنه‌‌ریزى‌داعشه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪.8‬خهليفه قوڕهيشييه‪:‬‬ ‫به‌‌پیرۆزكردنى‌خه‌لیفه‌كه‌یان‌و‌گێڕانه‌وه‌ى‌ره‌چه‌ڵه‌كى‌بۆ‌سه‌ر‌بنه‌متتاڵه‌ى‌پێغه‌مبه‌رى‬ ‫ئیسلم‌و‌ستایشكردن‌و‌نازناو‌بۆ‌داتاشتتینى‌و‌به‌‌رێتتزه‌وه‌‌نتتاوبردنى‪‌.‬كه‌‌پێشتتتر‌هیتتچ‬ ‫گرووپ‌و‌رێكخراوێكى‌ئیسلمى‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌كه‌سى‌یه‌كه‌مى‌رێكخراوه‌كه‌یان‌پیرۆز‬ ‫نه‌كتتردووه‌‪‌.‬ته‌نتتانه‌ت‌ژمتتاره‌یه‌ك‌ستتروود‌و‌شتتیعرى‌تایبه‌تیتتان‌بتتۆ‌خه‌لیفه‌كه‌یتتان‬ ‫به‌رهه‌مهێنتتتاوه‌‌و‌له‌‌به‌رهه‌مه‌‌ڤیدیۆییه‌كانیشتتتدا‌به‌‌ناونیشتتتانى‌"ومتتتا‌ادراكتتتم‌متتتن‬ ‫أبتتوبكر‪..‬ان‌كنتتتم‌تتستتاءلون‌عنه‌"چه‌كتتداره‌كانیان‌ستایشتتى‌له‌راده‌به‌ده‌رى‌نتتاوبراو‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪.9‬زهوى پيرۆز‪:‬‬ ‫پیشاندانى‌ناوچه‌كانى‌ژێتر‌ده‌سته‌ڵتییان‌وه‌ك‌سته‌رزه‌مینى‌پیترۆز‪‌،‬كه‌‌تێیتدا‌حتوكمى‬ ‫خودا‌جێبه‌جێده‌كرێت‌و‌سه‌رزه‌وى‌جیهاد‌و‌زیندوكردنه‌وه‌ى‌ئیسلمه‌‪‌.‬بۆ‌چه‌سپاندنى‬ ‫ئه‌م‌بانگه‌شتتتتتتانه‌ش‌رۆژانه‌‌له‌‌رێگه‌ى‌كه‌ناڵه‌كانییتتتتتتانه‌وه‌‌وێنه‌ى‌جۆراوجتتتتتتۆرى‬ ‫ناوچه‌كتتتانى‌ژێتتتر‌ده‌ستتته‌ڵتییان‌بڵو‌ده‌كه‌نه‌وه‌‌و‌وه‌ك‌نتتتاوچه‌یه‌كى‌ئتتتارام‌و‌جێتتتى‬ ‫ئاسووده‌یى‌و‌خۆشگوزه‌رانى‌وێناى‌ده‌كه‌ن)‪.(52‬‬ ‫سێيهم‪ :‬له رووى ئابوورييهوه‪:‬‬ ‫له‌‌رووى‌ئتتتابووریه‌وه‌‌رێكختتتراوى‌داعتتتش‌به‌‌یه‌كێتتتك‌له‌‌تتتتۆكمه‌ترین‌گتتترووپ‌و‬ ‫رێكختتتراوه‌‌تیرۆریستتتتییه‌كانى‌جیهتتتان‌ده‌ناستتترێت‪‌،‬به‌وه‌ى‌ختتتاوه‌نى‌ئتتتابوورییه‌كى‬ ‫به‌هێزه‌‪‌،‬به‌و‌پێیه‌ى‌سه‌رچاوه‌یه‌كى‌گه‌وره‌ى‌نه‌وت‌و‌غازى‌له‌‌ژێر‌ده‌ستدایه‪‌.‬توانتتاى‬

‫‪16‬‬


‫ئه‌وه‌ى‌هه‌یه‌‌به‌‌رێگه‌ى‌جۆراوجۆر‌بازرگانى‌به‌و‌سامانه‌ى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتییه‌وه‌‌بكات‪.‬‬ ‫له‌‌رووى‌كشتوكاڵیشه‌وه‌‌به‌‌پیتترین‌ده‌شته‌كانى‌سنوورى‌نه‌ینه‌وا‌و‌ستتوریاى‌له‌‌ژێتتر‬ ‫ده‌ستته‌ڵتدایه‌‪‌.‬له‌و‌بواره‌شتتدا‌چه‌نتتدین‌بڵوكراوه‌یتتان‌به‌‌چاپگه‌یانتتدووه‌‪‌،‬له‌وانه‌‌"دینتتار‬ ‫التتتذهب‌الستتتلمي‌أم‌دولر‌التتتورق‌المریكتتتى‌‪‌-‬مطویتتتة"‪"‌،‬الزكتتتاة‌الزكتتتاة‌ایهتتتا‬ ‫المسلمون"‪"‌،‬سؤال‌و‌جواب‌هفي‌السبي‌و‌الرقاب"‪‌.‬هه‌روه‌ها‌مه‌كینه‌ى‌پڕوپاگه‌نتتده‌ى‬ ‫داعش‌له‌م‌رووه‌وه‌‌به‌م‌جۆره‌‌كارده‌كات‪:‬‬ ‫‪.1‬پیشاندانى‌داعش‌وه‌ك‌هێزێك‌كه‌‌له‌سه‌ر‌پێى‌ختتۆى‌وه‌ستتتاوه‌‌و‌نتتاچێته‌‌ژێتتر‌بتتارى‬ ‫هاوكارى‌دارایى‌هیچ‌كه‌س‌و‌لیه‌نێك‌و‌به‌هتتۆى‌ئتتابوورییه‌‌به‌هێتتزه‌كه‌یه‌وه‌‌ختتاوه‌نى‬ ‫بڕیارى‌خۆیه‌تى‪.‬‬ ‫‪.2‬داعش‌نه‌وت‌و‌غتتاز‌و‌كتتانزاى‌گرانبه‌هتتا‌و‌ستته‌رچاوه‌یه‌كى‌گه‌وره‌ى‌كشتتتوكاڵ‌و‬ ‫ئاوى‌سه‌رزه‌وى‌به‌ده‌سته‌وه‌یه‪‌.‬ده‌تتتوانێت‌هه‌م‌ستووته‌مه‌نى‌بتۆ‌خه‌ڵتتك‌دابیتتن‌بكتتات‌و‬ ‫هه‌میش‌كاره‌با‌و‌ئاو‌و‌سه‌رچاوه‌ى‌خۆراكییان‌بۆ‌دابینبكات‪.‬‬ ‫‪.3‬پڕوپاگه‌نتتده‌كردن‌بتتۆ‌دابه‌شتتكردنى‌متتوچه‌‌له‌‌واده‌ى‌خۆیتتدا‌و‌رێكخستتتنى‌بژێتتوى‬ ‫ژیانى‌خه‌ڵك‪.‬‬ ‫‪.4‬هاندانى‌خه‌ڵك‌له‌سه‌ر‌به‌خشینى‌كتتۆمه‌ك‌و‌هاوكتتارى‌و‌وه‌رگرتنتتى‌زۆره‌ملێیتتانه‌ى‬ ‫زه‌كات‪.‬‬ ‫‪.5‬بڵوكردنه‌وه‌ى‌هه‌واڵى‌درووستكردنى‌سكه‌ى‌زیتو‌و‌زێتڕ‌و‌پڕوپاگه‌نتده‌كردن‌بتۆ‬ ‫به‌لوه‌نتتانى‌دراوى‌عێراقتتى‌و‌ستتوریایى‌و‌دۆلرى‌ئه‌مریكتتایى‪‌.‬نمایشتتكردنى‌ئه‌و‬ ‫جۆره‌‌دراوه‌‌كه‌‌مۆركێكى‌دیتتار‌و‌به‌رچتتاوى‌ئتتابوورى‌ئیستتلمییه‌‌له‌‌ستته‌رده‌مه‌كانى‬ ‫سه‌ره‌تاى‌هاتنى‌ئیسلم‌و‌دواتتتر‌له‌‌ستته‌رده‌مى‌خیلهفه‌ته‌كتتانى‌عه‌باستتى‌و‌ئه‌مه‌ویشتتدا‬ ‫كارى‌پێكراوه‌‪.‬‬ ‫‪.6‬دنه‌‌و‌هاندانى‌سه‌رمایه‌دارانى‌كه‌نداو‌له‌سه‌ر‌به‌خشینى‌كۆمه‌ك‌و‌پاره‌‌به‌‌داعش‌له‌‬ ‫ژێر‌ناوى‌به‌هاناوه‌چوونى‌موهاجرین‌و‌بێسه‌رپه‌رشتان‪.‬‬ ‫‪.7‬رهفانتتدن‌و‌به‌دیلگرتنتتى‌رۆژنامه‌وانتتان‌و‌چالكتتانى‌بیتتانى‌و‌داواكردنتتى‌بڕێكتتى‬ ‫زۆرى‌پاره‌‌له‌‌به‌رامبه‌ر‌ئازادكردنیان‪.‬‬ ‫‪.8‬داهێنانى‌كۆیلیه‌تى‌و‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌سه‌رده‌مى‌هتتاتنى‌ئیستتلم‌و‌به‌‌جتتاریه‌‌و‌كتتۆیل ‌ه‬ ‫كردنى‌ژنان‌و‌هاووڵتییانى‌ئێزدى‌و‌كریستیان‌و‌هفرۆشتنیان‌له‌‌بازارێكى‌تایبه‌تدا‌و‬ ‫ره‌وایه‌تیتتدان‌به‌و‌جتتۆره‌‌بازرگتتانییه‌‌و‌به‌كارهێنتتانى‌وه‌ك‌ستته‌رچاوه‌یه‌كى‌داهتتات‌بتتۆ‬ ‫داعش‪.‬‬

‫‪17‬‬


‫‪.9‬سه‌پاندنى‌باج‌به‌ستته‌ر‌بازرگانتتان‌و‌جتتزیه‌‌به‌ستته‌ر‌كریستتتیانه‌كاندا‌و‌داهێنتتانه‌وه‌ى‬ ‫سیستمى‌جزیه‌دان‌له‌به‌رامبه‌ر‌مانه‌وه‌‌له‌‌ژێر‌هفه‌رمانڕه‌وایه‌تى‌داعشدا‪.‬‬ ‫‪.10‬ئه‌نجامدانى‌هه‌ڵمه‌تى‌پڕوپاگه‌نده‌یى‌بۆ‌جوانكردنى‌سیماى‌ده‌سه‌ڵتدارێتى‌داعتتش‬ ‫له‌وانه‌‌كتتردنه‌وه‌ى‌ختتانه‌ى‌بێسه‌رپه‌رشتتتان‪‌،‬نتتۆژه‌نكردنه‌وه‌ى‌ختتانه‌ى‌به‌ستتاڵچوانى‬ ‫موستتڵ‪‌،‬كتتردنه‌وه‌ى‌قوتابختتانه‌ى‌ئتتاینى‪‌،‬پتتاككردنه‌وه‌ى‌شتته‌قامه‌كان‪‌،‬قیرتتتاوكردنى‬ ‫كۆڵنه‌كان‪‌،‬لبردنى‌به‌ربه‌سته‌‌كۆنكریتییه‌كان‪‌،‬دابه‌شكردنى‌زه‌كات‌به‌سه‌ر‌هه‌ژاران‬ ‫و‌به‌خشینه‌وه‌ى‌گۆشتى‌قوربانى‌و‌ئه‌نجامدانى‌پڕۆژه‌ى‌خزمه‌تگوزارى‪‌،‬كه‌‌ئاماژه‌ن‬ ‫بۆ‌هه‌بوونى‌پشتیوانییه‌كى‌دارایى‌تۆكمه‌‌و‌ده‌وڵه‌مه‌ندى‌داعش)‪.(53‬‬ ‫چوارهم‪ :‬له رووى سهربازييهوه‪:‬‬ ‫گرنگترین‌ره‌گه‌زى‌ماكینه‌ى‌پڕوپاگه‌نده‌‌و‌شه‌ڕى‌ده‌روونیى‌داعشتته‌‪‌،‬ده‌ستتتكه‌وت‌و‬ ‫كرده‌وه‌‌چه‌كدارییه‌كانى‌به‌‌شێوه‌یه‌كى‌سه‌رنجڕاكێش‌و‌به‌‌ته‌كنیكى‌نموونه‌یى‌پیشتتانى‬ ‫وه‌رگتتتتتتتر‌ده‌دات‪‌،‬ئه‌مه‌ش‌له‌‌لیه‌ك‌به‌‌ئامتتتتتتتانجى‌تێكشتتتتتتتكاندنى‌نه‌یتتتتتتتاران‌و‬ ‫خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانیان‌و‌له‌‌لیه‌كى‌دیكه‌وه‌‌بۆ‌راكێشانى‌هه‌ستتت‌و‌ستتۆزى‌وه‌رگتتران‌و‬ ‫سه‌رنجڕاكێشتانى‌گه‌نجتان‌بتۆ‌په‌یوه‌ستت‌بتوون‌به‌‌ریتزى‌چه‌كتداره‌كانه‌وه‌‪‌.‬هاوكتات‬ ‫به‌شێكى‌په‌یامه‌كه‌‌بۆ‌خه‌ڵكى‌ناوچه‌كانى‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتیانه‌‌و‌ترساندنیانه‌‌به‌وه‌ى‌نه‌چنه‌‬ ‫ژێتتتتر‌بتتتتارى‌هیتتتتچ‌كتتتترده‌وه‌یه‌ك‌دژى‌داعتتتتش‪‌.‬ئه‌مه‌‌ستتتته‌ره‌ڕاى‌ئه‌وه‌ى‌په‌یتتتتامه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانى‌داعش‌نامه‌یه‌كه‌‌بۆ‌ئه‌وروپا‌و‌ئه‌مریكا‪.‬له‌م‌چوارچێوه‌یه‌شتتدا‪‌،‬داعتتش‬ ‫له‌م‌رێگایانه‌ى‌خواره‌وه‌‌كارده‌كات‪:‬‬ ‫‪.1‬ئهنجامدانى نمايشى سهربازى فراوان‪:‬‬ ‫نمایشى‌چه‌كدارانیان‌له‌‌سه‌ربازگه‌كاندا‪‌،‬نمایشى‌كتتاروانى‌ئۆتۆمبێله‌كانیتتان‪‌،‬نمایشتتى‬ ‫موشه‌ك‌و‌چه‌ك‌و‌كه‌رسته‌‌جه‌نگییه‌كان‪‌،‬وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌ره‌ققه‌‌و‌باشوورى‌كه‌ركوك‬ ‫و‌موستتتڵ‌و‌ستتته‌لحه‌دین‌ئه‌نجامیانتتتدا‪‌.‬نمایشتتتى‌ستتته‌ربازى‌له‌‌بنه‌ڕه‌تتتتدا‌یه‌كێكه‌‌له‌‬ ‫كه‌رسته‌كانى‌شه‌ڕى‌ده‌روونیى‌و‌پڕوپاگه‌نده‌ى‌سیاسى‌و‌ئامانج‌لێى‌ده‌رخستنى‌هێتتز‬ ‫و‌توانا‌له‌‌لیه‌ك‌و‌ترساندنى‌نه‌یاران‌و‌به‌ره‌ى‌دوژمنه‌‌له‌‌لیه‌كى‌دیكه‌وه‌)‪.(54‬‬ ‫‪.2‬تۆماركردنى شهڕهكان به كامێرا و بڵوكردنهوهى گرته ڤيديۆييهكان‪:‬‬ ‫زۆرینه‌ى‌ره‌هتتتاى‌ئه‌و‌كتتترده‌وه‌‌چه‌كتتتدارییانه‌ى‌داعتتتش‌ئه‌نجامیتتتداون‪‌،‬له‌‌رێگه‌ى‬ ‫كتتتتتامێراى‌كوالێتتتتتتى‌به‌رزه‌وه‌‌تۆمتتتتتاركراوون‌و‌دواتتتتتتر‌له‌‌رێگه‌ى‌دامه‌زراوه‌‬ ‫میدیاییه‌كانیانه‌وه‌‌به‌‌شێوه‌یه‌كى‌هونه‌رى‌و‌له‌‌ئاستێكى‌باڵى‌ته‌كنیكى‌مۆنتاژكردنتتدا‪،‬‬ ‫به‌‌خستنه‌سه‌رى‌كتاریگه‌رییه‌‌ده‌نگییه‌كتان‌مۆنتتاژكراون‌و‌بڵو‌كتراونه‌ته‌وه‌‪‌،‬یتاخود‬

‫‪18‬‬


‫بڵوده‌كتترێنه‌وه‌‪‌.‬به‌رهه‌مهێنتتانى‌ئه‌و‌تۆمتتاره‌‌ڤیتتدیۆیانه‌‌له‌‌شتتێوه‌ى‌هفیلمتتى‌ئه‌كشتتن‌و‬ ‫مۆنتاژكردنیتتان‌له‌ستته‌ر‌رێچكه‌ى‌هفیلمه‌كتتانى‌هۆلیتتۆد‪‌،‬ره‌واجێكتتى‌بتتێ‌پێشتتینه‌ى‌به‌‬ ‫هفیلمه‌كان‌داوه‌‌و‌له‌‌ئاستى‌جیهاندا‌ستته‌رنجى‌ملیۆنتتان‌بینه‌ریتتان‌بۆخۆیتتان‌راكێشتتاوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نتتتانه‌ت‌ئاستتتتى‌ته‌كنیتتتك‌و‌هتتتونه‌رى‌مۆنتتتتاژكردنى‌ئه‌و‌هفیلمتتتانه‌‌بتتتووه‌ته‌‌جێتتتى‬ ‫باسوخواسى‌میدیاى‌خۆرئاوایى‪.‬‬ ‫‪.3‬پشت بهستن به نهخشه‪:‬‬ ‫بڵوكردنه‌وه‌ى‌ئه‌و‌وێنانه‌ى‌تێیاندا‌چه‌كدارانى‌داعش‌له‌‌ده‌ورى‌نه‌خشه‌ى‌ناوچه‌كتتان‬ ‫كۆبوونه‌ته‌وه‌‌و‌پلنى‌سه‌ربازى‌بۆ‌په‌لماردانى‌شتتوێنه‌كان‌داده‌ڕێتتژن‪‌،‬ئه‌وه‌‌پیشتتانى‬ ‫وه‌رگر‌ده‌دات‪‌،‬كه‌‌چه‌كدارانى‌داعش‌هێزێكى‌په‌ڕاگه‌نده‌بوو‌و‌بێ‌ئه‌زمتتوون‌نییتتن‌و‬ ‫ئه‌وان‌له‌‌رێگه‌ى‌نه‌خشه‌‌و‌تاكتیكى‌پێشكه‌وتووى‌سه‌ربازییه‌وه‌‌كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‪.4‬وێنهى فۆتۆگرافى چهكدارهكان‪:‬‬ ‫به‌‌گشتى‌ئه‌و‌وێنانه‌ى‌چه‌كتتدارانى‌داعتش‌بڵویتان‌ده‌كه‌نه‌وه‌‪‌،‬وێنه‌ى‌هفۆتتۆگراهفى‌پتتڕ‬ ‫مانتان‌و‌له‌‌هه‌ر‌یه‌كێكیانتدا‪‌،‬چه‌كتتدارانى‌داعتش‌ده‌یتانه‌وێت‌چیرۆكێكتى‌سته‌ركه‌وتن‬ ‫بگێڕنه‌وه‌‪‌.‬بۆنموونه‌‌له‌‌زۆرینه‌ى‌وێنه‌كاندا‪‌،‬ئاڵیان‌ده‌شته‌كێته‌وه‌‪‌.‬زه‌رده‌خه‌نه‌‌له‌سته‌ر‬ ‫لێویتتتانه‌‌و‌یه‌كگرتتتتوون‌و‌خۆشه‌ویستتتتیى‌و‌برایه‌تتتتى‌له‌‌نێوانیانتتتدا‌هه‌یه‌‪‌.‬تتتترس‌به‌‬ ‫رووخساریانه‌وه‌‌نابینرێت‌و‌ئاماده‌ن‌رووبه‌ڕووى‌مه‌رگ‌ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌نتتانه‌ت‌له‌‌پیشتتاندانى‌كوژراوه‌كانیشتتیاندا‪‌،‬داعتتش‌وێنه‌ى‌هفۆتتتۆگراهفى‌خستتتووه‌ت ‌ه‬ ‫خزمه‌ت‌پڕوپاگه‌نتتده‌كانییه‌وه‌‌و‌ته‌رمتتى‌چه‌كتتداره‌كانیان‌به‌‌جۆرێتتك‌وێنه‌‌ده‌گتترن‪‌،‬كه‌‬ ‫چه‌كداره‌‌كوژراوه‌كتتان‌ددانیتتان‌دیتتاره‌‌وه‌ك‌ئامتتاژه‌یه‌ك‌بتتۆ‌پێكه‌نینتتى‌چه‌كتتداره‌كان‌له‌‬ ‫سه‌ره‌مه‌رگدا‌و‌بینینى‌هفریشتتته‌‌و‌پێتتدانى‌متتوژده‌ى‌به‌هه‌شتتت‌پێتتى‌له‌‌ستته‌ره‌‌مه‌رگتتدا‪.‬‬ ‫یاخود‌به‌رزكردنه‌وه‌ى‌په‌نجه‌ى‌شایه‌تومان‌وه‌ك‌ئاماژه‌یه‌ك‌بتۆ‌گتۆكردنى‌شتایه‌تومان‬ ‫و‌كه‌وتنه‌‌به‌ر‌هفه‌رمووده‌ى‌"متتن‌كتتان‌اختتر‌كلمتته‌ل‌التته‌ال‌اتت‌دختتل‌الجنتتة"‪‌.‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ش‌داعتتتتتش‌وێنه‌ى‌كوژراوه‌كتتتتتانى‌دواى‌ئه‌وه‌‌ده‌گرێتتتتتت‪‌،‬كه‌‌ده‌موچتتتتتاوى‬ ‫كوژراوه‌كان‌پاكده‌كاته‌وه‌‌و‌ئارایشتیان‌ده‌كتتات‌و‌له‌‌رێگه‌ى‌هفۆتۆشتتۆپه‌وه‌‌ده‌ستتتكارى‬ ‫وێنه‌كانیش‌ده‌كات‌و‌رووناكییه‌كى‌زیاتر‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌نیتتوچه‌وانى‌كوژراوه‌كتتان‪‌،‬بتتۆ‬ ‫هفریتتتتودانى‌وه‌رگتتتتران‌و‌بارگتتتتاویكردنى‌ته‌رمتتتتى‌كوژراوه‌كتتتتان‌به‌‌خه‌ستتتتڵه‌ت‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌نتتدییه‌كانى‌"شتته‌هید"‌له‌‌ئیستتلمدا‪‌.‬له‌‌هفه‌رمتتووده‌دا‌نیشتتانه‌كانى‌شتته‌هاده‌ت‬ ‫روونكتتتتراونه‌ته‌وه‌‌و‌داعتتتتش‌هه‌وڵ‌بتتتتۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌دات‌به‌‌وێنه‌‌به‌‌وه‌رگتتتتران‌بڵێتتتتت‬ ‫كوژراوه‌كانى‌ده‌چنه‌‌به‌هه‌شت)‪.(55‬‬ ‫‪.5‬تۆقاندن‪:‬‬

‫‪19‬‬


‫سه‌ربڕینى‌دیله‌كتتان‪‌،‬كوشتتتنى‌هۆڤییتتانه‪‌،‬پیشتتاندانى‌ته‌رمتتى‌شتتێواوى‌نه‌یاره‌كانیتتان‪،‬‬ ‫ته‌قانتتدنه‌وه‌ى‌ئۆتۆمبێتتل‌و‌زرێپۆشتته‌‌ستته‌ربازییه‌كان‪‌،‬هه‌ڵواستتینى‌ئه‌و‌كه‌ستتانه‌ى‌له‌‬ ‫دژیتتان‌شتته‌ڕیان‌كتتردووه‌‪‌،‬یه‌كێكتتى‌دیكه‌یه‌‌له‌‌تتتاكتیكه‌‌ستته‌ربازییه‌كانى‌داعتتش‌بتتۆ‬ ‫داڕوخاندنى‌وره‌ى‌نه‌یاره‌كانیان‪.‬‬ ‫‪.6‬بهكارهێنانى فڕۆكهى چاودێرى‪:‬‬ ‫یه‌كێك‌له‌‌تاكتیكه‌‌سه‌ربازییه‌كانى‌داعش‌به‌كارهێنانى‌هفتتڕۆكه‌ى‌بچتتووكى‌ستتیخوڕیی ‌ه‬ ‫بۆ‌كۆكردنه‌وه‌ى‌زانیارى‌له‌سه‌ر‌به‌ره‌ى‌نه‌یارانیان‌و‌ستتوودوه‌رگرتنیانه‌‌له‌‌كتتامێراى‬ ‫ئه‌و‌هفڕۆكتتانه‌‌بتتۆ‌به‌رهه‌مهێنتتانى‌بتتابه‌تى‌پڕوپاگه‌نتتده‌یى‪‌.‬هه‌روه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌شتته‌ڕى‬ ‫داگیركردنى‌هفڕۆكه‌خانه‌ى‌ته‌بقه‌‌و‌داگیركردنى‌به‌شێكى‌شارى‌كوبانێ‌ئه‌نجامیانتتدا‌و‬ ‫له‌‌رێگه‌ى‌هفڕۆكه‌ى‌سیخوڕییه‌وه‌‌وێنه‌ى‌به‌شێكى‌مه‌یدانه‌كانى‌شه‌ڕیان‌تۆماركردبوو‪.‬‬ ‫دواتتتر‌وه‌ك‌كه‌رستتته‌یه‌كى‌پڕوپاگه‌نتتده‌یى‌به‌‌مه‌به‌ستتتى‌به‌هێزپیشتتاندانى‌خۆیتتان‌و‬ ‫زاڵبوونیان‌به‌سه‌ر‌ره‌وشى‌به‌ره‌ى‌نه‌یاره‌كانیان‌به‌كاریان‌هێنا‪.‬‬ ‫‪.7‬ههڵبژاردنى جلوبهرگ‪:‬‬ ‫به‌‌گوێره‌ى‌سرووشتتتى‌ناوچه‌كتتان‪‌،‬چه‌كتتدارانى‌داعتتش‌خۆیتتان‌ده‌گتتۆڕن‪‌،‬له‌‌شتتارى‬ ‫كوبتتانێ‪‌،‬له‌‌هه‌نتتدێك‌كاتتتدا‌ستتوودیان‌له‌‌جلتتوبه‌رگى‌تتتایبه‌تى‌هێزه‌كتتانى‌"یه‌په‌گه‌"‬ ‫وه‌رگرتبوو‪‌،‬بۆ‌ئه‌وه‌ى‌خۆیان‌له‌‌بۆردومانى‌هفڕۆكه‌كتتان‌بپتتارێزن‪‌.‬له‌‌شتتارى‌موستتڵ‬ ‫زۆرتر‌جلوبه‌رگیان‌له‌‌شێوه‌ى‌جلوبه‌رگى‌هاووڵتیانى‌ئاسایى‌ده‌چێت‪‌.‬‬ ‫بۆ‌نمایشى‌سه‌ربازى‌و‌ئه‌نجامدانى‌كرده‌وه‌ى‌وه‌ك‌سه‌ربڕین‌و‌تۆمتتاركردنى‌بتتابه‌تى‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌یى‌یه‌كجۆر‌جلتتوبه‌رگ‌ده‌پۆشتتن‪‌،‬زیتتاتر‌ره‌نگتتى‌ره‌ش‌زاڵه‌‪‌.‬له‌‌زۆرینه‌ى‬ ‫ئه‌و‌گتتترته‌‌ڤیتتتدیۆیانه‌ى‌له‌‌بتتتاره‌ى‌هه‌ڕه‌شتتته‌ى‌ستتته‌ربڕینى‌بارمته‌كتتتان‌بڵویتتتان‬ ‫كردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬چه‌كداره‌كان‌جلوبه‌رگى‌ره‌شیان‌به‌كارهێناوه‌‪‌.‬‬ ‫ستته‌باره‌ت‌به‌‌دیله‌كتتانى‌پێشتتمه‌رگه‌‌له‌‌كه‌ركتتوك‪‌،‬كاتێتتك‌دیله‌كانیتتان‌به‌‌جلتتوبه‌رگى‬ ‫پرته‌قتتاڵییه‌وه‌‌پیشتتاندا‪‌،‬چه‌كتتداره‌كان‌جلتتوبه‌رگى‌كوردییتتان‌پۆشتتى‌بتتوو‪‌.‬له‌‌هه‌نتتدێك‬ ‫شوێنى‌دیكه‌‌جلوبه‌رگى‌سه‌ربازى‌یاخود‌جلوبه‌رگى‌شێوه‌‌ئه‌هفغانى‌ده‌پۆشتتن‌له‌‌پێنتتاو‬ ‫سه‌رنجڕاكێشانى‌زیاترى‌ئه‌و‌گه‌نجانه‌ى‌له‌‌وڵتانى‌عه‌ره‌بییه‌وه‌‌خولیاى‌جیهادیتتان‌له‌‬ ‫سه‌ردایه‌‪‌.‬چونكه‌‌جلوبه‌رگى‌ئه‌هفغانى‌له‌‌بیره‌وه‌رى‌تاكى‌عه‌ره‌بدا‪‌،‬وێنتتایه‌كى‌ئه‌رێنتتى‬ ‫هه‌یه‌‌و‌ئامتتتاژه‌یه‌‌بتتتۆ‌جلتتتوبه‌رگى‌عه‌ره‌ب‌ئه‌هفغانه‌كتتتان‌و‌جیهتتتادى‌ئه‌هفغانستتتتانیان‬ ‫بیرده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .8‬كردنهوهى سهربازگهى مهشق و راهێنان‪:‬‬

‫‪20‬‬


‫له‌‌زۆربه‌ى‌ئه‌و‌ناوچانه‌ى‌داعتتش‌ده‌ستیبه‌ستته‌ردا‌گرتتتوون‪‌،‬ستته‌ربازگه‌ى‌تتتایبه‌ت‌ب ‌ه‬ ‫مه‌شق‌و‌راهێنانى‌سه‌ربازى‌كراوه‌ته‌وه‌‪‌.‬له‌‌بڵوكراوه‌كانیانتتدا‌داعتتش‌به‌‌گتترنگییه‌وه‌‬ ‫باستى‌مه‌شتق‌و‌راهێنتان‌له‌و‌سته‌ربازگانه‌دا‌ده‌كه‌ن‌و‌دیمه‌نتى‌مه‌شتقه‌كان‌به‌‌هفۆتتۆ‌و‬ ‫ڤیدیۆ‌بڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪‌،‬بۆ‌ئه‌وه‌ى‌هه‌رچى‌زیاتره‌‌ستته‌رنجى‌گه‌نجتتان‌رابكێشتتن‪‌.‬یه‌كێتتك‬ ‫له‌و‌مه‌شقانه‌ى‌به‌‌شێوه‌یه‌كى‌به‌ربڵو‌بره‌ویان‌پێدا‪‌،‬خۆ‌هه‌ڵدانى‌چه‌كتتداره‌كانیان‌بتتوو‬ ‫له‌ستتته‌ر‌پردێكتتتى‌به‌رز‌و‌دابه‌زینیتتتان‌بتتتوو‌له‌‌رێگه‌ى‌گوریستتته‌وه‌‪‌،‬وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‬ ‫ستته‌ربازگه‌ى‌ره‌ستتمى‌ستتوپاى‌وڵتانتتدا‌هه‌یه‌‪.‬چه‌كتتدارى‌ستته‌ربازگه‌كان‌یه‌ك‌جتتۆره‌‬ ‫جلوبه‌رگ‌ده‌پۆشن‌و‌ده‌موچاویان‌پێچراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .9‬پهروهردهيهكى روحى و جهستهيى‪:‬‬ ‫له‌‌سه‌ربازگه‌كاندا‪‌،‬له‌‌سێ‌لیه‌نه‌وه‌‌وانه‌‌ده‌خوێنرێت‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪‌:‬له‌‌رووى‌عه‌قیده‌وه‌‪‌،‬بابه‌ته‌كانى‌یه‌كتاپه‌رستتتى‌وه‌ك‌مه‌رجه‌كتتانى‌شتتایه‌تومان‪،‬‬ ‫هه‌ڵوه‌شتتێنه‌ره‌وه‌كانى‌ئیستتلم‪،‬بتتابه‌تى‌دۆستتتایه‌تى‌و‌دوژمنتتایه‌تى‌"التتولء‌و‌التتبراء"‪،‬‬ ‫هه‌روه‌هتتتا‌بابه‌ته‌كتتتانى‌په‌یوه‌ستتتت‌به‌‌هفه‌رمتتتانى‌ئه‌میتتتر‌و‌گتتتوێڕایه‌ڵى‌هفه‌رمانه‌كتتتان‬ ‫ده‌خوێنرێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪‌:‬له‌‌رووى‌تیتۆرییه‌وه‌‌هتونه‌ر‌وبواره‌كتانى‌شته‌ڕ‪‌،‬جۆره‌كتانى‌چه‌ك‪‌‌،‬چۆنێتتى‬ ‫خۆده‌ربتتازكردن‌له‌‌مه‌ترستتى‌تۆپبتتاران‌و‌هفتتڕۆكه‌‌و‌قه‌ناستتى‌دوژمتتن‌ده‌ختتوێنرێن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌هتتا‌رێوشتتوێنه‌‌ئه‌منییه‌كتتانى‌پتتوچه‌ڵكردنه‌وه‌ى‌ته‌قه‌مه‌نتتى‌و‌درووستتتكردنى‬ ‫پشتوێنى‌ته‌قینه‌وه‌‌و‌به‌كارهێنانى‌كه‌رسته‌كان‌بۆ‌درووستكردنى‌بۆمب‌ده‌خرێنه‌ڕوو‪.‬‬ ‫هاوكتتات‌چه‌كتتداره‌كان‌هفێتترى‌ته‌كنیكتتى‌شتته‌ڕى‌پتتارتیزانى‌و‌شتته‌ڕى‌نتتاو‌شتتاره‌كان‬ ‫ده‌كرێن‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪‌:‬له‌‌رووى‌پراكتیكییه‌وه‌‪‌،‬راهێنانى‌مه‌ترسیدار‌به‌‌چه‌كداره‌كان‌ده‌كرێت‪‌.‬ئه‌وان‬ ‫بۆ‌به‌رگه‌گرتنى‌هه‌موو‌ره‌وشێكى‌ناهه‌موار‌راده‌هێنرێن‪‌.‬به‌هۆى‌ئه‌وه‌ى‌ئه‌هفستته‌رانى‬ ‫پێشووى‌گاردى‌كۆمارى‌و‌یه‌كه‌ى‌مغاویرى‌سوپاى‌سه‌رده‌مى‌رژێتتم‌له‌نتتاو‌داعشتتدا‬ ‫به‌رپرسیارێتى‌سه‌ربازییان‌هه‌یه‌‪‌،‬مه‌زنده‌‌ده‌كرێت‌هونه‌ره‌‌جه‌نگییه‌كتتان‌و‌راهێنتتانى‬ ‫سه‌ربازى‌یه‌كه‌كانى‌گاردى‌كۆمارى‌و‌یه‌كه‌ى‌مغتتاویر‌و‌هێتتزه‌‌تایبه‌ته‌كتتانى‌عێتتراق‬ ‫له‌و‌سه‌ربازگانه‌‌بخوێندرێن‌و‌چه‌كداره‌كانیان‌له‌سه‌ر‌رابهێنرێت‪‌.‬ئه‌مه‌ش‌به‌‌روونتتى‬ ‫له‌‌نمایشى‌سه‌ربازى‌و‌مه‌شقى‌چه‌كداره‌كانیان‌ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪.10‬دهركردنى بهياننامه و راگهيهندراوى سهربازى‪:‬‬

‫‪21‬‬


‫یه‌كێتتتك‌له‌‌تایبه‌تمه‌نتتتدییه‌كانى‌داعتتتش‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌‌دواى‌هه‌ر‌شتتته‌ڕێك‌به‌یاننتتتامه‌یه‌كى‬ ‫ستته‌ربازى‌به‌‌شتتێوه‌ى‌ره‌ستتمى‌له‌‌رێگه‌ى‌راگه‌یانتتدنى‌ویلیه‌ت‌و‌كه‌رته‌كتتانه‌وه‌‌بڵو‬ ‫ده‌كتتتاته‌وه‌‪.‬به‌‌ستتته‌رنجدان‌له‌و‌راگه‌یه‌نتتتدراوانه‌‪‌،‬ده‌رده‌كه‌وێتتتت‌كه‌‌راگه‌یه‌نتتتدراوه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان‪‌،‬به‌‌گشتى‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌چه‌ند‌خاڵێك‌ده‌كه‌نه‌وه‌‪:‬‬ ‫‌ناونتتانى‌شتته‌ڕه‌كان‌به‌‌ناوێتتك‪‌،‬كه‌‌بارگتتاوى‌بێتتت‌به‌‌واقیعێكتتى‌دیتتاریكراو‪‌،‬یتتاخود‬‫رووداوێكى‌هاوشێوه‌ى‌له‌‌سه‌رده‌مى‌پێغه‌مبه‌ر‌و‌هاوه‌ڵنى‪‌،‬واته‌‌ناوێكى‌بارگاوى‌به‌‬ ‫پرسه‌‌ئاینییه‌كان‌بۆ‌شه‌ڕه‌كان‌هه‌ڵده‌بژێرن‪.‬‬ ‫‌خستتتنه‌ڕووى‌زیتتانى‌به‌ره‌ى‌نه‌یتتار‌)دوژمتتن(‌و‌چه‌نتتد‌بتتاركردنه‌وه‌ى‌زیانه‌كتتان‌به‌‬‫مه‌به‌ستى‌گه‌وره‌‌پیشاندانى‌زیانى‌دوژمنه‌كان‪.‬‬ ‫‌نتتاوبردنى‌دوژمنه‌كتتانى‌داعتتش‌به‌‌نتتاو‌و‌نتتاتۆره‌ى‌جیاجیتتا‌و‌دان‌نه‌نتتان‌به‌‌نتتاوى‬‫راسته‌قینه‌ى‌دوژمنه‌كان‪‌،‬بۆنموونه‌‌به‌‌میلیشیاى‌حه‌شتتدى‌شتته‌عبى‌و‌ستتوپاى‌عێتتراق‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌‌ده‌وترێتتت‌"جحتتش"‪‌،‬به‌‌"عه‌ستتائیبى‌ئه‌هلتتى‌حه‌ق"‌ده‌وترێتتت‌"عه‌ستتائیبى‬ ‫ئه‌هلى‌باتڵ"‌و‌به‌‌حه‌شتتدى‌شتته‌عبى‌ده‌وترێتتت‌"حه‌شتتدى‌ستته‌هفه‌وى"‪‌،‬بتتۆ‌پێشتتمه‌رگه‌‬ ‫"مرتدین"‌به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫‌ناوبردنى‌چه‌كداره‌كانى‌خۆیتان‌به‌‌"استود‌الخلهفه‌‪‌،‬هفرستان‌الحتق‪‌،‬جیتش‌الخلهفتة‪،‬‬‫طائفة‌)سریة(‌من‌المجاهدین‪."..‬‬ ‫‌شتتتتاردنه‌وه‌ى‌زیتتتتانه‌‌گیتتتتانى‌و‌ماڵییه‌كتتتتانى‌خۆیتتتتان‌و‌گه‌وره‌‌كردنتتتتى‌زیتتتتانى‬‫به‌رامبه‌ره‌كانیان‌و‌ناوهێنانى‌ئه‌و‌كه‌ستتانه‌ى‌له‌‌به‌ره‌ى‌دوژمنه‌كانیتتان‌كه‌‌كتتوژراوون‬ ‫و‌جه‌ختكردنه‌وه‌‌له‌‌سه‌ر‌پله‌‌و‌پۆسته‌كانیان‪.‬‬ ‫‌دابه‌شتتتتكردنى‌به‌یاننتتتتامه‌كه‌‌به‌ستتتته‌ر‌چه‌نتتتتد‌په‌ره‌گراهفێكتتتتدا‌و‌دووركه‌وتنه‌وه‌‌ل ‌ه‬‫درێژدادڕى‪‌.‬زۆرتر‌په‌ره‌گراهفێكتى‌پێشته‌كى‌به‌یاننتامه‌كه‌‌هه‌یه‌‌و‌به‌دوایتدا‌به‌‌شتێوه‌ى‬ ‫خاڵ‌رووداوه‌كان‌تۆمار‌ده‌كرێن‪.‬‬ ‫‌دوعاخوانى‌بۆ‌چه‌كتتداره‌كانیان‌و‌جه‌ختكتتردنه‌وه‌‌له‌ستته‌ر‌چوونیتتان‌بتتۆ‌به‌هه‌شتتت‌و‬‫چوونى‌نه‌یاره‌كانیشیان‌بۆ‌دۆزه‌خ‪.‬‬ ‫‌به‌كارهێنانى‌رۆژمێرى‌كۆچى‌له‌سه‌ر‌به‌یاننامه‌كان‪.‬‬‫‌به‌كارهێنتتتانى‌ئتتتایه‌ت‌و‌هفه‌رمتتتووده‌‌له‌‌به‌یاننامه‌كانتتتدا‪‌.‬هاوشتتتێوه‌ى‌ئه‌و‌به‌یاننتتتام ‌ه‬‫سته‌ربازییانه‌ى‌رژێمتى‌به‌عتس‌له‌‌متاوه‌ى‌هه‌شتت‌س اڵى‌شته‌ڕى‌عێتراق‌و‌ئێتران‌و‬ ‫شه‌ڕى‌كوه‌یت‌و‌رووخاندنى‌رژێمه‌كه‌ى‌په‌یڕه‌وى‌ده‌كرد‪.‬‬

‫‪22‬‬


‫‪.11‬بهكارهێنانى چهكى سپى‪:‬‬ ‫یه‌كێكى‌دیكه‌‌له‌‌تاكتیكه‌كانى‌داعش‌بۆ‌ترساندنى‌نه‌یارانیان‌و‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌ترس‌و‬ ‫بیم‌له‌‌دڵى‌دوژمنه‌كانیتتان‪‌،‬به‌كارهێنتتانى‌به‌رچتتاوى‌ئتتامێره‌‌بڕه‌ره‌كتتانى‌وه‌ك‌چه‌قتتۆ‌و‬ ‫ته‌ور‌و‌قه‌مه‌ى‌سه‌ربازییه‌‪‌.‬ئه‌وان‌له‌‌پیشاندانى‌دیله‌كاندا‌چه‌قۆى‌تتتایبه‌تى‌یتتان‌قه‌مه‌ى‬ ‫گه‌وره‌ى‌ئاژه‌ڵ‌سه‌ربڕین‌وه‌ك‌ئاماژه‌یه‌ك‌بۆ‌هه‌ڕه‌شه‌ى‌سه‌ربڕین‌به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫‪ .12‬بانگهشهى "چێژ و خۆشى دنيا له جيهاددايه"‪:‬‬ ‫به‌‌پشت‌به‌ستن‌به‌‌هفه‌رمووده‌یه‌كى‌پێغه‌مبه‌رى‌ئیسلم‌كه‌‌تێیدا‌هتتاتووه‌‌"ستتیاحة‌امتتتي‬ ‫الجهاد"‌چه‌كدارانى‌داعش‌له‌‌هه‌ندێك‌دیمه‌ندا‌وه‌ك‌گه‌ڕیده‌‌و‌سه‌یرانكار‌ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬ ‫متتاكینه‌ى‌پڕوپاگه‌نتتده‌ى‌داعتتش‌به‌‌مه‌به‌ستتتى‌سه‌رنجڕاكێشتتانى‌زیتتاترى‌گه‌نجتتان‌و‬ ‫راكێشتتانیان‌بتتۆ‌نتتاو‌ریزه‌كتتانى‌ئه‌و‌دیمه‌نتتانه‌‌بڵو‌ده‌كتتاته‌وه‌‪‌،‬كه‌‌چه‌كتتداره‌كان‌له‌‬ ‫رووبتتاردا‌مه‌له‌‌ده‌كه‌ن‪‌،‬راوى‌ماستتى‌ده‌كه‌ن‪‌،‬له‌‌نتتاوچه‌یه‌كى‌سروشتتتیى‌و‌كتتراوه‌دا‬ ‫دانیشتتتوون‌و‌پێتتده‌كه‌نن‪‌،‬ئه‌ستتپ‌ده‌له‌وه‌ڕێنتتن‌و‌ستتوارچاكانه‌‌غارغتتارێن‌ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ختتواردن‌ئامتتاده‌‌ده‌كه‌ن‪‌..‬هتتتد‪‌.‬هه‌روه‌هتتا‌زنجیتتره‌‌به‌رنامه‌یه‌كیتتان‌به‌نتتاوى‌"یومیتتات‬ ‫المجاهتتد"‌هه‌یه‌‪‌،‬كه‌‌تێیتتدا‌ئه‌وپه‌ڕى‌ئاستتووده‌یى‌و‌خۆشتتگوزه‌رانى‌چه‌كتتداره‌كانیان‬ ‫پیشانده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م‌تتتاكتیكه‌‌ره‌نگه‌‌ستته‌ره‌تاكه‌ى‌بتتۆ‌گێتتڕانه‌وه‌ى‌یادداشتتته‌كانى‌ئه‌بتتو‌ئه‌نه‌ستتى‌شتتامى‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌‪‌،‬كه‌‌به‌‌كه‌ستتێكى‌"قستته‌خۆش"‌له‌نتتاو‌چه‌كتتداره‌كانى‌گرووپتتى‌"ته‌وحیتتد‌و‬ ‫جیهاد"ى‌زه‌رقاوى‌ناوى‌ده‌ركردبوو‪‌،‬ته‌نانه‌ت‌له‌‌گێڕانه‌وه‌ى‌ناخۆشترین‌كاتى‌شه‌ڕ‬ ‫و‌رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌كانیشتتتاندا‌لیه‌نتتتى‌خۆشتتتى‌و‌كتتتات‌به‌ستتته‌ربردنى‌هفه‌رامتتتۆش‬ ‫نه‌كتتتردووه‌‌و‌زۆر‌بتتتابه‌تى‌پێكه‌نینتتتاوى‌ترنجانتتتدووه‌ته‌‌نتتتاو‌بتتتابه‌ته‌‌خه‌مبتتتار‌و‬ ‫كاره‌ساتباره‌كان‌به‌‌نسبه‌ت‌چه‌كدارانیانه‌وه‌)‪.(56‬‬ ‫دامهزراوه ميدياييهكانى داعش‬ ‫ئه‌وه‌ى‌داعشتتتى‌له‌‌گتتترووپ‌و‌رێكختتتراوه‌‌تیرۆریستتتتى‌و‌چه‌كتتتدارییه‌كانى‌دیك ‌ه‬ ‫جیاكردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬تواناى‌جێى‌سه‌رنج‌و‌پڕ‌ورده‌كارى‌و‌به‌هێزى‌ئه‌و‌رێكخراوه‌یه‌‌له‌‬ ‫به‌كارهێنتتانى‌تۆڕه‌كتتانى‌په‌یوه‌نتتدیكردن‌و‌كه‌ناڵه‌كتتانى‌راگه‌یانتتدن‌و‌ته‌كنۆلۆژیتتاى‬ ‫زانیارى‌و‌تۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كانه‌‌بتتۆ‌گه‌یانتتدنى‌په‌یامه‌كتتانى‌و‌ئه‌نجامتتدانى‌هه‌ڵمه‌تتتى‬ ‫شه‌ڕى‌ده‌روونیى‌دژ‌به‌‌نه‌یاره‌كانى‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نتتده‌‌ستته‌خته‌‌به‌‌شتتێوه‌یه‌كى‌بنه‌ڕه‌تتتى‌كتتۆى‌گشتتتى‌دامه‌زراوه‌‌میتتدیاییه‌كان‌و‬ ‫تۆڕه‌كتتتانى‌په‌یوه‌نتتتدى‌داعتتتش‌بختتترێنه‌‌ژێتتتر‌لێكتتتۆڵینه‌وه‌وه‌‌به‌‌هتتتۆى‌ستتتڕینه‌وه‌‬

‫‪23‬‬


‫هه‌ژماره‌كانیان‌و‌گۆڕینى‌سێرڤه‌رى‌سایته‌كانیان‌و‌بلۆككردنى‌ئه‌كاونته‌كانیان‪‌،‬به‌ڵم‬ ‫به‌‌شتتتێوه‌یه‌كى‌به‌رده‌وام‌چه‌كتتتدارانى‌داعتتتش‌له‌‌رێگه‌ى‌جتتتۆراو‌جتتتۆر‌و‌كه‌نتتتاڵى‬ ‫جیاجیاوه‌‌كتتار‌بتتۆ‌سه‌رخستتتنى‌رێكخراوه‌كه‌یتتان‌ده‌كه‌ن‪‌.‬په‌یتتامه‌‌پڕوپاگه‌نتتده‌ییه‌كانیان‬ ‫بڵو‌ده‌كه‌نه‌وه‌‪‌.‬به‌‌گتتوێره‌ی‌تتتوێژینه‌وه‌ی‌ستته‌ركرده‌ی‌پێشتتووی‌گرووپتتی‌جیهتتادی‬ ‫میسری‌"صبرة‌قاسمی"‌داعش‌ته‌نیا‌له‌‌تتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كانتدا‌خ اوه‌نی‌‪‌90‬هه‌زار‬ ‫هه‌ژمتتار‌بتتووه‌‌به‌‌تتتایبه‌تی‌له‌‌تتتویته‌ر‌و‌هفه‌یستتبووك‌و‌بتتودجه‌ی‌كتتۆی‌دامه‌زراوه‌‬ ‫میتتدیاییه‌كانی‌داعتتش‌به‌‌‪‌3‬ملیتتار‌دۆلر‌ده‌خه‌مڵێنرێتتت‪‌،‬به‌‌جۆرێتتك‌وه‌به‌رهێنتتان‌له‌و‬ ‫بتتتواره‌‌كتتتراوه‌‌كه‌‌ستتتتۆدیۆی‌دامه‌زراوه‌ی‌ئه‌جنتتتادی‌داعتتتش‌به‌و‌په‌ڕی‌ئاستتتتی‬ ‫پرۆهفیشناڵی‌و‌كوالێتی‌ته‌كنیكی‌دامه‌زراوه‌‌و‌ته‌نیا‌ئه‌و‌ستۆدیۆیه‌‌یه‌ك‌ملیۆن‌دۆلری‬ ‫بۆ‌خه‌رجكراوه‌‌و‌كه‌نتتاڵێكی‌وه‌ك‌ئه‌لفورقتتان‌‪‌200‬ملیتتۆن‌دۆلری‌بتتۆ‌خه‌رجكتتراوه‌)‬ ‫‪.(57‬‬ ‫به‌‌دانپێتتتدانانى‌دامه‌زراوه‌ى‌"ئه‌نونیمۆستتتى"‌نێتتتوده‌وڵه‌تى‌تتتتایبه‌ت‌به‌‌هتتتاك‪‌،‬زۆر‬ ‫ئه‌ستتته‌مه‌‌بتتتتوانرێت‌په‌ى‌به‌‌نهێنتتتى‌پێگه‌كتتتانى‌داعتتتش‌بتتبرێت‌و‌كه‌لێنتتى‌چتتوونه‌‬ ‫ژووره‌وه‌یتتتان‌بتتتدۆزرێته‌وه‌)‪‌.(58‬هفیلمه‌‌شتتتێوه‌‌ئه‌كشتتتنه‌كانى‌داعتتتش‪‌،‬كه‌‌رۆژانه‌‬ ‫به‌رهه‌میان‌ده‌هێنن‌له‌‌رووى‌ته‌كنیكییه‌وه‌‌له‌‌ئاستێكدان‪‌،‬بینه‌ر‌هه‌ست‌ده‌كات‌به‌‌دیتتار‬ ‫هفیلمێكى‌هۆلیۆدییه‌وه‌‌دانیشتووه‌‪‌.‬ئه‌مه‌‌سه‌ره‌ڕاى‌ئه‌و‌هه‌موو‌وێنه‌‌و‌گتترته‌‌ڤیتتدیۆیى‌و‬ ‫به‌رهه‌مه‌‌هونه‌رى‌و‌شێوه‌‌سینه‌ماییه‌ى‌داعش‌به‌رهه‌مى‌هێناوون‪‌.‬‬ ‫نه‌ك‌هه‌ر‌ئه‌وه‌‌به‌ڵكو‌داعش‌خاوه‌نى‌تۆڕێكى‌هفراوانى‌هاككه‌ره‌‌كه‌‌توانیان‌‌هه‌ژمارى‬ ‫تتتایبه‌تى‌وه‌زاره‌تتتى‌به‌رگتترى‌ئه‌مریكتتا‌له‌‌تتتۆڕى‌كتتۆمه‌ڵیه‌تى‌تتتویته‌ر‌هتتاك‌بكه‌ن‌و‬ ‫زانیتتتارى‌ستتته‌باره‌ت‌به‌‌ستتته‌ربازه‌كانى‌ئه‌مریكتتتا‌و‌هه‌ژماره‌كانیتتتان‌ئاشتتتكرا‌بكه‌ن‪.‬‬ ‫هاوكات‌به‌ڕێوبه‌رانى‌تۆڕى‌كۆمه‌ڵیه‌تى‌"دیاسپۆرا"‪‌،‬ئه‌وه‌یتتان‌نه‌شتتاردووه‌ته‌وه‌‪‌،‬كه‌‬ ‫لیه‌نگرانتتتتى‌داعتتتتش‌روویتتتتان‌له‌‌به‌كارهێنتتتتانى‌تۆڕه‌كه‌یتتتتان‌كتتتتردووه‌‌و‌ئه‌وان‬ ‫ده‌سته‌وه‌ستانن‌له‌‌ئاست‌راگرتنى‌شه‌پۆلى‌داعشییه‌كان)‪.(59‬‬ ‫ته‌نتتانه‌ت‌گۆڤتتاره‌‌ئینگلیزییه‌كه‌یتتان‪‌،‬كه‌‌به‌‌زمتتانى‌ئینگلیتتزى‌به‌‌شتتێوه‌ى‌‪‌PDF‬ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ى‌تتتتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتتان‌و‌پێگه‌‌تایبه‌ته‌كانیتتتان‌بڵوده‌كتتترێته‌وه‌‌له‌‌ئاستتتتێكى‬ ‫هونه‌رى‌هێنده‌‌پێشكه‌وتوودایه‌‪‌،‬شتتاره‌زایه‌كى‌وه‌ك‌"كتتوڵن‌كلرك"‪‌،‬له‌‌دامه‌زراوه‌ى‬ ‫"راند"ى‌ئه‌مریكایى‌بۆ‌توێژینه‌وه‌كتتان‌له‌و‌بتتڕوایه‌دایه‌‪"‌،‬دابتتق"‌وه‌ك‌هفرۆشتتگه‌یه‌كه‌‌‪،‬‬ ‫موشتتته‌رى‌ته‌نیتتا‌به‌‌یه‌كجتتار‌ستته‌ردانیكردنى‌هه‌متتوو‌شتتتێكى‌له‌‌بتتاره‌ى‌داعشتته‌وه‌‬ ‫ده‌ستده‌كه‌وێت‪‌.‬له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ى‌گۆڤاره‌كه‌‌رووى‌په‌یامى‌ئاراسته‌ى‌وه‌رگرى‌ئه‌مریكایى‬ ‫و‌خۆرئاوایى‌ده‌كات‌له‌‌رووى‌هونه‌رى‌دیزاین‌و‌سه‌رنجڕاكێشى‌بابه‌ت‌و‌دیقه‌ت‌له‌‬ ‫ناوه‌ڕۆكییدا‌هیچى‌كه‌متر‌نییه‌‌له‌‌گۆڤاره‌‌به‌ناوبانگه‌كانى‌جیهان)‪.(60‬‬

‫‪24‬‬


‫‌ستته‌ره‌ڕاى‌هفیلمه‌كانیتتان‌به‌‌تتتایبه‌تى‌ئه‌ڵقه‌كتتانى‌"صتتلیل‌الصتتوارم"‪‌،‬كتته‌له‌‌لیه‌ن‬ ‫دامه‌زراوه‌ى‌"الفرقان"‌به‌رهه‌مهێنرابوو‪‌،‬به‌شى‌یه‌كه‌مى‌زیاتر‌له‌‌كتتاتژمێرێكه‌‌‌و‌‌له‌‬ ‫‪17‬ى‌ئتتتتازارى‌‪‌2014‬بڵوكتتتتراوه‌ته‌وه‌‪‌‌.‬له‌‌متتتتاوه‌ى‌‪‌24‬كتتتتاتژمێرى‌ستتتته‌ره‌تاى‬ ‫بڵوكردنه‌وه‌یتتتتدا‌له‌‌یوتیتتتتوب‌‪‌55‬هه‌زار‌و‌‪‌998‬جتتتتار‌له‌‌لیه‌ن‌به‌كتتتتارهێنه‌رانى‬ ‫یوتیوبه‌وه‌‌بینراوه‌‪‌.‬دواى‌دوو‌مانگ‌له‌‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌به‌سته‌رى‌ڤیتتدیۆكه‌‌‪‌32‬هه‌زار‬ ‫و‌‪‌313‬جار‌له‌‌ماوه‌ى‌‪‌60‬كاتژمێردا‌واته‌‌به‌‌ناوه‌ندى‌‪‌807.25‬جار‌له‌‌كاتژمێرێكتتدا‬ ‫له‌‌تویته‌ر‌بڵوكراوه‌ته‌وه‌‪‌.‬هه‌روه‌ها‌له‌‌ژێر‌درووشتتمى‌"هفجتتر‌البشتتائر"‌و‌له‌‌رێگه‌ى‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كانى‌ئه‌ندرۆیده‌وه‌‌په‌یامى‌بۆ‌هه‌زاران‌كه‌س‌به‌‌شتتێوه‌یه‌كى‌به‌رده‌وام‬ ‫ده‌نتتارد‪‌،‬به‌‌تتتایبه‌تى‌له‌‌ستته‌روبه‌ندى‌داگیركردنتتى‌موستتڵدا‪‌.‬جگه‌‌له‌وانه‌ش‌هاوكتتات‬ ‫له‌گه‌ڵ‌به‌ڕێوه‌چوونى‌یارییه‌كانى‌جامى‌جیهانیدا‪‌،‬داعش‌به‌‌به‌كارهێنتتانى‌هاشتتتاگى‌)‬ ‫‪‌WC2014#‬و‪‌(Brazil ‌2014#‬هه‌متتوو‌جریوه‌كتتانى‌ختتۆى‌والێكردبتتوو‪‌،‬كه‌‌له‌‬ ‫ئاستى‌جیهاندا‌هه‌ر‌به‌كارهێنه‌رێكى‌تویته‌ر‌به‌‌ئاسانى‌بیانبینێت)‪.(61‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌داعتتش‌یتتارییه‌كى‌ئه‌لیكتتترۆنى‌جه‌نگتتى‌به‌رهه‌مهێنتتاوه‌‪‌،‬كه‌‌كێتتبڕكێ‌له‌گه‌ڵ‬ ‫یتتارییه‌‌به‌ناوبتتانگه‌‌ستته‌ربازییه‌كاندا‌ده‌كتتات‪‌.‬له‌‌رێگه‌یه‌وه‌‌ده‌یه‌وێتتت‌عه‌قتتڵ‌و‌هۆشتتى‬ ‫به‌كاربه‌رانى‌كۆنترۆڵ‌بكات‌و‌هانیان‌بتتدات‌بتتۆ‌ئه‌وه‌ى‌ئه‌و‌ئه‌كشتتن‌و‌دیمه‌نتتانه‌ى‌له‌‬ ‫ناو‌یارییه‌‌ئه‌لیكترۆنییه‌كه‌دا‌هه‌ن‪‌،‬بگتتوازێته‌وه‌‌بتۆ‌واقیتع‌و‌په‌یوه‌نتدى‌به‌‌چه‌كتدارانى‬ ‫داعشتته‌وه‌‌بكتتات‪‌.‬جگه‌‌له‌‌متتاڵپه‌ڕ‌و‌پێگه‌‌ئاشتتكراكانیان‪‌،‬داعتتش‌ختتاوه‌نى‌ژمتتاره‌یه‌ك‬ ‫پێگه‌‌و‌ماڵپه‌ڕى‌سێبه‌ر‌و‌په‌نهانه‌و‌ته‌نیا‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌ده‌یانخاته‌ڕوو‪‌،‬په‌یوه‌ندییه‌كى‬ ‫دۆستانه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌داعش‌هه‌یه‌‪‌.‬به‌‌ئامانجى‌كۆكردنه‌وه‌ى‌داهات‌و‌پشتتتیوانى‌متتاددى‬ ‫و‌پرۆسه‌ى‌شۆردنه‌وه‌ى‌مێشك‌به‌رده‌ستیان‌ده‌خات‌و‌به‌وه‌ش‌هاككه‌ره‌كتتانى‌داعتتش‪،‬‬ ‫پێگه‌‌هه‌ستتتیاره‌كانیان‌له‌‌مه‌ترستتى‌شتتكاندنى‌كتتۆد‌و‌چتتوونه‌‌نتتاو‌ماڵپه‌ڕه‌كانیتتان‌و‬ ‫هاككردن‌ده‌پارێزن‪.‬‬ ‫دامهزراوه ميدياييهكانى داعش‬ ‫به‌‌شێوه‌یه‌كى‌گشتى‌ده‌تتوانین‌پتتۆلێنى‌كه‌ناڵه‌كتتانى‌داعتتش‌و‌هاوكتتار‌و‌پشتتتیوانه‌كانى‬ ‫بكه‌یتتن‌به‌ستته‌ر‌چتتوار‌ختتانه‌دا‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ى‌له‌‌كتێتتبى‌شتته‌ڕى‌ده‌روونتتى‌داعتتش‌و‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ى‌له‌‌میدیاى‌كوردى‌دا‌له‌‌توێى‌لپه‌ڕه‌كتتانى‌‪‌161‬تتتا‌‪‌181‬به‌‌شتتێوه‌یه‌كى‬ ‫هفراوانتر‌خستوومانه‌ته‌ڕوو‪:‬‬ ‫يهكهم‪ :‬پێگه سوورهكان‪:‬‬ ‫ئه‌و‌كتتۆمه‌ڵه‌‌پێگه‌ى‌ئه‌لیكتتترۆنى‌و‌هه‌ژمتتاره‌ى‌تتتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتان‌و‌ده‌زگتتا‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌‌میدیایى‌و‌هونه‌رییانه‌ن‌راستتته‌وخۆ‌له‌‌لیه‌ن‌داعشتته‌وه‌‌به‌ڕێتتوه‌ده‌برێن‪‌.‬به‌‬

‫‪25‬‬


‫ره‌ستتتمى‌خۆیتتتان‌وه‌ك‌كه‌نتتتاڵ‌و‌ستتته‌رچاوه‌ى‌داعشتتتى‌ده‌ناستتتێنن‪‌.‬وه‌ك‌دامه‌زراو ‌ه‬ ‫میتتدیاییه‌كانى‌"العتصتتام‪‌،‬الحیتتاة‪‌،‬أجنتتاد‪‌،‬الفرقتتان‪‌،‬اصتتدارات‌الدولتتة‌الستتلمیة‪،‬‬ ‫أرشیف‌الدولة‪‌،‬الخلهفة‌على‌منهاج‌النبوة"‪‌.‬‬ ‫هه‌ریه‌ك‌له‌م‌دامه‌زراوانه‌‌تۆمارى‌ڤیدیۆى‌و‌هفیلمى‌ئه‌كشنئاساى‌شه‌ڕه‌كان‌و‌سرودى‬ ‫ئیستتلمى‌بتتۆ‌داعتتش‌به‌رهه‌متتده‌هێنن‪‌.‬له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شتتدا‌وتتتارى‌ڤیتتدیۆى‌و‌ده‌نگتتى‌به‌‬ ‫كوالێتتتى‌به‌رز‌و‌مۆنتتتاژى‌سه‌رنجڕاكێشتتانه‌‌بڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪‌.‬وێتتڕاى‌ئه‌وانه‌ش‌داعتتش‬ ‫ئێزگه‌یه‌كى‌رادیتتۆیى‌هه‌یه‌‌به‌‌نتتاوى‌"البیتتان"‪‌،‬له‌‌موستتڵه‌وه‌‌په‌خشتتى‌پرۆگرامه‌كتتانى‬ ‫ده‌كات‌و‌هه‌واڵه‌كانى‌له‌‌یوتیوب‌دووباره‌‌بڵوده‌كرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌هه‌ژماره‌‌ره‌سمییه‌كانى‌داعش‌له‌‌تویته‌ر‌ئه‌مانه‌ن‪‌:‬هه‌ژمارى‌ویلیه‌ته‌كتتانى‬ ‫"النبتتار‪‌،‬بغتتداد‪‌،‬صتتلح‌التتدین‪‌،‬ولیتتة‌الخیتتر‪‌،‬دیتتالى‪‌،‬كركتتوك‪‌،‬البركتتة‪‌،‬نینتتوى‪،‬‬ ‫الجنتتتوب‪‌،‬شتتتمال‌بغتتتداد‪‌،‬حلتتتب‪‌،‬دمشتتتق‪‌،‬حمتتتص‪‌،‬الرقتتتة‪‌،‬الفتتترات‪‌،‬ستتتیناء"‪‌.‬له‌‬ ‫هه‌ژماره‌كاندا‌هه‌واڵ‌و‌رووداوه‌كانى‌سنوورى‌ویلیه‌ته‌كان‌رووماڵده‌كرێن‪‌.‬گتترته‌ى‬ ‫ڤیتتتدیۆیى‌شتتته‌ڕ‌و‌كرده‌وه‌كتتتانى‌داعتتتش‌و‌دواییتتتن‌په‌یامه‌كانیتتتان‌بڵوده‌كتتترێنه‌وه‪.‬‬ ‫به‌یاننتتامه‌ى‌ستته‌ربازى‌و‌پڕوپاگه‌نتتده‌‌به‌‌شتتێوه‌یه‌كى‌به‌رده‌وام‌بڵوده‌كتترێنه‌وه‌‪‌.‬وه‌ك‬ ‫سه‌رچاوه‌ى‌زانیارى‌‌بۆ‌هه‌ژماره‌‌ناڕه‌سمییه‌كان‌ده‌ناسرێن‪.‬‬ ‫په‌یتتامى‌پێگه‌‌ستتووره‌كان‌به‌‌خێرایتتى‌وه‌رده‌گێتتڕدرێته‌‌ستته‌ر‌زمانه‌كتتانى‌)ئینگلیتتزى‪،‬‬ ‫هفه‌ره‌نستتایى‪‌،‬روستتیایى‪‌،‬ئه‌نتتدۆنیزیایى‪‌،‬عیتتبرى‪‌،‬تتتوركى‪‌،‬زمتتانه‌‌ناوچه‌ییه‌كتتانى‬ ‫قه‌وقاز‪.(..‬‬ ‫گوتارى پێگه سوورهكان‪:‬‬ ‫‪.1‬راكێشتتانى‌هه‌ستتت‌و‌ستتۆزى‌وه‌رگتتران‌و‌درووستتتكردنى‌هه‌ستتتى‌لیه‌نگتترى‌بتتۆ‬ ‫داعش‌و‌ده‌سه‌ڵته‌كه‌ى‪.‬‬ ‫‪.2‬بڵوكردنه‌وه‌ى‌ئه‌ده‌بیاتى‌ره‌سمى‌داعش‪.‬‬ ‫‪.3‬وه‌ڵمدانه‌وه‌ى‌نه‌یارانى‌داعش‪.‬‬ ‫‪.4‬به‌ڕێوه‌بردنى‌شاڵوى‌شه‌ڕى‌ده‌روونیى‪.‬‬ ‫‪.5‬چاندن‌و‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌هفیكرى‌داعش‌به‌‌جیهاندا‪.‬‬ ‫‪.6‬پیرۆزكردنى‌خه‌لیفه‌ى‌داعش‪.‬‬ ‫‪.7‬هاندانى‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‌بۆ‌كۆمه‌ككردنى‌دارایى‌داعش‪.‬‬

‫‪26‬‬


‫‪.8‬داماڵینى‌هه‌متتوو‌جتتۆره‌‌لیه‌نگتترییه‌ك‌لتته‌بیتتروڕا‌و‌هه‌ستتت‌و‌ستتۆزى‌‌تاكه‌كتتان‌و‬ ‫په‌یوه‌ستكردنیان‌به‌‌خیلهفه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪.9‬ترساندنى‌نه‌یاران‪.‬‬ ‫‪.10‬تیۆریزه‌كردن‌و‌هفراوانكردنى‌هفیكرى‌داعش‌بۆ‌ئه‌وه‌ى‌هه‌متتوو‌بواره‌كتتانى‌ژیتتان‬ ‫بگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ميكانيزمى كاركردنيان‪:‬‬ ‫‪.1‬متتتتاڵپه‌ڕ‌و‌پێگه‌‌ئه‌لیكترۆنییه‌كتتتتان‪‌،‬چ‌ئه‌وانه‌ى‌به‌‌ره‌ستتتتمى‌كردوویتتتتانه‌ته‌وه‌‪‌،‬چ‬ ‫ئه‌وانه‌ى‌به‌‌خۆڕایى‌به‌كاریان‌ده‌هێنن‌وه‌ك‌)‪.(Justpaste.it،‌mnber.me‬‬ ‫‪.2‬مونته‌دا‌ئه‌لیكترۆنییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.3‬دامه‌زراوه‌كانى‌به‌رهه‌مهێنانى‌كارى‌میتتدیایى‌و‌یتتارییه‌‌ئه‌لیكترۆنییه‌كتتان‌و‌واتتتس‬ ‫ئه‌پى‌گوگڵ‪.‬‬ ‫‪.4‬چاپه‌مه‌نییه‌كان‌)گۆڤار‪‌،‬رۆژنامه‌‪‌،‬بڵوكراوه‌‪‌،‬بروشور(‪.‬‬ ‫‪.5‬هه‌ژماره‌كانى‌تویته‌ر‪‌،‬په‌یج‌و‌ئه‌كاونته‌كانى‌هفه‌یسبوك‪.‬‬ ‫‪.6‬رێكخستنى‌تیمى‌تایبه‌ت‌به‌‌هاككردن‌و‌په‌لمارى‌ئه‌لیكترۆنى‪.‬‬ ‫‪.7‬ئێزگه‌ى‌رادیۆیى‌وه‌ك‌ئێزگه‌ى‌"البیان"‌له‌‌موسڵ‪.‬‬ ‫‪.8‬چه‌ناڵه‌كتتتانى‌ئه‌و‌دامه‌زراوه‌‌و‌ستتتایت‌و‌پێگه‌‌و‌لیه‌نه‌‌ره‌ستتتمییانه‌ى‌داعتتتش‌له‌‬ ‫یوتیوب‪.‬‬ ‫‪.9‬دامه‌زراندنى‌كه‌ناڵێكى‌ته‌له‌هفزیۆنى‌ئه‌لیكترۆنى‌به‌‌ناوى‌"قناة‌الخلهفة"‪.‬‬ ‫‪.10‬دابه‌شتتكردنى‌هه‌زاران‌‪‌CD‬و‌‪‌DVD‬به‌س ه‌ر‌هاووڵتیان دا‌له‌‌ناوچه‌ك انى‌ژێ ر‬ ‫ده‌سه‌ڵتییاندا‪.‬‬ ‫‪‌.11‬دانانى‌تابڵۆى‌ئه‌لیكتتترۆنى‌و‌تتتابلۆى‌تتتایبه‌ت‌به‌‌رێكلم‌له‌‌ستته‌ر‌شتته‌قام‌و‌رێگتتا‬ ‫سه‌ره‌كى‌و‌ناوه‌نده‌‌گشتییه‌كانى‌ئه‌و‌ناوچانه‌ى‌له‌‌ژێر‌ده‌سه‌ڵتیاندان‪.‬‬ ‫‪‌.12‬كتتتردنه‌وه‌ى‌ژوورى‌تتتتایبه‌ت‌به‌‌چتتتات‌و‌په‌خشتتتكردنى‌بتتتابه‌ته‌‌ده‌نگییه‌كتتتان‌و‬ ‫سازكردنى‌كۆڕ‌و‌سیمینار‌به‌زمانه‌كانى‌كوردیى‪‌،‬ئینگلیزیى‪‌،‬عه‌ره‌بى‌له‌‌پاڵتاك‪‌.‬‬

‫‪27‬‬


‫بۆنموونه‌‌ئه‌گه‌ر‌به‌رهه‌مه‌كانى‌دامه‌زراوه‌یه‌كى‌وه‌ك‌ئه‌لفورقان‌بخه‌ینه‌ڕوو‪‌،‬ته‌نیتتا‌ل ‌ه‬ ‫ماوه‌ى‌قۆناغى‌یه‌كه‌مى‌ده‌ركه‌وتنى‌داعشدا‌تا‌دواى‌داگیركردنى‌موستتڵ‌ده‌بینیتتن‌ئه‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌‌به‌‌ته‌نیتتتا‌)‪‌(51‬به‌رهه‌متتتى‌ڤیتتتدیۆیى‌به‌‌كوالێتتتتى‌و‌ته‌كنیكتتتى‌به‌رزه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‪‌.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌دامه‌زراوه‌ى‌"العتصتتام"‌)‪‌(72‬بتتابه‌تى‌پڕوپاگه‌نتتده‌یى‌به‌رهه‌مهێنتتاوه‌‪‌،‬ك ‌ه‬ ‫دیارترینیان‌)كسر‌الحدود‪‌،‬سلسلة‌الحیاة‌–زنجیره‌یه‌كى‌به‌رده‌وامه‌‪‌،‬نواهفذ‌على‌أرض‬ ‫الملحتتتم‌–‌له‌‌متتتاوه‌ى‌یه‌ك‌ستتتاڵدا‌‪‌50‬ئه‌ڵقه‌ى‌به‌رهه‌مهێنتتتراوه‌‪‌،‬واقتلتتتوهم‌حیتتتث‬ ‫ثقفتموهم‪..‬هتد(‪.‬‬ ‫دامه‌زراوه‌ى‌"اجنتتاد"یتتش‌)‪‌(43‬بتتابه‌تى‌به‌رهه‌مهێنتتاوه‌‌و‌زۆرتریتتن‌به‌رهه‌مه‌كتتانى‬ ‫بتتابه‌تى‌ستتروودى‌داعشتتى‌بتتوونه‌‪‌.‬به‌ناوبتتانگترین‌سرووده‌كانیشتتى‌ئه‌متتانه‌ن‪)‌:‬متتدت‬ ‫الیتتدي‌تبایعتتك‌إمامتتاا‪‌،‬صتتلیل‌الصتتوارم‪‌،‬ستترایا‌دولتتتي‪‌،‬آستتاد‌النتتزال‪‌،‬یتتا‌قاضتتي‬ ‫الطاغوت‪‌،‬الشهادة‌مطلبي‌هفي‌كل‌حیتتن‪‌،‬أبمتتتي‌قتتد‌لح‌هفجتترر‪‌،‬یتتا‌دولتتة‌الستتلم‌هببتتي‬ ‫وقومي‪‌،‬النصر‌ما‌یأتي‌مع‌التغرید‪‌،‬یا‌جراحي‪‌،‬طغى‌الجبناء‪‌،‬صوت‌السجین(‪.‬‬ ‫هه‌روه‌هتتا‌دامه‌زراوه‌ى‌"الحیتتاة"‌تتتایبه‌ته‌‌به‌‌به‌رهه‌مهێنتتانى‌بتتابه‌تى‌پڕوپاگه‌نتتده‌یى‌ب ‌ه‬ ‫زمانه‌‌ئه‌وروپیه‌كان‌و‌له‌‌ماوه‌ى‌یه‌ك‌ساڵى‌كاركردنیدا‌‪‌15‬به‌رهه‌متتى‌پڕوپاگه‌نتتده‌یى‬ ‫به‌‌زمانه‌كتتتانى‌ئه‌ڵمانیتتتایى‌و‌ئینگلیتتتزى‌به‌رهه‌مهێنتتتاوه‌‌كه‌‌به‌ناوبانگترینیتتتان‌ئه‌م‬ ‫به‌رهه‌مانه‌‌بوون‪:‬‬ ‫*‌‪Islamic‌State‌News‌(ISN)‌-‌Issue‌#1‬به‌شێوه‌ى‌زنجیره‌‌بڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫*‪Mujatweets‌-‌Episode‌#1‬به‌‌زمانى‌ئه‌ڵمانایى‌و‌ژێرنووسى‌به‌‌ئینگلیزى‪.‬‬ ‫* ‪Nasheed‌Video‌-‌O‌Soldiers‌of‌Truth‌Go‌Forth‬به‌‌زمانى‌عه‌ره‌بى‌و‬ ‫ژێرنووسى‌ئینگلیزى‪.‬‬ ‫*‌ ‪Islamic‌State‌Report‌(ISR)‌Issue‌#3‌Islamic‌State‌Liberates‌the‬‬ ‫‪City ‌ of ‌ Mosul‬رۆژى‌‪13‬ى‌حتتوزه‌یران‌واته‌‌‪‌3‬رۆژ‌دواى‌داگیركردنتتى‌موستتڵ‬ ‫بڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫* ‌ ‪‌،Nasheed ‌ Video ‌ - ‌ HayaAlal-Jihad‬به‌‌زم انى‌ئه‌ڵم انى‌و‌ژێرنووس ى‬ ‫عه‌ره‌بى‌و‌ئینگلیزى‪.‬‬ ‫*‌‪‌،There‌is‌No‌Life‌Without‌Jihad‬ژێرنووسى‌عه‌ره‌بى‪.‬‬ ‫*‌‪.The‌End‌of‌Sykes-Picot‬‬

‫‪28‬‬


‫دووهم‪ :‬پێگه پهمهييهكان‪:‬‬ ‫ئه‌م‌پێگه‌‌و‌سته‌رچاوانه‌‌به‌‌شتتێوه‌یه‌كى‌ئاشتتكرا‌رایتتان‌نه‌گه‌یانتدووه‌‌سته‌ر‌به‌‌داعشتن‪،‬‬ ‫به‌ڵم‌به‌‌نهێنى‌په‌یوه‌ستن‌به‌‌داعشتته‌وه‌‌و‌ستته‌ر‌به‌و‌رێكختتراوه‌ن‌و‌كتتارى‌بتتۆ‌ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫بۆنموونه‌‌كه‌نتتاڵى‌"العمتتاق"‌و‌دامه‌زراوه‌كتتانى‌"البتتتار‪‌،‬ئاژانستتى‌ئیستتلم‌پۆستتت‪،‬‬ ‫ئاژانسى‌هه‌واڵى‌ئه‌لحه‌ق‪‌،‬ترجمان‌الساورتى‪‌،‬الخلهفة‪‌،‬ئاژانسى‌هه‌واڵى‌ئیستتلمى‪،‬‬ ‫عبوة‌لصقة‪‌،‬صناعة‌الرجال‪‌،‬هفضائح‌العلمانیتتة‪‌،‬مركتتز‌العتتزم‌للنتتتاج‌العلمتتي"‪،‬‬ ‫هاوڕێ‌له‌گه‌ڵ‌ژماره‌یه‌كى‌نه‌زانراوى‌هه‌ژمتتارى‌كه‌ستتایه‌تییه‌‌سیاستتى‌و‌ئاینییه‌كتتانى‬ ‫كتتتتۆمه‌ڵگه‌ى‌عه‌ره‌بتتتتى‌و‌ئیستتتتلمى‪‌،‬كه‌‌په‌یوه‌ستتتتتبوونى‌خۆیتتتتان‌به‌‌داعشتتتته‌وه‌‬ ‫رانه‌گه‌یاندووه‌‪‌،‬به‌ڵم‌بره‌و‌به‌‌هفیكرى‌داعشى‌ده‌ده‌ن‌و‌خزمه‌تتتى‌ئامانجه‌كتتانى‌داعتتش‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫گوتارى ئهم جۆره پێگانه‪:‬‬ ‫‪.1‬تاوانه‌كانى‌داعش‌له‌‌خودى‌خۆیاندا‌كار‌نیین‪‌،‬به‌ڵكو‌په‌رچه‌كردارن‌و‌ره‌وایه‌تییان‬ ‫هه‌یه‌‌چونكه‌‌وه‌ڵمن‌بۆ‌ئه‌و‌سته‌مه‌ى‌له‌‌سوننه‌كان‌ده‌كرێت‪.‬‬ ‫‪.2‬گه‌ڕانه‌وه‌ى‌خیلهفه‌ت‌خه‌ون‌نییه‌‌به‌‌ته‌نیا‌و‌ئه‌وه‌تا‌بووه‌ته‌‌ئه‌متترى‌واقیتتع‌و‌ئه‌متتڕۆ‬ ‫بێت‌یان‌سبه‌ى‌ده‌بێت‌مامه‌ڵه‌ى‌له‌گه‌ڵدا‌بكرێت‪.‬‬ ‫‪.3‬ئه‌وانه‌ى‌دژى‌داعشن‌به‌كرێگیراوى‌خۆرئاوا‌و‌ده‌زگا‌ستتیخورییه‌كانى‌ئه‌مریكتتا‌و‬ ‫ئیسرائیلن‪.‬‬ ‫‪.4‬سیستتتمى‌هفه‌رمانڕه‌واكتتانى‌وڵتتتانى‌ئیستتلمى‌شتتیاوى‌متتانه‌وه‌‌نییتتن‌و‌پێویستتته‌‬ ‫له‌ناوببرێن‪.‬‬ ‫‪.5‬ئامانجى‌ئه‌مریكا‌و‌هاوپه‌یمانه‌كانى‌له‌‌لێدانى‌داعش‪‌،‬پاراستنى‌ئیسرائیله‌‪.‬‬ ‫‪.6‬ئه‌و‌شه‌ڕه‌ى‌داعش‌ده‌یكات‪‌،‬ره‌وایه‌‌و‌بۆ‌پاراستنى‌سوننه‌كانه‌‪.‬‬ ‫‪".7‬ده‌وڵه‌تى‌ئیسلمى"‌هه‌موو‌ره‌گه‌زه‌كانى‌مانه‌وه‌‌و‌له‌سه‌ر‌پێى‌خۆ‌وه‌ستانى‌تێدایه‌‪.‬‬ ‫‪.8‬هاوپه‌یمانییه‌كى‌نه‌صرانیانه‌‌دژى‌ئومه‌تى‌ئیسلم‌پێكهێنراوه‌‪.‬‬ ‫‪.9‬داعتتش‌هفه‌رمتتانه‌‌خوداییه‌كتتان‌جێبه‌جێتتده‌كات‪‌،‬به‌ڵم‌ره‌نگه‌‌هه‌نتتدێك‌زیتتاده‌ڕۆیى‬ ‫كردبێت‌له‌‌شێوه‌ى‌جێبه‌جێكردندا‪.‬‬

‫‪29‬‬


‫‪.10‬هیتتچ‌كه‌ستتێك‌نتتاتوانێت‌هفه‌تتتواى‌له‌‌ئتتاین‌ده‌رچتتوونى‌داعتتش‌ده‌ربكتتات‌و‌راستتت ‌ه‬ ‫زیاده‌ڕۆیى‌له‌‌جێبه‌جێكردنى‌حوكمه‌كتتانى‌شتته‌ریعه‌ت‌هه‌یه‌‪‌،‬به‌ڵم‌ئه‌وه‌‌به‌س‌نییه‌‌بتتۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى‌بوترێت‌ئه‌وانه‌‌له‌‌ئاین‌ده‌رچوون‪.‬‬ ‫‪.11‬له‌‌ژێتتر‌ستتایه‌ى‌داعشتتدا‌ئاستتایش‌و‌ئتتارامى‌به‌رقه‌راره‌‌و‌‪‌10‬ملیتتۆن‌هتتاووڵتى‬ ‫ده‌ژین‌و‌داعش‌پشتیوانى‌خه‌ڵكى‌به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ميكانيزمى كاركردنى ئهم جۆره پێگانه‪:‬‬ ‫‪.1‬سایته‌كان‪.‬‬ ‫‪.2‬ئاژانسه‌‌هه‌واڵییه‌كان‪‌،‬وه‌ك‌ئاژانسى‌"وكالة‌النباء‌السلمیة‌‪‌-‬حق"‌و‌"وكالة‌ارم‬ ‫الخباریة"‪.‬‬ ‫‪.3‬هه‌ژماره‌كانى‌تویته‌ر‌و‌په‌یج‌و‌ئه‌كاونته‌كانى‌هفه‌یسبوك‌و‌گوگڵ‌پڵه‌س‪.‬‬ ‫‪.4‬دامه‌زراوه‌‌خێرخوازییه‌كتتان‌و‌متتزگه‌وت‌و‌كۆڕه‌كتتانى‌زیكتتر‌و‌وتتتارى‌هه‌ینتتى‌و‬ ‫وانه‌‌ئاینییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.5‬كۆمپانیاكانى‌گه‌شت‌و‌وه‌به‌رهێنان‌و‌بانكه‌كان‌و‌هاوكاریكردنى‌دارایى‌داعش‪.‬‬ ‫سێيهم‪ :‬پێگه زهردهكان‪:‬‬ ‫ئه‌و‌پێگتتتانه‌ن‌كه‌‌تتتتایبه‌تن‌به‌‌گتتترووپ‌و‌ره‌وت‌و‌لیه‌نه‌‌ئیستتتلمییه‌كان‌و‌ده‌زگتتتا‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌‌ئاینییه‌كتتان‌و‌ئه‌و‌وڵت‌و‌كه‌ستتایه‌تیانه‌ى‌دۆستتتایه‌تى‌و‌هاوپه‌یمانێتییتتان‬ ‫هه‌یه‌‌له‌گه‌ڵ‌داعشدا‪.‬‬ ‫گوتارى ئهو پێگانه‪:‬‬ ‫گوتاره‌كه‌یتتان‌دۆگمتتاییه‌‌و‌له‌‌قۆنتتاغێكه‌وه‌‌بتتۆ‌یه‌كێكتتى‌دیكه‌‌گتتۆڕانى‌به‌ستته‌ردا‌دێتتت‪،‬‬ ‫بۆنمتتوونه‌‌له‌‌نكتتۆڵیكردن‌و‌دژایه‌تیكردنتتى‌داعشتته‌وه‌‪‌،‬ده‌گتتاته‌‌ئه‌و‌ئاستتته‌ى‌ستایشتتى‬ ‫كرده‌وه‌كانى‌داعش‌و‌سه‌ركه‌وتنه‌كانى‌بكات‪.‬‬ ‫مامه‌ڵه‌ى‌ئه‌م‌پێگانه‌‌به‌‌چه‌ند‌قۆناغێكدا‌گوزه‌ر‌ده‌كات‌له‌وانه‌‪:‬‬ ‫قۆناغى يهكهم‪‌:‬نكۆڵیكردن‌له‌‌بوونى‌داعش‪.‬‬ ‫قۆنششششاغى دووهم‪‌:‬شتتتته‌ڕ‌و‌ده‌ستتتتته‌كه‌وته‌كانى‌داعتتتتش‌ده‌ده‌نه‌‌پتتتتاڵ‌گتتتترووپ‌و‬ ‫رێكخراوه‌كانى‌دیكه‌‪.‬‬

‫‪30‬‬


‫قۆناغى سششێيهم‪:‬كه‌مكتردنه‌وه‌ى‌ستته‌نگى‌داعتتش‌و‌تۆمه‌تباركردنیتان‌به‌وه‌ى‌له‌‌لیه‌ن‬ ‫وڵتانه‌وه‌‌درووستكراوون‌و‌پشتیوانیان‌ده‌كرێت‪.‬‬ ‫قۆنشششاغى چشششوارهم‪‌:‬هاوپه‌یمتتتانى‌له‌گه‌ڵ‌داعتتتش‌و‌كتتتاركردن‌بتتتۆ‌ستتتپیكردنه‌وه‌ى‬ ‫رووخسارى‌و‌پاساوهێنانه‌وه‌‌بۆ‌كرده‌وه‌كانیى‪.‬‬ ‫قۆناغى پێنجهم‪‌:‬بانگه‌شه‌كردن‌بۆ‌دوژمنایه‌تیكردنى‌داعش‌و‌ئاماده‌یى‌ده‌ربڕیتتن‌بتتۆ‬ ‫شه‌ڕ‌كردن‌له‌‌دژى‪.‬‬ ‫ميكانيزمى كاركردنى‪:‬‬ ‫‪.1‬سایت‌و‌پێگه‌ى‌‌ئه‌لیكترۆنیى‌حزب‌و‌لیه‌نه‌‌ئیسلمییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.2‬گرووپ‌چات‌و‌مونته‌دا‌ئه‌لیكترۆنییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.3‬دامه‌زراوه‌كانى‌كۆمه‌ڵگه‌ى‌مه‌ده‌نى‌و‌رێكخراوه‌‌خێرخوازییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.4‬دامه‌زراوه‌‌میدیاییه‌كان‪.‬‬ ‫‪.5‬چاپكراوه‌كان‪.‬‬ ‫‪.6‬تۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كان‪.‬‬ ‫‪‌.7‬كه‌ناڵه‌‌ئاسمانییه‌كانى‌تایبه‌ت‌به‌‌بتتانگه‌واز‌و‌په‌روه‌رده‌ى‌ئتتاینیى‌و‌ئه‌و‌كه‌نتتاڵنه‌ى‬ ‫له‌‌لیه‌ن‌سه‌رمایه‌دارانى‌كه‌نداوه‌وه‌‌دامه‌زراوون‌و‌پشتیوانى‌دارایى‌ده‌كرێن‪.‬‬ ‫چوارهم‪ :‬پێگه خۆڵهمێشييهكان‪:‬‬ ‫مه‌به‌ستتتت‌له‌‌پێگه‌‌خۆڵه‌مێشتتتییه‌كان‌ئه‌و‌ستتتایت‌و‌كه‌نتتتاڵ‌و‌دامه‌زراوه‌‌میتتتدیایى‌و‬ ‫چاپه‌مه‌نى‌و‌هه‌ژمار‌و‌ئه‌كاونتتتانه‌ى‌تۆڕه‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتانن‪‌،‬كه‌‌بتتایه‌خ‌به‌‌روومتتاڵى‬ ‫هه‌واڵ‌و‌رووداوه‌كتتانى‌په‌یوه‌ندیتتدار‌به‌‌داعتتش‌ده‌ده‌ن‪‌.‬له‌‌ئاگتتاییه‌وه‌‌بێتتت‪‌،‬یتتان‌له‌‬ ‫نائاگاییه‌وه‌‌بێت‌ده‌كه‌ونه‌‌هه‌ڵه‌ى‌بتره‌ودان‌به‌‌هفیكترى‌داعتش‌و‌بڵوكتردنه‌وه‌ى‌بیترى‬ ‫توندڕه‌وى‌و‌رووماڵكردنى‌كرده‌وه‌كانى‌داعش‌به‌‌بێ‌هیچ‌هه‌ڵستته‌نگاندنێكى‌زانستتتى‬ ‫و‌لۆژیكى‌بۆ‌ئه‌و‌جۆره‌‌رووماڵكردنه‌‪.‬‬ ‫له‌‌رێگه‌ى‌جوینه‌وه‌‌و‌بڵوكردنه‌وه‌ى‌بتتابه‌ت‌و‌به‌رهه‌مه‌‌پڕوپاگه‌نتتده‌ییه‌كانى‌داعتتش‪،‬‬ ‫به‌‌شێوه‌یه‌كى‌ناڕاسته‌وخۆ‌و‌زۆرجاریش‌نا‌ئاگایتتانه‌‌خزمه‌تتتى‌ئه‌جێنتتدا‌و‌ستتتراتیژى‬ ‫شه‌ڕى‌ده‌روونیى‌داعش‌ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫‪31‬‬


‫ئه‌مانه‌‌له‌‌بنه‌ڕه‌تدا‌خۆیان‌به‌‌نه‌یتتار‌و‌دوژمنتتى‌داعتتش‌ده‌ناستتێنن‌و‌له‌‌روومتتاڵكردنى‬ ‫هه‌واڵ‌و‌رووداوه‌كانیشتتتدا‌هه‌میشتتته‌‌ده‌یتتتانه‌وێت‌بڵێتتتن‌ئێمه‌‌دژى‌داعشتتتیین‌و‌بتتتۆ‬ ‫ناشیرینكردنى‌داعش‌رووماڵى‌رووداوه‌كانیان‌ده‌كه‌ین‪‌،‬به‌ڵم‌له‌‌داڕشتتتنه‌وه‌ى‌هه‌واڵ‬ ‫و‌زانیارییه‌كاندا‌ده‌كه‌ونه‌‌هه‌ڵه‌وه‌‌و‌هه‌مان‌كه‌رسته‌ى‌پڕوپاگه‌نده‌‌و‌شه‌ڕى‌ده‌روونیى‬ ‫داعتتش‌بڵوده‌كه‌نه‌وه‌‪‌،‬به‌‌تتتایبه‌تى‌گتترته‌ى‌ڤیتتدیۆیى‪‌،‬وێنه‌ى‌هفۆتتتۆگراهفى‪‌،‬به‌یاننتتامه‌‌و‬ ‫هه‌ڵوێست‌و‌بڕیاره‌كانى‌داعش‪.‬‬ ‫مه‌ترسى‌ئه‌م‌جۆره‌‌پێگه‌‌و‌كه‌ناڵنه‌‌له‌‌جۆره‌كانى‌دیكه‌‌زیاتره‌‪‌،‬چونكه‌‌ناستنامه‌یان‌ل ‌ه‬ ‫لیه‌ن‌خه‌ڵكه‌وه‌‌دیتتتاره‌‪‌،‬به‌‌زمتتتانى‌كۆمه‌ڵگه‌كتتتانى‌خۆیتتتان‌ده‌دوێتتتن‪‌،‬بانگه‌شتتته‌‌بتتتۆ‬ ‫"بێلیه‌نى‪‌،‬پرۆهفیشناڵێتى‪‌،‬سه‌ربه‌خۆبوون‪‌،‬ئه‌هلى‌بتتوون‪‌،‬راستتتگۆیى"‌ده‌كه‌ن‪‌،‬به‌ڵم‬ ‫كه‌وتتتوونه‌ته‌‌نتتاو‌ته‌ڵه‌ى‌داعشتته‌وه‌‌و‌به‌‌بتتێ‌ئه‌وه‌ى‌هه‌ستتتى‌پێبكه‌ن‌ئه‌وان‌بتتره‌و‌به‌‬ ‫ستراتیژى‌داعش‌ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫گوتارى ئهم پێگانه‪:‬‬ ‫گوتاریان‌تێكه‌ڵه‌یه‌كه‌‌له‌‌نه‌یارێتى‌و‌بێلیه‌نى‌و‌له‌گه‌ڵ‌قۆناغه‌كه‌دا‌ئاراستتته‌ى‌كاریتتان‬ ‫گۆڕانكتتتارى‌به‌ستتته‌ردا‌دێتتتت‪‌.‬گوتاریتتتان‌له‌‌لیه‌نگریتتتى‌داعشتتته‌وه‌‌ده‌گتتتۆڕێت‌بتتتۆ‬ ‫دوژمنایه‌تى‌و‌دواى‌خاوبوونه‌وه‌ى‌ململنێتتى‌چه‌كتتدارى‌وڵته‌كانیتتان‌له‌گه‌ڵ‌داعتتش‪،‬‬ ‫ده‌كه‌ونه‌وه‌‌ستایشتتى‌داعتتش‌و‌روومتتاڵكردنى‌كرده‌وه‌كانیتتان‪‌.‬ژمتتاره‌یه‌كى‌به‌رچتتاوى‬ ‫كه‌ناڵ‌و‌سایته‌‌كوردییه‌كان‌ده‌كرێت‌له‌م‌جۆره‌‌هه‌ژماریان‌بكه‌ین‪.‬به‌‌گشتى‌گوتارییان‬ ‫بریتییه‌‌له‌‪:‬‬ ‫‪‌.1‬روومتتاڵكردنى‌كرده‌وه‌كتتانى‌داعتتش‌و‌گرنگیپێتتدانیان‌و‌گواستتتنه‌وه‌ى‌بیتتروڕاو‬ ‫هه‌ڵوێسته‌كانیان‌و‌دووباره‌‌كردنه‌وه‌ى‌هه‌متان‌ئه‌و‌گوتتتاره‌ى‌داعتتش‌ده‌یه‌وێتت‌بگتاته‌‬ ‫وه‌رگرانى‪‌.‬بۆ‌ئه‌مه‌شیان‌پاساوى‌پیشه‌یى‌بوون‌و‌بێلیه‌نى‌و‌پرۆهفیشناڵێتییان‌هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪‌.2‬دژایه‌تیكردنى‌داعش‌و‌خستنه‌ڕووى‌نه‌یارێتى‌خۆیان‌بۆ‌داعتش‌و‌روومتاڵكردنى‬ ‫هه‌واڵ‌و‌چالكى‌دژ‌به‌‌داعش‪.‬‬ ‫‪‌.3‬نه‌رمتتى‌نوانتتدن‌له‌‌روومتتاڵكردنى‌رووداوه‌كتتانى‌په‌یوه‌ستتت‌به‌داعتتش‌و‌دابه‌زینتتى‬ ‫ئاستى‌گرنگیدانیان‌به‌رووداوه‌كان‪.‬‬ ‫‪‌.4‬ئه‌گه‌ر‌داعتتش‌گتتورز‌له‌‌نه‌یتتاره‌‌سیاستتییه‌كانیان‌بتتدات‪‌،‬ئه‌متتان‌به‌‌‌گتترنگییه‌و ‌ه‬ ‫روومتتاڵى‌ده‌كه‌ن‌و‌داعتتش‌وه‌ك‌لیه‌نێكتتى‌ستته‌ركه‌وتوو‌و‌به‌هێتتز‌پیشتتانده‌ده‌ن‪‌،‬به‌ڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر‌داعتتتش‌زیتتتان‌به‌‌هتتتاونه‌ته‌وه‌‌و‌وڵت‌و‌به‌رژه‌وه‌نتتتدى‌لیه‌نه‌كتتتانى‌خۆیتتتان‬ ‫بگه‌یه‌نێت‌ئاستى‌دژایه‌تیكردنیان‌بۆ‌داعش‌زیاتر‌ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫‪32‬‬


‫‪‌.5‬هه‌مان‌ئه‌و‌وێنه‌‌و‌گرته‌ى‌ڤیدیۆیى‌و‌به‌یاننامه‌‌و‌كارو‌كرده‌وانه‌ى‌داعش‌بڵویان‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪‌،‬ئه‌مانیش‌بڵویده‌كه‌نه‌وه‌‌و‌بایه‌خى‌پێده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ميكانيزمى كاركردن‪:‬‬ ‫‪‌.1‬سایته‌‌هه‌واڵه‌ییه‌كان‌و‌ئاژانسه‌كان‪.‬‬ ‫‪‌.2‬كه‌ناڵه‌‌ئاسمانى‌و‌لۆكاڵییه‌كان‪.‬‬ ‫‪‌.3‬چه‌ناڵه‌كانى‌یوتیوب‪.‬‬ ‫‪‌.4‬تۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كان‌)تویته‌ر‪‌،‬هفه‌یسبوك‪‌،‬گوگڵ‌پڵه‌س‪.(..‬‬ ‫‪‌.5‬رۆژنامه‌‌و‌چاپكراوه‌‌ره‌سمییه‌كان‪.‬‬ ‫‪‌.6‬گرووپ‌چات‌و‌مونته‌دا‌ئه‌لیكترۆنییه‌كان‪.‬‬ ‫ميكانيزمی بهرهنگاربوونهوهی گوتاری داعش‬ ‫لێره‌وه‌‌كاتێك‌چاو‌ده‌خشێنیین‌به‌و‌زانیاریانه‌دا‌ئه‌و‌پرستتیاره‌‌له‌‌لمتتان‌گه‌ڵڵه‌‌ده‌بێتتت‪،‬‬ ‫ئایا‌جیهان‌چۆن‌ده‌توانێت‌به‌ره‌نگاری‌ئه‌و‌ماكینه‌‌هفتتره‌‌كتاره‌ی‌میتدیا‌و‌پڕوپاگه‌نتده‌ی‬ ‫داعش‌ببێته‌وه؟‌بتتۆ‌وه‌ڵمتتی‌ئه‌و‌پرستتیاره‌‌رۆژنتتامه‌ی‌نیویتتۆرك‌تتتایمزی‌ئه‌مریكتتایی‬ ‫زنجیتتره‌یه‌ك‌بتتابه‌تی‌له‌‌بتتاره‌ی‌چۆنێتتتی‌به‌ره‌نگتتاربوونه‌وه‌ی‌گوتتتاری‌داعتتش‌له‌‌نتتاو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ى‌ئه‌مریكتایى‌بڵوكتردووه‌ته‌وه‌‌‪‌.‬تێیتدا‌بۆچتوونی‌شتاره‌زایانی‌وه‌رگرتتتووه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك‌له‌‌شاره‌زایان‌باسیان‌له‌‌گرنگی‌شه‌ڕی‌ئه‌لیكتتترۆنی‌كتتردووه‌‪‌،‬هه‌شتتبوون‬ ‫ئاماژه‌یتتان‌به‌‌گرنگتتی‌رۆڵتتی‌ئه‌و‌چه‌كتتدارانه‌‌داوه‌‌كه‌‌ده‌رهفه‌تیتتان‌بتتۆ‌هه‌ڵكه‌وتتتووه‌‌و‬ ‫وازیتتان‌له‌‌داعتتش‌هێنتتاوه‌‪‌.‬به‌شێكیشتتیان‌باستتیان‌له‌وه‌‌كردبتتوو‪‌،‬نتتاكرێت‌لتتۆمه‌ی‬ ‫موستتڵمانانی‌نیشتتته‌جێی‌كتتۆمه‌ڵگه‌‌خۆرئاواییه‌كتتان‌بكرێتتت‌له‌ستته‌ر‌ئه‌وه‌ی‌داعتتش‬ ‫ئه‌نجامیده‌دات‪‌،‬چونكه‌‌ئه‌وه‌‌دواجار‌ئامانجی‌داعشه‌‪.‬‬ ‫رووبكهنه بهكارهێنانى تۆڕهكۆمهڵيهتييهكان‬ ‫وه‌ك‌له‌‌رۆژنامه‌كه‌دا‌هاتووه‌‪‌:‬تتتوێژه‌ری‌ئه‌مریكتتایی‌شتتاره‌زا‌له‌‌كاروبتتاری‌گتترووپ ‌ه‬ ‫چه‌كتتدارییه‌كان‌)نیكتتولس‌گالفتتان(‌له‌و‌بتتڕوایه‌دایه‌‪‌،‬به‌ره‌نگتتاربوونه‌وه‌ی‌گوتتتاری‬ ‫داعش‌پرسێكه‌‌ده‌وه‌ستێته‌‌سه‌ر‌رووكردنه‌‌تۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتان‌و‌كتتردنه‌وه‌ی‌پێگه‌‬ ‫و‌ناوه‌ندی‌میدیایی‌ئه‌لیكترۆنی‌بۆ‌به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌گوتاری‌داعش‪.‬‬ ‫گالفتتتان‌له‌‌وتارێكتتتدا‌له‌‌ژێتتتر‌ناونیشتتتانی‌"به‌ره‌نگتتتاری‌گوتتتتاری‌داعتتتش‌له‌‌تتتتۆڕ ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتتان‌ببنه‌وه‌"‌نووستتتیویه‌تی‪‌:‬له‌ستتته‌ر‌ئه‌مریكتتتا‌پێویستتتته‌‌به‌ره‌نگتتتاری‬

‫‪33‬‬


‫پڕوپاگه‌نتتتتده‌ی‌داعتتتتش‌له‌‌تتتتتۆڕه‌‌كۆمه‌ڵیه‌تییه‌كتتتتان‌بتتتتبێته‌وه‌‌ئه‌وه‌ش‌له‌‌رێگه‌ی‬ ‫ئاشكراكردنی‌رێگه‌كانی‌قه‌ناعه‌ت‌پێكردنی‌به‌كارهێنه‌رانی‌ئه‌و‌تۆڕانه‌‌و‌خزانه‌‌نتتاو‬ ‫ژووره‌كانی‌چتتات‌و‌پێشخستتتنی‌سیاستته‌تی‌نه‌هێشتتتنی‌نه‌خوێنتتده‌واری‌ئه‌لیكتتترۆنی"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت‪‌:‬رێگه‌ی‌به‌رچاو‌بۆ‌ئه‌وانه‌ی‌له‌‌خۆرئاوان‌و‌چاویان‌بڕیوه‌ته‌‌ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌رهفه‌تیتتان‌بتتۆ‌هه‌ڵكه‌وێتتت‌و‌روو‌له‌‌نتتاو‌ریزه‌كتتانی‌داعتتش‌بكه‌ن‌ئه‌وه‌یه‌‌پشتتت‌به‌‬ ‫گه‌واهیدانی‌ئه‌و‌چه‌كدارانه‌‌ببه‌سترێت‌كه‌‌له‌‌ریزی‌داعشه‌وه‌‌هه‌ڵهاتوون‌و‌وێنتتایه‌كی‬ ‫ترسناكی‌واقیعی‌داعش‌ده‌كێشن‌و‌حه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكرێته‌وه‌‪‌،‬كه‌‌ره‌وشه‌كه‌‌زۆر‬ ‫له‌وه‌‌جیاوازتره‌‌كه‌‌داعش‌پڕوپاگه‌نده‌ی‌بۆ‌ده‌كات"‪‌.‬ئه‌وه‌شی‌خستتتووه‌ته‌ڕوو‪‌،‬كه‌‌بتتۆ‬ ‫به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌داعش‌"پێویسته‌‌ئه‌و‌شێوازانه‌ی‌داعش‌بناسین‌كه‌‌له‌‌رێگه‌یانه‌وه‌‬ ‫بره‌و‌به‌‌پڕوپاگه‌نده‌كه‌ی‌ده‌دات‌و‌رێگه‌ی‌به‌ده‌ستهێنانی‌سۆز‌و‌مه‌یلی‌كه‌ستتانی‌نتتوێ‬ ‫ده‌دۆزێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هاندانی پێكهوهژيانی ئاينی‬ ‫نووسه‌ری‌كتێبی‌"كرده‌وه‌كانی‌ئیمان‪‌:‬چیرۆكی‌موسڵمانێكی‌ئه‌مریكتتی‪‌،‬تێكۆشتتان‌ل ‌ه‬ ‫پێناو‌روحی‌نه‌وه‌دا"‌ئیبۆ‌پاتل‪‌،‬جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌سه‌رنج‌چڕكتتردنه‌وه‌‬ ‫له‌ستته‌ر‌پێكه‌وه‌‌ژیتتانی‌ئتتاین‌و‌ئاینزاكتتان‌ده‌ستتته‌به‌ری‌پێگه‌یانتتدنی‌نه‌وه‌یه‌كتتی‌نتتوێ‬ ‫ده‌كتتتات‪‌،‬كه‌‌دوور‌بكه‌وێته‌وه‌‌له‌‌گیتتتانی‌تونتتتدڕه‌وی‌و‌ده‌ڵێتتتت‪"‌:‬كاتێتتتك‌گتتترووپ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كان‌هه‌ست‌ده‌كه‌ن‌پێگه‌یه‌كیتتان‌له‌‌كتتۆمه‌ڵگه‌دا‌هه‌یه‌‌روو‌ده‌كه‌نه‌‌بنیاتنتتان‌نه‌ك‬ ‫داڕووخان"‪.‬‬ ‫لۆمهی موسڵمانان مهكهن‬ ‫ژنه‌‌رۆژنامه‌وان‌سارا‌سه‌عید‌كه‌‌له‌‌سان‌هفرانسیسكۆ‌نیشته‌جێیه‌‌ره‌خنه‌‌له‌و‌بۆچوون ‌ه‬ ‫ده‌گرێت‪‌،‬كه‌‌له‌‌كاتی‌روودانتتی‌هه‌ر‌كرده‌وه‌یه‌كتتی‌تیرۆریستتتییدا‌لتتۆمه‌ی‌موستتڵمانان‬ ‫بكرێت‌و‌له‌و‌بڕوایه‌دایه‌‌ئه‌و‌جۆره‌‌ره‌هفتاره‌‌ده‌رهفه‌تی‌ئه‌وه‌‌بۆ‌داعش‌ده‌ڕه‌خسێنێت‌تتتا‬ ‫موسڵمانانی‌خۆرئتتاوا‌نشتتین‌به‌ره‌و‌ره‌هفتتتار‌و‌بیتتری‌رادیكتتاڵ‌و‌تونتتدڕه‌وانه‌‌ئاراستتته‌‬ ‫بكات)‪.(62‬‬ ‫به‌‌شێوه‌یه‌كی‌گشتی‌به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌گوتتتاری‌داعتتش‌له‌‌رێگه‌ی‌میتتدیا‌و‌ناوه‌نتتد ‌ه‬ ‫ئتتاینی‌و‌زانستتتییه‌كانه‌وه‌‌پێویستتتی‌به‌‌داڕشتتتنی‌ستتتراتیژێكی‌یه‌كتتانگیر‌و‌هه‌مه‌لیه‌ن‬ ‫هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌وه‌ك‌چۆن‌ئه‌وروپا‌دوای‌نازییه‌كان‌هه‌موو‌هه‌وڵێكی‌ته‌رختتانكرد‌بتتۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌شتتوێنه‌واری‌هتتزری‌نتتازیگه‌ری‌بستتڕێته‌وه‌‌به‌‌هه‌متتان‌شتتێوه‌‌له‌‌كتتۆمه‌ڵگه‌‬ ‫خۆرهه‌ڵتییه‌كتتان‌به‌‌گشتتتیی‌و‌كتتۆمه‌ڵگه‌ی‌عێتتراق‌و‌ستتووریا‌كتتار‌بكرێتتت‌بتتۆ‬ ‫ستتڕینه‌وه‌ی‌شتتوێنه‌واری‌ده‌متتارگیری‌و‌بیتتری‌تونتتدڕه‌وی‌و‌تیرۆریستتتیی‌داعتتش‌و‬

‫‪34‬‬


‫هه‌وڵه‌كان‌به‌و‌ئاراسته‌یه‌‌ببرێن‌كه‌‌خراپترین‌مۆدیلی‌ئیسلمی‌له‌‌مێتژووی‌ئیستلمدا‬ ‫داعش‌بووه‌‌و‌پێویسته‌‌تاكی‌موسڵمان‌هێنده‌‌هۆشتتیاری‌هه‌بێتتت‌بتتبڕای‌بتتبڕ‌بیتتر‌له‌وه‌‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‌شوێن‌پێ‌هه‌ڵگری‌ئه‌و‌مۆدیله‌ی‌داعش‌بێتتت‪‌،‬به‌‌تتتایبه‌تی‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌زۆر‬ ‫و‌كه‌م‌كه‌وتوونه‌ته‌‌ژێر‌كاریگه‌ری‌شه‌پۆلی‌پڕوپاگه‌نده‌یی‌داعشه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ هێنانهدی ئهو مهبهستهش پێويسته‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪‌:‬له‌‌ئاستی‌میدیاییدا‌گوتاری‌میدیایی‌به‌‌تایبه‌تی‌میدیای‌كتتوردیی‌و‌عه‌ره‌بتتی‌ل ‌ه‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‌رێكبخرێته‌وه‌‌و‌كار‌بۆ‌ئه‌وه‌‌بكرێت‌له‌‌چوارچێوه‌ی‌هه‌ڵمه‌تێكی‌نیشتیمانی‬ ‫میدیاییتتدا‌روونتتاكی‌زۆرتتتر‌بختترێته‌‌ستته‌ر‌تاوانه‌كتتانی‌داعتتش‌و‌متتۆركی‌ئتتاینی‌و‬ ‫ناسنامه‌ی‌ئیسلمی‌وه‌ك‌به‌رگێك‌له‌‌به‌ر‌داعش‌داماڵرێت‪.‬‬ ‫دووه‌‪:‬چاكستتازی‌له‌‌سیستتتمی‌سیاستتی‌و‌ئتتابووری‌و‌كتتۆمه‌ڵیه‌تی‌كۆمه‌ڵگه‌كتتان‌ب ‌ه‬ ‫تایبه‌تی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌عێراقی‌پێویستییه‌كی‌حه‌تمی‌قۆنتتاغه‌كه‌یه‌‌به‌‌جۆرێتتك‌كه‌‌چیتتدیكه‌‬ ‫سوننه‌‌ئاینزاكانی‌عێراق‌پێویستیان‌به‌وه‌‌نه‌بێت‌وه‌ك‌هفریتتادڕه‌س‌و‌پشتتتیوان‌بتتڕواننه‌‬ ‫گرووپه‌‌تیرۆریستتتییه‌كان‌و‌له‌‌رووی‌سیاستتی‌و‌ئتتابوورییه‌وه‌‌ماهفه‌كانیتتان‌ده‌ستتته‌به‌ر‬ ‫بكرێن‌و‌رێگری‌له‌‌سه‌ركوتكاری‌مه‌زهه‌بی‌به‌رامبه‌ریان‌بگیرێت‪.‬‬ ‫ستتێیه‌م‪:‬ناوه‌نتتده‌‌ئه‌كتتادیمی‌و‌زانستتتییه‌كان‌له‌‌رێتتی‌لێكتتۆڵینه‌وه‌ی‌زانستتتییه‌وه‌‌كتتار‌بتتۆ‬ ‫ده‌رخستنی‌هۆكاری‌راسته‌قینه‌ی‌سه‌رهه‌ڵدانی‌توندڕه‌وی‌و‌تیرۆر‌له‌‌نتتاوچه‌كه‌‌بكه‌ن‬ ‫و‌ئه‌و‌توێژینه‌وانه‌‌له‌‌چوارچێتتوه‌ی‌پلنێكتتی‌تتتۆكمه‌ی‌ستتتراتیژی‌نیشتتتیمانی‌بختترێنه‌‬ ‫كارنامه‌ی‌ده‌وڵه‌ته‌وه‌‌و‌كار‌بۆ‌جێبه‌جێكردنی‌راسپارده‌ی‌توێژنه‌وه‌كان‌بكرێت‪.‬‬ ‫چواره‌م‪‌:‬دواكه‌وتن‌و‌چه‌قبه‌ستوویی‌خوێندنه‌وه‌ی‌ده‌قه‌كانی‌ئتتاین‌بتتووه‌ته‌‌كێڵگه‌یه‌كتتی‬ ‫به‌‌پیت‌بۆ‌سه‌رهه‌ڵدانی‌بیری‌تونتتدڕه‌وی‌و‌پێویستتته‌‌له‌ستته‌ر‌بنه‌متتایه‌كی‌زانستتتیانه‌‌و‬ ‫دوور‌له‌‌هه‌وڵتتی‌په‌راوێزخستتتن‌و‌ستتڕینه‌وه‌ی‌ئتتاین‪‌،‬كتتار‌بۆدووبتتاره‌‌خوێنتتدنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌قه‌كتتانی‌ئتتاین‌بكرێتتت‌له‌ستته‌ر‌بنه‌متتای‌متترۆڤ‌دۆستتتی‌و‌رووحیه‌تتتی‌ئتتاینی‌و‌بتتۆ‬ ‫مه‌یستتته‌ربوونی‌ئه‌و‌پرۆستتته‌یه‌ش‌رێكخستتتتنه‌وه‌ی‌كاروبتتتاری‌ئتتتاینی‌و‌په‌روه‌رده‌ی‬ ‫زانایانی‌ئاین‌و‌پێگه‌یاندنی‌مامۆستایانی‌ئاینی‌گتترنگه‌‌و‌نتتاكرێت‌رۆڵتتی‌ئه‌وانیتتش‌له‌‬ ‫به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی‌بیری‌توندڕه‌وی‌نادیده‌‌بگیرێت‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪‌:‬كتتاركردنی‌بتتۆ‌قتتوڵكردنه‌وه‌ی‌گیتتانی‌پێكه‌وه‌‌ژیتتان‌و‌كێتتبڕكێی‌مه‌ده‌نتتی‌و‬ ‫ده‌سته‌به‌ركردنی‌ئازادییه‌كانی‌تاك‌و‌كۆمه‌ڵ‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌یاسایی‌و‌رێكخستتتنه‌وه‌ی‬ ‫كایه‌كانی‌كتتۆمه‌ڵگه‌‌و‌بایه‌ختتدان‌به‌‌تتتوێژی‌گه‌نجتتان‌و‌چانتتدنی‌رووحیه‌تتتی‌به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ستتازان‌و‌هه‌ڵكتتردن‌ده‌ستتته‌به‌ری‌ره‌وانتتدنه‌وه‌ی‌مه‌ترستتی‌بیتتری‌تونتتدڕه‌وی‌له‌ستته‌ر‬ ‫گه‌نجان‌ده‌كات‪.‬‬

‫‪35‬‬


36


‫په‌راوێز‌و‌سه‌رچاوه‌كان‪:‬‬ ‫‪- 1‬الصششششششششششششششششششششششششششيفي‪ ،‬د‪ .‬حسششششششششششششششششششششششششششننيازي‪ ،‬استخدامداعشششششششششششششششششششششششششششللعلمالتجتماعي‪،‬‬ ‫‪http://arabmediasociety.com/articles/downloads/20160601120115__.pdf‬‬ ‫‪-2‬مركز اللقليمى لدراسات السششتراتيتجية القششاهيره )‪ ،(rcss‬كيفيسششتخدمتنظيم "داعششش" العلمفيتوسيعنشششاطه؟‪،‬‬ ‫‪ ،2014-8-6‬موضوع رلقم )‪http://www.rcssmideast.org/Article/2414 ،(2414‬‬ ‫‪ - 3‬عسششششششيلة‪ ،‬دكتششششششور صششششششبحى‪) ،‬خششششششبير فششششششي مركششششششز الدراسششششششات السششششششتراتجية بششششششالهرام(‪،‬‬ ‫داعشقوتهتكمنفياستخدامالتكنولوتجيا‪ ،‬مقابلة‪ ،‬برنامج )اخبارال(ن(تمنشرهفي ‪ ،2014/11/17‬لقنششاة ال(ن ‪ ،tv‬عل ى‬ ‫مولقع يوتيوب‪https://www.youtube.com/watch?v=-6scj36UtNI :‬‬ ‫‪ -4‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كششورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێششر‪ ،‬ل‬ ‫‪.83-82‬‬ ‫*ههروهها بڕوانه‪ :‬ويكيبيديا‪ ،‬تنظيمالدولةالسلمية )داعش(‪https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA ،‬‬ ‫‪%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AF‬‬ ‫_‪%D9%88%D9%84%D8%A9‬‬ ‫‪%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A‬‬ ‫)‪%D8%A9_(%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4‬‬ ‫‪ -5‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كششورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێششر‪ ،‬ل‬ ‫‪.81‬‬ ‫‪ -6‬عبششدالقادر‪ ،‬شششامل‪،‬الحربعلىالعرالقعششام ‪) ،2003‬كتابفيحلقششات(‪،‬شبكةالبصششرة‪ ،‬تاريششخ نشششر النثنيشش(ن‪15،‬يونيششو‬ ‫‪ ، 2009‬مولقششششششششششششششششششع‪ :‬رابطششششششششششششششششششة عششششششششششششششششششراق الحششششششششششششششششششرار‪https://iraq-alahrar- ،‬‬ ‫‪group.blogspot.com/2009/06/blog-post_15.html‬‬ ‫ههروهها بڕوانه‪ :‬وصوللمتطوعيناليمنيينالىبغدادمارس ‪ ،2003‬تمنشرهفي ‪ ،2015/03/17‬لقناة يوتيوب‪:‬زما(ن‬ ‫باللوا(ن ‪history in color، https://www.youtube.com/watch?v=mvr5Um90cTQ‬‬ ‫‪-7‬ويكيبيشششديا‪ ،‬أبومصشششعبالزرلقاوي‪https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%A8%D9%88_ ،‬‬ ‫_‪%D9%85%D8%B5%D8%B9%D8%A8‬‬ ‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%8A‬‬ ‫ههروههشششا بشششڕوانه‪ :‬التجزيشششرة‪ ،‬الموسشششوعة‪ ،‬موضشششوع‪ :‬أبومصشششعبالزرلقاوي‪ ،‬تاريشششخ النششششر ‪،2011-4-20‬‬ ‫‪http://www.aljazeera.net/encyclopedia/icons/2011/4/20/%D8%A3%D8%A8%D9%88‬‬ ‫‪-%D9%85%D8%B5%D8%B9%D8%A8‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%8A‬‬ ‫‪ - 8‬أبوهنيششة؛ حسشش(ن‪ ،‬البنششاءالهيكلىلتنظيم "الدولششة السششلمية"‪،‬تجششزء مشش(ن )ملفششات تنظيششم الدولششة السششلمية‪:‬‬ ‫النشأة‪،‬التأنثير‪،‬المستقبل(‪،‬مركزالتجزيرة للدراسات‪ ،‬نوفمبر‪ /‬تشرينالنثاني ‪ .2014‬ص ‪.Pdf .32‬‬ ‫‪- 9‬العربية‪ ،‬الزرلقاوي يعل(ن "بيعته" لب(ن لد(ن عل ى السشمع و الطاعشة‪ ،‬هشل يكشو(ن البيشا(ن ورلقشة انتخابيشة رابحشة‬ ‫لبششششششششوش؟ تاريششششششششخ النشششششششششر‪ :‬الحششششششششد ‪ 03‬رمضششششششششا(ن ‪1425‬هششششششششش ‪ 17 -‬أكتششششششششوبر ‪2004‬م‪،‬‬ ‫‪https://www.alarabiya.net/articles/2004/10/17/7218.html‬‬

‫‪37‬‬


‫‪- 10‬منبرالتوحيششد و التجهششاد؛ بيششا(ن بيعششة تجماعششة التوحيششد و التجهششاد لتنظيششم لقاعششدة التجهششاد‪:2008-11-15 ،‬‬ ‫‪http://www.tawhed.ws/r?i=dwww5009‬‬ ‫ههروههششا بششڕوانه‪ :‬شششبكة فلسششطي(ن للحششوار‪ ،‬بيششا(ن بشششارة انضششواء تجماعششة التوحيششد و التجهششاد تحتلششواء القاعششدة‪،‬‬ ‫بيعةالميرأبي مصششعب الزرلقششاوي لشششيخ المتجاهششدي(ن أسششامةة بشش(ن لد(ن‪ ،‬إغاظششة لعششداء اشش وإفراحششا ا لكششل مسششلم‪.‬‬ ‫‪https://www.paldf.net/forum/showthread.php?t=21506‬‬ ‫‪ -11‬بوابة الحركات السلمية‪ ،‬تنظيم القاعدة في العراق‪ ،‬تاريششخ النشششر الخميششس ‪/15‬مششايو‪ ، 2014/‬موضششوع‬ ‫رلقم ‪ 2602 ،‬على المولقع‪http://www.islamist-movements.com/2602 :‬‬ ‫‪ - 12‬العربية‪" ،‬متجلس شورى المتجاهدي(ن" يعل(ن تأسيس إمارة إسلمية في العراق‪ ،‬خششبير يكشششف معلومششات عشش(ن‬ ‫أبشششو اسشششامة العرالقشششي المنششششق علشششى القاعشششدة‪ ،‬الحشششد ‪ 23‬رمضشششا(ن ‪1427‬هشششش ‪ 15 -‬أكتشششوبر ‪2006‬م‪،‬‬ ‫‪https://www.alarabiya.net/articles/2006/10/15/28296.html‬‬ ‫‪ ‌ -13‬الجزیرة؛‌الجیتتش‌المیركتتي‌یكشتتف‌تفاصتتیل‌عملیتتة‌مقتتتل‌الزرقتتاوي‪‌،‬قستتم‌الخبتار‪‌،‬رۆژى‌ ‪،2006-6-8‬‬ ‫‪http://www.aljazeera.net/news/arabic/2006/6/8‬‬ ‫‪-14‬بوابة الحركات السلمية‪ ،‬تنظيمالقاعدةفيالعراق‪ ،‬تاريخ النشر الخميس ‪/15‬مشايو‪ ، 2014/‬موضشوع رلقشم ‪،‬‬ ‫‪ 2602‬على المولقع‪http://www.islamist-movements.com/2602 :‬‬ ‫‪‌- 15‬بڕوانه‌‪‌:‬العلن‌عن‌حلف‌المطیبین؛‌إذ‌ظهر‌بضعة‌ملثمیتتن‌قیتتل‌إنهتتم‌متتن‌قتتادة‌العشتائر‌ومجلتتس‌الشتتورى‬ ‫یتعاهتتتتتتدون‌هفیتتتتتته‌علتتتتتتى‌تحكیتتتتتتم‌الشتتتتتتریعة‌والنتصتتتتتتار‌للجهتتتتتتاد‌والمجاهتتتتتتدین‌هفتتتتتتي‌العتتتتتتراق‪،‬‬ ‫‪8http://www.youtube.com/watch?v=60mgEeNc7Z‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌بڕوانه‌‪https://www.alarabiya.net/articles/2006/10/15/28296.html :‬‬ ‫‪-16‬بڕوانه‌‪‌‌:‬بیان‌تأسیس‌دولة‌العراق‌السلمیة‪https://nokbah.com/~w3/?p=536‌،‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌بڕوانه‌‪‌‌:‬‬ ‫‪http://www.aljazeera.net/news/reportsandinterviews/2014/6/14/%D8%A7%D9%84%‬‬ ‫‪D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A9‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A‬‬ ‫‪%D8%A9-%D9%81%D9%8A‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82‬‬‫‪%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%A7%D9%85‬‬ ‫‪ -17‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێر‪ ،‬ل‬ ‫‪.-87‬‬ ‫‪‌-18‬هه‌مان‌سه‌رچاوه‌‪‌،‬شه‌ڕى‌ده‌روونیى‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ى‌له‌‌میدیاى‌كوردیى‌دا‪‌،2015‌،‬هه‌ولێر‪‌،‬ل‌‪.87‬‬ ‫‪-19‬الرقب‪،‬أ‪‌.‬د‌صالح‌حسین‪‌،‬الددولة‌السلمیة‌"داعش"‌)نشأتها‌‪‌-‬حقیقتها‪‌-‬أهفكارها‌–‌وموقف‌أهتل‌العلتتم‌منهتتا(‪،‬‬ ‫دراسة‪)‌،‬كلیة‌أصول‌الدین‌–‌الجامعة‌السلمیة‌غزة‌–‌هفلسطین(‪‌،‬ص ‪‌،8‬دراسة‌بشكل‌)‪.(DOC‬‬ ‫‪ -20‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێر‪ ،‬ل‬ ‫‪.88‬‬

‫‪38‬‬


‫‪-21‬الرقب‪‌،‬أ‪‌.‬دصالح‌حسین‪‌،‬الددولة‌السلمیة‌"داعش"‌)نشأتها‌‪‌-‬حقیقتها‪‌-‬أهفكارها‌–‌وموقف‌أهتتل‌العلتتم‌منهتتا(‪،‬‬ ‫دراسة‪)‌،‬كلیةأصوللدین‌–‌الجامعةالسلمیةغزة‌–‌هفلسطین(‪‌،‬ص ‪‌،9‬دراسة‌بشكل‌)‪.(DOC‬‬ ‫‪ -22‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێر‪ ،‬ل‬ ‫‪.95-94‬‬ ‫‪‌-23‬ویكیبیتتتتتتتتتتدیا‪ ‌،‬العنتتتتتتتتتتف‌الطتتتتتتتتتتائفي‌هفتتتتتتتتتتي‌العتتتتتتتتتتراق‪https://ar.wikipedia.org/wiki/‌،‬‬ ‫_‪%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%86%D9%81‬‬ ‫_‪%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A7%D8%A6%D9%81%D9%8A‬‬ ‫‪%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82‬‬ ‫‪ -24‬بتتتتتتتڕوانه‌‪‌:‬ویكیبتتتتتتتدیا‪‌،‬العلقتتتتتتتات_الستتتتتتتوریة_العراقیتتتتتتتة‪https://ar.wikipedia.org/wiki/‌،‬‬ ‫_‪%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%D8%A7%D8%AA‬‬ ‫_‪%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A%D8%A9‬‬ ‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A%D8%A9‬‬ ‫‪ -25‬رهحما(ن‪ ،‬ئهرسهل(ن‪ ،‬شهڕى دهروونيى داعش و رهنگدانهوهى له ميدياى كورديى دا‪ ،2015 ،‬ههولێر‪ ،‬ل‬ ‫‪.95‬‬ ‫‪- 26‬اوراق‌السیاستتیة‪‌،‬تنظیتتم‌الدولتتة‌نشتتأة‌و‌الهفكتتار‪)‌،‬وحتتدة‌الدراستتات(‪‌،(Pdf )‌،‬ص‌‪‌.9،10‬بحتتث‌منشتتور‪.‬‬ ‫‪http://www.fikercenter.com/public/uploads/isis.pdf‬‬ ‫‪-27‬العربیةنت‪‌،‬داعش‪-‬تعلن‪-‬قیام‪-‬الخلهفتتة‪-‬الستتلمیة‪-‬وتبتتایع‪-‬البغتتدادي‪‌،‬رۆژى‌بڵوبتتوونه‌وه‌ى‪،2014/06/29‌:‬‬ ‫به‌ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‌رى‪https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/2014/06/29/%D8%AF ‌:‬‬ ‫‪%D8%A7%D8%B9%D8%B4-%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86‬‬‫‪%D9%82%D9%8A%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AE‬‬ ‫‪%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A‬‬ ‫‪%D8%A9-%D9%88%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D9%8A%D8%B9‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%8A.html‬‬ ‫‪- 28‬بۆ‌بینیى‌وتاره‌كه‌ى‌به‌غدادى‌سه‌ردانى‌ئه‌م‌به‌سته‌ره‌‌بكه‌‪‌:‬خطبتتة‌وصتتلة‌الجمعتتة‌الخلیفتتة‌أبتتو‌بكتتر‌البغتتدادي‬ ‫الدولة‌السلمیة‪ :‬خطبة التجمعة في التجامع الكبير في الموصل لبو بكششر البغششدادي‪ ،‬تمنشششرهفي ‪،2014/07/05‬‬ ‫یوتیوب‪‌:‬قناة‌الجزیرة‪https://www.youtube.com/watch?v=dIRf0EJuPak.‬‬ ‫‪‌- 29‬الحریرى؛‌منة‌ا‪‌،‬إعلم‌»داعش«‪..‬استراتیجیة‌دعائیة‌تعتتزز‌المكاستتب‌المیدانیتتة‌)صتتور‌وهفیتتدیو(‪‌،‬رۆژى‬ ‫بڵوبتتتتتتتوونه‌وه‌ى‌‪‌،2014-07-06‬بتتتتتتتابه‌تى‌ژمتتتتتتتاره‌‌)‪‌،(477449‬متتتتتتتاڵپه‌ڕى‪‌،‬المصتتتتتتتري‌الیتتتتتتتوم‪:‬‬ ‫‪http://www.almasryalyoum.com/news/details/477449‬‬ ‫‪ -30‬الراوي‪‌،‬د‪‌.‬بشرىجمیل‪‌،‬دورمواقعالتواصتتللجتماعیفیالتغییرمدخلنظري‪‌،‬تتتم‌نشتره‌‌الحتتد‌‪‌9‬شتتباط‌)هفتتبرایر(‬ ‫‪‌،2014‬موقع‌المعركة‪http://www.alma3raka.net/spip.php?article100&lang=ar‌،‬‬ ‫‪-31‬السویفى؛‌مصطفى‪‌،‬إعلم‌داعش‌یهزم‌العلم‌العربي‌المتخلف‪‌،‬رۆژى‌بڵوبوونه‌وه‌ى‪22‌:‬ستتبتمبر‌‪،2014‬‬ ‫‪http://www.masralarabia.com‬‬ ‫*هه‌روه‌ها‌بڕوانه‌‪http://www.fosta.co/2014/09/blog-post_380.html‌:‬‬

‫‪39‬‬


‫*بتتتتتتتتتتتتتتتتڕوانه‌‪ ‌:‬میثمتتتتتتتتتتتتتتتتالحربي‪‌،‬كیفنعرهفإعلمتتتتتتتتتتتتتتتتداعش؟‪‌،‬الصتتتتتتتتتتتتتتتتباح‌الجدیتتتتتتتتتتتتتتتتد‪،‬‬ ‫‪http://www.newsabah.com/wp/newspaper/50921‬‬ ‫‪- 32‬الحریرى؛‌منة‌ا‪‌،‬إعلم‌»داعش«‪..‬استتتراتیجیة‌دعائیتتة‌تعتتزز‌المكاستتب‌المیدانیتتة‌)صتتور‌وهفیتتدیو(‪‌،‬تاریتتخ‬ ‫نشر‪‌،2014-07-06‌:‬المصري‌الیوم‪http://www.almasryalyoum.com/news/details/477449‌:‬‬ ‫‪-33‬ره‌حمان‪‌،‬ئه‌رسه‌لن‪‌،‬شه‌ڕى‌ده‌روونى‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ى‌له‌‌میدیاى‌كوردیدا‪‌،2015‌،‬هه‌ولێر‪‌،‬ل ‪.130‬‬ ‫‪‌-34‬ئێتتن‌ئتاڕ‌تتى؛‌هه‌واڵتى‌)ئه‌كشتتنه‌كانى‌داعتتش‌له‌‌هه‌زار‌دۆلر‌كه‌متریتتان‌تێتتده‌چێت(‪‌،‬رۆژى‌ ‪،2014-9-22‬‬ ‫هه‌واڵى‌ژماره‌‌)‪‌،(65071‬به‌سته‌رى‪http://nrttv.com/all-details.aspx?jimare=65071‌:‬‬ ‫‪-35‬ویكیبیتتتدیا؛‌الدولتتتة‌الستتتلمیة‌هفتتتي‌العتتتراق‌والشتتتام‪https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA‌،‬‬ ‫‪%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%AF‬‬ ‫_‪%D9%88%D9%84%D8%A9‬‬ ‫‪%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A‬‬ ‫‌‬ ‫‪%D8%A9_(%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4‬‬ ‫)‌‬ ‫‪- 36‬بۆ‌بینیى‌وتاره‌كه‌ى‌به‌غدادى‌سه‌ردانى‌ئه‌م‌به‌سته‌ره‌‌بكه‌‪‌:‬خطبتتة‌وصتتلة‌الجمعتتة‌الخلیفتتة‌أبتتو‌بكتتر‌البغتتدادي‬ ‫الدولة‌السلمیة‪ :‬خطبة التجمعة في التجامع الكبير في الموصل لبو بكششر البغششدادي‪ ،‬تمنشششرهفي ‪،2014/07/05‬‬ ‫یوتیوب‪‌:‬قناة‌الجزیرة‪https://www.youtube.com/watch?v=dIRf0EJuPak.‬‬ ‫‪-37‬الدسدقاف‪‌،‬لعللوي‌بن‌عبدالقادر‪‌،‬إعلن‌الةخلهفةة‌السلمیدةة‌–‌رؤیرة‌شرعدیة‌واقعیدرة‪‌،‬موقع‌الستتكینة‪‌،‬تاریتخ‌النشتر‬ ‫‪‌20‬أغسطس‪http://www.assakina.com/taseel/51231.html‌،2014‌,‬‬ ‫‪-38‬مركز‌الفتوى‪‌،‬هل‌یشتتترط‌هفتتي‌الخلیفتتة‌أن‌یكتتون‌قرشتتیا‪‌،‬تاریتتخ‌النشتتر‌الثلثتتاء‌ ‪‌،2007-3-27‬رقتتم‌الفتتتوى‬ ‫‪‌‌،93979‬التصتتتنیف‪‌:‬البیعتتتة‌و‌المامتتتة‌و‌الولیتتتة‪http://fatwa.islamweb.net/fatwa/index.php? ‌،‬‬ ‫‪page=showfatwa&Option=FatwaId&Id=93979‬‬ ‫‪‌-39‬المهتتتتاجر‪ ‌‌،‬أبتتتتو‌حمتتتتزة‌الستتتتیناوي‪‌،‬التتتترد‌علتتتتى‌بحتتتتث‌الخلصتتتتة‌هفتتتتي‌مناقشتتتتة‌إعلن‌الخلهفتتتتة‪،‬‬ ‫‪https://dawlablog.wordpress.com/2014/12/06/%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A‬‬ ‫‪F-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%88%D9%8A-%D8%B9%D9%84%D9%89‬‬‫‪%D9%85%D9%86-%D9%8A%D8%B4%D9%83%D9%83-%D9%81%D9%8A‬‬‫‪%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A9‬‬‫‪/%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF‬‬ ‫‪‌ -40‬أبي‌سفیان‌السلمي؛‌تركى‌البنعلي‪‌،‬مدوا‌الیادي‌لبیعة‌البغدادي‪‌،‬مكتبة‌الهمة‪‌،‬مطویة‪‌،‬نشر‌هفى‌الموقع‌وكالتتة‬ ‫أنباء‌السلمیة‌)حق(‪https://dawaalhaq.com/post/17726‌،‬‬ ‫‪‌- 41‬السحیمي؛‌صالح‪‌،‬هل‌دولة‌السلمیة‌بالعراق‌والشام‌)داعش(‌هي‌طائفة‌المنصورة؟‌چه‌ناڵى‌"بوابتتة‌طتتالب‬ ‫العلتتتتتتتتم"‪‌،‬مێتتتتتتتتژووى‌بڵوكتتتتتتتتردنه‌وه‌ى‌‪،2014/11/14‬تتتتتتتت‌?‪https://www.youtube.com/watch‬‬ ‫‪v=esZfDUvf0LA‬‬ ‫‪ -42‬ناصر‪‌،‬بسام‪‌،‬شرعیون‪‌:‬أحادیث‌الرایات‌السود‌ضتعیفة‌ول‌تنطبتق‌علتى‌زماننتا‪‌،‬متن‌هتتم‌أصتحاب‌الرایتتات‬ ‫السود‌وهل‌هذا‌زمان‌ظهورها؟‪‌،‬تم‌نشره‌‌‌السبت‪‌12‌،‬یولیه‌‪‌،2014‬موقع‌العربی‌‪‌،21‬موضوع‌رقم‌‪،761778‬‬ ‫‪https://arabi21.com/story/761778/%D9%85%D9%86-%D9%87%D9%85‬‬‫‪%D8%A3%D8%B5%D8%AD%D8%A7%D8%A8‬‬‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D8%AA-‬‬

‫‪40‬‬


‫‪%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF-%D9%88%D9%87%D9%84‬‬‫‪%D9%87%D8%B0%D8%A7-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86‬‬‫‪%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7‬‬ ‫‪‌-43‬رسلن‪‌،‬محمد‌سعید‪‌،‬سید‌قطب‌و‌تكفیر‌المجتمعات‪‌،‬قناة‌)‪‌(Darsh‌Mmm‬علی‌یوتیوب‪‌،‬تم‌نشره‌‌هفی‌‪Jul‬‬ ‫‪10,‌2010،‌https://www.youtube.com/watch?v=LOI2AS8ZmaE‬‬ ‫ههروهها بڕوانه‪ :‬النثري‪ ،‬أبو لقيس السلفي‪ ،‬ألقوال سيد لقطب في تكفير المتجتمعات السششلمية‪ ،‬منتششديات أنصششار‬ ‫الششششششششششششدعوة السششششششششششششلفية‪ ،‬تششششششششششششم نشششششششششششششره ‪ ،2011-1-21‬موضششششششششششششوع رلقششششششششششششم‪،18461 :‬‬ ‫‪http://www.4salaf.com/vb/showthread.php?t=18461‬‬ ‫‪‌-44‬الذهبی‪‌،‬جعفر‪‌،‬عقیدة‌و‌منهج‌الدولة‌السلمیة‌هفی‌التكفیر‪http://kelafa6.blogspot.com/p/blog- ‌،‬‬ ‫‪page_76.html‬‬ ‫‌‪- 45‬له‌‌رووى‌زمانه‌وانییه‌وه‌‌مه‌به‌ست‌لێى‌ده‌رچوونه‌‌له‌‌ئاستى‌سنووردارى‌شته‌كان‌و‌به‌رزكردنه‌وه‌ى‌شتێكه‌‌بۆ‬ ‫پله‌یه‌ك‌كه‌‌له‌‌ئاستى‌ئه‌و‌پله‌یه‌دا‌نه‌بێت‌و‌له‌‌تێڕوانینى‌ئیسلمییدا‪‌،‬به‌و‌كه‌س‌و‌گرووپانه‌‌ده‌وترێتتت‪‌،‬له‌‌بنه‌ماكتتانى‬ ‫ئاینى‌ئیسلم‌لده‌ده‌ن‌و‌زیاده‌ڕۆیى‌له‌‌ستایشكردنى‌كه‌سێك‌یان‌شتێكدا‌ده‌كه‌ن‌و‌له‌‌مێژووى‌ئیسلمدا‌عه‌بتتدوڵڵى‬ ‫كوڕى‌سه‌به‌ء‌به‌‌سه‌رقاهفڵه‌ى‌غتتولت‌به‌ناوبتانگه‌‌به‌وه‌ى‌له‌‌ستایشتكردندا‌عه‌لتتى‌كتوڕى‌ئه‌بتى‌تتاڵیبى‌گه‌یانتدبووه‌‬ ‫راده‌ى‌خوایه‌تى‪‌.‬چه‌كدارانى‌داعش‌رۆژى‌‪22‬ى‌كانوونى‌یه‌كه‌مى‌‪‌،2014‬گرته‌یه‌كتتى‌ڤیتتدیۆییان‌بڵوكتترده‌وه‌‌و‬ ‫دانپێدانانى‌گرووپێكى‌چواركه‌سییان‌نمایشكرد‪‌،‬كه‌‌گوایه‌‌ویستتتوویانه‌‌له‌‌داعتتش‌و‌خه‌لیفه‌كه‌یتتان‌هه‌ڵبگه‌ڕێنه‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌و‌كه‌سانه‌یان‌به‌‌غتتولت‌نتتاوبرد‌و‌ستتزاى‌كوشتتتنیان‌به‌ستته‌ردا‌جیبه‌جێكتتردن‪‌.‬بتتۆ‌هه‌واڵه‌كه‌‌بتتڕوانه‌‪"‌:‬داعتتش"‬ ‫یعتتتتتتتتتتاقب‌"غلة‌"‌متشتتتتتتتتتتددین‌كفتتتتتتتتتتروه‪https://arabic.rt.com/news/768757-%D8%AA‌،‬‬ ‫‪%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF‬‬ ‫‪/-%D9%88%D9%84%D8%A9‬‬ ‫‪-46‬بتتتتتتتڕوانه‌‌چه‌نتتتتتتتاڵى‌"‪‌"Al-FaqirIlallah‬له‌‌یوتی‬ ‫‪v=XVWZjKUiUzk#t=136‬‬

‫‌‬ ‫‪https://www.youtube.com‬‬ ‫وب‪‌/watch?‌،‬‬

‫‪-47‬سوود‌له‌‌چه‌ناڵى‌یوتیوب‌و‌هه‌ژماره‌كانى‌سه‌ر‌به‌‌داعش‌له‌‌تویته‌ر‌وه‌رگیراوه‌‪.‬‬ ‫‪‌- 48‬القیم؛‌د‪.‬كامل‪‌،‬حرب‌الرموز‌وتسویق‌مثیرات‌العنف‌والرهاب‌)رؤیة‌هفي‌تسویق‌الدعایتة‌والحترب‌النفستیة‬ ‫لتنظیتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم‌داعتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتش(‪‌،‬جریتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتدة‌المتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتواطن‪،‬‬ ‫‪http://www.almowatennews.com/~mowaten/index.php/2013-05-04-05-45-51/11683‬‬‫‪2014-10-29-16-09-57.html‬‬ ‫‪http://iasj.net/iasj?func=article&aId=104690‬‬ ‫‪-49‬ره‌حمان‪‌،‬ئه‌رسه‌لن‪‌،‬شه‌ڕی‌ده‌روونی‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌له‌‌میدیایی‌كوردی‌دا‪‌،‬ل‌‪.141-140‬‬ ‫‪‌- 50‬بۆ‌بینینى‌وتاره‌كه‌‪‌،‬سته‌ردانى‌چه‌نتاڵى‌)شتبكة‌ستبیل‌العلمیتة(‌له‌‌یوتیتوب‌بكه‌‌له‌‌رێگه‌ى‌ئه‌م‌به‌ستته‌ره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪https://www.youtube.com/watch?v=pw5fxR-GHWQ‬‬ ‫‪-51‬بڕوانه‌‪‌:‬چه‌ناڵ‌و‌پێگه‌‌و‌هه‌ژماره‌كانی‌داعش‌له‌‌تۆڕی‌كۆمه‌ڵیه‌تی‌تویته‌ر‪.‬‬ ‫‪‌-52‬ره‌حمان‪‌،‬ئه‌رسه‌لن‪‌،‬شه‌ڕی‌ده‌روونی‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌له‌‌میدیایی‌كوردی‌دا‪‌،‬ل‌‪.152-151‬‬ ‫‪- 53‬بڕوانه‌‪‌:‬بڵوكراوه‌كانی‌داعش‌و‌هه‌ژماره‌كانیتتان‌له‌‌تتتۆڕی‌كتتۆمه‌ڵیه‌تی‌تتتویته‌ر‌و‌پێگه‌ی‌)اصتتدارات‌دولتتة‬ ‫السلمیة(‪.‬‬

‫‪41‬‬


‫‪ -54‬چه‌ناڵی‌)مركز‌الرقة‌العلمي‌بدیل(‌له‌‌یوتیوب‪‌،‬الرقة||عرض‌عسكري‌للدولة‌السلمیة‌هفي‌شتتوارع‌مدینتتة‬ ‫الرقتتتتتتة‌بمناستتتتتتبة‌إعلنهتتتتتتم‌للخلهفتتتتتتة‌الستتتتتتلمیة‌‪‌،2014-6-3‬تتتتتتتم‌نشتتتتتتره‌‪Jun ‌ 30, ‌ 2014,‌،‬‬ ‫‪https://www.youtube.com/watch?v=wRCwq99czvE‬‬ ‫ههروههشششششا بشششششڕوانه‪ :‬الجزیتتتتترة‪ ‌،‬عتتتتترض‌عستتتتتكري‌لتتتتتت"تنظیتتتتتم‌الدولتتتتتة"‌بالرقتتتتتة‪،2014-6-30‌،‬‬ ‫‪http://www.aljazeera.net/news/arabic/2014/6/30/%D8%B9%D8%B1%D8%B6‬‬‫‪%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A-%D9%84%D9%80-%D8%AA‬‬ ‫‪%D9%86%D8%B8%D9%8A%D9%85-%D8%A7%D9%84%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%88%D9%84%D8%A9-%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D8%A9‬‬ ‫‪‌-55‬ره‌حمان‪‌،‬ئه‌رسه‌لن‪‌،‬شه‌ڕی‌ده‌روونی‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌له‌‌میدیایی‌كوردیی‌دا‪‌،‬ل‌‪.156‬‬ ‫‪‌-56‬هه‌مان‌سه‌رچاوه‌‪‌،‬شه‌ڕی‌ده‌روونی‌داعش‌و‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌له‌‌میدیایی‌كوردیی‌دا‪‌،‬ل‌‪.160-157‬‬ ‫‪-57‬أشرف‪‌،‬عبدالحمید‪‌،‬داعش‌یملك‌قنوات‌و‌مواقع‌و‌مجلت‌كمجلة‌دابق‪‌،‬الثلثتتا‌‪-10‬متتارس‪‌.2015-‬العربیتتة‪:‬‬ ‫‪https://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/egypt/2015/03/10‬‬ ‫‪‌- 58‬السویلم؛‌عبدالصمد‪‌،‬مؤسسات‌داعش‌‌العلمیة‌‌والمؤسسات‌الداعمة‌نظتترة‌خاطفتتة‪‌،‬رۆژى‌بڵوكتتردنه‌وه‌‬ ‫‪11‬ى‌تشرینى‌دووه‌م‌‪‌،2014‬ماڵپه‌ڕى‪‌:‬كتابات‌‪http://www.kitabat.com/ar/page/11‬‬ ‫‪‌-59‬بي‌بي‌سي‪"‌،‬دیاسبورا"‌تعجز‌عن‌حجب‌نشاط‌تنظیم‌الدولة‌السلمیة‪‌،‬بتتابه‌تى‌ژمتتاره‌‌)‪،(14081‬تت‌‪-8-21‬‬ ‫‪‌، 2014‬به‌ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‌رى‪:‬‬ ‫_‪http://www.bbc.com/arabic/scienceandtech/2014/08/140821_diaspora_islamic_state‬‬ ‫‪posts‬‬ ‫‪ -60‬القایاتي‪‌،‬محمد‪‌،‬إعلم‌داعش‌‪‌..‬متن‌تجنیتتد‌الشتباب‌إلتي‌نشتر‌الرعتب‪‌،‬شتتبكة‌الخبتار‌العربیتتة‪،(ANN)‌،‬‬ ‫‪http://www.anntv.tv/new/showsubject.aspx?id=99399#.V_tBfUEWZkQ‬‬ ‫‪‌- 61‬لیستر؛‌تشارلز‪‌،‬تحدید‌معالم‌الدولة‌السلمیة‪)‌،‬دراسة‌تحلیلیة‌صادرة‌عتتن‌مركتتز‌بروكنجتتز‌الدوحتتة‌‪‌-‬رقتتم‬ ‫‪‌،13‬دیسمبر‌‪‌،(2014‬ص‌‪‌،20‬به‌‌شێوه‌ى‌‪‌pdf‬بڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪-62‬كه‌نتتتتتتتتتتتاڵى‌الحتتتتتتتتتتترة‪ ‌،‬ختتتتتتتتتتتبراء‪‌:‬هكذایمكنمواجهةدعایتتتتتتتتتتتةداعش‪-9‌،‬دیستتتتتتتتتتتمبر‪،2015-‬‬ ‫‪http://www.alhurra.com/a/how-can-american-counter-appeal-of-isis/288752.html‬‬ ‫‪++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++‬‬ ‫*ئه‌رسه‌لن‌ره‌حمان‬ ‫له‌دایكبووى‌‪‌1981‬هه‌ڵه‌بجه‌‪.‬‬‫به‌كالۆریۆس‌و‌دبلۆم‌له‌‌راگه‌یاندن‪.‬‬‫توێژه‌ر‌له‌‌بوارى‌پرسه‌كانى‌په‌یوه‌ست‌به‌‌میدیا‪.‬‬ ‫سه‌رنووستتته‌ر‌و‌به‌ڕێتتتوبه‌رى‌متتتاڵپه‌ڕى‌)رۆژنتتتامه‌وانى(‌تتتتایبه‌ت‌به‌‌زانستتتت‌و‌هتتتونه‌رى‌رۆژنتتتامه‌وانى‪:‬‬ ‫‪/http://www.rozhnamawany.com‬‬ ‫ئاماده‌كتتار‌و‌نووستته‌رى‌كتێتتبى‪‌:‬شتته‌ڕى‌ده‌روونتتى‌داعتتش‌و‌ره‌نگتتدانه‌وه‌ى‌له‌‌میتتدیاى‌كتتوردیى‌دا‪‌2015 ‌،‬له‌‬ ‫چاپخانه‌ى‌رۆژهه‌ڵتى‌هه‌ولێر‌له‌‌چاپدراوه‌‪.‬‬

‫‪42‬‬


‫له‌‌گۆڤتتار‌و‌رۆژنتتامه‌‌و‌متتاڵپه‌ڕ‌ژمتتاره‌یه‌ك‌تتتوێژینه‌وه‌‌و‌وتتتارى‌له‌‌بتتاره‌ى‌شتته‌ڕى‌داعتتش‌و‌مه‌ترستتییه‌كانى‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ى‌داعش‌بڵوكردووه‌ته‌وه‌‌و‌له‌‌كه‌ناڵه‌كانى‌رادیۆ‌و‌ته‌له‌هفزیۆن‌له‌‌باره‌ى‌هه‌مان‌پرسه‌وه‌‌چه‌نتتدین‌جتتار‬ ‫میواندارى‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ژماره‌ى‌مۆبایل‪07503222763‌:‬‬ ‫ئیمه‌یڵ‪arsalan.rahman@yahoo.com:‬‬ ‫هفه‌یسبووك‪https://www.facebook.com/arsalan.rahman1:‬‬ ‫==============================================‬

‫تێبينى‪:‬‬ ‫=======================================================‬ ‫ئهم تشششوێژينهوهيه به پێنشششج بهش له لينكشششى تشششوێژينهوهى بهششششى كراوهيشششى ئيسشششلمى سشششايتى ميلهت پرێشششس‬ ‫بڵوكراوهتهوه‪:‬‬ ‫بهم تجۆره‪:‬‬

‫ناوهندهكانی راگهياند(ن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييا(ن ]بهشی‬ ‫يهکهم[‬ ‫‪10/11/2016‬‬

‫=‪http://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=27201&T‬‬ ‫‪%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%87%E2%80%8C%D9%83%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%DA‬‬ ‫‪%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%86%20%D9%88%20%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF‬‬ ‫‪%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%20%D8%AF‬‬ ‫‪%D8%A7%D8%B9%D8%B4%20%D9%88%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%AA‬‬ ‫‪%D9%89%20%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DB%8C‬‬ ‫‪%D8%A7%D9%86%20[%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%DB%8C%DB%95%DA‬‬ ‫]‪%A9%DB%95%D9%85‬‬

‫ناوهندهكانی راگهياند(ن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييا(ن ]بهشی‬ ‫دووەم[‬ ‫=‪http://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=27486&T‬‬ ‫‪%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%87%E2%80%8C%D9%83%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%DA‬‬ ‫‪%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF‬‬ ‫‪%D9%86%20%D9%88%20%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF‬‬

‫‪43‬‬


%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%20%D8%AF %D8%A7%D8%B9%D8%B4%20%D9%88%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%AA %D9%89%20%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DB%8C %D8%A7%D9%86%20[%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%D8%AF %D9%88%D9%88%DB%95%D9%85]

‫ناوهندهكانی راگهياند(ن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييا(ن ]بهشی‬ [‫سێيهم‬ http://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=27709&T= %D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%83%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%DA %AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF %D9%86%20%D9%88%20%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%20%D8%AF %D8%A7%D8%B9%D8%B4%20%D9%88%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%AA %D9%89%20%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DB%8C %D8%A7%D9%86%20[%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%D8%B3%DB%8E%DB %8C%DB%95%D9%85]

‫ناوهندهكانی راگهياند(ن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييا(ن ]بهشی‬ [‫چوارەم‬ http://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=27956&T= %D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%83%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%DA %AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF %D9%86%20%D9%88%20%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%20%D8%AF %D8%A7%D8%B9%D8%B4%20%D9%88%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%AA %D9%89%20%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DB%8C %D8%A7%D9%86%20[%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%DA %86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%95%D9%85]

‫ناوهندهكانی راگهياند(ن و پروپاگهندهی داعش و ئاستى كاراييا(ن ]بهشی‬ [‫پێنتجهم‬ http://www.milletpress.com/Detail.aspx?Jiamre=29347&T= %D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%83%D8%A7%D9%86%DB%8C%20%D8%B1%D8%A7%DA %AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AF

44


%D9%86%20%D9%88%20%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF %D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%20%D8%AF %D8%A7%D8%B9%D8%B4%20%D9%88%20%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D8%AA %D9%89%20%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DB%8C %D8%A7%D9%86%20[%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%20%D9%BE%DB%8E %D9%86%D8%AC%DB%95%D9%85]

45


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.