7 - 15 januari 2015
UN-USED UNDERGROUND SPACE
ArtEZ hogeschool voor de kunsten
In het boek ‘Poetics of Space’ van Gaston Bachelard
Im Buch ”Poetics of Space” von Gaston Bachelard
wordt de kelder verbonden met ideeën van
wird der Keller mit den Ideen von Freud und Jung
Freud en Jung. Hij beschrijft in zijn boek een
verbunden. Gaston Bachelard umschreibt in seinem
huis van zolder tot kelder om te laten zien hoe
Buch ein Haus vom Keller bis zum Dachboden, um
onze waarneming van ruimten onze gedachten,
deutlich zu machen, wie die Wahrnehmung von
geheugen en dromen vormen.
Raeumen unsere Gedanken, Erinnerungen und Traeume gestalten.
Zo geeft de zolder beschutting tegen regen, zon en angsten. Op zolder zijn de gedachten helder.
Der Dachboden bietet Schutz gegen Regen,
De kelder daar in tegen is de donkere, irrationele
Sonne und Aengste. Auf dem Dachboden sind die
ruimte van ons huis. De kelder staat symbool voor
Gedanken klar. Der Keller im Haus jedoch, ist ein
de weggestopte nare ervaringen uit ons leven.
dunkler und irrationaler Raum. Er symbolisiert
Alleen via dromen of associatie kunnen deze
das Verdraengen von schlechten Erfahrungen
ervaring bewust beleefd worden.
aus unserem Leben. Nur durch Traeume oder Assoziationen koennen diese Wahrnehmungen bewust erlebt werden.
INLEIDING
EINLEITUNG
Het VOID 2015 project is een negen dagen
Das vorgestellte “Void” Projekt 2015 ist ein
grensoverschrijdende problematiek bezig
Im ZNS werden Bachelor- und Masterstudien-
durende casestudy, een ontwerpend
neun Tage dauernder “casestudy”. In diesem
houden op het gebied van deze thema’s.
gaenge angeboten, welche sich mit den oben
onderzoek naar ideeën, gedachten en
“casestudy” geht es um planerische Unter-
Daarnaast wordt door middel van tentoon-
genannten grenzueberschreitenden Themen
concepten voor een ongebruikte onder-
suchungen, das Entwickeln von Ideen und
stellingen, lezingen, films en excursies de
beschaeftigen. Darueber hinaus werden durch
grondse ruimte, Un-used Underground Space.
Konzepten bezueglich eines nicht genutzten unter-
wederzijdse relatie bevraagd en onderzocht.
Austellungen,Filme,Lesungen und Exkursionen
De VOID is een moment tussen semesters
irdischen Raumes im ZNS. “Un-used underground
Het ZNS is in Münster in een monumentaal
die Beziehung zwischen den zwei Laendern
waarin we in de opleidingen met studenten
Space”. In sogenannten “VOID” Projekten arbeiten
pand gehuisvest dat, als een van de weinige
untersucht und beleuchtet. Das ZNS selbst,
werken aan actuele thema’s, vaak aan
Studenten in der Zeit zwischen zwei Semestern
gebouwen, de bombardementen van de
gefestigt im Krameramtshaus, steht unter
ons voorgelegd door reële opdrachtgevers.
an aktuellen Themen, haeufig auch durch reale
Tweede Wereldoorlog heeft doorstaan.
Denkmalschutz und wurde waehrend des
Ondernemerschap is dan ook een belangrijk
Auftraggeber initiiert. Das Thema “Unter-
thema in de VOID. In dit geval een grens-
nehmertum” ist ein wichtiger Bestandteil dieser
ZNS zoekt naar nieuwe concepten die het centrum
overschrijdend ondernemerschap.
“VOID” Projekte. In dem jetzigen Projekt geht es
kunnen versterken in haar doelstellingen. Vanuit
Das ZNS ist auf der Suche nach neuen
im Besonderen um eine grenzueberschreitende
de gedachte dat nieuwe concepten en functies
Konzepten, die das Zentrum fuer Niederlande-
Auseinandersetzung dieses Themen.
bezoekers, zowel vanuit de omgeving als toeristen,
Studien in ihrer Funktion und Ausrichtung
in aanraking kunnen brengen met het werk
verstaerken koennen. Der Grundgedanke
We werken voor een opdrachtgever die bekend is met andere gebruiken en verwachtings-
zweiten Weltkrieges nicht zerstoert.
patronen dan die van ons. Bovendien wordt
Unser Auftraggeber, das ZNS hat andere
van ZNS. De monumentale kelder met kruis-
ist,sowohl Bewohner der Stadt Muenster,als
van studenten verwacht dat ze in Engels of
Erfahrungen und Erwartungen bezueglich
gewelven staat al vele jaren leeg. Het is een
auch Touristen staerker in Kontakt zu bringen
Duits communiceren over de scenario’s
moeglicher Nutzungen und Ablaeufe(des
moeilijk te gebruiken ruimte vanwege de
mit dem Zentrum fuer Niederlande-Studien.
die ze ontwerpen.
Kellers), als solche, die von unseren Studenten
ruimtelijke complexiteit, structuur, lichtinval,
Ein denkmalgeschuetzter Keller liegt seit vielen
erarbeitet und vorgestellt werden. Von den
het klimaat en de toegankelijkheid. Het doel
Jahren ungenutzt. Der komplexe Raum ist
De studenten van de drie opleidingen
Studenten wird darueber hinaus erwartet,
is om een nieuwe verfrissende stroom op gang
aufgrund seiner Lage schwer zugaenglich.
interieurarchitectuur van ArtEZ werkten in
dass die Kommunikation ihrer Untersuchungen
te brengen in het gebouw van ZNS door deze
Natuerliche Beleuchtung und Ventilierung
groepsverband aan deze case; 1e jaar Master,
und erarbeitenden Szenarien in englischer
kelder nieuw leven in te blazen.
sind mangelhaft. Intention ist es,durch neue
1e
en 2e jaar Bachelor en 1e jaar Associate
oder deutscher Sprache verlaeuft.
Ideen und Konzepte,diesen Raum im ZNS eine. Vragen die we ons daarbij hebben gesteld
degree. Er is gewerkt in zes gemengde groepen van acht studenten waarbij de masterstudenten
Studenten der Fachrichtung Innenarchitektur
• Wat is mogelijk? Anders dan museaal gebruik?
een rol op zich nemen als teamleider.
(ArtEZ,hogeschool voor de kunsten), bestehend
• Wat zal bezoekers verleiden om ZNS in Münster
aus drei Studienniveau‘s, arbeiteten in sechs
steeds opnieuw te bezoeken?
De initiatiefnemer van deze case is het
Teams an diesem “case study”. Die Teams
• Wat verwachten bezoekers nu en in de toekomst?
Zentrum Niederlände Studien (ZNS) in Münster.
bestanden jeweils aus acht Studenten
• Wat heb je fysiek als bezoeker nodig in tijden van
ZNS is in 1989 opgericht aan de Westfälischen-
verschiedener Jahrgaenge des konsekutiven
Wilhelms-Universität Münster. Het is een
Associate-,Bachelor- und Masterstudienganges,
interdisciplinair instituut dat onderzoek doet naar de historische, politieke, culturele en
Folgende Fragen haben wir uns gestellt • Welche anderen inhaltlichen Moeglichkeiten bestehen,als die Nutzung eines Museums? • Was koennte Besucher des ZNS verleiten ums dieses wiederholt aufzusuchen?
social media in een digitale wereld?
• Was erwarten Besucher des ZNS in der
wobei die Masterstudenten eine Rolle als
De zes teams hebben ieder één van deze
• Welche physisch-raeumliche Erfahrungen
Teamleiter zugewiesen bekamen.
thema’s verder uitgediept in een scenario.
sind notwendig in Zeiten des Gebrauchs
Op deze wijze is een breed palet ontstaan
sozialer Medien und einer digitalisierten Welt.
economische verbanden tussen Nederland
heutigen Zeit und in der Zukunft?
en Duitsland. Het biedt Bachelor- en
Der Initiator dieser “Case Study” ist das
van ideeën die ZNS kan inzetten in haar
Master-opleidingen aan die zich met
Zentrum fuer Niederlande-Studien(ZNS)
verdere ideevorming over deze ruimte.
Sechs Studententeams haben sich jeweils mit
in Münster. Das ZNS,1989 gegruendet, ist
einem der Themen auseinander gesetzt und
Teil der Westfälischen-Wilhelms-Universität
ein Szenario entwickelt. Auf diese Weise ent-
zu Münster. Das interdisziplinair arbeitende
standen eine Palette von verschiedenen Ideen,
Institut untersucht die historischen, politischen,
welche das Zentrum fuer Niederlande-Studien
kulturellen und wirtschaftlichen Beziehungen
als Inspiration fuer eine weitere Entwicklung des
zwischen den Niederlanden und Deutschland.
ungenutzten Raumes verwerten kann.
INHOUDSOPGAVE
THEMA’S Politiek / Cultural Treat’s 08 Onderzoek / Schatkamer van Vergeten Kennis 12 Cultuur / Open Up 16 Geschiedenis / Time Capsule 20 Economie / Kickstart 24 Münster / Land (E)Scape 28
NAWOORD 33 COLOFON 34
POLITIEK
CULTURAL TREAT’S De Vrede van Münster werd getekend in
tectonische oplossing voor het samenbrengen
De zaal is een open ruimte, waarin een grote,
De aanpassingen aan de ruimte houden zoveel
1648. Om dit verdrag te tekenen kwamen ver-
van mensen om zo vrede te sluiten, precies zoals
in het midden geplaatste tafel centraal staat.
mogelijk rekening met het monumentale karak-
schillende Europese leiders bijeen om vrede
4 eeuwen geleden gebeurde voor de Vrede van
Alles in deze ruimte draait om de tafel. Door de
ter van de kelder. Zo blijft het tafelblad los van
te sluiten na langslepende conflicten tussen
Münster. Samen deze ervaringen delen zorgt
aangewezen zitplaatsen worden verschillende
de kolommen en zouden alle aanpassingen
verschillende culturele groepen in Europa.
voor verbroedering.
etniciteiten zoveel mogelijk gemengd , zodat
weer verwijderbaar moeten zijn. Er komt een
Dit vond plaats in het gebouw waar zich nu
er zoveel mogelijk onverwachte ontmoetingen
nieuwe hoofdingang naar de kelder, die los staat
het Zentrum für Niederlande Studien (ZNS)
De naam voor dit concept is “Cultural Treat’s”, wat
ontstaan. De tafel staat symbool voor alle tafels
van de ingang van het ZNS. Deze zou het best
bevindt. Samenkomen van verschillende
opgevat kan worden als “cultural treats” of “cultural
waar grote gebeurtenissen zijn begonnen, zoals
aan de noordzijde van het gebouw gerealiseerd
culturele of religieuze groepen om begrip
treaties”, om het concept, maar ook de historische
de tafel van het laatste avondmaal van Christus
kunnen worden, waar zich nu een hellingbaan
voor elkaar op te brengen is het uitgangspunt
gebeurtenis in dit pand te benadrukken. Er zal
of de grote tafel waaraan de leiders van de VN
bevindt. De wanden en gewelven zullen voor-
van ons concept. Op deze manier proberen
een maandelijks wisselend thema zijn van steeds
vergaderen. Ook staat de tafel symbool voor
namelijk wit zijn, zodat de projectie van de
we een groter gevoel van vrede en veiligheid
twee culturen. Dit kunnen twee sterk verschillende
eenheid, voor het samen mens zijn. De tafel is
cultuurgerelateerde patronen zo goed mogelijk
voor elke bevolkingsgroep te realiseren.
culturen zijn, twee conflicterende culturen of juist
verlaagd, zodat men in kleermakerszit plaats
uit de verf komt. De tafel krijgt een ronde vorm, zodat iedereen naast elkaar zit en er een geheel
is, maar om de westerse manier van aanzitten
gevormd wordt. Op deze manier bevorderd
nog steeds aan de orde van de dag zijn. Dit komt
vertegenwoordigers van groepen uit deze cul-
ook mogelijk te maken is de vloer onder de tafel
het samenbrengen van culturen het gevoel van
onder andere tot uiting in demonstraties. Ook
turen uitgenodigd worden om deel te nemen aan
verlaagd. Hierdoor kan elke cultuur zich thuis
vrede en veiligheid.
in Münster. Hier werd onlangs door 10.000 man
het programma van Cultural Treat’s. Naast deze
voelen aan deze tafel en wordt de relatief lage
een demonstratie gehouden tegen de Pegida,
vertegenwoordigers kunnen ook andere gasten
kelder ruimtelijker ervaren.
die tegen de islamisering van Duitsland zijn.
reserveren om deel te nemen.
We willen van de kelder een ruimte maken
Wanneer je de kelder binnenkomt, via de nieuwe
waarin mensen van verschillende culturele
ingang aan de noordzijde van het ZNS laat je,
achtergronden en meningen uitgenodigd
je telefoon achter in de kluisjes in de hal.
worden, met vrije toegang voor wie er ook bij
Zo ben je verzekerd van vrijheid, zonder gevolgd
wil zijn. Met maandelijks wisselende thema’s,
of opgenomen te worden. De hal is voorzien van
kunnen er in de loop van tijd veel verschillende
grafische prints van historische schilderijen van
culturen een podium krijgen. In principe zijn
het ondertekenen van de Vrede van Münster,
angst en conflicten veelal te herleiden naar
om bezoekers bewust te maken van wat er vier
onbekendheid met de gevreesde cultuur, religie
eeuwen geleden heeft afgespeeld op deze plek.
9
kan nemen, zoals in diverse culturen gewoonlijk
tisch – binnen dezelfde cultuur. Wekelijks zullen er
8
andersdenkenden – gematigd en fundamentalisWij willen dit doen, omdat dit soort conflicten
of afkomst. Alleen in dialoog kan men nader tot elkaar komen.
Vervolgens wordt men één voor één de zaal binnen gelaten, waar plaatsgenomen kan
Münster heeft bijna 50.000 studenten, waarvan
worden op de plaats die belicht wordt. Iedereen
er ongeveer 3.500 uit het buitenland komen.
krijgt zo een eigen zitplaats toegewezen door
Dit biedt een sterke basis voor kennismakingen
de gastheer. Bij het binnenkomen vallen de
met andere culturen. Ook deze studenten willen
onbekende, kruidige geuren van versbereid eten
we samen laten komen in de kelder, waar ze an-
op. Patronen uit de architectuur en cultuur van
dere culturen kunnen leren kennen door middel
de betreffende thema’s worden op de wanden
van architectuur, tradities, gerechten en muziek.
geprojecteerd, samen met de muziek en het
Het resultaat is een cultureel proefhuis, waar alle
bereiden van traditionele versnaperingen moet
zintuigen geprikkeld worden om in de vreemde
dit wederzijdse interesse uitlokken, zodat er een
cultuur ondergedompeld te worden. Een archi-
dialoog over elkaars achtergrond ontstaan.
“Hallo ik ben Tim en woon sinds twee jaar in Duitsland. Daarvoor heb ik altijd in Nederland gewerkt en gewoond. Ik heb voor de tweede keer hapjes gehaald en vind het leuk dat je op een avond van twee culturen kan proeven. Toen ik naar de tafel liep gaf weer een ander kussen licht waardoor ik weer andere mensen
11
10
ga ontmoeten.”
“Mijn naam is Ingeborg. Ik ben 35 jaar oud “Ik ben Sevda. Vanavond verzorg ik de Turkse
en woon mijn hele leven al in Duitsland.
hapjes. 20 jaar geleden ben ik naar Duitsland
Op de universiteit geef ik les en ik merk dat
verhuisd. Ik vind het erg leuk om mensen
de studenten uit veel verschillende landen
met een andere afkomst mijn Turkse hapjes
komen. Mede voor deze groep zal het
te laten proeven. Hierdoor worden we meer
interessant zijn om elkaar op een
met elkaar verbonden.”
positieve manier te leren kennen.”
ONDERZOEK
SCHATKAMER VAN VERGETEN KENNIS Münster: stad van de wetenschap, met maar liefst 55.000 studenten, 9 bibliotheken en 1/3 deel van de bevolking werkend in de wetenschap. Münster is een stad gericht op kennis en groei. Veel van die kennis is te vinden in bibliotheken of op internet, maar er is ook kennis die verloren gaat. “Van de wetenschappelijke data gaat maar liefst 80% verloren binnen 20 jaar”*1. Bijvoorbeeld een boek dat nooit voltooid is of een onderzoek dat nooit is afgerond. Deze kennis blijft
’’ 80% van wetenschappelijke
vaak geheim, omdat het informatie is die niet
kennis gaat na 20 jaar verloren’’1
gepubliceerd wordt. De vergeten kennis kan een grote inspiratiebron zijn voor anderen, zonde om voor altijd verloren te laten gaan. De kelder in Münster wordt een verzamelplek,
Niet alleen de feitelijke wetenschap,
waar je deze vergeten kennis en geheimen ach-
maar ook de geheimen van de ziel.
plek waar je je hoofd leeg kunt maken en nieuwe
De kelder in Münster is een schatkamer waar je
ideeën kunt opdoen. De verschillende stukken
vergeten wetenschappelijke
worden door de onderzoekers zelf naar de kel-
kennis en geheimen achter kunt
der gebracht. Hierbij is geen sprake van censuur
laten en ontdekken.
en is de informatie niet voorgeselecteerd.
1 Ans Hekkenberg, 20 december 2013, http://www.newscientist.nl/nieuws/wetenschappelijke-gegevens-gaan-snel-verloren/
13
12
ter kunt laten of ontdekken. Het is een openbare
De bezoeker is de ontdekker. Het gaat hier over wetenschap in de meest brede zin: natuurkunde,
Zijde 120 cm
scheikunde, mystiek, filosofie en literatuur. Ook een persoonlijk verhaal uit de geschiedenis waar
Zijde 40 cm
nooit iets mee is gedaan, kan een plek krijgen in de kelder. Na een onbepaalde tijdsperiode wordt
Zijde 20 cm
een deel van de kelder vrijgemaakt voor nieuwe stukken. De tijd zal leren door wie en wanneer
Afstand tussen de kleinste driehoek is
dit zal gebeuren.
telkens twee rijen van de kleinste driehoek
Het betreden van de kelder geeft het gevoel van een schatkamer, een plek waar jij als bezoeker de kans hebt om te ontdekken. Daarbij kies je jouw eigen weg om misschien een onverwachte inspiratiebron te vinden. De stukken worden achtergelaten in een geometrisch raster van driehoeken in verschillende formaten op de vloer. In dit raster is verlichting aangebracht, die door de combinatie van open en gevulde plafond met de gewelven. De gesloten driehoeken vormen het pad door de ruimte, met platformen waarop je kan zitten lezen en zo tot een toevallige en waardevolle ontdekking kunt komen.
15
14
vakken een prachtig schouwspel geeft op het
CULTUUR
OPEN UP Een grote opening, ik voel me welkom. Ik loop naar binnen en de ruimte wordt smaller. Ik word verder geleid en laat mijn smartphone en schoenen achter. Hoe meer ik naar binnentreed, hoe smaller het wordt. Wanneer ik de bocht om ga zie ik een grote lege ruimte. Gewelven, dat is wat ik zie. Onder mij voel ik tegels. Ik loop door en het wordt steeds donkerder. De harde tegels veranderen in zacht zand en het is donker. Ik ben alleen, maar hoor stemmen. Ik zie niemand. Mijn gedachten zijn oorverdovend, ik nestel me in het zand. Langzaamaan wordt het stil in mijn hoofd. Mystiek. Culturele aspecten van Nederland en Duitsland. Stilte, waar vind je dat tegenwoordig. Onze wereld geeft veel prikkels af en is continu in beweging. De drukte van de stad, maar ook
17
16
je eigen omgeving. Muziek die je altijd hoort, een mobieltje in je hand en het geraas van auto’s. Die drukte biedt niet de mogelijkheid om rust te creëren in je hoofd. Maar wat is stilte?
Een veilige openbare plek waar je samen of
Is stilte het ontbreken van geluid?
alleen de rust van de leegte kan ervaren.
Nee, het is het ontbreken van storend geluid. Mensen hebben behoefte aan stilte, bewijst het succes van meditatiegroepen en stiltecentra. Sommige mensen zoeken de rust van een klooster op om tot zichzelf te komen. De betekenis van mystiek is om jezelf te openen voor een ervaring waarin de goddelijke essentie zich aan je kan openbaren. Open-up is een plek waar de mystiek en de drang tot rust samenkomen. Het is een plek waar je je door leegte kunt ontladen en opladen. Je kunt hier je hoofd leeg maken. Je kunt je ervaringen ook delen met andere bezoekers. Open-up naar jezelf en naar elkaar. De kelder is daarvoor een goede plek.
Entree: Een grote opening, ik voel me welkom.
De filosoof Gaston Bachelard schrijft over kelders: ‘De kelder is vooral de donkere intiteit van het huis. Wanneer we daar dromen zijn we
De harde tegels veranderen in
in harmonie met de irrationaliteit van de diepte’.
zacht zand en het is donker,
Een huis zit vol beelden en is een stabiele factor,
weg uit de alledaagse drukte.
die stabiliteit is wat wij zoeken in het dagelijks leven. Maar omdat we altijd druk zijn, zijn we die stabiliteit kwijt. Het naar de kelder afdwalen is dromen. Jij bent de kelder, het is je onderbewustzijn. Daarnaast staat de kelder voor een naar binnen gerichte ruimte, geïsoleerd van de buitenwereld. De kelder van het Haus der Niederlande is dit allemaal. Een naar binnen gerichte ruimte, geïsoleerd van de buitenwereld door de dikke wanden. Een lage ruimte brengt een gevoel van geborgenheid zonder dat het opgesloten voelt. Dit komt door de gewelven die een mystieke sfeer uitdragen. Een perfecte plek om tot jezelf te komen. Het Haus der Niederlande is een plek van vrede door gesprek, zo is hier de Vrede van Munster (1648) getekend. Het is een veilige plek voor internationale bijeenkomsten. ZNS onderzoek en onderwijs dat kan bijdragen aan een beter begrip van het Nederlandstalige gebied in Europa. Het bevordert ook de betrekkingen tussen Duitsland, België en Nederland. Zo willen wij een focuspunt creëren dat zich tot ZNS en Haus der Niederlande richt. Het is een plek waar veilig gesproken kan worden en waar je je hoofd kunt leegmaken. Klaar voor nieuwe indrukken.
Open-Up naar jezelf en naar elkaar.
19
18
(Zentrum für NiederlandeStudien) staat voor
GESCHIEDENIS
TIME CAPSULE Time Capsule is een plaats waar mensen
De vilten capsules zorgen
deelnemen aan een anonieme discussie over
voor een goede akoestiek,
historische en recente gebeurtenissen.
en een geborgen gevoel
Het vindt plaats in het Haus der Niederlände in het centrum van de stad Münster. Het eeuwenoude pand van ZNS symboliseert de vrede in Europa die nog steeds heerst. We hebben een interactieve installatie gecreeërd waar de mening van de bezoeker de ruimte steeds vormgeeft. De vloer weerspiegelt de geschiedenis van het gebouw en ook de achtergelaten berichten van de bezoekers. Om dit te realiseren ligt er een zwarte vloer in de kelder, met een dun laagje water er op. De trillingen die ontstaan door het lopen op het stenen looppad zorgen voor een eenheid en samensmelting tussen verschillende
21
20
geprojecteerde opvattingen. In de capsules bevinden zich audio- en videobestanden over belangrijke gebeurtenissen. Door middel van een toetsenbord kun je hierop reageren. In de capsules is slechts ruimte voor één persoon, om zo de ervaring van een gesprek en interactie te benadrukken. Zo ontstaat er een poëtische ruimte van herhaling, geschiedenis en (zelf)reflectie.
Bij de entree ziet de bezoeker meteen het uitzicht op de ruimte.
De capsule trekt de aandacht van voorbijgangers en legt
23
22
een link naar de kelder.
De tekst wordt geprojecteerd op de zwarte vloer, het water reflecteert het plafond
ECONOMIE
KICKSTART Uit verschillende bronnen is gebleken
Het versterken van de economische
dat Duitsland meer samenwerking met
relatie tussen Nederland en Duitsland.
Nederland wil bewerkstelligen. Met het ontwerp voor de kelder van het Haus der Niederlande te Münster dragen wij hieraan bij. Het is namelijk een plek waarmee wij de samenwerking tussen Nederland en Duitsland willen versterken. Een plek waar innoverende Nederlanders hun ideeën, werk en projecten tentoonstellen aan Münster. Het gebouw kent een turbulente geschiedenis die
Een kelder kan gezien worden als een fundament
een mooi contrast vormt met dit huidige harmo-
voor een gebouw. Het vormt het startpunt van
nische concept. De basis voor het “kennen en kun-
waaruit verder gebouwd wordt. Met het thema
nen” ligt vast in de geschiedenis en vormt het juiste economie in het achterhoofd vormt deze kelder punt om verder te bouwen richting de toekomst.
in het Haus der Niederlande de ideale plek om de economische band tussen Nederland en Münster.
Nederland is een slim en hard werkend land.
Dit doormiddel van het uitwisselen
Nederlandse innovaties spelen een belangrijke
van nieuwe ideeën en gedachten.
Duitsland, en Münster in het bijzonder, een plek
Bezoekers van het Haus der Niederlande
van waaruit men kan bouwen, banden kan ver-
krijgen meer kennis over Nederland. Het
sterken en samen nieuwe projecten te starten.
veranderende interieur en de wisselende thema’s
In de kelder wordt men geïnspireerd door de ge- zorgen voor een constante toonde producten en diensten van innoverende Nederlanders. De stimulans om te innoveren wordt hierdoor versterkt. Dit zal uiteindelijk meer economische groei mogelijk maken.
vernieuwing in bezoekersstromen.
25
24
rol op wereldniveau. Met dit concept bieden wij
Door de keuze voor één soort materiaal
Tijdens het bezoek van de kelder kwamen
respecteren we het karakter van de kelder.
we tot de constatering dat het toepassen van
Het doek, dat de verbinding tussen Duitsland
kunstlicht een onmisbare schakel binnen het
en Nederland verbeeldt, creëert namelijk een
geheel is. Door de gewelven subtiel uit te lichten
sterk contrast met de massiviteit en de kwaliteit
worden verschillende plekken geaccentueerd
van de ruimte. Het is verbindend, meegaand,
en sfeer gecreëerd.
veranderbaar en wordt bediend door de gebruiker. De flexibiliteit van het doek kan zorgen voor transformatie van individuele, intieme ruimten en gemeenschappelijke
27
26
open ruimten.
MÜNSTER
29
28
LAND (E)SCAPE
De plattegrond van Münster is als basis gebruikt voor de inrichting van de kelder. De vormen van de kaart zijn doorgevoerd als vlekkenplan voor het landschap dat bestaat uit een pad en de zitelementen. Een dag in Münster bevat veel indrukken, van
In de kelder wordt zitruimte aangeboden in de
mooie gebouwen en leuke winkels tot histori-
vorm van elementen. Deze vormen een land-
sche monumenten. Wij willen een ruimte creë-
schap waarin je zelf uit kunt maken waar je gaat
ren in de kelder van das Haus der Niederlande
zitten of liggen. Als in een park, waar je op zoek
om even tot bezinning te komen van de indruk-
gaat naar je eigen plek. Het landschap bevat
ken van de stad. De kelder is de plaats waar je
vlakken die een dynamisch beeld opleveren.
alles op je in kunt laten werken, waar je kunt ont-
Er ontstaat beweging door licht en verandering
spannen en de drukte van de stad kunt ontvluch-
van kleur. Bezoekers kunnen dit beïnvloeden
ten. Het centrum is zowel voor nieuwkomers
door aanraking.
als voor inwoners die elkaar hier tevens kunnen ontmoeten. Functies ontstaan als vanzelf.
Vanaf de voorkant van het gebouw wordt het bestaande pad verlaagd tot vloerniveau van de kelder. Dit dalende pad bevat een patroon dat gebaseerd is op de vormen van de plattegrond van M端nster en leidt je door naar binnen. De verlaagde entree is toegankelijk voor mindervaliden. Aan de achterzijde is een trap aanwezig. De meerdere ingangen zorgen voor een betere toegankelijkheid. Binnen wordt het natuurlijke landschap omgezet in een man-made-landscape.
31
30
De kelder is van twee kanten toegankelijk.
NAWOORD
NACHWORT
De studenten hebben kunnen ervaren wat
Die Studenten haben mit diesem
De resultaten zijn van deze publicatie zijn na-
Die Ergebnisse dieser Publikation sind nicht
het is om over de grens te werken voor een
“Casestudy” eine neue Arbeitserfahrung
drukkelijk niet bedoeld als eindproduct maar
als fertiges Ergebniss zu verstehen, sonder
reële opdrachtgever. De negen dagen waren
machen koennen,bezueglich eines realen
juist als startpunt en uitnodiging voor een
als Startpunkt fuer weitere Erkentnisse
zeer intensief. Binnen een compact tijdsbe-
Auftraggeber im Ausland. Die neun Tage
nieuwe verkennende ronde.
und Entwicklungen.
stek is met een grote groep betrokken stu-
der Bearbeitung waren sehr intensiv und
denten toegewerkt naar een eindresultaat.
trotz der eingeschraenkten Bearbeitungszeit
Tot slot willen we ZNS bedanken voor het formu-
Zum Schluss moechten wir unseren Dank
De Master- en tweede jaar Bacherlor-studen-
haben die Studenten sich enthusiast mit der
leren van de opgave en de mogelijkheid het pand
dem Zentrum fuer Niederlande-Studien
ten zijn naar Münster gereisd en hebben daar
Projektaufgabe auseinandergesetzt.
te bezoeken, op te meten en te documenteren.
aussprechen,fuer die Moeglichkeit an dieser
het pand van ZNS bezocht, opgemeten en gefotografeerd. De eerste jaar Bachelor- en Associate degree
spannenden Projektaufgabe teilzunehemen. Bachelor- und Masterstudenten sind in Muenster
Ook Thomas Balke, architect in Münster,
Thomas Balke, Architekt in Muenster gilt unser
gewesen, um die Raeumlichkeiten des ZNS zu
willen we bedanken voor het organiseren van
besonderer Dank fuer das Zustandekommen
besichtigen,aufzumessen und zu fotografieren.
deze opgave en het ons rondleiden langs mooie
des Programs und einer spannenden Architek-
projecten in Münster. En Jan Kampshoff van
turfuehrung durch Muenster.
studenten zijn naar Utrecht geweest en hebben daar vergelijkbare ruimten bezocht. Het werken in gemengde groepen met stu-
Accociate- und Bachelor Studenten aus dem
Modulorbeat, Münster voor zijn inspirerende
ersten Studienjahr waren in Utrecht um
voordracht en ook alle docenten van ArtEZ veel
Einen Dank auch an die Architekten von
vergleichbare Raeume zu besuchen.
dank voor hun enorme inzet.
Modulorbeat aus Muenster, Jan Kampshoff
denten van alle jaren en studierichtingen heeft gewerkt als een pressurecooker.
und Marc Günnewig fuer ihren inspirienden Das Arbeiten der Studenten in Teams aus verschiedenen Studienjahren- und niveau’s hat einen spuerbaren “Arbeitsdruck” erzeugt.
an alle Dozenten des Fachbereichs fuer ihren Einsatz.
33
32
De Masterstudenten zijn voor het eerst gecon-
Werkbericht und selbstverstaendlich auch Eric de Leeuw
fronteerd met leiding geven aan een projectgroep. Motiveren, delegeren en plannen zijn
Die Masterstudenten sind zum ersten Mal mit der
bijkomstige vaardigheden naast het ontwerpen
Rolle als Projektleiter eines Teams konfrontiert
van een mooi plan.
worden. Das Motivieren, Koordinieren und Planen sind Eigenschaften, welche neben dem Entwerfen
En de eerste en tweede jaar studenten hebben
von Raeumen wichtige ergaenzende “Skills” sind.
moeten leren zich te verbinden aan een plan dat niet door hem/haar alleen is ontworpen.
Studenten der juengeren Jahrgaenge haben gelernt, sich auch mit einem Entwurf zu indentifi-
Tijd leek de beperkende factor om een kwa-
zieren, der nicht durch Sie selbst bedacht ist.
litatief hoogwaardige uitkomst na te streven. Door te focussen op de doelstellingen van het
Der Zeitfaktor bleibt bestimmend,um einen
Instituut en deze via scenario’s te duiden zijn de
kwalitativ hochwertigen Plan anzustreben.
resultaten overdraagbaar.
Durch Konzentration auf die Zielsetzungen des Instituts und diese mittels der erarbeitenden
De stapsgewijze opbouw van de week is effectief
Szenario’s zu interpretieren,sind die Ergebnisse
gebleken en als prettig ervaren. Starten met het
durchaus projektierbar.
inladen van informatie en data verzamelen, een deel in Münster op locatie en een deel in Utrecht
Der schrittweise Arbeitsprozess dieser
om vergelijkbare locaties te bezoeken.
Woche war sehr effectiv und ist duch jeden als angenehm erlebt worden. Das Sammeln von Daten und Fakten in Muenster und der Besuch von vergleichbaren Projekten in Utrecht waren Bestandteil des Arbeitsprozesses.
Eric de Leeuw
COLOFON ORGANISATIE Thomas Balke www.balkearchitekten.com Münster Eric de Leeuw ArtEZ, hogeschool voor de kunsten Architectuur & Interieur www.artez.nl
TEAM 1 / POLITIEK
TEAM 3 / CULTUUR
TEAM 5 / ECONOMIE
DOCENTEN
Ma 1
Ma 1
Ma 1
Christiaan de Bruijne
Arco Hollander (teamleader)
34
Ba 2
Aaltsje Venema (teamleader)
Ba 2
Sam Eerdman (teamleader)
Ba 2
Henk de Haan Eric de Leeuw
Marjolein Hoornenborg
Demi Kruissen
Laurien Burghart
Jesse van Lienen
Jolanda Oudshoorn
Joyce Zwierink
Derrin van der Wetering
Holger Mührmann (vertaling nederlands-duits)
Anne Spoor
Ba 1
Ba 1
Ba 1
Irene Müller
Frederieke Hakman
Adam Meesters
Ingrid van Zanten
Jolanda Buitelaar
Rabia Hasret Demir
Rosalie Moesker
Mara Beijering
Jolien Gielen
Joyce Gerritsen
GASTDOCENTEN
Marieke van Heerde
Alwin Segers
Judith van Zwieten
Thomas Balke,
Ad 1
Ad 1
Ad 1
Jan Kampshoff, Modulorbeat
Michel Boerboom
Nikita Franken
Lauren Voorthuijsen
Eline Brinkmann
Else Harmsen
Veerle Elshof
Marc Günnewig, Modulorbeat GRAFISCH ONTWERPER
TEAM 2 / ONDERZOEK
TEAM 4 / GESCHIEDENIS
TEAM 6 / MÜNSTER
Daniel van Ginkel
Ma 1
Ma 1
Ma 1
www.danielvanginkel.nl
Suzanne Overbeek (teamleader)
Ba 2
Roos Limbeek (teamleader)
Ba2
José Koers (teamleader)
Ba2
Mariska de Leeuw
Bregje Tjallinks
Jacqueline Bardelmeijer
Elise van Wolfswinkel
Janien Pelgrum
Annebeth Wijnia
Jaël Noordhof
Ba1
Ba 1
Ilse Boersma
Ba1
Tessa Steunenberg
Jeffrey Alfing
Nicole Oussoren
Jordy Vijfschaft
Esmee Kiewiet
Kirsten Quicken
Barbara van der Molen
Jantine Nagel
Ad1
Ad 1
Yveline van Langen
Ad1
Evelien van der Ven
Jaimy Langejans
Tim Zomer
Réne Bekkers
Karin Jørgensen
35