Stadsblokken anno 2021

Gelegen aan de Rijn, midden in de groene uiterwaarden, en toch nabij het historisch centrum. Wanneer deze uiteenlopende componenten in één zin aan elkaar gekoppeld kunnen worden, kan men gerust spreken van een unieke locatie.

Toch is het een locatie die verslonst is geraakt en moeilijke toegankelijk waardoor het vrij onbekend is voor veel Arnhemmers. Het betreft een locatie in het uiterwaardengebied Stadsblokken ten zuiden van het centrum van de stad. Het gebied Stadsblokken kan samen met Meinerswijk gezien worden als een exclusief stukje uiterwaarde van de 1233 km lange Rijn. Het rapport Gebiedsontwikkeling StadsblokkenMeinerswijk’ van atelier LOOS van VLIET en Bureau B+B1 , wat is uitgevoerd in opdracht van de gemeente Arnhem, benoemt zelfs dat Stadsblokken-Meinerswijk ten opzichte van andere grote groenstructuren zoals Nationaal park de Veluwezoom, het Nationaal Landschap Gelderse Poort, de Ooijpolder en Park Lingezegen een bijzondere positie inneemt. Het ligt namelijk midden in de stad. Juist vanwege deze bijzondere positie verdient het gebied gekoesterd te worden als uiterwaardenpark.

Recente ontwikkelingen In een groter perspectief kan dit gebied gezien worden als een (toekomstige) verbinding tussen noord en zuid Arnhem. In het document ‘Structuurvisie Arnhem 2020’2 stelt de gemeente zich een ‘stad aan de rivier’ voor met open en aantrekkelijke rivierfronten, waarbij StadsblokkenMeinerswijk zich ontwikkelt tot een aantrekkelijke en bereikbare ontmoetingsplek in de stad tussen noord en zuid. Het past in de ontwikkelingsgang van de stad: eerst ‘de stad op het zand’, toen ‘de stad in de polder’ en nu ‘de stad aan de rivier’ als opgave; van tweedeling naar drie-eenheid. “Het principe van ‘de verbindende rivierzone’ zal zoveel mogelijk haar doorwerking krijgen in uiteenlopende initiatieven op de korte en lange termijn.” Locatie Stadsblokken vormt hierin een belangrijke schakel. Dit plan is al doorgevoerd in het bestemmingsplan en zal komende jaren in fasen gerealiseerd worden.

1 atelier LOOS van VLIET en Bureau B+B. (2012, april). 2 Gemeente Arnhem. (2012, januari).

VOORMALIG ASM-TERREIN ANNO 2021 De locatie Stadsblokken heeft een rijke historie als haventerrein waar anno 2021 nog slechts enkele robuuste relicten met cultuurhistorische waarde aan doen terugdenken. Samen met de houtwerf in de haven van Workum was ‘De Arnhemse Scheepsbouw Maatschappij’ (ASM) hier de grootste werkgever van Arnhem3 en zij domineerde ‘de overkant’ van de Rijn met haar activiteiten tot in de jaren ‘70 van de vorige eeuw. Sindsdien ligt het terrein braak in een verder desolaat gebied. Alleen de fundamenten getuigen nog van de vroegere scheepswerf.

De voormalige ASM haven kenmerkt zich op dit moment voornamelijk door het groene karakter rondom de baai. Om de plek te ervaren kan de pond genomen worden vanaf de Rijnkade. Hiervandaan vaart men langs de groene landtong de fraaie baai in. Hier wordt de vaarder direct omzoomt door bomen, die rondom iedere zijde van de baai geworteld staan.

In het verlengde van de uitmonding van de baai doemt een oud restant van de ASM haven op. Puur en robuust, zonder zijn afkomst te ontkennen ligt daar een indrukwekkende afbouwkade (zie onderstaande foto). Samen met de betonsfundering van de scheepshelling is dit het meest karakteristieke element van Stadsblokken en één van de relicten die doet herinneren aan de Arnhemse havengeschiedenis. Overige kenmerken liggen niet diep onder het maaiveld verscholen en geven de oude structuren van de werf goed weer. Een fotoreportage van de locatie brengt ASM-restanten evenals de nieuwe identiteit goed in beeld.

3 www.arneym.nl