Magazine voor medewerkers, studenten en alumni van ArtEZ hogeschool voor de kunsten — Mei 2011
Vlieger uit Collectie Arnhem Product 2011
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
ArtEZ fact Nr. 2 2011
NL versie for ENG:
Wereld te winnen “Wees niet te bescheiden over wat je waard bent”
Artist in residence: Jacob TV
Green, green grass of home Elsien Gringhuis in Dubbelspot
Open podium Gaynelle Szoboszlai en Julian Enequist
ArtEZ finals 2011
Jacob TV strijkt neer bij ArtEZ De vernieuwer met wereldwijde armslag komt als geroepen. 8
Open podium Julian Enequist (MediaMusic) en Gaynelle Szoboszlai (Art & Crossmedia Design) startten samen een onderneming 10
“Boeken van ArtEZ Press moeten je raken” De eerste in de reeks ArtEZ Alumni is uitgebracht. Tijd om met Jan Brand en Minke Vos in gesprek te gaan. Ook: de nieuwste uitgaves op een rij 12
en verder
Foto omslag
7 Waar ben je mee bezig? We vragen het deze keer aan Margreet Luitwieler, docent van de opleiding Docent Dans en student van de master Kunsteducatie
19 derdejaars studenten Product Design van ArtEZ Academie voor Art & Design in Arnhem werkten binnen één thema aan een gezamenlijke collectie; Collectie Arnhem Product 2011. Zij gingen hiervoor de interactie aan met de natuur en maakten haar letterlijk hun werkveld. De collectie is een verbeelding van de inventieve en scheppende kracht van de natuur en het verlangen van de jonge ontwerpers zich hierin te mengen. De Collectie Arnhem Product 2011 is te koop bij concept store Arnhem Coming Soon, Kerkstraat 23.
17 De kunst om te veranderen Dingeman Kuilman over de opdracht die hij ziet voor het kunstonderwijs 18 Dubbelspot: Elsien Gringhuis 20 De designcycle: een reeks van mogelijkheden 22 Amber, muze van de mode op Arnhem Mode Biënnale 2011 23 Beeldindex
Nieuwe studie Creative Writing: waarom juist nu? Met Frank Tazelaar en Jasper Henderson
24 X jaar later Acteurscollectief Zomergasten bestaat uit de complete klas van 2007 van de toneelschool.
ArtEZ finals 2011 Alle expo’s, concerten, voorstellingen en shows op een rij
26 Kort
14
27
2&3
Wereld te winnen
24 Cartoon
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
3
Wereld te winnen Bezuinigingen dwingen tot het aanhalen van de broekriem. Zit cultuur in het verdomhoekje? Welnee, menen twee deskundigen. Maar de sector zelf zal wat ondernemender moeten zijn. “Wacht niet af tot de mensen jou ontdekken, ga zelf op zoek naar publiek!” Wereld te winnen
Tekst: Anton de Wit
“Oh, maar ik heb meegeschreeuwd hoor!”, zegt Dany Jacobs lachend. “Ik ben zeer voor cultuur.” De lector Kunst, Cultuur & Economie bij ArtEZ was één van de dik 100.000 mensen die eind vorig jaar meededen aan de ‘Schreeuw om cultuur’, de landelijke actie tegen de bezuinigingsmaatregelen in de cultuursector van het kabinet-Rutte. Politiek filosoof Hans Blokland, specialist op het gebied van cultuurbeleid, vindt cultuur en cultuursubsidies óók belangrijk. Toch heeft hij, anders dan Jacobs, niet meegeschreeuwd. En niet enkel omdat hij in het buitenland verbleef, ver van al het Neerlands stemverheffen – Blokland is hoogleraar aan de Humboldtuniversiteit te Berlijn. Nee, hij bekent teleurgesteld te zijn in de actie. “Het bereik ervan is vreselijk opgeblazen”, aldus Blokland. Hij wijst er fijntjes op dat de met veel tamtam aangekondigde televisieavond ter afsluiting van de manifestatie slechts 386.000 kijkers trok. Ter vergelijking: ruim drie miljoen kijkers stemden die zelfde avond af op America’s Next Top Model, Lingo of GTST.
“DE ONZEKERHEID BIEDT NIEUWE KANSEN”
Hanne Struyf en Phi Nguyen in Is dit een grap (foto: Maarten Steenvoort)
Hanne Struyf, actrice, studeerde aan de ArtEZ Toneelschool: “Ik ben nog maar pas afgestudeerd en ben nu vooral benieuwd wat er staat te gebeuren. Iedereen heeft het over crisis en bezuinigingen, maar ik moet zeggen dat ik er nog geen last van heb. Toch voel ik de onzekerheid wel. Blijft er wel ruimte om te doen wat ik kan, acteren op het toneel? Houd ik de vrijheid om te maken wat ik wil maken? Met Phi Nguyen speel ik momenteel de komische voorstelling Is dit een grap?, waarin we zeggen dat we wel voor cabaret moeten kiezen, omdat niemand meer zit te wachten op poëtisch of filosofisch theater. Ja – ook dat is een grap. Ik denk dat er ondanks alles wel degelijk toekomst is voor serieus theater. Juist die bezuinigingen kunnen er een nieuwe impuls voor betekenen. De onzekerheid biedt dus nieuwe kansen.Voorstellingen vind ik vaak oninteressant. Ik hoop dat dit een beginpunt van een omslag kan zijn: dat we de passie, het engagement, het experiment vooral, weer kunnen en mogen heruitvinden.”
4&5
“Architectuur is een dienend beroep. Iemand anders heeft een droom of een wens, en jij als architect moet daar het beste van maken. Wel moet je steeds in het achterhoofd houden dat je de maatschappij als geheel er zo veel mogelijk mee vooruit helpt. Die professionele integriteit bewaren is moeilijk, nu iedereen de hand op de knip houdt. Maar volgens mij is het niet onmogelijk. Belangrijk is allereerst dat je zorgt dat je het hele proces mee blijft denken, niet enkel in de ontwerpfase. Mijn compagnon is stedenbouwkundige, en is al in een vroege fase betrokken bij projecten. Dat is een groot voordeel: je valt dan niet halverwege in een project, en hebt van begin af aan invloed. Wij zorgen er bij iedere opdracht voor dat wij de partijen bij elkaar brengen. Zo creëer je je eigen werk, en blijf je bij heel het proces betrokken. En kun je met minimale middelen de maximale kwaliteit behalen.”
Wereld te winnen
“ZORG DAT JE MEE BLIJFT DENKEN”
Herbestemming oude boerderij met nieuwe ontsluiting door multiplex trap (foto: Rob Schoutsen)
Rob Schoutsen, volgde de master Architectuur bij ArtEZ en is nu zelfstandig architect bij de tweemanszaak Frobenius:
“Voor een project van deze omvang is een subsidie belangrijk, maar nooit voldoende. Daarom ging ik op zoek naar bedrijven in de scheepvaartindustrie om mee samen te werken. Dat ging betrekkelijk eenvoudig. De kunst is om een bedrijf allereerst enthousiast te maken voor je idee. Ik zei niet: geef me maar geld of materialen. Nee, ik vroeg: hoe zouden jullie dit aanpakken? Zo maakte ik hen deelgenoot van het proces, wat veel waardevoller is dan 1000 euro korting op materiaal. Vervolgens liet ik hen zien wat zij er zelf aan hebben. Wat ik ze in het vooruitzicht kon stellen was media-aandacht, aanwezigheid op scheepvaartbeurzen, enzovoort. De verwachte exposure is je belangrijkste handelswaar. Zo’n bedrijf maakt simpelweg een rekensom: wat kost het ons en wat levert het ons op? Een heldere en eerlijke manier van werken, vind ik. Veel minder omslachtig dan subsidies aanvragen.”
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
“EXPOSURE IS JE HANDELSWAAR”
Papieren boot van Filip Jonker, onderweg naar Londen
Filip Jonker, kunstenaar en ArtEZalumnus, voer met een zelfgemaakte kartonnen sleepboot van Enschede naar Londen:
Luidruchtig Wat is er aan de hand in de cultuurwereld? Staat het water ons echt aan de lippen, in deze tijden van economische malaise en fikse overheidsbezuinigingen? Zijn we overgeleverd aan de barbaren? Is die ‘schreeuw om cultuur’ een doodskreet van een sector in het nauw? Hoewel de één meeschreeuwde en de ander niet, zijn Dany Jacobs en Hans Blokland het er over eens dat dat reuze meevalt. Blokland: “Deze sector bestaat uit experts in het bespelen van het publiek, en is daarom disproportioneel luidruchtig. De kunstensector is er altijd heel goed in geslaagd om de eigen belangen te verdedigen, meer dan andere sectoren. Naar buiten toe wekt men tegelijkertijd de indruk dat men voortdurend het slachtoffer is van machiavellistische politici. Het tegendeel is waar.” Ook Jacobs is laconiek: “Wij leven zeker niet in een land van cultuurbarbaren. Het cultureel kapitaal in Nederland is groter dan vaak gedacht wordt.” Onderzoek ondersteunt die visie: de trendstudies van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) geven al jaren een alleszins positief beeld van het draagvlak voor cultuur in ons land (zie: www.scp.nl). De animo voor praktisch alle vormen van kunst en cultuur – en heus niet alleen de ‘makkelijke’, populaire cultuur – is opvallend stabiel en zelfs stijgend. Maar Jacobs en Blokland zijn het er ook over eens dat onze sector wel degelijk voor grote uitdagingen staat. De waardering voor cultuur mag dan stabiel zijn, het politieke en publieke draagvlak voor cultuursubsidies neemt ontegenzeggelijk af. “Probeer die geest nog maar eens terug in de fles te krijgen”, verzucht Blokland. “Wat mij extra opvalt sinds ik in het buitenland verblijf, is de verruwing van het debat in Nederland over cultuur. Cultuursubsidies worden als ‘diefstal’ voorgesteld, als ‘linkse hobby’s’.”
“Wees niet te bescheiden over wat je waard bent”
Zitten slapen Die vijandige stemming komt echter niet uit de lucht vallen, voegt Blokland daar aan toe. “Enerzijds heeft het cultuurrelativisme de laatste decennia voet aan de grond gekregen, dat stelt dat Bach niet beter of waardevoller is dan Madonna. Anderzijds heeft de cultuursector zelf zich steeds nadrukkelijker afgezet tegen het klootjesvolk. Je kunt op je klompen aanvoelen dat het draagvlak voor cultuursubsidies dan op een gegeven moment verdwijnt. Het wachten was alleen op een Wilders die het hardop uitsprak, en zijn schouders ophaalt wanneer men hem voor cultuurbarbaar uitmaakt. Dit zat er al langer aan te komen. ” Jacobs valt hem bij. “Wat misschien verrassend is, is de mate waarin bezuinigd wordt op cultuur. Maar de logica van deze bezuinigingen is al zeker tien jaar gaande. Een groot aantal mensen in de cultuursector heeft zitten slapen. Als men wakker was geweest, had men dit allang zien aankomen. Bij Rick van der Ploeg is dit beleid al begonnen, en door Ronald Plasterk is het doorgezet – en dat zijn toch PvdA-politici. Je kunt het dus wel op het huidige rechtse kabinet steken, maar je moet niet verwachten dat de kunstsubsidies opeens weer heel veel zullen toenemen als er morgen een andere regering is.” Er is volgens Blokland en Jacobs geen reden om bij de pakken neer te gaan zitten. Sterker nog: het is tijd dat de sector zijn harnas van zelfgenoegzaamheid uittrekt en gewoon aan de slag gaat. Jacobs: “Veel kunstenaars roepen wel erg makkelijk: ‘Ik ben zo geniaal, geef mij maar geld.’ De Wwik is een veel te grote vanzelfsprekendheid geworden. Als je ergens in gelooft mag je er ook best zelf in investeren.” Blokland: “Kunst en cultuur hebben het vermogen om mensen in contact te brengen met alternatieve manieren om tegen het leven aan te kijken, waardoor zij zich kunnen bevrijden van de culturele horizons die hen met de paplepel zijn ingegoten. Kunstenaars hebben dus een belangrijke maatschappelijke taak. Maar dat moeten ze wel af en toe bewijzen, en niet enkel aan hun kunstbroeders. Wacht dus niet af tot de mensen jou ontdekken, ga zelf op zoek naar publiek!”
Ontbreekt het deze sector volgens hem aan zakelijk inzicht? “Ja, over het algemeen wel. Over geld praten is lang een taboe geweest – het was viezer dan over seks praten. Ik heb meegemaakt dat kunstenaars kwaad werden als ik hen vroeg wat ze verdienden. ‘Daar gaat het toch niet om?’ Nee, maar je zult toch een toekomstperspectief moeten hebben, ook in economische zin. Ik snap dat de waarde van kunst zich niet makkelijk laat vertalen in louter
“Trouwens niet alleen voor de markt, maar voor heel de maatschappij. Als je een beetje rondloopt en contact onderhoudt met deze of gene, zo is mijn ervaring, dan verdien je heus je geld wel. Wat het nadeel van het kunstonderwijs is geweest, is dat het lange tijd uitging van de theorie dat talent zich slechts ontwikkelt in isolement, in een soort cocon. Dat geloof ik dus niet. Volgens mij word je alleen maar groot en volwassen in contact met je omgeving. Jij doet wat, mensen vinden er wat van, jij denkt er weer het jouwe van. Dat is veel vruchtbaarder dan het solipsistische idee dat je in totale afzondering je geniale kunstwerken maakt. Juist de mensen die onderdeel zijn van een netwerk, komen veel verder. Ga dus uit die cocon! Je hoort mij niet zeggen dat elk aanbod zijn vraag creëert, wat een oud economisch adagium is. Maar als je een deel van je creativiteit besteedt aan de economische kant, dan kom je een heel eind.”
6&7
Maar als de smaak van het publiek de leidraad wordt, zal dat dan niet tot vervlakking en verschraling leiden? Jacobs meent van niet. Ook voor minder populaire kunstvormen zal ruimte blijven bestaan. “Het gaat om het vinden van het juiste ecosysteem. De grote beesten moeten veel eten hebben, de kleine beestjes hebben niet veel eten nodig. Een groot theater programmeert voor het grote publiek. Een klein theater heeft alle ruimte om experimentele dingen te doen. Als het te populair zou programmeren zou het aan z’n eigen succes ten onder gaan. Ik zeg niet dat alles zich automatisch oplost. Maar het is te makkelijk om te zeggen: ‘Wij zijn moeilijk, dús we hebben subsidie nodig’.”
een economische waarde. Maar je moet er ook niet te moeilijk over doen. Ik zeg altijd tegen de studenten hier aan ArtEZ: wees zeker niet te bescheiden over wat je waard bent, durf geld te vragen voor wat je doet. Mijn lectoraat draait er om de mensen in deze sector wat meer gevoel voor de markt bij te brengen.”
Wereld te winnen
Taboe
Grouphug met band Krach (foto’s: Tom Roelofs)
“RICHT JE OP DE BELEVING”
“Hét grote probleem waar de muzieksector mee kampt, is het wegvallen van de geluidsdrager. Het hele businessmodel van cassettes, lp’s en cd’s staat op losse schroeven nu mensen muziek steeds meer via internet downloaden, legaal of illegaal. Daarbij is de vraag naar popmuziek relatief laag en versnipperd, terwijl het aanbod belachelijk groot is. Op een paar echt grote artiesten na, kan in ons land geen enkele popmuzikant leven van de muziek alleen. Maar ik geloof in ondernemerschap. Je hebt een lange adem nodig, en moet handig gebruik maken van nieuwe media om langzaam een trouwe fanschare op te bouwen. Richt je bovendien niet enkel op de muziek, maar op de hele beleving er omheen. Je verkoopt niet louter een plaatje, maar een lifestyle: een bijzondere liveervaring, exclusieve merchandise. Wees creatief. Muziek is overal te vinden, dus waarom zou je er voor betalen? Maar een beleving kun je niet illegaal downloaden.”
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Docent en artiestenmanager Martijn Crama
Martijn Crama, docent Music & Business bij ArtEZ Popacademie en artiestenmanager bij Music United:
Waar ben je mee bezig?
Beter kunstonderwijs
Margreet Luitwieler, docent van de opleiding Docent Dans en student van de masteropleiding Kunsteducatie doet onderzoek naar beter kunstonderwijs.
Beter kunstonderwijs
Tekst: Ruud Linssen
“Passie, dat is het goede woord. Ik voel passie als ik zie wat kunst doet met leerlingen. Welke eigenwaarde zij er uit halen, welk effect kunst heeft op hun zelfbeeld. Fantastisch: als je met je handen iets maakt dat niemand anders kan, als je beweegt zoals niemand anders doet. Kunst is fundamenteel voor de ontwikkeling van kinderen. Niet te missen, voor niemand. Vanaf de basisschool zouden kinderen in contact moeten komen met alle aspecten; schilderijen, muziek, dans. Zoals in Italië waar elk kind met kunst worden opgevoed. Nederland heeft dat niet. Laten we wel wezen, ons kunstonderwijs is vrij elitair. Nog steeds ja. Je ziet weinig allochtonen op de muziekschool. Terwijl kunst balans geeft aan het totale onderwijs. Op zowel de lagere als middelbare scholen draait het nu vooral om de cognitieve vaardigheden. Maar je moet je ook emotioneel kunnen uiten. Dat maakt je een compleet mens. EQ naast IQ. Dat eerste blijft nu beperkt tot tekenen en handvaardigheid. Namens de interfaculteit van ArtEZ doe ik onderzoek naar de mogelijkheden van beter kunstonderwijs. Samen met Anneke Meijers (docent muziek) en Nicole Martinot (docent 3D vormgeving), José Huibers (docent regie en vormgeving). Ieder vanuit de eigen discipline als startpunt. We onderzoeken het niveau van vaardigheid en kennis van studenten zoals die bij de docentenopleidingen van ArtEZ binnenkomen. Van daaruit proberen we via directe aanknopingspunten het instapniveau verder omhoog te tillen. Natuurlijk in samenwerking met de onderwijsinstituten die de studenten naar ArtEZ brengen. We beginnen bij het HBO, daarna het voorgezet onderwijs en uiteindelijk het basisonderwijs. Ik ben idealistisch maar mijn doel is concreet. Als je kijkt naar de studenten, naar hun beleving, dan loopt alles door elkaar. Van dans naar film naar muziek naar theater; en morgen weer helemaal anders. Alle docenten moeten in die wereld thuis zijn. Dat willen we allereerst bereiken. Zodat bijvoorbeeld een docent dans veel meer afweet van de andere disciplines en daarover kan meepraten. Dit als begin van een ontwikkeling, waardoor uiteindelijk het kunstonderwijs verandert. Voorgoed. Wat ik daar persoonlijk uithaal, interesseert me niet zo veel. Het gaat me om de kinderen.” Over anderhalf jaar is het onderzoek afgerond.
Jacob ter Veldhuis
Tekst: Ruud Linssen
8&9
Ter Veldhuis, ook wel JacobTV genoemd, heeft nu de luxe om te kiezen wat hem zint. De jongste keuze, een samenwerking met die ene hogeschool voor de kunsten, bevalt bijzonder goed. “ArtEZ gonst van mijn muziek, dat is erg plezierig om mee te maken”, zegt hij. Een jaar lang is Jacob ter Veldhuis composer in residence bij ArtEZ. Het betekent een vloed aan activiteiten rond zijn werk: repetities, symposia; lezingen, workshops; concerten, dansvoorstellingen. Inspiratie En natuurlijk staat Ter Veldhuis voor de klas, bij de studenten compositie. Hij zegt daarover: “Ik coach de studenten. Met opzet gebruik ik niet het woord ‘lesgeven’. Componeren is toch een soort roeping. Ik heb niet de pretentie dat ik les kan geven in het scheppend proces. De techniek kan ik anderen leren, maar de creativiteit niet.” Nooit eerder heeft ArtEZ de samenwerking met een componist zo groots aangepakt. De timing is geen toeval. De klassieke muziek bevindt zich op een kruispunt, of is daar misschien al voorbij. Grenzen vervagen; invloeden van buitenaf komen binnen. En dat is precies wat Ter Veldhuis laat gebeuren. Wat is klassiek en wat niet – het geldt bij hem als een open vraag. “Ik werk veel met media en televisie; daar haal ik mijn inspiratie uit. Toen ik begon waren muzikale genres als rock, jazz, klassiek absoluut gescheiden werelden. Tegenwoordig is dat volkomen aan het veranderen. Deze en andere veranderingen zie je nu overal.” Met de muzikale verschuivingen raakt ook de positie van conservatoria op drift. Juul Diteweg, directievoorzitter van het ArtEZ conservatorium, heeft dat al lang begrepen: “Moeten we dingen nog doen op de manier zoals we het altijd hebben gedaan? Waartoe leiden we nu eigenlijk op? Dat zijn vragen van vandaag.”
JacobTV strijkt neer bij ArtEZ
Jacob ter Veldhuis is een jaar lang artist in residence bij ArtEZ. De vernieuwer met wereldwijde armslag komt als geroepen. ArtEZ Conservatorium bezint zich op de toekomst van musici en de rol van het eigen onderwijs hierin. Ter Veldhuis belichaamt bij uitstek deze nieuwe musicus.
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
JacobTV strijkt neer bij ArtEZ
Ooit telde Jacob ter Veldhuis de dagen tot een nieuwe uitvoering van zijn werk: luisteren naar muzikanten die spelen wat hij heeft bedacht. Dat is niet meer. Anno nu bedraagt het aantal uitvoeringen van zijn composities circa drie. Dat is elke dag: drie. Over de hele wereld.
Levendige gesprekken
“Componeren is toch een soort roeping. Ik heb niet de pretentie dat ik les kan geven in het scheppend proces.”
Op z’n zachtst gezegd loopt het ArtEZ Conservatorium niet achterop, zo laat Ter Veldhuis doorschemeren: “Ik vind het een heel sympathiek instituut. Er is een soort nieuwsgierigheid naar nieuwe muziek die ik bespeur. De schoolleiding vindt het nodig om eigentijdse muziek bij de studenten te brengen.” En omgekeerd zegt conservatoriumdirecteur Juul Diteweg: “Jacob ter Veldhuis staat voor de muzikale breedte, voor de integratie van oud en nieuw, van beeld en geluid. Dat zijn allerlei dingen waar we als ArtEZ naar op zoek zijn. Welke gevolgen heeft dat voor muziekpraktijk? Zijn komst is dus een geschenk uit de hemel. Om de discussie aan te wakkeren is hij ideaal.”
Bob van Luijt (foto: VPRO)
Terug naar die klas compositiestudenten. Daar laat Jacob ter Veldhuis levendige groepsgesprekken ontstaan, drie uur lang. Over de noten op papier; de mogelijkheden en onmogelijkheden van een trombone; schetsen van composities van de studenten; een muzikaal probleem waar hij zelf recent nog mee heeft geworsteld. En niet in de laatste plaats zijn er tips van een man die praktijk kent en ombuigt naar succes: “Nieuwe muziek voor bijvoorbeeld accordeon of saxofoon, daar is altijd behoefte aan. Als je wilt dat jouw muziek wordt uitgevoerd, denk ook daar eens aan.”
Bob van Luijt is pas afgestudeerd basgitarist. Niettemin volgt hij de ArtEZ -lessen compositie van Jacob Ter Veldhuis: “De moderne klassieke muziek, dat is vaak: hoe atonaler, hoe beter. Jacob Ter Veldhuis heeft dat omgedraaid. Bijvoorbeeld in een stuk voor een strijkkwartet: het is zo simpel, en dan niet simpel in de zin van makkelijk maar zo duidelijk. Muziek is abstracte kunstvorm, maar hij geeft die een prettige vorm. To the point. Daarbij heb ik een romantisch beeld van muziek. Mooi, dat cliché vind ik vaak mooi. En dat zie ik bij deze componist. Ik leer er veel van.”
Muziekproducer Julian Enequist en fotografe Gaynelle Szoboszlai zijn de gelukkige eigenaars van een vruchtbare samenwerking. Enig minpunt: ze kunnen er ontzettend uitgebreid over praten. Gevolg: vriendin Jantsje Mol -uit de discipline ‘kort en bondig schrijven’werd ingeschakeld om dit wonder samen te vatten.
We kunnen heel goed switchen van ouwehoeren naar serieus aan het werk
We kunnen heel goed switchen
De redactie van ArtEZ fact biedt studenten een maagdelijk witte pagina om naar eigen inzicht te vullen. In dit nummer is het de beurt aan Julian Enequist (derdejaars MediaMusic) en Gaynelle Szoboszlai (vierdejaars Art & Crossmedia Design). Ze zijn samen een onderneming begonnen onder de naam ‘bølq’.
10 & 11
Open Podium
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Gaynelle Szoboszlai (links)
Julian Enequist
Tekst: Jantsje Mol
J:
J:
G:
Het begon via de AKI met het Digitaal Film Lab, waarbij mensen van mijn opleiding gekoppeld werden aan mensen van het conservatorium. Ik deed mee omdat het me te gek leek om een film te kiezen en te zeggen: daar wil ik de muziek wel voor maken. Ik koos destijds voor het tuttige meisje op hakken, dat leek me wel grappig. Vooral het verhaal, daar zat veel emotie in. Daarna werden we aangemoedigd om een tegenprestatie van elkaar te vragen. Toen kwam ik met Stefany June, mijn band. Gelukkig werd dat heel serieus genomen door Aneta, de regisseuse. Zij kwam niet geheel toevallig weer met jou aanzetten en zo is onze samenwerking gegroeid. Je kunt echt meeliften op elkaars projecten. Dingen die je anders nooit zou hebben gedaan maar waar je veel van leert.
Screenshots clip Catch your breath van Stefany June (eindexamenwerk Gaynelle)
G:
G:
J:
G:
J:
G:
Verder gebruiken we elkaars netwerk. Zo kunnen we van beide kanten opdrachten binnenslepen of figuranten verzamelen. We kunnen de klant een totaalconcept bieden en we hebben alle middelen. Het scheelt in crisistijd als een mooi filmpje van ons een bedrijf betrouwbaar maakt.
G:
We begonnen echt voor de lol en de ervaring. Na een aantal positieve reacties bedachten we dat we er ook wel geld mee konden verdienen. We wisselen commerciële en artistieke projecten af. Je kunt van allebei veel leren en we schamen ons daar niet voor. Je moet soms ook gewoon een grote mond hebben en alvast iets pitchen terwijl je nog geen klant hebt. Dat is niet erg, want we vinden het sowieso heel leuk om te doen.
J:
G:
Inmiddels spreken we steeds beter elkaars taal. Als ik een bepaald idee heb voor een geluid, dan kan ik abstract uitleggen wat ik bedoel. Beetje killer moet het hier, dan snap jij precies wat ik bedoel. Dat werkt eigenlijk heel goed. Je ontwikkelt ook een bepaald soort werkrelatie: als ik het lelijk vind, kan ik dat zeggen. We kunnen ook heel goed de klik omzetten van films kijken en ouwehoeren naar serieus aan het werk. Het heeft geen consequenties voor de vriendschap om te zeggen dat iets op tijd af moet zijn. We zijn altijd heel eerlijk tegen elkaar.
Tekst: Vanessa Sloot
— Wat is het doel van ArtEZ Press? JAN: “Met onze boeken willen we voeding geven aan de theorievorming binnen het kunstonderwijs. De boeken worden vaak als lesmateriaal gebruikt. Niet alleen binnen ArtEZ, maar ook door andere kunstopleidingen. Het gaat ook over het koesteren van de kennis binnen je organisatie: je kennis bewaren en overdragen. Denk aan het boek Moulage van Rixt van der Tol, daar zit heel wat jaren leservaring in! We werken voor de vormgeving van de boeken meestal samen met de grafische afdelingen van ArtEZ of met alumni. Zo doet de uitgeverij ook nog dienst als een soort leerbedrijf. Tot slot worden de boeken ook nog verkocht aan kunstenaars, beleidsmakers en andere partijen in de culturele sector. Het boek Wat doet die rode vlek daar linksboven? van Onno Zijlstra doet het bijvoorbeeld erg goed in de boekhandel en is inmiddels al toe aan de derde druk. Met het uitgeven van boeken op het gebied van kunst, cultuur en onderwijs van hoge kwaliteit dragen we tevens bij aan de profilering van ArtEZ .”
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
—
Cover Farmers van Louise te Poele, eerste uitgave in de alumnireeks
Hoe komt de keuze voor een onderwerp van een nieuw boek tot stand? MINKE: “We worden regelmatig benaderd door de faculteiten binnen ArtEZ, maar ook door bijvoorbeeld kunststichtingen en musea. We werken in de regel met externe geldstromen. Zo krijgen we bijvoorbeeld subsidies van stichtingen en fondsen, zoals het Prins Bernard Cultuur Fonds, maar we werken ook samen met bedrijven. Wij kijken bij de keuze voor de boeken echter altijd naar de verbinding met ArtEZ en boeken moeten herkenbaar zijn als ArtEZ Press. We zijn tenslotte een niche uitgeverij.”
12 & 13
ArtEZ’ eigen uitgeverij ArtEZ Press startte het jaar met het boek Farmers van Louise te Poele, alumnus Fine Art. Dit boek is het eerste in de serie ArtEZ Alumni die ArtEZ Press uitbrengt. Een goede gelegenheid om met Jan Brand en Minke Vos te praten over ArtEZ Press en de keuze voor deze reeks.
We beginnen bij het begin: Hoe is ArtEZ Press ontstaan? JAN: “Ik werkte bij het Studium Generale waar we publicaties wilden maken bij onze projecten. Ook bij de faculteiten bestond die wens, bijvoorbeeld voor een boek over het 50 jarig bestaan van de opleiding Fashion bij ArtEZ. Het College van Bestuur stelde daarom voor om het professioneel aan te pakken en een uitgeverij te starten. Vanaf het studiejaar 2007-2008 heten we ArtEZ Press.”
“Boeken van ArtEZ Press moeten je raken”
“Boeken van ArtEZ Press moeten je raken”
—
— Waarom de alumnireeks ArtEZ Alumni? JAN: “ArtEZ wil alumni meer in de etalage zetten. We hebben hele goede alumni bij ArtEZ en dat moeten we laten zien. Een alumnireeks is daar uiteraard een goede mogelijkheid voor.” —
Welke criteria hanteren jullie om tot een keuze voor een alumnus in de reeks te komen? MINKE: “Het werk van de alumnus moet van voldoende kwaliteit zijn en het werk moet een bijzonder project zijn dat van belang is in de hedendaagse ontwikkeling van de kunsten. Met Louise te Poele hebben we eerder samengewerkt. Zij heeft bijvoorbeeld de uitnodigingskaarten voor de presentatie van het boek Moulage gemaakt. Zij nam zelf contact met ons op en haar werk is van dusdanige kwaliteit dat dit een goede eerste is in de alumnireeks.”
Cover Mode en verbeelding. Over kleding en kunst
Wat kunnen we de komende tijd in de alumni-reeks verwachten? Minke: “De volgende twee publicaties in de reeks zijn Modemasters en Een vierkantje laten lachen. Modemasters laat de ontwikkeling zien die Fashion Institute Arnhem (FIA) de afgelopen 12,5 jaar heeft doorlopen. Een vierkantje laten lachen gaat over Bas Maters (1949-2006): 35 Jaar monumentale beeldende kunst en architectonische vormgeving.”
Cover De nieuwe man
—
NIEUWSTE PUBLICATIES ARTEZ PRESS — ARTEZ ALUMNI-REEKS: FARMERS Oud-student Fine Art Louise te Poele (1984) fotografeert vanuit een fascinatie met mensen. Ze zoekt bijzondere karakteristieken, eigenaardigheden die ieder mens tot een individu maken. Voor Farmers portretteerde ze bewoners van haar geboortedorp in de Achterhoek. — DE NIEUWE MAN In De nieuwe man wordt het fenomeen van de hedendaagse man, de zogeheten dandy, vanuit verschillende invalshoeken bekeken. In het boek wordt de dandy in historisch perspectief geplaatst en is er aandacht voor de beeldvorming van de man in de huidige modecampagnes. De teksten zijn o.a. van: José Teunissen, Jeroen Visser en Constatin Maltzahn. — DE ZOLDER VAN DUITSLAND De zolder van Duitsland van Seth de Rooij is gebaseerd op zijn afstudeerproject voor de master Architectuur van ArtEZ. De Rooij maakte een ontwerp voor de restauratie van een door de vuurstorm in Dresden uitgebrand pakhuis, de Erlwein-Speicher. Met dit project won De Rooij in 2006 de Archiprix. — CURATORIAL COOKING Het boek Curational Cooking biedt een kijkje in de keuken van de tentoonstellingspraktijk van Platform21. Gerealiseerde projecten passeren de revue, maar ook 21 nieuwe voorstellen door kunstenaars, ontwerpers en curatoren. Met bijdragen van o.a. Hybridspacelab, Cynthia Hathaway, Arne Hendriks, Ted Noten, Scott Burnham, Heleen Klopper en Yuri Suzuki. — KLEUR IN BEELD Met een interdisciplinair onderzoek naar kleur laat het handboek zien dat kleur zich lieert aan allerlei aspecten van de samenleving. Het handboek vertrekt vanuit een Europees, westers perspectief, maar plaatst ontwikkelingen nadrukkelijk in een breed, internationaal kader. In een beeldverhaal wordt de 24uurs perceptie van kleur gevisualiseerd. — DE VERTONING Suzan ten Heuw en Onno Zijlstra nemen extremiteiten in samenleving en religie onder de loep. Het individu beschouwt zijn vrijheid als een last en vlucht in consumentisme, groepscultuur, fundamentalisme en virtuele werelden. Beeldende kunst en de literatuur spelen een centrale rol in het boek. — SPIJKERS EN SPIJKERS De ontwerpen van de zussen Spijkers hebben sinds de oprichting van het modelabel in 2000 een herkenbaar en geliefde stijl. Rebellerend tegen stereotype ideeën over wat vrouwelijk is richt Spijkers en Spijkers zich tot de zelfbewuste en moderne vrouw die graag de regels van haar sekse wil herzien. Studenten en medewerkers van ArtEZ kunnen bij de mediatheken de boeken van ArtEZ Press aanschaffen met 20% korting.
Tekst: Vanessa Sloot
14 & 15 Nieuwe studie Creative Writing: waarom juist nu?
ArtEZ start in september in samenwerking met het Literair Productiehuis Wintertuin met de voltijd studie Creative Writing. Een voltijd vierjarige afstudeerrichting van de bachelor Theater. De studie start in september met 18 studenten die door de selectie zijn gekomen. Er waren meer dan honderd aanmeldingen en de animo voor de open dag op 18 februari jl. was groot. De behoefte aan een opleiding voor schrijvers is er dus, maar wat is de toegevoegde waarde van een dergelijke opleiding? En waarom nu?
Frank Tazelaar is directeur van Wintertuin en, samen met Monique Warnier, hoofd opleiding Creative Writing: “Voor de talentontwikkeling van schrijvers is een opleiding als Creative Writing juist nu broodnodig. Voorheen had je meerdere literaire tijdschriften. Schrijvers werden hier begeleid door redacteuren van uitgeverijen en konden zich ontwikkelen als schrijver. Deze tijdschriften zijn nagenoeg verdwenen en daarmee verdween ook het middensegment. Boeken worden een bestseller of verdwijnen snel in de ramsj. Een middenweg is er niet meer. In Oost-Nederland hebben we een goede infrastructuur voor schrijvers met De Wintertuin als productiehuis, diverse literaire festivals, een faculteit der letteren in Nijmegen en Stories & Design in Zwolle. Wat nog ontbreekt in de keten is een goede opleiding voor schrijvers die kunnen werken met verschillende media en genres, zogenaamde meervoudig geletterde schrijvers. De Wintertuin heeft daarom de samenwerking gezocht met ArtEZ, bekend om haar interdisciplinaire aanpak. De ideale plek om deze schrijvers op te leiden.”
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Nieuwe studie Creative Writing: waarom juist nu?
Talentontwikkeling
Gedicht van Tom Lanoye, door de ontwerper Dooreman aangebracht op de KBC toren in Antwerpen ter gelegenheid van Antwerpen Unesco Wereld Boekenstad (2009).
Foto: Sven van Baarle
Tazelaar: “In 2009 werd in Antwerpen op tal van plekken poëzie in de openbare ruimte getoond, wat heeft geresulteerd in een aantal permanente poëzieplekken in de stad. Het Vlaams Letterenhuis is hiervoor verantwoordelijk. Als je in Antwerpen bent, moet je daar maar eens een routeboekje halen. Prachtige gedichten van Nasr en Elsschot en vele anderen, ingelegd in de straten, op daken, op allerlei plekken.”
TIP: FESTIVAL DE GEEST MOET WAAIEN VAN WINTERTUIN: 26 T/M 29 MEI IN ARNHEM
Foto’s: Klaas van der Pijl
Na een succesvolle eerste editie komt het festival voor het gesproken woord terug met o.a: Connie Palmen, Nico Dijkshoorn, Rob Wijnberg, Klassiek Raggen (met Bob Fosko) en Arie Boomsma. De geest moet waaien brengt ook dit jaar weer schrijvers, dichters, musici, tekenaars, film- en theatermakers bij elkaar, in niet eerder vertoonde programma’s en combinaties. Van 26 t/m 29 mei is tentoonstellingsplaats Showroom het festivalcentrum, daarnaast is De geest moet waaien onder meer te vinden in Luxor Live en het Posttheater. Kijk voor het programma op: www.wintertuin.nl/ festivals/degeestmoetwaaien
16 & 17
“Natuurlijk is er altijd die geijkte vraag ‘is schrijven wel te leren?’. Zonder aanleg kom je er niet, daar ben ik van overtuigd, maar het grote voordeel van een hbo-opleiding als deze is dat je wordt begeleid om alles uit je talent te halen”, aldus Henderson. “Je ontwikkelt je als schrijver tijdens een opleiding ook veel sneller. Bovendien doe je tijdens je studie belangrijke contacten op, want de docenten zijn schrijvers die vast hun talentvolle studenten weer gaan tippen bij hun eigen uitgeverijen. Ik zie het wel gebeuren dat studenten al in hun tweede of derde jaar een contract op zak hebben. Verder weet ik uit ervaring dat het fijn is als je meer kan dan puur schrijven. Tijdens deze studie wordt je breed opgeleid. Je leert bijvoorbeeld het een en ander over redactie en literaire journalistiek, maar ook hoe je zorgt dat een manuscript daadwerkelijk wordt gelezen door een uitgeverij. Met andere woorden hoe je je product verkoopt. Schrijven begint immers, net als andere kunsten, uit innerlijke noodzaak, maar ondertussen heb je wel een winkel draaiende te houden.”
Nieuwe studie Creative Writing: waarom juist nu?
Een goed voorbeeld van een meervoudig geletterde schrijver is Jasper Henderson . Henderson werkt o.a. als redacteur voor uitgeverijen als De Bezige Bij , Nieuw Amsterdam en TenPages. Hij publiceert in De Groene Amsterdammer, Het Parool, De Gids en de Poeziekrant. Hij presenteert en modereert literaire bijeenkomsten voor o.a. CPNB en Winternachten, organiseert literaire evenementen als ‘De langste dag’ en schrijft ook nog brochures en zakelijke teksten. Henderson is tevens adviseur voor de studie. Henderson: “Zo’n opleiding als deze bestaat nog niet in Nederland. Hier heb je opleidingen en cursussen die zich vooral richten op de techniek van het schrijven. In het buitenland bestaat een soortgelijke opleiding al lang. Door een opleiding als deze verwacht ik dat er meer talent boven komt drijven.”
Schrijven en verkopen
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Meervoudige geletterdheid
De kunst om te veranderen
De kunst om te veranderen
Voor deze uitgave van ArtEZ fact heeft de redactie Dingeman Kuilman – bestuursvoorzitter van ArtEZgevraagd om een bijdrage te schrijven. Welke opdracht ziet Kuilman voor het kunstonderwijs? De cultuurbezuinigingen kunnen we beschouwen als een feit, al was het maar omdat die onlosmakelijk verbonden zijn met de stabiliteit van het kabinet Rutte. Hoewel het kunstonderwijs zelf (nog) niet onder vuur ligt, zullen de maatregelen van Rutte & Co onvermijdelijk leiden tot ingrijpende veranderingen in onze directe omgeving. Dus is de vraag: wat nu? Willen we de uitzonderlijke kwaliteit van kunst en cultuur in dit land behouden én versterken, dan moeten we ons richten op drie onderwerpen.
“De kwaliteit van kunst en cultuur is niet alleen een kwestie van aanbod, maar ook en vooral van vraag.”
Ontmoetingen Misschien is Nederland wel de creatiefste regio van Europa. Dat is tenminste iets wat buitenlanders vaak vertellen. Bijna nergens wordt op zo’n kleine oppervlakte zoveel toptalent opgeleid voor zo’n beetje alle denkbare disciplines. Vanuit die unieke positie moeten we ons nog sterker dan voorheen richten op internationalisering. We moeten er nog meer energie in steken om te ontdekken wat de wereld ons te bieden heeft. En wat wij te bieden hebben aan die grote, kleine wereld om ons heen. In de ontmoetingen die daarbij horen leren we bovendien veel over onszelf wat we ‘thuis’ niet kunnen leren. Nieuwe balans Er wordt al jarenlang gepraat over de creatieve industrie. Al snel gaat het daarbij om het omzetten van creativiteit in nieuwe industriële producten. Maar dat is maar een klein stukje van het verhaal. Veel belangrijker is dat kunst- en cultuurprofessionals een actieve rol gaan spelen in het ontwikkelen van een nieuwe balans tussen samenleving, cultuur en economie. Economische waarde wordt steeds meer afhankelijk van abstracte begrippen als identiteit en betekenis, en van een maatschappelijke factor als duurzaamheid. Als iedereen dat nog beter gaat begrijpen, liggen daar enorme kansen. Leren waarderen De kwaliteit van kunst en cultuur is niet alleen een kwestie van aanbod, maar ook en vooral van vraag. De eetcultuur in Nederland kon de afgelopen vijftig jaar alleen maar veranderen, doordat we stap voor stap geleerd hebben om anders - avontuurlijker en verfijnder - eten te waarderen. Daarom zijn goede kunst- en cultuureducatie van levensbelang. Al je niet leert wat muziek, beeldende kunst of dans voor je kan betekenen, is het moeilijk om ervan te genieten. Als je niet leert om je eigen creativiteit te laten voeden door die van anderen, ga je geloven dat je niet creatief bent. Als je niet leert precies te kijken naar de vormgeving en de productiekwaliteit van kleding en andere producten, neem je al snel genoegen met duurbetaalde rommel. Op al deze onderwerpen heeft ArtEZ veel talent, kennis en ervaring in huis. We moeten juist nu die kracht benutten om ervoor te zorgen dat het kunstonderwijs zich vernieuwt en de mensen aflevert die een soms weerbarstige praktijk naar hun hand kunnen zetten. Als dat lukt, is er nog een wereld te winnen.
Tekst: Francien van Zetten
18 & 19
Op ArtEZ.nl in de rubriek Gespot vermeldt ArtEZ studenten en docenten die een belangrijke prijs hebben gewonnen. In Dubbelspot lichten we hier een student of docent uit. Ditmaal dubbel aandacht voor oud-student Elsien Gringhuis.
Dubbelspot
“Ik streef naar helderheid in alles”
Goed geproduceerde materialen waarvan je weet waar ze vandaan komen. Dat gegeven is voor modeontwerpster Elsien Gringhuis (1980) vanzelfsprekend. Ze studeerde in 2008 af aan de opleiding Fashion Design van ArtEZ Arnhem en won in januari de Green Fashion Award tijdens de Amsterdam Fashion Week. Gringhuis ontving 25.000 euro voor de duurzame productie van haar kleding. Hollandse weilanden en luchten vormden de inspiratie voor de ontwerpster uit Arnhem. Ze toonde in Amsterdam onder meer een jumpsuit van wapperende zijde in zelf geverfd fris groen en blauw. Gringhuis is eigentijds, technisch goed en ze creëert een mooi vrouwelijk beeld, oordeelde modejournalist en jurylid Georgette Koning.
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Dubbelspot
Massaproductie
Foto: Meinke Klein Pictures / haar + make-up: Maaike Beijer@AngeliqueHoornAgency / model:
De beelden van totaal vervuilde fabrieksterreinen overal ter wereld van de Canadese fotograaf Edward Burtynsky vormden de basis voor de documentaire Manufactured Landscapes uit 2006 van regisseur Jennifer Baichwal. Die documentaire zette Elsien Gringhuis aan het denken. Ze noemt de kledingindustrie in China met zijn enorme massaproductie, de slechte arbeidsomstandigheden en het vele gif dat gebruikt wordt om bijvoorbeeld katoen te kweken. “Dat hoeft helemaal niet”, zegt ze met nadruk. “Milieuvriendelijk produceren is soms heel makkelijk. Mensen zitten vaak vast in systemen, waardoor ze niet anders meer kunnen.” Zijde, zijde met katoen, linnen en stoffen van bamboevezel zijn verantwoord geproduceerde materialen die Gringhuis veel gebruikt. 100 % duurzaam produceren is het streven. “Soms wil ik een bepaalde look hebben en doe ik concessies door met kunststoffen te werken. Anders ben je te beperkt in je mogelijkheden.” Ethiek
“Ik probeer met zo min mogelijk zo veel mogelijk uit iets te halen.”
Duurzaamheid in de mode gaat over materialen, maar ook over productiemethoden en arbeids omstandigheden.”Die maatschappelijke zaken komen in de opleiding zeker aan de orde”, zegt Matthijs Boelee, hoofd opleiding Fashion Design bij ArtEZ. “Studenten worden nooit beperkt in hun materiaalkeuze, maar ze moeten zich er wel van bewust zijn hoe materialen en kleding worden gemaakt. Dat gevoel voor ethiek geven we ze mee. Steeds meer studenten kiezen voor duurzame materialen.” De ontwerpen van Elsien Gringhuis kenmerken zich door pure vormen. Ze stralen eenvoud uit dankzij vernuftige constructies. Gringhuis werkt met zo min mogelijk patroondelen. Het liefst één of twee. Ze maakte een jas zonder mouwen uit één stuk stof. Korte mouwen worden aan een lijfje gevouwen in plaats van er aan gezet. “Ik probeer met zo min mogelijk zo veel mogelijk uit iets te halen. Ik streef naar helderheid in alles.” Haar duurzame, pure ontwerpen passen in deze tijd, denkt Gringhuis, zoekend naar een verklaring voor haar succes. “Ze hebben een soort tijdloosheid en zijn toch modern.”
Tekst: Janneke Brouwers
Monsteratelier ArtEZ participeert daarom sinds dit jaar in Arnhem Fashion Connection, een samenwerkingsverband met AFF Monsteratelier, Rijn IJssel en Arnhem Coming Soon. Hiermee is de productieketen teruggebracht in Arnhem. AFF Monsteratelier, een initiatief van Pieter Jongelie, biedt modeprofessionals de mogelijkheid om monsters en kwaliteitsproducties te produceren, in nauwe samenwerking met ambachtelijke modemakers. Pieter: ‘Het mooie van Collectie Arnhem is dat we aan de hand van dit leertraject de studenten Fashion Design van ArtEZ en de studenten Fashion Design Support van Rijn IJssel met elkaar in contact brengen. Op deze manier wordt duidelijk ervaren welke mogelijkheden een goede samenwerking kan opleveren. Hoewel de samenwerking met ArtEZ nog pril is, merkten we al direct dat heldere en korte communicatielijnen leiden tot een beter eindresultaat.’
20 & 21 De Design-cycle: een reeks van mogelijkheden
In de oorsprong van het ontwerpproces draait het om het generen van ideeën en het bedenken van concepten. Dit is de fase waar je je als designstudent op focust. Maar dan, hoe kom je erachter of je idee haalbaar is? Welke stappen moet je doorlopen om van concept naar eindproduct te komen? En wie of wat heb je nodig om je idee tot een succes te maken? Het doorlopen van de DESIGNCYCLE biedt mogelijkheden.
De Designcycle bestaat uit een reeks fases waarbinnen een ontwerp tot stand komt en aangeboden wordt aan de consument. Collectie Arnhem is hier een goed voorbeeld van. Studenten van Fashion Design en Product Design maken in het derde jaar Collectie Arnhem. Naast het gezamenlijk ontwikkelen van een visie en concept, worden ook de andere stappen van de Designcycle doorlopen: ontwerpen, monsteren, segmenteren, produceren, stylen, presenteren en showen en introduceren in de markt. Studenten ervaren hoe niet alleen hun eigen inbreng en creativiteit leidt tot een sterk concept, maar ook dat de creativiteit en vakkundigheid van de volgende schakels in de reeks essentieel is voor het realiseren van hun ontwerp.
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
De Design-cycle: een reeks van mogelijkheden
Stap voor stap
Succes verzekerd Voor een succesvolle presentatie van Collectie Arnhem op de winkelvloer biedt agentschap en concept store Arnhem Coming Soon uitkomst. Shopmanager Chananja Baars geeft aan wat een collectie in haar ogen nodig heeft om succesvol te zijn: ‘De consument verwacht een bijzondere en vernieuwende collectie, die daarnaast ook draagbaar is. Daarbij is het belangrijk dat de verhouding tussen prijs en kwaliteit in balans is. Coming Soon vertegenwoordigt diverse jonge ontwerpers in dit traject, we zijn ervaren in het begeleiden van jong talent.’
Wespenvanger uit de Collectie Arnhem Product 2011
Bij Collectie Arnhem wordt van de studenten verwacht dat ze ook op zakelijk en organisatorisch vlak hun weg leren vinden naar de commerciële markt. Ze verzorgen daarom zelf de marketing en communicatie rond dit project. Hierin worden ze begeleid door Danielle Wanders, die de rol van brandmanager vervult. Danielle begeleidt de studenten in het promoten en lanceren van hun collectie en alle aspecten die daarbij komen kijken. Danielle: ‘Je kunt nog zo’n mooi ontwerp maken, uiteindelijk gaat het erom dat de consument er interesse in heeft. De studenten leren om daar al tijdens het ontwerpen rekening mee te houden en nemen dit ook mee in de communicatie en marketing. Vervolgens zetten ze de collectie aan de hand van een fashionshow en presentatie letterlijk en figuurlijk in de schijnwerpers.’
Gardensock uit de Collectie Arnhem Product 2011
In de schijnwerpers
De creativiteit en vakkundigheid van de volgende schakels in de reeks is essentieel voor het realiseren van het ontwerp
Collectie Arnhem 2011 (foto: Peter Stigter)
Meer over dit onderwerp kun je vinden op: www.artez.nl/artbusinesscentre/Cursussen/ Van_idee_tot_commercieel_concept
Amber is de naam van de Arnhem Mode Biënnale 2011, die van 1 juni tot en met 3 juli wordt gehouden in de Gelderse hoofdstad. Een ode aan het fenomeen mode. Tekst: Francien van Zetten
Transformer Amber is de personificatie van mode, legt JOFF uit. ‘Ik wil laten zien dat mode verder reflecteert in de samenleving.’ De zoektocht naar de ware identiteit van Amber vindt plaats op drie hoofdlocaties: in een fabriekshal van AkzoNobel, in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem en in de Arnhemse binnenstad. Wat mode meer maakt dan alleen een kledingstuk is de vraag waar de hoofdexpositie om draait. Internationale ontwerpers als Prada, Maison Martin Margiela, A.F. Vandevorst, Damir Doma en ArtEZ-alumni Iris van Herpen en Selina Parr en Rosa Roozen (Noman) maken dit zichtbaar.
Foto: Anuschka Blommers, Niels Schumm & Uta Eisenreich
Sociaal gezicht Het sociale gezicht van Amber wordt in de binnenstad zichtbaar. Kunstenaarscollectief Suze May Sho, bestaande uit de ArtEZ-alumni Rosell Heijmen, Connie Nijman en Jessica Hellbach, heeft een installatie ontworpen waarmee inwoners en bezoekers van Arnhem hun band met mode kunnen ontdekken. Er zijn ook routes door de stad, zoals De Smaak van Arnhem en een wandeling langs pop-up store’s. Kunstenaars/onderzoekers Joke Roobaard en Giene Steenman stellen in het MMKA een tentoonstelling samen bestaande uit een doorlopend archief over de sociale constructie rond het begrip kleding. De ArtEZ Eindexamenshow op 9 en 10 juni laat een diverse groep zien met een aantal interessante ontwerpers, meldt Matthijs Boelee, coördinator van Fashion Design. ‘Met hele toegepaste ontwerpen, die laten zien hoe mooi kleren zijn.’ www.arnhemmodebiennale.com
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011 Amber, muze van de mode op Arnhem Mode Biënnale 2011 22 & 23
Amber, muze van de mode op Arnhem Mode Biënnale 2011
Mode als wispelturig en vluchtig fenomeen. Overal in de maatschappij te vinden en toch ongrijpbaar. Als een droom, een mysterie. ‘Amber, je laat ons schoonheid zien en helpt ons te bepalen wie we zijn’, schrijft JOFF, artistiek directeur van de Arnhem Mode Biënnale 2011 (AMB) in de liefdesbrief, waarin hij het thema van de vierde editie van het internationale modefestival aankondigt.
Beeldindex Foto: Judith Zwikker
GENERATIE OOST
Vanaf 20 april 2011 is een werk van Christiaan Schuinder te zien in Kasteel Nijenhuis in Heino, onderdeel van Museum de Fundatie. De bijdrage van Schuinder is te zien in de beeldengang bij de wenteltrap van het kasteel en is de vijfde uit de serie The Young Ones, waarin jong talent van Fine Art in Zwolle de kans heeft om te reageren op het kasteel en op de kunstwerken die Dirk Hannema (grondlegger van de museumcollectie) verzamelde. Het werk is te zien tot 7 juli 2011. Foto: Johan Wagenaar
Foto: Johan Wagenaar
THE YOUNG ONES
Generatie Oost is het jaarlijks terugkerende project van Generale Oost i.s.m. ArtEZ Toneelschool. Het unieke aan dit project is dat het gehele derde jaar van de toneelschool samenwerkt met een keur aan ervaren regisseurs en acteurs uit de praktijk. De ervaren regisseurs Laura van Dolron en Ria Marks zijn dit jaar de uitdaging aangegaan om het publiek, na slechts twee weken repetitietijd, een spannende en gevarieerde avond theater voor te schotelen. Het project had dit jaar voor het eerst een meer interdisciplinair karakter, aangezien er ook een muzikale bijdrage werd geleverd door twee musici.
Beeldindex
VOEDING VOOR DE WERKPLAATS TYPOGRAFIE
MYTHS AND HYMNS
Op de New York Art Book Fair (februari 2011) nodigde Werkplaats Typografie bezoekers uit om een bijdrage te leveren aan het curriculum van deze masteropleiding. Bezoekers hadden de mogelijkheid om een boek in te brengen dat ze zelf beschouwen als een must read voor studenten art & design. Zij konden hun boek ruilen voor werk van de Werkplaats, dat speciaal voor deze book fair was gemaakt. Gedurende de beurs presenteerde de werkplaats al het werk in de zogenaamde project room.
Onder de bezielende leiding van regisseur Daniël Cohen stonden studenten Muziektheater van het conservatorium in Arnhem begin maart een zestal keren op het podium met hun voorstelling Myths and Hymns. Deze bijzondere muziektheatervoorstelling is geschreven door de Amerikaanse componist/ tekstschrijver Adam Guettel. Het is een collage van zeer verschillende verhalen in diverse muziekstijlen, van klassiek tot funk. Rode draad hierin is de eeuwige zoektocht van de mens naar iets dat of iemand die zin kan geven aan ons bestaan. PERFORMANCE IS BACK TO STAY Dertien studenten Fine Art in Arnhem volgden een workshop performance door Anet van der Elzen en Danielle de Vree. Centraal stond het maken van een beeld of poëtisch moment in een performance. De workshop werd afgesloten met individuele presentaties van de studenten in o.a. het Museum voor Moderne Kunst Arnhem. Er was veel belangstelling onder studenten voor de workshop. In 2012 krijgt het project daarom een vervolg in het reguliere programma van Fine Art in Arnhem.
Tekst: Vanessa Sloot
24 & 25
In X jaar later belichten we acteurscollectief Zomergasten, dat uit de complete klas van 2007 van de toneelschool bestaat. In totaal zeven acteurs: Mariana Aparicio Torres, Michiel Bijmans, Joost Dekker, Matteo van der Grijn, Laura Mentink, Steven Stavast en Michel Visser. Zij noemden zich Zomergasten, naar het toneelstuk van Maxim Gorki dat ze bewerkten voor hun door Peter van den Eede geregisseerde eindvoorstelling.
Cartoon + X jaar later
door Michael Thompson
X jaar later
AArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
‘Made of art students’
Acteurscollectief Zomergasten, foto: Judith Zwikker
Joost: “Waarom wij met z’n allen als acteurscollectief verder zijn gegaan na ons afstuderen? Afgezien van het feit dat we heel verschillende mensen zijn, hebben we gemerkt dat we goed kunnen samenwerken en dat we dezelfde ideeën hebben over theater maken.” Michiel: “Gedurende het jaar werken we elk afzonderlijk met veel plezier met verschillende regisseurs , maar als collectief werken we bewust zonder regisseur. Als je werkt met een regisseur heeft de voorstelling de visie van één maker: de regisseur. Bij het werken als collectief draagt de voorstelling de kleur van het gehele collectief en van ieder lid afzonderlijk. Naast speler zijn wij dus ook allemaal maker.” Joost: “Normaal is een regisseur diegene die de verantwoordelijkheid voor een voorstelling draagt, maar wij hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Niet alleen voor het spel, maar voor de hele voorstelling. We verzorgen alles er omheen zelf: het decor, het licht, de publiciteit, aanvraag van subsidies, ontvangst van publiek.” Michiel: “We koken zelfs voor het publiek en we staan ook achter de bar. Je krijgt dan een situatie dat een acteur je de ene minuut nog vroeg of het eten lekker was, het volgende moment staat hij op het toneel en zit je naar hem te kijken.” Joost: “Zo is het duidelijk dat wij acteurs gewoon mensen zijn uit de reële wereld. We zijn mensen die net gekookt en uitgeserveerd hebben, we zitten niet opeens in een andere werkelijkheid, in een toneelwerkelijkheid. Maar wij als spelers hanteren wel tekst en theatrale middelen. Zo kan er een verbeelding ontstaan, samen met het publiek.”
Elke avond anders Michiel: “Mensen komen eten, zien de voorstelling en blijven naderhand wat drinken en napraten. Zij voelen zich daardoor met ons verbonden en met wat we aan het uitzoeken zijn. Zij zoeken met ons mee: waar gaat het stuk over, hoe hebben ze dat vanavond vormgegeven, hoe werkte dat, wat zijn mijn gedachten over dit stuk, over de thema’s, over hoe dat vanavond opnieuw vorm kreeg.” Joost: “We werken overigens wel met een vast kader: de tekst staat vast en een aantal ‘spelregels’: afspraken die we met elkaar maken, zoals de mise-en-scène. Je weet waar je het over wilt hebben, maar welke vorm dat krijgt, kan verschillen. Zo evolueert de voorstelling en is elke avond anders.” Kijk voor meer informatie over Zomergasten op www.zomergasten.nl
Kijk voor het programma van het jubileumsymposium op: www.artez.nl/ Conservatorium/Muziektherapie/Symposium_Exploring_the_Musical_Mind
ArtEZ fact is een halfjaarlijkse uitgave van ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Het blad wordt gratis verspreid onder studenten, medewerkers en alumni. REDACTIEADRES Onderlangs 9, 6812 CE Arnhem Postbus 49, 6800 AA Arnhem t. 026 3535 758 f. 026 3535 677 REDACTIE Rudi Korthuis (hoofdredacteur), Abeke Schreur (eindredacteur), Vanessa Sloot (redacteur), Edith de Vries (redactie-secretariaat) AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Anton de Wit, Ruud Linssen, Francien van Zetten, Janneke Brouwers, Johan Wagenaar, Niek Verschoor
26 & 27
De opleiding Muziektherapie bestaat 25 jaar. Dit wordt van 17 t/m 19 mei gevierd met het jubileumsymposium Exploring the Musical Mind en de training Neurological Music Therapy. Sinds de start in 1986 van de (destijds) vijfjarige muziektherapieopleiding, toen nog onderdeel van de bacheloropleiding Muziek, onderscheidde de opleiding zich nadrukkelijk van verwante opleidingen door de afwijkende opvatting en visie dat een muziektherapeut een ‘musicus is die zijn muzikale competenties toepast in een therapeutische setting’. Sinds haar ontstaan heeft de studie Muziektherapie een sterke ontwikkeling doorgemaakt. Het aantal studenten groeide gestaag; de inhoud van de opleiding ontwikkelde zich in nauwe samenhang met de ontwikkeling die het beroep van Muziektherapeut zowel nationaal als internationaal doormaakte en de opleiding verwierf een unieke positie in het Nederlandse hoger onderwijs.
COLOFON
REDACTIERAAD Michiel Braam, Ko Jacobs, Kristin de Groot, Caroline Barmentlo, Froukje Swart, Willem-Jan Rijper, Janneke Brouwers ONTWERP Hans Gremmen VERTALING Annie Wright DRUK De Raddraaier OPLAGE 4.000 FOTO OMSLAG Vlieger uit de Collectie Arnhem Product 2011
Kort + Colofon
In de vorige ArtEZfact meldden we dat de ontwerpopdracht voor de verbouwing van de nieuwe locatie van ArtEZ Academie voor Art & Design in Enschede naar Marx&Steketee architecten ging. Het definitieve ontwerp voor Tetem2 is nu gereed. De plattegronden van het ontwerp hangen in het huidige gebouw, zodat iedereen zich alvast kan oriënteren op het nieuwe onderkomen. Wat nu volgt is de aanbesteding van de opdracht van juli tot december 2011. De planning is dat de bouw na de uitvoeringsvoorbereiding in februari 2012 kan starten en in december 2012 gereed is. De verhuizing kan dan in fases gepland plaatsvinden met een uitloop naar het voorjaar.
Muziektherapie 25 jaar
De volgende uitgave van ArtEZ fact verschijnt in november 2011 Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder voorafgaande toestemming van de hoofdredacteur. Adreswijzigingen alumni Ben je oud-student en verhuis je binnenkort? Mail de adreswijziging aan artezfact@artez.nl (alleen voor oud-studenten).
ArtEZ fact nr. 2 — Mei 2011
Kort
Update Tetem2
ArtEZ finals 2011
De maanden mei, juni en juli staan voor ArtEZ in het teken van de eindexamens. Bezoek de concerten, theater- en dansvoorstellingen, modeshows en exposities in Arnhem, Enschede, Zwolle en andere steden.
ArtEZ finals 2011 \ ART&DESIGN De eindexamenexposities Art & Design zijn in Arnhem, Enschede en Zwolle te bezoeken. De masteropleiding Typografie exposeert in Amsterdam. De masteropleiding Fine Art organiseert diverse activiteiten en toont werk in Arnhem. De modeshows van de bachelor Fashion Design zijn te zien tijdens de Arnhem Mode Biënnale, ook de Collectie Arnhem wordt getoond. Het is nodig om tijdig kaarten te reserveren via www. arnhemmodebiennale.com. Gedurende de Biënnale heeft de master Fashion Strategy een curated store ingericht in samenwerking met Manon Schaap. De graduates van de master Fashion Design tonen hun eindwerk in de vorm van een film Dear Mr/Mrs van Freudenthal/ Verhagen. Deze is op diverse locaties te zien.
\
ARCHITECUUR & INTERIEUR Studenten van de opleidingen Interieurarchitectuur (bachelor) en Interieurvormgever (Associate degree) tonen hun afstudeerwerk tijdens een gezamenlijke expositie in Zwolle. Bij interieurarchitectuur is het onderwerp ‘De nieuwe bank als winkel’, voor de interieurvormgevers is dat een badhuis. Ook zullen er stoelen, objecten, illustraties en vloertegels te zien zijn.
\ THEATER Op theatergebied zijn vele voorstellingen te zien. In de eindvoorstelling van de toneelschool is de nieuwe lichting acteertalent te zien in de voorstelling Sugar the L’eau, geregisseerd door Carina Molier. Deze voorstelling belooft een interessante rit te worden door het nachtleven. De vierdejaars studenten van de opleiding Docent Theater maken individueel een voorstelling met door hen geselecteerde (amateur)spelers.
\ MUZIEK Vrijwel dagelijks zijn er van eind mei tot begin juli eindexamenconcerten bij het ArtEZ Conservatorium in Arnhem, Enschede en Zwolle. Er is een grote diversiteit: van jazz en pop tot dance, klassiek, muziektheater , van instrumentaal tot vocaal, van kleine tot grote bezettingen. Iedere locatie heeft een eigen programma. Er zijn ook optredens buiten de conservatoriumgebou wen.
\ DANS Diversiteit, authenticiteit en vakmanschap, dat is wat de studenten Dans laten zien in de eindvoorstelling Dans. Zij dansen in choreografieën van Sjoerd Vreugdenhil, Jerôme Meyer, Roberto Zappalà en Joeri Dubbe. Per stad is er een afwisselend programma. Mis de gelegenheid niet om in Rotterdam en Den Haag ook het eigen werk te zien van studenten. Bezoek ook het Docent Dans Event. Studenten tonen eigen dansstukken én dansen in voorstellingen van professionele choreografen. Er zijn workshops, lezingen en videoreportages over (internationale) projecten.
Enschede Zwolle
Overige steden
Mei
Juni
Juli
ART & DESIGN vanaf 31.05 Curated store by Generation #19 (master Fashion Strategy) tijdens Arnhem Mode Biënnale MUZIEK vanaf 23.05 Jazz & Pop / Klassieke Muziek / Muziektheater THEATER Vanaf 11.05 Docent Theater
ART & DESIGN 01 t/m 30.06 Curated store by Generation #19 (master Fashion Strategy) tijdens Arnhem Mode Biënnale vanaf 10.06 Generation 12 (Master Fashion Design) 09 en 10.06 Fashion Shows Fashion Design MUZIEK 01 t/m 30.06 Klassieke Muziek / Jazz & Pop/ Muziektheater THEATER 01 t/m 10.06 Docent Theater 14 t/m 17.06 eindvoorstelling Toneelschool DANS 16 en 22 t/m 23.06 Dans finals 28 t/m 30.06 Docent Dans event
ART & DESIGN t/m 03.07 Curated store by Generation #19 (master Fashion Strategy) tijdens Arnhem Mode Biënnale t/m 03.07 Generation 12 (Master Fashion Design) 06 t/m 9.07 Dutch Art Institute 06 t/m 10.07 Product Design/Fashion Design/ Interaction Design/ Graphic Design/ Fine Art/ Docent Beeldende Kunst en Vormgeving MUZIEK 01 t/m 08.07 Klassieke Muziek/ Jazz & Pop/Muziektheater
MUZIEK vanaf 09.05 Klassieke Muziek/Jazz & Pop/Popacademie/ MediaMusic/Docent Muziek/Muziektherapie/ Master Muziek
MUZIEK t/m 29.06 Klassieke Muziek/ Jazz & Pop/Popacademie/ Mediamusic/ Docent Muziek/Muziektherapie/ Master Muziek 29.06 Eindexamenfestival Muziek
6 t/m 10.07 Art & Cross Media Design/Fine Art
THEATER 16 t/m 21.05 Docent Theater examenfestival
MUZIEK 14 t/m 30.06 Klassieke Muziek/Jazz & Pop/ Docent Muziek
ART & DESIGN 06 t/m 11.07 Animation Design/Illustration Design/Graphic Design/Fine Art/Docent Beeldende Kunst en Vormgeving ARCHITECTUUR & INTERIEUR 06 t/m 11.07 Interieurarchitectuur (ba)/ Interieurvormgever (Ad) MUZIEK 01.07 Klassieke Muziek/Jazz & Pop/Docent Muziek/ Master Muziek
DANS 21.05 Rotterdam, finals Dans 26.05 Nijmegen, finals Dans
THEATER 18.06 Nijmegen, eindvoorstelling Toneelschool 24.06 Amsterdam, eindvoorstelling Toneelschool DANS 18.06 Den Haag, finals Dans
ART & DESIGN 08 t/m 10.07 Amsterdam, Werkplaats Typografie
28
Arnhem
ArtEZ finals
ArtEZ finals 2011
Bij het drukken van deze ArtEZ fact waren nog niet alle gegevens over de ArtEZ finals 2011 bekend. Check www.artez.nl/finals voor de meest actuele informatie